KANS OP SLAGEN
Autisme en Probleemgedrag Steven Degrieck
Definitie van probleemgedrag § Altijd een sociale definitie (normen; omgeving) § Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor omgeving of belemmert het leren en/of de integratie (naar Schopler) § Uitdagend gedrag (challenging behaviour): vooral nadruk op de uitdaging voor omgeving
14 juni 2012 Autisme Centraal
Definitie van probleemgedrag § Wie heeft er probleemgedrag en wie heeft er problemen? § « Stille » leerlingen, bewoners kunnen ook problemen hebben, maar zij hebben een probleem om het te tonen.
Voornaamste oorzaken § Lichamelijk § Communicatie § Stress
Autisme Centraal
Autisme Centraal
Lichamelijk § Medisch probleem § Pijn § Andere sensorische verwerking
Zintuiglijke verwerking § Hypersensitiviteit: § Prikkels komen te sterk door
§ Hyposensitiviteit: § Prikkels komen niet sterk genoeg door Autisme Centraal
© Autisme Centraal
1
Zeven zintuigen (of zijn het er 15 ?) § § § § § § §
Zicht Horen Voelen Proeven Ruiken Evenwicht Proprioceptie
© Autisme Centraal
Hyper, overgevoelig § § § § §
Vermoeidheid Overprikkeling Pijn Angst Vermijdingsgedrag
© Autisme Centraal
Hypo, ondergevoeligheid § § § §
Opzoeken Fascinatie Fixatie Schadelijk
Het zevende zintuig § Proprioceptie: verschaft het individu informatie over het eigen lichaam, zoals de stand, beweging en tonus van de ledematen, gewrichten en pezen
Autisme Centraal
© Autisme Centraal
In kaart brengen § Aandacht voor hebben in het dagelijkse functioneren § Kan fluctueren § Bij ernstige problemen: evalueren § SPRC, Bogdashina
© Autisme Centraal
Wat te doen? § Hyper: beschermen
§ Hypo: aanbod van aktivitieten
© Autisme Centraal
2
Proprioceptie: grove motoriek § § § § §
Zware dingen dragen Trekken of duwen Springen Klimmen “Sandwich” activiteiten
Autisme Centraal
Proprioceptie: fijne motoriek § § § § § §
Op verticaal vlak werken ipv horizontaal Kracht Weerstand Kauwen Dikke vloeistoffen zuigen Blazen Autisme Centraal
Communicatie § Onduidelijke communicatie vanuit de omgeving § Onvoorspelbaarheid § Zelf niet kunnen communiceren
Autisme Centraal
Maar ook § Sporten als – Voetbal – Volley – Turnen – Paardrijden
Autisme Centraal
Onvoorspelbaarheid… § Niet of moeilijk begrijpen van taal § Niet of moeilijk begrijpen van prenten § Niet of moeilijk begrijpen van voorwerpen § ZEKER als deze verwijzen naar de toekomst, iets dat nog niet zichtbaar is! www.autismecentraal.com
Stress en angst § De druppel die… § Specifieke angsten § Ingaan tegen logica vanuit autistisch denken
Autisme Centraal
3
Oorzaken agressie? § Veel minder gericht naar de binnenkant van de ander – om iemand te imponeren – om iemand te vernederen – om iemand schrik te doen krijgen § Hiervoor is er bij autisme té weinig inzicht in menselijke processen en sociale situaties § Gebrek aan Theory of mind
Uitdagen… § Doorgaan tot iemand kwaad is, dan communiceert hij duidelijker § Echopraxie, nadoen van naderen § Opgestoken worden door anderen § Leuke prikkels opzoeken (luid, gebaren, rood) § Ratio versus Emotie: bvb. rechtvaardigheid zoeken
Autisme Centraal
Autisme Centraal
Ontstaan van probleemgedrag § Vaak deels aangeleerd gedrag § Vaak doorheen de tijd opgebouwd § Is het gedrag nog functioneel of niet meer?
Drie fasen § Het rommelt… § Het barst uit… § Het komt tot rust…
Autisme Centraal
Autisme Centraal
Het rommelt… § Persoon op een niet straffende manier verwijderen uit de moeilijke situatie § Nabijheid opzoeken, in de buurt van de persoon blijven § Laat weten dat je het gezien hebt § Aanraking § Humor § Visuele hulpmiddelen onder de aandacht brengen Autisme Centraal
Het barst uit… § § § §
Beschermen tegen zichzelf Omgeving beschermen Uit omgeving halen Een plan voor noodgevallen klaarhebben § Niet ‘uitpraten’ of ‘opvoeden’ Autisme Centraal
4
In actieplan ook aanpassingen omgeving vermelden
Het dooft uit… § § § § §
Eventueel ‘uitpraten’ Aanpassingen doorvoeren, preventie Terug naar de omgeving brengen Weer laten deelnemen Actieplan ontwikkelen
Autisme Centraal
Aanpassingen omgeving: concrete communicatie § Individueel § Op het juiste begripsniveau § Niet meer voorspelbaarheid dan begrepen kan worden § Liever makkelijk dan moeilijk § Verschil verduidelijking en stimuleren !
Autisme Centraal
Competentie vergroten § Expressieve communicatie § Vrijetijdsvaardigheden § Sociale vaardigheden
§ § § §
Meer stimuli Minder stimuli Meer uitdagingen Minder bevraagd worden
Autisme Centraal
Aanpassingen omgeving § Duidelijke regels en ze ook respecteren § De ruimte is duidelijk ingericht en afgebakend § Alle aanpassingen worden gebruikt en dit op een consequente manier = altijd en door iedereen
Autisme Centraal
Competentie vergroten § Expressieve communicatie – Basisnoden en behoeftes • Vragen om • Weigeren
– Leren kiezen
Autisme Centraal
Autisme Centraal
5
Competentie vergroten § Vrijetijdsvaardigheden
Competentie vergroten § Sociale vaardigheden
– Nieuwe interesses
– Sociale noden in kaart brengen (niet projecteren) – Sociaal overleven
• Aanbod aan ervaringen
– Nieuwe vaardigheden
• Corrigeren versus compenseren
– Social stories en social scripts – Psycho-educatie Autisme Centraal
Autisme Centraal
En straffen? § Liever belonen dan straffen § Aanleren makkelijker dan afleren § Wat wordt er begrepen van een straf? – Sociale afwijzing ? – Tijdsduur ? – Wie en waar ?
Autisme Centraal
Waarom het niet lukt…
- Er wordt niet naar het ‘waarom’ gezocht - De juiste oorzaak wordt niet gezien - Teveel problemen tegelijkertijd willen oplossen - Teveel tijd besteden aan het observeren, niet genoeg aan het zoeken naar oplossingen Autisme Centraal
Belonen § -
Belonen: variëren geen “vrije” toegang tot beloners enkel geven na gewenste gedrag of afmaken van taak - in het begin (heel) veel Autisme Centraal
Waarom het niet lukt…
- Teveel focussen op het laten verdwijnen van gedrag, eerder dan het aanleren van nieuw gedrag - Er van uitgaan dat de persoon het verstaat - De persoon bombarderen met teveel verbale, sensoriele of emotionele input - Alles veel te ingewikkeld maken - Inconsistent reageren op gedrag Autisme Centraal
6
