Jos Fransen lectoraat elearning

1

Pieter Swager/ Jos Fransen lectoraat eLearning Scenario: 1e deel afstudeerfase (1e semester): schrijven onderzoeksplan (voorbeeldscenario/ blauwdruk van een leerpraktijk) Vooraf Onderwijskundig kader waarbinnen herontwerp plaatsvond Uitgangspunt bij het hier beschreven scenario zijn de onderwijskundige uitgangspunten uit de notitie ‘Toekomstgericht onderwijs in Hogeschool Inholland’ van Jos Fransen van het lectoraat eLearning. Leidend principe bij betekenisvol onderwijs is dat de student leert om te gaan met vraagstukken die er toe doen in het beroep en die vraagstukken moeten altijd het startpunt zijn van een leerproces. Een belangrijk uitgangspunt hierbinnen voor het vormgeven van onderwijs is het principe van ‘constructive alignment’: er moet een duidelijke relatie zijn tussen de doelen die men wil realiseren, de leeractiviteiten die dat tot stand moeten brengen en de toetsing waarin we willen vaststellen of die doelen ook zijn bereikt. Die juiste toetsvorm maakt het uitvoeren van de gewenste relevante leeractiviteiten onontkoombaar. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat we uitgaan van verschillende soorten leerprocessen. Het ‘type’ leerproces wordt verbonden aan het te bereiken leerdoel, waarna vervolgens gekeken kan worden op welke wijze dat leerproces het beste kan worden ondersteund in de leeromgeving. Onderscheiden worden 1. individuele zelfstudie, 2. leren in interactie en 3. samenwerkend leren. Een laatste uitgangspunt is dat, nadat gekozen is voor het type leerproces dat zo goed mogelijk aansluit bij de leerdoelen, gekeken wordt op welke wijze ICT dit leerproces kan ondersteunen.

Situatieschets: Context Hierbij een voorbeeld van een herontwerp van een leerpraktijk waarbij een docent studenten begeleidt bij het schrijven van een onderzoeksplan van voldoende niveau ten behoeve van de laatste fase afstuderen. Doelstelling: schrijven van een onderzoeksplan van voldoende niveau aan de hand van de vastgestelde beoordelingscriteria. Uitgangspunt is dat een aantal contactmomenten vaststaat, evenals de wijze van toetsing en dat bij studenten en docenten sprake is van een reguliere modulevergoeding c.q. aantal ec’s. De leeractiviteiten moeten opnieuw vormgegeven worden en de mogelijkheden van ondersteuning hiervan door ICT moeten worden benut. Wat is het probleem? Er is ‘onvrede’ over de oude leerpraktijk ‘schrijven onderzoeksplan’ in het eerste semester van het laatste jaar:   

 

De leeropbrengst is volgens docenten ‘te gering’: de onderzoeksplannen hebben te weinig kwaliteit; De hoorcolleges onderzoeksvaardigheden aan het begin van jaar 4 zijn niet verplicht en worden slecht bezocht; Er vindt te weinig transfer van kennis plaats: studenten beschikken in principe over kennis m.b.t. onderzoeksvaardigheden, maar de docenten zien dat niet terug als de studenten een onderzoeksplan schrijven; Docenten zijn ontevreden over passieve studenten; ICT wordt niet ingezet ter ondersteuning leerproces;

Hogeschool Inholland │ Lectoraat eLearning

 

Toekomstgericht onderwijs in Inholland │ scenario’s

Docenten zien wel dat ICT mogelijkheden heeft, maar zien zelf geen kans ICT toe te passen in hun colleges; Blackboard wordt wel ingezet, maar alleen voor opslag van materialen (in generieke map binnen de opleiding): moduleboek + artikelen.

Wens nieuwe situatie:     

Leeropbrengsten verhogen door verbeterd ontwerp; Betere basis creëren voor fase 2 (semester 2) afstuderen: afstudeerkringen op basis van goedgekeurd onderzoeksplan; Zo mogelijk met inzet van ICT; hiermee aansluiten bij inzet ICT binnen bedrijven waar studenten gaan werken; Aantrekkelijker, interactiever en efficiënter onderwijs (de 3 g’s: genot, gemak, gewin); Integratie lessen onderzoeksvaardigheden met curriculumonderdeel ‘schrijven onderzoeksplan’.

Eisen nieuwe situatie:    

  

Leereenheid (studieonderdeel) moet door alle collega’s op de locaties kunnen worden uitgevoerd; Dus ook collega’s die geen ervaring hebben met inzet ICT binnen leerprocessen; In de tijd (modulevergoeding) die daarvoor staat (geen extra middelen beschikbaar); Omdat niet iedereen in staat is (en tijd heeft) zijn eigen elektronische leeromgeving in te richten, moet dat centraal gebeuren: een ‘moeder couse’ moet centraal beschikbaar zijn (en worden bewaard), tevens jaarlijks bijgesteld. Het herontwerp moet voor individuele docenten de mogelijk behouden het ontwerp (binnen grenzen van centrale afspraken) zonder veel moeite aan te passen aan eigen situatie. Het leerproces van de student moet centraal staan. Het onderzoeksplan moet aan het eind van semester 1 gereed zijn, dus de uitvoering van de leerpraktijk kan 2 periodes omvatten (sept t/m jan): de weken 1 t/m 8 van periode 1 en weken 1 t/m 8 van periode 2.

Ervaringen docenten met oude leerpraktijk in de afgelopen jaren -

Het schrijven van een onderzoeksplan is voor studenten een gecompliceerde opgave; Het begeleiden ervan door docenten ook; Iedereen heeft een ander beeld bij de ‘onderzoek’, er zijn veel mispercepties; Er is te weinig tijd om tijdens de colleges overal op in te gaan; De studenten maken ieder jaar dezelfde fouten; Sommige hebben met name de behoefte bepaalde onderdelen een paar keer te zien/horen voor ze het begrijpen; De studenten bereiden colleges slecht voor; Zij staan niet in de pro-actieve, maar in de reactieve modus.

2



De context De leerdoelen in dit voorbeeld zijn: het schrijven van een onderzoeksplan van voldoende niveau. Het aantal contacturen (bekostiging) staat vast. Dat is jammer omdat pas bij het ontwerpen duidelijk wordt hoeveel F2F interactie het meest effectief is en welke interacties beter on line kunnen worden georganiseerd. Binnen de randvoorwaarden wordt met de docenten een herontwerp gemaakt. Voordeel is dat zowel de uren van de onderzoeksvaardigheden als de uren van begeleiding van studenten bij het schrijven van een onderzoeksplan beschikbaar zijn. De uiteindelijke toets in deze leerpraktijk is het schrijven van het onderzoeksplan. Die toets alleen stuurt echter onvoldoende de procesgang met alle gewenste leeractiviteiten en daarmee de kwaliteit van het leerproces. Afgesproken wordt dat de complexe geïntegreerde leertaak ‘schrijven onderzoeksplan’ wordt gesplitst in hanteerbare deeltaken. De uitwerking van de deelopdrachten samen vormen uiteindelijk het te beoordelen product. Het onderzoeksplan wordt iedere week verder uitgebouwd. De deelopdrachten zijn dus geen doel op zichzelf maar dragen wel bij aan het optimalisering van het leerproces. Op basis van het voorgaande kunnen de soorten leeractiviteiten worden bepaald en de wijze waarop deze in de leerpraktijk worden gecombineerd. Daarmee wordt de concrete leerweg uitgezet voor de student. Opzet leerpraktijk 1e college Tijdens de 1e F2F bijeenkomst (week 1 periode) worden de volgende zaken besproken:      

Introductiecollege ‘Afstudeeronderzoek’; Bespreking werkwijze 1e semester m.b.t. de elektronische leeromgeving: deze wordt tevens uitgelegd en gedemonstreerd; Alle beschikbare materialen (inclusief ‘Onderzoeksboek’ van de boekenlijst) worden getoond en besproken; De werkwijze voor de komende periode (semester) wordt uitgelegd; Daarnaast wordt besproken wat de doelen van de leerpraktijk zijn, welk product wordt beoordeeld en welke criteria daarvoor gelden; De docent laat tevens op de elektronische leeromgeving zien waar studenten ‘beoordeelde en geannoteerde’ voorbeelden van onderzoeksplannen kunnen vinden (1 matige en 1 ruim voldoende).

Vorm: hoorcollege (4x) met zo veel mogelijk studenten Daarna: werkcolleges in de vorm van afstudeerkringen (5x) waarbij een docent een kleine groep studenten begeleidt. Ingerichte elektronische leeromgeving Blackboard/ Moodle Afhankelijk van de beschikbare omgeving wordt door het ontwerpgroepje één course aangemaakt en daarna gekopieerd, zodat iedere groep/docent zijn eigen elektronische leeromgeving heeft:

3


-

-

-


Er is een rubriek ‘FAQ’, veelgestelde vragen, met daarin opgenomen de vragen die ieder jaar weer problemen opleveren, en de antwoorden en een verwijzing naar bronnen en voorbeelden. Er zijn twee ‘beoordeelde en geannoteerde’ voorbeelden van onderzoeksplannen beschikbaar op de elektronische leeromgeving. Er is een vragenforum ingericht, waarin studenten vragen kunnen plaatsen: als een medestudenten het antwoord weet, geef hij dat direct aan door dit te plaatsen. Van alle deelaspecten en deelopdrachten zijn filmpjes en weblectures geplaatst, per week en per onderwerp gerangschikt: een paar eigen weblectures en een paar You Tube filmpjes over de deelonderwerpen. Ook is een aparte map aangemaakt met relevante bronnen: links naar websites, ppt presentaties, on line deelcourses, on line courses ‘schrijven’, etc.

Betekenisvolle interacties Naar aanleiding van het bespreken van de vraag ‘Welke interacties zijn op welk moment betekenisvol, welke rol kan feedback hierbij spelen hoe kunnen deze interacties en feedbackactiviteiten worden ondersteund door ICT? ‘ wordt in het ontwerpgroepje het volgende afgesproken: -

-

-

Bij alle deelonderwerpen is goede instructie cruciaal, en daarna/ daarnaast feedback van medestudenten en (erg belangrijk) feedback van de docent. Eigenlijk zouden de studenten vanaf week 1 al feedback moeten krijgen, die vervolgens tijdens de werkcolleges/ afstudeerkringen besproken kan worden. Door de beperkte tijd die de docent heeft voor het geven van feedback, zal hij twee keer feedback geven, bij de eerste opzet (definitie-onderzoeksplan) en bij het conceptonderzoeksplan. Studenten plaatsen in de week voor het laatste werkcollege/ afstudeerkring de vragen die ze nog hebben op een forum op Blackboard/Moodle; deze zijn uitgangspunt voor het laatste werkcollege /afstudeerkring waarin geanticipeerd wordt op de beoordeling van de plannen. Afgesproken wordt dat iedere drie weken een ‘groot’onderdeel centraal staat en dat er on line en F2F gewerkt gaat worden. Looptijd: 20 weken: week 1 t/m 8 periode 1 en week 1 t/m 8 periode 2. Vaste werkwijze: o Wk 1: Onderzoekshoorcollege (grote groep; instructie), o Wk 2: Studenten bestuderen hoofdstukken uit boek en bekijken specifieke weblecture, maken deelopdracht en plaatsen deze op elo (individueel, on line, onbegeleid), o Wk 3: Begin van de week geven studenten elkaar (peer)feedback, eind van de week is er werkcollege/afstudeerkring met docent (kleine groep: max. 15, F2F) o Op deze wijze verlopen periode 1 en 2. o Op deze wijze kun je 4 ‘grote’ onderwerpen behandelen: zie hieronder een voorbeeld.

4


-


Vast stramien: in de hoorcolleges worden de grote lijn neergezet, de webfilmpjes geven de instructie bij de deeltaken, on line worden deelopdrachten uitgevoerd en geplaatst, in de werkcolleges/afstudeerkringen staan de deelaspecten centraal aan de hand van on line input van studenten. Onderdelen (voorbeeld verdeling in 5 onderwerpen):

Vooronderzoek: o o

1a Wat is onderwerp? 1b Wat is aanleiding onderzoek: wat is probleem (verschil huidige - gewenste situatie?

Probleemstelling: o o o

2a. Wat is doel van het onderzoek? 2b. Wat is de centrale onderzoeksvraag die beantwoord moet worden? 2c. Welke (deel)onderzoeksvragen moeten op basis hiervan worden beantwoord?

Instrumentatie: o

3. Op welke wijze kunnen deze worden beantwoord (onderzoekstype/wijze dataverzameling)

Wijze data-analyse: o

-

4. Op welke wijze kunnen verzamelde data worden geanalyseerd (wijze data analyse) Voorbeeld invulling: Centrale onderzoekshoorcolleges in week x over:

(WEEK 1) Soorten onderzoek (inleiding/ onderwerp/aanleiding onderzoek); (WEEK 4) Formuleren doel en onderzoeksvragen; (WEEK 7) Dataverzameling en (WEEK 1 periode 2) Data-analyse (naast mogelijke SPSS werkcolleges). Hiernaast kunnen (afhankelijk van het soort onderzoek dat wordt toegepast bij een opleiding) werkcolleges SPSS worden aangeboden of andere onderzoeksworkshops.

5



Ontwerp voorbeeld leerpraktijk Hieronder in schema activiteiten in de fysieke en digitale leeromgeving per cyclus van drie weken.

Week

Activiteiten die centraal staan

Leeractiviteiten studenten en leermiddelen

Vorm: hoorcollege (HC), zelfstudie (ZS), werkcollege (WK)

Groepsgrootte

Instructie of interactie

1.

Onderzoekshoorcollege

Lezen hoofdstukken boek

HC

100

instructie

2.

On line zelfstudie: studenten bekijken specifiek weblecture, maken deelopdracht en plaatsen deze op elo

Bekijken weblecture, maken deelopdracht

ZS

n.v.t.

interactie

3.

Peerfeedback en werkcollege: begin van de week peerfeedback geven, eind van de week werkcollege/afstudeerkring

Geven (peer)feedback, bespreken tijdens WC

WK

15

interactie

Etc.

Ervaringen -

-

-

-

Ondanks uitval van enkele colleges is in alle groepen het gehele programma doorlopen. Omdat afgesproken was dat alle communicatie via Blackboard zou verlopen, werden de collega’s niet meer geconfronteerd met (één-op-één) mails van studenten. De vragen die studenten op BB (vragenforum) plaatsten, waren van dien aard, dat iedereen er iets aan had. In de helft van de gevallen gaven de medestudenten zelf al antwoord op de vragen, de overige werden door de docent beantwoord. Hoe meer collega’s ICT gingen inzetten, hoe belangrijker het bleek om op metaniveau af te stemmen om te voorkomen dat studenten in één periode moeten werken binnen 7 verschillende elektronische leeromgevingen of met 6 samenwerkend leren opdrachten. Na afloop van de uitgevoerde module kwam de wens van de collega’s naar voren om (aansluitend op het principe van constructive alignment) de leerdoelen, leeractiviteiten en toetsing nog meer in lijn te brengen. Afgesproken werd dat deelname aan de deelactiviteiten (on line) het volgend jaar zouden gaan meetellen voor het modulecijfer: hierdoor zou deelname aan het leerproces onontkoombaar worden. Onderzocht zou ook worden of bij dit cruciale onderdeel volgend jaar ook verplichte aanwezigheid bij colleges kon worden gerealiseerd.

6

Jos Fransen lectoraat elearning

Recommend Documents