Jij bent God. Ikzelf Ik wil mijzelf vinden en dit ten volle uitdragen. NOOR BONGERS

D R O O W R NOO

er wi j s

Illustratie: Jacky-O

S p elend

eid de wijsh en, leek n m o se b ik e n td deren, te tten me verwon en praa s te o , b n t e e h rek jd te sp efden in . n nog le adden ti ven oor was ensen h e mense v d m p n e ij e r D ijs. Nu le . r to jk gek en w uit, het de tijd e geleden gankeli , g e ls d a n u to o la r, l a n jk e a e He circ om ng akkeli n lturele amen z kend, jo en gem u kunne l, het cu ven ma hten kw dichtbij fsborre elkaar n n het le n. Inzic ij e e r te z m d e r e g a sa r b a , e e w n d e r , e w b e u u o en te v m cl t ey vertr nsen nie De hock sen. In eten me kiezen. die men re . Soms w r wie zij elkaar, .. o d o ij n v tb u n h en zuive ro Dic mense underg zier en e ten. t met de urs, the ver pra , met ple ams me o n co te e n is t g a a mensen d n d d o e jk d z n edw happeli zicht angetoo en waar gt. Ong a in , n t g m re n to b ro la t wetensc a n s e d wa leid Er is sin nsen sam ten, en ersiteit kan dat. len. Div deze me ontmoe ntwikke akkelijk orm dat o m tf n e la e g p l ct e n He roje ive is ee maken. ondere p lace to L ooier te et , en bijz Great P ller zijn Boven h wereld m o e sv d e m cc o su zomaar. intentie stelling a, soms n m e e m th sa n ee rse ms rond een dive ctieven. sten, so doen. e perspe rmee eenkom dat ook ij b ie en nieuw d m n ro g en d a a se aa n d e m rt e e e d omgevin n n. We je nis ij t a te z e h t o rg e ic o z tm e m e iv !! En, on ie speelt idse verg n lace to L d e e P dens s k w t u n ij n a e L k e o re r m k G e li om ove udens. D erwachte ogenb an de H kun je z L k t o ld a e m w iv o : a H nv ma eindelijk ls thema rs, het o chten uit t heeft a e pionie en beda de kran ge aan d n n a e a g v m in m ie o id it re nh Deze ed e voorbe aakt. Ee ad met d komst m zijn toe zier geh ? le e p l iv e L e erg v die Place to hebben mensen n Great n aan ee of kent u en er v bijdrage le e rag een bijd . Wilt u dernemen et? n h O u l t a l a ee .n W ema Soci lacetolive eeft als th welcome@greatp ummer h ar n a n e d n a en d ail Het volg doen? M g willen dat graa

De kracht van de Voor me zit Tom. Tom is 8 jaar oud, heel grappig, lief, eerlijk en met een heel goed geheugen. Eén ochtend in de week kom ik bij hem op school en dan heeft hij me helemaal voor zich alleen (of andersom natuurlijk). Regelmatig komt hij met feitjes aanzetten die we weken, of soms zelfs maanden, geleden hebben besproken. Terwijl we aan het rekenen zijn zegt hij dan bijvoorbeeld uit het niks: ‘Jouw lievelingsdieren zijn chimpansees hè?’

Verwarrende wezens

Tafels door elkaar

De radertjes in Tom’s hoofd werken namelijk een beetje anders dan in het gemiddelde mensenhoofd. Tom heeft namelijk PDD-NOS, een aan autisme verwante stoornis. Die stoornis zorgt er voor dat hij informatie anders verwerkt. Als wij, ‘normale’ mensen, naar de wereld kijken, zien we eerst de wereld en dan alles wat er in die wereld gebeurt. Als mensen met (een soort) autisme naar de wereld kijken, zien ze eerst a-l-l-e-s wat er gebeurt en vervolgens trekken ze pas de conclusie dat het de wereld is. Daarom zijn ‘normale’ mensen vaak ook heel verwarrende wezens voor mensen met autisme; mensen veranderen namelijk continue.

Een paar weken geleden ben ik met Tom begonnen met het oefenen van de tafels. Ik had de tafels van 1, 2 en 5 opgeschreven en met een papiertje de antwoorden bedekt. Na twee keer oefenen kon hij ze al opnoemen! Wat knap! Vervolgens wilde ik het hem zelf laten schrijven, dat ging niet. Tom staarde naar het papier met het potlood in zijn hand, maar er kwamen geen antwoorden. Ineens ging hij weer optellen in plaats van vermenigvuldigen... Een week later viel ik bijna van mijn stoel van verbazing. We gingen een computerspel doen, waarin je de tafels kunt oefenen. De tafel van 1 en 2 gingen prima. Toen we die twee keer hadden gedaan, zei Tom: “Zal ik nu de tafel van 1 tot en met 9 door elkaar doen?” Tot mijn verbazing maakte hij bijna alle sommen foutloos. Tot slot gingen we opnieuw op papier oefenen. Tom gaat weer vrolijk verder met optellen, al mijn inspanningen ten spijt, ik kreeg hem niet aan het vermenigvuldigen...

Schrijftoverstok

FANNYKOERTS.NL Het Twinkelbats Effect

Tijd voor wat magie. Tom zit weer tegenover mij. Uit mijn tas haal ik een zacht, paars, langwerpig hoesje. Tom kijkt nieuwsgierig in mijn richting. Als ik langzaam het hoesje naar beneden

duw, komt er een doorzichtig staafje te voorschijn. Als ik vervolgens het staafje op de kop houd, dwarrelen er allemaal gekleurde sterretjes en glitters in een spiraal naar beneden. Ik vertel Tom dat dit een toverstok is. Maar niet zo maar een toverstok, een speciale schrijftoverstok. Er zijn een paar speciale spreuken, die er met een paar bijzondere gebaren voor kunnen zorgen dat kinderen ineens - op hun allerbest en allermooist - kunnen schrijven en hele moeilijke vragen kunnen oplossen. Met glinsterende ogen kijkt Tom me aan en vraagt of hij hem vast mag houden. Dat mag, op voorwaarde dat hij nog geen toverspreuken gaat zeggen, want dan zou het misschien wel eens verkeerd kunnen aflopen!

Magie van vertrouwen Ondertussen denk ik hard na; wat was de spreuk ook al weer? Als ik de toverstok weer terug heb, zwaai ik er sierlijk mee in Tom zijn richting en zeg: “Stippels en lijnen, magie en geluk, met pen of met potlood. Tom schrijft een meesterstuk!” Vervolgens draai ik het blad met de tafelsommen om, ik geef hem een potlood en zeg dat hij nu de sommen kan maken. Zonder te stoppen maakt hij alle sommen. Ik heb hem nog nooit zo netjes zien schrijven, alle sommen zijn foutloos. De kracht van de toverstok is de magie van vertrouwen...

Toekomstverwachting Een Nederland waar mensen meer op elkaar gaan vertrouwen, meer vanuit zichzelf durven en meer vanuit een uiterste leven. Het is nu een beetje middelmatig, maar je bent God’s Pracht! Dus waarom zou je het niet durven? Ikzelf Ik wil mijzelf vinden en dit ten volle uitdragen. Ik wil muziek maken. Mijn gedachten delen met de medemens en ik wil graag de politiek in. Ik wil spreken over mijn wens voor de maatschappij en hoe we dit kunnen maken. Ik wil natuurlijk de politiek veranderen! Want dat is nu een beetje treurig met weinig sterke politici die een positieve visie uitdragen. Ook wil ik graag jong talent een kans geven. Door een plek te creëren waar jongeren naartoe kunnen en waarvan ze weten ‘als ik daar naartoe ga word ik gesteund in het realiseren van mijn dromen, ongeacht of iemand anders dat nu persé mooi vindt of niet’. Ik heb zelf deze plek bij mijn moeder gevonden. Thuis is beschermd en veilig. Dit gevoel van thuis zou ik graag de wereld in brengen, een plaats waar mensen naar elkaar luisteren, respect voor elkaar hebben en vanuit vertrouwen en positiviteit handelen. Daar kun je je ontwikkelen! God’s Pracht God’s Pracht is wat mensen zich daarbij voorstellen. Ik wil niet vanuit God spreken, maar tot de verbeelding spreken. En mensen tot denken zetten. Ik probeer God’s Pracht in de wereld te brengen door mijn handen. Daarmee maak ik muziek, teksten en wil ik een redevoering

houden. God’s Pracht is voor iedereen anders. Dit deel van de tatoeage was er eerst om mijzelf te herinneren aan wat ik aan het doen ben op aarde.

Jij bent God Het tweede deel ‘Vergeten kinderen’ heb ik een jaar later laten zetten. Het staat voor de mensen die de kracht in zichzelf vergeten zijn. En vergeten dat je je eigen kind bent en je allereerst voor jezelf moet zorgen. Veel mensen zoeken de zekerheden buiten zichzelf, maar het ligt binnenin. Wij zijn God’s Pracht! Durf dit te zien en uit te dragen. Verantwoordelijkheid ligt in jezelf. Veel mensen geloven in de openbaring of de zondvloed. Ik denk dat de werkelijke openbaring is dat mensen gaan inzien dat ze voor zichzelf moeten zorgen en hun eigen leven vormgeven. De kracht van het hier en nu is hierin belangrijk. Een gevoel van wakker zijn, alle wegen kunnen bewandelen en zelf je leven leven. Met lef en liefde. Mensen reageren bijzonder. Of het schrikt ze af of ze willen heel veel meer weten. Dan heb je contact en

wordt je boodschap gehoord. Ik denk dat het mensen dan altijd verrijkt. Uren en uren kan ik erover spreken met heel veel verschillende mensen. Het zijn onderwerpen waar mensen niet zomaar over spreken, maar als ze het op mijn handen zien breekt het ijs en leid ik de mensen naar het onderwerp. Daarom staat het er ook zo duidelijk. Wat vond je moeder ervan? Zij wilde er meteen ook een, op haar voorhoofd! Zij wilde een symbool voor een derde oog. Mijn moeder is heel spiritueel. Ik zet een tatoeage omdat ik ‘m eigenlijk al voel zitten. Zij heeft datzelfde met haar derde oog. Dat gaat ze nog doen. Mijn vader vond het niet zo tof. Hij vond het niet mooi, hij wilde de boodschap wel begrijpen, maar gelooft niet in God. Ik heb het maar geaccepteerd. Het zij zo.

Bijzondere reactie ‘Zeg ben jij een kannibaal?’ (‘kind’, ‘eten’ en ‘eren’), maarja dat was een dronkelap bij de Albert Heijn. Waar ik het liefst aan terugdenk is als je voelt dat mensen openstaan voor de boodschap en we erover spreken. De communicatie hierover is wat de wereld nodig heeft. NOOR BONGERS [email protected] Fotografie: Ingmar Swalue www.solar.nl

naam: Milan Fortuin leeftijd: 19 jaar, 28 januari 1987 e-mail: [email protected]

Illustratie: ‘Lou’ Thomas Guénot [email protected] www.viadea.nl

ha

SMITS HAROLD .nl www.a-life a-life.nl rold.smits@

enlijk?

n jij nu eig

Live be at Place to

maand... k, komende u, deze wee droom met N n ? ee en is om el dr do erk van je preuk: een fs lij ie Maak jij w oo m heeft een aktisch. puur en pr Peter Darbo Eenvoudig, e. lin ad liegt. een de s, die verv eling. r doel? Nik de n t geen bezi ef zo ge m el oo aan een dr nig, zo’n do je ei b W ? he m at oo W r dr iden? doel zonde den toe le Wat is een erkzaamhe w ijf ? uw dr jo be r je aa n Weet jij w . en of die va t met jou? ker wordt eigen doel ak je w ij n rb ge Hoe zit da te or werk je dich m je elke m ro uw jo aa w gt je n t Bre n wee t. Want da Ik hoop he iseren? je) t liefst real choice lijst m wil jij he n multiple ee , en ak Welke droo m te k lij ke mak (om het je or ogen? lukkiger. e droom vo nger en ge jaar? een helder en leven la om ? Komend dr ar En, heb jij ja et m Dit t. Mensen e maand? he ez D op ? ho en Ik iser van jou. je hem real oom. Hij is Wanneer ga k ‘m die dr 5. pa : to zo 9 r aa om fr Ik zeg m et A Life . Ofwel: G Viva la vita

re Hé, hoe G

verdienen

o veel geldndig ondernemer zijn o zelfsta ieus gezinsleven es en succ o harmon begeleiden bij hun groei o mensenreis maken o wereld itie op mijn werk , auto) o topposbezittingen (huis, kleding o mooie restatie neerzetten o sportp aan met fijne collega’s o vaste bproduct ontwikkelen n (de politiek in) o nieuw rtegenwoordiger wordennis o volksvelist zijn met veel vakke o specia f werk maken o creatie: kunst, fotografie, boek) o o o

(zoals worden erlander d e N e d n beke aarde en familie vrede op vrienden r o vo n ij is’ z een ‘thu

Hoe gaat dat bij kinderen? Ze ‘snuffelen’ even aan elkaar, iemand roept dat ze verstoppertje gaan spelen, een ander roept nog een extra regel waaraan ze zich moeten houden en het spel is begonnen. Volledig authentiek geven ze zich onvoorwaardelijk over aan het spel. De spelregels worden al spelend aangepast en iedereen heeft een geweldige tijd. Het meest gefascineerd ben ik nog wel door de volle overgave waarmee kinderen zich in hun spel kunnen storten. Ze zijn in staat om zich volledig te focussen en in een staat van ‘flow’ te komen.

‘Flow’ is dat heerlijke gevoel dat je zo geconcentreerd bezig bent met iets uitdagends, dat je vergeet te eten en te drinken en met een schok tot de conclusie komt dat het allang tijd is om naar huis te gaan. Een ouder roept dat je nu toch echt moet komen eten of de man van de bewaking meldt dringend dat hij nu toch echt gaat afsluiten. ‘Flow’ is een ultieme combinatie van je talenten benutten, lekker bezig zijn en ook nog eens enorm productief zijn. Als kind heb je dergelijke ervaringen veelvuldig, maar als je eenmaal volwassen bent, lijkt het wel alsof deze ervaringen steeds zeldzamer worden. We zijn vooral bezig met het zetten van ‘vinken’: lijstjes afwerken met dingen die we moeten doen van het managementsysteem, van de baas, van de overheid, van jezelf. Al dat ‘vinken’ is geestdodend en kost alleen maar energie. Passie, plezier, lol en trots zijn vaak ver te zoeken. Zou het niet geweldig zijn als we weer steeds vaker dat gevoel van ‘flow’, dat gevoel van lekker spelen en dat de wereld aan je voeten ligt, kunnen oproepen? Blosjes op je wangen en schittering in je ogen. Dan maakt ‘vinken’ In een staat van ‘flow’, alleen of met een team, kom je niet zomaar. Dat heeft alles te maken met talenten, persoonlijke drijfveren en voldoende uitdaging. Alleen ingezet worden op je talenten is niet voldoende. Belangrijk is dat je je talenten kan inzetten voor een zaak die jij nastrevenswaardig vindt. Een zaak die in lijn ligt met je persoonlijke drijfveren. Jouw drijfveren bepalen mede waar jij je op richt en wat jij belangrijk vindt. Drijfveren kunnen onder meer voortkomen uit persoonlijke waarden, ervaring, visie of idealen. Voor de een is zoveel mogelijk geld verdienen een drijfveer, bijvoorbeeld om te voorkomen dat elk dubbeltje moet worden omgedraaid zoals vroeger thuis het geval was. Voor de ander is een bijdrage leveren aan een betere wereld een drijfveer. Alleen ingezet worden op je talenten voor iets wat je niet nastrevenswaardig vindt zal

plaats voor ‘vonken’: die zaken oppakken waar je goed in bent, die je leuk vindt en die je uitdagen, alleen of met anderen. Daar krijg je energie van en dat levert ook nog eens een ongelooflijk hoge productiviteit op.

Great Place to Live volgens Valer ia, 8 jaar

Ik had laatst een workshop over leiderschap. Ik werd uitgenodigd na te denken over wie nu leiders van betekenis waren in mijn leven. Eigenlijk kwam ik al vrij snel tot de conclusie dat de grootste leiders op dit moment mijn eigen kinderen zijn. Goede leiders zijn bij uitstek in staat om je uit te dagen en te confronteren. Uitdagen en confronteren, daar zijn ze heer en meester in! Met grote fascinatie kijk ik naar mijn eigen en andere kinderen en naar de wijze waarop ze met elkaar spelen. Wauw, wat kan ik en wat kunnen wij, grote mensen, daar veel van leren.

Blosjes op je wangen en schittering in je ogen

De organisatie als speeltuin voor het grote kind

De staat van ‘flow’ is niet iets dat automatisch voortduurt. Om telkens opnieuw dat gevoel van ‘flow’ op te kunnen roepen zul je jezelf moeten uitdagen of uitgedaagd moeten worden. In het spel van kinderen zie je dat ook heel duidelijk terugkomen. Voor kinderen is het heel natuurlijk om al spelende een nieuwe variant of een ander spel te roepen en zonder veel discussie geeft de rest zich hieraan over. Een nieuwe uitdaging of een nieuw spel ontvouwt zich. Iedereen is van jongs af aan van nature intrinsiek gemotiveerd om op zoek te gaan naar nieuwe uitdagingen om talenten te benutten, dingen te onderzoeken en te leren. Vanaf de geboorte zijn kinderen

op den duur voelen als uitbuiting. Je mag het ‘trucje’ doen waar jij zo goed in bent, telkens opnieuw. Op een gegeven moment ga je denken: ‘Ik kan dit wel, maar wil ik het nog wel?’. Als je daarentegen in staat bent om je talenten in te zetten in lijn met je drijfveren dan kom je in die heerlijke staat van ‘flow’, een staat die bijdraagt aan je gevoel van geluk.

BRIGITTE HOOGENDOORN [email protected] Werkt bij Pentascope als senior adviseur op het gebied van implementatie- en verandermanagement en is tevens auteur van het boek Schitterend Organiseren.

Breng voor meer inspiratie een bezoekje aan www.schitterendorganiseren.nl.

actief, nieuwsgierig, onderzoekend en speels zonder dat daar een beloning tegenover staat. Intrinsieke motivatie heeft alles te maken met onze natuurlijke neiging van spontane interesse en een onderzoekende houding en vormt hiermee een primaire bron van genot en levensgeluk. Helaas laten we onze intrinsieke motivatie tegenwoordig vaak overschaduwen door extrinsieke motivatie in de vorm van geld, status en andere emolumenten. Iedereen heeft wel iemand in zijn omgeving die klaagt over zijn werk en die zich met tegenzin dagelijks naar zijn werk sleept, terwijl die persoon vaak niet het besef heeft om ander werk te gaan zoeken dat meer in lijn ligt met zijn drijfveren en talenten. Ondanks het feit dat je als individu een grote verantwoordelijkheid hebt om je eigen uitdaging te zoeken, kunnen organisaties ondersteunende condities bieden om de motivatie en de uitdaging te verhogen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het bieden van uitdagende taken waarvoor je je iets moet ‘stretchen’ om de beoogde uitkomsten te halen, het bieden van ruimte voor autonomie en voor het aangaan van relaties. Dat maakt dat je het allerbeste uit jezelf wilt halen. Daarvan zul je groeien als individu en als organisatie als geheel. In een organisatie waar alles erop gericht is deze ondersteunende condities te creëren, zal collectieve ‘flow’ ontstaan. Of zoals Mathieu Weggeman het verwoordt in het boek Schitterend Organiseren: ‘Als je professionals als homines ludentes beschouwt, moet je eens zien hoe lekker ze dan aan het knutselen gaan.’ Je zult versteld staan van de resultaten die dat oplevert. Dan is een organisatie geen fruitmachine meer, maar een speeltuin voor mensen die samen wat willen voortbrengen en dat is zelden geld alleen.

Heb je je ooit afgevraagd wanneer tikkertje is afgelopen? Niet als de bel gaat. Althans niet voor degene die als laatste was aangetikt. dus. Jullie zijn de school in gegaan, afgestudeerd en verhuisd. En ik ben hem nog steeds.

JOGCHEM NIEMANDSVERDRIET www.nobodyhere.com

 De spelende ambtenaar   In ieder mens schuilt een kind. Een kind dat frank en vrij de wereld inkijkt, zonder vooroordelen. Een kind dat natuurlijk speelt en in dat spel moeiteloos een wereld maakt waarin alles mogelijk is. Volwassenen vergeten soms hoe belangrijk het is om het kind in zichzelf op te roepen en daardoor telkens opnieuw te kijken, te ervaren en te durven. Ook

voor ambtenaren is dat essentieel. Want inspelen op wensen van de samenleving en merkbare resultaten boeken, vergen samenspel, een onbevangen blik en lef. Andere Overheid staat voor een cultuur en werkwijze die daarop inzet. De roep uit de maatschappij om als overheid nog beter te presteren is groot. Dat kan alleen als ambtenaren speelruimte krijgen van

Burgers en ambtenaren Nederland heeft tal van gezichten. De overheid ook. Dé burger bestaat niet. Dé ambtenaar evenmin. Rode draad is dat burgers zo goed mogelijk willen en kunnen deelnemen aan de samenleving. Meedoen op alle terreinen van het leven: naar school gaan, studeren, wonen, werken, ontspannen én spelen. En dat ambtenaren er zijn voor de spelregels. Ambtenaren die natuurlijk ook zélf burger zijn! Het merendeel van de mensen in overheidsdienst zit er écht voor de samenleving. Zij hebben passie voor de publieke zaak. Jammer genoeg houdt niet iedereen die instelling vol. Het is niet iedere ambtenaar gegeven om zijn, of haar gedrevenheid levend te houden, geïnspireerd te blijven, recht te blijven doen aan de eigen norm die stelt dat de samenleving de meetlat is voor succes. volgens Sam, 8,5 jaar Great Place to Live

Ken jij dat kind ken jij dat kind genadeloos oprecht kwetsbaar hartverwarmend zorgeloos en echt ken jij dat kind ken jij dat kind ondoordacht veranderlijk eindeloos gretig ongeremd aanhankelijk ken jij dat kind vandaag zal het allemaal anders gaan ieder dag bloeit steeds opnieuw ken jij dat kind grenzeloos nieuwsgierig onaards verliefd tomeloos zwierig ken jij dat kind vandaag zal het allemaal anders gaan ieder dag bloeit steeds opnieuw

KOMMER TROOST [email protected] www.zinfabriek.nl

ve zoekt talent: Great Place to Li , schrijvers, atoren fotografen, illustr rmend talent. pioniers en aansto tolive.nl me@greatplace Meld je aan via welco

Speelruimte veroveren De kunst is om speelruimte te zien en te veroveren. Ruimte om creatief te denken en andere wegen te bewandelen om te kunnen innoveren. Ruimte om keer op keer onbevangen de werkelijkheid te zien en vragen te stellen. En daardoor niet in de valkuil te trappen van weer een nieuwe nota met weer een nieuw idee. ‘De mens’ blijft centraal staan door consequent te kijken door de ogen van de weggebruiker, de dementerende oudere, de ondernemer, het kind. Dat is een spel op zich in een omgeving die vaak gedomineerd wordt door strakke procedures en structuren. Maar de stelselmatige toets van ideeën en voornemens aan ‘de burger’ bevordert creativiteit.

Lef verzamelen Vóór alles gaat het om het verzamelen van een portie lef. Lef om trouw te blijven aan je eigen overtuiging. Lef om niet ten koste van alles mee te gaan in de (vaak ongeschreven) regels van het spel die maken dat ambtenaren worden beloond voor hun notaproductie, voor processen die de dienst, of de bestuurder uit de wind houden. Lef om transparant te zijn en motieven expliciet te maken. Inspiratie uitstralen is het geheim, op basis van een persoonlijke agenda, gekoppeld aan een agenda voor de samenleving. De kunst is authentiek te blijven en te beseffen dat er altijd kritiek zal komen. Dan kan iedere ambtenaar invloed hebben, op iedere plek, ongeacht de drukte en complexiteit van bestuurlijk Nederland.

Gewoon doen! Omarm het motto van een presterende overheid: ‘het resultaat in de samenleving centraal’. En doe het gewoon! Sluit je aan bij gelijkgestemden die net als jij hun hoge ambities voor de samenleving willen waarmaken. JESSICA VAN KOERT Namens Andere Overheid: Hans Leeflang, Gerda Deekens, Marja Boll, Bertine Steenbergen. [email protected] www.andereoverheid.nl Foto: Maria Ikonomopoulou Project: ‘Being Yourself ’

Van MindZap naar MindMap Ter voorbereiding van deze uitgave van Great Place to Live hebben we een jaren zeventig spelletje gedaan. In het midden van een groot papier werd het woord Homo Ludens, de spelende mens, geschreven. De zeven aanwezige werden uitgenodigd om, direct rond Homo Ludens, de eerste associaties te schrijven nadat we, voor de overheerlijk maaltijd, al geoefend hadden met beeldende woordassociatie. Vervolgens moesten we deze lijn woorden voorzetten, creatief reageren op, steeds de volgende woorden tot het hele papier vol was. Het resultaat was voorspelbaar; een brij van leuke, serieuze maar vooral richtingloze woorden, kort weg een chaos.

van mindzap naar mindmap SIS JOSIP [email protected]

De mindmapsessie werd gehouden onder leiding van Irene Bakker ([email protected]). Voor meer informatie over mindmappen zie: www.mind-mapping.co.uk.

Hip ondergoed verkopen in Dubai of een onzitbare stoel verkopen aan het MoMa is gebruik maken van dezelfde energieën als gifgasingrediënten verkopen aan Irak of XTC aan de jeugd van Europa: creatieve handigheid voortgestuwd door een nietsontziende geldingsdrang. Naast winst is er maar een doel: jezelf als stralend middelpunt. Beleidsmakers moeten zich nog maar eens goed bedenken voordat ze een voorwaardenscheppende omgeving maken waar creativiteit goed kan gedijen. Voordat je het weet staat de stad vol met gekke lantarenpalen en zit je gefrituurde geitenkaas te eten tussen lawaaiige jongens gekleed in slechts een roze boa, terwijl de restaurateur protectiegeld betaald aan criminelen die de infrastructuur bepalen en omleggen wie er in de weg loopt. In een stad, bedrijf of gezin waar vrijheid, blijheid het motto van onvermogen is en creativiteit zonder inzicht wordt gestimuleerd, leggen uiteindelijk negatieve krachten de positieve altijd lam. Creativiteit zonder doel is uiteindelijk altijd destructief.

op de toekomst vandaan haalt en met hem inmiddels elke gemeente en elk bedrijf met enig gevoel voor tijd.

Richard Florida en in zijn zog tientallen andere beleidaaiers, trekken langs stad en land om hun ideeën voor de economische impuls van deze nieuwe eeuw te verkondigen; de ongekende belofte van de ‘Creative Class’. Hij houd beleidsmakers en managers voor ogen dat na de pausen en monarchen, industriëlen en techneuten nu de tijd is aangebroken voor de creatieve. Dat is goed voor de stad en goed voor je bedrijf. Natuurlijk mag iedereen wel eens in het zonnetje gezet mag worden, dus ook de creatieve, vooral omdat het overgrote deel een inkomen heeft onder bijstandsniveau, dat verdient inderdaad aandacht. Maar om die groep gaat het niet, tijdens de presentaties van Floria en consorten. Het gaat om creatieve die succes hebben, die een bedrijf hebben, die grens overstijgende ambities hebben, waar creativiteit gekoppeld is aan succes en winst. Dat is de ‘class’ waar Florida zijn hoop

Creativiteit is een sprankelende, vluchtige, activerende kracht. Iedereen kan in meer of mindere maten gebruik maken van die kracht, net zoals iedereen in meer of mindere mate gebruik kan maken van lichaamskracht of intellectuele kracht. Maar net zoals bij lichaams- of gedachten kracht moet creativiteit gestuurd worden, het moet in dienst gesteld worden aan een doel, liefst een zo hoog mogelijk doel, een ideaal. Als je bij een kind zomaar creativiteit ontwikkeld, zomaar ontwikkeld dat het goed is van de gebaande paden af te wijken, om gedachtesprongen te stimuleren tussen verschillende denkniveaus, om de fantasie de vrij loop te laten, moet je er later niet van op kijken als dat kind het niet zo nauw neemt met afspraken. Dat puberangsten, vergroot door de gestimuleerde fantasie zeer destructief kunnen zijn en grote eenzaamheid als gevolg kan hebben. Als je creativiteit binnen een bedrijf zomaar stimuleert kun je rare clubjes krijgen met een status apart, die vals en onbetrouwbaar blijken als ze ter verantwoording worden geroepen, die stelen op elk niveau en de kantjes ervan aflopen. Als je creativiteit zomaar stimuleert in een stad of land, zorg dan voor een groot sociaal vangnet want discipline, verantwoordelijkheid en realiteitszin is bij deze ‘class’ die Florida zo hoog heeft zitten, ondergeschikt aan leuk doen. Zorg ook voor een dikke huid want uitgescholden word je als beleidsmaker elke dag door columnisten, cabaretiers en andere stuurloze creatieve betweters.

Het was een Mind Zap, alle mooie en lelijke gedachte van zeven volwassen op een tafelkleed van woorden. Een onbevredigend creatief resultaat, maar een mooie voorronde. Daarna keerde we het proces om. In het midden kwam het Great Place to Live logo te staan als hoogste, voor ons alle anders en voorlopig nog onbereikbaar ideaal. Langs de hele rand werd Homo Ludens, Homo Ludens geschreven, niet het midden was het startpunt maar de zijkant, daar werden de eerste worden geschreven. Eerst vrijblijvend als begin, daarna creatief, associatief, via super geconcerteerd naar serieus. We bundelden onze kracht om samen te werken met woorden en ideeën van elkaar om eerst voorzichtig en daarna steeds meer uitgesproken het ideaal een Great Place to Live te benaderen. Creativiteit gebundeld en richting gegeven. Creativiteit als middel om een ideaal te bereiken. Creativiteit als hulpmiddel om elkaar te helpen. Het resultaat was een MindMap; een open kaart om samen het creatieve proces te sturen. Als je een gezin hebt met een lage moraal, een laag ethische besef, zonder hoge abstracte ideale kun je creativiteit en ook vrijheid maar beter buiten de deur houden, voor je het door hebt zit je met ettertjes die al het geluk verstoren. Met je bedrijf is dat precies hetzelfde, als je niet de hoogste ethische ideaal nastreeft, met grote verantwoordelijk voor alle betrokken laat dan creativiteit maar buiten de deur want het doet je de das om, voor je het door hebt. Voor de stad of een land is een dergelijke houding nog belangrijker. Als de leiding niet constant de hoogst mogelijk idealen nastreeft op het gebied van wereldvrede, milieu, gelijken rechten en eerlijk verdeling hou dan de creatieve ver van het beleid. Voordat je het weet moet je oorlog, een vredesmissie noemen, moet je niet waar te maken Kyoto afspraken naar China verplaatsen, worden mensenhandel en jaarlijkse miljoenen bonussen goed gepraat en bescherm je weer de rijken tegen de armen. Op de MindMap waren mijn eerste woorden; hard werken, één van de beste woorden die vlak bij het ideaal; Great Place to Live stond was ‘dankbaarheid’. Voordat we als Homo Ludens de keus maken de ‘creative class’ als redders van de economische nood te verwelkomen moeten we eerst een doel omschrijven waar we de creatieve voor inzetten. We moeten de creativiteit ontdoen van persoonlijk gewin en egocentriciteit pas dan is de ‘creative class’ bruikbaar om mee te bouwen aan Great place to Live.

Hoe kan de Homo Ludens bijdragen aan een Great Place to Live? Deze woorden zijn een associatie van zeven mensen op elkaars woorden. De woordenstroom begint bij het begrip ‘Homo Ludens’ en leidt

t naar het hoogste ideaal: ‘Great Place to Live’!

Nelson de Mundo Geachte lezer, mag ik mij aan u voorstellen? Mijn naam is Nelson de Mundo, gevraagd als woordvoerder van een nieuwe partij in Nederland. Na lange en zorgvuldige overweging ben ik op het nadrukkelijke verzoek om deze bijna afschrikwekkende taak op mij te nemen ingegaan. Ik kan mij namelijk nauwelijks in de gewoonten van de politiek of het bestuur van ons land herkennen. Pas toen in essentie doordrong dat de uitgangspunten van de Partij van de Kinderen dermate eenvoudig zijn en zo radicaal duidelijk, kon de keuze niet meer worden ontweken. Gelijkheid Mensen zijn op twee momenten in het leven volstrekt gelijk. Allen op gelijke wijze het gevolg van een intieme conceptie en geboorte, een geheel afhankelijk kind. Bij de dood allen helemaal losgelaten om in het volstrekt onbekende over te gaan, als een geheel afhankelijk kind. Het verschil voor en tussen mensen, man/vrouw, zwart/ wit, rijk/arm, machtig/hulpeloos, ligt tussen deze momenten in. Afhankelijk van het spel dat het leven met ze zal spelen.

Het leven: van play naar game Het pasgeboren kind weet te huilen en lachen, wanneer en hoe, het weet hoe het moet. De eerste regels in de communicatie met ‘de ander’. Peuter en kleuter leren van vuur af te blijven, onderzoeken alles wat los en vast zit, met geluk beschermd door de ouders en de familie. Op de lagere school moet je stil zitten en bij ‘topo’ leer je de grotere plaatsen van je land kennen. Verder groeiend, ontstaat een toenemend bewustzijn van de organisaties om je heen die op de middelbare school duidelijk maken wat er van je verwacht wordt: keuzes maken en examens halen. Jezelf worden mag ook, als het mee zit. En bij de volwassenen begint de voorbereiding op de herhaling van de cyclus. Het vrije spel

van het kind is omgezet in de wereld van regels van de grote mensen. Verder gaan we in een wereld waar de kinderen zich vaak moeten gedragen als volwassenen en de volwassenen zich graag gedragen als kinderen. Wat is het verschil?

Kansen voor Kinderen zijn Kansen voor Iedereen Om de samenleving van mensen beheersbaar te houden hebben we regels nodig. En er zijn manieren bedacht om die regels op te stellen. Als het fout gaat breekt er oorlog uit en wint de sterkste. Soms is er geen belang om aan een oorlog een einde te brengen en sleept het bloedende conflict in stilte voort. Vaak is er geen belang om aan onrecht een einde te maken en verandert er niets aan honger en armoede. De mensheid worstelt zich door de geschiedenis. En soms, heel soms, lukt het regels en verdragen op te stellen die door heel veel mensen worden erkend. Wie immers, bijvoorbeeld, gunt een kind geen kansen. Maar toch, zelfs een internationale overeenkomst als het Verdrag Inzake de Rechten van het Kind (VIRK) wordt nog lang niet wereldwijd gedragen. Het VIRK regelt in 54 artikelen dat waar een liberaal zich niet van een socialist en christen-democraat kan

onderscheiden: het belang van kinderen. De vraag op de bodem is: ‘Zou het kunnen lukken de wereld in te richten als het doel is dat besluiten worden bepaald door dat wat goed is voor de kinderen van de kinderen van nu?’. Een ‘Great Place to Live’? Met z’n allen een gelijke missie, slechts de visie die nog onderscheidt, waarbij de visies relativerend zijn en voortdurend aan belang inboeten. Immers, als met de slinger van een klok wisselen links, midden en rechts de meerderheid aan elkaar uit.

De Partij van de Kinderen De PvdK is in 2006 opgericht met het oogmerk om bij de verkiezingen van mei 2007 een prominente invloed te laten gelden. In de statuten is opgenomen dat de PvdK zich kan laten vertegenwoordigen in alle mogelijke publieke en maatschappelijke organisaties, waaronder ook politieke organen als alle bestaande politieke partijen. Elk kandidaat kamerlid zal dan ook gevraagd worden de uitgangspunten van de PvdK te onderschrijven. Het is u bekend dat door de eerdere val van het kabinet de verkiezingen al plaats zullen vinden in november van dit jaar. Wij schrijven nu hard aan ons partijprogramma onder de naam MISSIE 2010, zoals we dat straks in ons eerste partijblad ‘Jong geleerd, Oud gedaan’ zullen publiceren. De PvdK heeft zeer aardige en bekwame mensen bereid gevonden lesmateriaal in projectvormen te ontwikkelen, waarmee op scholen en in het bedrijfsleven gewerkt gaat worden en waarmee voorstellen aan politiek en bestuur gedaan kunnen worden. Met behulp van de website www.nationaleenquete.nl doet de PvdK zelf haar maatschappelijk betrokken onderzoek. Het wetenschappelijk bureau van de PvdK, de ‘Human Rights Academy’, zal het nodige gewicht in de schaal leggen.

Respect en Identiteit Een veel gebruikt woord: respect. Wat opvalt is dat zo vaak wordt gezegd: ‘er is geen respect meer’. De inflatie van de betekenis is dat vaak wordt bedoeld ‘er is geen respect voor mij’. En hoe vaak wordt het ‘vroeger’ niet gememoreerd? De PvdK kan daar weinig mee. Artikelen van onze grondwet lijken elkaar

tegen te spreken. De gewenste gelijkheid lijkt zich te verzetten tegen de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van godsdienst weer tegen die van de vrijheid van meningsuiting. Zoals hierboven gezegd, wanneer over het doel – het belang van de kinderen van de kinderen van nu – geen verschil van mening meer is betekent dat niet dat er geen verschil van meningen of werkwijzen zullen zijn. Een ander is een ander omdat hij of zij anders is. De PvdK zal dus in de eerste plaats staan voor ‘respect voor de ander’. Het streven is dat ieder kan worden wie en wat hij of zij wil zijn. Een kind krijgt een naam en dat betekent alles. De naam staat voor de persoon. De persoon voor de waarde en de liefde voor de eigen en andermans identiteit.

Liefde, Duidelijkheid en Vertrouwen Elke politieke partij heeft zijn motto voor de komende verkiezingen. De PvdK koestert zich met Liefde, Duidelijkheid en Vertrouwen. Aan mij, Nelson de Mundo, is gevraagd deze begrippen inhoud te geven ten behoeve van het beginselprogramma. Gezien de korte termijn tot de verkiezingen een enorme taak. Het is hard werken om het gedachtegoed van de PvdK op te schrijven. We hebben gezien dat de grote namen van de andere partijen dat allemaal ook doen in kleine boekjes. Aan deze regel van het spel wil de PvdK dan ook meedoen. Hulp is daarbij nodig. Daarom vragen wij om input. Help ons het verkiezingsprogramma voor de toekomst te schrijven. Op onze websites, www. partijvandekinderen.nl en www.nationaleenquete.nl, vindt u alle informatie. Vertel ons wat u denkt en wat de toekomstige parlementsleden moeten weten. Schrijf mee, alstublieft, aan het programma van de PvdK, MISSIE 2010. Ik ben Nelson de Mundo, een kind is Nelson de Mundo, grote mensen zijn Nelson de Mundo, ieder ander is Nelson de Mundo, U bent Nelson de Mundo. Iedereen kan de toekomst maken, toekomst is onze keuze. Dank u wel, NELSON DE MUNDO

Great Place to Live volgens Floris, 8 jaar Aldus Floris: “Als je goed kijkt zie je overal liefde èn mooie kleu rtjes”

Foto: ‘Sanne’ Jeroen Blok

Foto’s: Ico Zonneveld www.izfotografie.nl

Opvoeding 5:

wat bepaal je, wat niet? hij een keer men was voor zijn A-diploma, kwam In de tijd dat Camiel aan het proefzwem 3 was, toen die ten, Quin . broek korte van zijn eigen thuis met een spijkerrokje in plaats had nog ergens een maillot, dus kon Ik aan. en mete het trok en van was er helemaal weg jaar waarin hij het begin van een periode van twee hij er ook de straat mee op. Dat was ging, bleef chool basiss de naar en werd vier Toen hij regelmatig jurken en rokken droeg. n: jonge een bleef hij maar derlang blond haar, hij ze dragen. Inmiddels had hij schou van en onder zijn paarsniet hij hield jes’ iebelt jes-fl ‘meis speldjes en andere typische in de zandbak.” arzen, anders “was het zo onhandig fluwelen bloemenjurk droeg hij kapla ldig mij toe om te zeggen dat ze het zo gewe In die tijd kwamen diverse ouders naar rlijk, waarom natuu ja, asd: verba ik was keer eerste vonden dat ik hem dat liet doen. De toe zou een antwoord. Het idee dat ik het niet niet? Op die vraag kreeg ik nooit echt aam? godsn in ik zou om Waar r. nkbaa onde staan was voor mij

De puzzel compleet... All Missing Pieces Hier zie je onze drie kinderen Camiel, Wrister en Quinten. Zo scherp als op deze foto zag ik het niet bij hun eerste optreden. Op het straatfeest. Teveel tranen in m’n ogen. Zo trots op die jongens. Ze hebben met elkaar een band gevormd, All Missing Pieces. Ze spelen zoals ze zelf zeggen ‘optimistische punkpoprock’. Ze schrijven alle nummers zelf. Ze zitten zelf achter optredens aan. Ze sparen en werken om hun instrumenten en installaties te kunnen kopen. Het speelplezier spat er vanaf, ze hebben een aanstekelijk enthousiasme. Ze staan er voor, ze gaan er voor. Ze doen het op hun manier, in hun tempo, op hun voorwaarden. En ze worden van de weeromstuit van alle kanten geholpen door een groeiende kring van mensen die in hen gelooft - omdat ze for real zijn. Zoals een buurtgenoot - iemand die het weten kan, zelf popmuzikant en producer - bij hun eerste optreden zei: ‘Het ziet er niet alleen leuk uit... ze zijn écht goed!’. Get up! heet hun eerste demo-CD. ANDRÉ MEIRESONNE www.andremeiresonne.blogspot.com Meer weten, horen en zien van All Missing Pieces? Ga dan naar: www.allmissingpieces.blogspot.com

dat gens, ideeen over hoe we graag willen We hebben allemaal onze beelden, verlan niks mis mee, want zonder verlangens ook is Daar en. word zullen of zijn onze kinderen van die wensen . Het probleem is alleen dat we veel en idealen kun je denk ik niet leven hebben, duwen gaten de in het we dat r zonde En onbewust op onze kinderen plakken. dat ook richting die wij graag willen. Maar is en sturen we onze kinderen dan in een wat je kind wil? en hem tussen je kind laten doen wat hij wil De vraag is natuurlijk, waar ligt de grens kunnen zijn, anderzijds heb je als elf zichz ze dat je wil ijds enerz opvoeden. Want de volgende . Ik gebruik daarom als sleutel altijd opvoeder ook de verantwoordelijkheid te werken. goed ijk prakt de in blijkt Dat ties? quen vraag: wie draait er op voor de conse ik het. Want terwijl het bar koud is, dan verbied Als ze naar buiten willen zonder jas een jurk? Prima. in l schoo naar Maar . peren ken als ze ziek worden zit ik met de gebak o? Voor niet aantrekt en andere juist wel? Hoez Wil ik dat mijn kind bepaalde kleren bij loopt volgens de heersende niet er hij als m schaa mij ik at wie doe ik dat? Omd ik mijn kind mijn kind, maar voor mijzelf. En geef kledingcode? Dan doe ik dat niet voor wat. nogal Dat is de boodschap: wat jij wilt is niet goed. t, dat ‘ie leuk uitziet, dat ‘ie geaccepteerd word Natuurlijk wil je graag dat je kind er hem dan? je leer wat zijn, kan niet elf zichz ‘ie erbij hoort. Maar als dat betekent dat zoals je n. En zelfvertrouwen – er mogen zijn Dat hij niet op zichzelf kan vertrouwe kind mee kunt geven. je je die n dinge te grijks belan de bent – is toch wel een van daarover school ging in een wollen legging met Zoals Camiel, die in groep 5 eens naar zijn klas. Wat heb je gezegd toen in n jonge een door n lache uitge een trui. Hij werd vindt” om hoe het hoort, maar om wat je leuk hij lachte, vroeg ik hem. “Het gaat niet weer gen “mor hij: zei doen ging nu hij wat had hij geantwoord. En op mijn vraag bepalen ertrouwen maakt dat je zelf durft te aantrekken”. Ik was trots op hem. Zelfv zoveel mensen, zoveel gek: je t word n hange laat en ander wat je doet. Als je je oren naar n? meningen. En welke moet je dan kieze LEONNE MEIRESONNE www.leonnemeiresonne.blogspot.com

“Kom op jongens, laten we vrede’tje spelen!” Hoe dat dan moest, vroegen mijn vriendjes zich af. “Eerst leggen we alle wapens op een hoop.” Ik gooide mijn tak op de grond. Jeroen volgde met zijn gele plastic buis en papieren pijltjes. Joost had een waterpistool. Een nieuwe, dus die legde hij heel voorzichtig neer. Armand had niks, maar vond toch een steen. “Zo, nu is het vrede.” “En dan?” “Dan laten we elkaar in vrede leven. Iedereen kan doen wat hij wil.” “Wàt dan?” “Wat je wil. Maakt niet uit.” “Maar jij zou wat verzinnen! Hier is toch geen bal aan.” Ik zag dat mijn idee niet aansloeg. Er was een groter gebaar voor nodig. Wat meer effect. Een vredesverklaring? Een optocht?

“We gaan de wapens verbranden en een vreugdevuur maken!” Daar hadden ze wel oren naar (behalve Joost, maar die wist ook nooit wat te verzinnen.) De rest van die middag hadden we een fikkie gestookt. Met zonsondergang stonken we lekker naar rook en we waren allemaal te laat voor het eten. Behalve Joost dan. Die rende meteen al huilend naar z’n moeder. Een smeulend waterpistool in zijn handen. Met hem mocht ik een hele tijd niet meer spelen.

JOGCHEM NIEMANDSVERDRIET www.nobodyhere.com

KOPEN? € 20

www.greatplacetolive.nl Mogelijk gemaakt door:

DESIDERIUS ERASMUS Vertaald door Harm-Jan van Dam Uitgegeven door Athenaeum-Polak & Van Gennep

Links: www.svneurope.com, www.greatplacetolive.nl, www.mvonederland.nl, www.naturalnetworkingfestival.com

LYKLE DE VRIES EN NOOR BONGERS [email protected] [email protected]

De uitkomsten van deze masterclass worden gepubliceerd op de site van het festival en natuurlijk op de site van Great Place to Live. We houden je op de hoogte! En, wil je meedoen? Mail ons dan.

Benieuwd?

In de definitie van MVO Nederland betekent het “ondernemen gericht op zowel economische prestaties (omzet en winst) als op sociale en ecologische resultaten”. Het Social Venture Network staat aan de basis van deze ontwikkeling. SVN ontstond in de jaren ‘80 van de vorige eeuw in de Verenigde Staten en zette in de jaren ‘90 voet aan wal op het Europese continent. De leden van het SVN zijn de pioniers van de huidige ‘MVO-golf’.

De basisgedachte van SVN Europe is dat een ondernemer die rekening houdt met zijn omgeving, daar niet alleen de omgeving maar ook zichzelf een plezier mee doet. In het kort vat SVN dat samen met “People, Profit en Planet”. Winstgevendheid is een basisvoorwaarde voor een gezond bedrijf, maar dan niet zonder oog voor de mensen en de planeet waarop de onderneming actief is. Great Place to Live voegt hier nog graag Pleasure aan toe....

MVO: goed idee!

Een belangrijk aspect van maatschappelijk verantwoord werken is dat je weet wie de maatschappij vormen waar je rekening mee wilt houden. Het thema van het Social Venture Network Europe is komend jaar: jongeren. Zij zijn het die moeten leven met de resultaten van het ondernemerschap van de bedrijven van nu.

SVN Europe ontwikkelt daarom samen met Great Place to Live een serie ontmoetingen tussen haar leden en jongeren: Gathering Knowledge. Met de climax in het najaar 2007, een groots evenement:‘the Ring of Fire’. De beslissers van de toekomst ontmoeten de beslissers van nu. Voor het gemak, wij gaan naar Europa! Altijd leuk om over jezelf na te denken en over hoe interessant je bent voor het internationale bedrijfsleven ;-) En, hoe deze ontmoeting voor iedereen nieuwe perspectieven brengt.

Informele ontmoetingen geven vertrouwen

Tijdens het Natural Networking Festival gaven we een masterclass en ontwikkelden het raamwerk, de uitgangspunten, de waarden, én een aantal evenementen. Spelenderwijs, in twee uurtjes waarin iedereen ook heerlijk van de zon genoot en elkaar aan het einde een wens meegaf. Mensen willen graag betrokken zijn, willen meedenken. De toekomst samen maken.

Maar zijn de beslissers van de toekomst wel zo wezenlijk anders dan de beslissers van nu? En ontmoet je elkaar dan zakelijk of informeel? Het merendeel koos voor een ongedwongen setting, voor een echte ontmoeting met een focus op de toekomst. Hoe wil je deze samen vorm geven? Pas daarna kun je concreet aan de slag en elkaar vinden in uiteenlopende toepassingen. Het verschil is wellicht dat de nieuwe generatie een netwerkgeneratie is en daarmee uitgaat van het uitwisselen van waarden, op basis van transparantie en gelijkwaardigheid. Het liefst in hun eigen tijd en belevingswereld.

Ring of Fire

“De mensen mogen allemaal over mij zeggen wat ze willen –ik weet namelijk best hoe slecht Dwaasheid bekend staat, zelfs bij de grootste dwazen- toch ben ík het en ik alleen die de macht bezit goden en mensen vrolijk te maken, en dat wordt alleen al afdoende bewezen doordat, zodra ik voor deze enorme menigte naar voren kwam om mijn rede te houden, op slag ieders gezicht opklaarde in haast ongekende, uitzonderlijke vrolijkheid, doordat u dadelijk de rimpels uit uw voorhoofd hebt gestreken, doordat u mij met zo’n blije, gulle lach hebt toegejuicht dat het wel lijkt of heel het toegestroomde publiek dat ik hier zie totaal beneveld is door de nectar der homerische goden gemengd met nepenthe, terwijl u er eerst zo verdrietig en gekweld bij zat alsof u regelrecht uit het hol van Trophonius kwam. Maar zoals geschiedt wanneer de ochtendzon de aarde zijn schone gouden gelaat toont, of wanneer er na een grimmige winter een nieuwe lente met zoele zefiers zachtjes waait – alles ziet er dadelijk anders uit, krijgt een nieuwe kleur, ja, welhaast een nieuwe jeugd: zo heeft u bij mijn aanblik meteen een ander gezicht opgezet. Wat erkend grote redenaars pas met moeite na een uitvoerige, lang ingestudeerde redevoering kunnen bereiken, de mensen problemen uit hun hoofd praten, dat heb ik dus in één klap gepresteerd alleen door me te laten zien.”

Uit: De lof der Zotheid of De Dwaasheid gekroond Een pronkrede

Great Place to Live meets Social Venture Network Europe

Gathering knowledge

Foto: Noor Bongers ‘Kijkend naar spelende mensen’. Voorstelling 940 ml Caguama op het Oerol Festival 2003

If you can dream it, you 9-jarige schrijver toe aan tweede druk Kandou it! Wat kan je leren van kinderen? Ontzettend veel. Neem Thomas Kandou uit Arnhem. Waar circa twee miljoen Nederlanders ervan dromen ‘ooit eens’ een boek te schrijven, heeft de negenjarige Thomas in vier maanden tijd de klus geklaard. Hoe? Door het gewoon te doen. In de pauze. “Ik dacht in het begin: een boek schrijven lijkt me wel leuk, maar of ik het kan dat weet ik niet. Toen ben ik maar gewoon begonnen,” vertelt Thomas. Het heeft de jonge debutant geen windeieren gelegd. Inmiddels zijn er 1100 boeken van ‘De berg van Logstein’ verkocht en is het toe aan een tweede druk. Negen jaar en dan al een boek schrijven; Thomas zelf is er vrij nuchter onder. Zonder dat iemand het wist is hij tussen de middag, tijdens het overblijven op school, aan het verhaal begonnen. “Ik wist nog niet helemaal waar het boek over ging, een beetje maar. Tijdens het schrijven ging het vanzelf een kant op. Op een gegeven moment was ik bijna klaar, maar toen dacht ik: ‘als ik nu stop dan is het wel een heel erg kort boek’. Dus ben ik wat omweggetjes gaan verzinnen.”

Droom op de plank ‘Een kind kan de was doen’, dat gevoel krijg je als Thomas vertelt over zijn pennenvrucht. Maar veel volwassenen hebben heel wat dromen – onder een dikke laag stof - op de plank liggen. Hoe komt het dat de één de daad bij het woord voegt en de ander niets uit zijn handen krijgt? “Gedachten worden altijd werkelijkheid,” zegt standup magician en zakelijk spreker George Parker (45). “Punt is alleen dat sommige mensen voor zichzelf met tegenwerkende gedachten een dam opleggen. Dan ontstaat plus en min met als uitkomst: min.” Kortom: geen boek.

Macht over je gedachten Het boek van Thomas staat in feite symbool voor veranderingen die wij als mens in ons leven of werk teweeg willen brengen. Veranderingen die jammergenoeg zelden van de grond komen. Parker reist de hele wereld over om de ‘toverformule’ voor creatie aan (zaken)mensen uit te leggen. “Zaak is macht te krijgen over je eigen gedachten. Alles wat in het leven op je weg komt, is een creatie van je eigen gedachten. Dus JIJ alleen bent bij machte om jouw werkelijkheid te veranderen. Simpelweg door je gedachten erover te veranderen.” Toen Thomas begin dit jaar opeens vijftig handgeschreven velletjes papier in zijn handen had, besloot hij een uitgever te zoeken voor zijn boek. “Ik dacht: ‘als ik nou eens probeer op televisie te komen. Misschien kan ik dan een oproep doen’.” Zo geschiedde. In april verscheen Thomas op televisie bij het programma de Club van 100 (Nederland 2). Daarna ging het balletje snel rollen.

Eigen bedrijf beginnen Er is alleen één probleem waardoor de nieuwe carrière van Thomas hem boven zijn hoofd groeit. De berg van Logstein is toe aan een tweede druk en hij heeft tot nu toe nog geen uitgever gevonden die naast de distributie de hele verkoop en marketing op zich wil nemen. “Kosmos, de uitgever van de eerste druk, geeft namelijk officieel geen kinderboeken uit,” legt Thomas’ moeder uit. “De uitgeverijen die wel interesse hebben in zijn boek willen het complete boek herschrijven, omdat de stijl te kinderlijk is. Maar het is natuurlijk ook door een kind geschreven!.” Thomas ziet dat helemaal niet zitten, net zoals hij het niet ziet zitten dat een uitgeverij 80 procent van de winst opstrijkt en hij maar tien procent krijgt. Thomas: “Tot nu toe heb ik alles zelf gedaan en heb ik veel meer winst.” Voor dat geld is Thomas niet van plan een nieuwe mp3speler te kopen of ander leuk speelgoed. “Ik wil andere kinderen stimuleren hun dromen waar te maken,” zegt hij gedecideerd. “Daarom wil ik een bedrijf beginnen. Ik heb alleen een probleem: onder de 18 jaar mag ik zelf geen bedrijf opzetten.” Parker: “Nu komt het er echt op aan. Blijft het bij beginnersgeluk of lukt het Thomas door te zetten? Veel mensen komen namelijk in een spiraal van negatieve gedachten terecht als het tegenzit.”

Waar een wil is… Thomas zat nog geen dag na de zomervakantie in groep 8 of hij moest zich al ziek melden. Zijn moeder: “Ik zie hem helemaal wit wegtrekken als ik zeg dat een journalist hem graag wil interviewen. Het wordt hem allemaal teveel. Behalve dat hij verder wil gaan met schrijven, wil hij op zoek naar een uitgeverij, kinderen helpen met het verwezenlijken van hun dromen en -niet onbelangrijk- hij zit nu in groep 8!” Een paar dagen later gaat het gelukkig weer beter met Thomas. Sterker nog: hij zit weer vol nieuwe plannen. Over de telefoon vertelt hij: “Ralph (zijn zakenpartner, TK) heeft gezegd dat hij mij wil helpen bij het opzetten van mijn eigen bedrijf. Ik heb ook al een naam bedacht: ‘If you can dream it, you Kandou it!’. Leuke woordspeling toch?” Of er een tweede druk komt weet hij nog niet. “Ik denk dat ik net zo lang op zoek ga naar een uitgeverij tot iemand mij een aantrekkelijk bod doet. Ik stop niet, anders is het allemaal voor niets geweest.” Wel is Thomas al begonnen aan zijn tweede boek. Over de inhoud kan hij nog niet zoveel zeggen: “Ik heb tijdens de vakantie pas één velletje geschreven. In ieder geval hoop ik dat mijn tweede boek beter wordt dan mijn eerste. Ik ga proberen nog mooier te schrijven.” Heeft George Parker nog een boodschap voor Thomas? “Jazeker, waar een wil is verschijnt een weg.” Parker heeft gelijk. Kijk maar naar de schrijfster Kathleen Rowling. Een stuk of acht uitgevers wezen haar af voordat eentje het aandurfde haar boek uit te geven. Inmiddels kent de hele wereld Harry Potter.

De berg van Logstein Het kinderboek dat Thomas heeft geschreven gaat over twee kinderen, Daniël en Marta, die allebei heel graag een mp3-speler willen hebben. Helaas hebben ze niet genoeg geld. De verkoper heeft een oplossing bedacht: ze mogen de mp3-speler meenemen als ze eerst de berg van Logstein beklimmen. Natuurlijk moet het duo onderweg allerlei gevaren trotseren. Zombies, levende skeletten en een levensgevaarlijke val uit een vliegtuig, niets kan hen ervan weerhouden de opdracht te volbrengen. Gelukkig krijgen ze onderweg nog wat hulp van een draak. www.thomaskandou.nl

TESSA KOOP www.ipmmedia.nl

MERRY-GO-ROUND Michiel Reessink’s utopie is dat wapens omgebouwd worden tot kunst, architectuur en speelgoed. Al eerder bouwde hij een atoombom, die liggend op statieven een soort relikwie vormt. Het geheel is van beton met hierin een aantal kijkgaten waardoor men een fresco aan de binnenzijde van de bom kan aanschouwen. Merry-go-round is een draaimolen bestaande uit onderdelen van een revolver. Het in beweging zetten van Merry-go-Round geschiedt puur door spierkracht. Het werk draait om de verschillende fasen tussen het volwassen en het kind zijn. De beleving tussen wat is goed en wat is kwaad speelt hierbij een rol: verleidingen waar we in ons leven mee te maken krijgen waar we vaak onbewust aan toegeven en die ons vervolgens op de proef stellen. Merrygo-Round is een fysiek werk waarbij de toeschouwer, vooral ouders met kinderen, direct betrokken worden bij een sculptuur. Aangetrokken door het bekende draaimolen principe zet de ouder het kind in het stoeltje en duwt het van zich af. Hoewel het kind één geworden is met een symbool dat staat voor dood en verderf, zal het slechts euforische prikkels ervaren. Merry-go-round is mede mogelijk gemaakt d.m.v. een subsidie van de provincie Gelderland.

MICHIEL REESSINK [email protected]

Tijdens een nachtelijke wandeling loop ik langs een basisschool, waar in een van de lokalen het t.l.-licht knippert. En plotseling zie ik het voor me: het ondeugende jongetje dat voor straf moest nablijven en door een verstrooide leraar is vergeten. Verlaten en teleurgesteld leeft hij zijn frustratie uit op het lichtknopje. Aan, uit, aan, uit, een zinloos signaal in de nacht. Terwijl ik verder loop, vraag ik me af wat er van hem terecht zal komen. Zal hij schrijver worden? Hopelijk niet.

JOGCHEM NIEMANDSVERDRIET www.nobodyhere.com

Tekening van Fu uk

Kinderen Hoe gaat het met de kinderen in Japan? Moeten we ons zorgen maken? Zijn ze overwerkt, zijn ze gelukkig? Van 14 juli tot en met 14 augustus 2006 ben ik als verhalenverteller in Japan geweest. Ik heb daar vele vertelvoorstellingen en cursussen gegeven. Bovendien heb ik uitvoerig met vele mensen gesproken, met name over de Japanse cultuur.

Metropolen Wat mij het eerste opvalt zijn de zeeën van steden, beton, licht, reclames, auto’s, drukte en mensen. Loop ik het station uit hoor ik een vogeltje zingen. Waar is het beestje? Snel gevonden. Het is een elektronisch vogeltje uit een luidsprekertje bij de uitgang. ‘Houd je van je werk?’ vraag ik aan een jongeman in pak met stropdas op een bankje in Nagasaki. ‘Nee’, zegt hij, ‘ik ben rekenaar bij een bouwbedrijf en zou graag wat anders willen doen. Maar ik kan niet. Ik heb een vrouw en twee kinderen

o

Van slachtofferschap naar eigen verantwoordelijkheid Waar kies je voor? Wil je slachtoffer zijn van je omgeving of de verantwoordelijkheid voor je leven op je nemen? Dat is het centrale thema in het boek ‘Zeven eigenschappen die jou succesvol maken’ van Sean Covey. Het is de Nederlandse vertaling van 7 Habits of Highly Effective Teens. Eind deze maand verschijnt het daarbij behorende werkboek om de eigenschappen in je levenshouding te leren integreren. Sean Covey is de zoon van Stephen R. Covey, auteur van de bestseller De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Van dit boek zijn wereldwijd inmiddels 15 miljoen exemplaren verkocht en is daarmee het best verkochte en meest vertaalde managementboek ooit. Sean borduurt in zijn boek voort op de door zijn vader beschreven eigenschappen die ook van tieners succesvolle mensen kunnen maken. Hij schrijft in zijn inleiding dat hij dit boek geschreven heeft ‘omdat het leven van tieners niet zo gemakkelijk meer is’. Als tiener had hij het gevoel alsof hij continu in een achtbaan zat. Het boek is bedoeld als kompas om een weg te vinden in het leven.

De 7 eigenschappen In het boek wordt helder omschreven welke eigenschappen gelukkige en succesvolle tieners wereldwijd gemeen hebben en hoe je die kunt ontwikkelen. Eigenschap 1 maakt je bewust dat je de hele dag door kunt kiezen of je reactief of pro-actief (vooruitziend) omgaat met allerlei situaties. Daarnaast is een mentale instelling dat ‘het lukt’ belangrijk is als je iets wilt bereiken; je neemt initiatief, bent creatief en volhardend. De volgende eigenschappen bouwen daar op voort. Eigenschap 2 stimuleert je om na te denken over je toekomst, en eigenschap 3 gaat over het stellen van prioriteiten en je tijd indelen. Er wordt ingegaan op angst en twijfel, sociale druk en ‘nee’ leren zeggen. Door deze eerste drie eigenschappen leer je jezelf beter kennen. Je krijgt meer zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld. Ze leiden tot een zekere persoonlijke autonomie; een overwinning op jezelf. Als die basis is gelegd ben je klaar voor overwinningen op je omgeving met behulp van de eigenschappen 4, 5 en 6. Respectievelijk: win-win-denken, echt luisteren (eerst begrijpen dan begrepen worden) en creatieve samenwerking met anderen (synergie). Eigenschap 7 tenslotte geeft aan dat het belangrijk is om jezelf steeds te vernieuwen en te versterken – zorgen voor je lichaam, je geest, je hart en je ziel creëert een opwaartse groeispiraal.

in Japan die ik moet onderhouden. Bovendien zijn de kosten hoog.’ Hij was niet de enige die ik gevraagd heb. Velen kwamen met soortgelijke antwoorden. Er wordt veel geconsumeerd in Japan. Sprekend is dat je toch wel elke drie jaar een nieuwe auto koopt. Ik vraag me sterk af waar al die tweedehands auto’s blijven. O, ja, ze rijden daar links.

na Tekening van Hu

mi

Ontplooiingsrem Een Engelse leerkracht die een cursus bij mij kwam volgen zei: ‘Ik kom de cursus verhalenverteller bij u doen, omdat ik niet getraind ben om les te geven in Engelse spraak. Ik ben alleen getraind om schrijvend en lezend Engels te doceren.’ De overheid heeft besloten dat het goed voor de Japanners is om naast begrijpend lezen en schrijven ook Engels te kunnen spreken en verstaan. Vanaf het komende schooljaar wordt dit op de meeste scholen van kracht. Dat bevestigde bij mij het idee dat in de Japanse cultuur nauwelijks ruimte is voor eigen inbreng, voor eigen initiatief, voor eigen ontplooiing. Dat zie je ook op de scholen. De leerkracht wordt van bovenaf streng beoordeeld of hij zich wel aan de voorgeschreven lesstof houdt. Een jaar geleden zou ik niet eens op school hebben mogen optreden. De wetgeving maakt het nu mogelijk dat gezelschappen door de school zelf worden aangetrokken. Dat is een revolutie, daar. Als ik in mijn cursussen ‘verhalenvertellen’ een opdracht geef die enige ruimte overlaat aan eigen inbreng dan zie ik de blokkade bij de deelnemers op hun gezichten. Duidelijke, heldere, afgebakende opdrachten, daar gaan ze voor. Eigen inbreng, eigen initiatief schrikt af.

Met de kinderen gaat het goed Hoe gaat het met de kinderen in een land als dit? Ik heb drie vertelvoorstellingen gegeven op een basisschool in de buurt van Nagoya. In elke klas zitten minstens veertig kinderen. De onderwijzers had ik vantevoren gevraagd om de kinderen een tekening te laten maken met als thema ‘Great Place to Live.’ Honderdtwintig tekeningen heb ik gekregen. En een glimlach verschijnt op mijn gezicht. Kijk eens naar de tekening van Riona (8 jaar). Een lust om te zien. Twee kinderen, beide meisjes, spelen tennis. Het gras is groen, er is een regenboog en een rode zon. Er is een helder kleurgebruik. De kinderen in de tekening zijn warm omhuld, een glimlach op hun gezichtjes. De boom, het net en het meisje links staan in contact met de grond. Fuuko (8 jaar) laat eenzelfde soort beeld zien. Wat een ongelofelijke vrolijkheid straalt er van af. De tekening van Hunami mag er ook zijn. En weer zie je de omhulling, de veiligheid, het geborgen zijn. Van de vele tekeningen die ik van kinderen gekregen en bestudeerd heb zie ik hoe gezond en vrolijk deze kinderen zijn en hoe fijn ze het maken. En zo heb ik de kinderen ook beleefd. En toch, als (jong) volwassene gaat er iets mis. De zelfmoord, en dat is heel erg

Tekening van Ri ona

Spel

Zeven eigenschappen van succesvolle tieners 7 Habits in het onderwijs

Zelfstandigheid

Erik van Landewijk1 is een pionier in de toepassing van de zeven eigenschappen in het onderwijs. Hij is docent en mentor aan het Da Vinci College in Leiden (VMBO, HAVO, VWO). In 2000 kwam hij in aanraking met het gedachtengoed van Covey en begon materiaal te maken om de ‘habits’ uit te leggen aan kinderen. Stap voor stap verzamelde hij boeken, (speel)films, documentaires e.d. om de methode te ondersteunen. Zoals hij zelf zegt: ‘Eigenlijk alles wat aanslaat bij de leerlingen.’ Hij past het sindsdien toe in de klassen waaraan hij les geeft. Collega’s en schoolleiding zagen al gauw dat zijn leerlingen op het VMBO betere resultaten behaalden en het gedragsmatig beter deden; huiswerk af, hogere cijfers, minder verzuim en minder brutaal. Na de nodige scepsis ontmoet te hebben, traint Van Landewijk inmiddels collega’s en leerlingen. Ook worden tijdens bijeenkomsten ouders ingewijd in de zeven eigenschappen. Voor het nieuwe schooljaar wordt eigenschap 1 ingeoefend tot december bij zowel de leerlingen als de leerkrachten. Pas als dat beklijft is, volgt de tweede eigenschap.

Onderwijsontwikkelingen als het Studiehuis en het Nieuwe Leren gaan uit van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van leerlingen, maar scholen worstelen met de vraag hoe dat te bewerkstelligen. Ondertussen is het aantal vroegtijdige schoolverlaters schrikbarend hoog. Per jaar verlaat gemiddeld 40% van de leerlingen op het ROC de school zonder diploma. Volgens Van Landewijk is het nog te vroeg om alle effecten te kunnen overzien, maar wel is duidelijk dat de zeven eigenschappen de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid in samenwerking meetbaar verbeteren. Voor wie het boek van Stephen R. Covey ongelezen in de boekenkast heeft staan, zijn het boek en werkboek van Sean Covey wellicht een herkansing om de eigenschappen alsnog eigen te maken. Al was het alleen maar om jongeren, zoons en dochters, in hun groeiproces te begeleiden. In navolging van een aantal landen is ook in Nederland een aparte onderwijsgroep opgericht om de vertaling van de ‘7 Habits’ naar het onderwijs te maken2.

1 2

tragisch, onder jongeren is buitengewoon hoog. Eenzame vrijwillige opsluiting, totale vereenzaming komt veelvuldig voor. En ik maak het mee. Jongeren die midden in de kortdurende zomervakantie zeggen: ‘Nee, ik kan niet, ik moet leren voor mijn toelatingsexamen.’ Er is een gigantische maatschappelijke druk om hard te werken en te presteren. In Tokio zitten de treinen om elf uur ’s avonds vol. Stampvol. Tachtig procent forensen die van hun werk komen. Even slapen en de volgende dag weer naar hun werk.

info: Erik van Landewijk, [email protected] info: FranklinCovey Onderwijsgroep, www.franklincovey.nl

ANNEMIE WORTELBOER [email protected]

Japan beleef ik als een serieus land. Hard werken en niet opvallen. Spelen, plezier beleven om het plezier dat doe je niet, want het dient geen doel. Het mooie aan spel, vind ik, is juist het doelloze. Een huppend kind dat een versje opzegt met nietszeggende woorden is het toppunt van spel. Het gaat om het plezier, meer hoeft niet. Als volwassene moet je daar een beetje gek voor zijn. In Nederland zijn dit soort mensen mij niet vreemd. Misschien val ik er zelf wel onder. In Japan is dit echter ondenkbaar. Een Japanse clown, dat zou ik nou wel eens willen zien.

Conclusie Het jonge kind heeft het doorgaans goed. Er is veel liefde, zorg en aandacht. Daar het kind in een omgeving omgroeit waar gehoor- en volgzaamheid belangrijke ingrediënten zijn, leert het niet vanuit zichzelf te ontplooien. Op latere leeftijd wreekt zich dat. Japan staat voor een buitengewone sociale uitdaging op het gebied van persoonlijke ontwikkeling. Omdat de oude verhalen gaan over de zich ontwikkelende mens en de vertelkunst per definitie een sterke individuele tint heeft, kunnen beide een belangrijke bijdrage leveren. WIM WOLBRINK Verteltheater Werder www.werder.nl [email protected]

<> CITAAT UIT: Dramaturgie van het Dagelijks Leven (Schijn en werkelijkheid in sociale interacties) Geschreven door Erving Goffman Uitgegeven door Erven J. Bijleveld, Utrecht.

Colofon... Great Place to Live Jaargang 1 uitgave 3 Oplage 20.000 Verschijnt: 3x per jaar

Hoofdredactie Noor Bongers, [email protected] Eindredactie Perry Oostrum, Pentascope. Marlies Eijsink, Nieuwe Garde. Tessa Koop, inspire people media. Janine Abbring, Nieuwe Garde Traffic en productie Willemijn Phielix, Pentascope Grafisch Ontwerp / Illustraties Dennis Happé, Denn’s werk. [email protected]

Illustratie: www.nobodycanglue.com

Great Place to Live team Voor Pentascope: Engbert Breuker, Erik Mandersloot, Gregory Mehciz, Shanti Silos, Carien van den Hoek, Jeroen Blok, Leo Lamb, Rein de Vries, Dirk Schaafsma, Miriam Kuin, Cécile Schlangen. Voor Nieuwe Garde: Lykle de Vries, Jos den Daas, Simon Groen, Armand Verspeek. Voor Great Place to Work: Marcel van Marrewijk. Voor Elvenstone: Martijn Aslander, Fanny Koerts. Namens zichzelf… Jan Willem Wolff, Jacky-O, Steven van Vliet. Speciale dank gaat uit naar alle mensen die zo nieuwsgierig zijn, dat ze iets met Great Place to Live willen!

Drukkerij Hazewinkelpers, Groningen Logo Hendrik Jan Grievink www.hendrikjangrievink.web-log.nl Illustraties ‘Foomps’: Mieke Driessen. Bekijk de avonturen van deze pluizige vriendjes op www.miekedriessen.nl.

Wil jij Great Place to Live voortaan in je brievenbus ontvangen? Stuur dan een email met je gege vens naar [email protected]