Jan Martens choreograaf, voor het eerst op Festival CEMENT in 2011

'Graag kaart ik het belang aan van Festival CEMENT. In 2011 speelde op Festival CEMENT mijn voorstelling i can ride a horse whilst juggling so marry me. Programmeurs uit Vlaanderen, Nederland en Italië zagen mijn werk daar voor het eerst en dit leidde tot waardevolle contacten en concrete speelplekken, zoals Theater Aan Zee in Oostende en B.Motion in Bassano Del Grappa. Maar daarnaast – en misschien wel belangrijker – biedt het festival ook de kans om een productie meer dan eens te spelen, om aandacht van de pers te trekken, om een groter bezoekersaantal te verkrijgen dan in de reguliere theaterprogrammering, om in korte tijd kennis te maken met werk van anderen, en om je werk te toetsen en bespreken met collega-makers, professionals en publiek. Festival CEMENT is één van de weinige plaatsen waar je als jonge maker in het spotlicht staat. Voor de ontwikkeling van talent is dat essentieel. Juist nu de structurele steun aan productiehuizen verdwijnt, verdient CEMENT te blijven bestaan.'

Jan Martens choreograaf, voor het eerst op Festival CEMENT in 2011 Festival CEMENT voerde de afgelopen jaren een beleid dat naast de trends en de hypes onder de kleine zaalprogrammeurs onderscheidend autonome keuzes durfde te maken. Er was daarnaast nog een belangrijke reden waarom we ons als gezelschap (dat niet graag de gebaande paden betreedt) thuis voelden op Festival Cement. Er was telkens een sterk inhoudelijk randprogramma dat duidelijk voort kwam uit een dialoog met makers. Op Festival Cement werden afgelopen jaren moeilijke maar belangrijke gesprekken gevoerd. Het festival organiseerde ook persoonlijke ontmoetingen met mensen die inhoud hebben. De gesprekken gingen verder dan de waan van de dag en the usual jachtige sfeer rondom de carrière van jonge makers. De dialogen met o.a. Tom Blokdijk en David Van Reybrouck hebben zich tot aan vandaag voortgezet maar belangrijker is misschien wel het ontmoeten van een aantal leeftijdsgenoten zoals onze huidige dramaturg Lieke van Hoogenhuyze bij een van de debatten op het festival. We hebben er alle vertrouwen in dat het festival nieuwe structuren en ontwikkelingen zichtbaar gaat maken. Dat het niet gaat vasthouden aan het oude maar juist een goed platform gaat worden voor jonge innovatieve makers die meer en meer onafhankelijk zelf zullen gaan produceren. Een festival als Festival Cement zal bij het weg vallen van productiehuizen onontbeerlijk zijn om deze spannende ontwikkelingen zichtbaar te maken.

Romy Roelofsen, Gable Roelofsen, bestuur stichting Theatercollectief Het Geluid. artistieke kern Het Geluid, voor het eerst op Festival CEMENT in 2010

'In 2008 stond ik met mijn eerste werk op Festival CEMENT. Het was de start van een goede en lange relatie. Een jaar later werd ik uitgenodigd om maar liefst drie voorstellingen op het festival te presenteren: EXIT, ZONE en ANOMIA. Niet alleen kon ik alles laten zien wat ik in het voorgaande jaar had gemaakt, tot mijn grote verrassing won ik ook de Dioraphte Stimuleringsprijs 2009. Dit heeft mij landelijke aandacht opgeleverd en daarmee veel nieuwe deuren geopend. In 2010 kon ik opnieuw een voorstelling laten zien, waarbij ik verheugd was met een groeiend publieksbereik. Mijn nieuwste voorstelling, The Fifteen Project, gaat dit jaar in première tijdens het festival. Festival CEMENT maakt nu zelfs mogelijk mijn werk in een internationaal kader te plaatsen. Kortom, Festival CEMENT heeft een grote bijdrage geleverd aan mijn carrière.'

Arno Schuitemaker choreograaf, voor het eerst op Festival CEMENT in 2008

1

INHOUDSOPGAVE

FESTIVAL CEMENT Inleiding Missie & doelstelling Kernactiviteiten Kernwaarden

ARTISTIEKE PLAN Artistieke visie Festival CEMENT: etalage van talent Selectie Makersfestival Artistieke ambities Sterke profilering als vakfestival Internationalisering Talentontwikkeling Festivalformule Het Podium Het Gesprek Dioraphte Stimuleringsprijs Turbulentie Internationale programmering Coproducties Educatie

BIJDRAGE ad ONTWIKKELING vd PODIUMKUNSTEN omgevingsanalyse Het belang van Festival CEMENT State of the art Positie binnen keten en krachtenveld Spreiding Festival CEMENT zit aan het begin, aan de bron! Culturele aanwas Gloednieuw Intenties Festival CEMENT onderscheidt zich Festival CEMENT werkt samen

ONDERNEMERSCHAP Marketing Doelgroepen Marketingdoelstellingen Financiering Financieringsmix

ORGANISATIE

2

ACTIVITEITENPLAN FESTIVAL CEMENT ‘Mensen die klaar zijn, theater dat af is, formules die vastliggen. Niet interessant. (…) Jonge maker, doe mij mezelf een beetje haten. En besef dat elke ware kunstenaar – zelfs al is hij stokoud en gelauwerd – in zijn onzekere tasten naar nieuwe vormen van waarachtig spreken, altijd een jonge maker blijft.’ De Vlaamse schrijver David Van Reybrouck, bij de opening van Festival CEMENT 2011.

INLEIDING Festival CEMENT is het vak- en makersfestival voor het Zuiden van Nederland. Het bekleedt hiermee een unieke en onmisbare positie binnen het theater- en dansklimaat. Onze kracht is het selecteren en programmeren van talentvolle makers en het faciliteren van een podium, ontmoetingsplek en platform – om zo een waardevolle bijdrage te leveren aan hun ontwikkeling en doorstroming. In de afgelopen dertien jaar heeft Festival CEMENT zich gestaag ontwikkeld tot het festival dat het nu is, waarbij succesvolle elementen zijn behouden en gezocht wordt naar nieuwe festivalonderdelen die bijdragen aan onze doelstellingen. We zijn ervan overtuigd dat zowel makers als publiek gebaat zijn bij sterke en scherpe keuzes voor talent en kwaliteit. Daarom zetten we vol vertrouwen het huidige artistieke beleid voort. Wij zetten onze talentvolle makers in de etalage met als belangrijkste ambities voor de komende jaren: - een sterkere profilering als vakfestival; - vergroting van het internationale aanbod en afname; - het bijdragen aan talentontwikkeling door reële uitkoopsommen en gelden t.b.v. coproducties te bieden.

MISSIE & DOELSTELLING Festival CEMENT is dé plek om het nieuwste werk van talentvolle podiumkunstenaars uit het Zuiden van Nederland en uit Vlaanderen te zien. Wij bieden een podium aan talentvolle jonge theatermakers, choreografen en schrijvers. Zij zijn de kern van het festival en vinden zo hun weg naar publiek, pers, podia, producenten en financiers. Om dit te bereiken, doet Festival CEMENT dienst als ontmoetingsplek. In een prettige, intieme ambiance kunnen de nieuwe generatie makers, professionals en een geïnteresseerd publiek kennismaken met elkaar. Festival CEMENT functioneert ook als platform. Het werk en de drijfveren van de makers zijn onderwerp van debat en bespiegeling door de kunstenaars, professionals en het publiek. We leveren daarmee een bijdrage aan de ontwikkeling en verdieping van hun werk in de toekomst.

KERNACTIVITEITEN Festival CEMENT is een meerdaags festival voor theater en dans dat ieder jaar plaatsvindt in maart, afwisselend in 's-Hertogenbosch en Maastricht. Het festival selecteert voor elke editie ongeveer twintig talentvolle jonge makers die hun werk tenminste drie keer presenteren, verspreid over drie dagen. Festival CEMENT is niet alleen een podium, maar ook een ontmoetingsplek. Makers ontmoeten het publiek, professionals uit de theatersector en hun generatiegenoten. Een uitgebreid contextprogramma biedt ruimte voor verdieping en bespiegeling van het werk en de drijfveren van de geselecteerde kunstenaars.

KERNWAARDEN

TALENT

ONGEPOLIJST

INTIEM

etaleren van talent, serieus in hun vak, start van een carrière, kansrijk, mooie/bijzondere voorstellingen

low budget maar niet ‘goedkoop’, verrassende inzet van middelen, onbevangen, experimenteel, ad hoc

persoonlijke benadering, festivalgevoel, betrokken, kleinschalig, bijzondere locaties, directe kennismaking en contact 3

ARTISTIEKE PLAN ARTISTIEKE VISIE Festival CEMENT: etalage van talent Festival CEMENT doet dienst als etalage voor de jonge generatie theater- en dansmakers. De nadruk ligt daarbij op het Zuiden van Nederland en op Vlaanderen. We bieden geen totaaloverzicht van alles wat gemaakt wordt in het Zuiden, maar tonen een actuele selectie op basis van talent en artistieke kwaliteit.

Selectie Festival CEMENT kiest voor kunstenaars: makers van wie het werk een grote mate van authenticiteit en een persoonlijke signatuur vertoont. Hun werk getuigt van visie en reflectie op de hen omringende wereld. Zij weten hun publiek te bewegen. Wij hebben een voorkeur voor makers die (nog) niet binnen een vaste structuur werkzaam zijn en hun weg zoeken naar podia en producenten. Festival CEMENT toont werk van theater- en dansmakers, maar ziet dat begrip breed. Zo kunnen makers uit andere disciplines zoals performance, muziek en beeldende kunst ook aan bod komen. De belangrijkste criteria die wij hanteren bij onze selectie van makers:

Authenticiteit Originaliteit Ambachtelijkheid Potentieel Carrièreperspectief

getuigt het werk van een persoonlijke signatuur of visie? getuigt het werk van een andere, verrassende kijk op een thema, de discipline of de vorm – is het werk onderscheidend genoeg? getuigt het werk van kennis van en inzicht in de discipline, van een degelijke dramaturgie? wat is de capaciteit van de maker om zich te ontwikkelen tot professioneel kunstenaar? wat kan selectie voor Festival CEMENT betekenen voor die maker, op dat moment?

Wij richten onze blik in eerste instantie op makers die een sterke band met het Zuiden van Nederland hebben (opgebouwd). Maar: om dat Zuiden staat geen hek. Wij introduceren beperkt andere makers als wij hun werk relevant vinden binnen de context van het festival als geheel.

Makersfestival Festival CEMENT stelt de makers centraal. We willen weten wat hen drijft en hoe hun werk zich ontwikkelt. Samen met de maker zoeken wij naar een manier van presenteren die op dat moment binnen zijn ontwikkeling relevant is. In principe gaan we een relatie aan voor enkele jaren. We bieden makers een plek, zolang ze deze als een goede opstap naar verdere mogelijkheden tot ontwikkeling en presentatie kunnen gebruiken. De duur staat daarin overigens niet vast en leeftijd speelt ook geen rol, maar wel de vraag of de kunstenaars nog aangemerkt kunnen worden als vertegenwoordigers van een 'nieuwe generatie makers'. Festival CEMENT biedt makers (meerjarige) ondersteuning d.m.v.: - presentatie van voorstellingen; - presentatie van onderzoek en ontwikkeling van een maker door het tonen van deelvragen, zoals bijvoorbeeld tekstlezingen; - kritische reflectie, verdieping, bevraging - ontmoeting met en oriëntatie op het culturele veld. Hiermee maakt Festival CEMENT het mogelijk een blik te werpen op de ontwikkeling en de zoektocht van de maker. Dit willen wij graag delen met zowel professionals als gewoon publiek.

4

ARTISTIEKE AMBITIES In de afgelopen dertien jaar heeft Festival CEMENT zich gestaag ontwikkeld tot het festival dat het nu is, waarbij succesvolle elementen zijn behouden en gezocht wordt naar nieuwe festivalonderdelen die bijdragen aan onze doelstellingen. Het internationale luik waar wij in 2012 i.s.m. Stichting Jheronimus Bosch 500 mee starten is daar een voorbeeld van. Maar: groter groeien is geen doel op zich voor Festival CEMENT. We zijn ervan overtuigd dat zowel makers als publiek gebaat zijn bij scherpe en sterke keuzes voor talent en kwaliteit, niet voor kwantiteit. Onze belangrijkste ambities voor de komende jaren zijn: - een sterkere profilering als vakfestival; - vergroting van het internationale aanbod en afname; - het bijdragen aan talentontwikkeling door reële uitkoopsommen en budget t.b.v. coproducties beschikbaar te stellen.

Sterke profilering als vakfestival Festival CEMENT heeft een belangrijke rol als vakfestival. Behalve het onmisbare festivalpubliek trekt het festival met name professionals (o.m. programmeurs, producenten, financiers, pers). Uit ons jaarlijks onderzoek onder programmeurs is gebleken dat Festival CEMENT door professionals wordt ervaren als een goede presentatie- en ontmoetingsplek voor jong talent. We hebben de ambitie de komende jaren deze positie te versterken door de groep professionals die we nu bereiken te behouden en te vergroten en deze professionals in toenemende mate actief te betrekken bij het festival. In de eerste plaats als scout van talent, maar ook als mentor, gesprekspartner en als spreker. Nieuw is het streven om ons ook te richten op internationale professionals.

Internationalisering De blik van Festival CEMENT reikt tot over de landsgrenzen. De komende jaren zetten we in op uitbreiding van het internationale aanbod én van de internationale afname. Door werk van enkele buitenlandse makers te tonen naast dat van hun Nederlandse generatiegenoten, voegen we een inspirerende internationale kleur toe aan het festival. Met deze internationale profilering is al een begin gemaakt, door:  een sterkere focus op programmering uit Vlaanderen;  de samenwerking met Bosch Nursery, een meerjarentraject voor internationale coproducties. In de editie 2012 tonen we voor het eerst een klein internationaal luik met drie internationale dansvoorstellingen en een contextprogramma. Door internationale professionals uit te nodigen, vergroten we de mogelijkheden voor 'onze' makers. We zijn gestart met de gerichte benadering van Vlaamse én internationale professionals. Inmiddels zijn o.m. goede contacten opgebouwd met de programmeurs van de festivals Dance Umbrella (Londen), Impulstanz (Wenen), B.Motion (Bassano del Grappa) en van theaters in Parijs, Madrid en Lissabon.

Internationaal netwerk Festival CEMENT (2012)

Met de kandidaatstelling van zowel Maastricht als BrabantStad/Eindhoven als Culturele Hoofdstad van Europa in 2018, is er bovendien in onze beide gastprovincies de ambitie uitgesproken om internationaal te excelleren. Festival CEMENT zoekt hierin samenwerking met de coördinerende organisaties VIA2018 en 2018Brabant. Zo kunnen wij het hier aanwezige jonge podiumkunstentalent internationaal voor het voetlicht brengen en daarmee hun mogelijkheden vergroten.

5

Talentontwikkeling door reële uitkoopsommen en coproductiegelden We verwachten dat het de komende jaren moeilijker zal worden voor jonge talenten hun werk te realiseren. Daarom willen wij de geselecteerde makers reële uitkoopsommen bieden die recht doen aan hun werk en op die manier een bijdrage leveren aan hun zelfstandig ondernemerschap. In diezelfde lijn willen we (m.i.v. 2013) ieder jaar aan vier makers een bedrag én repetitieruimte ter beschikking stellen, zodat zij in staat zijn in coproductie met andere partijen een voorstelling te maken. Op deze manier nemen wij onze (mede)verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van talent, binnen de keten van productie en presentatie.

FESTIVALFORMULE Festival CEMENT is een actueel programmerend festival, dat een podium biedt aan werk van beginnende makers. De programmering ligt pas enkele maanden voor aanvang definitief vast. Voor de periode 20132016 is het daarom nog niet mogelijk concrete namen en voorstellingen te noemen. De verschillende onderdelen van het festival kunnen vanzelfsprekend wel worden uitgelicht.

1. Het Podium De basis van de festivalprogrammering wordt gevormd door de voorstellingen van de geselecteerde makers. Onder de noemer 'Minder makers spelen langer' hebben we in 2010 het aantal makers teruggebracht van ongeveer dertig naar ongeveer twintig. Hiermee hebben we bereikt dat de selectie meer uitgesproken van karakter is geworden en dat de makers die we tonen de volle aandacht krijgen. Ze spelen allemaal tenminste drie keer verspreid over drie dagen waardoor ze langere tijd aanwezig zijn op het festival, meer publiek hebben en een grotere kans hebben opgepikt te worden door professionals. Deze aanpak handhaven we.

2. Het Gesprek Onder de noemer Het Gesprek vallen verschillende programmaonderdelen waarin de makers en hun werk het onderwerp van beschouwing en verdieping zijn. Deze activiteiten, gericht op makers, professionals en publiek, hebben hun succes bewezen en worden daarom voortgezet. a. De Groote Sociëteit Een dagelijkse talkshow onder leiding van Steven Peters (journalist, dramaturg, hoofd programmering en projecten Stadsschouwburg Utrecht) waar makers, bezoekers en gasten van buitenaf in gesprek gaan over thema’s uit de artistieke praktijk en de actualiteit. b. Eerste Hulp voor jonge makers Samen met het Brabants kenniscentrum kunst en cultuur (bkkc) organiseren we iedere editie een dag voor alle beginnende makers en studenten van de (zuidelijke) kunstvakopleidingen. Die dag omvat o.m. een speeddate waarin deelnemers 1-op-1 kunnen spreken met vertegenwoordigers uit het culturele veld. Van programmeur, tot producent, tot subsidiënt. We vinden het belangrijk jonge theatermakers en studenten te informeren over hun toekomstige werkveld, zodat ze weten wat hun (overlevings)kansen zijn als cultureel ondernemer. c. Makerslunch Een openhartige lunchbijeenkomst op de vijfde dag van het festival voor alle makers, met de Festivalgast, critici van het Domein voor Kunstkritiek en de festivalleiding. d. Centrale Festivalgast De Centrale Festivalgast ziet het hele programma, gaat in gesprek tijdens de Groote Sociëteit, leidt de Makerslunch, geeft feedback en ondersteunt daarmee het festival inhoudelijk. Festivalgasten van de voorgaande edities waren Kees Roorda (The Glasshouse), Christophe Aussems (De Queeste), Erik Whien (Oostpool), Floor Huijgen (Artemis), Rob de Graaf en in 2011 David Van Reybrouck. e. Mentoren Iedere maker krijgt een mentor toegewezen. Dat kan een programmeur zijn, een dramaturg, een regisseur, een wetenschapper, een subsidiënt – iemand die op dat moment interessant en inspirerend kan zijn. Mentor en maker bepalen zelf vorm, inhoud en frequentie van hun afspraken. f. Critici van het Domein voor Kunstkritiek Festival CEMENT werkt al enkele jaren samen met deze netwerkorganisatie voor jonge cultuurjournalisten. Met het Domein onderzoeken we de komende jaren de stem van het publiek als kritische beschouwer. We willen daarmee het publiek van Festival CEMENT meer betrekken bij de makers en ze een actieve rol toebedelen in het festival.

6

3. Dioraphte Stimuleringsprijs Festival CEMENT roept jonge en beginnende zuidelijke theatermakers, choreografen en schrijvers op om hun ideeën en plannen voor een voorstelling, performance of tekst in te dienen. De artistieke leiding van Festival CEMENT kiest hieruit acht concepten, waarna de makers worden uitgenodigd in het festival hun plannen te presenteren aan een externe jury. Het beste plan wordt beloond met de Dioraphte Stimuleringsprijs à € 7.500,- en de opdracht de realisatie (of voortgang) van het plan in de volgende editie te tonen. Deze prijs blijkt van grote waarde voor de maker; natuurlijk vanwege de financiële steun aan de eigen ontwikkeling maar ook wat publiciteit en naamsbekendheid betreft. Het levert Festival CEMENT de betrokkenheid van makers, naamsbekendheid en bovendien een goed overzicht van de stand van zaken in 'makersland' op.

4. Turbulentie Het werk van studenten heeft ook een plek in Festival CEMENT. De artistiek leider scout – in samenspraak met de opleidingen van Fontys Hogeschool voor de Kunsten en Toneelacademie Maastricht – werk van veelbelovende studenten. Dat werk laten we vervolgens zien op locatie: speciaal voor het festival 'ensceneren' de studenten hun werk opnieuw, op een onorthodoxe plek in de stad. Deze voorstellingen en presentaties worden aan het publiek getoond in de speciale theaterroute TURBULENTIE. Daarmee snijdt het mes aan twee kanten, het publiek maakt zo op verrassende wijze kennis met het werk van verschillende studenten en het biedt de studenten een belangrijke brug tussen onderwijs en werkveld.

5. Internationale programmering De afgelopen jaren hebben wij het Vlaamse aandeel binnen de programmering vergroot. De komende jaren breiden we dit internationale aandeel uit richting andere landen. Hiervoor werken we op internationaal vlak in eerste instantie vooral samen met Stichting Jheronimus Bosch 500. Als onderdeel van het programma 'Bosch Nursery' ontwikkelen we met een aantal partners uit de Boschsteden (internationale steden waar werk van Jheronimus Bosch in openbare collecties is opgenomen), een artistin-residence programma. Alle partners dragen een jonge maker voor die in enkele Boschsteden zal werken. De groep jonge makers zal de eerste resultaten tonen binnen Festival CEMENT 2014. In 2013 bieden we de groep een residency aan binnen het festival. Dit project is ons richtsnoer binnen onze internationale programmering en dit aandeel breiden we richting 2018 verder uit.

6. Coproducties Ieder jaar willen wij vier onderscheidende makers een bedrag én repetitieruimte ter beschikking stellen, zodat zij in staat zijn in coproductie met andere partijen een voorstelling te maken. Deze voorstellingen maken deel uit van het festival.

EDUCATIE De educatieve werking van Festival CEMENT is op verschillende plekken in het festival terug te vinden: - We werken samen met scholen in Maastricht (Porta Mosana College) en 's-Hertogenbosch (Koning Willem I College). Op verzoeken van deze (en evt. andere) scholen formuleren wij telkens een antwoord-op-maat; - Wij bieden m.i.v. 2012 middelbare scholieren de mogelijkheid een individuele maatschappelijke stage te lopen bij Festival CEMENT, waardoor ze een kijkje achter de schermen van het festival krijgen; - We dragen bij aan de kennis- en talentontwikkeling van studenten kunstvakonderwijs en jonge makers, bijvoorbeeld door het aanbieden van Eerste Hulp voor jonge makers. Ook worden studenten kunstvakonderwijs uitgenodigd voorstellingsbezoek te combineren met een kijkje in de keuken van het festival; - De uitgebreide programmering van Het Gesprek biedt volop informatie, context en verdieping. - Voor het publiek wordt de komende jaren een workshop ontwikkeld i.s.m. het Domein voor Kunstkritiek.

7

BIJDRAGE AAN DE ONTWIKKELING VAN DE PODIUMKUNSTEN HET BELANG VAN FESTIVAL CEMENT State of the art Festival CEMENT volgt talentvolle makers op de voet en toont recent werk. De context van het festival maakt het mogelijk verbindingen te leggen en overeenkomsten te herkennen in werkwijze of thematiek. Daarmee biedt het festival steevast inzicht in de actuele stand van zaken (state of the art) binnen de podiumkunsten.

Positie binnen keten en krachtenveld Festival CEMENT duurt maar enkele dagen. Toch is het een belangrijke schakel tussen aanbod en afname en draagt het bij aan een rijk cultureel klimaat. De rol van Festival CEMENT als etalage van talent wint de komende jaren aan belang door het wegvallen van de productiehuizen, het verminderen van productiegelden en de versnippering van talentontwikkeling als taakstelling. In het traject van talentontwikkeling – van afstuderen tot professioneel kunstenaarschap – is het podium waar je je talent kunt tonen aan (vak)publiek immers onmisbaar. Jonge makers geven aan dat selectie voor Festival CEMENT een stimulans is om voorstellingen te (blijven) maken. Als je naast de productiemogelijkheid ook de toonmogelijkheid schrapt, blijft er weinig over. Festival CEMENT is daarmee een belangrijke schakel tussen (nieuw) aanbod en afname door podia en producenten. We zijn ons bewust van deze verantwoordelijkheid en daarom zijn we voortdurend in gesprek met andere partijen die zich bezighouden met de ontwikkeling en presentatie van jonge makers. Van opleidingen tot producerende instellingen, van theaters tot collega-festivals.

Spreiding Festival Cement bundelt het werk van zuidelijke makers binnen een festivalformule en toont dit werk afwisselend in ’s-Hertogenbosch en Maastricht. Onze unieke verbintenis met het culturele klimaat in Noord-Brabant en Limburg komt hiermee op heldere wijze tot uiting. De keuze voor twee provincies biedt een vergroting van het werkveld voor de beginnende maker. De werking van het festival strekt zich uit tot ver buiten Zuid-Nederland: deze bundeling van werk trekt professionals uit de rest van Nederland, België en m.i.v. 2012 ook uit landen als Frankrijk, Oostenrijk, Italië, Spanje etc..

FESTIVAL CEMENT ZIT AAN HET BEGIN, AAN DE BRON! Culturele aanwas Wij maken de nieuwe aanwas voor het culturele veld zichtbaar door het selecteren en tonen van beginnende makers. Veel voorstellingen die Festival CEMENT presenteert, zijn (nog) niet op andere festivals of reguliere podia te zien. Hiermee levert de programmering van Festival CEMENT een meerwaarde ten aanzien van het reguliere aanbod. Uit gesprekken met de podia blijkt, dat deze de signalerende functie van Festival CEMENT niet kunnen overnemen. Zij hebben – terecht – andere criteria bij het programmeren van voorstellingen en kunnen niet in dezelfde mate als Festival CEMENT de focus leggen op jonge makers. De beste manier om dit nieuwe aanbod te presenteren, is om dat aanbod gebundeld eens per jaar te tonen in een festival zodat programmeurs, producenten en publiek een heldere en prikkelende selectie van talent te zien krijgen.

8

INSTROOM………. studenten - Fontys Hogeschool voor de Kunsten - Toneelacademie Maastricht - overige opleidingen

UITSTROOM

jonge makers

podia

- ongebonden makers

- Theaterfestival Boulevard

- De NWE Vorst / L'Avventura

- Limburg Festival

- Verkadefabriek - Plaza Futura

Festival CEMENT

- Over het IJ Festival - vlakke vloertheaters (NL/BE)

- TAC

- HZT

- Afslag Eindhoven

- Blind Date theatertournee

- United C

- GLOEDNIEUW

- 't Huis (Huis van Bourgondië)

- Circuit X (BE)

- Theater Aan Zee (BE)

- Theater Aan Zee (BE)

- internationaal jong talent

- internationale festivals

Dit schema brengt in kaart waar de makers op Festival CEMENT vandaan komen en welke (terugkerende) speelplekken het festival opleverde in de afgelopen jaren.

GLOEDNIEUW GLOEDNIEUW is een theaterroute in Zuid-Nederland, georganiseerd door het bkkc i.s.m. De NWE Vorst, Het Speelhuis, Chassé Theater, Plaza Futura, de Verkadefabriek, Theaterfestival Boulevard en Podium Bloos. M.i.v. 2013 treedt Festival CEMENT op als 'leverancier': de programmeurs van deze podia selecteren op Festival CEMENT drie makers wiens voorstelling op tournee zal gaan langs de Brabantse podia. De vierde maker van GLOEDNIEUW wordt gekozen door het publiek op Festival CEMENT.

Intenties    

Afslag Eindhoven gaat tweejaarlijks een kleinere voorstelling produceren, gemaakt door een pas afgestudeerde maker. We hebben de intentie uitgesproken deze voorstelling met extra belangstelling te volgen en in principe te tonen. United C geeft talentvolle jonge dansers die maakambities hebben de ruimte werk te ontwikkelen. We spreken de intentie uit dit werk met veel belangstelling te volgen en het in principe te tonen. Hetzelfde geldt voor de winnaar van De Entreeprijs: de eindejaarsvoorstelling van Fontys die op Theaterfestival Boulevard wordt onderscheiden. Met Theater Aan Zee (TAZ) in Oostende versterken we de komende jaren de band. De artistiek leider van Festival CEMENT neemt zitting in de jury van de KBC Jong Theater-prijs en een afgevaardigde van TAZ neemt zitting in de jury van de Dioraphte Stimuleringsprijs. Het aanbod van jonge makers van de twee festivals ligt in elkaars verlengde en deze werkwijze bevordert het uitwisselen van programmering.

FESTIVAL CEMENT ONDERSCHEIDT ZICH De meeste andere Nederlandse theaterfestivals, zoals Tweetakt, Over het IJ, Jonge Harten, Oerol en Theaterfestival Boulevard, stellen de voorstellingen centraal, en onderscheiden zich door een focus op een bepaalde discipline (jeugdtheater, dans, locatietheater), een bepaald type voorstellingen (succesvol, laagdrempelig) of een bepaalde doelgroep (jeugd). Festival CEMENT stelt de jonge maker centraal en is daarin uniek.

9

FESTIVAL CEMENT WERKT SAMEN Festival CEMENT werkt nauw samen met de volgende culturele instellingen:  Verkadefabriek & Theater a/h Vrijthof / AINSI / Timmerfabriek Festival CEMENT werkt samen met de Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch en Theater aan het Vrijthof / AINSI / Timmerfabriek in Maastricht. De hardware van ons festival – het festivalhart, het gebruik van hun theaterzalen en de kaartverkoop – vormt de basis van die samenwerking.  Verkadefabriek Vanaf 2013 wil Festival CEMENT in samenspraak met de programmeur van de Verkadefabriek jaarlijks vier makers een financiële bijdrage plus repetitieruimte leveren om zo coproducties mogelijk te maken en de talentontwikkeling een extra stimulans te geven.  Toneelacademie Maastricht / Fontys Hogeschool voor de Kunsten In samenspraak met de opleidingen wordt de studentenroute Turbulentie samengesteld.  bkkc Festival CEMENT werkt met het bkkc samen binnen het project Eerste Hulp voor jonge makers en is leverancier van de theaterroute GLOEDNIEUW.  Domein voor Kunstkritiek D.m.v. workshops voor het publiek wordt geprobeerd de actieve betrokkenheid te vergroten en een dialoog op gang te brengen.  Stichting Jheronimus Bosch 500 Met Stichting Jheronimus Bosch 500 werkt Festival CEMENT de komende jaren aan een internationaal residentieprogramma voor jonge choreografen.

ONDERNEMERSCHAP Festival CEMENT is een vakfestival en hanteert dit als uitgangspunt voor haar marketing en financiering.

MARKETING Profiel van ons publiek Onze bezoekers hebben een hele diverse achtergrond maar delen hun gemeenschappelijke interesse in en betrokkenheid met de kunstenaars. Ze zien vaak verschillende voorstellingen, verspreid over meerdere dagen. In 2011 bezocht 72% van hen drie of meer voorstellingen. Een groot deel van ons publiek is afkomstig uit Zuid-Nederland, ongeveer 60-65% (staan wij in NoordBrabant dan komt ruim 50% uit Noord-Brabant, staan wij Limburg dan komt ruim 50% uit Limburg). Ongeveer 35-40% komt uit de rest van Nederland (2008-2011). Ons publiek is redelijk hoog opgeleid, gemiddeld 75% HBO/WO en divers van leeftijdsopbouw met een accent op de leeftijd 18–35 en boven 45. Ons publiek is overwegend positief, en waardeert het festival met een gemiddeld cijfer van 7,8 (20092011). In de periode 2009-2011 was er sprake van gemiddeld 3.361 voorstellingsbezoekers per editie. Relatiebeheer Festival CEMENT is relatiebeheer. Wij zijn een intiem festival, met persoonlijke aandacht als een van de fundamenten. Wij proberen zowel de makers als de verschillende doelgroepen direct te betrekken bij de werking van het festival. Voorbeelden hiervan zijn: de Makersdag in het voortraject, professionals als mentor, kunstvakstudenten binnen Turbulentie en de workshop voor het publiek i.s.m. Domein voor Kunstkritiek. Deze werkwijze zetten wij de komende jaren voort.

Doelgroepen Wij richten ons specifiek op professionals, kunst(vak)studenten en cultuurliefhebbers als doelgroepen. 1. Professionals (nationaal en internationaal) Professionals (waaronder programmeurs, recensenten, collega-makers, financiers, producenten) zijn voor de verdere ontwikkeling van de maker onmisbaar. Zij zijn de mensen die de makers verder kunnen helpen aan speelplekken, opdrachten en feedback. Uit ons jaarlijks onderzoek onder programmeurs is gebleken dat we een goede reputatie hebben bij professionals en de afgelopen jaren steeg het bezoekersaantal van deze doelgroep gestaag. In de periode 2009-2011 vormden professionals gemiddeld 10% van het publiek. De komende jaren wordt ingezet op een intensivering van het contact met en uitbreiding van het aantal professionals dat Festival CEMENT bezoekt (10→14%). Nieuw daarbinnen is de ambitie het Vlaamse/internationale netwerk te vergroten (aandeel binnen professionals jaarlijks met 2% verhogen). 10

2. Studenten kunst(vak)onderwijs De studenten uit het kunst(vak)onderwijs (HBO en WO) zijn een andere belangrijke doelgroep voor Festival CEMENT. Zij zijn de professionals van de toekomst. In het bijzonder de studenten van de diverse opleidingen aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg en de Toneelacademie Maastricht. Tot de doelgroep kunst(vak)studenten rekenen wij ook studenten van AKV | St. Joost ('s-Hertogenbosch en Breda) en studenten kunst-/cultuurwetenschappen (Maastricht, Tilburg, Utrecht, Nijmegen). Festival CEMENT ziet mogelijkheden het bezoekersaantal van deze doelgroep te vergroten (≥ 2%). 3. Cultuurliefhebbers De cultuurliefhebbers vormen het ‘algemene publiek’ van Festival CEMENT. Publiek wordt daarom gewonnen onder vaste bezoekers van (podium)kunsten in de gaststad en haar regio en bij verwante instellingen en organisaties zoals b.v. podia en bibliotheken. De afgelopen jaren is het bezoekersaantal ook toen de programmering werd teruggebracht van 30 naar 20 makers - stabiel gebleven. De komende jaren wordt actief gewerkt aan het verder versterken van de band met het publiek. Wij gaan op zoek naar een ‘nieuwe meer betrokken’ rol voor het publiek binnen Festival CEMENT. Het is altijd onze ambitie het huidige publieksaantal te vergroten maar we hebben hier, gezien onze opzet met onbekende makers en de terugloop van bezoekersaantallen in het algemeen, geen al te hoge verwachtingen van (1 à 2%).

Marketingdoelstellingen In nauwe samenhang met de doelgroepenmarketing heeft Festival CEMENT voor de komende jaren de volgende speerpunten geformuleerd: 1. Vergroten van betrokkenheid en aantal van (toekomstige) professionals (nationaal/internationaal) De komende jaren willen we het belang van Festival CEMENT voor de (nationale) professionals versterken en meer zichtbaar maken door hen ‘partner in crime’ te maken. Zij zijn de afgelopen jaren inhoudelijk al meer betrokken door bijvoorbeeld als mentor te fungeren. Voor de Vlaamse/internationale programmeurs en de kunst(vak)studenten is de eerste opdracht hen bekend te maken met en te halen naar Festival CEMENT. - Ontwikkelen partnerschap voor (nationale) professionals. De komende jaren wil Festival CEMENT de professional extra’s bieden waarbij we denken aan: vrije toegang tot voorstellingen, speciaal samengestelde festivalprogramma’s, extra service en de mogelijkheid om door het jaar heen op de hoogte gehouden te worden over de talentvolle Zuidelijke makers; - Actief contact leggen met en betrekken van Vlaamse en internationale programmeurs; - Ontwikkelen specifiek bezoekersprogramma voor internationale programmeurs; - ‘Studentenpakket' waarin voorstellingsbezoek wordt gecombineerd met een 'kijkje in de keuken'. 2. Versterken van binding met en actiever betrekken van publiek Wij willen de band met het publiek versterken en zoeken naar mogelijkheden hen een actievere, meer betrokken rol te geven binnen Festival CEMENT. - Ontwikkelen van workshop voor publiek i.s.m. Domein voor Kunstkritiek; - Publieksprijs GLOEDNIEUW. 3. Vergroten en toespitsen van online community rond Festival CEMENT Voor de editie 2011 is Festival CEMENT begonnen met het inzetten van social media en het vergroten van gebruik van digitale media. Dit wordt een steeds belangrijker instrument in het uitbreiden en onderhouden van de contacten met de verschillende doelgroepen. We willen dit traject intensiveren. - Vergroten van ledenaantal social media (bv jaarlijks likes facebook met 250, nieuwsbriefleden met 200 verhogen); - Trackrecords van de makers van Festival CEMENT aanmaken en bijhouden; - Digitale informatie, nieuwsbrieven/facebookberichten/blogs, gedurende het hele jaar up to date houden en verspreiden, niet alleen in aanloop naar het festival.

11

Reguliere middelen Promotie van het festival vindt plaats via diverse kanalen en met verschillende middelen – al dan niet op een specifieke doelgroep toegespitst. Dat gebeurt onder meer door: - Theatertijdschrift TM treedt op als mediapartner voor professionals, waarbij onder meer het programmaboekje wordt meegestuurd. - Goede contacten en samenwerking met regionale media en landelijke pers, gericht op het genereren van media-aandacht en free publicity. - Algemene communicatie-inspanningen, waaronder het versturen van nieuwsbrieven en mailings, inzet van social media, aanbieden van lezers-/kortingsacties en verspreiden van flyers en affiches. - Duidelijke manifestatie van het festival in de standplaats, door aantrekkelijke promotie-uitingen en inzet van herkenbare huisstijl. Ook de programmering van voorstellingen op diverse locaties, op onverwachte plekken, trekt de aandacht. Specifieke locaties trekken immers specifieke doelgroepen aan. - Interactie met het (vak)publiek, door o.a online publicatie van publieksreacties. - Belangrijk is ook de grote groep van (trouwe) vrijwilligers die het festival ondersteunen. Festival CEMENT beschouwt hen als ambassadeur. Kaartverkoop en prijsbeleid Voor het algemene publiek blijft de dag-/weekpas het aangewezen middel om het festivalbezoek te stimuleren. M.i.v. 2012 wordt de losse voorstellingskaart opnieuw ingevoerd om te voorkomen dat bezoekers die slechts één voorstelling willen zien, afhaken. Het prijsverschil tussen losse voorstellingskaart en dagpas wordt minimaal gehouden om het bezoeken van meer dan één voorstelling te stimuleren. Wij zijn gestopt met de voorverkoopkorting. De prijsstelling is dankzij dag-/weekpassen laag ten opzichte van andere aanbieders en het bezoekersaantal is de afgelopen jaren vrij constant gebleven. Oftewel, de voorverkoopkorting heeft niet meer publiek opgeleverd maar wel minder inkomsten. Resultaten marketingdoelstellingen Het meten van gestelde doelen gebeurt middels informatie uit kaartverkoop, enquêtes via podium.tevreden.nl en eigen onderzoek onder professionals.

FINANCIERING De rol van Festival CEMENT als etalage van talent wordt de komende jaren belangrijker door: - het wegvallen van de productiehuizen; - het verminderen van productiegelden; - de versnippering van talentontwikkeling als taakstelling. Met het grotendeels wegvallen van de productiehuizen is voor de makers niet alleen structurele (financiële) ondersteuning weggevallen maar ook de plek waar zij continu zichtbaar waren. Festival CEMENT is een belangrijke schakel tussen (nieuw) aanbod en afname door podia en producenten en wij willen onze werking – tonen, verdiepen, ontmoeten – versterken en verbreden om van groter belang te kunnen zijn voor de toekomstkansen van de beginnende maker. Maar dit heeft wel gevolgen voor de kosten. De stijging van de kosten is terug te vinden in de volgende posten.: 1. Versterking programmering - Festival CEMENT heeft de afgelopen jaren gewerkt met minimale budgetten. Voor de programmering hanteerden wij een vaste lijn waarbij iedereen hetzelfde lage (dag)bedrag kreeg uitgekeerd. Dit lag meer in de lijn van onkostenvergoedingen dan van gangbare, reële uitkoopsommen. Het spelen op Festival CEMENT werd gezien als investering in hun toekomst. Door het grotendeels wegvallen van de productiehuizen en van veel productiemiddelen wordt deze investering buitenproportioneel groot. Wij achten het van groot belang de maker in de toekomst wel reële uitkoopsommen te betalen. Op die manier leveren wij een bijdrage aan hun zelfstandig ondernemerschap; - Festival CEMENT produceert niet zelf maar gaat wel coproduceren. Een beperkt aantal geselecteerde makers van Festival CEMENT krijgt een coproductiebudget en repetitieruimte aangeboden om een extra slag te kunnen maken binnen hun voorstelling waardoor zij meer kans hebben zich te ontwikkelen en zich in de kijker te spelen. 2. Versterking communicatie - Om de maker het hele jaar onder de aandacht te kunnen brengen van de professional.

12

3. Versterking organisatie - Voor de artistiek leider is voorzien in extra uren (0,6→0,8fte) vanwege de uitbreiding van de programmering richting het internationale werkveld (uit de Europese/Stichting Jheronimus Boschgelden) en het wegvallen van de onbezoldigde uren van de vroegere bestuursleden (de artistieke leiding van Het Huis van Bourgondië en Productiehuis Brabant); - Voor de zakelijk leider is voorzien in extra uren (0,6→0,8fte), om werkelijk gewerkte uren en betaalde uren beter in verhouding te brengen; - Voor de medewerker productie is voorzien in extra uren (0,25→0,3) vanwege de uitbreiding van de programmering met het internationale luik; - Voor de medewerker communicatie is voorzien in extra uren (0,4→0,8fte) om gedurende het hele jaar de online database over de makers van Festival CEMENT bij te houden en de contacten met de verschillende instanties en doelgroepen te onderhouden om daarmee betere zichtbaarheid voor de makers te realiseren. Met het grotendeels wegvallen van de productiehuizen vervalt een structurele vertegenwoordiging van de makers. Deze uitbreiding van onze werking maakt extra geld nodig. Meer dan Festival CEMENT de afgelopen jaren in heeft kunnen zetten, tegen de stroom in van de huidige mores maar ook noodzakelijk als gevolg van de huidige mores, de actuele wijzigingen in het culturele veld. In tegenstelling tot meer publieksgerichte festivals is de eigen verdiencapaciteit gering en slechts met mate te verhogen. Voor de noodzakelijke verhoging van ons budget om het effect van Festival CEMENT te verhogen zetten wij dan ook in op groei van de private gelden en de overheidsbijdragen. Groei binnen de private gelden voorzien wij door: - een ‘partnerschap’ voor professionals te ontwikkelen met daaraan gekoppeld een hogere prijsstelling. Wij vragen hen een grotere financiële bijdrage (100 à 250 €) om het festival met haar etalagefunctie mogelijk te maken (streefdoel is, in 2016 100 partnerschappen); - iets hogere prijzen te vragen voor voorstellingskaarten en passen; - Europese gelden voor de internationale programmering als uitvloeisel van de samenwerking met Stichting Jheronimus Bosch, zie ***. Groei binnen de overheidsgelden voorzien wij door: - een hogere bijdrage van Fonds Podiumkunsten vanwege onze bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten, leidend motief om in aanmerking te komen voor deze bijdrage; - een hogere bijdrage van de provincies Noord-Brabant en Limburg vanwege ons grotere belang voor de culturele infrastructuur in Zuid-Nederland als gevolg van het grotendeels wegvallen van beide productiehuizen.

*** De nieuwe internationale lijn zoals deze in 2012 van start is gegaan, is mogelijk gemaakt door de bijdrage van Stichting Jheronimus Bosch. Deze bijdrage heeft ons in staat gesteld een start te maken met het verkennen van het internationale veld en in 2012 de eerste internationale voorstellingen te programmeren. Voor de komende jaren is de intentie uitgesproken de samenwerking te continueren en verder uit te werken richting extra Europese gelden. Festival CEMENT draagt zorg voor de inhoudelijke component – programmering, ’artist in residence’ project en bijbehorende randprogramma – en input voor de Europese aanvraag. Stichting Jheronimus Bosch ondersteunt middels een financiële bijdrage, de overkoepelende coördinatie van het ‘artist in residence’ project en is aanvrager voor de Europese gelden.

13

Financieringsmix Verdeling overheidsgelden en eigen/andere inkomsten: evaluatie 2011

overheidsgelden*

begroting 2013

€

%

€

%

178.534

67

342.000

71

* 2 provincies, 2 gemeenten, Fonds Podiumkunsten

** o.a. Stichting Jheronimus Bosch, particuliere fondsen**

60.000

23

102.000

21

recette, sponsoring…

27.756

10

40.000

8

266.290

100

484.000

100

TOTAAL

Stichting Dioraphte, Prins Bernhard Cultuurfonds

De eigen/andere inkomsten nemen in percentage af maar voldoen ruimschoots (29%) aan de eisen.

Verdeling van de gelden over beheer, activiteiten, programmering: evaluatie 2011

begroting 2013

€

%

€

%

60.156

23

76.250

16

personeel

47.052

18

61.500

13

materieel

13.104

5

14.750

3

activiteiten

208.151

77

407.750

84

personeel

88.297

33

120.750

25

prod./publ.

18.159

18

26.250

16

programmering

70.629

26

209.500

43

268.574 -2.646

100

484.000 0

100

beheer

TOTAAL resteert

Efficiency en kostenbesparing Meer efficiency en lagere kosten dan de afgelopen jaren kan niet! Festival CEMENT heeft het maximale gehaald uit het budget dat haar tot beschikking stond. Wij hebben waar mogelijk samengewerkt, diensten en gunsten uitgeruild en bijdragen in natura verworven. Het belang van Festival CEMENT – het bijdragen aan de toekomst van het culturele veld – was hierin een grote motivatie voor iedereen. Strategie bij tegenvallende inkomsten Indien de inkomsten tegenvallen heeft dat vooral effect op het volume van de programmering. - Tegenvallende overheidsgelden zijn van tevoren bekend en hebben rechtstreeks invloed op het aantal getoonde makers. - Voor tegenvallende (Europese en/of Stichting Jheronimus Bosch) gelden geldt hetzelfde maar dan met betrekking op het internationale aandeel binnen de programmering. - Het op voorhand veilig stellen van recette is een lastig traject, maar wij menen daar met de invoering van het ‘partnerschap’ een stap in te zetten. Bij tegenvallende inkomsten met het inkrimpen van de programmering als gevolg, zal ook de organisatie aangepast worden.

14

ORGANISATIE Stichting CEMENT heeft de Code Cultural Governance als leidraad genomen bij het inrichten van haar bestuursvorm (2005) en directiestatuut (2006). Halverwege 2012 wordt de bestuursvorm van Stichting CEMENT omgezet van Raad van Toezichtmodel naar Bestuur + Directiemodel, waarna ook het directiestatuut conform de Code Cultural Governance wordt bijgesteld. Met ingang van de nieuwe Kunstenplanperiode is Stichting CEMENT als volgt georganiseerd: Bestuur Het bestuur bestaat uit minimaal drie leden die kennis, ervaring en netwerken vertegenwoordigen op de volgende gebieden: provincie Limburg, provincie Noord-Brabant (zonder dat zij hier een bestuurlijke afvaardiging van zijn), het (landelijke) werkveld, het kunstvakonderwijs, overheid en/of politiek. Directie De dagelijkse leiding wordt gevormd door een artistiek en zakelijk leider. Zij dragen bij aan het te vormen beleid en zijn verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan en de dagelijkse gang van zaken. Raad van Advies De Raad van Advies telt minimaal drie leden en bestaat uit vertegenwoordigers van bedrijven en instellingen die een bijdrage leveren aan de versterking van het festival. Zij levert adviezen op gebied van ondernemerschap en bedrijfsvoering en brengt haar netwerk naar Festival CEMENT. Team In de aanloop naar en gedurende het festival werkt de directie samen met een kleine kern van (freelance) medewerkers op het gebied van productie/techniek en marketing/communicatie. Dit team wordt aangevuld met enkele stagiaires en vele vrijwilligers, zonder wie het festival niet zou kunnen plaatsvinden.

15

'Ik heb drie jaar op Festival CEMENT mogen staan, van 2001 t/m 2003, en heb dat iedere keer als ontzettend fijn ervaren. Het waren mijn drie allereerste voorstellingen voor Productiehuis Brabant, en dus was het nog heel spannend m'n werk te tonen. Het festival biedt gelukkig veel veiligheid, dat is fantastisch. Op Festival CEMENT is het mogelijk echt op te vallen als je iets moois hebt gemaakt. Bovendien is het een fijne plek om je te presenteren en mensen te leren kennen. Het leverde mij inspirerende ontmoetingen en veel ondersteuning. Het festival is perfect gericht op beginnende makers. En is daarmee voor mij een goede start van mijn ontwikkeling als theatermaker geweest.'

Madeleine Matzer regisseur en artistiek leider MATZER Theaterproducties, voor het eerst op Festival CEMENT in 2001

‘Festival CEMENT was voor T.ra.sh. de optimale springplank om in korte tijd te groeien van provinciaal naar internationaal gezelschap. Het was het eerste festival dat ons gepromoot heeft. Vijf jaar lang waren we als jong gezelschap een terugkerende gast. Mede dankzij jaarlijkse programmering op Festival CEMENT konden T.r.a.s.h. en haar werk in de tussentijd evolueren. T.r.a.s.h. voelt zich (ziels)verwant met de identiteit van het festival en de sfeer rondom. De ontmoetingen en confrontaties met andere makers, programmeurs en publiek gedurende de verschillende festivaledities waren meer dan welkom voor ons als jong gezelschap. Reflectie en feedback stonden centraal, ook in het opbouwen van een artistiek en zakelijk netwerk. Het vertrouwen en geloof van de directie van het Festival zijn van enorme waarde geweest voor het kritisch en strategisch denken van T.r.a.s.h..'

Kristel van Issum choreograaf en artistiek leider T.r.a.s.h., voor het eerst op Festival CEMENT in 2001

16