Jaarverslag

sti

cht

ing

PAS

Project Onderwijs aan Woonwagen- en Zigeunerleerlingen Regio Arnhem

Jaarverslag 2006 - 2007 Oktober 2007

Col of o n

Tekst: Jolanda Reichard Willy Gerritsen Redactie: Peter Burgers Vormgeving & Layout: Bas de Groot Stichting PAS Koningstraat 27 6811 DG Arnhem Postbus 821 6800 AV Arnhem T 026 - 353 08 47 F 026 - 353 08 46 E [email protected] I www.stichtingpas.nl

2

Jaarverslag 2006 - 2007

V o orwoord

Voor u ligt het jaarverslag van het Project On-

De Consulenten

derwijs aan Woonwagen- en Zigeunerkinderen (OWWZ) regio Arnhem, van het schooljaar

Jolanda Reichard

2006-2007, Wij willen u daarin graag duidelijk

leerlingen 0 – 12

maken wat het belang is van de specifieke

jaar in de gemeente

aandacht voor deze doelgroep. We vertellen u

Arnhem en het project

over de problemen van de woonwagen- en zi-

Opstap Opnieuw.

geunerkinderen en hun ouders, de doelstellingen van OWWZ en de taken van de consulent. Tevens geven we u inzicht over de uitgevoerde taken en de tijdsinvestering per deelnemende gemeente. Willy Gerritsen leerlingen 0 – 18 jaar

September 2007

in de regiogemeenten en het project Opstap Opnieuw.

Spelleidster Janny Jansen het project Spel in de wagen

Project Onderwijs aan Woonwagen- en Zigeunerkinderen regio Arnhem

3

I n h o ud

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2

OWWZ In Beeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3

4

5

6

7

2.1

Een stukje geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.2

Recente ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.3

Even vooruitkĳken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

2.4

De rol van OWWZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Periode 0 - 4 Jaar

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.1

Probleemschets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.2

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.3

Taken consulent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.4

Cĳfers en trends. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

3.5

Het project Spel in de wagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Periode 4 – 12 Jaar

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

4.1

Probleemschets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

4.2

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

4.3

Taken consulent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

4.4

Cĳfers en trends. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

4.5

Het project Opstap Opnieuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Periode 12 – 18 Jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 5.1

Probleemschets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

5.2

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

5.3

Taken consulent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

5.4

Cĳfers en trends. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Gemeente Arnhem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 6.1

0 – 4 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

6.2

4–12 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

6.3

12 - 18 jaar

6.4

Overige contacten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

6.5

Verdeling uren OWWZ-consulenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

6.6

Het nieuwe schooljaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Gemeente Lingewaard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 7.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

7.2

0 – 4 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

7.3

4 - 12 jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

7.4

12 - 18 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

7.5

Jongeren 18-plus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

7.6



5

8

9

10

11

12

7.7


7.8


Gemeente Neder-Betuwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 8.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

8.2

0 – 4 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

8.3

4 - 12 jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

8.4

12 - 18 jaar

8.5


8.6


8.7


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Gemeente Overbetuwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 9.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

9.2

12 - 18 jaar

9.3


9.4


9.5


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Gemeente Renkum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 10.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

10.2

0 – 4 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

10.3

4–12 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

10.4

12 - 18 jaar

10.5

Jongeren 18-plus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

10.6


10.7


10.8


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Gemeente Rheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 11.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

11.2

0 – 4 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

11.3

4–12 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

11.4

12 - 18 jaar

11.5


11.6


11.7


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Gemeente Westervoort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 12.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

12.2

0 – 4 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

12.3

4–12 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

12.4

12 - 18 jaar

12.5


12.6


12.7


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Bĳlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

6


1 I nl e i ding

Er zijn zeven gemeenten die aan het project OWWZ deelnemen, te weten de gemeenten Arnhem, Lingewaard, Neder-Betuwe, Overbetuwe, Renkum, Rheden en Westervoort. De diverse regiogemeenten kopen uren OWWZ-consulenten in bij stichting PAS voor de leeftijdsgroep 0 tot 18 jaar. Daarnaast dragen de Sint Vincentiusvereniging en het Dekenaat Arnhem financieel bij aan de uitvoering van het OWWZ project. Om de schoolloopbanen van de woonwagenleerlingen goed te kunnen volgen werken de consulenten met het Schoolloopbaansysteem, een programma dat speciaal voor dit doel ontwikkeld is door KPC Onderwijs Innovatie Centrum. Het KPC verzorgt elk jaar een landelijke rapportage van de gegevens van de woonwagen- en zigeunerleerlingen, die vanuit alle projecten OWWZ worden aangeleverd. Met deze landelijke gegevens kunnen we de cijfers uit onze regio steeds vergelijken. Er waren in het afgelopen schooljaar 209 woonwagen- en zigeunerleerlingen in de leeftijd van nul tot achttien jaar in de hierboven genoemde gemeenten. Wat de leerlingen uit deze categorie met elkaar gemeen hebben is een zeer korte onderwijstraditie. Slechts enkele ouders hebben een afgeronde opleiding. De problematiek van de


7

leerlingen kan echter per gemeente of familie verschillen. Om dit beter tot zijn recht te laten komen en u meer inzicht te geven in de rol van de consulent en de samenwerkingspartners binnen uw gemeente, hebben we het overzicht per gemeente uitgewerkt.

20 9 w o o n w a g e n- e n zi ge une r l e e r lingen

Mocht u geïnteresseerd zijn in de verslagen van de andere deelnemende gemeenten dan kunt u deze bij ons opvragen. Heeft u nog vragen naar aanleiding van het jaarverslag, dan zijn we uiteraard bereid een en ander mondeling nader toe te lichten.

8


2 OWWZ In Beeld

2 . 1 Een stukje geschiedenis

Rond 1975 ging de overheid zich richten op integratie. De grote centra werden gesloten en

Om inzicht te geven in de problematiek van de

vervangen door kleine. De kinderen van de

woonwagen- en zigeunerkinderen en het

woonwagenbewoners en zigeuners moesten

ontstaan van OWWZ is de geschiedenis van

voortaan naar reguliere scholen. Tien jaar later

belang.

bleek dat er nog veel gedaan moest worden aan onderwijsparticipatie. In 1985 startten

In de twintigste eeuw trokken woonwagenbe-

daarom drie experimentele projecten en het

woners en zigeuners rond naar plekken waar

groeide uit tot een landelijk dekkend netwerk

werk was. Door het reizende bestaan kwam er

OWWZ projecten. De afgelopen jaren werden

van naar school gaan weinig terecht. Ouders

deze gefinancierd vanuit het gemeentelijk

zagen het nut van schoolbezoek ook niet in en

onderwijsachterstandenbeleid.

vonden de leerplicht vaak ongewenste bemoeizucht van de overheid. Jongens leerden een vak van vader op zoon en meisjes werden al

Er moet nog veel worde n g e d aan

vroeg ingezet in de huishouding.

aan onderwijspa rt i c i p at i e

Na de Tweede wereldoorlog verdwenen de traditionele beroepen waarmee deze mensen toen het brood verdienden. Ze waren steeds meer aangewezen op een uitkering. Die werd

2.2 Recente ontwikkelingen

in die jaren maar al te gemakkelijk gegeven waardoor niet werken steeds meer vanzelf-

Het gemeentelijk onderwijsachterstandenbe-

sprekend werd gevonden. De overheid begon

leid is per 1 augustus 2006 herzien. De gelden

begin jaren zestig met het inrichten van grote

gaan nu grotendeels naar de schoolbesturen.

woonwagenkampen met eigen voorzieningen,

De gemeenten blijven alleen verantwoordelijk

waaronder ook kampscholen. Het gevolg was

voor de voor- en vroegschoolse educatie en

dat de onderwijsdeelname explosief steeg en

schakelklassen als tijdelijke voorziening voor

veel ouders het belang van lezen en schrijven

basisschoolleerlingen met extra grote (taal)

begonnen in te zien.

achterstanden.


9

Ook de gewichtenregeling in het basisonder-

2.4 De rol van OWWZ

wijs is veranderd. De feitelijke achterstand van de kinderen is bepalend voor het toekennen

Het OWWZ-project richt zich op de Voor- en

van extra formatie. Het opleidingsniveau van

Vroegschoolse Educatie (VVE), het basis- en

de ouders wordt hiervoor de indicator. De

het voortgezet onderwijs en in sommige geval-

Cumi-regeling in het voortgezet onderwijs is

len ook op arbeidsparticipatie. De centrale

verdwenen en vervangen door leerplusarran-

persoon binnen dit project is de onderwijs-

gementen. Door deze ontwikkelingen zijn de

consulent, die vooral een brugfunctie vervult

woonwagen- en zigeunerleerlingen als speci-

tussen de leerlingen en de ouders aan de ene

fieke doelgroep steeds moeilijker te traceren

kant en de scholen aan de andere kant. Tevens

en dreigen ze uit beeld te verdwijnen.

merken we hoe belangrijk een geïntegreerde aanpak is. Wonen, werk, welzijn en onderwijs

2 . 3 Even vooruitkijken

moeten samenwerken. De OWWZ-consulent brengt de instanties met elkaar in contact.

Het blijft uiteraard mogelijk dat gemeenten binnen hun eigen beleid ruimte vrijmaken om de intermediaire functie die de OWWZconsulenten vervullen in stand te houden. Dat is geen overbodige luxe, want de deelname van de woonwagen- en zigeunerkinderen aan

w oon w a g e n - e n zi geune r l e e r l i nge n d re ige n u i t b e e l d te ver dwi j ne n.

het onderwijs is nog steeds problematisch, zeker in het voortgezet onderwijs. Daarnaast blijft de deelname aan het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs in vergelijking met de landelijke percentages hoog. Er is wel een kentering zichtbaar, maar het is de vraag of de eerste positieve resultaten zullen beklijven als de specifiek op deze doelgroep gerichte inspanningen zullen verdwijnen,

10


3 P eriode 0 - 4 Jaar

3 . 1 Probleemschets

3.2 Doelstellingen

Uit de praktijk blijkt dat de meeste 4-jarige

<

woonwagen- en zigeunerleerlingen hun schoolloopbaan beginnen met een achterstand

peuterspeelzaal. <

in hun ontwikkeling. Een achterstand die zij later niet meer inlopen.

Zoveel mogelijk kinderen bezoeken de Kinderen nemen deel aan het project Spel in de wagen.

<

Alle kinderen bezoeken vanaf 4 jaar de basisschool.

De bagage die deze kinderen in de eerste jaren van hun leven meekrijgen, sluit kennelijk onvoldoende aan bij de eisen van de onderbouw

3.3 Taken consulent

van de basisschool. <

Het bezoeken van ouders met kinderen

De thuissituatie speelt hierbij een cruciale

van 1 – 2 jaar. Gespreksonderwerp is in

rol; de woonomgeving is anders, normen en

elk geval het belang van de peuterspeelzaal voor de ontwikkeling van het kind.

waarden in de opvoeding zijn anders en de omgangstaal is anders dan de ‘schooltaal’.

<

Het bieden van ondersteuning bij de aanmelding bij de peuterspeelzaal en de basisschool als de ouders hierom vragen.

De meeste ouders hebben alleen (enkele jaren) basisonderwijs genoten. Zij zien ook dat hun

<

voorschoolse periode.

zijn zich niet altijd bewust van hun eigen rol als opvoeder in de (taal)ontwikkeling van hun kind.

Het begeleiden van ouders bij eventuele problemen of verwijzingen tijdens de

kinderen vaak achterblijven op school, maar <

Doordat we ouders in de wagen bezoeken ontstaat er een vertrouwde sfeer en komen soms andere problemen aan de orde. In

Het heeft daarom hoge prioriteit om zo vroeg

veel gevallen kunnen we een toeleidende

mogelijk te beginnen met activiteiten die de

rol spelen als het gaat om een vraag voor

ontwikkeling van de kinderen stimuleren.

andere hulpverlenende instanties en zorgen we ervoor dat de eerste contacten worden gelegd.


11

3 . 4 Cijfers en trends < < <

<

Thuissituatie; woonomgeving;

<

Normen en waarden;

Er waren in augustus 2007 38 kinderen in

<

Andere omgangstaal;

de leeftijd van 0-4 jaar.

<

Korte onderwijstraditie.

13 Kinderen gingen naar de peuterspeelzaal gedurende het afgelopen schooljaar.

Een complexe problematiek, die vraagt om

16 Kinderen zijn nog te jong om de peu-

intensieve aandacht. Vanuit deze gedachte

terspeelzaal te bezoeken

bieden wij deze ouders en hun kinderen al op

<

9 Kinderen staan op de wachtlijst

zeer jonge leeftijd een intensief gezinsgericht

<

11 Gezinnen namen deel aan het project

programma aan, te weten Spel in de wagen

Spel in de wagen (3.5). Doel van het project

N ag e n o e g a l l e ki nder e n ga a n va naf 4 jaar n a a r d e ba si sscho o l .

<

Het verbeteren van de interactie tussen ouder en kind; ouders een actieve rol geven en er direct bij betrekken.

<

Het stimuleren van de ondersteunende rol van de ouder; voorbeeldrol.

< <

Het bezoek aan de peuterspeelzaal is het afgelopen jaar toegenomen. Er is een score

spelbehoeften van het kind. <

van 100% deelname. Aandachtspunten voor het komende jaar blijven het regel-

<

Het geven van voorlichting in de voorwaardelijke sfeer; tv uit, werken aan tafel,

voorkomen van het vroegtijdig verlaten <

Het aangeven van mogelijkheden binnen een verscheidenheid aan speelmateriaal.

matig aanwezig zijn van de peuters en het van de peuterspeelzaal.

Het geven van inzicht aan de ouder in de

het leren opbouwen van concentratie. <

Het stimuleren van tal van ontwikke-

Nagenoeg alle kinderen gaan vanaf 4 jaar

lingsterreinen van het kind. (Taal, moto-

naar de basisschool. We kunnen constate-

riek, spraak, concentratie en werkhou-

ren dat deze trend de laatste jaren steeds

ding, sociaal-emotionele en cognitieve

meer gemeengoed is geworden.

vaardigheden). Keuze van de gezinnen

3 . 5 Het project Spel in de wagen

In onderling overleg wordt bekeken welke ouders gevraagd worden om mee te doen met het project. Er is dit jaar met 11 kinderen gespeeld; 2 uit

Waarom Spel in de wagen ?

Westervoort, 1 uit Renkum, 1 uit Gendt en 7

Woonwagen- en zigeunerkinderen hebben

uit Arnhem.

zoals genoemd vaak een grote achterstand in de (taal)ontwikkeling als zij op de basisschool beginnen, met name de woordenschat is beperkt. Enkele oorzaken zijn:

12


Manier van werken De spelleidster gaat elke week met een kratje speelgoed en boekjes naar de wagen en speelt daar een uur met het kind. In het kratje zitten naast aantrekkelijk speelgoed ook altijd boekjes en speelgoed ter bevordering van de creativiteit en de fijne motoriek. De aandacht voor taalontwikkeling loopt als een rode draad door het speeluur heen. (Zingen, voorlezen, dingen benoemen, kleuren, tellen, rijmpjes). De eerste zes weken worden gebruikt om kennis te maken met elkaar en de spelleidster inzicht te geven in de ontwikkeling van het kind. Na zes weken wordt er een speelplan gemaakt. Hoe speelt het kind, wat doet het graag, hoe is het spelniveau, hoe is de concentratie, kan het kind langere tijd achter elkaar spelen en hoe zijn de verschillende ontwikkelingsgebieden. Daarnaast wordt gekeken naar de zaken er

De aandacht voor taalontw i kke l i n g

rond om heen, zoals rust, structuur, interactie met de volwassenen, plaats in de wagen e.d. Naar aanleiding hiervan worden een aantal punten geformuleerd, waar in eerste instantie

loopt als een rode draad d oor het speelu u r h e e n .

de aandacht op gericht zal zijn. Na zes tot acht weken wordt het plan weer bijgesteld. Accenten voor het volgend schooljaar Wij willen ons aansluiten bij de landelijke ontwikkelingen op het gebied van VVE. Zo zijn we bezig met het ontwikkelen van verteltassen. Tevens zijn wij voornemens om de spelkoffer van OWWZ Groningen te gaan integreren in onze werkwijze.


13

4 P eriode 4 – 12 Jaar

4 . 1 Probleemschets Het percentage woonwagen- en zigeunerleerlingen in het speciaal (basis)onderwijs is een belangrijke graadmeter voor de ernst van de onderwijsachterstand. Na een stijging eind negentiger jaren naar 36% is het percentage de afgelopen jaren gedaald naar 20%. Dit percentage ligt nog steeds hoger dan de landelijk percentages: voor woonwagen- en zigeunerleerlingen is dat 14,4% (2005-2006) en voor de overige leerlingen 5,2% (2005-2006). Het (ongeoorloofd) schoolverzuim is nog steeds hoog. Door het cultuurverschil tussen de thuissituatie en de school is de communicatie tussen school en ouders niet altijd optimaal.

4 . 2 Doelstellingen <

Ouders worden bij het onderwijsproces betrokken

<

Schoolverzuim wordt adequaat aangepakt in samenwerking met school en leerplichtambtenaar/ consulent leerling-zaken.

<

Zoveel mogelijk kinderen nemen deel aan het project Opstap Opnieuw


15

4 . 3 Taken consulent

opvoeding, vaak middels een warme overdracht. Dit betekent dat we bij de eerste

We onderhouden contacten met scholen, ou-

contacten zelf aanwezig zijn. We hebben

ders en leerlingen. De frequentie is afhankelijk

regelmatig contacten met hulpverlenende

van de problematiek en het aantal leerlingen

instanties die al bij het gezin betrokken

per school. Onderwerpen die aan de orde komen vindt u hieronder terug. <

< <

<

zijn. <

We begeleiden de ouders en leerlingen

We volgen het schoolverzuim en zonodig

tijdens de overgang naar het voortgezet

ondernemen we acties naar de ouders en

onderwijs. Alle leerlingen van groep 8 en

de scholen, eventueel in samenwerking

de eindklas van het speciaal (basis)onder-

met de leerplichtambtenaar/consulent

wijs zijn bezocht. We geven de ouders en

leerlingzaken.

leerlingen voorlichting over het voortgezet

Het project Opstap Opnieuw is uitgevoerd

onderwijs en zonodig ondersteunen we

(zie 4.5).

bij allerlei regelzaken zoals aanmelden bij

We begeleiden ouders en scholen bij het

de school, bestellen boeken, aanvragen

proces van doorverwijzen naar het speci-

tegemoetkoming studiekosten, vervoer en

aal (basis)onderwijs.

dergelijke.

We investeren in een goede communicatie tussen ouders en school, bijvoorbeeld door het tot stand brengen van contact

4.4 Cijfers en trends

tussen ouders en school en het geven van achtergrondinformatie. <

<

voor ons hoge prioriteit om direct ter

<

17 Gezinnen namen deel aan het programma Opstap Opnieuw.

plaatse te zijn, op school of in de wagen, om escalatie van eventuele problemen te

Er waren het afgelopen schooljaar 125 leerlingen in het primair onderwijs.

We bemiddelen bij conflicten. Het heeft

<

20% van de leerlingen in het primair onderwijs bezocht het speciaal (basis)

voorkomen.

onderwijs.

12 5 le e r l i n g e n in het pr i ma i r o nderwijs.

<

Het percentage leerlingen in het speciaal basisonderwijs is in de regio Arnhem nog steeds hoger dan het landelijke percentage (zie figuur 1).

<

We volgen, min of meer, globaal de

16

Er zijn in totaal 13 leerlingen van het pri-

prestaties van de leerlingen. Eventuele

mair naar het voortgezet onderwijs gegaan

problemen worden op verzoek van de

(zie figuur 2).

scholen of de ouders besproken. Onze

<

<

<

We zien in de afgelopen jaren een toename

expertise ligt voornamelijk daar waar de

van het aantal ‘multi-probleemgezinnen’.

vraag te maken heeft met de groepstypi-

Het gaat dan om problemen als: schul-

sche kenmerken van de woonwagen- en

den, criminaliteit en gebroken gezinnen.

zigeunerleerlingen.

Voor ons betekent dit dat we contacten

We verwijzen zonodig de ouders door

onderhouden met instellingen als Bu-

als er bijvoorbeeld problemen zijn bij de

reau Jeugdzorg, Advies- en Meldpunt


40 %

< < < figuur 1.

landelijk Landelijk

Het percentage Woonwa-

Regio regio Arnhem

gen- en Zigeunerleerlingen

35 %

in het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs in de regio Arnhem en

30 %

landelijk

25 %

van schooljaar 2006-2007

*het landelijk percentage is nog niet bekend.

20 %

15 %

10 %

0

95-96

96-97

1

97-98

2

98-99

3

99-00

00-01

4

5

01-02

02-03

6

03-04

7

04-05

8

05-06

9

06-07

10 < < < figuur 2. Doorstroom naar het

VMBO tl/ HAVO

1

voortgezet onderwijs

VMBO bbl

2

VMBO bbl/ LWOO

Speciaal onderwijs (cluster 4)

2

0

1

2

8

3

4

5

6

7

8

9

10

Kindermishandeling, gezinsvoogdij, jeugdreclassering,Wijkgerichte Intensieve Gezinsbegeleiding, Raad voor de Kinderbescherming, het maatschappelijk werk, de politie en andere instellingen voor (jeugd)hulpverlening.


17

4 . 5 Het project Opstap Opnieuw

Doel van het project <

Stimuleren van de algemene ontwikkeling, met name taal en woordenschat. Inhoud geven aan begrippen;

Waarom Opstap Opnieuw ?

<

Vergroten van de ondersteunende rol van

Woonwagen- en zigeunerkinderen hebben

moeder in de (leer)ontwikkeling van haar

zoals eerder beschreven meestal een grote

kind;

achterstand in de (taal)ontwikkeling als zij op

<

de basisschool beginnen, met name de woordenschat is beperkt.

Verbeteren van de pedagogische relatie tussen moeder en kind;

<

Voorbereiden van het kind op groep drie, in overleg met de school werken

De kloof tussen de thuissituatie en de school

we aan het verminderen van eventuele

is vaak erg groot: de woonomgeving is anders,

leerachterstanden.

normen en waarden met betrekking tot de opvoeding zijn anders en de omgangstaal is

Keuze van de gezinnen

anders dan de schooltaal.

In eerste instantie is gekeken naar de gezinnen die in de afgelopen jaren meegedaan hebben met het project Spel in de wagen om zo de door-

G e ric h t o p d e t o eko m st wi l l en w e g e d i f f e r e n t i eer d en me e r

gaande lijn vast te kunnen houden. <

Er is gewerkt met 17 gezinnen, met kinderen in groep 1 en groep 2 van de basisschool. Niet alle gezinnen die wilden,

vr aag g e r i ch t g a a n we r ken.

konden bediend worden. <

Er hebben 2 gezinnen uit Renkum meegedaan, 1 gezin uit Westervoort, 12 gezinnen

Een complexe problematiek, die vraagt om intensieve aandacht. Vanuit deze gedachte

uit Arnhem en 2 gezinnen uit Rheden. <

In Arnhem hebben 9 van de 12 kinderen

hebben wij ervoor gekozen om deze ouders en

ook meegedaan met het project Spel in de

hun kinderen al op jonge leeftijd een intensief

wagen, evenals 1 kind uit Renkum en 1 uit

gezinsgericht programma aan te bieden, te

Westervoort.

weten Opstap Opnieuw voor kinderen uit groep

<

Van de kinderen die meegedaan hebben

1 en 2 van de basisschool. Uit recent onder-

waren er 8 oudste kleuter en 9 jongste

zoek van de Universiteit van Utrecht (2003,

kleuter.

Dr. C. van Tuijl) naar de effecten van Opstap Opnieuw, is gebleken dat het programma posi-

Manier van werken

tieve effecten heeft op o.a. het schoolse functi-

Elke drie à vier weken staat een nieuw thema,

oneren van kinderen, de ouderbetrokkenheid

aansluitend bij de belevingswereld van het

en de kwaliteit van de moeder-kind interactie.

kind, centraal. We hebben ervoor gekozen om aan te sluiten bij dat thema dat op school in die tijd centraal staat. Zo werken kinderen

18


thuis en op school aan dezelfde begrippen

bij de landelijke ontwikkelingen en vernieu-

waardoor het beter kan beklijven.

wingen. Zo besteden we aandacht aan interactief voorlezen.

Voor elk kind wordt per week een mapje gemaakt met werkjes, bestaande uit: verhaal-

Gericht op de toekomst willen we gedifferen-

tjes, een liedje, een knutselwerkje, wat doe- of

tieerd en meer vraaggericht gaan werken. Om

maakwerkbladen en zo mogelijk een spelletje.

deze redenen willen we het project voortaan

Aan moeder wordt gevraagd om minimaal

Samen Leren gaan noemen.

vier dagen in de week een deel van het programma te doen. Elk kind heeft een etui gekregen met daarin een schaar, lijm, kleurpotloden, gum en een potlood. Ook hebben ze een doosje met daarin pionnen en een dobbelsteen. Het geheel wordt met het werkmapje opgeborgen in een mandje, zodat de spullen bij elkaar blijven. De consulent gaat elke week op een vaste tijd naar het gezin toe en neemt met moeder de werkjes van de vorige week door. Wat is er goed gegaan en wat was er nog moeilijk?

Opstap Opnieuw heeft p os i ti e v e effecten heeft op o. a. het s c h ool s e

Daarna worden de werkjes voor de komende week doorgenomen.

functioneren van ki n d e re n .

De consulent heeft regelmatig contact met de school van het kind om gegevens uit te wisselen. <

Hoe gaat het op school, zijn er specifieke zaken die aandacht vragen, zowel op onderwijs inhoudelijk gebied als op pedagogisch gebied?

<

Hoe gaat het met het project, zijn ouders daar zaken tegen gekomen die nog aandacht vragen?

<

Welke thema’s zijn de komende periode aan bod?

Accenten voor het nieuwe schooljaar OWWZ is actief binnen de verschillende gemeentes en boekt resultaat met het werk wat ze doet. We willen komende jaren aansluiten


19

5 P eriode 1 2 – 18 Jaar

5 . 1 Probleemschets De meeste woonwagen- en zigeunerleerlingen

Het voortgezet onderwijs is voor de meeste

nemen deel aan het voortgezet (speciaal) on-

ouders onbekend terrein. Slechts enkele

derwijs met LeerWeg Ondersteunend Onder-

ouders hebben een afgeronde VMBO oplei-

wijs. Een enkeling neemt deel aan een hogere

ding. Het ontbreekt hen dan ook aan eigen

vorm van voortgezet onderwijs, zoals HAVO.

ervaringen om hun kinderen goed te kunnen begeleiden.


21

Ouders zijn zich bewust van het belang van

5.3 Taken consulent

onderwijs en het behalen van een diploma. Het besef dat hun kinderen geen recht meer

De ouders/ leerlingen en scholen worden re-

kunnen doen gelden op een uitkering dringt

gelmatig bezocht. De frequentie is afhankelijk

steeds meer door.

van de problematiek en het aantal leerlingen per school. Gespreksonderwerpen vindt u

De deelname aan het beroepsonderwijs, Regi-

hieronder terug.

onaal Opleidingen Centrum, komt de laatste

<

De ouders krijgen voorlichting over het

jaren steeds meer op gang. Lang niet alle

voortgezet onderwijs en over hoe ze hun

leerlingen behalen daadwerkelijk een start-

kind het beste kunnen opvangen thuis en

kwalificatie (HAVO of MBO niveau 2) voor de

ondersteunen bij het maken van huiswerk.

arbeidsmarkt. Woonwagen- en zigeunerjonge-

<

Als het nodig is helpen we de ouders met

ren hebben soms nog moeite met het pedago-

allerlei regelzaken zoals, boeken bestellen,

gisch klimaat binnen het beroepsonderwijs,

aanvragen tegemoetkoming studiekosten,

waar veel meer aan de eigen verantwoordelijk-

vervoer. De consulent is intermediair naar

heid van de leerling wordt overgelaten.

de IB-groep. <

We begeleiden de ouders en de scholen bij verwijzingen naar andere vormen van voortgezet (speciaal) onderwijs, onder-

D e e lna m e a a n het ber o epso nder wijs k omt de l a a t st e ja r e n stee ds me e r op gang.

wijsprojecten of andere instellingen. <

We investeren in een goede communicatie tussen ouders en school, bijvoorbeeld door het tot stand brengen van contacten. Snel ter plaatse zijn als er conflicten zijn heeft

5 . 2 Doelstellingen

ook hier een hoge prioriteit. <

Als er problemen zijn rond opvoeding, huisvesting of werkgelegenheid verwijzen

<

<

Zoveel mogelijk leerlingen verlaten het

we door. Zonodig zorgen we voor een

voortgezet onderwijs met diploma of

warme overdracht naar de instellingen.

certificaten.

Dit betekent dat we zelf meegaan naar een

Zoveel mogelijk leerlingen behalen de

eerste contact.

startkwalificatie voor de arbeidsmarkt

<

(Havo of MBO-niveau 2). <

<

met andere hulpverlenende instanties die

Het schoolverzuim wordt adequaat aangepakt in samenwerking met school en leer-

We onderhouden regelmatig contacten reeds betrokken zijn bij het gezin.

<

We begeleiden de (voortijdig) schoolver-

plichtambtenaar/consulent leerlingzaken.

laters naar het beroepsonderwijs (ROC)

Ouders worden bij het onderwijsproces

en we houden contact gedurende de

betrokken.

opleiding, met name met de leerling en in enkele gevallen met de school. <

We begeleiden de (on)gediplomeerde schoolverlaters naar de arbeidsmarkt. Een aantal jongeren vindt hierin goed zelf de

22


weg via het CWI of uitzendbureau’s. Maar

stand dat zij alsnog geïndiceerd worden

er zijn ook jongeren die meer begeleiding

voor een vorm van speciaal voortgezet

nodig hebben bij het zoeken naar werk. De

onderwijs.

jongeren die weer terug willen naar het onderwijs worden toegeleid naar het team

<

Er was dit jaar een eindexamenkandidaat en zij is geslaagd.

VSV. Steeds meer jongeren kiezen er bewust voor om langer op school te blijven. Ze zien in

5 . 4 Cijfers en trends

dat je zonder diploma weinig kansen op de arbeidsmarkt hebt. Voor werkloze jongeren

De volgende gegevens hebben betrekking op

tot 18 jaar, de zogenaamde niet-uitkerings-

de regiogemeenten omdat wij in Arnhem het

gerechtigde, zijn nauwelijks voorzieningen.

OWWZ- project voor de leeftijd 12-18 jaar niet

Vanaf hun 18e jaar kunnen werkloze jongeren

meer uitvoeren.

een beroep doen op een bijstandsuitkering. De

<

Er waren het afgelopen schooljaar 31

uitkeringsinstantie heeft mogelijkheden om

leerlingen in het voortgezet onderwijs.

jongeren naar werk toe te leiden. De drem-

45% Van de leerlingen in het voortgezet

pel om voor een uitkering in aanmerking te

onderwijs volgde praktijkonderwijs (zie

komen is echter zeer hoog.

figuur 3). Van de overige leerlingen gaan

<

de meeste naar het VMBO, waarvan het

Vanaf 1 augustus 2007 is de nieuwe leerplicht-

merendeel met LWOO.

wet van kracht. Dit betekent dat alle kinderen

Het percentage leerlingen in het speciaal

tot hun 18e naar school moeten, tenzij ze een

voortgezet onderwijs is 35% hoger dan

startkwalificatie behaald hebben. We zijn be-

het percentage leerlingen in het speciaal

nieuwd wat de gevolgen hiervan zijn voor de

(basis)onderwijs. Een aantal leerlingen

woonwagen- en zigeunerleerlingen.

heeft aan het eind van het reguliere basisonderwijs een dermate grote achter0

3

6

9

12

15 < < < figuur 3.

HAVO

0

3

0

Deelname voortgezet

3

onderwijs

VMBO bbl/ kb/ LWOO

14

Praktijkonderwijs

14

Speciaal onderwijs (cluster 3/4)

6

9


12

15

23

figuur 4. > > >

0

2

4

6

8

Overige leerlingen

9

ROC

Werken

2

1

Werkzoekend

Uitkering

2 1

0

24

10

Uit huis plaatsing

2

4

6

8

10


6 Ge m ee n te Arnhem Totaal aantal leerlingen 0 – 12 J aar: 1 0 5 6 . 1 0 – 4 jaar

Met de meeste van de scholen zijn het afgelopen jaar regelmatige contacten geweest. Het

<

Totaal 21 kinderen

volgende is aan de orde geweest:

<

Alle ouders met kinderen van 1,5 jaar zijn

<

Het aanmelden van nieuwe leerlingen.

bezocht om het belang van de peuterspeel-

<

Het volgen van individuele

zaal te bespreken. 7 Kinderen zijn aange-

<

schoolprestaties.

meld voor de peuterspeelzaal en staan op

<

Het bespreken van gedragsproblemen.

de wachtlijst.

<

Doorverwijzen naar speciaal onderwijs.

8 kinderen bezochten het afgelopen

<

Leerlingvervoer.

schooljaar de peuterspeelzaal. <

1 kind bezocht MKD het Waaidorp.

De taken van de consulent staan beschreven in

<

5 kinderen zijn nog te jong om de peuter-

het algemene gedeelte van dit jaarverslag.

speelzaal te bezoeken. <

7 kinderen namen deel aan het project Spel in de wagen (zie hoofdstuk 3.5 voor beschrijving project).

6 . 2 4–12 jaar <

Totaal 84 leerlingen

<

12 Gezinnen, hebben deelgenomen aan het

< < < figuur 5.

speciaal basisonderwijs 7%

6%

Verdeling OWWZ-leerlingen primair onderwijs

speciaal onderwijs

regulier basisonderwijs 87 %

programma Opstap Opnieuw (zie hoofdstuk voor beschrijving project). <

3 leerlingen hebben thuis of op school, op verzoek van de school, extra taalondersteuning gekregen van de consulent.

<

Er waren 84 leerlingen in het primair onderwijs. (zie figuur 6)


25

0

figuur 6. > > >

2

4

6

8

10

12

Verdeling OWWZ-leerlingen per school

Anne Frankschool De Blinkert De Laarhorst

regulier basisonderwijs

De Monchyschool De Ommelander Dr. Aletta Jacobsschool 73 leerlingen

Dr. Willem Dreesschool Heyenoordschool Hugo de Grootschool Johannesschool Lea Dasbergschool OLV van Lourdesschool Pieter de Jongschool St. Jozefschool St. Margarethaschool

speciaal basisonderwijs

De Horizon

6 leerlingen

De Piramide De Toonladder Het Palet

speciaal onderwijs

Arnhemse Buitenschool

5 leerlingen

SG Mariendael

0

26

2

4

6

8

10

12


35 %

Gemeente Arnhem

< < < figuur 7. Percentage OWWZ-leerlingen

Landelijk Woonwagenleerlingen

30 %

in het speciaal (basis) onderwijs

Landelijk 25 % 20 % 15 % 10 % 5% 0%

00-01

01-02

02-03

03-04

04-05

05-06

06-07

Dit jaar is er voor het eerst sinds 5 jaar weer

<

Toename langdurig verzuim;

een lichte stijging te zien van het percentage

<

Vragen van ouders blijven onbeantwoord;

leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs.

<

De continuïteit van consulentschap ver-

Door de stijging neemt het verschil met het landelijke algemene percentage weer toe. Dit schooljaar zijn er 3 leerlingen vanuit het

dwijnt (groep verdwijn uit ons zicht); <

Ons doel diploma behalen is niet controleerbaar.

regulier basisonderwijs overgeplaatst naar het speciaal basisonderwijs.

Op momenten in de schoolloopbaan waar de zorg vanuit school wegvalt, bijvoorbeeld bij

Er gingen in totaal 10 leerlingen naar het

de schoolverlaters of bij de overstap van de

voortgezet onderwijs:

ene naar de andere school, weten ouders dat

<

1 naar VMBO T/HAVO;

zij kunnen terugvallen op de consulent. Hier

<

1 naar het VMBO BBL;

werd in het verleden veelvuldig gebruik van

<

7 naar het VMBO BBL met LWOO;

gemaakt.

<

1 naar Cluster 4 school. Ook afgelopen jaar werd de consulent (0-12 jaar) regelmatig benaderd met vragen van

6 . 3 12 - 18 jaar

ouders met kinderen in het voortgezet onderwijs. Deze ouders zijn doorverwezen naar o.a. school, team VSV.

De ondersteuning van de consulent in het voortgezet onderwijs is vervallen met ingang

Stimuleren en ondersteunen van ouders blijft

van schooljaar 2006-2007.

belangrijk; wat deze ouders met elkaar gemeen

De gevolgen die we nu al ondervinden zijn:

hebben is een zeer korte onderwijstraditie. De


27

ouders waar we het nu over hebben vinden

<

IB-groep, regiokantoor Arnhem;

het inmiddels vanzelfsprekend dat hun kind

<

Raad voor de Kinderbescherming;

naar het VO gaat maar omdat ze in de meeste

<

Mee Gelderse Poort;

gevallen zelf hooguit 1 of 2 jaar naar het VO

<

Bureau Jeugdzorg (hulpverlening, gezins-

zijn gegaan missen ze nog steeds de ervaring

voogdij, jeugdreclassering, AMK);

om hun kind onderwijs.

6 . 4 Overige contacten

<

Politie;

<

De bibliotheek.

6.5 Verdeling uren OWWZ-

OWWZ heeft in de gemeente Arnhem contac-

consulenten

ten met:

figuur 8. > > >

<

Afdeling leerlingzaken gemeente Arnhem;

<

CWI;

<

Gemeentelijke sociale dienst;

<

Passade instelling voor zorg en welzijn;

<

Team VSV;

0

50

100

150

200

250

300

350

300

350

Verdeling uren OWWZ-consulenten, gemeente Arnhem

Bezoek aan huis/ wagen Telefonisch contact Scholen Instanties Administratie Diverse overlegvormen Scholing Spel in de wagen Opstap Opnieuw Diversen

0

28

50

100

150

200

250


6 . 6 Het nieuwe schooljaar

ontstaat langzaam een betrokkenheid van ouders waardoor onderwijs een plaats kan

OWWZ is actief binnen de gemeente Arnhem

krijgen binnen de gezinscultuur. OWWZ

en boekt resultaat met het werk wat ze doet. Gericht op de nieuwe planperiode willen we

wil inzetten op VVE. <

extra aandacht vragen voor het volgende:

Voor de twee projecten Spel in de wagen en Opstap Opnieuw hebben we een wachtlijst. We willen komend jaar zoveel mogelijk ge-

<

Binnen de familiecultuur van de woon-

zinnen deel laten nemen aan een van onze

wagenbewoners spelen van oudsher sterk

gezinsgerichte programma’s.

beschermende opvoedingspatronen een

<

We willen onze intensieve gezinsgerichte

grote rol waardoor deelname aan voor-

projecten meer laten aansluiten bij de lan-

schoolse educatie nog niet vanzelfspre-

delijke ontwikkelingen. (zie 3.5 en 4.5)

kend is. Deelname verkleint echter de ontwikkelingsachterstand van het kind en vergroot de mogelijkheid om deel te nemen aan een peuterspeelzaal. Er


29

7 Ge m ee n te Lingewaard Totaal aantal leerlingen 0 – 18 J aar: 2 1

7 . 1 Inleiding

7.3 4 - 12 jaar

Vanaf Oktober is de nieuwe onderwijscon-

<

Totaal 8 leerlingen;

sulent aangesteld. Dit schooljaar heeft de

<

Van deze 8 leerlingen gingen er 4 naar het

consulent zich vooral op de gezinnen gericht.

regulier basisonderwijs:

Kennismaken en een band opbouwen met de

~ De Abacus (3)

ouders en de leerlingen waren haar voornaam-

~ De Regenboog (1)

ste taken. De gezinnen zijn allemaal minimaal

<

4 leerlingen gingen naar het speciaal

een keer bezocht en waar nodig is er direct

(basis)onderwijs:

hulp geboden. De hulp was per gezin wis-

~ De Werenfridusschool (2)

selend en aangepast aan de behoefte. In een

~ MKD het Waaidorp (1)

aantal gezinnen is er al een intensief contact

~ Piramide (1)

geweest.

7 . 2 0 – 4 jaar <

Totaal 4 kinderen;

<

1 Kind heeft meegedaan met het program-

<

50% van de leerlingen van 4- 12 jaar g aat naar het speciaal ( basis) on d e rw i js

ma Spel in de wagen. Dit kind is aange-

Bijzonderheden:

meld voor de peuterspeelzaal. Hij zal hier

Voor één gezin heeft de consulent geen rol

binnenkort mee gaan beginnen;

van betekenis kunnen spelen. Dit gezin wenst

1 Kind is aangemeld op een peuterspeel-

helaas geen contact meer te hebben met

zaal en er is een indicatie voor haar aan-

OWWZ. De consulent heeft wel contact gehad

gevraagd. Tevens is ze al aangemeld bij

met de school die de kinderen bezoeken, de

basisschool de Regenboog.

leerplichtambtenaar en het Advies- Meldpunt Kindermishandeling.


31

7 . 4 12 - 18 jaar <

Totaal 9 leerlingen. (zie figuur 5)

0

1

2

3

4

5

figuur 9. > > > Verdeling OWWZ-leerlingen

Over Betuwe College (VMBO)

per school

scholengemeenschap Maarten van Rossem

Joannisschool (praktijkonderwijs)

Rijn IJssel College (ROC)

0

1

2

3

4

7 . 5 Jongeren 18-plus Er wordt regelmatig een beroep gedaan op de consulent vanuit deze doelgroep. Deze jongeren worden echter niet meegeteld in het aantal doelgroepleerlingen. Het afgelopen jaar ging het over ondersteuning bij het aanmelden bij het ROC en een doorverwijzing naar het team Voortijdig School Verlaten.

7 . 6 Overige contacten <

Leerplichtambtenaren;

<

Afdeling Zorg Werk en Inkomen;

<

Stichting Peuterspeelzaalwerk Lingewaard;

<

IB-Groep;

<

Belastingdienst;

<

Zwembad Jottum in Huissen;

<

Team VSV

32


5

7 . 7 Verdeling uren OWWZconsulenten 0

5

10

15

20

25

30

< < < figuur 10. Verdeling uren OWWZ consulenten, gemeente Lingewaard

Bezoek aan huis/ wagen Telefonisch contact Scholen Instanties Administratie Diverse overlegvormen Scholing Diversen

0

5

10

15

20


25

30

Er ontstaat langzaam een betrokkenheid van ouders waardoor onderwijs een plaats

OWWZ is actief binnen de gemeente Linge-

kan krijgen binnen de gezinscultuur.

waard en boekt resultaat met het werk wat ze

OWWZ wil inzetten op VVE. We willen

doet. Gericht op de nieuwe planperiode willen

komende jaren aansluiten bij de landelijke

we extra aandacht vragen voor het volgende:

ontwikkelingen en vernieuwingen. De spelleidster is bezig met het ontwikkelen

<

Binnen de familiecultuur van woonwa-

van verteltassen. Met het project Opstap

genbewoners spelen van oudsher sterk

Opnieuw/ Samen Leren willen we gedif-


ferentieerd en meer vraaggericht gaan


werken.


<

Door de invoering van de nieuwe leer-

kend is. Deelname verkleint echter de

plichtwet moeten de leerlingen tot hun

ontwikkelingsachterstand van het kind

18e naar school. We zijn benieuwd naar de

en vergroot de mogelijkheid om deel te

reacties van leerlingen en ouders als ze er

nemen aan de peuterspeelzaal.

daadwerkelijk mee in aanraking komen.


33

8 G em een t e N ed er- B et uw e Totaal aantal leerlingen 0 – 18 J aar: 2 1 Dodewaard, Kesteren, Ochten, IJz e n d oorn 8 . 1 Inleiding

8.2 0 – 4 jaar


<

Totaal 4 kinderen;


<



genbewoners spelen sterk beschermende


opvoedingspatronen een grote rol waar-

ouders en leerlingen waren haar voornaamste

door deelname aan voorschoolse educatie

taken. De gezinnen zijn allemaal minimaal een

niet vanzelfsprekend is. Er gingen het

keer bezocht en waar nodig is er direct hulp

afgelopen schooljaar geen kinderen naar

geboden. In een aantal gezinnen is er al een

de peuterspeelzaal de kinderen zijn nog te

zeer intensief contact geweest.

jong. Wel is er een kind aangemeld voor aankomend schooljaar.

De woonwagenbewoners in de gemeente Neder-Betuwe staan verspreid over 5 verschillende locaties in Dodewaard (1), Kesteren (2),

62, 5 % van de leerlingen van 4 - 1 2 jaar

Ochten (1) en IJzendoorn (1).

gaat naar het speciaal ( basis) on d e rw i js

De groep valt op door een grote onderwijsachterstand, gedragsproblematiek en veelvuldig schoolverzuim. De ouders van deze kinderen hebben meestal slechts enkele jaren basisonderwijs gehad. Deze kinderen zijn de eerste generatie die naar het voortgezet onderwijs gaat. Slechts enkele ouders hebben zelf het

8.3 4 - 12 jaar

voortgezet onderwijs bezocht. Het merendeel van de gezinnen neemt zowel

<


<

Er waren 8 leerlingen in het primair

fysiek als maatschappelijk een geïsoleerde

onderwijs waarvan er 3 naar het reguliere

positie in de regio in. Er zijn een aantal ver-

basisonderwijs gaan:

huizingen geweest van IJzendoorn naar de

~ Het Kompas (2)

gemeente Tiel.

~ De Rehoboth c.b.s. (1)


35

<

5 Leerlingen gingen naar het speciaal

gezin afgelopen jaar zijn doorverwezen naar

onderwijs:

speciaal het speciaal onderwijs (cluster 3).

~ Roeland Berk en Beuk (cluster 4) (1)

Een van deze kinderen heeft enkele jaren geen

~ Cambier van Nootenschool

onderwijs genoten, zij is meervoudig gehan-

(cluster 3) (4) <

dicapt. De overige gezinsleden gaan ook naar

Bij een aantal van deze leerlingen is sprake

het speciaal onderwijs.

van veelvuldig (vermoedelijk) ongeoorloofd schoolverzuim. De consulent probeert het verzuim terug te dringen door te investeren in het verbeteren van de contacten tussen ouders en school en gesprekken met de ouders om ze te motiveren hun kind elke dag naar school te brengen. Afgelopen jaar is er een kleine vooruitgang geboekt omdat er een aantal kinderen gezamenlijk gebruik kunnen maken van het leerling-vervoer.

figuur 11. > > > Het percentage leerlingen in

80 %

Gemeente Neder-Betuwe

het speciaal (basis)onderwijs

70 %


Het landelijk percentage van

60 %

Landelijk

het schooljaar 2006-2007 is nog niet bekend.

50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0%

03-04

04-05

05-06

06-07

Het hoge percentage leerlingen in het speciaal onderwijs zegt iets over de ernst van de onderwijsachterstand bij deze groep. De grote stijging komt doordat er twee kinderen uit een

36


8 . 4 12 - 18 jaar

Een leerling is gestopt met de opleiding en bevallen van een dochter.

<


<

Er waren 3 leerlingen in het voortgezet

~ 1 Leerling uit huis geplaatst. Deze leer-

onderwijs. Daarvan gingen er 2 naar het

ling volgt onderwijs elders. De leer-

VMBO;

ling heeft een korte periode weer thuis

~ Helicon Groenschool Kesteren (1).

gewoond, bij vader. Nu woont hij bij

<

Deze leerling is in de loop van het jaar

Van de overige 3 leerlingen is:

moeder.

geschorst en vervolgens met ingang van

~ 2 Leerlingen gingen naar het ROC

schooljaar 2007-2008 aangenomen bij

Rivierenlandcollege, waarvan1 leerling

Kristallis (cluster 4) te Nijmegen. Deze

is gestopt vanwege het zorgen voor en

leerling heeft geruime tijd ongewenst

helaas overlijden van vader.

thuis gezeten, ondanks alle inspanningen van de leerplichtambtenaar, onderwijsconsulent en Helicon. ~ Pantarijn Kesteren LWOO (1) <

8.5 Overige contacten

Er was 1 leerling in het voortgezet speciaal onderwijs (cluster 3)

<

Leerplichtambtenaar

~ Cambier van Nooten (1) Deze leer-

<

Ambtenaar leerling-vervoer

ling heeft geruime tijd geen onderwijs

<

Gemeentelijke sociale dienst

genoten door een zwangerschap. Voor

<

AMK

komend schooljaar zijn er duidelijke

<

Woning stichting Valburg

afspraken gemaakt met de school

<

Landelijk centrum Onderwijs en Jeugdzorg

leerplichtambtenaar, ouders, leerling

<

en consulent over de aanwezigheid van

<

Consultatiebureau

deze leerling.

<

Stichting peuterdriehoek

<

IB-Groep

3 Leerlingen gingen naar het praktijkonderwijs: ~ Lingecollege locatie Rozenstraat (3).

Deelname overleg

Bij een aantal van de leerlingen op het praktijkonderwijs is sprake van zorg-

<

Leerplichtoverleg

wekkend verzuim. Daarnaast versterkt het hoge percentage woonwagenleerlingen op deze school de gedragsproblematiek. De consulent vervult hierbij een brugfunctie tussen de school en de ouders. Inzet hierbij is om de leerlingen zo lang mogelijk op school te houden en ze vanuit school toe te leiden naar (aangepast) werk, gezien de geringe kansen van deze jongeren op de arbeidsmarkt.


37

8 . 6 Verdeling uren OWWZconsulenten

figuur 12. > > >

0

5

10

15

20

25

Verdeling uren OWWZ consulenten, gemeente NederBetuwe


0

5

10

15

20

25

kend is. Deelname verkleint echter de ontwikkelingsachterstand van het kind


en vergroot de mogelijkheid om deel te nemen aan de peuterspeelzaal. Er ontstaat langzaam een betrokkenheid van ouders

OWWZ is actief binnen de gemeente Neder-

waardoor onderwijs een plaats kan krijgen

Betuwe en boekt resultaat met het werk wat ze

binnen de gezinscultuur. OWWZ wil

doet. Gericht op de nieuwe planperiode willen

inzetten op VVE. We willen komende jaren

we extra aandacht vragen voor het volgende:

aansluiten bij de landelijk ontwikkelingen en vernieuwingen. De spelleidster is bezig

<


met het ontwikkelen van verteltassen. Met


het project Opstap Opnieuw/ Samen Leren


willen we gedifferentieerd en meer vraag-


gericht gaan werken.

schoolse educatie nog niet vanzelfspre

38


<

Het aantal tienerzwangerschappen is zorgelijk. De meiden zien zwangerschap helaas ook als een manier om de leerplicht te ontlopen. Dit is een zorgelijke ontwikkeling. De consulent zal deze gezinnen volgen en ondersteunen indien gewenst.

<

De invoering van de nieuwe leerplichtwet roept nu al frustratie op bij de kinderen en hun ouders. De consulent zal hier veel aandacht aan gaan besteden.


39

9 Ge m ee n te Overbetuwe Totaal aantal leerlingen 12 – 1 8 J aar: 6 Elst, Herveld, Hetere n , Ze tt e n 9 . 1 Inleiding

9.2 12 - 18 jaar


<



<

Er waren 6 leerlingen in het voortgezet


onderwijs:


~ Westeraam (VMBO-BBL) (1)


~ Technische school Jonkerbosch

ste taken. De gezinnen zijn allemaal benaderd

(VMBO-LWOO) (1)

en of bezocht, waar nodig is er direct hulp

~ SG Mariëndael (cluster 3)(1)

geboden.

~ Cambier van Nootenschool (cluster 3)(1)

De gemeente Overbetuwe heeft ervoor geko-

~ Wethouder Bronckhorstschool

zen om alleen voor de leerlingen van 12-18 jaar

(VMBO-LWOO) (1)

OWWZ in te huren. Dit heeft als consequentie dat het overzicht van het aantal Woonwagen

~ ROC Rivierenland College (1) <

Een leerling is gestopt met de opleiding

en Zigeunerkinderen in de gemeente niet com-

en is bevallen van een dochter. Mocht zij

pleet blijft en er belangrijke informatie verlo-

haar studie weer op willen pakken dan

ren gaat. Tevens is het ook niet meer mogelijk om leerlingen/gezinnen vanaf het begin te

neemt ze contact op. <

begeleiden zodat er geen continuïteit is. Juist bij gezinnen met jonge kinderen is het eenvou-

Een leerling heeft haar eindexamen gedaan en is geslaagd.

<

De consulent heeft de overige leerlingen

diger om een band op te bouwen en preventief

gevolgd via contacten met de ouders en

te werken. Vraag om ondersteuning is er wel.

ondersteuning geboden o.a. in het aan-

Zeker bij gezinnen met ook jongere leerlingen

vragen van de Tegemoetkoming Ouders

is het moeilijk om een grens te trekken.

(schoolkosten).

9.3 Overige contacten <

Leerplichtambtenaren

<

IB-Groep


41

9 . 4 Verdeling uren OWWZconsulenten figuur 13. > > >

0

2

4

6

8

10

Verdeling uren OWWZ consulenten, gemeente Overbetuwe


0

2

4

6

8

10

9 . 5 Het nieuwe schooljaar Door de invoering van de nieuwe leerplichtwet moeten de leerlingen tot hun 18e naar school. We zijn benieuwd naar de reacties van leerlingen en ouders als ze er daadwerkelijk mee in aanraking komen.

42


10

G em e ente Renkum Totaal aantal leerlingen 0 – 18 J aar: 3 3 Renk um, D oorw e rt h

1 0 . 1 Inleiding

10.3 4–12 jaar


<



<

2 gezinnen hebben meegedaan met het

consulent zich vooral op de gezinnen gericht. Kennismaken en een band opbouwen met de

programma Opstap Opnieuw. <

Er waren 16 leerlingen in het primair

ouders en leerlingen waren haar voornaamste

onderwijs, waarvan er 12 naar het basison-

taken. De gezinnen zijn allemaal minimaal een

derwijs gaan:

keer bezocht en waar nodig is er direct hulp

~ Vita Vera (6)

geboden. In een aantal gezinnen is er al een

~ Albert Schweitzer (1)

zeer intensief contact geweest.

~ Don Bosco (2) ~ Dr. J.P. Thijsseschool (3) <

1 0 . 2 0 – 4 jaar

In totaal gingen er 4 kinderen naar het speciaal (basis)onderwijs: ~ Het Palet (1) ~ De Dijk (1)

< <

Totaal 5 kinderen;

~ De Radar (1)

Er waren 3 kinderen in de leeftijd van 0 – 2

~ Koningin Emma school (1)

jaar en 2 kinderen van 2-4 jaar. <

De gesprekken van de consulent met de ouders hebben ertoe geleid dat 2 kinderen van 2 jaar zijn aangemeld bij de peuterspeelzaal.

<

25 % van de leerlingen van 4 - 1 2 jaar gaat naar het speciaal ( basis) o n d e rw i js

1 kind gaat naar peuterspeelzaal Het Krielhuis, 1 kind gaat naar Het Woelige Hoekje. Voor ouders blijkt het nog moeilijk te zijn om de kinderen consequent te brengen. De consulent blijft hierover in gesprek.

<

1 kind van 3 jaar heeft meegedaan met het programma Spel in de wagen.


43

figuur 14. > > >

35 %

Gemeente Renkum

Het percentage leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs Het landelijk percentage van het schooljaar 2006-2007 is


30 %

Landelijk 25 %

nog niet bekend.

20 % 15 % 10 % 5% 0%

01-02

02-03

03-04

04-05

Het hoge percentage leerlingen in het speciaal onderwijs toont ons de ernst van de onderwijs-

05-06

06-07

~ ’t Streek (1) <

achterstand bij deze categorie leerlingen.

1 leerling nam deel aan het speciaal onderwijs (cluster 4) ~ De Radar (1)

Met alle bovengenoemde scholen (behalve

<

Er was regelmatig contact met de Pan-

met de Dr. J.P. Thijsseschool) zijn het afge-

tarijn en de Radar over de leerlingen.

lopen jaar regelmatige contacten geweest.

Bij een aantal leerlingen is het verzuim

De volgende onderwerpen zijn aan de orde

een probleem dat steeds weer onder de

geweest:Het aanmelden van nieuwe leerlin-

aandacht gebracht moet worden bij zowel

gen, volgen van prestaties van de leerlingen,

de leerling als de ouders. In overleg met

bespreken van gedragsproblemen, bespreken

de betreffende ouders heeft de consulent

van sociaal emotionele problemen,bespreken

geen directe contacten met ’t Streek; dat

van verzuimproblemen, problemen met het

doen de ouders zelf. Deze ouders vragen

leerling-vervoer.

de consulent wel regelmatig ondersteuning als het gaat om regelzaken als: het bestellen van boeken, aanvragen van de Tegemoetkoming Ouders (schoolkosten),

1 0 .4 12 - 18 jaar

aanvragen van leerling-vervoer, aanmelden van de leerling op school.

<


<

1 leerling gaat naar het ROC;

<

2 van hen gaan naar het VMBO:

<

1 jongere is gestopt met de opleiding en

~ ’t Streek (2) <

6 leerlingen bezoeken het

heeft werk gevonden; <

1 jongere is werkzoekend.

praktijkonderwijs: ~ Pantarijn (5)

44


1 0 . 5 Jongeren 18-plus Er wordt regelmatig een beroep gedaan op de consulent vanuit deze doelgroep. Deze jongeren worden echter niet meegeteld in het aantal doelgroepleerlingen. Het afgelopen jaar ging het over ondersteuning bij het aanmelden bij het ROC.

1 0 . 6 Overige contacten <

Gezinsvoogden van de William Schrikker Groep;

<

Consultatiebureaus;

<

Basisscholen;

<

Raad voor de Kinderbescherming;

<

Centrum voor Werk en Inkomen;

<

Team Voortijdig Schoolverlaters;

<

Leerplichtambtenaar gemeente Renkum;

<

Ambtenaar leerling-vervoer gemeente Renkum;

<

Gemeentelijke Sociale Dienst;

<

Afdeling welzijn gemeente Renkum;

<

De Bries; Centraal Bureau Inschrijvingen Peuterspeelzalen;

<

Politie;

<

Vilente; Maatschappelijk Werk;

<

Stichting Leergeld;

<

Stichting Algemeen Hulpfonds Renkum.

Deelname overleg <

Leerplichtoverleg;

<

Zorgnetwerk;

<

Netwerkoverleg risicojongeren (op basis van agenda);

<

BOS project groep (op basis van agenda);

<

GOA werkgroep;

<

Conferentie.


45

1 0 .7 Verdeling uren OWWZconsulenten

figuur 15. > > >

0

10

20

30

40

50

40

50

Verdeling uren OWWZ-consulenten, gemeente Renkum

Bezoek aan huis/ wagen Telefonisch contact Scholen Instanties Administratie Diverse overlegvormen Scholing Opstap Diversen

0

10

20

30

1 0 .8 Het nieuwe schooljaar

langzaam een betrokkenheid van ouders waardoor onderwijs een plaats kan krijgen

OWWZ is actief binnen de gemeente Renkum


en boekt resultaat met het werk wat ze doet.


Gericht op de nieuwe planperiode willen we

aansluiten bij de landelijke ontwikkelin-


gen en vernieuwingen. De spelleidster is bezig met het ontwikkelen van vertel-

<


tassen. Met het project Opstap Opnieuw/


Samen Leren willen we gedifferentieerd en


meer vraaggericht gaan werken.


<

Door de invoering van de nieuwe leer-


plichtwet moeten de leerlingen tot hun


18e naar school. We zijn benieuwd naar de


reacties van leerlingen en ouders als ze er

en vergroot de mogelijkheid om deel te nemen aan de peuterspeelzaal. Er ontstaat

daadwerkelijk mee in aanraking komen. <

Verder blijft de consulent komende periode deelnemen aan de GOA werkgroep.

46


11

G em e ente Rheden Totaal aantal leerlingen 0 – 18 J aar: 1 9 De S tee g, Dieren, Laag- Soeren, Rheden, Spank e re n , V e l p

1 1 . 1 Inleiding

<

1 Leerling ging naar speciaal (basis) onderwijs:

Vanaf Oktober is de nieuwe onderwijsconsulent aangesteld. Dit schooljaar heeft de

~ SBO Het Sterrebos (1) <

De consulent heeft op verzoek van de


ouders contact gehad met bovenstaande


scholen. De onderwerpen die aan de orde


kwamen hadden te maken met: achterstan-


den van leerlingen en ondersteuning in het


thuis werken met de kinderen. De consu-


lent heeft de ouders tips gegeven hoe zij

selend en aangepast aan de behoefte. In een

hun kinderen thuis kunnen begeleiden en

aantal gezinnen is er al een intensief contact

waar ze op moeten letten. Met 2 leerlin-

geweest.

gen heeft de consulent het project Opstap Opnieuw uitgevoerd.

1 1 . 2 0 – 4 jaar

11.4 12 - 18 jaar

<

Totaal 2 kinderen;

<

Er zijn dit jaar geen kinderen naar de peu-

<


terspeelzaal geweest. Beide kinderen zijn

<

Er waren 4 leerlingen in het voortgezet onderwijs;

nog te jong. De onderwijsconsulent heeft de peuterspeelzaal al wel aangekaart en

<

1 van hen ging naar het VMBO: ~ Het Rhedens (1)

een aanmelding zal volgen. <

3 van hen volgen praktijkonderwijs aan: ~ De Tender (3)

1 1 . 3 4–12 jaar <


<

van deze leerlingen gingen er 7 naar het regulier basisonderwijs:

<

4 Leerlingen gingen naar het ROC;

<

1 jongere heeft door stage werk gevonden.

11.5 Overige contacten

~ Prinses Margrietschool (5) ~ Roncallischool (2)

<

IB-Groep regiokantoor Arnhem

<

Bureau jeugdzorg voogd

<

Leerplichtambtenaar


47

1 1 .6 Verdeling uren OWWZconsulenten 0

5

10

15

20

25

30

25

30

figuur 16. > > > Verdeling uren OWWZ consulenten, gemeente Rheden

Bezoek aan huis/ wagen Telefonisch contact Scholen Instanties Administratie Diverse overlegvormen Scholing Opstap Diversen

0

5

10


15

20

langzaam een betrokkenheid van ouders waardoor onderwijs een plaats kan krijgen

OWWZ is actief binnen de gemeente Rheden


en boekt resultaat met het werk wat ze doet.


Gericht op de nieuwe planperiode willen we

aansluiten bij de landelijke ontwikkelin-


gen en vernieuwingen. De spelleidster is bezig met het ontwikkelen van verteltas-

<

48


sen. Met het project Opstap Opnieuw/Samen


leren willen we gedifferentieerd en meer


vraaggericht gaan werken. Tevens zal de


consulent zich ook meer gaan richten op


de diverse scholen en opleidingen. Door


de invoering van de nieuwe leerplichtwet


is de verwachting dat er een toename van

en vergroot de mogelijkheid om deel te

het aantal aanmeldingen bij het ROC zal

nemen aan de peuterspeelzaal. Er ontstaat

zijn.


12

Gem eent e Wes t ervo o rt Totaal aantal leerlingen 0 – 1 8 J aar: 4

1 2 . 1 Inleiding

<

De leerling gaat naar het reguliere basisonderwijs: Basisschool de Brug. Deze


leerling heeft het programma Op Stap


Opnieuw gevolgd. De consulent heeft


regelmatig contact met de leerkrachten om


aan te sluiten bij de thema’s die in de klas


aan de orde komen en de inzet op elkaar


af te stemmen. Deze leerling zal de eerste


periode in groep 3 ook nog ondersteuning


krijgen.

selend en aangepast aan de behoefte. In één gezin is er een zeer intensief contact geweest.

12.4 12 - 18 jaar 1 2 . 2 0 – 4 jaar

<

Totaal 1 leerling;

<

Deze leerling heeft haar derde schooljaar

<

Totaal 2 kinderen;

op het Candea College goed doorlopen en

<

De 2 kinderen hebben allebei deelgeno-

gaat over naar het vierde leerjaar. De con-

men aan het project Spel in de wagen.

sulent heeft contact met de moeder en is

Ze hebben beide op de peuterspeelzaal

bereikbaar voor eventuele vragen. Moeder

gezeten maar één kind is er om financiële

onderhoudt zelf contact met de school.

redenen vanaf gehaald. Hij kwam ook niet in aanmerking voor een indicatie t.a.v. de taalontwikkeling. Het andere kind bezoekt nu basisschool de Flierefluiter.

1 2 . 3 4–12 jaar <

Totaal 1 leerling;

12.5 Overige contacten <

Informatie Beheer Groep

<

Woning Stichting Vivare

<

Consultatie bureau

<

Stichting Thuiszorg Midden Gelderland, afdeling algemeen maatschappelijk werk


49

1 2 .6 Verdeling uren OWWZconsulenten figuur 17. > > >

0

2

4

6

8

10

12

10

12

Verdeling uren OWWZconsulenten, gemeente Westervoort


0

2

4

6

8


nemen aan de peuterspeelzaal. Er ontstaat langzaam een betrokkenheid van ouders

OWWZ is actief binnen de gemeente Wester-

waardoor onderwijs een plaats kan krijgen

voort en boekt resultaat met het werk wat ze

binnen de gezinscultuur. OWWZ wil in-

doet. Gericht op de nieuwe planperiode willen we extra aandacht vragen voor het volgende:

zetten op VVE. <

We willen komende jaren aansluiten bij de landelijke ontwikkelingen en vernieu-

<


wingen. De spelleidster is bezig met het


ontwikkelen van verteltassen. Met het


project Opstap Opnieuw/Samen leren willen


we gedifferentieerd en meer vraaggericht


gaan werken.

kend is. Deelname verkleint echter de ontwikkelingsachterstand van het kind en vergroot de mogelijkheid om deel te

50


B i j l age n

Verantwoording uren onderwijsconsulenten en spelleidster Verantwoording uren onderwijsconsulent Regiogemeenten Budget uren vanaf 1 oktober tot de zomervakantie: 551 Gemeente

Aantal leerlingen

Ingezette uren

Rheden

19

104

Overbetuwe

6 (12-18 jaar)

25

Neder-Betuwe

21

98

Lingewaard

21

94

Renkum

33

195

Westervoort

4

37

Totaal

104

551

De consulent heeft zo goed mogelijk geprobeerd om de uren evenredig te verdelen. In sommige gemeentes zijn er echter meer Multi probleem gezinnen dan in de andere. Ook het aantal Op stap Opnieuw kinderen varieert per gemeente en per jaar. Ook het aantal kinderen die van het basis onderwijs naar het voortgezet onderwijs gaan kunnen per jaar per gemeente wisselen. Per saldo zal er uiteindelijk na meerdere jaren deelname aan OWWZ per gemeente weinig verschillen. Verantwoording uren onderwijsconsulent gemeente Arnhem Budget uren vanaf 1 augustus tot de zomervakantie: 987 Gemeente

Aantal leerlingen

Ingezette uren

Arnhem

105

987


51

Verantwoording uren spelleidster Spel in de wagen Budget uren vanaf 1 oktober tot de zomervakantie: 540

Gemeente

Aantal leerlingen

Ingezette uren

Lingewaard

1

50

Renkum

1

50

Westervoort

2

70

Arnhem

7

290

Rheden Overbetuwe Neder-Betuwe

Overhead Totaal

80 11

540

Helaas is er voor Spel in de wagen een wachtlijst. Daarom heeft de spelleidster in overleg met de OWWZ- consulenten een keuze moeten maken uit het aantal kinderen van 2-4 jaar. Bij de keuze is gelet op de problematiek en de samenstelling van het gezin, de motivatie van ouder(s) en de achterstand van het kind. Ook is er gekeken naar de inzet van de leidster in voorgaande jaren in de gemeente. We hebben zo geprobeerd een zo eerlijk mogelijke verdeling te maken.

52


Lijst met gebruikte afkortingen

AMK

Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

CWI

Centrum voor Werk en Inkomen

CUMI

Culturele Minderheden

HAVO

Hoger Algemeen Vormend Onderwijs

HBO

Hoger Beroeps Onderwijs

IB-Groep

Informatie Beheer groep

LWOO

Leerwegondersteunend Onderwijs

MBO

Middelbaar Beroeps Onderwijs

OWWZ

Onderwijs aan Woonwagen- en Zigeunerleerlingen

PO

Primair Onderwijs

REC

Regionaal Expertise Centrum

ROC

Regionaal Opleidingen Centrum

Stichting PAS

Stichting Primair onderwijs Arnhem in Samenwerking

VMBO

Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs

VMBO BBL

- idem- basisberoepsgerichte leerweg

VMBO KB

- idem- kaderberoepsgerichte leerweg

VMBO TL

- idem- theoretische leerweg

VO

Voortgezet Onderwijs

VSV

Voortijdig Schoolverlaten

VVE

Voor– en Vroegschoolse Educatie

VWO

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs

WSNS

Weer Samen Naar School

Jaarverslag

Recommend Documents