Jaarverslag 2013 – 2014
Werkgroep Zicht op Zon
Werkgroep Zicht op Zon. Op 6 juni 2013 is de aanzet gegeven tot de oprichting van de werkgroep Zicht op Zon. In juli 2013 formuleerden we als drie doelstellingen van de werkgroep: A. Het stimuleren van energiebesparing op het Christelijk Lyceum te Zeist B. Het stimuleren van het opwekken van duurzame energie, met name door middel van het uitbreiden van het aantal zonnepanelen, in en op het gebouw van het Christelijk Lyceum te Zeist C. Het geven van voorlichting over duurzame energie aan de leerlingen, medewerkers en ouders van leerlingen van het CLZ o.a. door het organiseren van projecten rond duurzaamheid op het CLZ De werkgroep is in het schooljaar 2013-2014 echt van start gegaan. In de werkgroep doen mee : - Mark van Veen, conciërge - Christaan Steenstra, docent aardrijkskunde - Caroline Engel, administratief medewerkster - René Dioncre, ouder en buurtbewoner - Hennie Sohl, oud-docent aardrijkskunde en voorzitter van de werkgroep - Iris Jonker en Veerle Koot, leerlingen CLZ vanuit de leerlingenraad. De werkgroep informeert door middel van het toesturen van verslagen: - Kees van Domselaar en Riemke Leusink, schoolleiders - Femke Punt, docente aardrijkskunde - André van Zelderen, installateur - Jaap Simonse, technisch specialist De werkgroep is in het schooljaar 2013-2014 zes keer bij elkaar gekomen. Hieronder volgt een beknopt verslag van de activiteiten van het afgelopen schooljaar 2013-2014 gerangschikt naar de drie doelstellingen van de werkgroep. Tenslotte geven we aan wat de plannen zijn voor het komende schooljaar 2014-2015.
A. Het stimuleren van energiebesparing op het CLZ. Door het doorvoeren van energiebesparende maatregelen kan een bijdrage worden geleverd aan het terugdringen van de CO2-uitstoot en kunnen bovendien de energiekosten terug worden gedrongen. Om meer zicht te krijgen op het verbruik van de afgelopen jaren heeft de werkgroep Zicht op Zon contact opgenomen met STEDIN, de energieleverancier van de school. STEDIN heeft veel gegevens doorgegeven over het verbruik van gas en elektra van de afgelopen jaren. We kunnen voor het elektraverbruik zelfs de verbruik gegevens per kwartier opvragen.
In onderstaande tabel zijn de resultaten van dit speurwerk op een rijtje gezet. Elektriciteitsverbruik in kWh k maand augustus september oktober november december januari februari maart april mei juni juli totaal
2009-‐2010 2010-‐2011 2011-‐2012 11543 16031 18675 26700 27121 28153 23862 22638 23460 27172 29418 28898 22749 20638 26082 28637 28761 26439 20608 22272 24378 29477 30252 28946 23688 25047 24460 18515 24025 21837 20124 19698 23128 9551 11350 11964 262626 277251 286420
2012-‐2013 16421 24668 24004 28409 24331 27580 21924 27129 23412 21645 22226 13767 275516
2013-‐2014 12667 25630 27058 27210 23821 29105 21676 26347 21831 22204 22881 16363 276793
Uit bovenstaande tabel blijkt dat tot en met het schooljaar 2011-2012 het elektraverbruik jaarlijks toenam (2010-2011 : + 5,6 %; 2011-2012 : + 3,3 %). In het schooljaar 2012-2013 is het elektraverbruik echter afgenomen met - 3,8 % en in 2013- 2014 weer iets gestegen met 0,5 %. Als de opbrengst van de zonnepanelen ook nog wordt meegerekend is het elektra verbruik in 2012-2013 met 16889 kWh verminderd ( - 5,9 % ) en in 2013-2014 met 4762 kWh ( -1,8 %). Samengevat staan de resultaten in onderstaande tabel. schooljaar 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014
Toename/afname elektraverbruik in % excl. Zonnepanelen t.o.v. jaar eerder + 5,6 % + 3,3 % - 3,8 % + 0,5 %
Toename/afname elektraverbruik incl. zonnepanelen - 5,9 % - 1,8 %
De afname van het elektraverbruik vanaf 2012-2013 is te verklaren door het vervangen van de oude computers door laptoppen en door een aantal concrete stroom besparende maatregelen : in 2013-2014 is begonnen met het vervangen van oude TL verlichting door energiezuiniger TL lampen, iedere vakantie een deel van de school: - Als eerste is de hal/gang beneden voorzien van nieuwe verlichting (herfstvakantie) - Tijdens de kerstvakantie de hal/gang verlichting boven. - In de voorjaarsvakantie is de kuil en enkele kantoren voorzien van nieuwe verlichting.
0
-‐5000
-‐10000
-‐15000 24.9.2012 0:00 24.9.2012 5:00 24.9.2012 10:00 24.9.2012 15:00 24.9.2012 20:00 25.9.2012 1:00 25.9.2012 6:00 25.9.2012 11:00 25.9.2012 16:00 25.9.2012 21:00 26.9.2012 2:00 26.9.2012 7:00 26.9.2012 12:00 26.9.2012 17:00 26.9.2012 22:00 27.9.2012 3:00 27.9.2012 8:00 27.9.2012 13:00 27.9.2012 18:00 27.9.2012 23:00 28.9.2012 4:00 28.9.2012 9:00 28.9.2012 14:00 28.9.2012 19:00 29.9.2012 0:00 29.9.2012 5:00 29.9.2012 10:00 29.9.2012 15:00 29.9.2012 20:00 30.9.2012 1:00 30.9.2012 6:00 30.9.2012 11:00 30.9.2012 16:00 30.9.2012 21:00
- in de meivakantie zijn de lokalen boven voorzien van nieuwe verlichting (oude gebouw) - Verder zijn bewegingsmelders geplaatst op de toiletten in de nieuwbouw / docenten sanitair / kleedruimte gymzaal.
- Iedere vakantie zal weer meer verlichting vervangen worden.
Op basis van de kwartierstanden die de werkgroep regelmatig via het STEDIN aanvraagt kan een goed beeld worden gekregen van het elektraverbruik in de loop van het jaar en kan dit ook per week worden weergegeven.
Gegevens elektraverbruik week 39 jaar 2012
Reeks1
-‐20000
-‐25000
-‐30000
Opbrengst zonnepanelen week 39 2012 : 105 kWh = 15kwh/dag = 1 kWh/uur
0
-‐5
41540 41540,23958 41540,47917 41540,71875 41540,95833 41541,19792 41541,4375 41541,67708 41541,91667 41542,15625 41542,39583 41542,63542 41542,875 41543,11458 41543,35417 41543,59375 41543,83333 41544,07292 41544,3125 41544,55208 41544,79167 41545,03125 41545,27083 41545,51042 41545,75 41545,98958 41546,22917 41546,46875 41546,70833 41546,94792
Gegevens elektraverbruik week 39 jaar 2013
-‐10
Reeks1
-‐15
-‐20
-‐25
-‐30
Opbrengst zonnepanelen jaar 2013 week 39 : 245 kWh = 35 kWh/dag = 2 kWh/uur De verbruik gegevens liggen iets lager dan de verbruiksgegevens van 2012. Verbruik van gas op het CLZ. Het afgelopen jaar zijn ook de gegevens over het gasverbruik op het CLZ achterhaald. Hieronder staan de resultaten. De daling van het gasverbruik in de nieuwbouw komt door het afschaffen van de douchegelegenheid.
Gasverbruik CLZ in m3 120000 100000 80000 Reeks1
60000
Reeks2
40000
Reeks3
0
jaar 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
20000
Reeks 1 = oude gebouw ; reeks 2 = nieuwbouw ; reeks 3 = totaal gasverbruik De besparing van gas kan behalve een aanzienlijke terugdringing van de CO2 uitstoot ook een flinke financiële besparing oplevering van 53 cent per m3 gas.
Verdere besparingsmogelijkheden. Tijdens de duurzaamheidsweek in de tweede week van februari 2014 riep de leerlingenraad op tot het indienen van besparingsvoorstellen door leerlingen. Hoewel er in verschillende klassen over gesproken is zijn geen concrete voorstellen voor besparing bij de werkgroep binnengekomen. Het komend schooljaar wil de werkgroep verdere besparingsmogelijkheden inventariseren en voorstellen gaan doen voor besparing, behalve op het gebied van elektra en gas ook op het gebied van afval en water.
B. Het opwekken van duurzame energie. Op 19 juni 2012 werden de eerste 24 zonnepanelen geplaatst op het platte dak van de nieuwbouw van het CLZ. In juli 2013 werden nogmaals 24 panelen geplaatst. In december 2013 verzorgde Hennie Sohl een presentatie voor alle eerste klassen over de achtergrond van de sponsoractie voor meer zonnepanelen. De opbrengst van het sponsorschaatsen was 4170 euro. Collega’s en ouders brachten 550 euro bij elkaar. Het totale eindbedrag van 4770 euro werd verdubbeld door de Stichting Vrienden van het Christelijk Lyceum. Deze geldinzamelingsactie werd uitgevoerd in samenwerking met de Stichting Doneer de Zon. ABN-AMRO doneerde via Doneer de Zon aanvullend een bedrag voor twee extra zonnepanelen. Hierdoor kunnen in juni 2014 nogmaals 24 panelen worden geplaatst. In totaal staan in juni 2014 dan 72 panelen op het dak van het CLZ. Er is nog plaats voor nogmaals 24 panelen.
Gymnastiekdocent Jan Steinvoort overhandigt Hennie Sohl de cheque van bijna 4200 euro
In onderstaande tabel de opbrengstgegevens van de zonnepanelen t/m mei 2014 Maand Augustus September Oktober November December Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Totaal
Opbrengst 2011-2012
200 200
Opbrengst 2012-2013 886 500 327 185 48 117 172 387 568 735 891 1409 6225
Opbrengst 2013-2014 1551 1043 716 197 109 256 453 1020 1120 1657 1717 2385 12224
In totaal is vanaf de installatie 14547 kWh aan elektriciteit opgewekt via de zonnepanelen. In 2012-2013 is 6225 kWh opgewekt, dit is 2,26 % van het totale verbruik aan elektriciteit (275.516 kWh). In 2013-2014 is 12224 kWh opgewekt, dit is 4,4 % van het totale verbruik aan elektriciteit (276793 kWh). De verwachting is dat met de uitbreiding van het aantal panelen tot 72 in het komende seizoen 2014-2015 in totaal 7 % van het verbruik met zonnepanelen kan worden opgewekt. In totaal is tot en met juli 2014 door de plaatsing van de zonnepanelen 12.915 kg minder CO2 uitstoot gerealiseerd. Dit komt overeen met de uitstoot van 55.300 autokilometers.
Opbrengst panelen Verbruik % opbrengst/verbruik Minder CO2 uitstoot Besparing in euro
2012-2013
2013-2014
2014-2015 (geschat)
6.225 kWh 275.516 kWh 2,26 % 4358 kg 996 euro
12.224 kWh 276.793 kWh 4,42 % 8557 kg 1956 euro
19.350 kWh 270.000 kWh 7,16 % 13545 kg 3096 euro
Contacten met de buurtvereniging Lyceumkwartier. René Dioncre is behalve ouder ook bestuurslid van de buurtvereniging Lyceumkwartier. De buurtvereniging heeft op 25 november 2013 een informatieve bijeenkomst gehouden over duurzame initiatieven in de gemeente Zeist. Hennie Sohl heeft namens de werkgroep Zicht op Zon een presentatie verzorgd over de activiteiten van de werkgroep. Mede naar aanleiding van deze presentatie is onderzocht in hoeverre ook de buurtvereniging gebruik zou kunnen maken van het dak van de school om zonnepanelen te plaatsen. De opbrengst van deze panelen kan dankzij het nieuwe Energieakkoord worden afgetrokken van het verbruik van de deelnemende buurtbewoners. In principe was het CLZ bereid om een deel van het dak van de school hiervoor ter beschikking te stellen. Uit nader onderzoek door de bouwcommissie van de school naar de stevigheid van de dakconstructie bleek dat eerst verder onderhoud aan het dak van de school moet worden verricht voordat extra panelen geplaatst kunnen worden.
C. Het geven van voorlichting over duurzame ontwikkeling. In de tweede week van februari 2014 heeft de werkgroep meegewerkt aan het invulling van de week van de duurzaamheid. In veel vak lessen, o.a. binnen de vakken aardrijkskunde, biologie, scheikunde, natuurkunde, Engels en Frans is expliciet aandacht besteed aan het thema duurzame ontwikkeling. Christiaan Steenstra heeft voor elke dag van de duurzaamheidsweek een speciale dagopening gemaakt, waar veel van gebruik gemaakt werd. Voor de bovenbouw van het VWO is een speciale masterclass georganiseerd. Ties Mouwen, jongerenvertegenwoordiger duurzame ontwikkeling voor de VN heeft een inleiding gehouden over zijn werkzaamheden en vijf stellingen geponeerd, waar de leerlingen in kleiner verband over hebben doorgesproken. 1. Hoe kunnen jongeren (wij) nationaal beleid t.a.v. het klimaatprobleem beïnvloeden? 2. Het klimaat probleem oplossen is belangrijker dan méér rijkdom vergaren, we zijn al rijk genoeg. 3. Voor arme landen is het (wel) belangrijk dat ze rijker worden, we moeten hen hierbij helpen door ze te ondersteunen op elke manier mogelijk, ook als dit betekent dat we er zelf (wat) armer van worden. 4. Iedereen heeft de verantwoordelijkheid om zelf zoveel mogelijk bij te dragen aan het oplossen van het klimaatprobleem, ook als dit niet wordt gesteund door de overheid. 5. Alle mensen die in de toekomst zullen leven hebben het recht op een planeet die minstens zo gezond is als de planeet die wij nu hebben.
De Masterclass is voorbereid in samenwerking met leden van de leerlingenraad. Een verslag van de gesprekken over de stellingen is beschikbaar bij de werkgroep. De werkgroep heeft een presentatie gemaakt voor de sponsoractie voor nieuwe zonnepanelen voor alle eerste klassers. De werkgroep heeft een presentatie gemaakt voor de avond over duurzame initiatieven in Zeist voor de Buurtvereniging Lyceumkwartier. De werkgroep heeft naar de lokale pers een aantal persberichten gestuurd. In de centrale hal geven informatieborden dagelijks de standen door van het actuele elektraverbruik op school en de opbrengst aan elektra door de zonnepanelen.
D. Plannen voor het schooljaar 2014-2015. - uitbreiding zonnepanelen tot 98 stuks -
Gebruik maken van materiaal van het internationaal groene scholen certificaat zie website : http://eco-schools.nl/hoe-werkt-eco-schools/zevenstappenplan De werkgroep wil leerlingen stimuleren een aantal duurzaamheidsscans kunnen uitvoeren op het gebied van energie, afval, water, hygiëne, communicatie over duurzaamheid, groenvoorziening, mobiliteit, veiligheid en voeding zie http://www.eco-schools.nl/component/phocadownload/category/6-voortgezetonderwijs
-
Verder uitwerken van plannen voor besparing: - bewegingsmelders gangen - licht gangen boven aan om 8.00 i.p.v. 7.00 uur - lampen trappengat minder laten branden - schakelaars bij apparaten die in weekend uit kunnen - schakelaar in lokalen om beamer en smartbord snel uit te kunnen zetten - uitzetten van beamer en smartbord in de vakanties - doorgaan met vervangen TL verlichting - lampen uit in lokalen als ze niet gebruikt worden - test om verwarming een graad lager te letten - laten uitvoeren van een energiescan door extern bureau - folie controleren achter de verwarmingen - terugdringen van waterverbruik
- voorlichting: - actie op dag van de duurzaamheid 10 oktober - duurzaamheidsweek 2015 met masterclass - fietstrap-oplaadpunt voor mobiele telefoons - leerlingen profielwerkstuk laten schrijven over duurzaamheidsonderwerp, mogelijk gekoppeld aan onderzoek naar besparingsmogelijkheden op het CLZ -
Gebruik maken van materiaal van het internationaal groene scholen certificaat zie website : http://eco-schools.nl/hoe-werkt-eco-schools/zevenstappenplan De werkgroep wil leerlingen stimuleren een aantal duurzaamheidsscans kunnen uitvoeren op het gebied van energie, afval, water, hygiëne, communicatie over duurzaamheid, groenvoorziening, mobiliteit, veiligheid en voeding zie http://www.eco-schools.nl/component/phocadownload/category/6voortgezet- onderwijs
Hennie Sohl augustus 2014
