Jantina Woudstra, programmamanager NS, over innovaties en kwaliteitsverbetering. De wederopstanding van de softwaretester

december 2013 jaargang 6

innovatie – informatie - applicaties

Jantina Woudstra, programmamanager NS, over innovaties en kwaliteitsverbetering De wederopstanding van de softwaretester De weg naar intelligente processen

6 Informationtrends

cIo of The Year award

TImmIes

TommIes

Pole position for sourcing and it IT is tegenwoordig voor bijna alle organisaties van strategisch belang. Informatie is immers een key asset. Ditzelfde geldt voor strategic sourcing: excelleren waar het kan, uitbesteden waar het moet! Het is de missie van ICT Media, uitgever van CIO Magazine, Outsource Magazine en Tijdschrift IT Management, om de positie van IT-executives en sourcingmanagers hiermee in overeenstemming te brengen. Ze horen thuis in de boardroom. Jaarlijks brengt ICT Media daarom de sterspelers in sourcing en IT voor het voetlicht. Zij zijn de winnaars van de CIO of the Year Award, de IT Project of the Year Award, de TIMMIES (The Innovation Manager Awards) en de TOMMIES (The Outsource Manager Awards). De CIO of the Year Award heeft tot doel bekendheid te geven aan de best presterende CIO in dat jaar. Deze Award is gebaseerd op een doortimmers en objectief juryproces. De procedure en criteria zijn ontwikkeld in de afgelopen vier jaar, samen met het CIO Platform Nederland, CIO Magazine en de

organisaties The Boston Consulting Group, Qhuba en Echt Ontwikkeling. De IT Project of the Year Award heeft tot doel het best presterende IT-project in een bepaald jaar te onderscheiden. De IT Project of the Year Award is gebaseerd op specifieke criteria – innovatie en klantgerichtheid staan centraal - en een goed gefundeerd juryproces. Tijdens de CIO Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TIMMIES plaats. De TIMMIES zijn de Innovation Awards voor de Meest Innovatieve CIO, de Meest Innovatieve Organisatie en de Meest Innovatieve Vendor. Tijdens de Outsource Magazine Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TOMMIES plaats. De TOMMIES zijn The Outsource Manager Awards voor de inspirerendste sourcingmanager, de succesvolst uitbestedende organisatie en de meest innovatieve outsourcing vendor. ICT Media brengt sourcing en IT in een kansrijke ‘pole position’!

IT ProjecT of The Year

Inhoudsopgave

❉

Thema: Informationtrends

In dit nummer van TITM, een themanummer onder de wat misleidende term ‘informationtrends’, staat de applicatie minstens zo in de spotlights als datgene wat deze ter beschikking stelt: de data. Ict-systemen worden ingezet om de kwaliteit van bedrijfsprocessen te verbeteren, waarbij het kunnen leveren van informatie aan externe klanten vaak om de hoek komt kijken, zoals in het geval van NS. En dat is dan toch weer een informatietrend.

10

NS zet personeel en materieel effectiever in

Binnen NS Reizigers is onder de noemer Besturing 3.0 een groot programma opgestart om in het geval van verstoord treinverkeer sneller en efficiënter te kunnen bijsturen. Een belangrijk onderdeel is het ontwikkelen en implementeren van ondersteunende IT-systemen, zo vertelt Jantina Woudstra, binnen NS verantwoordelijk voor het verbeterprogramma. ➼

14

De wederopstanding van de softwaretester

10

De toekomst van de softwaretester lijkt erg onzeker. Nieuwe tooling, agile werken en multidisciplinair denken en handelen zijn ontwikkelingen die doen vermoeden dat het over en uit is met de tester. Maar niets is minder waar. De softwaretester is bezig met een wederopstanding. Er zijn vijf redenen om deze conclusie te trekken. ➼

20

Testen en quality assurance in de lift

Het testen van software wordt in toenemende mate door organisaties op waarde geschat. Dat blijkt uit het World Quality Report. Dit rapport signaleert interessante ontwikkelingen en schrijft deze toe aan de digitale transformatie die veel organisaties doormaken, waardoor de waarde van betrouwbare softwareapplicaties stijgt. ➼

20

24

De weg naar intelligente processen

Door bedrijfsprocessen te modelleren, implementeren en stroomlijnen wordt ingezet op meer controle en wendbaarheid, kostenvermindering en efficiëntie. Een stap in de goede richting, maar in de praktijk blijkt de behoefte aan intelligentere processen toe te nemen; decisionmanagement speelt hierin een doorslaggevende rol. ➼

43

Klantervaring boven aan bedrijfsagenda 2014

43 4 t i j d s c h r i f t

i t

Bedrijven en overheidsinstellingen gaan in hun investeringen de nadruk leggen op technologie waarmee zij de klantervaring kunnen verbeteren en producten en diensten op een vernieuwende manier in de markt kunnen zetten. Cloud computing, beveiligings- en M2M-oplossingen zijn belangrijke hulpmiddelen om meer grip op innovatie en bedrijfssucces te krijgen.➼

m a n a g e m e n t

28

De CIO als vaandeldrager van de digitale economie

De communicatie en interactie met de klant verplaatsen zich in rap tempo naar de smartphone, terwijl de meeste bedrijfssystemen daar nog niet bepaald klaar voor zijn. De CIO krijgt een beeldbepalende rol, die nodig is om aan te sluiten bij dit nieuwe paradigma in de markt. Vooraanstaande denkers wezen in hun keynote tijdens CIO Day 2013 op de nieuwe rol voor de CIO. ➼

28

32

“Alles draait om samenwerking”

“IT ís business.” Die uitspraak karakteriseert Ruud van der Woude, IT-manager bij Sundio Group, sinds 2007 de overkoepelende naam van de organisatie achter elf reismerken. Van der Woude is een communicator pur sang, die leiding geeft aan een afdeling van 35 mensen. Van der Woude werkt dicht tegen de business aan. “Alles draait om samenwerking.” ➼

34

SAP maakt stappen in BI en analytics

34

Met Hana en de recent aangekondigde samenwerking met SAS laat SAP wederom zien dat het weet wat belangrijk is in business intelligence, analytics en big data. De overname van Business Objects (2008) en Sybase (2010) lieten dat al eerder zien. De vraag is daarmee nog steeds hoe en wanneer SAP al die overnames en samenwerkingen weet te combineren in een onweerstaanbaar aanbod. ➼

Inhoud Thema: Informationtrends Effectiviteit bij NS Wederopstanding softwaretester Testen en quality assurance Decisionmanagement Klantervaring op bedrijfsagenda

Column

Sytse van der Schaaf

Ronde tafel

API-management

Rubrieken

10 14 20 24 43 19 38

Redactioneel Kort nieuws Gadgets Dilemma Overview Servicepagina

7 8 27 32 51 57

Vak

BI en analytics bij SAP Governance en risk

34 44

Verslag

CIO Day Dreamforce

28 48

d e c e m b e r

2 0 1 3

5

Lead source Videoconference

Opportunity owner Valerie van Oosten, Sales Breda Area, The Netherlands

Lead Quality

Roland van den Eijnden (35) The Hague Area, The Netherlands Order Discount Stage Probability

JOIN THE CLOUD

UW PROSPECTS ZITTEN ER AL

Doordat uw prospects permanent online zijn is hun aankoopgedrag de afgelopen jaren spectaculair veranderd. De sociale media spelen een steeds grotere rol in hun beslissingstraject. Uw prospects worden continue verleid. Dan helpt het niet als u een CRM programma heeft dat voelt als een kaartenbak. Want u wilt prospects perfect getimed kunnen verrassen met een nieuwtje of aanbod. Daarom draaien al onze programma’s (zoals Sales Cloud) in de Cloud. U hoeft geen hard- of software te kopen, u hoeft zelfs niets te installeren. U kunt meteen beginnen met uw laptop, tablet of smartphone. Probeer de #1 sales app gratis ter kennismaking op salesforce.com/nl

BECOME A CUSTOMER COMPANY

Compatible with:

In partnership with:

€ 877,040.00 30% Negotiation / Review 50%

van TITM

Almanak of rekenkracht? Wat is een trend? Ik heb eens gezocht naar een ‘officiële’ definitie die bruikbaar is voor trends in de IT-markt. Dat viel niet mee. De beste die ik kon vinden, stond op de website Business Dictionary (www.businessdictionary.com). Volgens die site gaat het bij een trend om ‘een patroon van geleidelijke verandering in een toestand, resultaat of een proces, of een gemiddelde dan wel algemene tendens van een serie datapunten om zich in de loop van de tijd in een bepaalde richting te bewegen, weergegeven door een lijn of curve op een grafiek.’ Dit is wel een heel eindje verwijderd van de manier waarop in de IT-markt over trends wordt gesproken. In ons wereldje word je zo tegen de kerstdagen doodgegooid met ‘the ten hottest ICT trends’ of ‘five IT trends that will change the corporate world’. Het lijkt me lastig, zo niet onmogelijk, om informatietrends te voorspellen conform de definitie die ik zonet gaf. ‘Een serie van datapunten die zich in een bepaalde richting beweegt’. Uiteraard zijn die datapunten er wel, maar je ziet door alle datapunten het databos niet meer. Het is net als proberen het weer voor volgend jaar mei te voorspellen. Een onmogelijke opgave, al probeert de Enkhuizer Almanak elk jaar weer zo’n huzarenstukje te volbrengen. Mijn inschatting zou zijn dat informatietrends voorspellen iets makkelijker is dan het weer. Toch gaat er kennelijk veel mis bij het benutten van de kristallen bol. Ik heb voor de aardigheid eens gezocht op ‘IT trends 2001’. Opmerkelijk hoe weinig je dan vindt... Zouden de goeroes van toen hun voorspellingen uit schaamte van internet hebben gehaald? Of werd er in het vorige decennium minder voorspeld? Mijn suggestie voor 2014 is om IT-trendwatching net zo te gaan aanpakken als weersvoorspellingen, namelijk met

brute rekenkracht. Big data genoeg tenslotte, en meer dan voldoende rekenkracht in de cloud. Het weer kunnen we inmiddels een paar dagen vooruit voorspellen. Een jaartje IT-trends moet dan toch ook lukken? In dit nummer van TITM ook volop aandacht voor trends en ontwikkelingen. Overigens zonder de pretentie te hebben dat deze artikelen een voorspellende waarde hebben. Ze bieden gewoon interessant ‘denkvoer’ voor de IT- en informatiemanager. Wat te denken van de manier waarop NS ict-systemen (inclusief app!) inzet om onder meer het comfort van de reiziger te verbeteren? En de hernieuwde aandacht voor het testvak? Zelf denk ik dat die aandacht te danken is aan de stroom van apps die nu ook de externe klant en de prospect bereikt. Slecht programmeerwerk betaalt zich terug in de vorm van klanten die met hun benen gaan stemmen. Maar met alle trends die al of niet uitkomen en alle dynamiek in de markt, is het voor bedrijven en instellingen verdraaid lastig hun bedrijfsprocessen fris en fruitig te houden, liefst ‘straight through’. Ook daar besteden we aandacht aan, in een artikel over decisionmanagement. Misschien wel dé trend van 2015. Ik wens u een trendy 2014!

❉

Arnoud van Gemeren ([email protected]), hoofdredacteur Tijdschrift IT Management

d e c e m b e r

2 0 1 3

7

kort nieuws

‘Innovatieve IT speelt hoofdrol bij groei middelgrote bedrijven’

Frans Woelders en Jeroen Tas CIO’s of the Year 2013

Frans Woelders (ABN AMRO; l.) en Jeroen Tas (Philips) zijn de CIO’s of the Year 2013. De bekendmaking vond plaats tijdens de negende CIO Day in de Amsterdamse Beurs van Berlage. De jury koos voor een CIO die zijn functie oprekt en als digitale leider buiten de kaders beweegt (Jeroen Tas), en een IT-bestuurder die al langere tijd aantoonbare prestaties neerzet. De Awards werden uitgereikt door waarnemend juryvoorzitter René Steenvoorden, CIO van de Rabobank en voorzitter van het CIO Platform Nederland. “In het kader van het CIO Day-thema Tech(€)conomy – de wisselwerking tussen technologie en economie – hebben we voor deze ene keer gekozen voor twee winnaars”, aldus Steenvoorden. In totaal zijn zo’n honderd Nederlandse CIO’s door de jury uitgenodigd om mee te dingen naar de titel.

Een meerderheid van de middelgrote bedrijven in Nederland, verwacht in 2014 een aanzienlijke groei te realiseren. Dat blijkt uit onderzoek uitgevoerd in opdracht van SAP Nederland. De onderzoeksresultaten tonen aan dat innovatief vermogen en het gebruik van vernieuwende ict belangrijke voorwaarden voor groei zijn. Voor het onderzoek ‘Groeien met innovatieve IT’ zijn ruim 200 beslissers van middelgrote Nederlandse bedrijven ondervraagd. In 2014 verwacht 44 procent van de respondenten een groei van meer dan 2 procent te realiseren. 12 procent rekent op een groei van minstens 5 procent. Minder dan één op de vijf ondernemingen die deelnamen aan het onderzoek verwacht in 2014 aan omvang in te boeten. Een gemeenschappelijk kenmerk van middelgrote bedrijven die groei verwachten, is hun innovatief vermogen. Veel meer dan ‘krimpers’ zetten ze nieuwe technologie, zoals analytics en mobility, in om hun marktpotentieel te verkennen en vergroten.

Programma voor bescherming intellectueel eigendom in big data

Intellectueel eigendom is in de hedendaagse kenniseconomie van belang voor de concurrentiepositie van een onderneming. Leverancier ZyLAB presenteert een programma voor de bescherming van bestanden met intellectueel eigendom (IE) in big data. In veel bedrijven worden bestanden die IE bevatten niet alleen opgeslagen in goed beschermde of gecodeerde opslagplaatsen, maar ook op laptops, memorysticks en in cloudlocaties. Onbeschermd en onbeheerd in bigdatacollecties staat IE onbedoeld en ongemerkt bloot aan de risico’s van diefstal en lekkage. Het Intellectual Property Protection Program is ontwikkeld om bedrijven te ondersteunen bij de bescherming van deze activa. Bedrijven kunnen hiermee intellectueel eigendom opsporen in hun computersystemen en vervolgens voorkomen dat deze gevoelige en waardevolle informatie wordt gestolen of gelekt.

‘Top Nederlands bedrijfsleven laat waardevolle kansen liggen’

Hoewel veel IT-professionals vinden dat de inzet van big-data-analyse het concurrentievoordeel voor hun bedrijf kan vergroten, blijkt de top van het Nederlandse bedrijfsleven vaak nog niet overtuigd. Dat blijkt uit onderzoek van EMC naar big data en IT-transformatie in onder andere Nederland. 68 procent van de ondervraagden denkt dat het management tot betere strategische besluiten kan komen door beter gebruik

Op IT Executive Harvard-professor Clay Christensen zegt dat ontwrichting begint aan de onderkant van de markt. Succesvolle ondernemingen richten zich op grote klanten met hoge marges. De onderkant van de markt laten ze om begrijpelijke redenen links liggen. Dus komen er in dat deel van de markt nieuwe spelers met goedkope, laagwaardige proposities die in een behoefte voorzien. [...] De nieuwe spelers groeien, nemen elkaar over, investeren, maken hun laagwaardige proposities steeds beter en stoten uiteindelijk door naar het midden en de top van de markt. De marktleider heeft al die tijd geïnvesteerd in het vervolmaken van, en het verder perfectioneren van bijvoorbeeld het zeilschip, de spiegelreflexcamera, de postordercatalogus of de iPhone. Exit marktleider. Edo Roos Lindgreen in een blog over het ‘innovator’s dilemma’, zie http://bit.ly/1ksbDqW.

8 t i j d s c h r i f t

i t

m a n a g e m e n t

powered by IT-executive.nl

plementaties en begrijpen de businessproblematiek. ARIS van Software AG is een tool voor businessprocess-management, maar lijkt voor sommige bedrijven te groot of te complex, waardoor de waarde onvoldoende wordt benut. Met een gezamenlijke propositie kunnen we efficiënt implementeren en zorgen dat organisaties sneller en adequater hun bedrijfsprocessen kunnen bijsturen.”

te maken van data. De praktijk is echter weerbarstig. Amper vier op de tien (37 procent) respondenten zegt dat het management van hun bedrijf belangrijke besluiten durft te nemen gebaseerd op de analyse van big data. Deze resultaten laten zien dat men bewust is van de waarde van big data, maar dat kansen nog onvoldoende worden benut. 28 procent van de Nederlandse bedrijven heeft geen plannen iets met big data te gaan doen. Het onderzoek is uitgevoerd onder de bezoekers van het EMC Forum.

Digitale transformatie slaagt alleen met steun van CxO’s

Digitale transformaties slagen alleen als het CxO-niveau in de organisatie prioriteit geeft aan deze projecten. Dat blijkt uit onderzoek van Capgemini Consulting. Nieuwe technologieën – zoals digitalisering, sociale media, mobile en analytics – zijn de afgelopen jaren uitgegroeid van trend naar strategische troef. In veel gevallen kan de impact zo groot zijn dat ze een cruciale rol spelen in het businessmodel en de concurrentiepositie van het bedrijf. Ondanks de toenemende erkenning en het belang van digitale transformatie, worstelen veel bedrijven met de transitie naar een digitale business. In het onderzoeksrapport ‘Embracing Digital Technology: A New Strategic Imperative’ vroeg Capgemini Consulting meer dan 1.500 bestuurders uit 106 landen naar de belangrijkste redenen voor het ontsporen van digitale transformaties. Niet verrassend scoren factoren als onvoldoende budget (33 procent) en een slecht IT-systeem (30 procent)

hoog. Maar dat is niet het enige. Uit het onderzoek blijkt dat twee van de top 5-factoren direct gelinkt zijn aan de betrokkenheid van het management.

ConQuaestor en Software AG sluiten samenwerkingsovereenkomst

ConQuaestor en Software AG hebben hun samenwerking geformaliseerd. ConQuaestor is nu de eerste servicepartner van Software AG in de Benelux. De samenwerking is gericht op het ondersteunen van bedrijven in het transformatieproces naar een efficiëntere bedrijfsvoering. Door business-consultancy van Conquaestor te combineren met de IT-oplossingen van Software AG willen beide partijen hun klanten grip geven op de bedrijfsprocessen, waardoor ze sneller kunnen reageren op veranderende marktomstandigheden. Jan Bosman, bestuursvoorzitter bij ConQuaestor: “Onze consultants beschikken over ervaring met procesim-

Partnership Capgemini en Pivotal

Capgemini en Pivotal, actief op het kruispunt van big data, PaaS en agile applicatieontwikkeling, hebben een partnership aangekondigd. Samen bieden zij oplossingen voor de snel groeiende hoeveelheid data in de wereld, gebaseerd op Capgemini’s expertise in zakelijke oplossingen voor big data en analytics, en Pivotals positie in technologie voor dataplatforms. In de eerste fase van samenwerking ligt de focus op Business Data Lake, een benadering waarbij big-datavolumes vanuit nieuwe bronnen met legacydata worden gecombineerd. Bedrijven zijn hierdoor niet langer afhankelijk van een eenzijdige, gecentraliseerde kijk op data. Bovendien kunnen deze inzichten met behulp van realtime technologie direct in de bedrijfsprocessen worden geïntegreerd. Capgemini en Pivotal zullen samen het Pivotal Center of Excellence (CoE) opzetten binnen Capgemini’s Business Information Management (BIM-)centrum in India. Dit zal in 2015 circa vijfhonderd Pivotal-productexperts tellen.

and •v e

an ma d

and •v e

“Het zijn geen cowboys die her en der om interfaces vragen. Men voegt zich naar de geldende standaarden. Ze zijn als het ware meegegroeid in het IT-denken.”

n maa d

quote

Jantina Woudstra, binnen NS verantwoordelijk voor het verbeterprogramma Besturing 3.0, over de collega’s van de business, in het coverinterview van dit nummer van TITM.

d e c e m b e r

2 0 1 3

9

thema informationtrends

Jantina Woudstra, programmamanager NS

NS zet personeel en materieel effectiever in Binnen NS Reizigers is onder de noemer Besturing 3.0 een groot programma opgestart om in het geval van verstoord treinverkeer sneller en efficiënter te kunnen bijsturen. Een belangrijk onderdeel is het ontwikkelen en implementeren van ondersteunende IT-systemen, zo vertelt Jantina Woudstra, binnen NS verantwoordelijk voor het verbeterprogramma.

B

innen NS spelen diverse zaken die de informatietechnologie prominent op de agenda zetten. Onder meer verbetering van de dienstverlening, slimmere benutting van de railnetcapaciteit en een adequate informatievoorziening naar de reizigers. Dit op basis van het steeds slimmer wordende materieel, verbeterde connectiviteit en de opmars van mobiele devices. NS heeft hiertoe de laatste jaren met succes werk gemaakt van elektronische borden op het station, wifi-voorzieningen en actuele reizigersinformatie in de treinen. De conducteurs zijn bovendien uitgerust met mobiele apparaten waarmee ze de reizigers de juiste reisadviezen kunnen geven. Ook een verbeterde connectiviteit op de stations is een steeds belangrijker wordend thema.

10

t i j d s c h r i f t

i t

Mindset

Het motto en de mindset achter het programma Besturing 3.0 luidt ‘goed is niet goed genoeg’, zo vertelt Woudstra, die het programma samen met businessvertegenwoordiger Martien Leget in goede banen leidt. “NS vervoert dagelijks 1,1 miljoen mensen. Van de treinen rijdt 94 procent op tijd, wat betekent dat 6 procent niet op tijd arriveert op de plaats van bestemming.” Het pad van 94 procent naar nog beter is een flinke klus; tegelijkertijd gaat het voor het comfort van de reizigers vooral ook om een sneller herstel bij storingen. De stappen die gaandeweg worden gemaakt geven de programmamanager sterk het gevoel op de goede weg te zijn. Zo doet het haar goed wanneer een zogeheten ‘bijstuurder’ – iemand die het treinver-

m a n a g e m e n t

keer bij calamiteiten in goede banen leidt – vertelt blij te zijn met een tussentijds opgeleverd ict-systeem. “Daar doe je het dan voor”, zegt Woudstra. “Op zo’n moment verzilver je je inspanningen en stel je hen in staat een nog beter product neer te zetten voor de reiziger.”

Innovatieprijs

Een ander succes was het winnen van de TIM Award, een innovatieprijs die eerder dit jaar werd uitgereikt voor de proef met de iNStApp: een mobiele app die NS-reizigers op basis van sensorinformatie realtime vertelt in welke wagon de meeste plaatsen beschikbaar zijn en waar de eerste klas, tweede klas en de stiltecoupé zich bevinden. “De iNStApp was eigenlijk een op zichzelf staande innovatie en

➼

Tekst: Hotze Zijlstra | Foto’s: Roelof Pot

d e c e m b e r

2 0 1 3

11


Jantina Woudstra presenteerde de NS-case tijdens het door ICT Media georganiseerde Jaarcongres Innovatie en Transformatie, dat in september dit jaar plaatsvond.

heb ik er dus ‘even bij gedaan’”, aldus Woudstra. “Maar het sluit wel goed aan op het bijsturingsprogramma, omdat je in geval van problemen weet hoeveel mensen zich waar in de trein bevinden. Je kunt deze informatie gebruiken om je beslissingen te nemen; als een trein vol is, wil je een trein laten wachten om deze groep reizigers alsnog hun aansluiting te laten halen. Ook al gaat dit dan op zo’n moment ten koste van de punctualiteit. De diverse initiatieven binnen NS versterken elkaar dus.” Er is derhalve al veel verbeterd aan de kant van de reizigersinformatie, maar NS komt nu op het punt dat deze afhankelijk is van de manier waarop er wordt bijgestuurd. Met name voor die bijsturing – dus niet de planning – worden snellere, slimmere systemen ingezet. “Dat gebeurt stap voor stap; er worden de komende maanden en het komend jaar telkens nieuwe functionaliteiten geleverd. En natuurlijk in wisselwerking met ProRail, opdat ook hun systemen rond de infrastructuur aansluiten.”


i t

Dat NS werd bekroond met een innovatieprijs, is volgens Woudstra een gevolg van dit ondernemerschap. Er groeit bij het bedrijf inmiddels een cultuur die het bedenken en imple-

“Je kunt nu inschatten hoeveel mensen hun aansluiting niet zullen halen” menteren van innovatieve oplossingen stimuleert en waardeert. “We hebben veel denkkracht en ervaring binnen NS die ons verder helpen in het vormgeven van de toekomst. Dat is heel mooi, de kracht zit ‘m er nu vooral ook in om dit te realiseren.”

Puzzelmachine

“Een voorbeeld is onze ‘puzzelmachine’ die de personeelsinzetplannen aanpast bij grote landelijke verstorin-

m a n a g e m e n t

gen”, vervolgt de programmaverantwoordelijke. “Die machine draaide feitelijk op het bureau van een van onze medewerkers; een collega die we in geval van problemen zelfs midden in de nacht konden bellen en die vervolgens op de fiets naar het hoofdkantoor kwam. Op zich geen punt, maar bij een onverhoopte uitval van de kantoorautomatisering zou er een groot probleem zijn geweest. De IT moest dus met een totaal andere oplossing komen. Dit is inmiddels geregeld.” Het geeft aan dat NS totaal andere eisen aan IT stelt. Een besef dat binnen IT goed is doorgedrongen. Businessuitdagingen worden daarbij in wisselwerking vertaald naar IT-gebaseerde oplossingen. Ook de aanpak van de genoemde puzzelmachine was onderdeel van het programma dat een betere dienstverlening naar de eindklant beoogde. Woudstra: “IT werd daarbij niet alleen ingezet als enabler, we hebben de IT-functie tevens beslissingenondersteunend gemaakt. De IT komt dus zelf met oplossingen. Bijvoorbeeld bij het zoeken en inschakelen van

Urgentie levert award op

Voor de iNStApp-pilot ontving NS eerder dit jaar een TIM Award in de categorie ‘meest innovatieve bedrijf van Nederland’. Volgens projectverantwoordelijke Jantina Woudstra van NS was de ontwikkeling van de app ingegeven door een concrete klantbehoefte. “Een van de speerpunten van NS is dat men altijd grip wil houden op de kwaliteit van de dienstverlening aan treinreizigers”, aldus Woudstra. “Dat wordt steeds lastiger, omdat er steeds meer treinen per uur rijden. De wereld om ons heen wordt steeds complexer, met meer vervoerders en treinen op het spoor. Er worden ook hogere eisen gesteld qua hoogfrequente treindiensten en continuïteit. De systemen van NS Reizigers zijn daar nog niet altijd op ontworpen. Ict is een belangrijke enabler om aan de eisen ten aanzien van de dienstverlening en de kwaliteit van de reisinformatie te kunnen voldoen.” Telsysteem Het innovatieve van de iNStApp is volgens haar niet de mobiele app zelf. Het gaat om de technologie die het aantal in- en uitstappers telt, in combinatie met nieuwe mobiele mogelijkheden en eventueel een led-scherm op het station. “Op basis van sensoren wordt vastgesteld hoeveel mensen zich in de treinstellen bevinden. Die informatie is voor NS natuurlijk erg relevant, maar het wordt nog interessanter wanneer deze direct aan de reiziger ter beschikking kan worden gesteld. Op deze manier heeft deze namelijk de mogelijkheid om de beste plaats uit te zoeken, hetgeen we ‘het bieden van een handelingsperspectief’ noemen. Een unieke service waarmee we als NS echt de eerste ter wereld waren.” Een van de voorwaarden voor succes was dat de app richting de reiziger gemakkelijk uitgerold moest kunnen worden en dat deze eenvoudig in gebruik moest zijn. Dat is dus gelukt. Een ander, nog verder uit te rollen onderdeel van de dienstverlening is een led-bord op de stations dat met kleurcodes en symbolen aangeeft waar plaatsen beschikbaar zijn en waar de trein stopt. “Dus bijvoorbeeld ook de ingang voor een rolstoel of een fiets”, aldus een enthousiast vertellende Woudstra. Het led-bord heeft onlangs de Europese Sign Design-prijs gewonnen, en inmiddels ook een nominatie te pakken voor de Rotterdam Design Prijs.

een vervangende machinist bij ziekte. Voorheen gingen we zo iemand handmatig opzoeken in de systemen, om er vervolgens achter te komen dat hij of zij al elders ingezet was. Nu is dat proces goeddeels geautomatiseerd.”

Organisatie

Al deze veranderingen hangen zoals gesteld samen met een zich ontwikkelende organisatie. “De business roept ‘organisatie volgt innovatie’, waarbij mensen vaak het idee hebben dat je er IT-systemen naar binnen drukt. Dat is geen oplossing, want daarmee gaat het bedrijf meteen vol in de ankers. Dat is ook logisch, omdat mee moeten in veranderingen veel vragen oproept als je niet heel concreet uitlegt wat het op termijn gaat opleveren. Je moet de uitrol van systemen, zoals de puzzelmachine, dus uitleggen in termen van voordelen voor de betrokkenen. En het komt voor dat de machinist hierdoor bij calamiteiten maar tien in plaats van twintig minuten de tijd heeft om over te stappen, waardoor er nog een extra trein gereden kan worden en we meer

tevreden klanten kunnen bedienen. In zo’n geval zijn de betrokkenen niet altijd blij maar ze begrijpen het vaak wel, want ze zijn een deel van de oplossing. Als je je realiseert waar de interne weerstand vandaan komt, en je kunt het uitleggen in het belang van de reiziger, kweek je zelfs sympathie.” Het verbeteren van de dienstverlening naar de klant is dus primair een businessinitiatief. Daar is een groep IT’ers bij gezocht. Hoe werkt dat? “De ideeën komen inderdaad altijd vanuit de business. Vervolgens wordt de stap naar IT gemaakt met de vraag: wat hebben jullie nodig om dit gevraagde in productie te kunnen brengen? Hoeveel tijd, hoeveel geld, noem maar op. Het programma wordt daarna zowel door IT als de business gedragen. Het is letterlijk een duobaan, die in ons geval wordt ingevuld door Martien Leget, de verantwoordelijke vanuit de business, en ikzelf. Het is een zakelijk huwelijk.”

de nodige uitdagingen aan. Jantina Woudstra: “Het lastige is dat we zaken veranderen terwijl de organisatie draait. Onze treinen staan nooit stil. Wil ik onze bijstuurders opleiden in een nieuw IT-systeem, dan moet ik ze onttrekken aan de normale diensten. Dat kan niet met alle 300 betrokkenen tegelijk. We moeten altijd rekening houden met onze treinoperatie, dat is de grootste uitdaging, zeker hartje winter.” Ook cultureel zijn er issues: “Als je slimmere systemen krijgt, heb je mensen nodig met de kennis om deze te bedienen. Dat betekent dat je nieuwe mensen moet aantrekken of de bestaande mensen de mogelijkheid moet geven zich te ontwikkelen. Kortom, je stelt een eis aan de bedieningsorganisatie. Sommigen vinden dat leuk. Anderen hebben daar moeite mee, want het werken met nieuwe systemen en nieuwe werkwijzen kost eerst een flinke investering .” Spanning tussen IT en business blijkt bovendien van alle tijden. Laatstgenoemde wil snel verbeteren, IT doet dat het liefst zorgvuldig. Volgens Woudstra is de business binnen NS wel heel erg IT-minded. “Het zijn geen cowboys die her en der om interfaces vragen”, zegt ze. “Men voegt zich naar de geldende standaarden. Ze zijn als het ware meegegroeid in het IT-denken. Onze treinen zijn rijdende IT-fabriekjes en de business snapt als geen ander dat die treinen zonder IT niet verder kunnen.”

Bredere inzet

Als het aan Jantina Woudstra ligt, kan de treinreiziger in innovatief opzicht nog het nodige van NS verwachten. Mobiele kaartjesverkoop, toegang tot stations op basis van een chip en de genoemde connectiviteit op de stations, zodat de informatievoorziening naar de reizigers op orde blijft bij grote verstoringen. Ten aanzien van de iNStApp-informatie wordt momenteel gewerkt aan een landelijke inzet.

❉

Hotze Zijlstra is hoofdredacteur van CIO Magazine.

Treinoperatie

Natuurlijk lopen beide programmamanagers gedurende de uitrol tegen

d e c e m b e r

2 0 1 3

13


14

t i j d s c h r i f t

i t

m a n a g e m e n t

tekst: Leo van Aalst

Meeveranderen biedt nieuwe kansen naar een volgende carrièrestap

De wederopstanding van de softwaretester De toekomst van de softwaretester lijkt erg onzeker. Nieuwe tooling, agile werken en multidisciplinair denken en handelen zijn ontwikkelingen die doen vermoeden dat het over en uit is met de tester. Maar niets is minder waar. De softwaretester is bezig met een wederopstand. Er zijn vijf redenen om deze conclusie te trekken.

B

ij de traditionele testmethoden worden nogal wat rijtjes met fasen, activiteiten en producten opgesomd en doorgeakkerd. Een tester die zo’n methode klakkeloos overneemt, richt een veel te duur en tijdrovend testproces in en prijst zichzelf uit de markt. Niet meer doen dus. Neem niet alles over maar pas zaken adaptief aan in de context waarin je werkt. Eén gecombineerde activiteit is echter altijd een absolute must: de uitvoer van een productrisicoanalyse en het opstellen van een teststrategie met alle betrokkenen. Anders gezegd, samen met de betrokkenen moet een goede balans worden gevonden tussen de af te dekken risico’s enerzijds en de daarmee gemoeide kosten en tijd anderzijds. Daar mag het bij blijven. Tegelijkertijd kun je uiteraard samen met de projectbetrokkenen bepalen

wat nog meer nodig is. Dat is een eenvoudige legpuzzel. Je gebruikt, wijzigt of voegt alleen die stukjes toe die in jouw context passen. Ongeacht de methode (TMap, ISTQB, Testframe of ISO29119) die je gebruikt. Een vuistregel bij het kiezen is, is het stukje voor mij als tester nodig om mijn werk te kunnen doen, of is het stukje voor de stakeholders nodig? Is het antwoord op beide vragen nee, dan kun je het stukje simpelweg snel dumpen.

Katalyseer kwaliteitsverbeteringen

Met de inzet van een agile ontwikkelaanpak, zoals het veelvuldig gebruikte scrum, heeft ieder teamlid een testrol. Dus ontwerpers, programmeurs, beheerders en gebruikers testen allemaal. Daarmee is het plausibel te stellen dat testers overbodig zijn. Kort door de bocht? Het is de praktijk van vandaag. Zo gaf een IT-manager van een grote organisatie onlangs aan dat de testafdeling gehalveerd kon worden nu er met Scrum gewerkt wordt. Deze IT-manager moet weten dat je niet kan verwachten dat alle teamleden opeens over dezelfde uitgebreide testvaardigheden beschikken als de ervaren tester. Draai het eens om. Een scrumteam met alleen testers. Kunnen die dan ‘opeens’ allemaal ontwerpen en programmeren? Nee toch? In de praktijk moeten

testers hun teamleden dus ook helpen om hun rol als tester in een Scrumaanpak zo goed mogelijk te kunnen vervullen. Bijvoorbeeld door hulp te bieden bij het opstellen van kwalitatief goede userstories. De tester kan de ontwerper of gebruiker toetstechnieken bijbrengen (bijvoorbeeld het INVESTmodel), of de programmeur helpen bij het opstellen van unittesten, en de gebruiker helpen bij de acceptatietest. Tenslotte moet de tester modereren bij de eerder genoemde productrisicoanalyse. En zo beweegt de testprofessional veel meer richting katalysator van kwaliteitsverbeteringen.

De IT-manager gaf aan dat door Scrum de testafdeling gehalveerd kon worden Risicobeperkende maatregelen

In bepaalde omgevingen, zoals bij de ontwikkeling van mobiele apps en websites, waar het motto ‘eerst snelheid dan kwaliteit’ opgeld doet, wordt software vaak zo snel mogelijk in productie ge-

d e c e m b e r

➼

2 0 1 3

15


nomen. Op zo’n moment wordt de tester volledig gepasseerd. Liever worden eventuele fouten tijdens het productieproces opgelost, dan de applicatie vooraf te testen. Dat kost te veel geld en tijd. Door de korte iteraties en vrijwel continue inproductienamemogelijkheden, kost het waarschijnlijk ook echt minder tijd en geld. Echter, waar sprake is van serieuze risico’s, zoals risico’s voor de samenleving, reputatieschade of grote impact op bedrijfsresultaten, is testen van cruciaal belang. Uiteindelijk gaat het om de balans tussen wat het kost om de fout tijdens het ontwikkeltraject op te sporen en de kosten van fouten tijdens het productieproces. Het is van belang dat de tester dichter tegen de business aan zit om hier inzicht in te krijgen. Daarmee kan hij of zij een goed advies geven over de te volgen teststrategie; voornamelijk over het mogelijke afdekken van eventuele risico’s. Denk daarbij ook aan andere risicobeperkende maatregelen dan testen alleen.

Requirements-elicitatie en acceptatietest

Er worden steeds meer tools voor modeldriven-development ontwikkeld die op termijn – foutloze – code moeten genereren op basis van requirements of functionele specificaties. Hiermee lijkt de rol van de tester wederom uitgespeeld. Een tester moet dan opschuiven richting de klant ofwel gebruiker, en hem ondersteuning geven bij zowel het eliciteren, als bij het SMART maken van de requirements door bijvoorbeeld toetstechnieken te introduceren en te gebruiken. Populair gezegd, de tester moet van rechts naar links en naar boven in het V-model opschuiven. Een aanpak als PointZERO kan hierbij goede ondersteuning geven. Bovendien, al zou de code uit requirements gegenereerd worden, en ook al zou dit een foutloze code zijn, dan blijven acceptatietests nog steeds noodzakelijk. Een foutloze code is immers geen garantie dat deze applicatie het werk van bijvoorbeeld de eindgebruiker op de gewenste wijze ondersteunt. De productieacceptatie- en ketentests blijven ook nog steeds nodig.


i t

Hierbij zijn immers andere applicaties betrokken, dan die opgeleverd zijn. Een waarschuwing is hier wel op zijn plaats, overdrijf het niet met te veel verschillende testsoorten.

Geen hangmat maar een vangnet

Willem Drees heeft ooit gezegd: “De bijstandswet moet een vangnet zijn, geen hangmat”. Dat geldt ook voor softwaretesten. In veel organisaties of projecten wordt een grote verscheiden-

Foutloze code is geen garantie dat de gebruiker op de gewenste wijze wordt ondersteund heid aan testsoorten gebruikt. Vaak in reeksen achter elkaar uitgevoerd. Je kunt het zo gek niet bedenken. Een reeks als de unittest, unitintegratietest, systeemtest, systeemintegratietest, functionele acceptatietest, gebruikersacceptatietest, ketentest en productieacceptatietest is bijvoorbeeld geen uitzondering. Zo wordt de indruk gewekt dat ontwikkelaars hier misdan wel gebruik van maken. “Ik lever de code op tijd op en dan hoor ik wel of er fouten in zitten, want na mij wordt er toch nog uitgebreid getest.” En hop, de ontwikkelaar duikt in zijn hangmat! Opvallend is dat in organisaties of projecten waar het ongebruikelijk is zoveel testsoorten in te richten en uit te voeren, software met minder fouten wordt opgeleverd. Hoe kan dat? Het antwoord is eigenlijk heel simpel. Door de vele tests voelt de programmeur zich minder verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn product. In situaties waar de software vrijwel direct na een unittest in productie wordt genomen, móet de programmeur wel zijn verantwoordelijkheid nemen. Als het

m a n a g e m e n t

fout gaat, weet tenslotte iedereen wie daarvoor verantwoordelijk is. Kortom, het verminderen of samenvoegen van testsoorten, en de ontwikkelaar, of eigenlijk alle projectleden, meer aanspreken op hun verantwoordelijkheid bevordert het opleveren van kwalitatief goede software. Zo wordt testen weer een vangnet in plaats van hangmat.

Tot slot

De conclusie is simpel; alles verandert. Niet alleen het IT-vak, maar ook het testvak, en dat betekent dat de tester mee moet veranderen. Niets doen betekent het einde van de loopbaan in softwaretesten. Daarentegen geeft meeveranderen enorm veel nieuwe kansen naar een volgende carrièrestap. De wederopstand van de softwaretester valt of staat met verdieping en verbreding van de functie. De nieuwe generatie testers verschuift op deze manier van laatste man naar verdedigende middenvelder. Een ware wederopstand dus. Leo van Aalst is senior consultant bij Sogeti, auteur van testboeken en lector software quality and testing aan de Fontys Hogescholen

❉

VISUAL Eerst zien dan geloven. Met de in-memory analytics oplossing van SAS heeft IT zijn handen weer vrij. Gebruikers hebben in één oogopslag inzicht in hun data en delen deze resultaten altijd en overal, via web en mobiel.

sas.com/vademo Bekijk de demo.

SAS en alle andere SAS Institute Inc. producten- of dienstennamen zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van SAS Institute Inc. in de Verenigde Staten van Amerika en andere landen. ® geeft een registratie in de Verenigde Staten van Amerika aan. Andere merken en productnamen zijn handelsmerken van de respectievelijke bedrijven. Auteursrecht © SAS Institute Inc. Alle rechten voorbehouden. SAS Institute B.V., Postbus 3053, 1270 EB Huizen.

column Sytse van der Schaaf

Een gat in het sleepnet De Belastingdienst vlooit allerlei databases uit om leaserijders, die geen privékilometers hebben opgegeven, in de kraag te vatten. Tot nu toe was dat een kwestie van een groot sleepnet uitgooien en kijken wat er aan treffers op basis van kenteken, datum en plaats te vangen viel. Vernieuwend in dat opzicht was het gebruik van het systeem voor automatische nummerplaatregistratie van de politie, dat in eerste instantie bedoeld was om criminelen achter het stuur op te sporen.

Sytse van der Schaaf is hoofdredacteur van IT Executive.

Deze databerg stelde de fiscus in staat om een heel specifieke groep autobezitters met een brief te wijzen op de belastingregels rond leaseauto’s. Allerlei databases met parkeergegevens waren tot voor kort ook een geliefd doelwit van de Belastingdienst om automobilisten te betrappen op te veel privégebruik van hun leaseauto. Zodra de fiscus met een verzameling gegevens de belastingaangifte kon toetsen aan het gedrag van belastingplichtigen werd er bij de eigenaar met succes op de deur geklopt. Aan die vrijheid lijkt een einde gekomen te zijn nu de parkeerdiensten Yellowbrick en SMSparking met succes via de rechter de ongebreidelde toegang tot hun parkeerdata hebben kunnen blokkeren. Eind november heeft een rechter de Belastingdienst het recht ontzegd om willekeurig parkeerdata op te vragen. Ook al heeft de fiscus verregaande bevoegdheden om data te vorderen, een complete database met parkeerinformatie opvragen om daar in te grasduinen naar leaserijders gaat de Nederlandse rechter te ver. Het feit dat de fiscus de hele database wil in combinatie met een algemeen omschreven doel als het opsporen van frauderende leaserijders is niet proportioneel, aldus de rechtbank. De Belastingdienst is meteen tegen deze uitspraak in hoger beroep gegaan. Het is meer dan een prestigezaak. Sinds de komst van databasetechnologie veertig jaar terug, heeft nog geen enkele eigenaar van data ‘nee’ kunnen verkopen tegen fiscaal speurwerk. Ondertussen heeft het Servicehuis Parkeer- en Verblijfsrechten (SHPV), dat als schakel fungeert tussen parkeerdiensten en gemeenten, maatregelen genomen om dit potentiële sleepnet voor de Belastingdienst wat minder bruikbaar te maken. Informatie over kentekens wordt elke dertien weken uit de database gewist. Door deze gerechtelijke uitspraak, maar vooral ook door de ingreep van de beheerders van deze parkeerdata is er een klein gat geslagen in het sleepnet van de fiscus. Of het gat standhoudt of met succes door de fiscus weer gedicht wordt, is aan de rechter in het hoger beroep.

❉

d e c e m b e r

2 0 1 3

19


World Quality Report 2013-14

Testen en Quality Assurance in de lift 20 t i j d s c h r i f t

i t

m a n a g e m e n t

tekst: Van onze redactie

Het testen van software beweegt zich meer en meer naar vakvolwassenheid en wordt in toenemende mate door organisaties op waarde geschat. Dat blijkt uit de nieuwste editie van het World Quality Report, een survey dat voor het vijfde achtereenvolgende jaar is uitgevoerd in opdracht van HP, Capgemini en Sogeti. Het rapport 2013-14 signaleert interessante trends en ontwikkelingen en schrijft deze toe aan de digitale transformatie die veel organisaties doormaken, waardoor de waarde van betrouwbare softwareapplicaties stijgt. Van de trends in de Benelux is een aparte analyse gemaakt. In dit artikel de highlights.

D

e meest opvallende trend is dat er steeds meer budget voor testen wordt gereserveerd: was dat in 2012 nog 18 procent van het totale IT-budget, in 2013 was dit 23 procent. Het World Quality Report verwacht dat dit in 2014 zelfs 28 procent zal zijn. Wat is daarvan de reden? De business stelt steeds hogere eisen aan de kwaliteit en beschikbaarheid van software, een reactie op de toegenomen verwachtingen van gebruikers dat ‘alles in één keer goed werkt’. Ook is er meer algemene erkenning voor de noodzaak tot investeren in de testfunctie. Bovendien wordt testen vaker geïntegreerd in (transformatie)projecten. Verder investeren organisaties in technologie als testautomatisering en verbeterde regressietesten, waardoor het testen minder effort kost. Toch valt er wat betreft efficiency nog veel te winnen.

Testen als sluitpost

Hoe eerder een fout gesignaleerd wordt, hoe lager de kosten om deze te herstellen. Toch staat het testteam vaak achteraan in de rij. Eerdere betrokkenheid in het ontwikkelproces kan de QA-functie naar vakvolwassenheid brengen, waar een reactief testteam slechts op het laatste nippertje puin kan ruimen, aldus het rapport. Bijna de helft (45 procent) van de ondervraagde organisaties start pas met testen tijdens of na het ontwikkelproces. Dat is te laat om de kwaliteit van een applicatie te beïnvloeden anders dan door het vinden en fixen

van bugs, helemaal gezien de steeds kortere ontwikkelcyclussen. Pijnlijk is dat 61 procent van de respondenten aangeeft niet van plan te zijn om QA (quality assurance) eerder in het traject te betrekken.

Testfunctie transformeert

De QA-functie wordt gestroomlijnd en gecentraliseerd om zo meer efficiëntie en kostenoptimalisatie te realiseren. Van de respondenten heeft nu 26 procent een centraal testteam, waar dat in 2012 nog 8 procent was. Het aantal respondenten met volledig operationele TCoE’s (test center of excellence) is zelfs verdrievoudigd ten opzichte van het jaar daarvoor (nu 19 procent). Om kosten te optimaliseren kiest 57 procent voor outsourcen. Het aantal afnemers van een managed testing service is gegroeid van 13 naar 20 procent.

Meer mobiel testen

Mobiel testen wordt een steeds belangrijker onderdeel van de testfunctie, maar expertise, methoden en een goede testomgeving ontbreken. Dit jaar wordt er door 55 procent van de organisaties mobiel getest, ten opzichte van 31 procent vorig jaar. Men kijkt daarbij naar functionaliteit, performance en de security van mobiele applicaties en devices. Koplopers in het mobiele testen zijn de sectoren Healthcare en Life Sciences. Het World Quality Report verwacht dat mobiele security de komende twee jaar het belangrijkste focusgebied vormt voor QA. Dit door het immer toenemende aantal mobiele transacties. De grootste barrières voor mobiel testen zijn het ontbreken van passende testprocessen en methoden (56 procent), gebrek aan mobiele expertise (48 procent) en toegang tot een in-house testomgeving (19 procent). Een flink testprobleem vormen de honderden verschillende devices en mobiele platforms, soms al jaren niet meer te koop of ondersteund, die nog altijd in gebruik blijven en waarop dus de applicatie moet blijven werken.

Traagheid in cloud-based testen

De cloud ingaan en cloud-based testen gaat trager, omdat organisaties zich zorgen maken over datasecurity en performance. De ondervraagden blijven wel positief over cloud-based applicaties, ondanks een dipje in het aantal

Aanbevelingen voor Test- en QA-professionals Naar aanleiding van de bevindingen in het World Quality Report doen de onderzoekers een aantal aanbevelingen. Rapporteer. De meeste testen QAprofessionals moeten zich binnen hun organisatie nog bewijzen. Het is daarom verstandig te komen met een verslag van operationele cijfers gelinkt aan specifieke businessresultaten. Innoveer en optimaliseer. Testbudgetten nemen snel, soms te snel, toe. Om ROI te borgen, moet geïnvesteerd worden in gestructureerde, gestandaardiseerde QA-methoden en moet het niveau van testautomatisering worden verhoogd. Bovendien moeten de medewerkers hun eigen skills en kwalificaties verbeteren. Specialiseer mobiel testen. Mobiel testen is een vak apart en bovendien een sterk groeiend fenomeen. Zet hier specialisten op, een mobiel TCoE met kennis van de veranderende technologie, een goede testomgeving en kennis van de hoge eisen die aan security worden gesteld. Gebruik de cloud. Ontwikkel een specifieke strategie voor het migreren van testen naar de cloud. Er zijn minder functionele testen nodig van cloudbased softwareservices, als in een vroeg stadium risicoanalyses worden gedaan zodat de benodigde test-effort accuraat kan worden ingeschat. Het is belangrijk daarbij oog te hebben voor de verschillen tussen testen op in-houseinfrastructuur en die in de cloud. Maak een testomgeving. Gebrek aan een goed testplatform of goede testdata doet alle andere efforts al snel teniet. Wijs een verantwoordelijke aan die expliciet zorgt voor een correct geconfigureerde testomgeving met betrouwbare testdatasets. Integreer testen in Agile. Waarde voor de business is de drijfveer van agile projecten. Zoek daarom een aanpak waarbij gestructureerde QA en Agile naast elkaar kunnen bestaan. Integreer testmethoden en experts in agile developmentprojecten.

applicaties dat in de cloud wordt gehost (van 22 procent in 2012 naar 20 procent in 2013). Men verwacht dat het aantal in de cloud gehoste applicaties in 2015 26 procent zal zijn. Uiteraard reflecteren deze percentages op het cloud-based testen. Voor SaaS (software as a service) heeft 71 procent inmiddels een specifieke testaanpak ontwikkeld.

d e c e m b e r

➼

2 0 1 3

21

thema informationtrends Slecht investeren in testomgeving Gebrek aan specialistische expertise resulteert in het niet significant investeren in testomgevingen. Testomgevingen en ondersteunende tools zijn essentieel in het waarborgen van de kwaliteit van een applicatie. Een groot deel van de QA- en testbudgetten (40 procent) gaat naar testinfrastructuren en hardware. Nog eens 28 procent wordt gespendeerd aan licenties voor testtools. Het rapport concludeert echter dat deze investeringen worden onderbenut. Meer dan twee derde van de respondenten (67 procent) geeft aan (ondanks deze investeringen) niet over

Bijna de helft van de respondenten start pas met testen tijdens of na het ontwikkelproces de juiste testtools voor hun testomgeving te beschikken. Iets meer dan de helft (53 procent) probeert met moeite meerdere testomgevingen (bestaande uit hardware, middleware en systemen) draaiende te houden. En 37 procent heeft de testomgeving niet snel genoeg ‘up and running’. Management van de testomgeving blijkt overigens de meest ontbrekende skill te zijn, 55 procent heeft deze expertise niet in huis en dan wordt testen erg lastig.

Agile geeft testproblemen

Wijdverbreid is agile development (83 procent), waarbij testproblemen ontstaan door de benodigde specifieke methoden en expertise. Bij 46 procent van de ondervraagden is er geen eenduidige testaanpak voor agile projecten. Adequate testmethoden ontbreken bij 64 procent. De onmogelijkheid om testautomation in te zetten, de moeilijk te benoemen testfocus en het ontbreken van goede testtools, zijn andere problemen bij het testen van agile projecten.

Cijfers uit de Benelux

Bedrijven in de Benelux blijven voorzichtig met hun IT-uitgaven. In grootschalige, meerjarige IT-initiatieven investeert men liever even niet. De voorkeur gaat naar projecten die kosten verlagen, zorgen voor operationele efficiëntie en de time-to-market


i t

reduceren. Verder investeert men hier in zaken die concurrentievoordeel opleveren en de klantervaring verbeteren: mobiliteit, cloud computing, data-analytics en sociale media. Historisch gezien hebben Beneluxbedrijven een sterke focus op QA en testen. In de Benelux is het aandeel hiervan in het IT-budget dan ook gestegen van 12 procent in 2012 naar 26 procent in 2013 (met Nederland als koploper: 27 procent). De toegenomen vakvolwassenheid van QA blijkt ook uit de wijze waarop dit in de Benelux in organisaties is ingebed. Waar eigen

Capgemini “Deze onderzoeksresultaten tonen opnieuw het toenemende strategische belang aan van testen en quality assurance om er zeker van te zijn dat operationele bedrijfsdoelstellingen worden behaald en dat aan de verwachtingen van klanten wordt voldaan. Technische toepassingen zorgen in toenemende mate voor de belangrijkste interface tussen bedrijven en hun klanten, vaak via meerdere kanalen en middelen. De eindgebruikers hebben steeds minder begrip voor functionele fouten, slechte prestaties of kwetsbaarheden op het gebied van veiligheid.” Michel de Meijer, Leader Global Service Line Testing Capgemini en Sogeti

HP “Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat bijna een kwart van de ITbudgetten wordt besteed aan testen QA-werkzaamheden. Daardoor wordt het meten van de ROI, zowel financieel als operationeel, steeds belangrijker. Bedrijven die een meer strategische benadering in testen en QA willen, moeten zorgen dat deze activiteiten beter zichtbaar zijn en rapporteren om zowel de operationele waarde als de waarde van bedrijfsinformatie te illustreren.” Matt Morgan, vicepresident, Product Marketing, Software van HP

expertise ontbreekt, schakelt men externen in. Managed-servicepartners hebben hun aandeel zien groeien van 8 naar 20 procent. Er wordt bewust gezocht naar professionele testserviceproviders die het volledige spectrum aan oplossingen voor hun rekening kunnen nemen, van tools tot kennis

m a n a g e m e n t

en van testversnellers tot -methoden. De trend gaat richting msp’ers die zich opstellen als een echte partner en de verantwoordelijkheid willen delen voor elk aspect van de applicatiekwaliteit. Vooral op het gebied van mobiel testen is de test-msp’er een kostenefficiënteoplossing voor Benelux-bedrijven die zich op hun corebusiness willen blijven richten. Om nog meer kosten te besparen, richten de ogen zich op providers met offshoremogelijkheden. Steeds meer CIO’s en IT-directeuren in de Benelux overwegen een eigen TCoE op te zetten. Om precies te zijn 32 procent; 6 procent is er al mee bezig, 19 procent heeft het TCoE al operationeel en 13 procent heeft dit bij een derde partij ondergebracht. Agile development wordt ook in de Benelux omarmd en men begint zich nu voor het eerst echt te realiseren hoe belangrijk kwaliteit eigenlijk is bij agile delivery. Onze regio behoort niet tot de early adopters op cloudgebied, maar de voordelen van pay-per-use worden steeds aantrekkelijker omdat we dan niet zoveel hoeven te investeren in IT-tools en infrastructuur. Momenteel wordt gemiddeld 20 procent van alle applicaties in de Benelux gehost in de cloud en gebeurt 24 procent van alle test-efforts in cloud-based omgevingen. In ieder geval schat men het belang van testen op waarde en zet het vakgebied ook in onze regio rasse schreden richting vakvolwassenheid.

Conclusie

Uit het onderzoek blijkt dat er een structurele beweging is in hoe QA opereert. Organisaties passen het model aan om meer aan QA te kunnen doen, hun QA-processen te optimaliseren, gekwalificeerder QA-personeel te hebben en daardoor hogere kwaliteit te kunnen leveren. Zonder deze beweging van centralisatie en industrialisatie kunnen organisaties niet het kwaliteitsniveau leveren dat nodig is om in de pas te lopen met de groei van hun business, zelfs niet met een hoger QA-budget. Het belangrijkste doel voor de testen QA-functie moet volgens het World Quality Report het verbeteren van operationele efficiëntie blijven. En dan niet door hogere budgetten, maar door gespecialiseerde skillsets en -methoden, en strakke organisatie.

❉

ONLINE ANNO 2013

Nu online: www.it-executive.nl Uitgeverij ICT Media staat aan de vooravond van een ingrijpende vernieuwing van de redactionele websites. IT Executive, Cioportal.nl en Outsource Magazine.nl zullen alle drie ondergebracht worden in één vernieuwde redactionele portal om de leeservaring te verbeteren en Nederlandse CIO’s, IT-managers en sourcing executives op één centrale plek te voorzien

in hun informatiebehoefte. Sitebezoekers kunnen met een druk op de knop de content naar voren halen die hen het meeste aanspreekt. Op die manier valt er snel in te zoomen op content over de vraagkant van informatievoorziening (management stream), de markt (technologie stream) of over outsourcing (sourcing stream).

www.it-executive.nl Stay tuned



i t

m a n a g e m e n t

Tekst: Mark Mastop

De weg naar intelligente processen Decisionmanagement

Vandaag de dag moet er steeds vaker en sneller ingespeeld worden op veranderingen, en gelijktijdig wordt de druk opgevoerd om meer rendement te behalen middels automatisering. Door bedrijfsprocessen te modelleren, te implementeren en te stroomlijnen wordt er ingezet op meer controle en wendbaarheid, kostenvermindering en efficiëntie. Dat is een stap in de goede richting, maar in de praktijk blijken deze processen nog maar weinig ‘intelligent’ en is menselijk tussenkomen vaak vereist. Weinig processen verlopen echt straight through, waardoor de business kampt met een hoge werkdruk. De behoefte aan intelligentere processen neemt toe; decisionmanagement speelt hierin een doorslaggevende rol. Uiteindelijk zijn het immers beslissingen die zorgen voor de toegevoegde waarde binnen een organisatie. Dit artikel zet verder uiteen hoe intelligente processen op basis van decisionmanagement gecreëerd worden en hoe er meer ROI te halen is uit bestaande processen.

D

e eerste stap die doorgaans gezet wordt bij het intelligenter maken van processen binnen traditionele business-processmanagementomgevingen (BPM) is de introductie van business-rulesmanagement (BRM). Dit resulteert echter heel vaak in een zogeheten ‘big bucket of rules’, ofwel grote hoeveelheden ongestructureerde low-levelregels die doorgaans moeilijk te beheren zijn. Indien er aanpassingen doorgevoerd moeten worden of nieuwe regels moeten worden toegevoegd, is het lastig om de juiste regel te identificeren en de impact van de veranderingen op de processen te bepalen. Deze complexiteit bemoeilijkt tevens de verdere adoptie van BPM in een organisatie en hierdoor wordt BPM vaak alleen

ingezet voor één specifiek project. Dit maakt het tevens lastig om te bepalen wat de ROI van BPM is.

Start-stop-processing en toenemende complexiteit

Veel processen zijn in grote mate afhankelijk van menselijke beslissers. De meeste, zo niet alle bedrijfsprocessen, vereisen op een zeker punt een beslissing, zoals claims die moeten worden goed- of afgekeurd, een cross- of up-sellaanbieding die moet worden geselecteerd of een korting die gecalculeerd moet worden. Op deze momenten zijn er twee scenario’s mogelijk om het proces te vervolgen. Enerzijds kunnen de beslissingen worden gemodelleerd in het proces. Bedrijfsprocessen die met meerdere

scenario’s en omstandigheden om moeten gaan, worden op deze manier echter zeer complex en onoverzich-

Veel processen zijn sterk afhankelijk van menselijke beslissers telijk. Deze processen behandelen tevens iedere klant of leverancier hetzelfde, terwijl het in sommige situaties juist loont om een speciaal aanbod te doen. Anderzijds kan in een traditionele BPM-omgeving de beslissing worden doorgespeeld naar een

d e c e m b e r

➼

2 0 1 3

25


kenniswerker. Hierdoor stopt het proces als een beslissing gemaakt moet worden, met start-stopprocessing en een lagere straight-through-processingratio als gevolg.

beslissingen in kaart te brengen en deze direct te koppelen aan KPI’s van de organisatie, wordt duidelijk welke beslissingen een positief effect realiseren op de bedrijfsdoelstellingen.

Bovenstaande scenario’s leiden tot zeer complexe en moeilijk te beheren processen en beperken organisaties in hun wendbaarheid. Zeker omdat niet de processen, maar juist de beslissingen sterk aan verandering onderhevig zijn. Gelijktijdig staan veel organisaties juist voor de uitdaging IT te simplificeren. Decisionmanagement gaat, in combinatie met business-processmanagement, deze uitdagingen te lijf. Het maakt huidige processen intelligent en minder complex, vergroot de straight-through-processingratio en verbetert tevens de samenwerking tussen business en IT.

Decisionservices

Na het identificeren van de beslissingen die een directe relatie hebben met het bedrijfsresultaat is de volgende stap om decisionservices te ontwerpen en modelleren. Decisionservices vervangen de beslissingsmomenten die zijn ingesloten in de huidige bedrijfsprocessen en -applicaties. De services gaan na hoe systemen de juiste beslissing kunnen maken voor een specifieke klant of transactie, op basis van bestaande regels en data uit de onderliggende systemen. Ze geven antwoord op een specifieke vraag, zoals: Hoe moeten we omgaan met

De kracht van decisionmanagement

Decisionmanagement is een bewezen raamwerk dat regels verbindt met de KPI’s van een organisatie. Een decisionmanagementaanpak begint bij het identificeren van de beslissingen die invloed hebben op de KPI’s en het analyseren van de beslissingen die het meeste rendement opleveren. Decisionmanagement simplificeert de regels en de implementatie ervan, versnelt de adoptie van BPM in de hele organisatie, zorgt voor meer betrokkenheid van de business bij de definities en zorgt voor meer wendbaarheid. Decisionmanagement focust op de beslissingen die van toegevoegde waarde zijn voor de organisatie. De adoptie van decisionmanagement begint dan ook bij de decision-discovery. In deze stap worden de beslissingen geïdentificeerd die uiteindelijk het meeste opleveren. Het verhogen van de klantretentie kan bijvoorbeeld een KPI van een organisatie zijn. Een retentieaanbod moet op een bepaald moment geselecteerd worden en is direct van invloed op de retentie-KPI. Decisiondiscovery identificeert de operationele beslissingen, zoals wat het geschikte aanbod is voor een specifieke klant, in de processen en systemen van een organisatie. Hierdoor worden beslissingen inzichtelijk en beter begrepen door zowel business als IT. Door de


i t

De business begrijpt hoe beslissingen genomen worden en wat zijn invloed is op KPI’s deze claim?, of: Wat is de juiste korting voor deze order? Terugpakkend op het retentievoorbeeld, bepaalt decisionservices welke klanten in aanmerking komen voor een retentieaanbod, welk aanbod er het best gedaan kan worden en wanneer en hoe dit het best aangeboden kan worden. De informatie voor beantwoording van deze vragen wordt onttrokken uit de onderliggende systemen en regels. Om decisionservices te implementeren is het zaak om de regels te identificeren die de beslissing ondersteunen. In deze regels is de kennis, weten regelgeving en het beleid van een organisatie vastgelegd en dit zijn de bouwstenen voor de implementatie van decisionmanagement. De big bucket of rules wordt hiermee gestructureerd aan de hand van de beslissing. Hierdoor wordt op het juiste moment de juiste set regels aangesproken. Als de decisionservices eenmaal zijn

m a n a g e m e n t

ingezet, is het zaak om te blijven meten en monitoren. Dit maakt het mogelijk om beslissingen continu te verbeteren, waardoor ze van toegevoegde waarde zijn voor een organisatie. Beslissingsresultaten kunnen worden afgezet tegen de doelstellingen die tijdens de decision-discovery zijn geïdentificeerd.

Resultaat decisionmanagement

Decisionmanagement stroomlijnt processen en maakt ze eenvoudiger, intelligenter en wendbaarder. De beslissingen zijn het meest dynamische onderdeel van processen en zijn sterk aan veranderingen onderhevig. Door de beslissingen expliciet te maken en apart te modelleren van de bedrijfsprocessen kunnen processen stabiel en eenduidig verlopen, zelfs wanneer beslissingen constant veranderen. Middels een decisionmanagementaanpak begrijpt de business hoe specifieke beslissingen genomen worden en wat hun invloed is op KPI’s. Hierdoor zijn ze meer betrokken en vergroten organisaties hun wendbaarheid, flexibiliteit en snelheid. Decisionmanagement focust zowel op beslissingen als op processen. De regels die de processen omschrijven, zijn immers een voorwaarde voor decisionmanagement. De combinatie van BPM en decisionmanagement zorgt uiteindelijk voor een hogere straight-through-processingratio en ontlast de business. Mark Mastop is chief innovation officer bij Blueriq.

❉

gadgets

tekst: van onze redactie

Nieuwe generatie bluetooth-oordopjes Er is een nieuwe generatie draadloze stereo-oordopjes met oplaadetui van fabrikant Plantronics: de BackBeat GO 2. Volgens Plantronics kunnen gebruikers hiermee naadloos schakelen tussen het luisteren naar muziek, het bekijken van video’s en het voeren van telefoongesprekken. Het bijbehorende oplaadetui is bestemd voor de reizende multimedialiefhebber. De Backbeat GO werkt met smartphones, tablets en muziekspelers voorzien van bluetooth. Plantronics heeft het energiebeheer verbeterd voor meer luisteren spreektijd. Ook is er nu de zogenaamde DeepSleep-slaapstand om de batterij te sparen. Het compacte en duurzame etui waarin de oordopjes kunnen worden opgeborgen en opgeladen, zorgt volgens de fabrikant voor extra luisteren spreektijd van circa tien uur. Vochtbeschermende technologie zou de oordopjes moeten beschermen tegen zweet, regen of een gemorst drankje. De adviesprijs voor de BackBeat GO 2, inclusief oplaadetui bedraagt € 99,-. Verkrijgbaar in zwart of wit.

❉

Adapter om iPhone of iPad aan te sluiten op tv of monitor Wie zijn iPhone- of iPad-content eens op een groter scherm wil bekijken, kan deze aansluiten op de televisie of monitor met een adapter van fabrikant Sandberg. Met het bekijken van foto’s, presentaties of YouTube-films, is dat praktischer dan met een groep rondom een klein scherm. De adapters zijn geschikt voor iPhone 4S, iPad 2 en iPad 3 en kosten € 32,99. Er is een HDMI- en een VGA-variant.

❉

Router voor reizigers Hardwarespecialist TRENDnet brengt een draadloze router op de markt expliciet gericht op de reisfanaat. Mensen die voor hun werk vaak in het buitenland vertoeven, kunnen met het apparaat online. Router TEW-714TRU laat verschillende personen gebruikmaken van dezelfde internetverbinding. De router beschikt over drie verwisselbare stekkers: een Amerikaanse, een Europese en een Britse. Zet de TEW-714TRU in de routermodus, plug er een ethernetkabel met internetverbinding in, en de enkele verbinding verandert in een draadloos netwerk voor al je meereizende collega’s (of familie). De andere stand op het apparaat is de Wisp-modus. Hiermee kun je een enkele draadloze hotelconnectie (of andere hotspot) met elkaar delen via een enkele gebruikersnaam en wachtwoord. De router verbindt vervolgens met het internet en zorgt ervoor dat ook alle andere aangesloten devices er gebruik van kunnen maken. De router beschikt bovendien over een USB-share-port. Plug hierin een USBstick en alle devices aangesloten op de router krijgen toegang tot de data die erop staat. Zo zijn bijvoorbeeld foto’s of documenten snel gedeeld.

d e c e m b e r

❉

2 0 1 3

27

innovatie

Frans Woelders van ABN AMRO (l.) en Jeroen Tas van Philips, de nieuwe 'CIO's van het jaar'.


i t

m a n a g e m e n t

Tekst: Sytse van der Schaaf | Foto’s: Roelof Pot

Boegbeelden businesstransformatie voor hun pionierswerk beloond

De CIO als vaandeldrager van de digitale economie De communicatie en interactie met de klant verplaatsen zich in rap tempo naar de smartphone, terwijl de meeste bedrijfssystemen daar nog niet bepaald klaar voor zijn. De CIO krijgt een beeldbepalende rol als de aanjager van de businesstransformatie, die nodig is om aan te sluiten bij dit nieuwe paradigma in de markt. Vooraanstaande denkers wezen in hun keynote tijdens CIO Day 2013 op de nieuwe rol voor de CIO. Nog beter uit de verf kwam het tijdens een paneldebat onder topmanagers van ABN AMRO, DSM, NS en Philips.

B

ij het bepalen of bijsturen van een bedrijfsstrategie die er primair op gericht is om de concurrentiepositie te verbeteren, speelt technologie een allesbepalende rol. Dat betoogde Philip Evans, managing director en partner van de Boston Consulting Group, in zijn keynote aan het begin van CIO Day 2013, die op dinsdag 26 november plaatsvond in de Beurs van Berlage. In de Effectenbeurszaal kreeg een gehoor van achthonderd IT-executives en businessmanagers alles mee van de steeds sterker wordende relatie tussen technologie en economie binnen grote organisaties. Volgens Evans is het informatietijdperk aangebroken, na het wegvallen van de transactiekosten en het afbrokkelen van de bestaande waardeketens door digitalisering en de komst van het internet. Die begon zo’n beetje in 2007

toen 95 procent van alle beschikbare informatie digitaal was en ontsloten via internettechnologie.

Meer bedreigingen dan kansen Sinds die tijd is niet alleen de hoeveelheid digitale informatie in een stevig tempo doorgegroeid, maar ook de kennis en kunde om patronen in deze grote informatieverzamelingen te ontdekken en met die kennis concurrentievoordeel aan te boren. En dan niet alleen voor grote bedrijven. Door informatie uit Google Maps te plotten op een database met huurhuizen, kan een startende ondernemer in een weekend een informatieproduct realiseren waar voorheen een halfjaar investeringsgeld voor nodig was. Internetdiensten met gratis beschikbare programmeerinterfaces hebben de kosten van innovatie dramatisch verkleind. Dit biedt in Evans’ ogen meer bedreigingen dan kansen voor bestaande bedrijven. Grote magneten voor informatie als Google, zullen uitstapjes blijven maken naar waardeketens waar met de juiste informatie bestaande spelers uit de markt te drukken zijn. Om in dit nieuwe klimaat te overleven, moet de technologiestrategie van bedrijven erop gericht zijn om samen met vroegere concurrenten en kleinere gespecialiseerde bedrijven zoveel mogelijk informatie door de hele waardeketen vast te leggen en te exploiteren. Om deze reden is toegang tot en innovatie met big data van levensbelang voor bedrijven, meent Evans, en moet technologie de hoofdrol spelen in de aanpassing van de bedrijfsstrategie.

Innovatie met informatie

Hoe breng je dit in de praktijk? Hoeveel bytes komen er bij het produceren van een vat olie kijken? Zo veel mogelijk, vertelde Arjen Dorland, Executive Vice President Technical and Competitive IT bij Shell en CIO of the Year 2009. In zijn keynote liet hij zien hoe technologiegedreven innovatie bij het energieconcern van levensbelang is geworden voor het bedrijf. “Door IT-gedreven innovatie is hét middel om in de olie- en gasindustrie een vooraanstaande marktpositie te behouden”, betoogde Dorland. Dat betekent voor Shell concreet dat door nieuwe algoritmes, maar vooral ook door visualisatietechnieken, meer olie of gas te winnen valt. Het verder brengen van de organisatie door waardevolle informatie aan te boren, wordt bij het energieconcern veel breder getrokken dan exploratie alleen. Procesinnovaties rond de raffinage zijn verregaand gevirtualiseerd zodat het concern niet langer grote testfabrieken hoeft op te tuigen. Dat is niet overbodig in een markt die onder zware prijsdruk te lijden heeft. Buiten het lab is informatie van onschatbare waarde geworden bij de bouw van boorinstallaties en schepen. Shell en zijn toeleveranciers werken wereldwijd volgens eenzelfde digitale bouwtekening die ervoor zorgt dat de bouw tot in de kleinste details in vier dimensies te volgen is. Behalve hoogte, breedte en diepte telt ook de tijdsfactor mee in analyses, zodat de impact van vertraagde cruciale onderdelen optimaal ingecalculeerd of voorkomen kan worden. Dorland wees erop dat naast een stevig budget voor informatiemanagement, organisaties

d e c e m b e r

➼

2 0 1 3

29

❉


i t

m a n a g e m e n t

Twee winnaars Het waren twee CIO’s, Jeroen Tas van Philips en Frans Woelders van ABN AMRO die aan het einde van CIO Day 2013 de CIO of the Year Award kregen voor het leiderschap dat zij hebben getoond bij de businesstransformatie die zij in hun organisaties in gang hebben weten te zetten. Op de negende CIO Day – voor het eerst in de Amsterdamse Beurs van Berlage – koos de jury voor twee CIO’s die hun functie breder aanpakken dan gangbaar is en zich als digitale leiders buiten de gebruikelijke kaders van de IT-manager hebben bewogen. Waarnemend juryvoorzitter René Steenvoorden, CIO van Rabobank en voorzitter van het CIO Platform Nederland, nam het woord tijdens het uitreiken van deze prijs. Hoewel de vijf genomineerden elkaar niet veel ontliepen, hadden zowel Tas als Woelders op basis van het kwalitatieve en kwantitatieve onderzoek door The Boston Consulting Group (BCG) en het leiderschapsassessment door Qhuba en Plan-B al het beste uitzicht op de Award. Een finale discussieronde, waaraan de vijf in de voorselecties hoogst geëindigde genomineerden deelnamen, vormde de laatste wegingsfactor op basis waarvan de winnaar werd geselecteerd. In totaal waren zo’n honderd Nederlandse CIO’s door de jury uitgenodigd om mee te dingen naar de titel.

Overtuigend

Bij Frans Woelders viel zijn strakke, gestructureerde en inhoudelijk sterke presentatie op – goed voorbereid en overtuigend verteld. Dat neemt niet weg dat de jury Jeroen Tas van Philips beoordeelde als de meest vooruitstrevende CIO. De vijf genomineerden voor de CIO of the Year Award van 2013 waren: Pieter Schoehuijs (AkzoNobel), Jeroen Tas (Philips), Henry van de Ven (Nutreco), Frans Woelders (ABN AMRO) en Martin Wuite (Wolters Kluwer). René Steenvoorden (voorzitter van het CIO Platform Nederland en CIO Rabobank) nam de taken waar van juryvoorzitter Bernhard van Oranje (Levi9 Global Sourcing) die niet aanwezig kon zijn. De jury bestond verder uit Hanno Ketterer (Boston Consulting Group), Rob Beijleveld (ICT Media), Tjibbe van der Zeeuw (Qhuba) en Hotze Zijlstra (CIO Magazine). Aloys Kregting (CIO van DSM en Award-winnaar in 2007 en 2011) nam tijdelijk zitting in de jury. Hij zal voor de verkiezing van 2014 gevraagd worden plaats te maken voor de winnaar van 2012, Robbert-Jan Stegeman van Alliander.

veel moeten investeren in de informatievaardigheden van het personeel. Alleen onder die voorwaarde komen alle investeringen in de nullen en enen in het olievat goed tot hun recht.

Consument aan zet

In een volgende spreekbeurt liet Forrester-CEO George Colony zijn publiek aan de hand van tal van voorbeelden zien dat de bestaande marktbenadering van veel organisaties achterhaald is geraakt. Door online prijsvergelijking, de mogelijkheid om producten overal en op elk moment te kopen en openbare reviews hebben consumenten de macht in handen gekregen. Colony wees zijn publiek op de kinderen die nu opgroeien en zich alleen op digitale informatie richten.

Generatie Z zal digitaal doen, denken en handelen Voor de top van de Amerikaanse uitgeverij Conde Nast had hij een video gemaakt van een Amerikaanse peuter die probeert te klikken op een papieren tijdschrift. Generatie Z zal digitaal doen, denken en handelen.Naast digitalisering an sich vindt er ook een stevige verschuiving plaats naar mobiele devices die zich in sneltreinvaart voltrekt. Colony verklaarde op het podium het gewone internet dood. En dat geldt niet alleen voor de in Boston wonende topanalist. Zo vertelde Rob Shuter, CEO van Vodafone Nederland, tijdens een ronde-tafelsessie met TomTom over innovatie dat het telecombedrijf in een jaar tijd de klantinteractie radicaal heeft zien verschuiven naar mobiele devices. Inmiddels vindt 80 procent van de klant-interactie bij Vodafone plaats via een mobiel device. Een jaar terug lag dit percentage nog maar op 20 procent. Hoeveel Nederlandse bedrijven zien de implicaties voor hun bestaande ict-strategie werkelijk onder ogen als de interactie

met de klant in zijn geheel naar een klein scherm van een paar vierkante centimeter verhuist?

Urgentie

Dat die urgentie wel leeft onder grote Nederlandse bedrijven bleek uit een paneldebat tussen topmanagers van DSM, Philips, ABN AMRO en NS. CEO Feyke Sijbesma van DSM beet het spits af in een vooraf ingesproken videobericht waarin hij de bijdrage van IT aan de strategie van het concern duidde. De traditionele backbone waarop alle bedrijfsinformatie zich bevindt, moet volgens Sijbesma tegen zo laag mogelijke kosten gewoon zijn werk doen. Informatie daarentegen die bijdraagt aan het ontwikkelen van nieuwe producten waarmee activiteiten met hogere groei aan te boren zijn, is van fundamenteel belang. De CIO speelt een cruciale rol in het spel om op de grens van wat met de technologie vermag, een nieuwe toekomst voor het bedrijf te vinden. De verbeelding is volgens Sijbesma de voornaamste beperkende factor. Niet alle panelleden hadden zo’n onbezorgd positieve kijk op de bijdrage van technologie. Bankdirecteur Gerrit Zalm bijvoorbeeld stelde dat technologie in zijn ogen ook tot legacysystemen leidt, die door veranderende weten regelgeving gemoderniseerd en flexibeler gemaakt moeten worden. Zijn CIO Frans Woelders had in zijn bijdrage wel volop aandacht voor betekenisvolle innovatie voor de klant. Van de reiziger die vlak voor vertrek naar Azië een kattebelletje krijgt dat het pinslot op de bankkaart aan de andere kant van de wereld eraf gehaald moet worden, tot consumenten die over alle kanalen consequent bediend willen worden. Zalm vond dat zijn CIO even ver mocht denken als een CEO, maar dat het aan de CEO is om de volgorde van de prioriteiten te bepalen. Philips-CEO Frans van Houten en zijn rechterhand Jeroen Tas lieten in hun bijdrage overtuigend zien hoe zij juist door innovatie met technologie het 123 jaar oude technologiebedrijf een nieuwe toekomst geven.

❉

Sytse van der Schaaf is journalist.

d e c e m b e r

2 0 1 3

31

dilemma

In de rubriek Dilemma legt TITM een aantal moeilijke keuzes voor

Ruud van der Woude, IT-manager van Sundio:

“Hoe meer een mens beseft dat niet alles om hem draait, hoe socialer hij wordt.”


i t

m a n a g e m e n t

van de redactie | Foto: Roelof Pot

“Alles draait om samenwerking” “IT ís business.” Die uitspraak karakteriseert Ruud van der Woude (42) IT-manager bij Sundio Group, sinds 2007 de overkoepelende naam van de organisatie achter elf reismerken, waaronder het bekende Sunweb en Jiba. Van der Woude is een communicator pur sang, die leiding geeft aan een afdeling van 35 mensen, waarvan er vijftien werken op het eigen webdesignbureau in Spanje. Daar worden de websites en de onderliggende systemen, Sundio’s belangrijkste verkoopkanalen, ontworpen, gebouwd, onderhouden en voorzien van nieuwe functionaliteit. Van der Woude werkt dicht tegen de business aan. “Alles draait om samenwerking.”

in de visie die het bedrijf heeft voor de toekomst en het hele concept of business. Er wordt voortdurend gekeken naar het businessmodel. Dat vind ik echt een kracht van een organisatie.”

Boardroom of werkvloer? “Ik vind dat die twee dingen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Ik beschouw het als mijn primaire taak om de mensen van mijn afdeling zo te faciliteren dat ze hun werk zo goed mogelijk en met plezier uitvoeren. Ik leg daarbij erg veel verantwoordelijkheid bij de mensen zelf. Aan de andere kant moet ik ervoor zorgen de IT-groep in de boardroom helder en duidelijk te positioneren. Daar moet ik de ruimte creëren waarbinnen mijn afdeling met voldoening en succes kan functioneren.”

Coachen of gecoacht worden? “Mooie vraag! Ik denk het eerste. Ik vind het prettig om anderen te coachen. Daarmee zeg ik niet dat ik oncoachbaar ben. Een gezonde dosis eigenwijsheid heb ik wel en dat is in mijn geval ook wel nodig. Of dat altijd de meest effectieve manier van werken oplevert binnen een organisatie, weet ik niet. Maar het zit in mijn karakter, het is mijn manier van werken.”

Verbouwen of op de winkel passen? “Je hebt het tweede nodig, maar het eerste is het leukst. Binnen de reiswereld zijn we vernieuwend. Dat zie je terug in de manier waarop we met onze klanten omgaan en hoe we onze websites ontwikkelen. Maar zeker ook

IT-manager vanuit de techniek of ITmanager uit de business? “Het tweede. Ik heb wel altijd in de IT gewerkt, maar heb mijn achtergrond in de communicatie. Ik speel een belangrijke rol in de samenwerking met de business. Ik heb het hele probleem rond business-IT-alignement nooit helemaal begrepen – IT ís business, in mijn optiek. Vanzelfsprekend is er af en toe afstand en ook hier is niet altijd alles koek en ei. Je hebt immers niet alleen te maken met vernieuwing, maar je moet ook stabiliteit en continuïteit kunnen bieden. Maar uiteindelijk zijn we binnen Sundio allemaal met één en hetzelfde doel bezig.”

Communicator of stille werker? “Het eerste, uiteraard. Ik geloof niet zo sterk in e-mail. Ik gebruik het mondjesmaat; als ik echt een vraag heb, dan loop ik bij iemand langs of bel op. Dat zeg ik ook tegen mijn medewerkers. Voor mij geldt: stap één is altijd fysiek, face to face, en op twee staat bellen. Een e-mail stuur je om een afspraak vast te leggen, of om een documentje te ver-

spreiden. Maar niet om een gesprek te voeren. Dat gebeurt helaas nog maar al te vaak.” Generatie X of generatie Einstein? “Ik ben van de Generatie Niks. Ik voel me over het algemeen ook meer thuis bij generatiegenoten. Het is mijn ervaring dat de mensen uit de jaren zestig heel anders zijn dan die uit de jaren zeventig. Er wordt van onze generatie gezegd dat ze erg individualistisch ingesteld zouden zijn. Daar herken

ik me helemaal niet in; ik ben gericht op samenwerken. Dat zogenaamde ‘collectivisme en samendoen’ van generatie Einstein vind ik allemaal nogal overtrokken. Ik vraag me in gemoede af of samenwerken via community’s nou echt ‘samen’ is.”

d e c e m b e r

2 0 1 3

❉

33

analytics

Versterking door SAP Hana en samenwerking met SAS

SAP maakt stappen in BI en analytics


i t

m a n a g e m e n t

Tekst: Paul van der Linden

Met Hana en de recent aangekondigde samenwerking met SAS laat SAP wederom zien dat het weet wat belangrijk is in business intelligence, analytics en big data. De overname van Business Objects (2008) en Sybase (2010) lieten dat al eerder zien. De vraag is daarmee nog steeds hoe en wanneer SAP al die overnames en samenwerkingen weet te combineren in een onweerstaanbaar aanbod. Tijd om de tussenstand op te nemen.

S

AP heeft een goede reputatie als het gaat on transactionele systemen zoals enterprise resource planning (ERP). Hiermee is het bedrijf, met een aandeel van 49,7 procent, ook succesvol in het segment multinationals en Fortune 500-bedrijven (penetratiegraad van 82 procent). Bij ondernemingen van tussen de 250 en 2.500 medewerkers is SAP nog steeds de grootste (15,9 procent bij een penetratiegraad van 76 procent1), maar zijn de verschillen ten opzichte van andere aanbieders veel kleiner. Business Warehouse (BW) is hierbij de rapportagelaag over de transactionele systemen heen. Verschillende InfoCubes, Operational Data Stores en InfoProviders kunnen ingezet worden om relevante data bij elkaar te brengen ten behoeve van rapportage en analyse. In de praktijk leidt dit vaak tot een spaghettilandschap doordat voor elke gevraagde oplossing (die net andere data nodig heeft) weer aparte cubes en stores worden ingezet. Daarbij is de uitdaging om zo min mogelijk tussenstappen (datastructuren) te hebben, omdat dat de snelheid niet ten goede komt. Hiermee is het verschil in aanpak met de rest van de markt maximaal. Waar de algemene ontwikkeling is om een apart datawarehouse in te richten, onafhankelijk van operationele systemen, is bij SAP de ‘single version of the truth’ het operationele systeem. BW wordt gezien als datawarehouse. Een ETL-tool is niet nodig omdat alle data immers al ‘fit for purpose’ is, want afkomstig van SAP ERP (ECC). Ook het door SAP in 2009 geïntroduceerde LSA (layered scalable architecture), wat lijkt op de lagenaanpak die binnen datawarehousing en business intelligence standaard is, betekent in de praktijk nog niet dat met SAP ook

zo gemodelleerd kan worden. Een LSA-concept wil immers nog niet zeggen dat de technologie dat ook ondersteunt. Om enigszins een acceptabele responssnelheid te hebben zal nog steeds met zo min mogelijk stappen (en lagen) gewerkt moeten worden.

Introductie SAP Hana

Met SAP Hana lijken er opeens mogelijkheden om het LSA2-concept in te kunnen invullen. SAP Hana is een in-memory-appliance, een geoptimaliseerde combinatie van hardware3, software en storage. Hana is zowel bedoeld voor datawarehousing en business intelligence, als voor transactionele systemen zoals ERP. SAP Hana is niet het eerste product dat snelheid moet brengen in BW. Vanaf 2006 is SAP BW Accelerator (BWA) beschikbaar. Dit is ook een in-memoryoplossing, net als Hana, en kan in die zin worden gezien als de eerste stap in een ontwikkeling. Het grote verschil tussen de BW Accelerator en Hana is dat BWA alleen rapportages versnelt. Aangezien je de hele BW-omgeving in Hana kan laden, worden niet alleen de rapportages, maar ook de uit te voeren berekeningen en het laden van de data sneller. Kortom: een veel groter effect op de gerealiseerde snelheid dan wat BWA biedt. Voorwaarde voor het kunnen inzetten van SAP Hana is wel dat ten minste SAP NetWeaver BW 7.30 met SP 5 wordt gebruikt alsmede unicode. Met SAP Hana zijn er ook wat nieuwe vragen toegevoegd aan de vragen die er al rondom SAP BW en SAP BI bestonden. Wat moeten organisaties die al over BWA beschikken? Enerzijds hangt dat af van de snelheid die gewenst is. Als BWA hierin tekortschiet, is Hana een alternatief. SAP biedt organisaties die zo’n stap willen maken een overgangsscenario waarop bestaande BWA-licenties op een bepaalde manier worden meegeteld bij het overgaan naar Hana. Anderzijds hebben organisaties die (nog) geen behoefte hebben aan Hana een vraag: hoe lang houdt SAP BWA beschikbaar naast Hana? Er is nog niets gecommuniceerd over het discontinueren van BWA, maar het ligt voor de hand dat BWA geen eeuwig leven is beschoren als SAP Hana beschikbaar is en gezien kan worden als de vervolgstap op BWA.

Wat betekent SAP Hana voor SAP BW op de langere termijn? Wie over een wat langere termijn kijkt en ziet hoe de BI-markt zich heeft ontwikkeld, komt vanzelf tot de vraag waarom BW nog nodig is. Kubussen worden alleen maar ingezet om een betere performance te krijgen, en die rol wordt nu beter ingevuld door een in-memorydatabase (imdb) te gebruiken. Dus waarom nog InfoCubes, InfoProviders en dergelijke definiëren als die informatie bliksemsnel bij elkaar kan worden getrokken in een imdb? Dat sluit ook naadloos aan bij de ontwikkeling dat kubussen op de terugweg zijn in BI-land. Te veel beheerlast, ze vermenigvuldigen zich als konijnen, maar uiteindelijk toch niet snel genoeg. Zoals gezegd is dit een verwachting voor de langere termijn. SAP Hana zal zich op een aantal punten moeten versterken voordat dit overwogen kan worden.

Door overlappende producten werd gesproken over de Waldorf-salad SAP BI (Business Objects) of SAP BW (BEx-queries)? De vraag of SAP BI dan wel SAP BW de manier is om aan de data te komen, speelt al sinds de overname van Business Objects in 2008. Daarmee hangt ook de vraag samen wat de status is van Universes – de vertaallaag die door Business Objects wordt gebruikt om gebruikers af te schermen van de veelal technische benamingen in de bronsystemen. Zal naar de toekomst toe SAP BI (dus Business Objects) de standaardmanier van ontsluiten en presenteren zijn, waarbij Universes een rol spelen? Of blijft het toch SAP BW, dus BEx-queries die rechtstreeks naar de data gaan en geen tussenlaag gebruiken? Voorlopig blijft het antwoord: beide. Afhankelijk van een hele hand factoren zal gekozen moeten worden voor een van de twee scenario’s. Daarbij geldt dat SAP BI gebruik kan maken van bestaande BEx-

d e c e m b e r

➼

2 0 1 3

35

analytics Other applications

Multidimensional expression SAP NetWeaver ® Business Warehouse

SAP® BusinessObjects™ BI solutions

SQL

BI Consumer services

SAP In-Memory Database

Third-party software

SAP In-Memory Computing technology

Calculation and planning engine

Data management service

SAP Business Suite

Administration and data modeling

Real-time replication services

Data integration services

Figuur 1. SAP Hana in het SAP-universum. (Hana-componenten weergegeven in blauw.)

queries (uiteraard met voorwaarden) en dat bij gebruik van directe BEx-queries je zelf zult moeten zorgen dat je ook alles hebt wat nodig is (behalve de data zelf bijvoorbeeld ook informatie over gehanteerde filters). De positie van Universes, van BEx en BEx-queries blijft voorlopig dus onduidelijk. Het lijkt onlogisch dat naar de toekomst toe beide scenario’s overeind blijven. Indien voldoende snelheid aanwezig is door gebruik van Hana (en er voldoende marktadoptie heeft plaatsgevonden) zou dat wel eens het sein kunnen zijn om volledig voor SAP BI en Universes te gaan en BEx langzaam af te bouwen. Zo ver is het echter nog niet. SAP en analytics Onlangs hebben SAP en SAS een strategische overeenkomst gesloten waarbij de in-memorycapaciteiten van SAP Hana worden gecombineerd met


i t

de capaciteiten die SAS heeft op het gebied van analytics. Dit betekent dat SAS-toepassingen nu ook beschikbaar zullen komen voor SAP Hana. Met SAP Hana (Studio) kan al gewerkt worden met de open-sourcetaal R, die door statistici wordt gebruikt om algoritmes te schrijven. De strategische overeenkomst met SAS, marktleider in analytics, en de ondersteuning van het populaire open-sourceplatform R geven SAP onmiddellijke geloofwaardigheid bij de analyticsgemeenschap. Geen Waldorf-salad meer? Direct na de overname van Business Objects beschikte SAP ineens over zo veel overlappende producten, dat spontaan werd gesproken over de ‘Waldorf-salad’. Niet alleen een directe verwijzing naar de salade met die naam, maar ook naar het hoofdkantoor van SAP in Waldorf. SAP rea-

m a n a g e m e n t

geerde hierop redelijk direct door een roadmap te publiceren waarin haarfijn stond vermeld welke producten overeind worden gehouden – en welke worden uitgefaseerd. Uit de roadmap van 2008 (die een overzicht toont tot en met 2010) kan worden afgeleid dat de Business Objects-producten, waaronder Crystal Reports en Xcelsius, tot de Premium-oplossing behoren, terwijl de BEx-producten de basisoplossing vormen. Dit lijkt nog steeds de route te zijn. SAP Hana heeft de aandacht inmiddels afgeleid van de SAP BW- versus SAP BI-discussie. Hana is nog niet geoptimaliseerd voor non-SAP-technologie en het is niet bedoeld om met petabytes met ongestructureerde data om te gaan (big data). Volgende versies (servicepacks) zullen gericht zijn op het boeken van vooruitgang op deze gebieden. Daarmee blijft SAP Hana het middelpunt van het SAP-universum.

Conclusie

SAP is langzaam maar zeker haar aanbod op het gebied van business intelligence, analytics en big data aan het oppoetsen. De overname van Business Objects in 2008 en Sybase in 2010 waren daar de start van; SAP Netweaver Business Warehouse powered by SAP Hana en de net aangekondigde samenwerking met SAS zijn daarvan de meest recente uitingen. Op de langere termijn, als SAP Hana grotere en ook ongestructureerde datavolumes aankan (petabytes), opener is (te gebruiken zonder dat veel aangepast moet worden) en de adoptiegraad voldoende hoog is, lijkt het aannemelijk dat SAP BW, BEx en BW Accelerator worden uitgefaseerd. Voorlopig is het nog niet zover en is er nog steeds een gevarieerd gezelschap van deels overlappende producten. De richting lijkt echter gevonden, en in business intelligence en analytics heeft SAP nu duidelijk een stijgende lijn te pakken. Paul van der Linden (Paul.van.der.Linden@ Accenture.com) is Principal Manager Business Intelligence en Analytics bij Accenture – Digital, Data & Analytics (DDA). 1 Gegevens van Computer Profile, april 2012 (Sander Hulsman, Computable, 4-5-2012). 2 Volledige naam: LSA++ for BW on Hana. 3 De hardware voor SAP Hana wordt geleverd door onder andere Dell, HP en IBM.

❉

This guy tweaks for the sake of tweaking.

He adjusts for the sake of winning.

LeT’s Team up! Could this team ever be a winner? Probably not. With just one member like that, failure is just around the corner. At Levi9, we call the way we work as the One Common Goal principle. Every step of the way, we make sure that the personal goals of every member in the team fit the overall goal of the project.

We believe this makes Levi9 a truly great place to work with likeminded professionals, to further develop your skills, to make all the difference. If that fits your personal goals, then join us.

Levi9 iT services // +31 (0) 20 6701947 // www.Levi9.com

ronde tafel

API-Management nodig om complexiteit het hoofd te bieden

De opmars van de API De application programming interface, kortweg API, is tot voor kort een stille kracht geweest in de IT-omgeving. Met de huidige tendens naar het delen van informatie, de toename van het aantal kanalen en devices, de zorgen om de veiligheid en een ware app-explosie, krijgen API’s een sleutelrol in de informatiehuishouding. Door het organiseren van een rondetafelgesprek met tien enterprisearchitecten van grote ondernemingen, wilde CA Technologies peilen wat de stand van zaken is rondom APIManagement. Een verslag.

S

teeds meer organisaties zien zich geconfronteerd met klanten, partners en medewerkers die via allerlei kanalen toegang willen hebben tot gegevens, beschikbaar gesteld door applicaties. Het kan daarbij gaan om websites die gegevens van een bepaalde applicatie gebruiken, om mobiele devices of om andere applicaties. De vraag is hoe er het beste kan worden omgegaan met de toegenomen eisen aan interoperabiliteit. Verschillende benaderingen zijn mogelijk, waaronder API-Management – een relatief nieuw begrip. Het is een technologie die het mogelijk maakt een gegevensbron met een groot aantal kanalen te laten ‘interfacen’. De vraag is hoe API-Management zich verhoudt tot andere oplossingen. Verder zijn er vele vragen op securitygebied. Al deze vragen zijn voor een tiental enterprisearchitecten reden om acte de présence te geven tijdens een rondetafelgesprek in de Bossche Boardroom, georganiseerd door CA Technologies en ICT Media, en gemodereerd door hoofdredacteur Arnoud van Gemeren. Gastheer is CA’s Marco van Lieverloo.


i t

Layer 7

Kees Neven, directeur van CA-partner Enable-U, verzorgde een inleidende presentatie over Layer 7, de onlangs door CA aangekochte oplossing voor API-Management. Neven schetste de redenen van de toegenomen belangstelling voor API’s. Door de opkomst van mobiele devices groeit ook het aantal apps; eerst alleen in de privésfeer, maar nu ook bij organisaties. Analisten van Gartner voorspellen dat mobiele devices de traditionele pc grotendeels zullen verdringen, waardoor een ware app-explosie ontstaat. Steeds meer apps zullen moeten communiceren met enterpriseapplicaties. De diversiteit aan apps, kanalen en devices vraagt om open API’s, aldus Neven. Security heeft daarbij de hoogste prioriteit: app-ontwikkelaars van derden zullen gebruik willen maken van de gegevens van enterpriseapplicaties, en uit de cloud worden applicaties van derden binnen de organisatie gebracht, zoals bijvoorbeeld Salesforce. Ook onderling communiceren devices op steeds grotere schaal, wat een enorme groei van het ‘internet of things’ tot gevolg heeft. De veiligheid van die informatie-uitwisseling is uiterst belangrijk, vooral als het om gebruikersinformatie gaat. Volgens Neven is het de min of meer gestandaardiseerde API die het eenvoudiger maakt om te communiceren. Daarin zit volgens hem de grote winst.

Communiceren

CA’s Layer 7 past volgens Neven in verschillende scenario’s. Binnen een organisatie kunnen verschillende afdelingen, divisies of units die met verschillende technologieën werken, met elkaar worden verbonden. De tool kan daarbij een mediatorfunctie vervullen; een soort ESB-functie in-a-box, aldus Neven. Bovendien zorgt het voor SOA-

m a n a g e m e n t

governance door de auditmogelijkheden en het reguleren van traffic. Juist ook op het gebied van partnertoegang kan Layer 7 een belangrijke rol spelen, meent Neven: de tool virtualiseert de businessfunctie aan de ‘achterkant’ en stelt deze via een proxyserverfunctie beschikbaar aan de partners. Het zo ontstane pad kan men monitoren, auditen en beveiligen tegen het binnendringen van ongewenste bezoekers en bijvoorbeeld SQL-injecties. Per partner kan worden afgestemd op welke wijze de communicatie zal plaatsvinden; dat kan per partner verschillen en worden ingeregeld ‘aan de achterkant’. Praktisch bij cloudtoegang: de verbindingen tussen verschillende cloudproviders worden op deze manier veilig en meetbaar.

Verschil

Als een organisatie alle geschetste problemen al onder controle heeft, lijkt er weinig voordeel te behalen met de tool, meende een van de aanwezigen. Die organisaties werken bijvoorbeeld met een B2B-ESB en bezitten de kennis al. Bovendien introduceert een nieuwe tool nieuwe problemen, zoals weerstand bij de IT-gebruikers. Neven gaf aan dat elke organisatie geconfronteerd zal worden met een explosief groeiende vraag naar steeds meer koppelingen. De oude werkwijze is daar niet op berekend – men zal uiteindelijk door de druk toch moeten overstappen op API Management. Er is feitelijk geen verschil tussen webservices en API’s, poneerde een van de gesprekspartners. Een ander was het daar niet mee eens: een API is gebaseerd op hypermedia, net als een browser, en kan – in tegenstelling tot bijvoorbeeld SOAP – geen afspraken maken op basis van http. Een fundamenteel verschil, aldus de spreker. Een van de tafelgenoten werkt al meer

➼

Tekst: van onze redactie | Foto’s: Marcel Willems

d e c e m b e r

2 0 1 3

39


i t

m a n a g e m e n t

dan tien jaar naar tevredenheid met gesloten API’s. Helaas moet hij constateren dat programmeurs, vooral de jongere, niet allemaal even goed zijn. Dat leidt bijvoorbeeld tot zeer inefficiënt gebruik van API’s. Hij stelde dat als er vijf jaar geleden een tool als Layer 7 had bestaan, zijn bedrijf niet alles zelf zou hebben gebouwd.

Wat het precies is

Kort geleden had niemand nog gehoord van API-Management, zei vervolgens iemand. Veel organisaties zullen zeggen: we doen dat allang, we noemen het alleen anders, bijvoorbeeld een servicelibrary. Het grote verschil met eerdere benaderingen is dat API-Management gericht is op externe partijen. Voorheen wist je wie je ging aanspreken, nu niet meer. De gegevens komen in steeds meer ketens terecht. Standaardisatie en beheersing zijn dus belangrijke aspecten. Om misverstanden te voorkomen, benadrukte Neven dat Layer 7 een tool is en geen API’s maakt; dat moeten de programmeurs nog steeds zelf doen. Daarmee werd volgens een van de aanwezigen gezegd dat Layer 7 in feite out-of-the-box IAM-functionaliteit levert. Neven beaamde dat de tool de talen naar apps en andere protocollen spreekt. Dat moet je zelf inrichten en dat is een hoop werk, merkte iemand op. Maar daarmee was de waas van ‘magie’ niet weggenomen voor de eerste vraagsteller. De tool is vooral ‘easy’ voor de gebruiker, de app-ontwikkelaar bijvoorbeeld. Maar degene die de API levert, moet ervoor zorgen dat die volledig gedocumenteerd, robuust, veilig en met testfaciliteiten beschikbaar wordt gesteld. Dat is nieuw en lastig, maar Layer 7 biedt volgens Neven belangrijke ondersteuning.

Kadaster

Het Kadaster is een aantal jaren geleden gestart met Layer 7. Jan Speksnijder gaf hierover als tweede spreker een presentatie. Eerst schetste hij het werkgebied en de activiteiten van het Kadaster: het verzamelt en beheert geografische gegevens, verricht landmetingen en registreert vastgoed, en verstrekt daarover informatie aan bedrijven, instellingen en overheden. Daarnaast worden er diensten verleend aan het Ministerie van Landbouw omtrent landinrichting; het Kadaster is ook ‘broker’ in de wereld van de leidingen (gas, water, riolering, kabels).

Het klassieke Kadaster was slechts een verzamelaar van gegevens. Anno nu is de verstrekking van informatie aan klanten het primaire doel. Dat kan door het ontsluiten van informatie via een landkaart of plattegrond. Er zijn in Nederland 55 basissets van gegevens. De kern is: geografische informatie moet voor iedereen toegankelijk zijn en een bepaald kwaliteitsniveau hebben zodat zij gebruikt kan worden om beleid te maken of beslissingen op te baseren.

Open data

De overheid heeft besloten dat de data open moeten zijn. Dat stimuleert innovatie en economische ontwikkeling. Het Kadaster heeft de topografische kaart tot open data bestempeld, wat veel nieuwe uitdagingen op het gebied van de ontsluiting van informatie heeft gebracht. Voor aannemers die grondwerkzaamheden moeten verrichten, is een speciale kaart ontwikkeld, waarop ze kunnen aangeven waar de graafwerkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Dat is een app in

Het mag voor de gebruiker gemakkelijker worden, voor de eigenaar gaat dat niet op een kaart, in een browser. Om die te gebruiken moet de aannemer geregistreerd zijn en betalen. Het notariaat heeft een eigen applicatie die automatisch gegevens downloadt en digitaal aktes kan aanbieden. Er zijn dus meerdere partijen die apps aanleveren, en die bedrijven maken gebruik van de data van het Kadaster. De ontwikkelaars genereren er dus business mee – wat ook voor het Kadaster weer tot meer business leidt. Tot slot is er een kaart waarop informatie beschikbaar is over adressen en gebouwen. Het zijn gegevens uit meerdere bronnen, soms externe, die bij elkaar worden gebracht in de browser. Als een van de partijen zijn app weghaalt, heeft het Kadaster dus een probleem, stelde iemand. Het is dan ook belangrijk te weten welke API’s er zijn en wie ze beheert. Er moet standaardisatie worden afgesproken; dat is ingewikkelde materie, aldus Speksnijder.

Er werd gevraagd waarom het Kadaster die verschillende bronnen bij elkaar brengt ‘op het glas.’ Het is toch veel gemakkelijker alleen een API ter beschikking te stellen en een ander de mashup te laten doen? Dat is om redenen van eigenaarschap van data, kaarten, apps en API’s niet mogelijk. Het mag dan voor de gebruiker allemaal gemakkelijker worden, voor het Kadaster gaat dat zeker niet op, stelde Speksnijder.

Toegang en integratie

Oorspronkelijk deed het Kadaster access control per applicatie. Op de webserver bevonden zich ook de certificaten. Speksnijder vertelde dat die manier van access control een steeds grotere last ging vormen; het werken met meerdere identityproviders impliceert dat dat moet worden geïntegreerd aan de voorkant. Volgens hem een onhaalbare zaak. Uiteindelijk is een nieuwe component toegevoegd die identity-agnostisch is. De identity wordt apart geregeld en ondersteunt verschillende tokens. In de access gateway zijn de verschillende ondersteunde policy’s aanwezig. Een stuk eenvoudiger, hoewel de integratie ervan in het landschap een leerproces was. Identity- en acessmanagement kennen twee varianten: een voor klanten en een voor medewerkers. De policy’s komen tijdens het ontwikkelproces tot stand en worden in de OTAP-straat opgeslagen in een repository. In en uit dienst van medewerkers wordt bijgehouden via HR.

Governance

Dan de governance van dit complexe geheel: hoe is de verantwoordelijkheid belegd? Hoe zorgt de architect dat hij aan de touwtjes blijft trekken als de business alles in de hand heeft? Dat bleek men aan de ronde tafel geen rol voor de architect te vinden; hij kan nooit de verantwoordelijkheid voor een service dragen. De suggestie is de verantwoordelijkheid centraal te beleggen en dus onder architectuur te werken. Met de voordelen van selfservice als lokmiddel, vulde Speksnijder aan. Die visie werd door de tafelgenoten als zeer interessant ervaren. Op de vraag of de opmars van de API’s een disruptieve ontwikkeling is, gaf een van de aanwezigen als antwoord dat disruptie op zich geen bedreiging is, maar vraagt om een andere manier van denken, een andere mindset. Een fraaie afsluiting van een zeer interessant rondetafelgesprek.

d e c e m b e r

❉

2 0 1 3

41

RELAX, IT’S IN

THE BIZCLOUD • • • •

VEILIG ACHTER UW FIREWALL BEWEZEN BETROUWBAAR SNEL OP- EN AFSCHALEN BETALEN NAAR GEBRUIK

CSC is een wereldleider in het leveren van op technologie gebaseerde business oplossingen en diensten. In partnership with

Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen via telefoon: 030-657 45 75 of email: [email protected]

www.cscbizcloud.nl


Tekst: van onze redactie

Big-data-analyses ten grondslag aan kennis van de klant

Klantervaring boven aan bedrijfsagenda in 2014 Bedrijven en overheidsinstellingen gaan in hun investeringen de nadruk leggen op technologie waarmee zij de klantervaring kunnen verbeteren, en producten en diensten op een vernieuwende manier in de markt kunnen zetten. Cloud computing, beveiligings- en M2M-oplossingen zijn een belangrijk hulpmiddel om meer grip op innovatie en bedrijfssucces te krijgen, stelt Verizon Enterprise Solutions, dat de belangrijkste technologische bedrijfstrends voor 2014 op een rij heeft gezet.

“W

ij merken een democratisering van bedrijfstechnologie”, zegt David Small, chief platform officer van Verizon Enterprise Solutions. “In navolging van wat zich voordeed op het gebied van consumententechnologie, gaan gebruikers van zakelijke technologie op zoek naar diensten die ‘on demand’ worden geleverd, waar, wanneer en op de manier die zij willen. In 2014 zal het bedrijfssucces gemeten worden aan de hand van hoe goed bedrijven technologie inzetten om innovatie te stimuleren en te voldoen aan de verwachtingen van eindgebruikers.”

Lat ligt hoog

Verizon bestempelt het vermogen om een klantervaring te bieden die naadloos aansluit op de persoonlijke wensen en behoeften zelfs als een van de belangrijkste onderscheidende factoren in de markt. De lat ligt hoog. Het betekent klanten bedienen via een geïntegreerde omni-channelaanpak – via online, mobiel, televisie en fysieke winkels. Daarnaast moet de klant zich bij elke stap in het aankoopproces en de hele ervaringscyclus gewaardeerd voelen. Geïntegreerde kanalen bieden bedrijven de mogelijkheid om rechtstreeks op de vraag van het individu in te spelen en vertrouwde relaties op te bouwen om transacties te vereenvoudigen. De intimiteit die nodig is om de voorkeuren van de klant goed te leren kennen, moet uit big-data-analyses komen. Deze vernieuwingsagenda valt samen met de trend dat ict steeds meer gedecentraliseerd wordt. IT ligt aan de basis van elke bedrijfsfunctie. Als gevolg hiervan werkt IT nauwer samen met afzonderlijke businessunits bij het ontwikkelen van instrumenten voor een gestroomlijnd proces, dat medewerkers en klanten meer mogelijkheden biedt. Directieleden, bedrijfsafdelingen en ondersteunende functies zullen steeds vaker de leiding nemen bij het inzetten en uitrollen van de cloud. Niet alleen vanwege de snelle implementatie, flexi-

biliteit, controle en kostenbesparingen die ze in cloud zien, maar ook vanwege de voordelen van big-data-analyse.

Grenzen vervagen

IT zal geïntegreerd worden in de financiële prestatieplanning. De grenzen tussen de ict- en de financiële afdeling zullen verder vervagen omdat technologie steeds meer wordt beschouwd als een waardevol bedrijfsmiddel dan een doel op zich. Ook de aanbodzijde in de markt verandert mee, zo constateert Verizon. In 2014 gaan diverse marktpartijen software en diensten toevoegen aan de cloud, om bestaande klanten vast te houden of aan te trekken. Juist in de cloud zullen bedrijven innovatie moeten zoeken, verwacht Verizon. Geïntegreerde cloudoplossingen resulteren steeds meer in mash-ups van vaste en mobiele netwerksystemen, ideeën en oplossingen, mensen en dingen, intelligentie en informatie. Het leveren van systemen en instrumenten die deze gegevens omzetten in inzichten, in de cloud en on-demand, gaat de klantervaring transformeren. In een wereld waar mobiel de norm is en rich media content de standaard, zal de cloud vanzelf de enige plek worden waar bedrijven grotere volumes van gegevens kunnen opslaan, opvragen en on-demand analyseren.

d e c e m b e r

❉

2 0 1 3

43

riskmanagement

Governance & riskmanagement binnen informatieprocessing

Proceseigenaar moet aan het stuur De bewustwording dat informatie van grote waarde is voor veel bedrijven, is de afgelopen jaren behoorlijk gestegen. Dat er steeds meer bedreigingen zijn met betrekking tot deze informatie, waartegen je je op de een of andere manier moet beschermen, is inmiddels ook wel duidelijk. Toegegeven, voor een deel is dat te danken aan de steeds zwaarder wordende weten regelgeving. De meeste bedrijven hoef je echter niet uit te leggen dat betrouwbare informatie op de juiste plekken, op de juiste tijdstippen essentieel is voor je bedrijfsprocessen. Dit artikel gaat in op de vraag hoe dit te realiseren is.

D

at veel bedrijven worstelen met het vraagstuk hoe je in deze tijd je informatie afdoende kan beschermen, biedt veel aanbieders van oplossingen de mogelijkheid om mooie producten naar binnen te schuiven. Niet zelden zijn deze oplossingen het feestje van techneuten. Niet vreemd als je bedenkt dat we het over technische hoogstandjes hebben die alleen kunnen worden begrepen en bediend als je een door de wol geverfde techneut bent. Maar waar is de business in dit verhaal? Is de business niet de eigenaar van de kostbare informatie, en degene met het grootste probleem als daar iets fout mee gaat?

Uitgangssituatie

Je hebt een middelgroot of (zeer) groot bedrijf. Met elkaar ben je druk met het produceren van producten en/of diensten voor je klanten. Wat dat product of die dienst is, maakt niet veel uit. Van belang is dat de klant het graag wil hebben op het juiste moment en van de juiste kwaliteit en liefst ook met een stukje ondersteuning en nazorg. Daarnaast heb je ook nog te maken met wat regels en wetten; dus moet je een aantal toezichthoudende instanties kunnen laten zien dat je product/dienst (en de productie daarvan) hieraan voldoet. Om dit voor elkaar te krijgen, heb je natuurlijk je bedrijf ingericht in afde-


i t

lingen en processen. Iedere afdeling en elk proces heeft een specifieke rol en taak binnen je bedrijf; en met elkaar werk je om het doel van je bedrijf, een tevreden klant, te realiseren. Niet alles is echter even perfect. Ieder bedrijf heeft te maken met veel in- en externe factoren en invloeden die de processen kunnen verstoren. Het is dus zaak een beeld te hebben van deze dreigingen, zodat hier accuraat tegen kan worden opgetreden. Tijd voor de inrichting van riskmanagement dat hierbij kan helpen. In essentie volgt riskmanagement de volgende stappen (zie figuur 1, p.46): Inventariseer per proces de grootste risico’s (key risks). Deze verkrijg je onder meer via riskassessments, vanuit opgetreden incidenten en vanuit de regelgeving. Bedenk welke ‘hoog over’-maatregelen je in place wilt hebben om weerstand te kunnen bieden tegen deze dreigingen (key controls). Vertaal deze key controls naar feitelijke maatregelen binnen je processen. Stel aan de hand van een testplan vast of deze maatregelen voldoende zijn, door het restrisico te bepalen en deze te vergelijken met je eigen risk-appetite (welk risico ben ik bereid te lopen?) Het resultaat van 4 bepaalt in hoeverre je aanvullende acties moet nemen.

1

2 3 4 5

m a n a g e m e n t

De wijze waarop deze bovenstaande cyclus is geoperationaliseerd wordt ook wel het riskmanagementframework genoemd.

Terug naar informatieverwerking

In de bovenstaande opzet heeft de verwerking van informatie een belangrijke plaats gekregen. We realiseren dat informatie: • niet juist kan zijn; • niet (op tijd) beschikbaar is; • in verkeerde handen kan vallen. De key risks op het gebied van informatieverwerking binnen de diverse processen zijn dus helder, de vertaling naar key controls is nu ook te maken. De verleiding is bijzonder groot geworden voor de proceseigenaar om de volgende stappen te doorlopen (zie figuur 2, p.46). De IT-organisatie snapt het probleem en doorloopt op haar beurt de stappen die in figuur 3 (zie p.46) zijn aangegeven. Als we teruggaan naar de riskmanagementcycle van figuur 1, missen we een aantal stappen om de cirkel rond te maken: • Wat is het restrisico binnen mijn proces? • Is dit voor mij acceptabel? • Zo nee, welke (aanvullende) maatregelen ga ik treffen?

➼

tekst: Henk van der Heijden en Bob Jutte

d e c e m b e r

2 0 1 3

45

Assessment standards incidents

Laatst mooie demo gezien

Risk appetite

State-of-the-art techniek

Binnen 3 maanden staat die te zoemen

Figuur 2. Denkproces proceseigenaar. Key risks

Test plan

Key controls Risk management cycle

Operating measures

Informatie klinkt als IT

Hiervoor hebben we een ITorganisatie

IT: Los dat even op

Figuur 3. Denkproces IT-organisatie.

Figuur 1. De riskmanagementcycle.

Er is dus ongemerkt een gat ontstaan tussen degene die het risico loopt (de proceseigenaar) en degene die een oplossing bedenkt en implementeert (de IT-organisatie).

Hoe nu verder?

Even voor de duidelijkheid, er is niets mis met een technische oplossing. Er moet alleen nooit vergeten worden wat deze bijdraagt aan het verkleinen van welke risico’s. Het is, met andere woorden, tijd dat de proceseigenaar een dashboard en stuurmechanisme wordt geboden om ook de risico’s op het gebied van informatieverwerking te kunnen besturen. Dat de IT-organisatie een belangrijke taak heeft in de motor, staat buiten kijf. Het is uiteindelijk de proceseigenaar echter die moet inschatten op welke moment een risico te hoog wordt zodat bijgestuurd kan worden. Om te beginnen dient de proceseigenaar betrokken te blijven tijdens de vertaling van een key control naar een technische oplossing. Zodra hij/ zij ervan overtuigd is dat dit een substantiële bijdrage biedt aan het verkleinen van zijn/haar risico, wordt


i t

de technische oplossing geïmplementeerd. Vanaf het eerste begin dient de technische oplossing deel uit te maken van het riskmanagementframework van de proceseigenaar. Dit betekent het volgende: • Het resultaat van de oplossing wordt vastgelegd en vertaald in een restrisico. • Dit restrisico dient in gewone proceseigenarentaal te worden gepresenteerd als onderdeel van het dashboard. • De proceseigenaar bepaalt op basis van zijn risk-appetite (welk risico wil ik lopen) of hij/zij aanvullende acties wil hebben. • De aanvullende acties worden (transparant) voor de proceseigenaar doorgevoerd en we zijn weer terug bij stap 1.

Conclusie

Veel bedrijven zijn op de goede weg om hun risico’s te beheersen met behulp van een riskmanagementframework. Oorspronkelijk was het de bedoeling om hiermee transparantie naar de eventuele toezichthouders te bieden. Gelukkig wordt een goede beheersing van de bedrijfsrisico’s steeds meer gezien als essentieel voor het succes van de onderneming.

m a n a g e m e n t

Omdat de belangrijkste risico’s zich op het gebied van informatieverwerking bevinden, is het de hoogste tijd hier ook wat meer sturing en transparantie in aan te brengen. Dit betekent dat het veel minder een technisch ‘feestje’ moet worden en dat de proceseigenaar de mogelijkheid moet worden geboden om ook hier aan het stuur te komen. Naast de betrokkenheid van de proceseigenaren bij de keuze van technische oplossingen, is het van belang dat zij inzage krijgen in de actuele restrisico’s die voortkomen uit diezelfde technische oplossingen. De vertaling van techniek naar risico en een transparante (en met name begrijpelijke) presentatie als onderdeel van het totale riskdashboard, is meer dan ooit van belang. Henk van der Heijden is strategisch adviseur Risicomanagement en Security, en oprichter van TecHarbor. Bob Jutte is senior consultant Riskmanagement bij TecHarbor.

❉

cloud

Salesforce.com verbetert platformdiensten ingrijpend

Cloudprovider groeit en investeert Onlangs heeft Salesforce. com, aanbieder van software as a service, het doek gehaald van een volledig vernieuwde versie van zijn applicatieplatform. Daarmee kunnen bedrijven zelf software ontwikkelen die in de cloud draait. Op het nieuwe Salesforce1-product kunnen bedrijven naast het reguliere aanbod van Salesforce-functionaliteit voor sales, marketing en relatiebeheer, mobiele apps voor andere doeleinden ontwikkelen.

M

et het nieuwe platform komt Salesforce.com tegemoet aan twee veelgehoorde klachten over zijn bestaande ontwikkelplatform. Zo zou de Salesforce-software niet geschikt zijn om op mobiele devices gebruikt te worden, ook al wordt deze vanuit de cloud aangeboden. Daarnaast waren de oude ontwikkelvoorzieningen losstaande eilanden.


i t

Het ontwikkelplatform Force.com en de vorige versie van de Heroku-cloud, waarmee ook eigen apps konden worden ontwikkeld, waren slecht op elkaar aan te sluiten.

Betere hulpmiddelen

In het nieuwe Salesforce1-platform worden de twee ‘platform as a service’-smaken verregaand geïntegreerd. In de nieuwe versie van Heroku worden de populaire opensource Javascript-frameworks AngularJS , Backbone.js en jQuery Mobile ondersteund. Het nieuwe programmeerhulpmiddel voor het ontwikkelen van mobiele devices biedt webontwikkelaars meer mogelijkheden om nieuwe HTML5-apps te ontwikkelen of Saleforce-data in native iOS- en Android-apps te gebruiken. Het doel is om ontwikkelaars de mogelijkheid te bieden een nieuwe generatie aan de cloud verbonden mobiele applicaties te laten bouwen. Door het aanbod van programmeerinterfaces en middlewareservices fors uit te

m a n a g e m e n t

breiden, moeten ontwikkelaars sneller sociale en mobiele applicaties kunnen bouwen voor medewerkers, producten en klanten. Salesforce.com wil met het nieuwe platform ‘The Internet of Customers’ ondersteunen. Bedrijven kunnen met sociale, mobiele en cloudtechnologieën de interactie met de klant naar een hoger niveau tillen.

Heroku vernieuwd

Belangrijke spil in dit nieuwe aanbod is het door Salesforce.com aangekochte applicatieplatform Heroku. In de oude versie was deze niet goed te integreren met achterliggende bedrijfssoftware en databases en de apps die op het Force.com-platform gebouwd waren. De nieuwe versie van Heroku biedt die integratiemogelijkheden wel. Met Heroku-hulpmiddelen gebouwde toepassingen kunnen gemakkelijker gebruikmaken van de informatie uit het Salesforceplatform. Dat is goed nieuws voor enterpriseontwikkelaars. Force.com maakte het samenstellen van toepas-

➼

Tekst: Sytse van der Schaaf en Hotze Zijlstra

d e c e m b e r

2 0 1 3

49

cloud

Philips-CIO Tas ster op Dreamforce Jeroen Tas, CIO van Philips, deed nadrukkelijk van zich spreken op het drukbezochte Dreamforce-evenement van Salesforce. com, dat onlangs plaatsvond in San Francisco. Niet alleen prijkte zijn portret levensgroot op gebouwen en andere aankondigingen, hij had tot nu toe bovendien een zware rol in het programma. Tas schitterde er op vergelijkbare wijze als de eveneens aanwezige rocksterren Bono, Blondie, Green Day en acteur Sean Penn. Marc Benioff, CEO en oprichter van de populaire cloudleverancier, verwees regelmatig naar Tas als een van de meest vooruitstrevende CIO’s onder zijn klanten. De Amerikaan noemde zowel tijdens zijn keynote als gedurende de persconferentie de geconnecteerde tandenborstel als voorbeeld van de stappen die Philips wil maken op het gebied van ‘connected’ producten. Het idee is dat de tandenborstel van de toekomst van alles weet van de gebruiker,

singen weliswaar gemakkelijk met visuele hulpmiddelen, maar onder de motorkap had het te weinig voorzieningen om verregaande integratie in een bestaand applicatielandschap te ondersteunen of snel en efficiënt mobiele apps te ontwikkelen volgens de gangbare industrienormen voor webapplicaties. Salesforce.com is achter de schermen druk bezig om de voor veel webtoepassingen gebruikte database PostgresSQL te ondersteunen. Tom Lane, een van de grondleggers, werd door Salesforce ingehuurd om dit populaire open-sourcealternatief voor Oracle’s databaseproduct nieuw leven in te blazen. Daarnaast kocht Salesforce vorige week de starter CloudConnect dat met de database Postgres SQL als motor standaardkoppelingen biedt met bestaande enterprisesoftware.

Superpod

Naast vernieuwingen in het softwareaanbod kwam Salesforce.com ook met de aankondiging dat het bedrijf samen met HP een zogenaamde Salesforce Superpod in de markt zet. Tegen een extra vergoeding kunnen grote enterpriseklanten de in principe multitenantcloud, waarbij de infrastructuur


i t

en dit doorgeeft aan het CRM-systeem bij de fabrikant of leverancier. Op deze manier kunnen bedrijven als Philips een relatie opbouwen en onderhouden met hun klanten en deze op basis hiervan beter bedienen. Philips-CIO Jeroen Tas was er zowel tijdens de keynote als tijdens de persconferentie bij om tekst en uitleg te geven. Volgens hem bestaat er een intensieve wisselwerking tussen hem, Salesforce. com en zelfs Benioff in persoon. Tips, aanbevelingen maar ook eisen vanuit Philips worden meegenomen in de productontwikkeling van de cloudsoftwareleverancier. De Salesforce-baas vertelde in een een-op-eengesprek na afloop van de persbijeenkomst, dat de input van een bedrijf als Philips van positieve invloed is op de ontwikkeling van Salesforce.com. Jeroen Tas bevestigde op zijn beurt suggesties aan te dragen aan het Amerikaanse bedrijf. Naar verwachting zullen beide bedrijven de samenwerking intensiveren.

gedeeld wordt met andere klanten, omzetten in een eigen Salesforce-omgeving. HP, een van de grootste klanten van Salesforce.com, maakte deze datacenterinstallatie en zette deze ook voor andere klanten als kant-en-klare datacentervoorziening in de markt. De Salesforce Superpod is speciaal toegerust om de Salesforce-software te draaien. “Dit is een doorbraak in cloud computing”, verklaarde Benioff

Grote klanten kunnen de multi-tenantcloud omzetten in een eigen omgeving op de Dreamforce-conferentie waar de Salesforce Superpod aangekondigd werd. “De Salesforce Superpod biedt individuele enterprises de mogelijkheid om een Salesforce-installatie te draaien op eigen dedicated hardware met HP-technologie als motor, en volledig beheerd binnen de datacenters van Salesforce.com.”

m a n a g e m e n t

Kwartaalcijfers

Salesforce.com groeit als kool. Vlak voor zijn jaarlijkse gebruikersconferentie Dreamforce maakte het bedrijf de kwartaalcijfers bekend. Deze zijn voor het eerst boven de miljard dollar uitgekomen. Het verkooptotaal steeg in de drie maanden tot oktober van dit jaar met 36 procent tot 1,1 miljard dollar. Ondanks de indrukwekkende inkomsten zit het concern nog steeds in de rode cijfers, omdat de snelle uitbouw van zijn infrastructuurplatform grote voorinvesteringen vraagt. Het bedrijfsresultaat van Salesforce.com kwam dit kwartaal uit op een verlies van 124 miljoen dollar tegenover een verlies van 220 miljoen vorig jaar. Naast autonome groei is Salesforce.com ook veelvuldig aan het overnemen. Zo bracht de overname van ExactTarget in juli veel omzet met zich mee. Topman Marc Benioff verwacht in 2015 een jaaromzet van meer dan vijf miljard dollar aan te kunnen tikken.

Sytse van der Schaaf is journalist en Hotze Zijlstra is hoofdredacteur van CIO Magazine.

❉

overview Op deze pagina’s vindt u een uitgebreid overzicht van bedrijven die actief zijn in de IT-sector, op het gebied van innovatie, informatie en applicaties. Door middel van 15 categorieën hebben de bedrijven aangeven binnen welke specifieke vorm van IT zij actief zijn. Vindt u dat u als leverancier/dienstverlener ook in dit overzicht thuishoort,neem dan contact op met Jeffrey Ploeg via [email protected] of bel met 073 614 00 70. Architectuur Accenture

www.accenture.nl Accenture is een wereldwijd bedrijf voor management consulting, technology services en outsourcing. Wij werken met onze klanten samen om hen te helpen hun ambities te realiseren en een High Performance Business te worden en te blijven.

CSC

www.csc.nl

Complexe bedrijfsvraagstukken vragen om innovatieve ICToplossingen. Ons toonaangevend portfolio brengt het beste uit de wereld bij u in bedrijf. Door onze sectoren technologiekennis te combineren, creëren we een end-to-end dienstverlening waarmee we onze opdrachtgevers vergaand ontzorgen op ICT-gebied.

Data Center Arnhem www.tdca.nl

Data Center Arnhem is een toonaangevend twin data center, waarbij opdrachtgevers kunnen rekenen op 99,9999% up-time, de allerbeste en laatste stand van datacenter techniek gecombineerd met persoonlijke service en advies. DCA heeft een track record van meer dan 15 jaar zero failures.

i³ groep

www.i3-groep.nl

i³ groep is een merkonafhankelijke leverancier, adviseur en beheerder op het gebied van informatie infrastructuren. Door explosieve datagroei en marktontwikkelingen heeft i³ groep zich de afgelopen jaren van server en storage integrator tot onafhankelijk adviseur en totaalaanbieder van IT-infrastructuur oplossingen (IaaS en PaaS) ontwikkeld.

Levi9

www.levi9.com/

Levi9 IT Services is een Nederlands IT-servicesbedrijf dat van nearshoring zijn specialisme heeft gemaakt. 350 hoogopgeleide ITspecialisten werken in vier delivery centra in Centraal- en Oost-Europa. Het bedrijf levert drie soorten diensten: detachering op afstand, ontwikkelprojecten en de uitvoering van applicatiebeheer en onderhoud.

SAS

www.sas.com

SAS is the leader in business analytics software and services, and the largest independent vendor in the business intelligence market. Through innovative solutions delivered within an integrated framework, SAS helps customers at more than 45,000 sites improve performance and deliver value by making better decisions faster. Since 1976 SAS has been giving customers around the world THE POWER TO KNOW®.

Software AG

www.softwareag.nl Software AG is wereldwijd toonaangevend in Business Process Excellence en is bekend van onder andere ARIS, marktleidende software voor procesanalyse en enterprise architectuur – en webMethods, marktleidende software voor procesautomatisering (BPMS), B2B, applicatieintegratie en SOA. Het bedrijf levert software en diensten rond procesverbetering, architectuurmanagement, risicoen compliancemanagement, integratie en IT-modernisering.

Business Intelligence Accenture

www.accenture.nl

Accenture is een wereldwijd bedrijf voor management consulting, technology services en outsourcing. Wij werken met onze klanten samen om hen te helpen hun ambities te realiseren en een High Performance Business te worden en te blijven.

CTAC

www.ctac.nl

Ctac is een van de grootste SAP Gold Partners in de Benelux en Gold

Partner van Microsoft. Wij bouwen op basis van deze marktleidende software op maat gemaakte templates voor specifieke sectoren. Daarnaast bieden we een breed spectrum van ICT-oplossingen zoals Business Intelligence, Warehouse Management en Customer Relationship Management. Wij completeren deze oplossingen met een uitgebreid portfolio van Hosting en Beheer, trainingen, detachering en consultancydiensten. Zo ontzorgt Ctac klanten op elk gebied.

IBM Nederland BV www.ibm.com/nl

IBM is één van de wereldleiders op het gebied van IT Services en Consultancy. Meer dan 400.000 IBMers wereldwijd zijn betrokken bij het uitvinden en integreren van hardware, software en diensten om vooruitstrevende bedrijven, instellingen en mensen in staat te stellen succesvol te zijn. Computervermogen is niet langer voorbehouden aan computers in de traditionele zin van het woord. Er zitten chips in onze auto’s, onze huishoudelijke apparaten en onze camera’s. Zelfs onze snelwegen beginnen intelligent te worden en hetzelfde geldt voor medicijnen en levensmiddelen. Bovendien is alles met elkaar verbonden en beschikken we over nieuwe, krachtige systemen en geavanceerde analysemogelijkheden om bergen gegevens om te zetten in kennis, inzicht en bruikbare informatie. Hierdoor helpt IBM onze wereld slimmer te maken.

Inergy

www.Inergy.nl

Inergy is een succesvolle partner in Cloud BI Services. Wij helpen organisaties meer rendement te halen uit hun core business en bedrijfsprocessen door inzicht te genereren uit alle informatie waarover zij (kunnen) beschikken. Onze Cloud BI Services helpen hen sneller en flexibeler te reageren op veranderingen in de markt. Onze klanten zijn grote en middelgrote organisaties in Retail, Finance, (online) Media en Logistiek. Ons kantoor is gevestigd in Woerden. Kijk voor meer informatie op www.inergy.nl .

Smart Information Solutions www.smart-is.nl

Smart Information Solutions stelt organisaties in staat data om te zetten in inzichten. Deze inzichten helpen u sneller beslissingen te nemen en de zeilen van uw organisatie altijd optimaal in de wind te hebben staan. U kunt door deze inzichten slimmer acteren op de snel veranderende wereld om u heen en kosten besparen op uw datawarehouse omgeving. Smart Information Solutions is uw partner voor Workload, Business Intelligence en Business Analytics vraagstukken.

Software AG


Business Intelligence AS A Service Inergy

www.Inergy.nl


Business-ProcessManagement Accenture

www.accenture.nl Accenture is een wereldwijd bedrijf voor management consulting,

d e c e m b e r

2 0 1 3

51

overview technology services en outsourcing. Wij werken met onze klanten samen om hen te helpen hun ambities te realiseren en een High Performance Business te worden en te blijven.


Consultancy. Meer dan 400.000 IBMers wereldwijd zijn betrokken bij het uitvinden en integreren van hardware, software en diensten om vooruitstrevende bedrijven, instellingen en mensen in staat te stellen succesvol te zijn. Computervermogen is niet langer voorbehouden aan computers in de traditionele zin van het woord. Er zitten chips in onze auto’s, onze huishoudelijke apparaten en onze camera’s. Zelfs onze snelwegen beginnen intelligent te worden en hetzelfde geldt voor medicijnen en levensmiddelen. Bovendien is alles met elkaar verbonden en beschikken we over nieuwe, krachtige systemen en geavanceerde analysemogelijkheden om bergen gegevens om te zetten in kennis, inzicht en bruikbare informatie. Hierdoor helpt IBM onze wereld slimmer te maken.

Conclusion Implementation

Inergy

Conclusion Implementation zorgt er voor dat organisaties kunnen inspelen op ontwikkelingen door succesvol veranderingen door te voeren met effectief projectmanagement. Wij zijn hiermee aantoonbaar specialist in projectmanagement, processmanagement, kwaliteitmanagement, informatiemanagement, programma management en training van uw medewerkers. Conclusion Implementation maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.


CSC

www.csc.nl

www.conclusionimplementation.nl

CTAC

ECM Accenture

www.ctac.nl

Ctac is een van de grootste SAP Gold Partners in de Benelux en Gold Partner van Microsoft. Wij bouwen op basis van deze marktleidende software op maat gemaakte templates voor specifieke sectoren. Daarnaast bieden we een breed spectrum van ICT-oplossingen zoals Business Intelligence, Warehouse Management en Customer Relationship Management. Wij completeren deze oplossingen met een uitgebreid portfolio van Hosting en Beheer, trainingen, detachering en consultancydiensten. Zo ontzorgt Ctac klanten op elk gebied.

Ricoh Nederland B.V. www.ricoh.nl

Ricoh is specialist op het gebied van IT en Document Solutions. De oplossingen die Ricoh biedt hebben betrekking op hardware-, softwareen outsourcingvraagstukken. Vanuit outsourcingsperspectief kunnen we documentintensieve processen van uw onderneming overnemen.

Software AG


CRM & Customer Analytics Accenture




Levi9

www.levi9.com/


Ricoh Nederland B.V. www.ricoh.nl

www.accenture.nl


Ricoh is specialist op het gebied van IT en Document Solutions. De oplossingen die Ricoh biedt hebben betrekking op hardware-, softwareen outsourcingvraagstukken. Vanuit outsourcingsperspectief kunnen we documentintensieve processen van uw onderneming overnemen.

ERP

CTAC

www.ctac.nl Ctac is een van de grootste SAP Gold Partners in de Benelux en Gold Partner van Microsoft. Wij bouwen op basis van deze marktleidende software op maat gemaakte templates voor specifieke sectoren. Daarnaast bieden we een breed spectrum van ICToplossingen zoals Business Intelligence, Warehouse Management en Customer Relationship Management. Wij completeren deze oplossingen met een uitgebreid portfolio van Hosting en Beheer, trainingen, detachering en consultancydiensten. Zo ontzorgt Ctac klanten op elk gebied.


IBM is één van de wereldleiders op het gebied van IT Services en


www.Inergy.nl

i t

m a n a g e m e n t

Accenture


CTAC

www.ctac.nl Ctac is een van de grootste SAP Gold Partners in de Benelux en Gold Partner van Microsoft. Wij bouwen op basis van deze marktleidende software op maat gemaakte templates voor specifieke sectoren. Daarnaast bieden we een breed spectrum van ICT-oplossingen zoals Business Intelligence, Warehouse Management en Customer Rela-

behouden aan computers in de traditionele zin van het woord. Er zitten chips in onze auto’s, onze huishoudelijke apparaten en onze camera’s. Zelfs onze snelwegen beginnen intelligent te worden en hetzelfde geldt voor medicijnen en levensmiddelen. Bovendien is alles met elkaar verbonden en beschikken we over nieuwe, krachtige systemen en geavanceerde analysemogelijkheden om bergen gegevens om te zetten in kennis, inzicht en bruikbare informatie. Hierdoor helpt IBM onze wereld slimmer te maken.

tionship Management. Wij completeren deze oplossingen met een uitgebreid portfolio van Hosting en Beheer, trainingen, detachering en consultancydiensten. Zo ontzorgt Ctac klanten op elk gebied.

Levi9

www.levi9.com/


Software AG

www.softwareag.nl

Software AG is wereldwijd toonaangevend in Business Process Excellence en is bekend van onder andere ARIS, marktleidende software voor procesanalyse en enterprise architectuur – en webMethods, marktleidende software voor procesautomatisering (BPMS), B2B, applicatieintegratie en SOA. Het bedrijf levert software en diensten rond procesverbetering, architectuurmanagement, risicoen compliancemanagement, integratie en IT-modernisering.

Xtensional

www.xtensional.nl

Xtensional is al meer dan 10 jaar gerenommeerd SAP specialist op het gebied van projecten, detachering en managed services. Als SAP expertisecentrum van Nederland zijn wij met ruim 150 SAP consultants de specialist in zowel het functionele als in het technische domein van SAP. Xtensional maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.

Functioneel Beheer CTAC


IT-Strategie & Transformatie Accenture


CSC

www.csc.nl


i³ groep

www.i3-groep.nl

i³ groep is een merkonafhankelijke leverancier, adviseur en beheerder op het gebied van informatie infrastructuren. Door explosieve datagroei en marktontwikkelingen heeft i³ groep zich de afgelopen jaren van server en storage integrator tot onafhankelijk adviseur en totaalaanbieder van IT-infrastructuur oplossingen (IaaS en PaaS) ontwikkeld.

www.migrationmatch.nl PMS 186 C 214 C 247 C 2603 C 2746 C

Logo 5 PMS

Migration Match is specialist in grootschalige en complexe ICTmigraties. Met onze geavanceerde migratie managementmethode M3© werken wij op projectbasis, waarbij cost control, advies en project evaluaties belangrijke pijlers zijn van onze dienstverlening. Migration Match maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.

Smart Information Solutions www.smart-is.nl

Smart Information Solutions stelt organisaties in staat data om te zetten in inzichten. Deze inzichten helpen u sneller beslissingen te nemen en de zeilen van uw organisatie altijd optimaal in de wind te hebben staan. U kunt door deze inzichten slimmer acteren op de snel veranderende wereld om u heen en kosten besparen op uw datawarehouse omgeving. Smart Information Solutions is uw partner voor Workload, Business Intelligence en Business Analytics vraagstukken.

Tele2

www.tele2.nl

Enterprise Solutions, onderdeel van Tele2 Nederland, levert op maat gemaakte bereikbaarheidsoplossingen aan grootzakelijke gebruikers en overheidsinstanties. Hiervoor gebruikt Tele2 haar eigen landelijke glasvezel infrastructuur, een snel groeiend mobiel 4G netwerk en de kennis en ervaring van een gespecialiseerd team.

Verizon Business

www.verizonbusiness.com

Verizon Business: A global communications, IT, and security solutions partner to business and government, with one of the world’s most connected IP networks.

ManagementConsultancy Accenture

www.accenture.nl




Mobile Application Management

IBM Nederland BV

Cloud Seven

IBM is één van de wereldleiders op het gebied van IT Services en Consultancy. Meer dan 400.000 IBMers wereldwijd zijn betrokken bij het uitvinden en integreren van hardware, software en diensten om vooruitstrevende bedrijven, instellingen en mensen in staat te stellen succesvol te zijn. Computervermogen is niet langer voor-

Cloud Seven is gespecialiseerd in het realiseren van Enterprise Mobility oplossingen waarmee smartphones, tablets, PC´s en laptops vanuit 1 oplossingen met 1 security model en 1 management systeem worden ontsloten voor de mobiele werker. Een belangrijk onderdeel daarvan is het ontsluiten van bedrijfsapplicaties op

www.ibm.com/nl

Migration Match

www.cloudseven.nl

d e c e m b e r

2 0 1 3

53

overview smartphones en tablets en advies over het te voeren beleid waaronder deze voorzieningen aan medewerkers beschikbaar kunnen worden gesteld.

PerformanceManagement Accenture




First8

www.first8.nl

First8 realiseert open source en maatwerk softwareoplossingen en is gespecialiseerd in financiële transacties, privacygevoelige informatie en informatiesystemen voor zowel de overheid als de private sector. Open Source en Open Standaarden passen volledig binnen de bedrijfsfilosofie waarbij Java het platform is, inclusief implementatie, beheer en onderhoud van applicaties. First8 maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.



Inergy

SaaS Accenture


CSC

www.csc.nl


Conclusion ICT Projects www.conclusion-ip.nl

Conclusion ICT Projects ontwikkelt innovatieve en webbased ICT-software op basis van turn key ICT-projecten. Als Microsoft Gold partner zijn wij specialist in e-HRM oplossingen (mobiliteit/ reorganisaties), interactieve portalen (internet/intranet/mobiel) en dossier- en workflowsystemen (cliëntvolgsystemen en elektronische patiëntendossiers). Conclusion ICT Projects maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.

CTAC




www.Inergy.nl

First8

SAS

First8 realiseert open source en maatwerk softwareoplossingen en is gespecialiseerd in financiële transacties, privacygevoelige informatie en informatiesystemen voor zowel de overheid als de private sector. Open Source en Open Standaarden passen volledig binnen de bedrijfsfilosofie waarbij Java het platform is, inclusief implementatie, beheer en onderhoud van applicaties. First8 maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.


www.sas.com


Software AG



i t

m a n a g e m e n t

www.first8.nl



Levi9

www.levi9.com/

Levi9 IT Services is een Nederlands IT-servicesbedrijf dat van nearshoring zijn specialisme heeft gemaakt. 350 hoogopgeleide IT-specialisten werken in vier delivery centra in Centraal- en OostEuropa. Het bedrijf levert drie soorten diensten: detachering op afstand, ontwikkelprojecten en de uitvoering van applicatiebeheer en onderhoud.

SAS

www.sas.com


T-Systems

www.t-systems.nl

Met een wereldwijde infrastructuur van datacentra en netwerken levert T-Systems ICT-diensten aan internationale ondernemingen en publieke instellingen. Op basis hiervan biedt de dochteronderneming van Deutsche Telekom geïntegreerde oplossingen die bijdragen aan een betere communicatie tussen bedrijven en binnen de samenleving. Circa 45.300 medewerkers bij T-Systems voegen aantoonbare waarde toe aan de kernactiviteiten van hun klanten over de gehele wereld door het combineren van industrieexpertise en ICT-innovaties.

SoftwareDevelopment

uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis en talenten.

CTAC




Accenture

Levi9



www.accenture.nl

AMIS

www.amis.nl

AMIS is de Oracle expert die klanten optimaal service biedt en hun IT verder helpt. Samen realiseren, dat is waar het om gaat. We helpen relaties om investeringen in Oracle technologie zo effectief en economisch mogelijk in te zetten en een bijdrage te laten leveren aan het succes van hun organisatie. Met advisering, detachering, projecten, beheer en opleidingen ondersteunen we onze klanten met Continuïteit, Flexibiliteit en Modernisering van Oracle databaseen applicatie omgevingen. AMIS maakt onderdeel uit van Conclusion, de meest veelzijdige zakelijke dienstverlener van Nederland met vier disciplines; Human Capital, Communication, Organisation en Technology. In multidisciplinaire teams delen wij onze kennis.

Cloud Seven

www.cloudseven.nl

Cloud Seven is gespecialiseerd in het realiseren van Enterprise Mobility oplossingen waarmee smartphones, tablets, PC´s en laptops vanuit 1 oplossingen met 1 security model en 1 management systeem worden ontsloten voor de mobiele werker. Een belangrijk onderdeel daarvan is het ontsluiten van bedrijfsapplicaties op smartphones en tablets en advies over het te voeren beleid waaronder deze voorzieningen aan medewerkers beschikbaar kunnen worden gesteld.

www.levi9.com/

NetRom Software BV www.netrom.nl

NetRom Software verleent nearshore IT-diensten vanuit Roemenië. Dankzij het zelf ontwikkelde Outsourcing Development Framework (ODF) is het ontwikkelproces volledig transparant. Nederlands management on site, solide testprocedures, voldoende schaalgrootte en een no cure / no pay garantie maken Netrom Software een betrouwbare partner. Multiple Microsoft Gold and Silver Competencies en ISO 9001 gecertificeerd.

Testing Accenture


CSC

www.csc.nl


Conclusion ICT Projects www.conclusion-ip.nl

Conclusion ICT Projects ontwikkelt innovatieve en webbased ICT-software op basis van turn key ICT-projecten. Als Microsoft Gold partner zijn wij specialist in e-HRM oplossingen (mobiliteit/ reorganisaties), interactieve portalen (internet/intranet/mobiel) en dossier- en workflowsystemen (cliëntvolgsystemen en elektronische patiëntendossiers). Conclusion ICT Projects maakt onderdeel

d e c e m b e r

2 0 1 3

55

REALITY CHECK Visies, trends en ontwikkelingen in informatiemanagement en -technologie… Maak ze tot realiteit.

Lees TITM. Het magazine voor no-nonsense IT- en informatiemanagers.

T

ITM – voluit: Tijdschrift IT Management – is een magazine dat het karakter van zijn doelgroep perfect weerspiegelt. TITM is er voor leidinggevenden in de ict. Of u nu IT-manager, informatiemanager hoofd ict of nog anders genoemd wordt, u draagt verantwoordelijkheid voor de informatievoorziening en neemt dagelijks belangrijke beslissingen. U slaat de brug tussen de directie, de CIO of de CFO enerzijds en de ITorganisatie anderzijds. U bent dagelijks betrokken bij ict-projecten, maar hebt een open oog voor de bedrijfsstrategie. TITM is er voor leidinggevenden in de ict, zoals u. In TITM vindt u prikkelende columns, no-nonsense

vakinformatie en boeiende interviews met opinion leaders of collega’s bij andere organisaties. TITM verspilt uw tijd niet, maar is altijd to-the-point. Net als u. TITM volgt de belangrijke ontwikkelingen in ict en informatiemanagement over de volle breedte. Zo bent u altijd in no time up-to-date. TITM organiseert bovendien tal van events, zoals rondetafelsessies en studietrips, en biedt u de gelegenheid uw opinies en projectervaringen te publiceren. Wanneer u ook meer voor resultaten gaat dan voor loos gepraat, is TITM het blad voor u. Neem meteen een abonnement. Uw investering bedraagt slechts 75 euro per jaar. Welkom bij TITM!

ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA 's-Hertogenbosch T. 073-6140070 F. 073-6129997 www.cioday.nl www.cioportal.nl [email protected]

service

colofon Tijdschrift IT Management Hoofdredactie Arnoud van Gemeren E-mail [email protected] Website www.titm.nl Eindredacteur Yvette Polman Fotografie Mark van der Brink, Erik Fecken, Roelof Pot, Marcel Willems Manager Vormgeving Mathieu Westerveld Drukker PRinterface, Leiderdorp Vaste medewerkers Hans Lamboo, Paul van der Linden, Henny van der Pluijm, Sytse van der Schaaf, Ferry Waterkamp, Arjan Zwanenburg

Publiceren

TITM is er voor leidinggevenden in de ict. In TITM vindt u prikkelende columns, no-nonsense vakinformatie en boeiende interviews met opinion leaders of collega’s bij andere organisaties. Zelf een bijdrage leveren of geïnterviewd worden over een project of een aanbesteding? Met name IT-managers aan de afnemerszijde van de markt worden van harte uitgenodigd contact met de redactie op te nemen. Stuur een mail met een beknopt voorstel naar: [email protected]. De redactie neemt dan snel contact met u op!

TITM in 2014

TITM verschijnt tweemaandelijks. In de maanden dat TITM niet verschijnt, komt CIO Magazine uit, eveneens een uitgave van ICT Media.

Nr. 1

Nr. 5

Thema: IT & Innovatie Thema: Mobility Deadline: 10 februari Verschijnt: maart

Thema: Managementskills Thema: Cloud computing Deadline: 22 september Verschijnt: november

Thema: Analytics & BI Thema: Datacenters Deadline: 31 maart Verschijnt: mei

Thema: Informationtrends Thema: Technologytrends Deadline: 3 november Verschijnt: december

Nr. 2

Nr. 3

Thema: Business & IT Thema: Security Deadline: 12 mei Verschijnt: juni

Nr. 4

Thema: Programma’s en projecten Thema: IT-servicemanagement Deadline: 7 juli Verschijnt: augustus

Nr. 6

Nr. 7

Jaarboek Informationtrends 2015 Jaarlijkse uitgave over innovatie met IT, architectuur, performancemanagement, informatieplanning en procesmanagement. Ook de nieuwste trends en ontwikkelingen op het gebied van business information technology (tools en applicaties). Deadline: 19 januari 2015 Verschijnt: maart 2015

Adviesraad Nard van Breemen (Corio), Frank Heijtlager (MCXess), Sander Hoogendoorn (Capgemini), Rudolf Liefers (KMPG Equaterra), Paul van der Linden (Accenture), Arthur Roumimper (Manpower), Bart Stofberg (Quint Wellington Redwood), Rens van der Vorst (Fontys University). Uitgever Rob Beijleveld ([email protected]) Tel. 06-51531551 ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ‘s-Hertogenbosch T 073-6140070 F 073-6129997 Sales Manager ICT Media Bart de Vaan ([email protected]) Tel. 073-6140070 Manager Media ICT Media Jeffrey Ploeg ([email protected]) Tel. 073-6140070 Traffic advertenties Daniëlle Westerhout ([email protected]) Tel. 073-6140070 Abonnementen Een abonnement in Nederland kost 75 euro per jaar exclusief btw. Prijswijzigingen voorbehouden. Zie: www.cioportal.nl Opgave en vragen over abonnementen: ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ’s-Hertogenbosch Tel. 073-6140070 Fax. 073-6129997 Site: www.cioportal.nl/2050/Magazines voor abonneren of [email protected] voor adreswijzigingen en opzeggingen. Beëindigen abonnement TITM is een vakblad. Daarom hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat het blad ontvangen wordt uit hoofde van beroep. Hierdoor wordt een abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Opzegging (uitsluitend schriftelijk of via [email protected]) dient 30 dagen voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Aanlevering van artikelen Inzending van een artikel naar de redactie ter publicatie houdt in dat de auteur akkoord gaat met de volgende voorwaarden: - de auteur heeft het volledige auteursrecht op het werk; - het artikel is niet eerder, in welke taal dan ook, gepubliceerd; - met publicatie wordt geen geheimhoudingsplicht geschonden; - de auteur zal het artikel niet zonder schriftelijke toestemming van de uitgever elders publiceren. Artikelen herpubliceren? Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan om artikelen uit dit blad geheel of gedeeltelijk over te nemen in eigen of andere media (zoals tijdschriften, websites en intranet). Geen toestemming is nodig om van een artikel de titel en inleiding over te nemen (circa 50 woorden) onder de voorwaarde dat er een goed zichtbare en werkende link of verwijzing naar de website van dit blad wordt geplaatst. © ICT Media BV, ‘s-Hertogenbosch 2013 Zonder voorafgaande toestemming van ICT Media BV is het niet toegestaan om door ICT Media BV gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen.

Thema: Dat deel van TITM dat gaat over innovatie-informatie-applicaties. Thema: Dat deel van TITM dat gaat over technologie-beheer-security.

d e c e m b e r

2 0 1 3

57

Jantina Woudstra, programmamanager NS, over innovaties en kwaliteitsverbetering. De wederopstanding van de softwaretester

Recommend Documents