JAARVERSLAG 2001-2002
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
1
INHOUD
1. Inleiding ......................................................................................................................... 4 2. Gerealiseerde doelstellingen: algemeen ...................................................................... 4 3. Gerealiseerde jaardoelstellingen.................................................................................. 5 3.1. Projectcoördinatie, management en werking........................................................... 5 3.2. Jaardoelstelling Component 1: Verzamelen en analyseren van data ....................... 6 3.2.1. Verzamelen en eerste analyse van administratieve en wetenschappelijke data. 6 3.2.2. Survey over (on)Gelijke Kansen (LUC)............................................................ 6 3.2.3. Inventarisatie en analyse van bestaande beleidsindicatoren ............................. 7 3.3. Jaardoelstelling Component 2: Uitvoeren van fundamenteel onderzoek ................ 8 3.3.1. Onderzoekslijn 1: Transversaal......................................................................... 8 3.3.2. Onderzoekslijn 2: Vrouwen ............................................................................ 12 3.3.3. Onderzoekslijn 3: Allochtonen ....................................................................... 14 3.3.4. Onderzoekslijn 4: Leeftijd (Kinderen/Ouderen)............................................. 15 3.3.5. Onderzoekslijn 5: Holebi's.............................................................................. 16 3.4. Jaardoelstelling Component 3 Kortlopend onderzoek........................................... 18 3.4.1. Allochtonen & Nieuwsgaring ......................................................................... 18 3.4.2. Allochtone ouderen......................................................................................... 18 3.4.3. Huwelijksdynamiek ........................................................................................ 18 3.5. Wetenschappelijke dienstverlening ....................................................................... 19 4. Bijsturing ..................................................................................................................... 19 4.1. Politicologisch onderzoek...................................................................................... 19 4.2. Allochtonen en Globalisering ................................................................................ 20 4.3. Survey in 2003 en 2004 ......................................................................................... 20 4.4. Maatschappijmodel ................................................................................................ 20 4.5. Nieuwsbrief............................................................................................................ 21 4.6. Expertenrapporten en seminars.............................................................................. 21 4.7. Juridische consultancy ........................................................................................... 21 5. Gerealiseerde vorming................................................................................................ 21 5.1. Cursus Gelijke Kansen........................................................................................... 21 5.2. VAO-vrouwenstudies ............................................................................................ 21 5.3. Onderwijsmodule Holebi's: Recht / Zorg / Strijd .................................................. 22 5.4. Regenwoud ............................................................................................................ 22 6. Gerealiseerde valorisatie-initiatieven........................................................................ 22 6.1. Studiedagen - ge(co)organiseerd door het Steunpunt ............................................ 22 6.1.1. Opening 21 maart 2002................................................................................... 22 6.1.2. Digitale Kloof, 20 maart 2002 ........................................................................ 22 6.1.3. International seminar Gelijke Kansen 4 juli 2002 .......................................... 22 6.1.4. Expertenseminar Juridische aspecten Gelijkekansenbeleid 23 oktober 2002. 22 6.1.5. International workshop Integration of gender research in EU’s 6th FW......... 23 6.1.6. Expertenseminar Holebi's en Gelijke Kansen 13 november 2002.................. 23 6.1.7. Studienamiddag Holebi's en Algemeen Welzijnswerk 13 november 2002 .... 23 Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
2
6.1.8. Studiedag 'Women’s interests and politics in Belgium and Sweden' 15 november 2002.......................................................................................................... 23 6.1.9. Studievoormiddag Ouderen en Openbaar Vervoer 19 november 2002.......... 23 6.1.10. Onderzoeksnamiddag Allochtonen-onderzoek binnen het Steunpunt 27 november 2002.......................................................................................................... 24 6.1.11. Digitale ontmoetingen / Digitales 4-7 december 2002 ................................. 24 6.1.12. Studiedag Gelijke Kansen-Indicatoren 11 december 2002........................... 24 6.2. Studieverblijven en representatie in internationaal verband.................................. 24 6.3. Lezingen op internationale congressen en symposia ............................................. 26 6.4. Lezingen op nationale congressen en symposia .................................................... 27 6.5. Bijwonen van lezingen op nationale congressen en symposia .............................. 29 6.6. Publicatielijst.......................................................................................................... 32 7. Overlegstructuren ....................................................................................................... 35 7.1. Het Directiecomité ................................................................................................. 35 7.2. Het Wetenschappelijk Management Team (WMT)............................................... 36 7.3. Stafvergadering ...................................................................................................... 37 7.4. Beleidsdagen .......................................................................................................... 37 7.5. Stuurgroep.............................................................................................................. 38 7.6. Bestuurlijke en representatieve functies ................................................................ 38 8. Personeel ...................................................................................................................... 39
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
3
1. Inleiding We bieden een overzicht van de activiteiten van het Steunpunt Gelijkekansenbeleid (S-GKB), vanaf de start in november 2001 tot eind 2002. Deze periode vormt het eerste werkingsjaar en dit is het eerste Jaarverslag.
2. Gerealiseerde doelstellingen: algemeen In het Meerjarenplan voor het Steunpunt Gelijkekansenbeleid werd de algemene doelstelling als volgt geformuleerd: Bijdragen tot structureel en lange-termijnonderzoek op het vlak van Gelijke Kansen. Het ondersteunen en bevorderen van de globale ontwikkeling en uitvoering van het Gelijkekansenbeleid en van de integratie van dit beleid in andere beleidssectoren en in maatschappelijke structuren. Het sensibiliseren van de doelgroepen en van de brede bevolking voor de gelijkekansenproblematiek; dit is de feitelijke ongelijkheden in de samenleving zichtbaar en bespreekbaar maken. Meer in het bijzonder wilde het S-GKB in de eerste bestaansperiode van 2001-2006: De Vlaamse overheid wetenschappelijk ondersteunen op het vlak van Gelijke Kansen, door op een geïntegreerde manier multidisciplinaire expertise en onderzoekspotentieel te ontwikkelen en ter beschikking te stellen. De gegevens, de analyse en onderzoeksresultaten gestructureerd en gericht ontsluiten naar de doelgroepen, anderen actoren en het brede publiek. In algemene zin geformuleerd werd gedurende 2001-2002 op de volgende wijze aan deze doelstellingen bijgedragen: er werd een samenhangend geheel van onderzoeksprojecten opgestart, beantwoordend aan de inhoud van het Meerjarenplan, en dit voor de vier doelgroepen, te weten: Vrouwen, Allochtonen en nieuwkomers, Ouderen/Kinderen, Holebi's; er werd een visie ontwikkeld op de verbanden tussen de verschillende doelgroepen die in het S-GKB vertegenwoordigd zijn. Er wordt immers zowel doelgroep-specifiek onderzoek gedaan als onderzoek met een transversaal karakter. Er zijn problematieken in verband met ongelijke kansen die wetenschappelijk op een abstracter niveau dienen behandeld te worden dan het concrete niveau van de specifieke problemen van specifieke leden binnen een geïdentificeerde doelgroep. Dit noemen we: de transversale werking van het S-GKB; er werd een visie ontwikkeld in verband met de statistieken en indicatoren die het S-GKB wenst te verzamelen, breed aan te bieden en up-to-date te houden; hoewel het S-GKB een Vlaams onderzoekscentrum is betreffende de Gelijke Kansen problematiek in Vlaanderen, werden de internationale contacten die promotoren en medewerkers in het S-GKB hebben ingebracht, zorgvuldig onderhouden en verder uitgebouwd in het specifieke kader van 'Gelijke Kansen'. Dit hangt nauw samen met de
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
4
erkenning van de stuwende rol die de EU speelt in verband met Equal Opportunities en de (daaruit volgende) wetenschap dat de Gelijke Kansen problematiek verder in Europees verband behandeld zal worden (zowel politiek als wetenschappelijk); regelmatig overleg met de overheid heeft de wederzijdse vragen en mogelijkheden duidelijk gemaakt en heeft het S-GKB in staat gesteld om vragen tot kortlopend onderzoek en vragen om advies op een systematische wijze in de werking van het S-GKB in te bouwen; door middel van de uitbesteding van expertenrapporten en aansluitende studienamiddagen, door middel van het oprichten van academische expertennetwerken ten behoeve van verschillende onderzoekscellen van het S-GKB en door middel van de werking van het Wetenschappelijk Management Team (WMT) en de Stuurgroep is inhoudelijk contact opgebouwd met collega's die zich op aangrenzende onderzoeksterreinen bevinden, zowel binnen de universiteiten die het consortium uitmaken als in andere universiteiten. Deze algemene doelstellingen worden in de concrete werking vertaald in jaardoelstellingen, transversaal en per onderzoekscel. Zij worden in het volgende punt beschreven.
3. Gerealiseerde jaardoelstellingen 3.1. Projectcoördinatie, management en werking Het S-GKB is van start gegaan in de herfst 2001. De periode tot de officiële opening van het S-GKB op 21 maart 2002 kan beschouwd worden als de opstartfase. In de opstartfase werden de logistieke voorwaarden gecreëerd om als onderzoeksinstituut te kunnen werken (infrastructuur, uitrusting, opbouw werkcontacten met de ondersteunende administratieve omgeving); werden de samenwerkingsmodaliteiten tussen de leden van het consortium inhoudelijk en praktisch op punt gesteld; werd een efficiënt secretariaat uitgebouwd ten behoeve van de generieke functies van het Steunpunt en ten behoeve van de ondersteuning van het fundamenteel onderzoek; werden voor de verschillende onderzoekscellen onderzoekers aangeworven; hiertoe werden formele open wervingsprocedures doorgevoerd (in samenwerking met VDAB) en werden zorgvuldige selecties gemaakt binnen het ruime aanbod aan kandidaten; werden voor de verschillende doelgroepen expertenrapporten uitbesteed. In deze rapporten werd aan deskundigen (extern aan het Steunpunt) een state of the art gevraagd van het recente onderzoek op het terrein van Gelijke Kansen voor een specifieke groep of problematiek. De inhoud van deze rapporten biedt een nuttig kader om het onderzoek dat binnen het Steunpunt gedaan wordt te situeren; het biedt de mogelijkheid om snel zicht te hebben om de aanwezige lacunes in het onderzoek in Vlaanderen. Bovendien hebben de expertenrapporten de gelegenheid geboden om op een systematische manier, onder alle onderzoekers van het Steunpunt, basiskennis over elkaars onderzoeksgroep te delen en boden de rapporten en de daarmee samenhangende studienamiddagen de gelegenheid de werking van het Steunpunt open te trekken naar deskundigen aan andere universiteiten en centra; Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
5
werd in samenwerking met OASeS (UFSIA) een data-toeleveringssysteem uitgekiend, dat het mogelijk maakt nieuwe gegevens te gebruiken en aan derden aan te bieden en bovendien werd uitgebreide know-how in verband met sociale uitsluiting en armoede ten dienste gesteld van nieuw onderzoek in verband met Gelijke Kansen; werd het organigram van het S-GKB, zoals reeds beschreven in het Meerjarenplan, tot leven gewekt. Concreet betekent dit dat de volgende structuren zijn ingesteld en efficiënt werken: o DC - Directiecomité o WMT - wetenschappelijke management team o Stuurgroep o Stafvergadering o Beleidsdagen Voor samenstelling en functie van deze gremia: zie punt 7 - Overlegstructuren; werd de website gelanceerd: http://www.steunpuntgelijkekansen.be/ waarop de algemene en specifieke informatie over het S-GKB te vinden is; ook de publicaties (rapporten) van het Steunpunt worden hier ter beschikking gesteld; werd een HRM-nota opgesteld - zoals voorzien in het Meerjarenplan - en werden met het personeel functioneringsgesprekken gevoerd.
3.2. Jaardoelstelling Component 1: Verzamelen en analyseren van data 3.2.1. Verzamelen en eerste analyse van administratieve en wetenschappelijke
data Op intranet wordt ten behoeve van de onderzoekers een grote hoeveelheid statistische gegevens ter hand gesteld; op deze wijze worden gegevens over de doelgroepen heen gedeeld; per doelgroep worden de gegevens aangevuld. Deze data-pool vormt de basis voor het eigen onderzoek en de beantwoording van vragen door derden. Ter publicatie in het Jaarboek is een 'statistiekengids' gemaakt, waarin beschreven wordt waar op internet zich de gegevens bevinden die in verband met Gelijke Kansen van belang zijn, hoe ze het handigst kunnen geraadpleegd worden en wat ervan verwacht mag worden. Er is een uitgebreid rapport over genderindicatoren gepubliceerd (zie verder) en deze genderstatistieken zullen verder opgevolgd worden. Er zijn theoretische verkenningen ondernomen en data verzameld over de mogelijkheden om Gelijke Kansen-Indicatoren te ontwikkelen. Analyse van statistische gegevens binnen de onderzoekscel Leeftijd in verband met uittrede uit de arbeidsmarkt. Analyse van gegevens binnen de onderzoekscel Vrouwen in verband met vrouwen en hoger onderzoek, in verband met de combinatie van gezin en arbeid, in verband met studiekeuze. Verzamelen van survey gegevens (bij afwezigheid van administratieve gegevens) binnen de onderzoekscel Holebi's. 3.2.2. Survey over (on)Gelijke Kansen (LUC) De eerste fase van het onderzoeksproject 'survey naar Gelijke Kansen tijdens de levensloopbaan' bestond uit de literatuurstudie en de inventarisatie van bestaande literatuur. Deze literatuurstudie is een grondige analyse van bestaande publicaties met betrekking tot Gelijke Kansen en
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
6
levensloopbaan. Het heeft geleid tot een inventaris van beschikbaar materiaal en inzichten, opgedeeld naar de verschillende fasen tijdens de levensloop. In november 2002 volgde Steven Lenaers Tinne Mertens op binnen het Steunpunt. Hij werkte verder aan de survey 'Gelijke Kansen binnen de levensloop'. Op basis van de gevoerde literatuurstudie en de beschikbare inventaris van het levenslooponderzoek in Vlaanderen werkte hij een concreet onderzoeksthema uit. Centraal in de survey staat het onderzoek naar het '(on)gelijke kansengevoel' als sturend mechanisme van de levensloop en naar de beleving ervan. In hoeverre zijn mensen in staat om eigen keuzes te maken in hun leven? Welke barrières ervaren mensen hierbij? Is er sprake van een (on)gelijke kansengevoel? Wat is hiervan de invloed op hun levensopvatting en -beleving? Welke verschillen bestaan er op dit vlak naar geslacht, leeftijd, afkomst en seksuele voorkeur? Om tot een adequaat antwoord op de gestelde onderzoeksvragen te komen, werd een aangepaste onderzoeksmethodologie uitgewerkt. Het onderzoek bestaat uit een kwalitatief en een kwantitatief luik. De kwalitatieve fase bestaat uit biografische interviews bij mensen uit de vier doelgroepen van het Gelijkekansenbeleid. Het kwantitatieve luik verzamelt cijfergegevens bij de Vlaamse bevolking aan de hand van een postenquête. Het onderzoek zal resulteren in een publicatie eind 2004. Het werk in verband met de survey wordt begeleid door een eigen Stuurgroep. Tevens wordt de gang van zaken regelmatig besproken op de stafvergaderingen, zodat de aansluiting bij de ontwikkelingen in de onderzoekscellen bewaakt wordt.
3.2.3. Inventarisatie en analyse van bestaande beleidsindicatoren In een goed voorbereide studiedag werden op 11 december 2002 indicatoren-deskundigen bij elkaar gebracht op een interne scholingsdag in verband met Gelijke Kansen-Indicatoren. De voorbereiding bestond uit volgende stappen: een internationale verkenning van wat er aan Gelijke Kansen-Indicatoren bestaat; een bestudering van het werk van indicatoren-experten waarvan het terrein het dichtst aanleunt bij Gelijke Kansen; een vergelijking tussen het werk in verband met genderindicatoren van Nico Steegmans en wat voor Gelijke Kansen in het algemeen en voor elke doelgroep afzonderlijk wenselijk is; een bespreking met de opdrachtgevers van de specifieke wensen in verband met Gelijke Kansen-Indicatoren. De follow-up van de studiedag heeft geleid tot de vastlegging van beleidsdomeinen waarop data worden opgevolgd. Tevens heeft het ertoe geleid te berusten in de opsplitsing van Gelijke Kansen-Indicator(en) binnen het Steunpunt in monitoring activiteiten voor knelpunten. De ambitie om een maat voor Gelijke Kansen op te stellen gaat de draagkracht van het Steunpunt te boven. Belangrijk is ook hoezeer het gedane werk aanspoort tot verdere samenwerking met APS en andere Steunpunten. We verwachten dat het verzamelen en ter beschikking stellen van data, en de ontwikkeling van indicatoren zal uitgroeien tot een activiteit die door verschillende
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
7
Steunpunten gezamenlijk zal uitgevoerd worden. Ook dan zal taakverdeling noodzakelijk zijn, maar binnen een georchestreerde aanpak.
3.3. Jaardoelstelling Component 2: Uitvoeren van fundamenteel onderzoek 3.3.1. Onderzoekslijn 1: Transversaal 3.3.1.1. Levensloopbaan In elke onderzoekscel worden bestaande gegevens in verband met 'levensloop' verzameld en nieuwe gegevens gegenereerd. In de onderzoekscel Vrouwen speelt 'levensloopbaan' een belangrijke rol in het project 'Combinatie van levenssferen'. Daar betekent 'levensloopbaan' zowel levensloop als loopbaan, en in het bijzonder de combinatie van professionele carrière en privéleven. In de onderzoekscel Allochtonen is vooral aandacht voor 'levensloop' in de projecten die werken met biografische interviews. In de onderzoekscel Leeftijd toont de invalshoek 'levensloop' zich in de eerste plaats cijfermatig: bij het uittreden uit de arbeidsmarkt komen factoren die de levensloop en de loopbanen bepalen duidelijk tot uiting. In bestaand holebi-onderzoek blijkt de levenslange combinatie van de wijze waarop men leven privé en publiek vorm geeft geen levendige onderzoekstrend. De dataverzameling van het eigen onderzoek in dit kader gaat begin 2003 van start. In alle onderzoekscellen wordt een documentatiebestand aangelegd van gegevens en onderzoeken die relevant zijn voor een levensloopbaan-benadering binnen het Gelijke Kansen onderzoek en sociaal beleid. De survey is het onderzoek bij uitstek waarin 'levensloopbaan' centraal staat (zie 3.2.2.). Op de stafvergadering van 3 juni 2002 deed OASeS-onderzoekster Caroline De Wilde een presentatie over haar FWO-onderzoek 'Een levensloopperspectief op sociale uitsluiting en armoede.' Hieruit resulteerde een blijvend vruchtbaar contact en werd kennis genomen van een mogelijk kader voor het levensloopbaan-perspectief binnen het S-GKB. In het volgende werkingsjaar zal er voldoende informatie voorhanden zijn om knelpunten in verband met Gelijke Kansen voor de verschillende doelgroepen uit te zetten op een biografische tijdslijn.
3.3.1.2. Beeldvorming De wijze waarop de verschillende doelgroepen en het principe van Gelijke Kansen door de media in beeld worden gebracht, is object van transversaal onderzoek. Dit onderzoek overstijgt de verschillende onderzoekscellen, maar het wordt gevoed en gestuurd vanuit de onderzoekscel Vrouwen. Het sluit aan bij de expertise, het theoretisch kader en de instrumenten die in eerder in lopend onderzoek Vrouwenstudies (UIA-PBO) werden ontwikkeld. Drie lijnen werden uiteengezet om in de breedte van het Steunpunt-onderzoek gebruikt te kunnen worden: a) theoretisch kader en geschiedenis van beeldvormingsonderzoek; b) overzicht van beleidsinitiatieven (Europese en nationaal) om positieve beeldvorming van doelgroepen die het risico lopen negatief gerepresenteerd te worden, te bevorderen;
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
8
c) verkenning van de relatie tussen communicatie-wetenschappelijk beeldvormingsonderzoek (waarin 'beeldvorming' betekent: representatie in de media) en sociaalpsychologisch beeldvormingsonderzoek (waarin 'beeldvorming' verwijst naar de attitude van de bevolking tegenover een verschijnsel of een groep); d) voorbereiding empirisch onderzoek over de beeldvorming van politieke kandidaten in de federale verkiezingen van 2003. In Jaarboek I van S-GKB wordt door Sonja Spee verslag gedaan van de punten (a), (b), (c) van deze onderzoekslijn.
3.3.1.3. Concept Gelijke Kansen & Gelijke Kansen in de Verzorgingsstaat Om het concept 'Gelijke Kansen' theoretisch uit te klaren, organiseerden we een internationaal seminar. Op 4 juli 2002 kwamen specialisten uit verschillende landen bij elkaar om presentaties te bespreken waarin 'Gelijke Kansen' vanuit verschillende hoeken werden belicht. De sprekers overstegen hierbij de grenzen van een doelgroep-benadering. Sprekers: prof. dr. Philippe Van Parijs (Professor, Faculty of economic, social and political sciences, UCL, Belgium) prof. dr. Harry Willekens (Lecturer Women's studies and Professor, Faculty of Law, University of Antwerp (UIA), Belgium) dr. Barbara Bagilhole (Reader in Equal Opportunities in Social Policy, Loughborough University, UK) dr. Marco Martiniello (Research leader FNRS, Faculty of Law - Political Sciences, University of Liege, Belgium) dr. Flip Lindo (Senior Research Fellow, Institute for Migration and Ethnic Studies (IMES), University of Amsterdam, Netherlands) dr. Catherine Hakim (Senior Research Fellow, London School of Economics, UK) Prof. dr. G. Wekker (Professor Gender and Ethnicity, University of Utrecht, Netherlands) dra S. Spee (S-GKB) dr. Ch. Timmerman (S-GKB) Dit internationaal seminar kreeg een uitgebreide follow-up: de bijdragen worden (in het Nederlands) gepubliceerd in Jaarboek I van het S-GKB; binnen de staf werden de synthese en de resterende vragen gerelateerd aan het eigen onderzoek, met impact op elk lopend onderzoek; door J. Vranken, M. Van Haegendoren en M. Michielsens werden bijgedragen voor het Jaarboek geschreven die zich systematisch verhouden tot de inzichten die opgeleverd werden in de internationale contacten; het seminar werd ook bijgewoond door de leden van de international board van het Athena II project 'Bridging the gap between Women’s Studies in the academia and Women’s Organisations and Training for Women in the Field', zodat ook daar de followup mogelijk is; het seminar inspireerde mede het concept voor de internationale conferentie 'Equal Opportunities' die door het S-GKB in maart 2004 zal gehouden worden; het seminar inspireerde mede het transversale onderzoeksproject dat in het Jaarplan 2003 werd opgenomen 'Taalgebruik over Gelijke Kansen', met als onderzoeksvraag: in welke mate is het maatschappelijk discours doordrongen van een 'Gelijke Kansen'-gedachte en
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
9
hoe wordt punctueel in de media gesproken over 'Gelijke Kansen', 'ongelijkheid', '(sociale) rechtvaardigheid', 'discriminatie'. Anders dan in het beeldvormingsproject ligt de nadruk hier op het taalgebruik en de verbale conceptualisatie door publiek, journalisten, beleidsvoerders en andere politici; het seminarie heeft bijgedragen tot de uitbouw van de internationale contacten, die blijvend vruchtbaar zullen zijn voor de verdere werking. Dit was een belangrijk intern vormingsmoment, met nationale en internationale uitstraling.
3.3.1.4. Politicologische benadering van (de praktijk) van Gelijkekansenbeleid 3.3.1.4.1. Vernieuwend transnationaal Gelijkekansenbeleid: Onderzoekster: Joke Wiercx (VUB) Aan prof. A. Woodward (VUB) werd, conform aan de bepalingen van het Meerjarenplan, een project uitbesteed, getiteld 'Vernieuwend transnationaal Gelijkekansenbeleid'. Tot 1 oktober 2002 werd door de promotor en hulpkrachten aan het onderzoek gewerkt. Op 1 oktober 2002 trad een onderzoekster in dienst ten behoeve van dit project, Joke Wiercx. Doelstellingen van dit onderzoek zijn: inzicht verkrijgen in de rol van (transnationale) sociale bewegingen en nieuwe middelen van communicatie en netwerking bij de ontwikkeling en implementatie van Gelijkekansenbeleid; inzicht verkrijgen in de invulling van de begrippen mainstreaming en diversiteit binnen Gelijkekansenbeleid op trans- en internationaal niveau; strategieën ontwikkelen voor het beter opvangen op een vroeg stadium van nieuwe impulsen uit diverse strekkingen van gelijke kansenbewegingen en maatregelen voorstellen voor verbeterde ondersteuning van betrokkenheid en participatie van diverse burgers in het beleidsvormingsproces. Realisaties: er werd een internationale literatuurlijst samengesteld: Gelijkekansenbeleid, nieuwe sociale bewegingen (gender, holebi, etniciteit), transnationale organisatie, beleidsnetwerken, diversiteit; er werd een inventarisatie gemaakt van transnationale organisaties uit het middenveld met kantoren of activiteiten in Brussel en Vlaanderen; er werd een empirisch onderzoeksplan uitgewerkt. Het conceptuele kader dat in dit onderzoek wordt gebruikt is gebaseerd op het begrip van de 'fluwelen driehoek'1 (Woodward, 2001: 36). Beleid wordt gemaakt door verschillende betrokken actoren; zowel de overheid als sociale bewegingen spelen hierin een cruciale rol. Maar met betrekking tot Gelijkekansenbeleid behoren ook academici tot de belangrijke actoren. Het is dan ook mogelijk om te spreken van een 'driehoek', waarbij de drie hoeken ingenomen worden door de betrokken actoren, en de samenspraak tussen de hoeken belangrijk is om tot de invulling van (en de legitimering van) Gelijkekansenbeleid te komen. Deze 'fluwelen driehoek' in het geval van genderbeleid blijkt toepasbaar te zijn op de totstandkoming en implementatie van gender mainstreaming (Woodward, 2001; 36-7). De vraag is of dit patroon ook terug te vinden is bij 1
Woodward, Alison (2001). Die McDonaldisierung der Internationalen Frauenbewegung: Negative Aspekte guter Praktiken. In: Zeitschrift für Frauenforschung & Geschlechterstudien, 19, p. 29-45.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
10
andere doelgroepen en bij andere beleidsbenaderingen (zoals diversiteit). Dit wordt in dit onderzoek behandeld. Internationale contacten zijn in dit onderzoek van cruciaal belang: transnationale beïnvloeding is bij sociale bewegingen, beleidsvoering en wetenschappelijk werk (en dus ook bij de 'fluwelen driehoek') maatgevend, maar wordt zelden systematisch onderzocht. Nauwe samenwerking met project 3.3.1.4.2. Mainstreaming biedt de mogelijkheid om beleidsinstrumenten zowel internationaal als nationaal, zowel conceptueel als empirisch, zowel structureel als vanuit actor-perspectief te bestuderen.
3.3.1.4.2. Mainstreaming Onderzoekster: Bloeme van Roemburg UA In een periode van 13 maanden (1 december 2001 – 31 december 2002) werd door Bloeme van Roemburg een onderzoek afgerond, en een onderzoeksrapport opgesteld, dat de visie behandelt die vertegenwoordigers van de academische wereld, administratie en politiek – die rechtsreeks betrokken zijn bij (onderzoek over) Gelijkekansenbeleid – hebben op 'mainstreaming'. Dankzij dit onderzoek – waarin werd samengewerkt met een federaal project 'Cel Mainstreaming' van het Centrum voor Vrouwenstudies - is de kennis binnen het S-GKB in verband met het mainstreaming-proces zowel wat de praktijk in België en Vlaanderen betreft, als wat de internationale discussies betreft, op punt. Het S-GKB kan op deze deskundigheid worden aangesproken. De resultaten van het onderzoek geven een overzicht van knelpunten en bekommernissen in verband met de terminologie, de verhouding tussen mainstreaming en andere aspecten van het Gelijkekansenbeleid, de wensen van de centrale actoren in het beleidsproces, de aanwezige en ontbrekende instrumenten en adviezen over de plaats van mainstreaming in het geheel van het beleidsproces. Mainstreaming is slechts één van de centrale begrippen en werkwijzen die actueel in de belangstelling staan. Beleidsmakers die de aandacht richten op mainstreaming blijken dat vaak in één beweging te doen met een verwijzing naar 'diversiteitsbeleid'. In het verlengde van het afgeronde onderzoek over mainstreaming werd eind 2002 gewerkt aan de formulering van een onderzoeksproject over 'diversiteit en diversiteitsbeleid'. Dit onderzoeksproject werd in het Jaarplan 2003 opgenomen.
3.3.1.5. Juridische aspecten Aan prof. dr. P. Humblet (RUG) en prof. dr. H. Willekens (UIA) werd een expertenrapport gevraagd over de juridische aspecten van het Gelijkekansenbeleid. Een uitvoerige studie is het resultaat. De auteurs hebben de juridische grondregels van het emancipatiebeleid, en de juridische grenzen die er aan het emancipatiebeleid zijn, behandeld. Het rapport wordt ingeleid met een deconstructie van het begrip 'kansengelijkheid'. Vervolgens komen de juridische gronden en grenzen aan bod van beleidsmaatregelen die hindernissen tot ontplooiing van (leden van) verschillende doelgroepen in de weg staan. Op een studienamiddag, 23 oktober 2002, werd het rapport met de promotoren, onderzoekers, leden van het wetenschappelijk management team en betrokken beleidsvoerders besproken. De auteurs werken het rapport verder uit tot een boek.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
11
3.3.2. Onderzoekslijn 2: Vrouwen 3.3.2.1. Inleiding De doelgroep Vrouwen binnen het Gelijkekansenbeleid is een belangrijke groep. Niet alleen omdat vrouwen in aantal een meerderheid vormen in onze samenleving, maar ook omdat vrouwen zich bevinden onder alle andere doelgroepen (allochtonen, holebi's, ouderen en kinderen) van het Gelijkekansenbeleid. Nog altijd worden (heel wat) vrouwen geconfronteerd met (maatschappelijke en individuele) belemmeringen en drempels om volledig en volwaardig aan de samenleving te participeren, en wordt er op beleidsniveau vaak onvoldoende rekening gehouden met de doelgroep Vrouwen. Binnen de onderzoekscel Vrouwen werd dit eerste werkingsjaar van het Steunpunt Gelijkekansenbeleid volop gestart met het opzetten van nieuwe onderzoeksprojecten, maar daarnaast werden ook resultaten verzameld en gegenereerd uit eerder gestarte onderzoeken binnen o.a. het Centrum voor Vrouwenstudies van de UA (in het bijzonder het onderzoeksproject over media en gender) en het onderzoeksinstituut SEIN (in het bijzonder de inventaris van genderindicatoren).
3.3.2.2. Genderindicatoren Onderzoekster: Nico Steegmans (LUC) Nico Steegmans is binnen het Steunpunt Gelijkekansenbeleid verantwoordelijk voor de projectlijn genderindicatoren. Zij was voorheen projectcoördinator van Gelijke KansenIndicatoren in Vlaanderen (Ministerie Vlaamse Gemeenschap). In 2002 voltooide zij de uitwerking van indicatoren op het terrein van cultuur, onderwijs en arbeid. De valorisatie werd gerealiseerd door een terugkoppeling naar de stakeholders van het project: de opdrachtgever Gelijke Kansen in Vlaanderen, de betrokken departementen en de Administratie Planning en Statistiek. Dit forum werd uitgebreid naar het middenveld toe, met name naar de Nederlandstalige Vrouwenraad. Dit onderzoek leidde tot de publicatie: Steegmans, N., Van Aerschot, M., Valgaeren, E., Mertens, T., Van Haegendoren, M. (2002): 'Gelijke Kansen-Indicatoren in Vlaanderen. Statistieken en indicatoren voor een Gelijkekansenbeleid voor mannen en vrouwen'. Antwerpen: Steunpunt Gelijkekansenbeleid, consortium UA en LUC, 2002, 315 pp. Nico Steegmans werkte een constructie uit om loonindicatoren te genereren op basis van de PSBH. De analyse is gebeurd met een nadrukkelijk genderperspectief. Het is evenwel een constructie die kan geadapteerd worden aan de doelgroep 'Ouderen'. In het najaar 2002 werd gestart met het verzamelen van de nodige data voor het project 'Het personeel aan Vlaamse universiteiten en hogescholen'. Met dit subproject in het kader van genderindicatoren wil het Steunpunt de positie van vrouwen in het hoger onderwijs monitoren. Met het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap werden de nodige onderhandelingen gevoerd om te kunnen beschikken over personeelsgegevens van de Vlaamse Hogescholen. Aan de hand van de gegevens die worden gebruikt bij de loonadministratie zal het project een stand van zaken geven in de loop van 2003. Het onderzoek zal pogen deze gegevens te harmoniseren met deze van het personeelsbestand aan Vlaamse universiteiten.
3.3.2.3. Gender and ICT Onderzoekster: Laurence Claeys (UA) Het Steunpunt Gelijkekansenbeleid hecht veel belang aan de maatschappelijke gevolgen van de digitale kloof. In de onderzoekscel Vrouwen kan aan dit onderwerp gewerkt worden op basis van Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
12
eerder verworven praktische en theoretische kennis op het terrein van Gender en ICT. Gezien de traditioneel moeilijke relatie tussen vrouwen en technologie werd onderzoek op touw gezet dat dient te resulteren in beleidsaanbevelingen in verband met de optimalisering van de ICT geletterdheid van vrouwen. Het onderzoek startte in februari 2002 met een uitvoerige literatuurstudie, resulterend in een onderzoeksrapport (te verschijnen maart 2003): 'Vrouw-zijn in de digitale samenleving'. Daarnaast rondde Laurence Claeys een eerder gestart onderzoek af over genderscripts in websites. Dit onderzoek werd gepresenteerd tijdens de Digitale Ontmoetingsdagen, 4 december in Brussel en tevens op de internationale conferentie 'Gender and ICT', 17 januari 2003 in Amsterdam. Binnen dit onderzoeksproject wordt steeds het transversale karakter van de digitale kloof gevolgd: ook de toegang tot de informatiemaatschappij van allochtonen en ouderen is niet optimaal. Samenwerking dringt zich uiteraard op. De aandacht voor ICT en Gelijke Kansen binnen het S-GKB leidt tot een voortrekkersrol op het terrein van het gebruik van ICT in onderzoek en onderwijs. Actieve participatie aan nationale en internationale netwerken gebeurt in het verlengde van het eigen onderzoek. Het is de bedoeling dat het onderzoek van Laurence Claeys over 'Gender en digitale geletterdheid', naast de output in rapporten, adviezen en wetenschappelijke artikelen, tevens zijn neerslag vindt in een doctoraat.
3.3.2.4. Combinatie van Levenssferen Onderzoekster: Marjan Van Aerschot (UA/LUC) Het onderzoeksproject 'Combinatie van levenssferen' werd aangevat op 1 juli 2002. Eerst werd er aandacht besteed aan het uitwerken van een onderzoeksontwerp, opgedeeld in fasen. Deze fasen zijn: literatuurstudie, kwantitatieve analyse van bestaande surveys, case-studies bij organisaties, focusgroepen en de afwerking van het eindrapport. De literatuurstudie is een grondige analyse van bestaande literatuur met betrekking tot levensloop, arbeidsmarkt, organisaties, gezinsleven, privé-leven, enzovoort. De fase van de literatuurstudie wordt afgesloten met een tussentijds rapport dat voorzien wordt eind april 2003. Naast de literatuurstudie binnen het project 'Combinatie van levenssferen', voltooide Marjan Van Aerschot ook de drie delen 'Demografie', 'Gezondheid' en 'Welzijn' voor het project Gelijke Kansen-Indicatoren in Vlaanderen (Ministerie Vlaamse Gemeenschap), die deel uitmaken van de eerste publicatie van het Steunpunt Gelijkekansenbeleid (zie 3.3.2.2.). Daarnaast werd ook een nieuw project opgestart, waarbij dataverzameling en analyse op de voorgrond treden: Genderverschillen bij studiekeuze voor het hoger onderwijs. Omdat veel ongelijkheden (o.a. op de arbeidsmarkt) voortvloeien uit ongelijke studiekeuzes eerder in de levensloop, is studiekeuze een aspect dat belangrijk is om verder te onderzoeken binnen het Steunpunt Gelijkekansenbeleid. De studie zal afgerond worden met een publicatie, die wordt voorzien eind april 2003. Het is de bedoeling dat het onderzoek van Marjan Van Aerschot, over 'Combinatie van Levenssferen', naast de output in rapporten, adviezen en wetenschappelijke artikelen tevens zijn neerslag vindt in een doctoraat.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
13
3.3.2.5. Beeldvorming: Onderzoekster: Sonja Spee (UA), 50 %, 3 maanden Sonja Spee is sinds de start van het Steunpunt Gelijkekansenbeleid in dienst als coördinator van de onderzoekscel Vrouwen (50 %). Daarnaast werkte zij voor 50 % aan het Centrum voor Vrouwenstudies, aan het PBO-onderzoeksproject Media Emancipatie Effect Rapportage (MEER). Het is in het verlengde van dit project dat zij in 2002 tevens haar doctoraat 'Het persoonlijke ter discussie - gender, moraliseren en personaliseren in publieksdiscussieprogramma's' heeft afgerond. De voortgang van het project Beeldvorming binnen het S-GKB is in 2001-2002 tot stand gebracht door een intensieve samenwerking met het MEER project. Assessment van de kwaliteit van beeldvorming en de beschikbaarheid van instrumenten om die assessment snel en eenvoudig uit te voeren (wat de kern is van het MEER-project) is van fundamenteel belang voor het beeldvormingsonderzoek binnen het S-GKB. Ondanks het transversale karakter van het beeldvormingsonderzoek (zoals beschreven in punt 3.3.1.2) blijft de beeldvorming van vrouwen een punt van grote aandacht in de onderzoekscel Vrouwen. 'Fair Portrayal' is in het kader van Gelijke Kansen voor vrouwen en mannen een onderzoeks- en beleidstrend waar veel werk verzet is, maar nog dagelijks inspanningen dienen geleverd te worden.
3.3.3. Onderzoekslijn 3: Allochtonen Onderzoeksters: dr. Chris Timmerman (30 %), Katrien Van der Heyden (50 %) en Ina Lodewyckx (50 %) (UA)
3.3.3.1. Expertenrapport Aan prof. J. Leman (KULeuven & Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding) werd een expertenrapport uitbesteed, waarin gevraagd werd een overzicht en synthese te geven van het voorhanden zijnde onderzoek over 'Allochtonen en Gelijke Kansen'. Dit expertenrapport dient nog afgehandeld te worden. Duidelijk is echter dat een update van het overzicht dat opgesteld werd in het boek 'Komende Generaties' 2 een adequate basis heeft verleend voor verder onderzoek over allochtonen en nieuwkomers binnen het Steunpunt.
3.3.3.2. De impact van globalisering op de (on)Gelijke Kansen van allochtonen De ondertitel van dit project luidt: 'De islamisering van de moderniteit: Islamisme en/of Islamitisch reveil bij hooggeschoolden'. Dit onderzoek verschaft inzicht in de bijzondere relatie tussen globalisering en allochtonen in de domeinen van etnische - religieuze identiteitsontwikkeling, migratie, politiek, onderwijs en economie. Meer concreet wordt nagegaan in hoeverre Islambeleving en meer specifiek Islamisme, een factor is in het leven van hooggeschoolden van Marokkaanse en Turkse herkomst. Deze betekenis wordt geconcretiseerd door na te gaan in welke mate deze wereldoriëntatie terug te vinden is in de sociale netwerken, inclusief de virtuele netwerken, die zij onderhouden met hun eigen etnische gemeenschap en met
2
Vranken Jan [edit.], Timmerman Christiane [edit.], Van der Heyden Katrien [edit.]. - Komende Generaties: wat weten we (niet) over allochtonen in Vlaanderen ? - Leuven : Acco, 2001. - 326 p. .
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
14
de westerse samenleving; dit zowel op nationaal als internationaal niveau. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan het onderscheid tussen vrouwen en mannen in de betekenis die Islambeleving voor hen heeft en de invloed van het land van herkomst hierop. Na de grondige literatuurstudie over Islambeleving bij hooggeschoolden werden er in het kader van dit onderzoek 61 interviews uitgevoerd. Met de analyse werd aangevangen en dit zal voortgezet worden in het voorjaar 2003. Dit onderzoek vormt – naast talrijk kortlopend onderzoek (zie verder) - de ruggengraat van het onderzoek binnen de onderzoekscel Allochtonen. Fundamentele vragen in verband met integratie, assimilatie, godsdienstvrijheid, tolerantie, verlichting en cultuurrelativisme komen hier aan bod.
3.3.4. Onderzoekslijn 4: Leeftijd (Kinderen/Ouderen) 3.3.4.1. Kinderen Aan prof. L. Denève-Verhofstadt (RUG) werd een expertenrapport uitbesteed over Gelijke Kansen van kinderen uit risicogroepen. Met prof. L. Denève-Verhofstadt als supervisor en eindverantwoordelijke werd door onderzoekster Veerle Dewulf 6 maanden halftime gewerkt, zodat zij een overzicht kon bieden van het Vlaams onderzoek over specifieke bedreigingen of moeilijkheden die kinderen in risicogroepen ondervinden, in vergelijking met doorsnee Vlaamse kinderen. De opdracht voor het expertenrapport was tot stand gekomen na overleg met centrale instanties die werken over de (gelijke) rechten van kinderen, te weten Kind en Gezin, Kinderrechtencommissariaat, Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudieën tijdens een informatieve vergadering op 7 mei 2002. Op 15 januari 2003 werd in een studienamiddag het expertenrapport voorgesteld aan de leden van het S-GKB en een selectie van rechtstreeks betrokkenen uit het middenveld, onderzoek en beleid. Het resultaat van het expertenrapport en de contacten met de gespecialiseerde instituten heeft de onderzoekers en promotoren binnen het S-GKB duidelijk gemaakt dat het geen te verkiezen piste is om binnen de onderzoekscel Leeftijd de aandacht en energie te verdelen tussen 'kinderen' en 'ouderen'. In verband met de doelgroep 'Kinderen' zullen de activiteiten zich noodgedwongen beperken tot: kortlopend onderzoek over specifieke en beperkte vragen en problemen; ondersteunen van netwerking tussen gespecialiseerde instanties, met een benadrukking van de Gelijke Kansen dimensie; mainstreaming van de aandacht voor kinderen in de verschillende onderzoeken binnen het Steunpunt: vrouwen & kinderen; allochtone kinderen; ouderen & kinderopvang; kinderen van lesbische moeders zijn immers als reeds in het lopende onderzoek vertegenwoordigd.
3.3.4.2. Ouderen 3.3.4.2.1. Transitie uit de arbeidsmarkt Onderzoekster Karin Goyvaerts (UA) startte haar werkzaamheden op 1 juni 2002.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
15
In dit project worden 'jonge ouderen' bestudeerd die de arbeidsmarkt verlaten. In een eerste deelstudie werd het thema toegespitst op de vroegtijdige arbeidsmarktuittrede van ouderen (50-64 jaar). Hiervoor werden Europese surveygegevens (de Labor Force Survey van Eurostat) over arbeidsmarkt-participatie van 50-64-jarigen geanalyseerd en vergeleken voor België met vier andere EU-lidstaten. Daarnaast werden ook Belgische ambtelijke registratiegegevens betreffende diverse vroegtijdige exit-routes voor werknemers (brugpensioenen, werkloosheid, vervroegd pensioen, ...) geanalyseerd. Dit mondde uit in een paper, gepresenteerd op het congres '150 jaar UFSIA' op 22 november 2002: Goyvaerts, K. & Breda, J. (2002): 'Arbeidsmarktparticipatie en vervroegde uittreding van ouderen. Een verkenning van cijfermatige ontwikkelingen in de jaren '90'. Deze paper zal in 2003 verschijnen in een publicatie van de Vereniging voor Arbeidsrecht. In 2003 zal het materiaal tevens worden bewerkt tot een artikel voor het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken. Dit onderzoek – met zijn sterk cijfermatige benadering – is een terrein voor lering en inspiratie voor het statistisch werk van het geheel van het Steunpunt. Het is de bedoeling dat het onderzoek van Karin Goyvaerts, naast de output in rapporten, adviezen en wetenschappelijke artikels, tevens zijn neerslag vindt in een doctoraat.
3.3.4.2.2. Agisme en allocatie van goederen en diensten Onderzoekster Els De bruyn (UA) startte haar werkzaamheden op 1 maart 2002. Zij gaat binnen deze projectlijn na of vooroordelen en discriminatie ten aanzien van ouderen een rol spelen in de Vlaamse samenleving. Een eerste deelproject betreft een begripsverkenning van 'agisme' en verwante termen. Van deze fase van het onderzoek wordt verslag gedaan in het eerste deel van het artikel 'Leeftijd als onderscheidend criterium in beleid en samenleving', dat verschijnt in het Jaarboek 1 van het Steunpunt. In het onderzoek over allocatieve praktijk (met andere woorden, de behandeling van de vraag: 'verkrijgen ouderen de goederen en diensten die zij wensen en waaraan zij behoefte hebben') worden de samenwerkingsmogelijkheden met de onderzoeksgroep 'Welzijn en de Verzorgingsstaat' (prof. Jef Breda, UFSIA) ten volle benut. Er werd binnen deze onderzoekslijn ook een case uitgewerkt: de vertegenwoordiging van ouderen in de politiek werd bestudeerd. In het kader van het totale onderzoeksproject is het noodzakelijk dat voor verschillende levensgebieden wordt bestudeerd wat de positie is die ouderen innemen op dat terrein. Het eerste behandelde terrein is dus de politieke wereld. Het is de bedoeling dat het onderzoek van Els De bruyn - naast de output in rapporten, adviezen en wetenschappelijke artikels - tevens zijn neerslag vindt in een doctoraat.
3.3.5. Onderzoekslijn 5: Holebi's 3.3.5.1. Expertenrapport 1 Aan prof. J. Vincke (RUG) werd gevraagd een basis te verschaffen voor het holebi-onderzoek binnen het S-GKB door het aanleveren van een overzicht en synthese van het onderzoek over de
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
16
sociale positie van homoseksuele mannen en vrouwen. Het uitvoerige rapport inspireerde de holebi-onderzoekers en werd gepresenteerd en gediscussieerd in een studievoormiddag op 13 november 2002. In aanwezigheid van alle onderzoekers, de leden van het Directiecomité en een vertegenwoordiging van ambtenaren en Wetenschappelijk Management Team werd kennis genomen van conclusies uit internationaal onderzoek, en werden vooral inzichten opgedaan over marginaliseringsprocessen die potentieel interessant zijn, ook voor de andere doelgroepen.
3.3.5.2. Expertenrapport 2 Aan prof. H. Baert (KULeuven) werd gevraagd een overzicht te geven van het in Vlaanderen beschikbare holebi-onderzoek. H. Baert en onderzoeker Frank Cockx hebben niet enkel bibliografisch speurwerk verricht, maar hebben ook een bevraging gedaan in de Vlaamse onderzoekswereld om onderzoekslijnen op het spoor te komen. Op de hogervermelde studievoormiddag (13 november) werd het resultaat besproken. Ondertussen zijn de gegevens via de website van het S-GKB beschikbaar en worden zij door de medewerkers van de onderzoekscel Holebi's regelmatig aangevuld. In het academische expertennetwerk speelt dit rapport een sturende rol bij de beoordeling van de sterkte- en zwakte-analyse van het lopend holebi-onderzoek en de formulering van verdere onderzoeksintenties.
3.3.5.3. Structurele belemmeringen: Onderzoeker: Alexis Dewaele (UA) Alexis Dewaele voerde een literatuurstudie uit, die met de titel 'Structurele en culturele belemmeringen en succesfactoren in het leven van holebi's: een verkenning' in maart 2003 zal verschijnen. Zowel in de literatuurstudie als het verdere verloop van het onderzoek is de interdisciplinaire benadering van belang: psychologische, sociologische, juridische en politicologische factoren dienen evenveel aandacht te krijgen. De methodologische vraagstukken van holebi-onderzoek vragen veel aandacht binnen deze onderzoekslijn: de populatie is niet steeds zichtbaar of aanspreekbaar, holebi's komen moeilijk aan bod in survey-onderzoek, er zijn geen ambtelijke gegevens voorhanden en onderzoek over homoseksuele mannen en vrouwen heeft in Vlaanderen geen lange geschiedenis. Methodologische kwesties dienen bijgevolg door de onderzoekers zelf verkend en opgelost te worden. Na de literatuurstudie werd dit het belangrijkste aandachtspunt, in functie van de start van het eigen empirisch onderzoek. Alexis Dewaele startte dit onderzoek per 1 mei 2002. Het is de bedoeling dat het onderzoek van Alexis Dewaele, over structurele en culturele belemmeringen en succesfactoren in het leven van holebi's - naast de output in rapporten, adviezen en wetenschappelijke artikels - tevens zijn neerslag vindt in een doctoraat.
3.3.5.4. Representatie & identificatie Onderzoekster: Annemie Motmans (UA) In dit onderzoek wordt diep ingegaan op een problematiek die in de expertenrapporten en de literatuurstudie (en in eerder beleidsondersteunend onderzoek) als fundamenteel wordt gezien voor het welzijn en de beleving van Gelijke Kansen van jonge holebi's: het beeld dat in de samenleving heerst over homoseksualiteit en homoseksuelen, en de identificatiemogelijkheden die jonge holebi's hebben in de loop van hun ontwikkeling en bij eventuele coming-out. Identiteitsontwikkeling is het centrale begrip in dit verband. Er werd onderzoek verricht naar de
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
17
ondersteuningsmogelijkheden die voorhanden zijn bij media-makers, ouders, holebi-beweging, onderwijsgevers en bij algemene hulpverleningsinstanties. In het kader van deze onderzoekslijn werd een theoretische bijdrage geschreven voor het Jaarboek 2003 van CGSO, waarin de problematiek van sekse-identiteit theoretisch wordt uiteengezet. Daarnaast heeft Annemie Motmans een onderzoek doorgevoerd naar de bestaande theorieën in verband met homo/hetero-identiteitsposities. Vermelde deelstudies vormen samen een belangrijke voedingsbodem voor haar verder werk. De componenten 'representatie' en 'identificatie' wegen even zwaar in het onderzoeksproject. Hier volgt logisch uit dat er wordt samengewerkt met de onderzoekslijn 'beeldvorming' en met het MEER-onderzoek van het Centrum voor Vrouwenstudies. Bijgevolg heeft onderzoekster zich aanvullend bekwaamd in het uitvoeren van empirisch communicatie-wetenschappelijk onderzoek ten behoeve van de inhoudsanalyse over beeldvorming van holebi's. Annemie Motmans startte dit onderzoek per 1 mei 2002. Het is de bedoeling dat het onderzoek - naast de output in rapporten, adviezen en wetenschappelijke artikels - tevens zijn neerslag vindt in een doctoraat.
3.4. Jaardoelstelling Component 3 Kortlopend onderzoek We vermelden hier het kortlopend onderzoek op verzoek van het beleid. Over ander kortlopend onderzoek wordt gerapporteerd aansluitend op fundamenteel onderzoek of in het kader van valorisatie.
3.4.1. Allochtonen & Nieuwsgaring Onderzoeker: Noël Clycq (UA) Met aanvang van 15 oktober 2002 en af te ronden tegen 1 april 2003 werd op verzoek van minister M. Vogels een beperkt onderzoek uitgevoerd naar het nieuwsgaringsgedrag van jonge (18-28 jaar) allochtonen van Turkse en Marokkaanse afkomst.
3.4.2. Allochtone ouderen Onderzoekster: Astrid Janssens (UA) Gekoppeld aan een onderzoek op verzoek van de Stad Antwerpen werd van 1 mei 2002 tot 31 december 2002 (met gedeelde financiering) een onderzoek uitgevoerd over de behoeften aan zorgen en diensten van bejaarde allochtonen.
3.4.3. Huwelijksdynamiek Op 15 december 2002 is op verzoek van minister M.Vogels, in antwoord op vragen van het Steunpunt Allochtone Meisjes en Vrouwen, een onderzoek gestart omtrent huwelijksdynamiek in allochtone gemeenschappen, met speciale aandacht voor faciliterende factoren met betrekking tot intra-familiaal geweld.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
18
3.5. Wetenschappelijke dienstverlening Op het intranet van het Steunpunt wordt een database bijgehouden met alle grote en kleine vragen die aan de medewerkers van het Steunpunt worden gesteld. De onderzoekscel Vrouwen ontvangt veel vragen naar cijfermateriaal (genderstatistieken zitten immers in de lift). Lezingen, consultancy en training in verband met beeldvorming behoren tot de reguliere taken van het team. Tevens worden de onderzoeksters regelmatig als experten betrokken in projecten en onderzoeken in verband met mainstreaming. In het kader van lokale en internationale netwerken werden beperkte onderzoeksopdrachten vervuld betreffende Gender en ICT. Er worden ook veel vragen ontvangen van studenten. Daarnaast werd in december 2001 en de eerste drie maanden van 2002 vooral tijd gestoken in het opbouwen van het interne documentatiesysteem, zodat de onderzoeksters van de onderzoekscel vrouwen, maar ook buitenstaanders, de belangrijkste rapporten, wetteksten en verslagen ook intern kunnen raadplegen. Tijdens 2002 werd regelmatig beroep gedaan op de expertise en kennis van de verschillende onderzoeksters door verschillende instanties (o.a. de Dienst Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap, emancipatie-ambtenaren, sociale organisaties e.d.). We stellen vast dat er door beleid en middenveld een zware bevraging is van de onderzoekscel Allochtonen. Dit is begrijpelijk vanuit de maatschappelijke problematiek en de politieke agenda. In dit verband werd er deelgenomen aan de voorbereidende vergaderingen voor de opstelling van het Vlaams Minderhedenbeleid. De onderzoekscel Holebi's werkt nauw samen met onderzoeksopdrachten die binnen de holebi-beweging worden uitgevoerd. Tevens is de opstart van het academische expertennetwerk holebi-studies een belangrijke vorm van dienstverlening aan de wetenschappelijke gemeenschap.
4. Bijsturing In de opstartfase werden door de dagelijkse werking, door de vragen van het middenveld en van de opdrachtgevers, en door verdere reflectie op het onderzoeksdomein enkele bijsturingen doorgevoerd.
4.1. Politicologisch onderzoek In het Meerjarenplan werd weinig aandacht besteed aan politicologisch onderzoek. Er werd een onderzoeksproject opgestart dat rechtstreeks handelt over het beleidsproces (zie 3.3.1.4.2., Mainstreaming) toen de leemte was gebleken. De meeste onderzoeksprojecten in het Steunpunt Gelijkekansenbeleid vertrekken bij (het verzamelen en analyseren van) informatie over problemen en ongelijkheden van de doelgroep. Het beleidsproces zelf dient echter ook onder de loupe genomen te worden. Een onderzoek over mainstreaming is daarin een eerste stap. Het is echter een onderzoekslijn die zich in de komende jaren verder dient te ontwikkelen. De volgende stap zal handelen over de inhoud en betekenis van diversiteitsbeleid. Een onderzoekslijn opbouwen die in staat is conceptualisering en evaluatie van beleid binnen en buiten het Steunpunt te ondersteunen, dat is de bedoeling van het invoeren van dit thema.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
19
4.2. Allochtonen en Globalisering Binnen de onderzoekscel Allochtonen werd de volle aandacht gericht op het onderzoek in verband met globalisering en allochtonen in Vlaanderen. De belangrijkste redenen hiervoor zijn nieuwe dynamieken in de traditionele allochtonengemeenschap in Vlaanderen ten gevolge van de recente internationale ontwikkelingen. Er is binnen de onderzoekscel Allochtonen aandacht nodig voor kortlopend onderzoek, dit mede onder druk van vragen vanuit het beleid, die op hun beurt gestuwd zijn door de lokale en internationale ontwikkelingen. Er werd voorrang gegeven aan onderzoek in verband met bejaarde allochtonen (in plaats van Kinderen, zoals in het Meerjarenplan vermeld), omdat op dit terrein in 2002 vruchtbare samenwerking met de Stad Antwerpen mogelijk bleek. Ter voorbereiding van het Jaarplan 2003 is gewerkt aan een onderzoeksvoorstel over 'Allochtonen en ICT'. Dit gebeurde in het kader van een aanvraag voor een Europees project. Ondertussen is bekend dat het Europees project niet toegekend wordt en dient heroverwogen te worden in welke mate in Vlaanderen zal gewerkt worden over 'Allochtonen en ICT'. Ter voorbereiding van het Jaarplan 2003 is gewerkt aan een onderzoeksvoorstel over Subsaharaanse Vrouwen en gezondheidsgedrag (in het bijzonder in verband met seksueel overdraagbare aandoeningen). Door de opdrachtgever werd echter geadviseerd dit onderzoek buiten het Steunpunt Gelijkekansenbeleid onder te brengen. Met de formulering van dit voorstel was een poging gedaan rekening te houden met een eerdere opmerking: van de onderzoekscel Allochtonen werd meer onderzoek verwacht over de Gelijke Kansen van nieuwe immigranten (te onderscheiden van de traditionele inwijkelingen zoals Turken en Marokkanen). In het verlengde van deze poging, en gebruik makend van het verzette werk, wordt een korte literatuurstudie verricht over het gewicht van medische factoren in de beslissing om naar het Westen (en in casu Vlaanderen) te emigreren.
4.3. Survey in 2003 en 2004 We hebben vastgesteld dat bij het schrijven van het Meerjarenplan het zwaartepunt van het werk in verband met de survey Gelijke Kansen te vroeg was gelegd. In het begin van 2002 was onvoldoende personeel beschikbaar en onvoldoende inzicht op de behoeften van het wetenschappelijk veld aanwezig om met de bevragingen te starten. In 2003 en 2004 zal volop aan de survey worden gewerkt.
4.4. Maatschappijmodel Gezien de enorme populariteit (positief en negatief) van 'Gelijke Kansen' in het maatschappelijke en politieke discours besteden wij meer aandacht dan oorspronkelijk in het Meerjarenplan voorzien aan het verschijnsel 'Gelijke Kansen'. In welke mate is het maatschappijmodel waarin
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
20
aandacht is voor Gelijke Kansen, en voor de aanverwante concepten, zoals emancipatie, empowerment, sociale rechtvaardigheid, sociale uitsluiting, discriminatie, efficiënt sociaal beleid, in Vlaanderen gerealiseerd? Welke economische, juridische, politieke, ethische en sociale parameters hangen samen met het streven naar 'Gelijke Kansen'?
4.5. Nieuwsbrief De eerste nieuwsbrief van het S-GKB zal verschijnen in april 2003. In 2001 en 2002 is op vele manieren (niet in het minst door de talrijke seminars en studiedagen) gecommuniceerd met de overheid, het middenveld en de academische gemeenschap. De elektronische nieuwsbrief zal verschijnen op het ogenblik dat er ook elektronische versie van eigen onderzoeksrapporten kunnen ingesloten worden.
4.6. Expertenrapporten en seminars Er is voor alle onderwerpen die in het Meerjarenplan werden vermeld, gekozen voor een systeem van uitbesteden van expertenrapporten, inrichten van expertenseminars en studiedagen, op zulke wijze dat het ontwikkelen van interuniversitaire netwerken, scholing van onderzoekers en uitstraling naar betrokken middenveld, beleidsvoerders en onderzoekers het meeste rendement kon opleveren.
4.7. Juridische consultancy Anders dan in het Meerjarenplan de bedoeling was, is er geen halftijdse jurist in dienst genomen binnen het S-GKB. Het blijft echter wel noodzakelijk veelvuldig beroep te doen op externe juridische expertise. De problematieken waarbij advies nodig is voor lopende onderzoeken vragen telkens een meer gespecialiseerde kennis dan een huisjurist zou kunnen bieden.
5. Gerealiseerde vorming 5.1. Cursus Gelijke Kansen Afstandcursus via internet, in samenwerking met VAO-Vrouwenstudies.
5.2. VAO-vrouwenstudies M. Michielsens en Ch. Timmerman geven een cursus in de Interuniversitaire Voortgezette Academische opleiding Vrouwenstudies prof. dr. M. Michielsens: Feministische Theorieën
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
21
prof. dr. Chris Timmerman Vrouwen en Antropologie
5.3. Onderwijsmodule Holebi's: Recht / Zorg / Strijd In voorbereiding – wordt aangeboden in mei 2003.
5.4. Regenwoud In het project 'regenwoud.kom' wordt via internet aan scholieren een uitgebreide cursus aangeboden over vele aspecten van het thema 'duurzaamheid'. Eén van de deelthema's is 'Gelijke Kansen' en dit thema werd door M. Michielsens en L. Claeys ingevuld. Ongeveer 5.000 scholieren (17-18 j) hebben in de cursus geparticipeerd.
6. Gerealiseerde valorisatie-initiatieven 6.1. Studiedagen - ge(co)organiseerd door het Steunpunt 6.1.1. Opening 21 maart 2002 Sprekers:
Rector voorzitter UA: prof. Francis Van Loon Promotor –woordvoerder: prof. Jan Vranken Directeur Gelijke Kansen in Vlaanderen: Martha Franken Directeur Steunpunt Gelijkekansenbeleid: prof. Magda Michielsens Minister Mieke Vogels
6.1.2. Digitale Kloof, 20 maart 2002 Sprekers:
Karel Van Goethem Magda Michielsens Minister Roger van Boxel (Nederland) Minister Renaat Landuyt (Vlaamse Gemeenschap) Schepen Kathy Lindekens (Antwerpen) e.a.
6.1.3. International seminar Gelijke Kansen 4 juli 2002 Sprekers:
zie p. 9
6.1.4. Expertenseminar Juridische aspecten Gelijkekansenbeleid 23 oktober 2002 Sprekers:
Harry Willekens
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
22
Patrick Humblet
6.1.5. International workshop Integration of gender research in EU’s 6th FW Sprekers:
Harriet Silius (Univ. Abo/Finland) Magda Michielsens (UA) Nina Lykke (Limkoping/Sweden) Elisabeth Gulbrandsen (Norway – Research Council) Lieve van Damme (The Swedish EU-R&D Council) Koen Verlaeckt (Min. of Flanders, science division)
6.1.6. Expertenseminar Holebi's en Gelijke Kansen 13 november 2002 Sprekers:
Herman Baert (KULeuven) Frank Cockx (KULeuven) John Vincke (Universiteit Gent
6.1.7. Studienamiddag Holebi's en Algemeen Welzijnswerk 13 november 2002 Sprekers:
Herman Baert (KULeuven) Frank Cockx (KULeuven)
6.1.8. Studiedag 'Women’s interests and politics in Belgium and Sweden' 15 november 2002 Een initiatief van VUB Centrum voor Vrouwenstudies, in samenwerking met S-GKB en Gelijke Kansen in Vlaanderen Sprekers: Alison Woodward Magda Michielsens Sonja Spee Karen Celis Petra Meier Saskia Ravensloot Laurence Claeys Marjan Van Aerschot Prof. Anna Jónasdóttir, Research Fellow in Gender Studies and Political Science at the Swedish Council for Research in the Humanities and the Social Sciences, University of Örebro, Sweden Dr. Ingrid Pincus, Department of political science, University of Rebro, Sweden
6.1.9. Studievoormiddag Ouderen en Openbaar Vervoer 19 november 2002 Sprekers:
Martha Franken (Gelijke Kansen in Vlaanderen) David Schoenmaekers (Onderzoeksgroep Welzijn en de Verzorgingsstaat) Minister Mieke Vogels (Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen) Erik Nuyts (Provinciale Hogeschool Limburg) Johan Truyers (Stuurgroep Onderzoek Leeftijdsgrenzen)
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
23
6.1.10. Onderzoeksnamiddag Allochtonen-onderzoek binnen het Steunpunt 27 november 2002 Sprekers:
Chris Timmerman Katrien Van der Heyden Astrid Janssens Noël Clycq Ina Lodewyckx
6.1.11. Digitale ontmoetingen / Digitales 4-7 december 2002 Tijdens de 3 dagen en een half kwamen tal van spreeksters aan bod, het waren echte 'ontmoetingsdagen', bewust geen conferentiedagen of lezingdagen. De academisch belangrijkste spreeksters waren: Irina Aristarkhova, Maria Fernandez, Ruth Oldenziel en Linda Stepulevage. Programma: de drie dagen en een half waren gevuld met workshops (o.a. hardware-workshops waar computers vanbinnen bekeken werden en waar geleerd werd nieuwe hardware toe te voegen; workshops waar je kon leren linux installeren en gebruiken, webradio en digitale videomontagetechnieken gebruiken,…). Gelijktijdig waren er ook forums die opgevat werden als gedachtenuitwisselingen rond tal van thema's.
6.1.12. Studiedag Gelijke Kansen-Indicatoren 11 december 2002 Sprekers:
Magda Michielsens Peter Anaf (Ministerie v/d Vlaamse Gemeenschap - Administratie Planning en Statistiek) Wouter Vandenabeele (Instituut voor de Overheid - Steunpunt Bestuurlijke Organisatie in Vlaanderen) Jeroen Boelhouwer (Sociaal en Cultureel Planbureau, Nederland) Sophia Eriksson (Europese Commissie - Tewerkstellingscommissie Indicatoren in de EU) Ruut Veenhoven (Erasmus Universiteit Rotterdam)
6.2. Studieverblijven en representatie in internationaal verband Magda Michielsens AOIFE, 25 & 26 oktober Antwerpen M. Michielsens is lid van de board van AOIFE, Association of Institutions for Feminist Education and Research in Europe. Op 25 oktober werd in Antwerpen door AOIFE en het S-GKB een mini-conferentie georganiseerd over Gender in het 6th Framework en op 26 oktober ging de bestuursvergadering van AOIFE in Antwerpen door. Athena 8-9 november Portoroz (Slovenië) Het S-GKB en het Centrum voor Vrouwenstudies UA zijn actieve leden van het Athenanetwerk, Socrates 'Athematic network on higher education in women's studies'. Het werkingsjaar 2002 staat in het teken van disseminatie van resultaten bereikt tijdens de werking van 1999 tot 2002. Hierover werd een conferentie gehouden op 8 en 9 november Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
24
in Slovenië. M. Michielsens is tevens lid van de advisory board van Athena, die aldaar vergaderde. Sonja Spee Athena 8-9 november Portoroz (Slovenië) – zie boven Den Haag 12 december 2002. Lanceringsmeeting van het project A+G+E. S-GKB is partner in een Europees project waarin mogelijke (her)intredingstrajecten van oudere allochtone vrouwen op de arbeidsmarkt worden geïnventariseerd en bestudeerd. Lund (Zweden) 7-8 december Spee is lid van de programmacommissie van de 5th European Research Conference die in augustus in Lund zal gehouden worden en neemt dus deel aan de voorbereidende vergaderingen. Laurence Claeys Athena 8-9 november Portoroz (Slovenië) – zie boven Ina Lodewyckx 8-10 november: bijwonen Second International Conference for Sociology, University of Thessaloniki (Greece), en presentatie paper: 'The Needs and Profile of Foreigners in the Detention House of Antwerp'. Chris Timmerman Studieverblijf in Zuid-Afrika: University of Capetown, Department of Religeous Studies, Kaapstad: Seminarie 'Islam the only alternative?' , 17.04. 2002 University of Capetown, Department of Social Anthroplogy, Kaapstad: Seminarie: 'Muslim Women, Ethno-nationalism and Participation in Western Society', 18.04.2002 University of the Western Cape, Department Medical Sociology: Seminarie: 'Turkish women and antenatal care in Belgium', 17.04.2002 University of the Free State, Bloemfontein, 19 – 29.04.2002 Studieverblijf in Egypte: 10.2002 (8 dagen): onderzoeksverblijf in Caïro in de context van het onderzoek 'De impact van globalisering op de (on)Gelijke Kansen van allochtonen' Gesprekken met: dhr. Fawzi Al-Ghamri en mevr. Ivesa Lübben, Alternative Development Center, Cairo prof. Dr. Emilio Platti, KULeuven, studiecentrum van de Dominicanen in Abassiya, Cairo pater Christiaan van Nispen, jezuïet, Cairo dhr. Bahey Ad-Din Hassan , Cairo Institute for Human Right Studies (CIHRS) prof. Dr. Barbara Haroll Bond en Dr. Hania Sholkany, American University in Cairo (AUC) dhr. Gamal Sha'er, programmadirecteur Egyptische TV en radio dhr. Adel Abdel Moneim, leerkracht Arabisch, Egyptisch (NVIC) Gefinancierd door de onderzoeksgroep OASeS, het Steunpunt Gelijkekansenbeleid, UCSIA, Universiteit Antwerpen en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek. Studieverblijf in Turkije: 08.2002 (8 dagen): onderzoeksverblijf in Emirdag in de context van het onderzoek 'De impact van globalisering op de (on)Gelijke Kansen van allochtonen'. Participerende observatie in een middenklasse milieu Emirdag (Afyon). Contacten met Afyon Kocatepe Universitese. Contacten met Yuksek Ogretmen Okulu, Emirdag.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
25
6.3. Lezingen op internationale congressen en symposia Lodewyckx, Ina (09.11.2002). Second International Conference for Sociology, University of Thessaloniki (Greece). The needs and profile of foreigners in the detention house of Antwerp. Michielsens, Magda (23.09.2002). Gender mainstreaming in the Belgian policy process. Maastricht, Managing Gender Equality Policies, Tools and Best Practices in Europe, a seminar of the European Institute of Public Administration. Spee, Sonja (09.12.2002). Nordic Gender Research and ATHENA, Lund University. Timmerman, Chris (17-19.05.200). Illusions and disillusions among Moroccan and Turkish ‘newcomers’. Migration between States and Markets. ISA Research Committee on the Sociology of Migration (RC231), Luik. Timmerman, Chris (04-06.10.2001). A confrontation between different ethnic identities: newcomers and settled immigrants in Belgium. Family in the Age Multiculturalism. Conference organised by the Danish National Institute of Social Research, Copenhagen. Timmerman, Chris (28-31.08.2002). Attitudes of Turkish Women Towards Antenatal Care in Flanders. Biennal International congress 'Health and Society in Europe' of the European Society for Health and Medical Sociology (ESHMS), Groningen, Nederland. Timmerman, Chris (07-13.07.2002). Illusions and disillusions among settled immigrant and 'newcomers': a confrontation between different ethnic identities. The Social World in the Twenty First Century: Ambivalent Legacies and Rising Challenges. XV World Congress of Sociology, Brisbane, Australia. Timmerman, Chris (12-16.06.2002). (invited speaker) Crossing Boundaries. Symposium organized by the Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG), the University of Muenster and the State of Nordrhein-Westphalia, University of Muenster, Germany. Woodward, Alison E (14.03.2002). 'Strategies for Women in Politics: A European Perspective' Center for the Advancement of Women and Politics, Queen's University, Belfast. Woodward, Alison E. (18-19.11.2002). 'Mainstreaming and Equal Pay: A logical partnership?' Overcoming Barriers to Equal Pay in Europe, European Trade Union Institute Seminar (te verschijnen in Proceedings onder redactie van A. Pascual Serrano). Woodward, Alison E. (13-15.06.2002). 'Identity in informal governance: the case of equality networks' paper for Informal Governance in the European Union, European University Institute. Woodward, Alison E. (07-10.11.2002). 'Speedy Belgians: The new nationality law of 2000 and the non-impact of the women's movement' paper for Research Network Gender and the State, European Science Foundation Conference University of Torino. Woodward, Alison E. (06.11.2002). Women and globalisation, Ministry of Foreign Affairs and Trade, plenary speech.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
26
6.4. Lezingen op nationale congressen en symposia Claeys, Laurence (19.12.2002). Vrouwen en ICT: overzicht van bestaande literatuur. Antwerpen, UIA, Lunchlezingen Vrouwenstudies. Claeys, Laurence (04.12.2002). Diversiteit in websites: toegankelijkheid, personalisatie en gender. Brussel, Digitale Ontmoetingsdagen, Interface3, Constant vzw & Steunpunt Gelijkekansen-beleid. Goyvaerts, Karin (22.11.2002). Arbeidsmarktparticipatie en vervroegde uittreding van ouderen. Een verkenning van cijfermatige ontwikkelingen in de jaren '90. Antwerpen, Conferentie 150 jaar UFSIA, workshop juridische aspecten. Steegmans, Nico (14.03.2002). Behoeften aan nieuwe vormen van kinderopvang in Limburg. Presentatie resultaten van het onderzoek dat SEIN uitvoerde voor de Provinciale Commissie Buitenschoolse Opvang aan het Lokaal overleg kinderopvang Hamont-Achel. Steegmans, Nico (27.05.2002). Mannen en vrouwen zichtbaar maken in de statistieken. Inleider en voorzitter workshop Inkomen en fiscaliteit. Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, Brussel, 06/05/02. Steegmans, Nico (04.06.2002). Onderzoeksagenda vrouwen en arbeidsmarkt. Voordracht op congres 'Divergence or convergence', georganiseerd door het HIVA-KUL. Brussel. Steegmans, Nico (11.06.2002). Voordracht workshop Gelijke Kansen-Indicatoren Gender en Onderwijs, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Gelijke Kansen in Vlaanderen, Brussel 04/06/02. Steegmans, Nico (11.06.2002). Voordracht workshop Gelijke Kansen-Indicatoren Gender en Cultuur, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Gelijke Kansen in Vlaanderen, Brussel 11/06/02. Steegmans, Nico (11.06.2002). Voordracht workshop Gelijke Kansen-Indicatoren Gender en Arbeid, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Gelijke Kansen in Vlaanderen, Brussel. Steegmans, Nico (26.09.2002). Vrouwen en de arbeidsmarkt: waarom gaan ze niet voluit? Voordracht op 'Gender in de bedrijven: enkele tools en praktijkvoorbeelden', MVG Afdeling Europa Werkgelegenheid, Brussel. Timmerman, Chris (21.11.2001). The Use of Focusgroup Techniques in the Context of Health Research. Seminarie aan het Centre for Health Systems Research & Development, University of the Free State, Bloemfontein, Zuid-Afrika. Timmerman, Chris (09.11.2001). Vrijdag, de migrant. Etniciteit en cultuurrelativisme in het migrantendebat. Lezing in de context van de Vrijdaglezingen van de Universitaire Stichting Ontwikkelingsamenwerking (USOS), Universiteit Antwerpen – Ufsia.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
27
Timmerman, Chris (24.10.2001). Turkse meisjes en vrouwen in het onderwijs. Allochtonen in het hoger onderwijs. Studie- en ontmoetingsdag Oost-Vlaanderen. Arteveldehogeschool, Gent. Timmerman, Chris (29.06.2001). Turkish newcomers in Belgium. Seminarie aan het Institute of Population Studies, Hacetepe Universitesi, Ankara. Timmerman, Chris (22.02.2001). Het profiel en verwachtingen van Marokkaanse en Turkse nieuwkomers in Vlaanderen. Lezing voor de studiedag ‘Turkse, Marokkaanse en andere nieuwkomers in Vlaanderen & De rol van maatschappelijke oriëntatie en trajectbegeleiding’, georganiseerd door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Algemeen Welzijnsbeleid, Overijse. Timmerman, Chris (01.02.2001). Het profiel en verwachtingen van Marokkaanse en Turkse nieuwkomers in Vlaanderen, Lezing georganiseerd door Dienst Integratie Antwerpen, Antwerpen. Timmerman, Chris (31.01.2002). Mannen tussen twee culturen: Marokkaanse en Turkse mannen in Vlaanderen. Weten mannen waarom? Mannelijkheid feministisch bekeken. Lezing voor Tweespraak Vrouwenstudies, Vrije Universiteit Brussel. Timmerman, Chris (22.11.2002). Islam in a globalising Flanders. Lezing voor het slotcongres 150 UFSIA 'Samenleven in de 21ste eeuw. De constructie van het samenleven: de mens als subject en object van mondialisering'. Universiteit Antwerpen - UFSIA, Antwerpen. Timmerman, Chris (15.11.2002). 'Turkije op de Rand van Europa'. Lezing in de context van de Vrijdaglezingen van de Universitaire Stichting Ontwikkelingssamenwerking (USOS), USAB en het Antwerps Centrum voor Migrantenstudies (ACMS), Universiteit Antwerpen – UFSIA. Timmerman, Chris (06.12.2002). Onthaalbeleid en inburgering. Lezing voor het colloquium 'Wonen: een onvervreemdbaar recht', Vlaams Overleg Bewonersbelangen, Antwerpen. Van Aerschot, Marjan (04.06.2002). Voordracht workshop Gelijke Kansen-Indicatoren Gender en Welzijn, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Gelijke Kansen in Vlaanderen, Brussel. Van Aerschot, Marjan (18.06.2002). Voordracht workshop Gelijke Kansen-Indicatoren Gender en Gezondheid, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Gelijke Kansen in Vlaanderen, Brussel. Van Haegendoren, Mieke (05.12.2002). Hoe anders en hoeveel harder werken we nu?, Ieper, Davidsfonds. Van Haegendoren, Mieke (20.04.2002). Een balans van 30 jaar vrouwenoverleg in Vlaanderen. Brussel, Vlaams Parlement, Zonta. Van Haegendoren, Mieke (16.04.2002). Vrouwen in leidinggevend functies. Antwerpen, Rotary & Soroptimisten. Van Haegendoren, Mieke (04.11.2002). Van puinhoop tot postmoderne tijd. Temse, Kristelijke Beweging van Gepensioneerden.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
28
Van Haegendoren, Mieke (06.06.2002). Wat is er aan de hand in Nederland, vrouw en werk in internationaal perspectief. Roemond, Symposium 'Werken naar hartelust'.
6.5. Bijwonen van lezingen op nationale congressen en symposia Transversaal: Tinne Mertens (LUC) 18.04.2002: Studiedag 'Demografische gevolgen veranderende waardepatronen' Organisator: Vereniging voor demografie, Brussel. Steven Lenaers (LUC) 16.04.2002 & 15.05.2002: Opleiding: Het belang van assertieve communicatie. In het kader van het positieve actieplan Diversiteit en evenredige arbeidsdeelname. Organisator: Keerpunt vzw met steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap EWBL, Genk .
Onderzoekscel Vrouwen: Laurence Claeys (UA) 29-31.05.2002: Conferentie '29e onderwijs research dagen', Antwerpen, UA. 05.06.2002: Lezing Judith Butler. 'Beside Oneself: On the Limits of Autonomying Lesbian and Gay Human Rights', Gent. RUG. 07.06.2002: Studiedag 'De toekomst begint vandaag: perspectieven voor de vrouwenbeweging' , Organisator: Amazone, NVR, VOK, Brussel. 17-18.06.2002: Conferentie 'Media in Transition. Workshop on the European State of Play', Organisator: European Consortium for Communication Research, Brussel. 12-15.10.2002: AOIR conference NET/WORK/THEORY. Organisator: AOIR, Maastricht. 22.10.2002: BeWise-meeting (Belgian Women in Science), Organisator: BeWise, Brussel. 29.11.2002: Colloquium e-maatschappij, Organisator: Lodewijk de Raet Stichting, Brussel. Nico Steegmans (LUC) 22.01.2002: Studiedag Tijd op de agenda -Voorstelling van het VUB-onderzoek Vlaanderen in uren en minuten. Organisator: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, Brussel. 24.04.2002: VIONA-dialoogdag: Werkt de arbeidsmarkt? Organisator: VIONA, Brussel.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
29
22.10.2002: Second BeWISe meeting (Belgian Women in Science): studiedag en officiële start van de organisatie. Organisator: BeWISe, Brussel. 25.10.2002: Internationale workshop Integration of gender research in EU's 6th framework programme for research. Organisator: AOIFE (Association of Institutions for Feminist Education and Research in Europe) en het Steunpunt Gelijkekansenbeleid, Antwerpen. Marjan Van Aerschot (LUC + UA) 16-17.04.2002: Internationale conferentie WWWe The World, The Workplace and We the Workers. E-work in a global economy Organisator: K.U.Leuven, HIVA, Brussel. 07.02.2002: De toekomst begint vandaag. Perspectieven voor de vrouwenbeweging Organisator: Amazone, Nederlandstalige Vrouwenraad, Sophia, Vrouwen Overleg Komitee, Brussel. 10.10.2002: Derde Vlaams-Nederlandse Arbeidsmarktcongres: Diversiteit in levenslopen: consequenties voor de arbeidsmarkt. Organisator: Steunpunt WAV & SISWO, Rotterdam. 12.12.2002: Studiedag (Nieuwe) Man en Universiteit. Organisator: VAP werkgroep Vrouw en universiteit K.U.Leuven, Leuven. Onderzoekscel allochtonen: 17.04.2002 22.04 2002 26.04.2002 16.05.2002
Bijwonen seminarie Marion Van San Bijwonen Lunchlezing Vrouwenstudies: Gelijke Kansen voor Vrouwen Bijwonen info-dagen 6de kaderprogramma EU. Bijwonen studiedag 'Meisjes en identiteit', Berchem, Cultureel Centrum, org. Steunpunt Allochtone Meisjes.
Onderzoekscel Leeftijd: 18.04.2002 Bijwonen Studiedag Demografie, Brussel. 06.05.2002 Bijwonen Studiedag Genderstatistieken, Brussel, Ministerie Arbeid en Tewerkstelling. 30.05.2002 Bijwonen Sociaal-wetenschappelijke studiedagen: Armoede & Rijkdom, Amsterdam. 10.10.2002 Bijwonen derde Vlaams-Nederlandse Arbeidsmarktcongres 'Diversiteit in levenslopen', Steunpunt WAV & SISWO. Onderzoekscel Holebi's: 14 mei 2002
Bijwonen lezing “Democratie en de agenda-setting functie van de media: hoe moeten wij het effect inschatten dat het nieuws heeft op de burger?”. Aula Rector Dhanis (Ufsia). Universiteit Antwerpen.
15 en 22 mei 2002
Volgen computercursus (intranetbijscholing). Scribani (Ufsia). Universiteit Antwerpen.
24 mei 2002
Bijwonen presentatie resultaten van een onderzoek naar de situatie van Vlaamse holebi-leerkrachten. Het Pand in Gent. Hogeschool Gent – Departement Sociaal-Agogisch Werk.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
30
31 mei 2002
Bijwonen Mini-symposium over het nieuwe boek “Methamorphoses” van Rosi Braidotti. Universiteit Utrecht, Utheater. Universiteit voor Humanistiek.
5 juni 2002
Bijwonen lezing Judith Butler “Beside Oneself: On the Limits of Autonomying Lesbian and Gay Human rights”. Het Pand in Gent, Zaal Rector Vermeylen. Universiteit Gent.
11 juni 2002
Bijwonen workshop gender-indicatoren cultuur. Brussel, Boudewijngebouw Vlaamse Gemeenschap. LUC, Nico Steegmans.
11 oktober 2002
Bijwonen symposium 15 jaar buddysysteem. fortisbank Antwerpen. Sensoa.
19 oktober 2002
Bijwonen lezing Saskia Wieringa, organiseren workshop op lesbiennedag, De Centrale te Gent. Federatie Werkgroepen Homoseksualiteit.
22, 31 oktober en 5 en 13 november
Volgen NOV Course ‘Theories of Sex/Gender’. Universiteit Utrecht. Netherlands Research School of Women’s Studies.
23 oktober 2002
Bijwonen expertenseminarie “juridische aspecten”, organisatie Steunpunt Gelijke Kansenbeleid, UA-LUC, Antwerpen
2002
Bijwonen studiedag "omgaan met sociale competentie in de lerarenopleiding". Vlaams Ministerie van Onderwijs, Brussel.
7 november 2002
Volgen computercursus (frontpage), Scribani (Ufsia). Universiteit Antwerpen.
13 november 2002
Bijwonen en bijdrage tot organiseren van expertenseminarie “holebi’s”, organisatie Steunpunt Gelijke Kansenbeleid, UALUC, Antwerpen
Auditorium
Bijwonen en bijdrage tot organiseren van valorisatie resultaten onderzoek “hulpvragen van holebi’s”, organisatie Steunpunt Gelijke Kansenbeleid, UA-LUC, Antwerpen 15 november 2002
Bijwonen ouderenconferentie Roze Rimpels. De Meervaart, Osdorp (Amsterdam). De Schorer Stichting en de Dienst Welzijn Amsterdam
27 november 2002
Bijwonen expertenseminarie “allochtonen”, organisatie Steunpunt Gelijke Kansenbeleid, UA-LUC, Antwerpen
7 december 2002
Deelname en presentatie op het FWH-congres (50 jaar FWH), Vlekho (Hogeschool) te Brussel. Federatie Werkgroepen Homoseksualiteit
11 december 2002
Bijwonen expertenseminarie "Indicatoren voor een gelijke Kansenbeleid", organisatie Steunpunt Gelijke Kansenbeleid, UALUC, Antwerpen
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
31
6.6. Publicatielijst Breda, Jef & Geerts, Joanna (2001). Care dependency and non-medical care use in Flanders. In: Archives of public health, 59, 329-346. Breda, Jef & Schoenmaekers, David (2001). Experiment persoonlijk assistentiebudget: eindverslag tweede wetenschappelijke evaluatie. Antwerpen, UFSIA, Onderzoeksgroep Welzijn en de Verzorgingsstaat, 299 pp. Breda, Jef & Schoenmaekers, David (2002). Meerwaarde en knelpunten van leeftijdsgrenzen in Vlaamse regelgeving en hun effect op oudere personen: eindrapport. Antwerpen, UFSIA, Vakgroep Welzijn en de Verzorgingsstaat, 305 pp. Breda, Jef, Teughels, Sonja & Molenberghs, Geert (2002). Mogelijkheden en beperkingen van zorgstrategische planning in de geestelijke gezondheidszorg. Antwerpen, UFSIA, Vakgroep Welzijn en de Verzorgingsstaat, 246 pp. Breda, Jef & De Crom, Johan (2002). Programmatie van de diensten voor logistieke hulp en aanvullende thuiszorg. Antwerpen, UFSIA, Vakgroep Welzijn en de Verzorgingsstaat, 60 pp. Breda, Jef, De bruyn, Els & Geerts, Joanna (2002). De Vlaamse welzijnsbarometer: eindrapport. Antwerpen, UFSIA, Vakgroep Sociologie en Sociaal Beleid, 119 pp. Breda, Jef & Verlinden, Elke (2002). Workload and prevention of burnout in special child and youth care services: a system analysis. In: Professionalization and participation in child and youth care: challenging understandings in theory and practice. Knorth E.J. (edit.), e.a., Aldershot, Ashgate, p. 159-176. Breda, Jef, Geerts, Joanna & De Koker, K. (2002). Zorgbehoevende ouderen tussen thuiszorg en residentiële zorg: een onderzoek naar behoeften en aanbod in de Belgische transmurale ouderenzorg. Antwerpen, UFSIA, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, 259 pp. Claeys, Laurence (2001). Genderbril op na surfen. Sophia, vierde trimester, 22-24. Claeys, Laurence (2002). New Talk: Taalgebruik over en in nieuwe media. VrouwenRaad, eerste trimester, 35-41. Frans, Mieke, Seynaeve, Katrien & Vranken, Jan (Eds.) (2002). Balanceren op een slappe koord. Spanningsvelden in de sociale economie. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Geets, Johan, Vanderwaeren, Els & Timmerman, Chris (2001). Integrale jeugdzorg voor jongeren uit etnisch-culturele minderheidsgroepen met bijzondere aandacht voor buitenlandse niet-begeleide minderjarigen. Onderzoek uitgevoerd door de Onderzoeksgroep Armoede, Sociale Uitsluiting en Stad (OASeS), Universiteit Antwerpen, 551 pp. Goffin, I., Steegmans, N., Van Haegendoren, M. (2002). Deuce: arbeidsmarktstatistieken vanuit een genderperspectief, Diepenbeek, SEIN.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
32
Lodewyckx, Ina & Geets, Johan (2002). Integratie en Identiteit. Een toepassing op de beleving van de Islam. In: Alert , 28, 5, 69-79. Janssens, Astrid (2002). Hoe elkaar de hand reiken? De zoekende interactie tussen de allochtone ouderen en het zorgaanbod in de stad Antwerpen. Antwerpen: OASeS, 88 pp. Meertens, T., Nielandt, B., Gilops, I., Van Haegendoren, M. (2002). Bewonersbevraging en inventaris URBAN1 Antwerpen, Diepenbeek, SEIN.
Michielsens, Magda (2001). In: Sophia, Coördinatie netwerk Vrouwenstudies. Akten van het colloquium Vrouwenstudies in België 1997-2000, 9-14. Michielsens, Magda (2002). Mechanisms and structures in favour of the equality between men and women, particularly 'mainstreaming'. In: Woman and men in Belgium. Towards an equal society. Brussels, 21-28. [ook in het Nederlands en het Frans] Michielsens, Magda (2002). Computers zijn intelligenter dan mensen. In: Stevens, Jan Het filosofisch woordenboek. 30 wijzen over de zin van het bestaan. Leuven: Jan Stevens en Uitgeverij P, 104-108. Spee, Sonja (2002). Verantwoorde beeldvorming op televisie. Een analyse van de argumentaties van programmamakers over seksepariteit. In: Tijdschrift voor Sociologie, 23, 3-4, 439464. Steegmans, Nico, Van Aerschot, Marjan, Valgaeren, Elke, Mertens, Tinne, Van Haegendoren, Mieke (2002). Gelijke Kansen-Indicatoren in Vlaanderen. Statistieken en indicatoren voor een Gelijkekansenbeleid voor mannen en vrouwen. Antwerpen: Steunpunt Gelijkekansen-beleid, consortium UA en LUC, 2002, 315 pp. Timmerman, Chris (2001). The revival of tradition, consequence and modernity: the case of young Turkish women in Belgium. Folk: Journal of Danish Ethnographic Society, 42, 83-100. Timmerman, Chris, Van der Heyden, K., Ben Abdeljelil, Y. & Geets, J. (2002). Mythes over Marokkaanse en Turkse nieuwkomers. Alert , 28, 5, 54-67. Timmerman, Chris, Hermans, P. & Hoornaert, J. (eds.) (2002). Allochtone jongeren in het onderwijs. Een multidisciplinair perspectief. Leuven-Apeldoorn: Garant, Project School-management, 234 pp. Timmerman Chris (2002). Turkse jonge vrouwen in België, Islam en nationalisme. In: Timmerman, C., Hermans, P. & Hoornaert, J. (eds). Allochtone jongeren in het onderwijs. Een multidisciplinair perspectief. Leuven-Apeldoorn: Garant, Project Schoolmanagement, 69-94. Timmerman, Chris & Van der Heyden, Katrien (2002). Tweede generatie Marokkaanse en Turkse vrouwen in Vlaanderen. Verschillende wegen tot participatie. In: Sophia, Coördinatie netwerk Vrouwenstudies. Akten van het colloquium Vrouwenstudies in België 19972000, 287-300.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
33
Timmerman, Chris, Vanderwaeren, Els & Crul, M. (2002). The second generation in Belgium, International Migration Review (in press). Vanderwaeren, Els & Timmerman, Chris (2001). Hulpverleners over hulpverlening aan allochtonen. Inclusieve hulpverlening in de Centra Algemeen Welzijnswerk Stad Antwerpen. Onderzoek uitgevoerd door de Onderzoeksgroep Armoede, Sociale Uitsluiting en Stad (OASeS), Universiteit Antwerpen, 82 pp. Van Haegendoren, Mieke (2002). Vrouwen in de academische wereld, Verslagen van het RUGCentrum voor Genderstudies 2002, nr. 11, 29-38. van Roemburg, Bloeme (2002). Recensie van het boek: N. Steegmans, P. Dalemans, E. Valgaeren, M. Van Haegendoren., 'Mannen en vrouwen op de drempel van de 21ste eeuw. Gebruikershandboek genderstatistieken'; Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, Brussel, 2002, Tijdschrift voor Sociologie, 2, 230-232. Vranken, Jan (2001). Zit er schot in het armoedebeleid (Werknota 1). Armoedebestrijding in Vlaanderen. Vooruitgangscongres - Antwerpen, 17 mei 2001. Brussel: Koning Boudewijnstichting. Vranken, Jan & e.a. (2001). Towards a Policy-Relevant European Database on Forms of Social Exclusion. 'European Yearbooks'. Final Report. Antwerpen: UFSIA. Vranken, Jan e.a. (Eds) (2001). Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2001. Leuven/Leusden: Acco. Vranken, Jan e.a. (2001). Non-Monetary Indicators of Social Exclusion and Social Inclusion: What Does Exist and What Do We Need? Antwerp: UFSIA. Vranken, Jan, Timmerman, Chris & Van der Heyden, Katrien (2001). Komende generaties. Wat weten we (niet) over allochtonen in Vlaanderen? Acco: Leuven. Vranken, Jan e.a. (2001). Towards a European model to evaluate policies and programmes to promote social inclusion. Antwerpen: UFSIA - OASeS. Vranken, Jan (2001). Inleiding: Jaarboek 2001, een tiende editie, Vranken, Jan e.a. (Eds.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2001. Leuven/Leusden: Acco, 27-38. Vranken, Jan (2001). Geen samenleving zonder sociale uitsluiting?, Vranken, Jan e.a. (Eds.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2001. Leuven/Leusden: Acco, 39-50. Vranken, Jan e.a. (2001). Uitdagingen voor het armoede- en sociaal beleid aan het begin van de 21ste eeuw, Vranken, Jan e.a. (Eds). Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2001. Leuven/Leusden: Acco, 285-289. Vranken, Jan (2001). De Europese belangstelling voor armoede: in een stroomversnelling?, Vranken, Jan e.a. (Eds), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2001. Leuven/Leusden: Acco, 327-340. Vranken, Jan e.a. (2001). Armoede in de 21ste eeuw: van terugblik naar vooruitblik, Vranken, Jan e.a. (Eds.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2001. Leuven/Leusden: Acco, Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
34
391-405. Vranken, Jan (2001). Armoede en sociale uitsluiting, KBC (Ed.) Armoede, welvaart en menselijk geluk (KBC-Economisch Financiële Berichten, 2). Brussel: KBC, 2-7. Vranken, Jan (2001). Unravelling the social strands of poverty: differentiation, fragmentation, inequality, and exclusion, Andersen, H. T. & Van Kempen, R. (Eds.), Governing European Cities. Social Fragmentation, Social Exclusion and Urban Governance. Aldershot: Ashgate, 71-90. Vranken, Jan, De Decker, Pascal & Van Nieuwenhuyze, Inge (Eds) (2002). Urban Governance, Social Inclusion and Sustainability. National Context Reports. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Vranken, Jan e.a. (Eds) (2002). Armoede en Sociale Uitsluiting. Jaarboek 2002. Leuven: Acco. Woodward, Alison E. (2002). Going for Gender Balance: A Guide for Balancing DecisionMaking. (French Vers l'équilibre entre les femmes et les hommes (2002)). Strasbourg: Council of Europe Division of Human Rights (124 pp). Woodward, Alison E. (2002). 'European Gender Mainstreaming: Promises and Pitfalls of Transformative Policy', Review of Policy Research, 20:1 65-88. Woodward, Alison E. (2002). 'Mainstreaming and Equal Pay: A logical partnership?' Overcoming Barriers to Equal Pay in Europe, European Trade Union Institute Seminar 18-19 November 2002 (te verschijnen in Proceedings onder redactie van A. Pascual Serrano). Woodward, Alison E. (2002). 'Identity in informal governance: the case of equality networks' paper for Informal Governance in the European Union, European University Institute, June 13-15-2002. (te verschijnen in Informal Governance in Europe onder redaktie van S. Piatonni en T. Christiensen, London: Edward Elgar).
7. Overlegstructuren 7.1. Het Directiecomité Vergaderde in de opstartfase om de 3 weken, later werd het maandelijks. Bestaat uit de promotoren prof. J. Vranken, prof. J. Breda, prof. M. Van Haegendoren, prof. D. Cuypers en de directeur prof. M. Michielsens. Naast zijn functie als dagelijks bestuur van het S-GKB is het DC tevens opgetreden incidenteel aangevuld met externe experten als sollicitatiecommissie voor de aanwerving van onderzoekers. Treedt op als eindredactiecomité voor het Jaarboek en andere publicaties van het S-GKB. Nodigt de coördinatoren van de verschillende onderzoekscellen ter vergadering uit, indien dit om inhoudelijke redenen gewenst is.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
35
Samenstelling Directiecomité Jan Vranken Magda Michielsens Jef Breda Mieke Van Haegendoren Daniël Cuypers
7.2. Het Wetenschappelijk Management Team (WMT) Vergadert één maal per jaar. Leden van het WMT worden op de hoogte gehouden van alle activiteiten het S-GKB en worden uitgenodigd voor alle activiteiten, ook de besloten. Voorzitter van het WMT is prof. J. Van Steenberge (rector UIA). Het WMT werd uitgebreid met prof. J. Vincke (RUG), prof. H. Willekens (UIA), prof. L. Goossens (UFSIA) en Nadine Lybaert (LUC). In het Meerjarenplan werd gesteld: "Het is de bedoeling dat in het WMT de initiatieven en projecten op het niveau van de onderzoeksentiteiten worden besproken en, waar mogelijk, in verband worden gebracht met de doelstellingen van het Steunpunt, zodat eventuele samenwerking en wederzijdse bevruchting van het wetenschappelijk onderzoek tot stand komt." Zo werden in de vergadering van het WMT van 19 december 2001 de afzonderlijke onderzoekslijnen en de op te starten survey besproken. In de vergadering van het WMT van 29 januari 2003 werden volgende thema's besproken: visie op transversaliteit binnen het Steunpunt en de betekenis van Gelijke Kansen in Vlaanderen, afgemeten tegen internationale indicatoren van welvaart en ontwikkeling.
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
36
Samenstelling Wetenschappelijk Management Team Jan Vranken Magda Michielsens Jef Breda Fernand Tanghe Bea Cantillon Marc Rigaux Josse Van Steenberge Jo Denekens Daniël Cuypers Mieke Van Haegendoren John Vincke Harry Willekens Luc Goossens Nadine Lybaert
7.3. Stafvergadering Additioneel aan wat in het organigram werd vermeld is een stafvergadering in het leven geroepen. Vooral in de opstartfase dienden manieren van werken op elkaar afgestemd te worden, dienden gemeenschappelijke doelstellingen geformuleerd te worden, en diende een slagvaardig team opgebouwd te worden om de algemene en specifieke doelstellingen van het Steunpunt te kunnen behalen. Alle onderzoekers van het Steunpunt, de directiesecretaresse en de directeur wonen de stafvergaderingen bij. Ook de onderzoekster die aan de VUB werkzaam is op een project dat door het S-GKB werd uitbesteed, neemt aan de stafvergaderingen deel. Frequentie: in de opstartfase werd er wekelijks een stafvergadering gehouden; ondertussen is de frequentie teruggeschroefd naar tweewekelijks. De notulen van de vergadering worden aan het DC toegestuurd. Onderzoeksresultaten, theoretische inzichten en de dagelijkse werking van het Steunpunt zijn aan de orde. De stafvergaderingen worden om beurt voorbereid en voorgezeten door de onderzoekers.
7.4. Beleidsdagen De behoefte werd gevoeld om een moment te hebben waarop de leden van de staf, samen met de leden van het DC van gedachten konden wisselen over centrale thema's van het Steunpunt en de beleidsvisies gezamenlijk konden bespreken en verder uittekenen. Deze behoefte heeft aanleiding gegeven tot het inrichten van 'beleidsdagen', tweemaal per jaar. Er zijn beleidsdagen geweest op 6 februari 2002, 20 september 2002, 7 februari 2003 en de volgende is gepland in september 2003. Het beleid van het S-GKB wordt niet op deze beleidsdagen bepaald. WMT, DC en Stuurgroep zijn bepalend voor het tot stand komen van het beleid. Deze beleidsdenkdagen bieden echter alle medewerkers de kans om mede sturing te geven aan het
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
37
geheel, na te denken over de totale breedte van de werking van de organisatie en hun meningen duidelijk te formuleren. De beleidsdagen werden bijgewoond door alle stafleden en alle leden van het DC.
7.5. Stuurgroep Voorzitter van de Stuurgroep is prof. J. Van Steenberge (rector UIA). De Stuurgroep bestaat uit leden van betrokken kabinetten en administratie, de leden van het Directiecomité. Stuurgroep vergaderingen hebben plaats gehad op 28 februari 2002, 2 mei 2002, 23 oktober 2002. Samenstelling Stuurgroep Martha Franken Mariska Huygh Koen Verlaeckt Ann Carton Michiel Van de Voorde Annemie Degroote Rita Brauwers Josse Van Steenberge Jan Vranken Magda Michielsens Mieke Van Haegendoren Jef Breda Daniël Cuypers Chris Timmerman Sonja Spee
7.6. Bestuurlijke en representatieve functies Magda Michielsens Editor van The European Journal for Women’s Studies (tot 15 mei 2002) Lid van het bestuur van AOIFE, Association of Institutions for Feminist Education and Research in Europe Lid van de Advisory board van ATHENA, 'Athematic network on higher education in women's studies' Lid van de council van WISE, Women's International Studies Europe (tot 15 mei 2002) Lid van der VLIR-Commissie Gelijke Kansen Lid van de commissie Gelijke Kansen UA Lid van de Stuurgroep Interuniversitaire VAO-Vrouwenstudies Lid van de Vlaamse Kijk- en Luisterraad, adviescommissie van het Vlaams Parlement Lid van de raad van bestuur van RoSa, Documentatiecentrum en Archief voor Gelijke Kansen, feminisme en vrouwenstudies Lid van verschillende Stuurgroepen ter begeleiding van Gelijke Kansen onderzoek
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
38
Sonja Spee Redacteur van het Tijdschrift voor Genderstudies (vanaf 1 oktober 2002) Lid van de Werkgroep Gelijke kansen m/v aan de UA Lid van de Antwerpse Provinciale Begeleidingscommissie Gelijke Kansen Mieke Van Haegendoren Lid van de VLIR-Commissie Gelijke Kansen Ondervoorzitter Koningin Paola Stichting Lid van de raad van bestuur van het centrum Algemeen Welzijnswerk 't Verschil Lid van de raad van bestuur van de Stichting Lodewijk De Raet Voorzitter van der werkgroep 'Representativiteit van vertegenwoordigende organen' van het Politicologenetmaal (Nederlandse Kring voor Wetenschap der Politiek), 23-24 mei 2002
8. Personeel Personeelslijst Steunpunt Gelijkekansenbeleid Naam en voornaam Arnaert, Antonia Claeys, Laurence Clycq, Noel De bruyn Els Dewaele, Alexis Frans, Mieke Goyvaerts, Karin Janssens, Astrid Janssens, Tim Lefever, Katrien Lenaers, Steven Lodewyckx Ina Meersman Sarah Mertens, Tinne Michielsens Magda Motmans Annemie Scheepers Sarah Spee Sonja
Instelling
UA UA UA UA UA UA UA UA UA UA LUC UA UA LUC UA UA UA UA UA Timmerman, Chris UA UA Van Aerschot, Marjan UA/LUC Van der Heyden, Katrien UA Vandervelden, Martine UA
Functie coördinator onderzoekster onderzoeker onderzoekster/dr-beursaal onderzoeker/dr-beursaal conference manager onderzoekster onderzoekster administratief medewerker onderzoekster onderzoeker onderzoekster directiesecretaresse onderzoekster directeur onderzoekster/dr-beursaal documentaliste coördinator onderzoekster coördinator onderzoekster onderzoekster/dr-beursaal onderzoekster secretaresse
Jaarverslag 2001-2002 - Steunpunt Gelijkekansenbeleid
In dienst 30 % 100 % 100 %
100 % 100 % 50 % 100 % 100 % 50 % 100 % 100 % 100 % 100 % 50 % 50 % 50 % 30 % 50 % 60 %
01.12.01 - 31.01.02 01.02.02 15.10.02 01.03.02 01.05.02 15.03.02 - 31.07.02 01.06.02 01.09.02 01.05.02 01.10.02 01.11.02 01.02.02 01.02.02 01.02.02 - 30.09.02 01.12.01 01.05.02 01.12.01 - 31.12.01 01.11.01 15.10.02 01.11.01 01.11.01 01.07.02 01.02.02 01.10.02
39