Kadernota integrale handhaving: Bijlage 2
Risicoanalyse Gemeente Voorst
-1-
Prioriteren op basis van risico-inschatting Inleiding De hier beschreven risicomatrix is een instrument voor een bestuursorgaan van bijvoorbeeld een gemeente met handhavingstaken. Het bestuursorgaan kan de matrix (laten) gebruiken bij het stellen van prioriteiten bij de uitvoering van handhavingstaken. De risicomatrix past in het beleidsconcept programmatisch handhaven. Dit houdt kort gezegd in dat een bestuursorgaan handhavingsbeleid zou moeten voeren. De eerste twee stappen van dat beleid zijn een inventarisatie van de concrete handhavingstaken en een prioritering binnen die taken met behulp van handhavingsthema’s. De risicomatrix is een hulpmiddel bij het stellen van prioriteiten. Wat de matrix wel en niet doet Een waarschuwing vooraf. Hoewel de risicomatrix met cijfers werkt is de uitkomst niet objectief, maar subjectief. Dit is het gevolg van een keuze. De matrix helpt bij het rationaliseren van die keuze. De matrix is zoals gezegd niet exact. De matrix vertelt evenmin wat moet worden gehandhaafd. Immers, niet is gezegd dat een lage prioriteit ook betekent dat het bestuursorgaan aan de desbetreffende handhavingstaak niets hoeft te doen. Handhaven Het bestuursorgaan handhaaft tot de burgers gerichte gedragsregels. Als de burgers zich overeenkomstig die gedragsregels gaan gedragen zou het beleidsdoel moeten worden bereikt. Dat is althans de gedachte. Voorbeeld. Het doel is minder verkeersdoden. Het middel is beperking van de maximumsnelheid (gedragsvoorschrift). De handhavingsactiviteit is controle en bekeuring van overschrijding van de maximumsnelheid. Proces Beleid voeren op het terrein van handhaving is nodig, omdat het bestuur niet alle handhavingstaken volledig kan (laten) uitvoeren. Beleid voeren betekent kiezen wat het bestuur wel en niet doet en/of wat het eerst doet en wat later. Om die keuze te kunnen maken inventariseert het bestuur eerst welke handhavingstaken er zijn en welke evenementen (bijv. een openlucht dansfestijn), objecten (bijv. LPG-stations) en concrete gedragingen (bijv. parkeren) om handhaving vragen. Daarna stelt het bestuur prioriteiten. Ambtelijk wordt een voorstel tot prioritering aan het bestuur gedaan. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van onderstaande risicomatrix.
-2-
Risico Er zijn verschillende manieren om het verschijnsel risico te benaderen. Wij gebruiken slechts een invalshoek: risico (r) is negatief effect (ne) maal de kans (k) dat het effect zich voordoet (r = ne x k). Vanuit deze invalshoek zijn er zes soorten negatieve effecten te onderscheiden die de overheid met gedragsvoorschriften tracht te voorkomen: 1. fysieke veiligheid: letsel, al dan niet dodelijk; 2. kwaliteit: teruggang van de kwaliteit van het maatschappelijk leven, in het bijzonder het gevoel van veiligheid; 3. financieel-economische maatschappelijke schade; 4. verlies van of schade aan natuurschoon; 5. schade aan de (volks)gezondheid; 6. schade aan het bestuurlijke imago/stemmenverlies/bestuurlijk belang. Invullen van de tabel: negatieve effecten en kans In de tabel kunnen in de verticale kolommen naast de handhavingstaken scores worden ingevuld die betrekking hebben op te verwachten negatieve effecten. De “kans” wordt gescoord op grond van de verwachte overtredingskans van die regels zonder handhavingsinspanning. Met ander woorden: in welke mate worden opgelegde regels spontaan (d.w.z. zonder concrete druk van de overheid) nageleefd? Hoe groter de kans op spontane naleving, hoe kleiner de overtredingskans en hoe kleiner de handhavingsbehoefte. Er zijn vijf categorieën van spontane naleving. 1. kennis van regels Hoe meer regels, hoe ingewikkelder en onduidelijker, hoe kleiner de kans op spontane naleving 2. kosten/baten Hoge kosten, weinig baten, kleinere kans op spontane naleving; lage kosten, veel baten, grotere kans op spontane naleving 3. mate van acceptatie bij de doelgroep Hoge acceptatie leidt tot een grotere kans op spontane naleving, lage acceptatie leidt tot een kleinere kans op spontane naleving 4. gezagsgetrouwheid doelgroep Hoe meer vertrouwen in het gezag, hoe groter de kans op spontane naleving; hoe minder vertrouwen, hoe kleiner de kans op spontane naleving. 5. informele controle Hoe meer informele controle, hoe groter de kans op spontane naleving, mits er in het algemeen sprake is van acceptatie van de regels bij de doelgroep. Schalen Bij het invullen van de risicomatrix wordt een vijfpuntschaal gebruikt. Bij zowel de zes negatieve effecten als de kansfactor geldt voor de te gebruiken waarden het volgende: 0 1 2 3 4 5
= = = = = =
niet van toepassing zeer klein klein gemiddeld groot zeer groot
Het gemiddelde en de score berekent de matrix zelf en hoeft niet te worden
-3-
ingevuld. Voor wat betreft de scores geldt voor wat betreft het risico het volgende: Zeer klein = <3; Klein = <6; Gemiddeld = <12; Groot = <20; Zeer groot = <25. Voorbeeld algemene risicomatrix in vijfpunt-schaal: Beleidsveld Zwerfafval
Fys 1
Kwa 3
Finec Nat 4 2
Gez 2
Im 3
Gem 2,5
Kans 4
Risico 10
In woorden Gemiddeld
Redenering: “Het gedragsvoorschrift moet ertoe leiden dat afval niet rondzwerft. Het gevaar of beter het negatieve effect van zwerfvuil op de fysieke integriteit is zeer klein; mensen krijgen er doorgaans geen pijn of letsel van. Er is een klein risico als het zwerfafval scherp glas betreft of blik. Op de sociale veiligheid is het negatieve effect gemiddeld. Mensen storen zich er wel aan, maar vinden het nu ook weer geen halszaak. Per slot van rekening komt het zwerfafval bij de mensen zelf vandaan. Het negatief effect van zwerfvuil op de financieel economische situatie is groot, want het kost veel extra geld (ook in termen van menskracht om dat soort afval op te ruimen). Het negatieve effect op de natuur is klein. Als het afval niet wordt opgeruimd blijft het zichtbaar en verstoort het afval de natuurschoon. Ook hiervoor geldt dat mensen zich storen aan de verstoring van het landschapschoon maar het nu ook weer niet een halszaak is. Bovendien tast het de biodiversiteit maar zeer beperkt aan. Dat zou anders zijn als het afval zou bestaan in chemische stoffen, maar dat is niet het geval. Een vergelijkbare redenering geldt voor het negatief effect op het bestuurlijke imago. De kans dat mensen de regels overtreden die moeten voorkomen dat er buiten een inrichting wordt gestort en zwerfafval ontstaat is groot. Dit alles leidt tot een gemiddeld risico”. Bovenstaande is een subjectieve opvatting. Benoeming cijfers Op de volgende pagina staat de benoeming van de waarden die gelden voor de negatieve effecten. Fysiek 0 geen effect 1 pijn of letsel bij een individu 2 pijn of letsel bij meerdere individuen 3 zwaar letsel bij een enkeling of gering letsel bij velen 4 dood van een enkeling of ernstig letsel bij velen 5 meer doden Kwaliteit 0 geen effect 1 nauwelijks toename van het gevoel van onveiligheid 2 enige toename van het gevoel van onveiligheid 3 gemiddelde toename van het gevoel van onveiligheid 4 grote toename van het gevoel van onveiligheid 5 zeer grote toename van het gevoel van onveiligheid
-4-
Financieel economisch 0 geen effect 1 € 1 tot € 1.000 2 € 1.001 tot € 10.000 3 €10.001 tot € 100.000 4 € 100.001 tot € 1.000.000 5 € 1.000.001 en meer Natuur en milieu 0 geen effect 1 enige verstoring van het aanzien 2 aanzienlijke verstoring van het aanzien 3 aantasting leefomgeving van enige duur 4 aantasting leefomgeving van lange duur 5 vernietiging van een deel van de leefomgeving Volksgezondheid 0 geen effect 1 gering gevaar voor de volksgezondheid 2 gevaar voor de volksgezondheid 3 groot gevaar voor de volksgezondheid 4 veel ziektegevallen en/of enkel sterfgeval 5 meerdere sterfgevallen Imago gemeente 0 geen effect 1 nauwelijks bestuurlijk belang of aantasting imago 2 klein bestuurlijk belang of aantasting imago 3 gemiddeld bestuurlijk belang of aantasting imago 4 groot bestuurlijk belang of aantasting imago 5 zeer groot bestuurlijk belang of aantasting imago De risicomatrix is breed in de gemeentelijke organisatie van de gemeente Voorst uitgezet en ingevuld. Alle gegevens zijn verwerkt en dit heeft geleid tot de onderstaande risicomatrix.
-5-
Cat. Handhavingstaak
Risico
In woorden
Brandveiligheid gebouwen, gebruiksvergunning Besmettelijke dierziekten
12,0
zeer groot
Actieve periodieke handhavingsinzet
11,0
zeer groot
Actieve periodieke handhavingsinzet
Inspectie (ver)bouw en illegale bouw Naleving voorschriften milieuvergunning of AMvB (inrichtingen) Optreden bij ongeregeldheden (algemeen) (openbare orde) bepalingen en strijdig gebruik bestemmingsplan vergunning voor het organiseren van een groot evenement vervoer van gevaarlijke stoffen
11,0
zeer groot
Actieve periodieke handhavingsinzet
11,0
zeer groot
Actieve periodieke handhavingsinzet
11,0
zeer groot
Actieve periodieke handhavingsinzet
10,0
groot
10,0
groot
10,0
groot
9,0
groot
8,9
groot
8,6
groot
8,4
groot
B
opsporen illegaal gebruik gebouwen en inrichtingen toetsen brandbeveiligings/aanvalsplannen brandveiligheid tijdelijke bouwwerken regels ter bescherming van de bodem controle legionella
8,0
groot
B
vuurwerk afleveren
8,0
groot
B
vuurwerk afsteken
8,0
groot
C
controle op oefenen van rampenbestrijdingsplannen verontreiniging van de weg en andere terreinen door afval controle wegen, straten, fietspaden en trottoirs in extern beheer gebruik van bestrijdingsmiddelen
8,0
Gemiddeld
7,9
Gemiddeld
7,7
Gemiddeld
7,5
Gemiddeld
controleren op naleven onbewoonbaarverklaring controleren voldoen aan voorwaarden sloopvergunning controleren op gemeentelijk opgelegde verplichting bouwwerk verbeteren horeca, alcoholvergunning
7,0
Gemiddeld
7,0
Gemiddeld
7,0
Gemiddeld
6,9
Gemiddeld
hard- en softdrugs vergunning opiumwet crossterreinen en gemotoriseerden ruiterverkeer in natuurgebieden lozen van afvalwater
6,8
Gemiddeld
6,8
Gemiddeld
6,5
Gemiddeld
vergunning exploiteren seksinrichting APV / prostitutie / buitensex inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen vuurwerk vervoer
6,2
Gemiddeld
6,0
Gemiddeld
6,0
Gemiddeld
toezicht rioleringen / afkoppeling hemelwater voorwaarden gesteld aan gebruik bouwstoffen controle op ontheffing om vuur te stoken
6,0
Klein
handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet projectmatig
5,9
Klein
handhavingsinzet projectmatig
5,6
Klein
handhavingsinzet projectmatig
A A A A A B B B B B B B
C C C C C C C C C C C C C D D D
-6-
Inzet handhaving
handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per vast te stellen periode handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren handhavingsinzet eens per periode van meerdere jaren
Cat. Handhavingstaak
Risico
In woorden
Inzet handhaving
D
jachtvergunning
5,6
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
Geluidsoverlast
5,3
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
5,3
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
controleren naleven toewijzing woonwagenstandplaats verplaatsen van mest
5,3
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
organiseren betogingen
5,3
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
geluidswagen gebruiken
5,0
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
vertoningen e.d. op de weg
5,0
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
ontheffing geluidshinder
4,8
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
open vuur stoken
4,7
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
recreatie-inrichting exploiteren
4,7
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
voorschriften kampeerterrein
4,5
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
Geluidshinder
4,4
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
melding voor het slopen
4,3
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
terras of uitstalling exploiteren
4,1
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
4,0
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
vergunning horecabedrijf of slijtersbedrijf (of vergunning tot tijdelijk schenken) (licht) reclame
4,0
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
bepalingen invalidenparkeerkaart
4,0
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
tabakswet, inspecteren naleving verkoopbeperkingen vergunning kabels en leidingen
3,9
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,9
Klein
handhavingsinzet projectmatig
verkeersveiligheid verwijzingsborden, ontheffing Ontgrondingen
3,8
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,8
Klein
handhavingsinzet projectmatig
Monumentenvergunning / voorwaarden subsidie / sloop monumenten exploiteren van speelgelegenheid
3,7
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,6
Klein
handhavingsinzet projectmatig
controleren voldoen aan voorwaarden aanlegvergunning voorwaarden gesteld aan rioolaansluiting controleren op voldoen voorwaarden splitsingsvergunning Kapvergunning
3,6
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,5
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,3
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,2
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,2
Klein
handhavingsinzet projectmatig
3,1
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
sluitingsuur winkels en horecabedrijven horeca buurthuis of kantine exploiteren vergunning standplaatsen
3,1
Klein
handhavingsinzet projectmatig
D
gokautomaten exploiteren
3,1
Klein
handhavingsinzet projectmatig
E
vergunning voor het organiseren van een klein evenement vergunning diverse kansspelen (lotto, prijsvragen, loterij e.d.) vergunning speelcasino
3,0
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
2,9
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
2,8
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
D D D D D D D D D D D
E E
-7-
Cat. Handhavingstaak
Risico
In woorden
Inzet handhaving
E
venten
2,7
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
controleren voldoen aan voorwaarden voor woonvergunning Optochtvergunning
2,7
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
2,7
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
2,5
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
vergunning exploiteren speelautomaten Colportage
2,5
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
Avondwinkelopenstelling
2,5
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
verspreiden van gedrukte stukken
2,4
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
Zondagsopenstelling
2,3
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
controleren voldoen aan voorwaarden voor vestigingsvergunning vergunning installeren van alarminstallatie spandoek plaatsen
2,2
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
2,2
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
2,0
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
1,9
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
1,9
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
1,9
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
1,8
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
Behendigheidsautomaten exploiteren ontheffing in voorraad hebben gevelde iepen (bomen) reclame materiaal verspreiden en/of plaatsen vergunning inzameling geld of goederen evenementen loterij organiseren
1,8
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
Textielinzameling
1,4
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E
Verkoopdemonstratie in horecagelegenheid organiseren informatiestand organiseren
1,4
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
1,1
Zeer klein
handhavingsinzet enkel n.a.v. meldingen
E E
E E E E E E
E
bijl3-br-2005-211
-8-