Kenniskringbijeenkomst Projectleiders Mentoring Datum: 23 november 2010 Locatie: FORUM, kanaalweg 86 te Utrecht Verslag: Marianne van Teunenbroek (Sardes),oktober 2010 Doel van de kenniskring is het uitwisselen van kennis en ervaring tussen projectleiders van mentoringprojecten en het verhogen van de kwaliteit en professionaliteit van mentoringprojecten. Op de bijeenkomst waren 13 projectleiders aanwezig. Vertegenwoordigd waren de volgende projecten: Matching Talents Almere, School’s Cool Nijmegen, You and Me (YAM) Den Helder, Goal Amsterdam, Regionaal Z11 jongerencoaching Alkmaar (mentoraat op maat), It’s your time2shine Haarlem, Coach & Co Amersfoort, School’s Cool Delft.
Het programma was als volgt: 12.30 - 13.00 uur: 13.00 - 13.15 uur: 13.15 – 14.00 uur:
Inloop met broodjes bij FORUM, Kanaalweg 86 te Utrecht Welkom en voorstelronde Het organiseren van een mentoringproject met vrijwilligers. Penny Biere, Regionaal Coachingsproject Noord Kennemerland (Alkmaar). Projectleider Penny Biere (werkzaam bij St. Welzijnsbevordering Kern8) werkt vrijwel alleen met vrijwilligers in haar mentoringproject. 1
14.00 - 14.45 uur:
14.45 – 15.00 15.00 - 15.45 uur:
15.45 - 16.00 uur:
Hoe organiseer je dat? En wat zijn de ervaringen? Na een toelichting van Penny Biere is er ruimte voor vragen en discussie. Bedrijfsleven en mentoring. Marijke Aukema vertelt vanuit haar rol als manager van Bedrijf en Samenleving Haarlem e.o. over de manier waarop het bedrijfsleven een rol kan spelen binnen mentoring en hoe er met bedrijven samengewerkt kan worden. Pauze Maatschappelijke stage (MAS). Marijke Aukema leidt dit onderwerp in door toe te lichten hoe MAS werkt. Vervolgens vertelt Aranka Verheugd van Matching Talents Almere wat haar ervaring zijn met MAS en hoe de MAS ingepast kan worden in een mentoringproject. Afsluiting en datum prikken voor de volgende Kenniskring. Benoemen van thema’s voor de volgende Kenniskring.
Welkom Welkom door Karin Vaessen. Mededelingen: - 2 december aanstaande wordt de werkconferentie ‘Back-Up’ georganiseerd wordt door het Oranjefonds. Tijdens deze conferentie staat de rol van vrijwilligers in het versterken van kansen voor jongeren in het onderwijs centraal. - In de laatste Sardes Speciale Editie staat een artikel over ‘Talenten ontdekken en ontwikkelen met een mentor’ (met medewerking van Matching Talents uit Almere). Karin deelt de special uit. - Hanneke Pot van de Rijksuniversiteit Groningen heeft een scriptie geschreven over mentorrelaties in Nederland. De scriptie beslaat alle belangrijke domeinen waarop de aanpak van een mentor kan variëren. Het ontwikkelde model bestaat uit vier dimensies: activiteiten versus gesprekken, actieve versus passieve doelgerichtheid, ondersteunend versus voorschrijvend en voorwaardelijke versus onvoorwaardelijke ondersteuning. Zie komende nieuwsbrief of http://www.oranjefonds.nl/assets/OFCorp2009/Beste%20Maatjes/Hanneke%20Pot%20IISW %20-%20Onderzoeksverslag%20mentorstijlen.doc - Toekomst Kennispunt Mentoring: Penny Biere vraagt op welke manier het Kennispunt volgend jaar voortgezet wordt. Karin legt uit dat door de bezuinigingen de financiering vanuit het ministerie van OCW onzeker is. Wel is duidelijk dat FORUM en de CED-Groep in 2011 niet meer zullen participeren. Sardes zal alleen doorgaan en desnoods zelf investeren in het Kennispunt. De activiteiten rondom de website en de nieuwsbrieven zullen in ieder geval doorgang vinden. Mentoring zal in 2011 sterker gelieerd worden aan de schoolloopbaan van jongeren. De kenniskringbijeenkomsten zullen ook meer in dat kader staan. Dit is voor komend halfjaar nog wel toegekend door het ministerie. In de toekomst zal ook nagegaan worden of de deelnemers bereid zijn om een bijdrage voor de kenniskringbijeenkomsten te gaan betalen. Voorstelronde: - Carla Nelen vertelt dat Mia Schoffelen officieel gestopt is als projectleider van School’s Cool Nijmegen. Zij is nu echt met pensioen. - Jan Jaap de Vries van Coach en Co Amersfoort (via SOVEE) stelt zich voor. Hij vertelt trots dat zijn project in september van dit jaar bezocht werd door Prinses Maxima, de beschermvrouwe van het Oranjefonds. Het project in Amersfoort loopt goed en ze gaan het aantal studentencoaches vanwege de grote vraag uitbreiden. De rest van de deelnemers is eerder bij een kenniskring geweest en kent elkaar.
2
De organisatie van een mentorproject met alleen vrijwilligers Penny Biere vertelt over haar project Z11 (Zelf) jongerencoaching (ooit begonnen als Goal Heerhugowaard). De missie van dit project is: ‘Hand in hand jouw doelen bereiken’. De missie is door de vrijwilligers samen bedacht. Het project drijft bijna volledig op vrijwilligers. Vraag van collega projectleiders is hoe dit in zijn werk gaat en of het werkt? Vandaar deze presentatie. Penny vertelt dat als coaches zich aanmelden, er meteen wordt gevraagd of zij meer kunnen en willen doen dan alleen coach zijn van een jongere (of vrijwilligerswerk doen zonder coach te zijn). En dat werkt! Er zijn op dit moment ongeveer 145 vrijwilligers betrokken bij het project. Opvallend genoeg is de man/vrouw verdeling redelijk gelijk. De projectorganisatie (vereniging) bestaat uit een vijf koppig stichtingsbestuur, allemaal vrijwilligers. Daarnaast is er een stafbureau (waar Penny zit). Penny is de enige betaalde kracht, zij krijgt van het Oranjefonds netto 12 uur per week, en is aangesteld bij de stichting Welzijnsbevordering Kern8. Verder heeft Z11 vijf coördinatoren die allen een eigen regio hebben waarbinnen zij werken (en ook de contacten met de scholen doen). Verder zijn er intakers voor de jongen en intakers voor de coaches. Dit zijn niet dezelfde personen. De coördinatoren en intakers zijn overigens zelf geen coaches van jongeren. Naar aanleiding van een intakegesprek wordt en een profiel gemaakt van de jongeren en coaches. De matching wordt vervolgens gedaan door het projectburo (overigens na de training van de coaches). Binnen Z11 werkt men met een gedragscode voor de coaches die zij vooraf moeten ondertekenen. Er werken twee stagiaires binnen het project Een daarvan, Nastassia Teerenstra, is vandaag aanwezig bij de Kenniskring. Zij vertelt dat zij diverse ondersteunde taken heeft binnen het stafbureau, onder andere het samenstellen van de nieuwsbrief van het project. Stagiaires zijn dikwijls afkomstig van de opleidingen Pedagogiek, social studies en cultureel maatschappelijke vorming. Deze stageplaatsen worden dikwijls op de site van de hogeschool geplaatst, maar veel beter is als studenten zichzelf actief bij het project aanbieden. Penny’s rol is op afstand. 1 keer per maand spreekt zij de coördinatoren. 1 keer per zes a acht weken overlegt ze met het bestuur. 1 tot 2 keer per jaar ontmoet zij de intakers. En daarnaast is ze een aantal keer per jaar op bepaalde momenten aanwezig bij de basistraining voor de coaches (bijvoorbeeld bij de voorstelronde, de casusbehandelingen en de buitenactiviteiten; met vooral als doel om de coaches te zien en leren kennen). Ieder koppel krijg binnen Z11 €50,= om dingen te ondernemen samen. Daarnaast worden de reiskosten en onkosten van de coaches vergoed en bekostigt Z11 de verklaring omtrent gedrag (VOG). Ze hebben ook nog een kerspakket verzorgd voor alle vrijwilligers ter waarde van €15,-. Penny laat een origineel aardigheidje zien die zij vorig jaar aan de vrijwilligers heeft gegeven. Een usb stick in de vorm van een lego steentje, onder het motto een steentje bijdragen (zie foto).
3
Binnen Z11 wordt actief samenwerking gezocht met de scholen in de regio (taak van de coördinatoren), zij brengen Z11 onder de aandacht van de jongeren voor wie dit zinvol zou kunnen zijn. Maar de jongeren melden zich vervolgens wel zelf aan. De trainingen voor de coaches worden door vrijwilligers verzorgd die zelf professioneel trainer zijn. Vrijwilligers en coaches zijn goed te vinden en te enthousiasmeren, bijvoorbeeld mensen die een opleiding op het gebied van coaching gevolgd hebben. Een andere plek is Coach Café Noord-Holland. Dit is een soort platform waar iedereen die coach is of affiniteit heeft met het onderwerp elkaar kan ontmoeten. Zij komen maandelijks bij elkaar. Op de website van het Coach Café Noord-Holland worden ook andere Coach Cafés elders in Nederland genoemd: http://www.coachcafenh.nl/ Een tip wellicht voor andere projecten! Penny vertelt ook dat veel coaches binnenkomen via de maatjescampagne van het Oranje Fonds of zich aanmelden via de vrijwilligerscentrale. Tot slot geeft zij de tip om contact te zoeken met bijvoorbeeld de Rabobank. Medewerkers van deze bank mogen in het kader van maatschappelijk betrokken ondernemen (mbo) ook (werk) tijd steken in vrijwilligerswerk. Penny legt uit dat zij ook voor de themabijeenkomsten (ongeveer zes keer per jaar) probeert om vrijwilligers in te schakelen. Zo heeft zij een bijeenkomst over adhd en pdd nos laten verzorgen door de oudervereniging Balans. Spelenderwijs coachen (gebruik van kaarten en spellen) en het omgaan met conflicten en weerstanden werd ook verzorgd door (professioneel) coaches. Tot slot beschrijft Penny hoe Z11 nauw samenwerkt met andere lokale mentoringprojecten onder de paraplu ‘Mentoraat op maat’ . Ook coach4you en Parlan. In de praktijk levert dit geen concurrentie op, maar hebben alle projecten voordeel van deze samenwerking. Marijke Aukema van Bedrijf en Samenleving Haarlem vraagt aan Penny of werken met vrijwilligers geen gevaar vormt voor de continuïteit van het project Z11. Volgens Penny valt dat erg mee. Er is een keer een coördinator gestopt, maar toen hebben de overige coördinatoren het samen opgepakt totdat er een goede opvolger gevonden was. Er is toen wel goed geselecteerd en kritisch gekeken naar een vervanger. Ook al zijn het vrijwilligers, mensen moeten goede kwaliteiten hebben! Bij de trainers is het zo dat zij zich committeren voor een bepaalde periode en daarna zelf zorgen voor opvolgers. Goede vrijwilligers zijn er in ruimte mate, aldus Penny.
Marijke Aukema, It’s your time 2 shine (zie bijgevoegde power point presentatie) Marijke Aukema van Bedrijf en Samenleving Haarlem vertelt meer over het mentorproject It’s your time 2 shine. Een mentorproject dat zich richt op jongeren in de leeftijdsgroep 14 tot 21 jaar. Vanwege de Wij Wet wordt de doelgroep van It’s your time 2 shine waarschijnlijk uitgebreid tot 27 jaar. De Wij (Wet Investeren in Jongeren) wet stelt namelijk dat personen jonger dan 27 jaar die een aanvraag indienen bij de gemeente, bijstand, werk, scholing of een combinatie krijgen aangeboden. Jongeren die het aanbod niet accepteren, krijgen ook geen uitkering. Doel is om voortijdig schoolverlaten te voorkomen en jongeren aan een baan of stage te helpen. Vanuit deze doelstelling is er daarom ook bewust voor gekozen om mentoren te werven uit het bedrijfsleven, leeftijd tussen 45 en 60 jaar, die hun leven op de rails hebben staan en willen investeren in jongeren. De reden hiervoor is dat deze groep mentoren de mentees gemakkelijk ingangen kan bieden tot stages of werk. Ze hebben vaak een uitgebreid netwerk dat voor de jongeren ingezet kan worden. Bovendien kunnen ze vanwege hun ervaring goed dienen als rolmodel en zijn ze vaak hoog opgeleid. Daarnaast zijn de bijeenkomsten die door It’s your time 2 shine georganiseerd worden ook voor de mentoren 4
een kans om te netwerken. Zo hebben zij ook een goed zicht op eventuele kansen voor hun jongeren in het netwerk van de andere mentoren. Met studenten als mentoren heeft zij minder goede ervaringen, omdat die het toch vaak voor de studiepunten doen. Marijke onderhoudt korte lijnen met de bedrijven die in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) aan het project meewerken. Zodra ze mentoren nodig heeft of er wat anders speelt kan ze door te mailen of te bellen snel mentoren enthousiasmeren.. Haar ingang verschilt per bedrijf; directeur, personeels zaken, communicatiemedewerker etc. Belangrijk is dat deze persoon de mvo-coördinatie doet. Omdat ze ook voor Samenleving en Bedrijf werkt, zijn deze lijnen voor haar heel kort. Tip is om lokaal na te gaan of en hoe er een ‘Samenleving en Bedrijf’ in de buurt voorhanden is. Deze vallen onder MVO-Nederland (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, en daar valt weer MBO onder (Maatschappelijk Betrokken Ondernemen). Het project werkt met een ‘matchmaker’. Na een intakegesprek van een uur maakt die van zowel de mentor als van de jongere een mindmap (zie foto) met daarin de belangrijkste elementen van de persoonlijkheid, karakter en doelen. Op basis daarvan worden de koppels gevormd. De matchmaker wordt extern ingehuurd en doet ook de training voor mentoren. (In de training spelen trouwens ook acteurs mee bij de rollenspellen).
Marijke zelf gebruikt foto’s met kernbegrippen van de koppels als geheugensteuntje. Maar ze wil vooraf niet te veel weten over een jongere. Ze werken samen met verwijzers zoals bureau jeugdzorg, het jongerenloket, voortgezet onderwijs, ROC (Nova College), etc. In het begin van het project bestond bij de verwijzers wel eens de angst dat het project en de mentoren op de stoel van de hulpverlener gingen zitten, maar dat loopt nu goed. Voor de verwijzers is er vier keer per jaar een bijeenkomst. Twee keer met de projectorganisatie van It’s your time 2 shine (Bedrijf en Samenleving) en twee keer met de mentoren. Overigens werkt It’s your time 2 shine er niet voor jongeren met te ingewikkelde psychische problemen. Maar tegelijkertijd 5
wil Marijke ook niet te veel weten van een jongere voor zijn/haar eigen bescherming. Dat is soms lastig omdat de verwijzers graag het verhaal van de jongere wil vertellen. Tot slot wordt gevraagd of de kloof tussen jongeren en bedrijfsleven niet veel te groot is. Aandachtpunt is inderdaad dat mentoren vaak (te) ambitieus zijn en hun verwachtingen van de jongeren te hoog. Bij de pr en werving geeft zij echter wel duidelijk wat de doelgroep behelst. Bovendien probeert zij wel altijd een praktische koppeling op bijvoorbeeld hobby’s te maken. Belangrijk blijft dat mentoren een netwerk meenemen en willen inveseren in jongeren en daar tijd voor vrij willen maken.
MAS Maatschappelijke stage (MAS). Marijke Aukema leidt dit onderwerp in door toe te lichten hoe MAS werkt. Vervolgens vertelt Aranka Verheugd van Matching Talents Almere wat haar ervaring zijn met MAS en hoe de MAS ingepast kan worden in een mentoringproject. Marijke Aukema (projectleider van het mentorproject Haarlem, werkzaam bij Samenleving en Bedrijf Haarlem e.o. geeft een algemene inleiding over de Maatschappelijk Stage (verder aangeduid als MAS). Zij vertelt dat de MAS een aantal jaren (start met pilots) geleden ingevoerd is op scholen voor voortgezet onderwijs om het actief burgerschap (en vrijwilligerswerk) onder jongeren te promoten. In 2011 moeten alle vo-scholen dit verplicht hebben ingevoerd. Jongeren moeten (verschillend per onderwijstype overigens) tot maximaal 72 uur in totaal (opgeteld over alle leerjaren) MAS hebben gelopen in hun schoolloopbaan. Inmiddels “rommelt” het politiek in die zin dat dit aantal uren wellicht verlaagd gaat worden…. De MAS is geen beroepsstage en geldt alleen voor het voortgezet onderwijs (vmbo-havovwo, gymnasium)! In de praktijk komt het soms voor dat bijvoorbeeld MBO- of HBOstudenten aankloppen bij een mentoring-project onder het mom van de MAS. Dit is dan een mooie binnenkomer, maar hier gaat het dus niet om een MAS! De MAS houdt in dat vo-leerlingen als vrijwilliger in de non-profit sector of project vrijwilligerswerk gaan doen. Evaluaties tot nu toe wijzen uit dat scholen niet altijd even serieus omgaan met het zoeken naar geschikte MAS-plekken en de begeleiding van hun leerlingen hierin. Duidelijke regels ontbreken en het gaat niet om geoormerkt geld. Kortom; kwalitatief laat de school nogal wat steken vallen. Leerlingen worden vaak aan hun eigen lot overgelaten. Er zijn wel voorbeelden van scholen die het goed en serieus oppakken en leerlingen goed begeleiden. Bij een vmbo school (media), laat leerlingen bijvoorbeeld filmpjes maken, of flyers of een diner organiseren of aan de website werken. In sommige gemeenten krijgt de stagebieder een vergoeding (het bedrag van 500 euro wordt genoemd als voorbeeld). Ook komt het voor dat stagemakelaars in een gemeente een MASplek moeten goedkeuren. Aranka Verheugd, projectleider van Matching Talents uit Almere vertelt vervolgens over haar ervaringen met de MAS in haar mentoring- project. Een kritisch verhaal waarschuwt ze meteen. Zij heeft in haar mentoring project een aantal keren vo-leerlingen MAS stageklussen gegeven, zoals het meekijken naar de flyers en de teksten voor jongeren (zij zijn immers de doelgroep). Het bleek een groep ongemotiveerde leerlingen te zijn, die geen enkele meerwaarde konden bieden. Aranka heeft ze op een gegeven moment maar weggestuurd. Het kostte haar meer tijd, dan dat het iets opleverde. Ze heeft deze negatieve ervaringen ook teruggekoppeld naar de school.
6
Iets beter is het haar bevallen om leerlingen te laten flyeren op straat. Zij gingen echt op de jongeren af! Ook hier gold echter dat dit niet te lang mocht duren, de energie onder de jongeren nam snel af. Aranka geeft de volgende tips:: - Ga na of de leerlingen “gestuurd” zijn of dat ze zelf mochten kiezen. In haar geval bleek later dat haar mentoringproject Matching Talents als een van de weinige MAS plekken nog “over” was. Beter is het als leerlingen zelf actief en gemotiveerd kiezen voor een MAS-plek/project. - Neem liever geen groepje leerlingen. Kies eerder voor individuele en gemotiveerde leerlingen. En leerlingen die je zelf weten te vinden en opzoeken. Aranka vertelt dat zich op dit moment (voor een ander project) een goede jongere heeft aangemeld die op een goede manier begeleider van een aantal voorstellingen voor jongeren is. - Denk ook aan zogenaamde “lint stages”. Dat leerlingen bijvoorbeeld iedere week een klein aantal uur/uren komen, maar wel gedurende een langere periode. Je kunt ze dan meer “binden en betrekken”, wat mogelijk meer oplevert. - Als leerlingen iets doen binnen je mentoring-project, vraag ze dan om dit terug te koppelen in hun klas. Op dit manier promoot je ook je mentoringproject onder jongeren weer. Twee vliegen in een klap. Karin besluit met de opmerkingen dat er in de praktijk ook andere manieren van inzet van voleerlingen mogelijk zijn in een mentoringproject. Bijvoorbeeld dat vo-leerlingen in kader van hun MAS, stage gaan lopen op een basisschool om daar bijvoorbeeld leerlingen te begeleiden. De uren training tellen dan ook mee voor de MAS. Ook zijn er voorbeelden bekend waarbij ouderejaars vo-leerlingen jongeren mede-leerlingen op bijvoorbeeld hun eigen school begeleiden. Dit zijn wel de grotere, en langer durende MAS.
Afsluiting We sluiten af en danken de aanwezigen voor de komst en de enthousiaste inbreng. De volgende kenniskring bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 1 februari 2011 van 13.00 tot 16.00 uur, bij Sardes, St. Jacobsstraat 63 te Utrecht. Aanmelding is alleen mogelijk via de site. Thema: De inzet van mentoring bij de overgang van het Primair Onderwijs naar het Voortgezet Onderwijs. Ingegaan wordt op aspecten zoals beleid en financiën, concrete doelen en evaluatie, ouderbetrokkenheid en samenwerkingspartners (oa scholen).
Graag tot 1 februari 2011! Aanmelden kan via www.kennispuntmentoring.nl
7
