Jaarverslag Waar zorg en onderzoek elkaar versterken. Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Patiëntenzorg

Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Onderwijs

Research Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Jaarverslag 2003

NKI-AVL

T 020 512 9111 I www.nki.nl

Waar zorg en onderzoek elkaar versterken Jaarverslag 2003

A Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam

Inhoud

Inleiding

3

Patiëntenzorg

9

-

3 4 5 6

21

Onderwijs

25

Ondersteunende afdelingen

31

Kwaliteitszorg

35

Organisatie van kwaliteitszorg Toetsing en bewaking van kwaliteit Kwaliteitsbewakende en bevorderende commissies Waardering door patiënten/verwijzers en interne klanten

36 38 39 43

Sociaal verslag

47

Ondernemingsraad

57

Financieel verslag

61

-

10

10 12 14 19

Research

-

7 8 9

Heelkundige oncologie Medische oncologie Radiotherapie Diagnostiek

Erfstellingen en legaten Geconsolideerde balans & resultatenrekening NKI-AVL Stichting Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis: balans en resultatenrekening Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut: balans en resultatenrekening Kengetallen

Bijlagen -

Nieuwe diagnoses bij patiënten van het NKI-AVL Hoogleraren Promoties Organisatiegegevens

64 65 67 69 71

73 74 76 77 78

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 1 Inhoud

1 2

1

NKI-AVL - jaarverslag - 2003

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 1 Inleiding

Inleiding

1

2 3

Inleiding

gegroeid. Maar de kerndoelstelling van de organisatie is dezelfde gebleven: het

ziekenhuisgebouw was sprake van een bescheiden overschrijding. Een aantal noodzakelijke aanvullingen kon echter via extra aanvragen bij het College bouw ziekenhuisvoorzieningen gehonoreerd worden. De uitgewerkte plannen voor de renovatie van het voormalige ziekenhuis en het researchgebouw zijn begin november 2003 toegezonden aan het College bouw ziekenhuisvoorzieningen. Met het ministerie van VWS zijn afspraken gemaakt over de wijze van financiering van deze renovatie: de middelen daarvoor zullen als jaarlijkse aanvulling op de instellingssubsidie van VWS aan het NKI-AVL worden toegekend.

bestrijden van de ziekte kanker door middel van multidisciplinaire behandeling,

Toegenomen patiëntenaantallen

bestond in 2003 negentig jaar. In 1913 vonden de eerste besprekingen plaats voor het oprichten van een instituut waar ‘lijders aan boosaardige gezwellen’ behandeld konden worden en waar ‘een bijzondere studie van den kanker en aanverwante ziekten’ kon plaatsvinden. Zowel het ziekenhuis als het onderzoeksinstituut en de ondersteunende afdelingen zijn sindsdien aanzienlijk

kennisontwikkeling, preventie en kennisoverdracht.

De doelstellingen binnen de patiëntenzorg waren in 2003: het realiseren van groei in zorgactiviteiten, de verhuizing naar nieuwbouw, een verdere verschuiving van kliniek naar dagbehandeling, en een nieuwe opzet voor het kwaliteits- en veiligheidsbeleid. In de Research stonden de verdere ontwikkeling van het microarray-onderzoek en de implementatie daarvan in de kliniek centraal. Bovendien is een begin gemaakt met proteomics (eiwitonderzoek), naar verwachting een belangrijk nieuw translationeel onderzoeksterrein. Ook zijn duidelijke afspraken gemaakt ten aanzien van de bescherming en exploitatie van ‘intellectual property’ en commerciële activiteiten door medewerkers in de vorm van spin-off bedrijvigheid.


Nieuwe behuizing

4

In 2003 werd het behalen van twee mijlpalen rond de nieuwbouw van het NKI-AVL gevierd. Allereerst werd voorjaar 2003 de nieuwbouw van het cluster Radiotherapie opgeleverd. Mr. Job Cohen, burgemeester van Amsterdam, en europarlementariër Wim van Velzen openden op 10 april drie nieuwe bestralingsruimtes waarin een nieuw, hypermodern bestralingsapparaat geplaatst werd: de ‘cone beam CT lineaire elektronenversneller’. Dit type versneller maakt zeer gerichte bestralingen mogelijk. Met de geleidelijke uitbreiding van zes naar negen bestralingsapparaten is het cluster Radiotherapie van het NKI-AVL qua omvang de tweede van Nederland geworden. Het tweede grote moment vormde in september de verhuizing naar en de ingebruikname van het nieuwe ziekenhuisgebouw. De verhuizing verliep zonder problemen en de nieuwbouw bleek al snel een

enorme vooruitgang te betekenen. Het nieuwe gebouw, met 180 bedden en uitsluitend één- en tweepersoonskamers, is zeer modern ingericht. Door de structuur is het voor medisch specialisten, evenals voor de klinische en de researchafdelingen, gemakkelijker om informatie met elkaar uit te wisselen. Verder is de nieuwbouw aangegrepen om huisvesting te bieden aan nieuwe technieken, waaronder een operatiekamer waar tijdens een operatie radiotherapie kan plaatsvinden. Bovendien zijn veel (speciale) voorzieningen voor patiënten gerealiseerd, zoals een voorlichtingscentrum en een stiltecentrum in de centrale hal, een dakterras op de zevende etage van het nieuwe ziekenhuisgebouw en internetplekken en patiëntenrestaurants op de drie verpleegetages. Het betrekken van de nieuwbouw en de voorbereidingen daarop hebben een zware wissel op de organisatie getrokken, maar de productie heeft daar slechts beperkt onder geleden. Een aantal aspecten van de nieuwbouw pakte in de praktijk anders of minder goed uit dan tijdens de voorbereidingstijd, zeven jaar eerder, was voorzien. Zo bleek de inrichting van de wachtruimte van de polikliniek niet te voldoen aan de wensen van patiënten; deze zal worden aangepast. Het vergt nog enige tijd voordat ook de overige rest- en nazorgpunten zijn afgewikkeld. De financiële afwikkeling van de bouw dient in detail nog plaats te vinden, maar uit de gegevens die eind 2003 beschikbaar waren kan geconcludeerd worden dat het NKI-AVL erin geslaagd is de kosten van dit omvangrijke project goed te beheersen. Mede door de keuze om binnen een vast budget te bouwen is er bij de uitbreiding van Radiotherapie geen budgetoverschrijding geweest. Bij het nieuwe

Het aantal patiënten is in 2003 opnieuw toegenomen. De patiëntenadministratie registreerde 6347 nieuwe patiënten, ten opzichte van 5427 in 2002. Er trad een lichte daling van het aantal opnamen en verpleegdagen op, maar bij de cytostaticadagbehandelingen was sprake van een sterke stijging. Ook steeg in 2003 het aantal chirurgische dagbehandelingen. Het aantal nieuwe patiënten op de polikliniek steeg eveneens, maar deze toename wordt nog niet zichtbaar in de productieparameters. Hoewel nog niet zeker is in welke mate het in 2004 in te voeren systeem van Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s) past bij de patiëntenpopulatie van het NKI-AVL, verwacht het NKI-AVL daarvan toch een betere

aansluiting bij de inhoud van de verleende zorg dan de huidige financieringsvorm. Voor 2004 bereidt het NKI-AVL zich voor op uitbreiding van de borstchirurgische behandelingen. Doordat het nieuwe ziekenhuisgebouw nu ook een grote afdeling voor cytostaticadagbehandelingen heeft, evenals een state-of-the-art operatiekamercomplex, is het mogelijk geworden in de toekomst verder uit te breiden

Kwaliteit en veiligheid Om diverse redenen is het nodig om het beleid op het gebied van kwaliteit en veiligheid te moderniseren. De organisatie wordt ingewikkelder, patiënten stellen hogere eisen en beleidsmakers en andere betrokkenen willen op een gestructureerde wijze over kwaliteit en veiligheid binnen zorginstellingen geïnformeerd worden. Bovendien zullen, naar verwachting, de financiële middelen in de toekomst beperkt blijven, ondanks de toename van de zorgvraag. In 2003 heeft het NKI-AVL daarom een begin gemaakt met de opbouw van een kwaliteitssysteem, het werken met de zogenoemde ‘Klinische paden en indicatoren’ en de vormgeving van het veiligheidsbeleid.


Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL)

5

Inleiding


De Research heeft in 2003 in Nederland opnieuw een leidende rol gespeeld in het oncologisch genomicsonderzoek, met een aantal hoogscorende fundamentele en klinische researchpublicaties. Er is sprake van toenemende internationale aandacht voor de kennelijk succesvolle aanpak van het NKIAVL op het gebied van basaal onderzoek en translationele research. De meerwaarde van een categorale organisatie van de oncologische zorg, met een combinatie van research en ziekenhuis, wordt steeds meer onderkend. In het NKI-AVL bestaat deze organisatievorm reeds vanaf het begin en heeft deze inmiddels ruimschoots zijn belang voor de oncologie bewezen. Het NKI-AVL juicht het dan ook toe dat binnen diverse academische en grote, algemene ziekenhuizen voor een vorm van interne categoralisering van oncologische zorg wordt gekozen. Helaas wordt de (inter)nationale waardering voor het NKI-AVL nog niet vertaald in een groeiende financiële ondersteuning. Integendeel, het ministerie van VWS nam zich in 2003 in het kader van de algemene bezuinigingen voor vanaf 2004 de instellingssubsidie van het NKI-AVL met tien procent te korten. Het NKI-AVL heeft zich op verschillende wijzen verzet tegen deze voorgenomen bezuiniging. Belangrijkste argument daarbij was dat een korting op de subsidie voor het kankeronderzoek in het NKI-AVL zal leiden tot verdere verzwakking van de

6

kenniseconomie: minder grensverleggend kankeronderzoek, minder opleiding van bètaonderzoekers en minder stimulering van economische activiteiten op het gebied van biomedische technologie. Deze argumenten bleken voor het ministerie van VWS echter geen reden haar besluit in te trekken, zodat het NKI-AVL vanaf 2004 per jaar bijna een miljoen euro (€ 978.637) VWS-subsidie minder zal ontvangen. Wel zijn mede op initiatief van het ministerie van VWS gesprekken gestart over een eventuele overheveling van de instellingssubsidie aan het NKI-AVL: van het ministerie van VWS naar het ministerie van OC&W. Het NKI-AVL streeft daarbij naar een adequate financieringsbasis en een structurele inbedding, passend bij de specifieke positie van het instituut. Zelfstandigheid, omvang en flexibele handelingsmogelijkheden zijn essentiële voorwaarden gebleken voor adequaat researchbeleid. Het is voor het NKI-AVL van groot belang dat deze waarden in een andere constructie gewaarborgd blijven. De subsidie die het NKI-AVL van KWF Kankerbestrijding ontvangt, vertoont eveneens een licht dalende tendens. Met de directie van KWF Kankerbestrijding zijn in 2003 besprekingen gestart over de verlenging van de overeenkomst tussen KWF Kankerbestrijding en het NKI-AVL, die in principe tot 2005 loopt. Het NKI-AVL zet daarbij in op versterking van de samenwerking met KWF Kankerbestrijding.

Ondersteunende afdelingen Tijdens een interne analyse in 2003 is vastgesteld dat enkele ondersteunende afdelingen momenteel niet functioneren op het niveau dat van een centre of excellence verwacht mag worden. In de afgelopen jaren zijn verbeteringen gerealiseerd bij de Dienst Automatisering, de afdelingen P&O en PR & Voorlichting, en het secretariaat Raad van Bestuur. Het cluster Facilitair Bedrijf, dat in 2003 in belangrijke mate belast en soms overbelast was door alle activiteiten rond het betrekken van de nieuwe behuizing, staat op het punt een plan van aanpak voor een kwaliteitsslag te maken. De Economisch Administratieve Dienst heeft in 2003 alle projecten doorgelicht en is inmiddels onder meer gestart met een verbeterde systematiek van managementrapportages. Voor het jaar 2004 staat een breed en grondig verbeteringsproject gepland.

Financiële resultaten De afwikkeling van de ‘witting’ (aanvullende erkenning van specialistenplaatsen) in 2002 heeft het uitgangspunt voor de begroting 2003 gunstig gemaakt. Bovendien zijn aanvullende budgetafspraken gemaakt over een extra plastisch chirurg en een adequate bekostiging van bijzondere tandheelkundige activiteiten. Daarentegen werd het NKI-AVL ook geconfronteerd met onverwachte zaken. Op de valreep werd een wijziging in het financieringssysteem doorgevoerd – de verdeling van middelen tussen grote en kleine ziekenhuizen werd aangepast – die zeer negatief voor het NKI-AVL uitpakte. Tevens kondigde de overheid medio 2003 een efficiencykorting van 0,8 procent af die met terugwerkende kracht voor heel 2003 gold. Met de zorgverzekeraars is daarop een voorstel uitgewerkt om de effecten van de wijziging in het financieringssysteem te compenseren. Het opvangen van de efficiencykorting is gedurende het exploitatiejaar nauwelijks mogelijk geweest. De exploitatie is, ondanks het relatief gunstige uitgangspunt, dan ook met een slechts licht positief saldo afgesloten.

Medisch Centrum Slotervaart De Raad van Bestuur van het NKI-AVL vindt dat in de directe nabijheid van het instituut een adequate algemene ziekenhuisinfrastructuur moet blijven bestaan, onder meer voor het in stand kunnen houden van de samenwerking op het gebied van de apotheek, microbiologie, centrale sterilisatie en neuro-oncologie/chirurgie. Het NKI-AVL staat dan ook positief tegenover de accentverschuivingen in de publieke discussie over de situatie van het naburige Slotervaartziekenhuis: het gaat er minder om óf, maar vooral hóe het ziekenhuis behouden kan blijven. Ook is samen met het Slotervaartziekenhuis, Sanquin en het Verpleeghuis Slotervaart besloten een stedenbouwkundig plan op te stellen, waarin een toekomstvisie op de bouwkundige ontwikkelingen op het terrein en de naaste omgeving geformuleerd zal worden. Dit plan wordt aan de stadsdeelraad Slotervaart/Overtoomse Veld voorgelegd en kan als uitgangspunt dienen voor aanpassing van het bestemmingsplan en voor bouwactiviteiten die in de komende decennia gerealiseerd kunnen worden. In 2004 zal onderzocht worden of ook andere vormen van samenwerking met het Slotervaartziekenhuis – onder meer op diagnostisch gebied – financiële dan wel inhoudelijke voordelen kunnen bieden voor beide.


Research

7

Inleiding Vooruitblik

2 NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 2 Patiëntenzorg

Voor de Research is het aanboren van nieuwe financieringsbronnen essentieel. De Raad van Bestuur zal daaraan veel aandacht besteden en creatieve ideeën moeten ontwikkelen. Zoals vaker in zijn 90-jarig bestaan ziet het NKI-AVL zich in 2004 voor grote uitdagingen gesteld. Steeds is bewezen dat de organisatie krachtig genoeg is om daar een antwoord op te vinden. De Raad van Bestuur heeft er vertrouwen in dat dit, mede dankzij de inzet van de medewerkers van het NKI-AVL en vele andere betrokkenen, ook in 2004 en daarna zal lukken.


In 2004 staat de officiële opening van het nieuwe ziekenhuis op het programma. Het nieuwe ziekenhuis benadrukt het imago van het NKI-AVL als vooruitstrevend topinstituut. Ook de verdere presentatie van het NKI-AVL wordt aangepast, met onder meer een nieuw logo. Als de renovatieplannen voor de rest van het gebouwencomplex goedgekeurd worden, zullen de werkzaamheden rond het najaar van 2004 kunnen starten. Het traject zal gefaseerd verlopen en minimaal vier jaar duren. De invoering van Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s) zal grote consequenties hebben voor de interne bedrijfsvoering en kostenbewaking, en met meer partijen dan tot nog toe zullen de bijbehorende externe onderhandelingen gevoerd moeten worden. Ook in 2004 verwacht het NKI-AVL belangrijke doorbraken in het onderzoek op het gebied van microarray-analyse, RNA-interferentie en proteomics.

Patiëntenzorg

8

9

Patiëntenzorg Voor de patiëntenzorg in het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis stond het jaar 2003 in het teken van (de verhuizing naar) het nieuwe ziekenhuisgebouw, grenzend aan het bestaande pand. De ingebruikname verliep soepel en had geen nadelige consequenties voor de patiënten. In 2003 behandelde het NKI-AVL 6 procent van de nieuwe kankergevallen in Nederland. Het zorgpakket bestond voor 25 procent uit topklinische zorg (hoogcomplexe kankerbehandelingen), voor 60 procent uit topreferente

Behandeling Binnen het cluster HOD is in 2003 verdere ervaring opgebouwd met onder meer: de HIPEC-operatie, de Radplat-behandeling, levermetastasectomie, de sentinel node biopsie, stemrevalidatie, continente urostoma’s en allerlei vormen van reconstructieve therapie. Ook de klinische toepassing van de microarray als prognosebepaling bij patiënten met borstkanker, de ‘radiofrequency ablation’ (RFA) van de lever en de ‘radio guided occult lesion localisation’ (ROLL) van borsttumoren behoren tot de verworven bekwaamheden. De intra-operatieve radiotherapie (IORT) is een nieuwe ontwikkeling, nu mogelijk door faciliteiten in het nieuwe operatiecomplex.

zorg (op doorverwijzing) en voor 15 procent uit zorg ten behoeve van het Klinisch onderzoek

HEELKUNDIGE ONCOLOGIE Het cluster Heelkundige Oncologische Disciplines (HOD) – dat zich richt op alle vormen van operatief ingrijpen bij kanker - omvat de specialismen chirurgie, gynaecologie, KNO, plastische chirurgie, anesthesie en urologie. De specialismen hebben in 2003 een gezamenlijke inspanning geleverd om tegemoet te komen aan de toenemende vraag naar chirurgisch-oncologische behandelingen en zorg. Alle specialismen zijn gegroeid; longchirurgie, gastro-intestinale chirurgie, borstchirurgie en reconstructieve chirurgie groeiden het meest.


Knelpunten

10

In 2003 is veel aandacht besteed aan de werving en het behoud van personeel. Het bleek moeilijk om de vacatures voor oncologieverpleegkundigen, OKassistenten, anesthesie-assistenten en anesthesiologen in te vullen. Ondanks de stellige mening dat wachtlijsten in de oncologie onaanvaardbaar zijn, waren deze als gevolg van de personeelstekorten niet geheel te voorkomen. Door het cluster is evenwel meer productie geleverd dan in voorgaande jaren. Om het personeelstekort op te lossen, is op de operatieafdeling gestart met het project ‘Werken à la carte in de OK’, waarbij het dienstverband wordt aangepast aan de individuele wensen van de werknemer. Dit nieuwe aspect in het personeelsbeleid is in oktober 2003 als pilot ingevoerd en heeft er sindsdien voor gezorgd dat vrijwel alle vacatures voor OK- en anesthesie-assistenten zijn opgevuld.

De wetenschappelijke output is in 2003 onveranderd groot gebleven. Omvangrijke klinische studies zijn: de prospectieve gerandomiseerde AMAROS-studie en de sentinel node-studie. Verder werden in 2003 de volgende onderwerpen in studieverband onderzocht: - nieuwe plastisch-reconstructieve technieken; - verfijningsindicaties bij de HIPEC; - verfijningsindicaties bij perfusies; - metastasectomie bij lever en long; - microarray bij kanker van eierstokken, penis, borst en huid.

Kwaliteitsverbetering en bijzondere projecten

Nieuwbouw

- Project ‘patiëntenlogistiek’

Sinds het betrekken van het nieuwe ziekenhuisgebouw, in september 2003, wordt gewerkt in een uiterst modern operatiekamercomplex met een ‘holding’ (wachtkamer) en een aparte opdekruimte. Ook is het aantal bedden op de ‘recovery’ (uitslaapkamer) toegenomen. Dit heeft geleid tot een meer efficiënt gebruik van het operatiecomplex. Tevens is een speciale operatiekamer ingericht waar patiënten tijdens een operatie, als de tumor blootligt, kunnen worden bestraald. Op de verpleegetages is bovendien een vleugel geopend voor patiënten die inwendige radiotherapie ondergaan.

Begin 2003 is gestart met het project ‘patiëntenlogistiek’, waarbij knelpunten worden opgespoord in het klinische traject dat de patiënt volgt: vanaf opname en operatie tot het ontslag uit het ziekenhuis. Gedurende een aantal maanden zijn gegevens verzameld waaruit verschillende te verbeteren punten naar voren kwamen rond de planning, het gebruik van de operatiekamers in de middag, de openingsuren van de ‘recovery’, de bezetting van de Intensive Care gedurende de week en een meer efficiënt gebruik van de OK-ruimten. Naar verwachting zal het project leiden tot kortere wachttijden voor de patiënten.

de langste wachttijden golden voor de urologische en plastisch-chirurgische operaties.

Instroom De heelkunde omvat een aantal belangrijke poortspecialismen van het ziekenhuis en speelt daardoor een essentiële rol bij de instroom van patiënten. In 2003 is het aantal nieuw ingeschreven patiënten ten opzichte van het jaar 2002 toegenomen met 19 procent tot ruim 3100. Het aantal opnames is gestegen tot 2699, een toename van ruim 9 procent. Het aantal poliklinische consulten is met 6 procent teruggelopen tot 12.513. De verpleegduur bedroeg in 2003 gemiddeld 8,1 dagen. De wachttijd voor een operatie was in 2003 gemiddeld 5 tot 6 weken;

- De ‘Niet meer roken-polikliniek’ In 2003 is een Niet meer roken-polikliniek gestart. Deze polikliniek is in eerste instantie bedoeld voor patiënten die in het NKI-AVL behandeld zijn of worden voor een tumor in het hoofdhalsgebied of de longen. De nadruk ligt op gewoonteverandering, eventueel met behulp van nicotinevervangende ondersteuning. De (ex)patiënten worden gedurende een jaar individueel begeleid door een gespecialiseerd verpleegkundige, met ondersteuning van een KNO-arts en een longarts.

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 2 Patiëntenzorg

Amsterdamse verzorgingsgebied.

11

Patiëntenzorg De afdeling KNO is met financiële ondersteuning van KWF Kankerbestrijding en de Europese Unie betrokken bij een project in Yogyakarta, Indonesië. Dit project omvat een epidemiologisch onderzoek naar het vóórkomen van kanker van de neuskeelholte (NPC), de ontwikkeling van een betrouwbare, gemakkelijke en goedkope diagnostische test (neusuitstrijkje) en de verbetering van de klinische behandeling van het NPC. Het project is sterk gebaseerd op het idee van ‘teach the teacher’ en wordt multidisciplinair ondersteund door verschillende afdelingen van het NKI-AVL. Ook wordt in het Dr. Sardjito Hospital in Yogyakarta gewerkt aan de oprichting van een oncologische afdeling hoofdhalstumoren.

Functies Vanuit het streven naar meer functiedifferentiatie is gekozen voor het instellen van de functie ‘helpende’ op de verpleegafdelingen en de Intensive Care.

Speerpunten voor 2004


In 2004 zal het cluster HOD zich richten op vergroting van het behandelvolume. Er zijn mogelijkheden voor groei van de algemene chirurgie en met name de borstchirurgie, longchirurgie, gastro-intestinale chirurgie, urologie en reconstructieve chirurgie. De afgelopen jaren is het aantal dagen dagbehandeling sterk gestegen: een vanuit patiëntenperspectief verantwoorde ontwikkeling met grote bedrijfsmatige voordelen. Door nieuwe diagnostische en behandelingsmogelijkheden en het gebruik van moderne farmaca en geavanceerde apparatuur, zal deze ontwikkeling zich verder doorzetten. Zo hoopt het cluster HOD op korte termijn borstchirurgie in dagbehandeling aan te bieden. Vanuit de afdeling fysiotherapie is er veel aandacht voor de (poli)klinische nabehandeling van de oncologische patiënten van zowel het cluster HOD als het cluster MOD. Voor patiënten met borstkanker die naast andere behandelmodaliteiten (neo)adjuvante chemotherapie hebben ondergaan, wordt in samenwerking met het Jan van Breemen Instituut en het Slotervaartziekenhuis een multidisciplinair revali-

12

datieprogramma opgezet. Verder zal in 2004 gestart worden met een onderzoek naar de meerwaarde van een pre-operatief trainingsprogramma bij patiënten die een HIPEC-operatie zullen ondergaan.

MEDISCHE ONCOLOGIE Het cluster Medische Oncologische Disciplines (MOD) – dat zich richt op de diagnostiek en niet-operatieve behandeling van kanker - omvat de specialismen medische oncologie (inclusief de klinische farmacologie), maag-, darm-, leverziekten, longziekten, neurologie, dermatologie, pijnbestrijding en psychiatrie. In 2003 heeft de toenemende vraag naar behandelingen door deze specialismen zich voortgezet en geleid tot een groei van de afzonderlijke afdelingen.

Knelpunten Een grote belemmering in 2003 bleek de opnamecapaciteit op de verpleegafdeling. Het was in veel gevallen niet mogelijk 'eigen' spoedpatiënten op te nemen vanwege een gebrek aan lege bedden. Dit probleem werd grotendeels opgelost door de ingebruikname van een spoedkamer, in maart 2003. Een andere belemmering was de achterblijvende vergoeding voor dure medicamenten. In 2003 is 36 procent meer aan dure geneesmiddelen uitgegeven, terwijl hier in de financieringssystematiek geen overeenkomstige budgettaire ruimte tegenover staat.

Behandeling De adjuvante (aanvullende) behandeling van borstkanker met medicijnen wordt steeds belangrijker en is een voorname reden voor de daling van de sterfte aan borstkanker in de westerse wereld. Ook in 2003 verschenen op dit gebied wetenschappelijke publicaties die consequenties hadden voor de dagelijkse praktijk. Eén daarvan is dat hoge dosis chemotherapie met stamceltransplantatie nu toch effectief blijkt te zijn voor een categorie jongere patiënten. Om deze reden werd in 2003 in het NKI-AVL weer een voorzichtig begin gemaakt met stamceltransplantaties in de adjuvante behandeling van borstkanker. Dit is in lijn met een advies van het College voor Zorgverzekeringen. Voor deze kostbare behandeling is evenwel geen budgetruimte beschikbaar gekomen.

Klinisch onderzoek De grote onderzoeksactiviteit van de afdeling farmacologie heeft zich in 2003 voortgezet en geconsolideerd. Nieuwe elementen in 2003 waren de introductie van genomics en van proteomics in een deel van deze studies. Genomics onderzoekt de invloed

die de genetische achtergrond van de individuele patiënt heeft op de wijze waarop een medicament wordt gemetaboliseerd en uitgescheiden. De hierbij betrokken genen kunnen een deel van de variabiliteit in dit opzicht tussen patiënten verklaren. Met de term proteomics wordt onderzoek aangeduid dat uiterst kleine hoeveelheden eiwitfragmenten in het bloed of in andere biologische substanties meet, die een product van de tumor kunnen zijn. Dergelijke eiwitfragmenten kunnen uitsluitsel geven over de aanwezigheid of afwezigheid van tumoren, de eigenschappen van tumoren of de respons op een behandeling met medicijnen.

Vacatures Door veranderingen in het economisch klimaat is in het cluster MOD het tekort aan oncologieverpleegkundigen zo goed als weggewerkt. Ook bij andere functies bestaan geen langdurige vacatures meer. In 2003 is prioriteit gegeven aan het opleiden en uitbreiden van het aantal nurse practitioners. In totaal werkten in 2003 bij het cluster MOD 11 nurse practitioners, waarvan 5 in opleiding.

Productie De productie heeft nauwelijks geleden onder de invloed van de verhuizing naar het nieuwe ziekenhuisgebouw. Het aantal nieuw ingeschreven patiënten nam ten opzichte van 2002 met 7,5 procent toe tot 1632. Het aantal doorverwijzingen vanuit andere clusters (met name het HOD) nam met 9,3 procent toe tot 2833 (2593 in 2002). Door de ingebruikname van een spoedkamer in 2003, kon het aantal klinische opnamen toenemen van 2634 naar 2813. De stijging van het aantal dagopnamen zette zich in 2003 voort, mede doordat in de nieuwbouw op de afdeling Dagbehandeling 10 extra bedden beschikbaar kwamen. Het aantal cytostaticatoedieningen verminderde doordat in toenemende mate orale chemotherapie beschikbaar komt (zoals orale thymidylaatsynthaseremmers bij darm- en borstkanker), die niet meer op een cytostaticapolikliniek hoeft te worden toegediend. Per saldo daalde hierdoor de som van dagopnamen en cytostaticatoedieningen tot 12.016 (13.095 in 2002). Er waren in 2003 korte wachttijden voor patiënten van de medische oncologische disciplines. Alle patiënten konden binnen 2 weken op de polikliniek worden gezien en indien noodzakelijk eerder (zoals bij kiemceltumoren of hooggradige lymfomen). Poliklinische en klinische behandelingen konden in 2003 ook nagenoeg altijd binnen 1 tot 2 weken worden begonnen.

Spoedkamer en nieuwbouw In maart 2003 is een spoedkamer in gebruik genomen. Daardoor kunnen meer spoedpatiënten worden opgenomen, die volgens vastgestelde criteria zo snel mogelijk en uiterlijk binnen 24 uur naar reguliere bedden in het ziekenhuis kunnen worden overgeplaatst. De toename van de opnamecapaciteit is hierdoor vergroot, ondanks dat vanaf september 2003 op de verpleegetage in het nieuwe ziekenhuisgebouw wordt gewerkt met 9 bedden minder dan in het oude ziekenhuis. Een andere ontwikkeling in het nieuwe ziekenhuisgebouw is de uitbreiding van de afdeling Dagbehandeling met 10 bedden. Om deze uitbreiding te kunnen realiseren, zijn najaar 2003 extra oncologieverpleegkundigen aangesteld.

Bijzondere projecten Uitbreiding werkzaamheden nurse practitioners In 2003 zijn vrijwel alle consulten van stafartsen op de Dagbehandeling overgenomen door nurse practitioners. Ook bij de immunologie en intensieve chemotherapie zijn klinische of poliklinische taken door nurse practitioners overgenomen. ●


- KWF Kankerbestrijding/Asia-Link

13

Patiëntenzorg

Speerpunten In 2004 zal de GCP-certificering van de farmacologie-afdeling worden nagestreefd. Hiervoor zullen op

worden om alle patiënteninformatie geautomatiseerd (via Intranet) ter beschikking te stellen aan patiënten en aan medewerkers die deze informatie aan patiënten willen uitreiken.

worden conform het te bestralen tumorvolume. De bestralingsbundels kunnen schuin worden gegeven, waardoor de dosis in de schouder en op de slokdarm vermindert. Slikklachten en oedeem in de arm kunnen zo beperkt of voorkomen worden.

RADIOTHERAPIE ‘Single button’-bestralingstechniek Doelstellingen In 2003 heeft het cluster Radiotherapie zich gericht op het verminderen van de wachtlijsten en de installatie van nieuwe bestralingsapparaten. Onder patiënten is een tevredenheidsmeting gehouden. Verder heeft 2003 in het teken gestaan van de nieuwbouw.

Knelpunten In de eerste helft van 2003 (en in voorgaande jaren) was het gebrek aan ‘productiecapaciteit’ het belangrijkste probleem waarmee het cluster Radiotherapie te maken had. Dit was het directe gevolg van een gebrek aan personeel - vooral radiotherapeutisch laboranten - en middelen, met name versnellercapaciteit. Om gediplomeerde en leerlinglaboranten aan te trekken, is samenwerking gezocht met verschillende opleidingen tot radiotherapeutisch laborant en is de website www.radiotherapeutischlaborant.nl ontworpen, met positief resultaat. Voor het jaar 2004 zijn de opleidingen vol. Door het grote aantal leerlingen komt wel opnieuw veel druk te staan op de gediplomeerde laboranten, die tegelijkertijd bezig zijn met behandelen en opleiden.

In 2003 is gestart met het klinisch toepassen van de zogenaamde ‘Single button’-bestralingstechniek. Bij deze techniek verloopt de gehele bestraling van de patiënt — inclusief de vereiste gantry- en diafragmabewegingen — automatisch, na het eenmalig indrukken van de startknop van de versneller. Dit is een verbetering ten opzichte van de gebruikelijke manier van werken, waarbij elke afzonderlijke bestralingsbundel apart moest worden gestart. Vooral bij complexe bestralingen met tien of meer bundels moest de laborant dan een groot aantal repetitieve handelingen verrichten die niets toevoegden aan de kwaliteit van de behandeling. Deze techniek betekent ook een verbetering voor de patiënt vanwege de verkorting van de duur van een bestraling met twee tot vier minuten. De Single button-techniek wordt tot nu toe nergens klinisch toegepast omdat de treatmentplanningsystemen deze functionaliteit van de bestralingsapparaten niet ondersteunen. Het cluster Radiotherapie heeft zelf software ontwikkeld in het kader van het ESKsysteem (Elektronische StralenKaart), waardoor dit nu wel mogelijk is. Inmiddels zijn 60 patiënten op deze manier bestraald. Klinisch onderzoek


Bestralingstechnieken

14

verschillende niveaus medewerkers de route van de protocollen en bijbehorende kwaliteitseisen vastleggen en ten uitvoer brengen, waarna certificering kan worden aangevraagd. De opzet is om deze route ook voor andere studies te kunnen gebruiken en de certificering de komende jaren uit te breiden. Een ander speerpunt is de toename van de productie, met name op de Dagbehandeling waar meer bedden beschikbaar gekomen zijn. Vanuit de medische invalshoek zal eerder gestreefd worden naar een stijging van het aantal dagbehandelingen dan van het aantal opnames. Ook wordt in 2004 gestreefd naar vervulling van de inmiddels jarenlange wens om een keuze te maken voor een medicatiedistributiesysteem, zodat met minder handelingen de juiste medicamenten per deelmoment per patiënt op de afdeling komen. Bovendien zullen in 2004 voorbereidingen getroffen

De ‘schampveldentechniek’, voor het bestralen van de borst, en de technieken voor het bestralen van de klieren in de oksel, de hals en grenzend aan de borst, zijn vernieuwd met het doel de bijwerkingen van de bestraling te verminderen. De technieken worden in eerste instantie toegepast bij de ongeveer 500 patiënten per jaar die op hun linkerborst bestraald worden. Bij de schampveldentechniek komt de patiënt voor de bestraling op de CT-scanner in plaats van de simulator, waardoor meer anatomische informatie wordt verkregen en het hart beter kan worden afgeschermd. Bij de vernieuwde techniek voor het bestralen van de klieren die aan de borst grenzen, worden drie in plaats van twee bundels gehanteerd. Daardoor ontvangen alle klieren voldoende doses. Vaak wordt ook een hartblokje geplaatst om het hart zoveel mogelijk te sparen. De klieren in de oksel en de hals worden bestraald met drie bundels, gevormd met de zogenaamde multileaf collimator, waarmee met behulp van schuiven (leaves) een bestralingsveld ingesteld kan

Gebruik nieuwe lineaire versneller met cone beam CT-scan De introductie, begin 2003, van wereldwijd de eerste lineaire versneller met cone beam CT-voorziening in het NKI-AVL heeft geleid tot een verdergaande interactie tussen ziekenhuis en research. IGRT is een vrij nieuwe term binnen de radiotherapie en staat voor Image Guided Radiation Therapy. IGRT houdt in dat de nauwkeurigheid van de bestraling wordt verbeterd door gebruik te maken van geavanceerde beeldvorming (imaging). De cone beam CT lineaire elektronenversneller is een combinatie van een lineaire elektronenversneller en CT-scan waarmee tijdens de behandeling driedimensionale beelden van een patiënt kunnen worden gemaakt. De cone beam CT op het bestralingstoestel wordt gebruikt om de positie en vorm van het doelgebied (bijvoorbeeld de prostaat) vlak voor de bestraling te bepalen en de bestraling op de actuele situatie aan te passen. In 2003 is de lineaire versneller met cone beam CT-

scan getest. In eerste instantie is gekeken naar de beeldkwaliteit. Aan de hand van de tests is software ontwikkeld om de positie van de patiënt te bepalen. In juli is in samenwerking met fabrikant Elekta begonnen met het scannen van patiënten. Deze gegevens werden nog niet gebruikt voor het verplaatsen van de patiënt. In 2003 is een aantal projecten, gefinancierd door KWF Kankerbestrijding, gestart waarbij de cone beam CT-scan en IGRT centraal staan. Het doel is de verbetering van de behandeling van patiënten met prostaat-, blaasen longkanker.

Topklinische Zorg In 2003 waren twee studies actueel rond Topklinische Zorg-behandelingen. Bij deze behandelingen, die de complexiteit hebben van een T4behandeling (meest geavanceerde behandeling), worden conformatiebestralingstechnieken gebruikt waarbij de gezonde weefsels zo goed mogelijk worden afgeschermd. In samenwerking met het Erasmus MC – Daniel den Hoed werd in 1997 een studie opgezet voor patiënten met prostaatkanker, waarvoor de patiëntenselectie in 2003 werd afgerond. Tijdens deze studie wordt onderzocht of een hogere bestralingdosis een verbetering van de genezingskans oplevert, zonder dat het aantal complicaties onaanvaardbaar toeneemt. In een eerste analyse is een vergelijking gemaakt tussen het aantal bijwerkingen in de groep die een hoge dosis heeft gekregen en het aantal bijwerkingen in de groep die de standaarddosis heeft gekregen. Deze hogere behandeldosis is veilig gebleken en zal naar verwachting de kans op genezing vergroten voor de geselecteerde groep patiënten. Op grond van deze gegevens is inmiddels de dosis die aan patiënten met prostaatkanker wordt gegeven in een aantal gevallen verhoogd. Het onderzoek wordt in 2004 vervolgd.

Niet-kleincellige longkanker Een andere studie waarvoor de selectie van patiënten in 2003 werd afgerond, betreft een studie bij patiënten met niet-kleincellige longkanker. Onderzocht werd of de bestralingsdosis kon worden verhoogd, zonder dat er ernstige complicaties optraden. Uit deze studie bleek dat bij kleine tumoren de dosis veilig verhoogd kan worden tot 87.75 Gy, zonder dat er onacceptabele toxiciteit optreedt in de patiëntengroep. Begin 2004 start een studie waarbij onderzocht wordt of de hoge dosis van 87.75 Gy meer kans op genezing geeft dan de standaarddosis van 67.5 Gy. Aan deze studie zullen ook andere ziekenhuizen in Nederland en centra in andere landen deelnemen.


Functies Vanuit het streven naar meer functiedifferentiatie is gekozen voor het instellen van de functie ‘helpende’, die in 2003 gestalte heeft gekregen; drie voedingsassistenten zijn omgeschoold naar de functie van helpende. Ter aanvulling op de andere verpleegkundige functies is de functie verpleegkundig specialist ingevoerd; in 2003 zijn twee medewerkers in de functie van verpleegkundig specialist gestart. ●

15

Patiëntenzorg Toename aantal bestralingen

Wachttijden

Het aantal bestralingen is in 2003 gestegen (zie tabellen 1 en 2).

Productiecijfers Tabel 1

Aantal uitwendige bestralingen (megavoltseries) 2003

2002

De wachttijd voor een bestraling was in 2003 gemiddeld 17 dagen (zie grafiek Gemiddelde wachttijd per jaar). In 2003 golden de langste wachttijden voor de behandeling van endocriene klieren, onbekende primaire tumoren (lymfeklieren) en overige spijsverteringskanaal. Voor de behandelingen van bloed, beenmerg, milt, lip en nier konden patiënten binnen twee weken geholpen worden.

2001

Gemiddelde wachttijd per jaar 25

23 19

20 17

18

16

15

10 Projecten ter verbetering van de kwaliteit

T1 T2 T3 T4 Totaal T2-eq.

929 1364 1149 474 3916 4972

886 1430 1006 313 3635 4313

869 1236 912 380 3397 4149

Tabel 2:

Aantal inwendige bestralingen (brachytherapie)

B1 B2 B3 B4 B5 Totaal B2-eq.

2003

2002

2001

4 7 18 15 13 57 280

1 9 4 23 37 205

8 23 12 12 55 153

Kwaliteitsstructuur In 2003 heeft de kwaliteitszorg meer structuur gekregen met het Clusterteam Patiëntenzorg (CPZ), dat bestaat uit de hoofden van de medische en paramedische groepen, de groep Klinische Fysica en Instrumentatie (KFI) en de manager bedrijfsvoering. De CPZ komt wekelijks bijeen om de dagelijkse gang van zaken in het ziekenhuis te bespreken. Het team, dat verantwoordelijk is voor de kwaliteit en efficiëntie van de patiëntenzorg en de bedrijfsvoering, heeft de volgende taken: het opstellen van het jaarplan voor de patiëntenzorg, het bewaken van dit beleid, het afstemmen van de werkzaamheden van de 3 beroepsgroepen, het oplossen van knelpunten in de patiëntenzorg en het bespreken van meldingen incidenten patiëntenzorg (MIP).

5

0 2003

2002

2001

2000

1999

De wachttijden zijn weergegeven in dagen.

Visitaties In juni 2003 werden zowel de interne opleidingen als de basispatiëntenzorg gevisiteerd door een gecombineerde commissie van de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO), de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF) en de Nederlandse Vereniging Medische

Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR). Dit heeft geresulteerd in een aantal waardevolle suggesties voor verbetering, zoals het opstellen van een langetermijnbeleidsplan, het overgaan op een systematische terugkoppeling van resultaten, het organiseren van gestructureerd overleg tussen radiotherapeuten en klinisch fysici en het aanpassen van de MIP-foutmeldingsprocedure. In het jaarplan 2004 is een aantal van deze aanbevelingen meegenomen.

4 categorieën. De meest geavanceerde behandeling heeft het cijfer 4, de meest eenvoudige behandeling het cijfer 1.


De gegevens zijn over 3 jaar weergegeven.

16

Een ‘radiotherapeutisch laborant kwaliteit’ heeft zitting genomen in de Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP), waardoor de terugkoppeling van commissiebesluiten efficiënter kan verlopen. Verder is de procedure rondom het melden van incidenten en bijna-fouten gewijzigd: het merendeel van de meldingen wordt gezamenlijk beoordeeld door een kwaliteitsmedewerker en een radiotherapeutisch laborant kwaliteit. Indien noodzakelijk wordt binnen een week actie ondernomen. Deze organisatorische veranderingen, waarbij medewerkers actiever betrokken worden bij de analyse van voorvallen, zijn een voorloper op de mogelijke invoering in 2004 van de PRISMA-methode (Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analysis).


MIP / foutenregistratie De behandeling van patiënten is onderverdeeld in

17

Patiëntenzorg In mei en juni hebben 250 patiënten een vragenlijst uitgedeeld gekregen over de zorg- en dienstverlening door het cluster Radiotherapie. De respons was hoog: 65 procent. Over het algemeen waren de patiënten tevreden met de geboden zorg en dienstverlening. Vooral de bejegening en door medewerkers geboden steun scoorden hoog. Minder tevreden

te gehouden waarin de laboranten gevraagd werd de gecreëerde afwisseling in hun werk te evalueren. Daaruit bleek onder meer dat de tevredenheid op het punt van afwisseling groot is, maar dat de werkdruk op ‘de voorbereiding’ is toegenomen. Op dit laatste punt is een verbeteringsproject opgestart.

Software In 2003 is een project gestart om het beheer van de software, die binnen het cluster zelf wordt ontwikkeld ten behoeve van de patiëntenzorg, te verbeteren. Doel is een meer gestructureerde ontwikkeling en klinische implementatie van de in huis ontwikkelde software en een verbeterde documentatie, invoering en beheer ervan.

Elektronisch behandelplan Om de logistiek binnen het cluster te verbeteren, is in 2003 een elektronische versie ontwikkeld van het zogenoemde ‘behandelplan-RT’, waarmee afspraken voor patiënten gepland worden. Met de elektronische versie kan bovendien de codering voor Diagnose Behandel Combinaties, die per 2004 wordt ingevoerd, gekoppeld worden aan de bestaande behandelingen.


Speerpunten 2004

18

waren de patiënten over onder meer de privacy in de wachtruimtes en de informatievoorziening; op deze punten zal gewerkt worden aan verbeteringen. Over 2 jaar wordt de meting herhaald.

●

Toepassing van researchresultaten in het ziekenhuis, met name rond Image Guided Radiation Therapy (cone beam CT);

●

Visualisatie met behulp van de cone beam CT lineaire elektronenversneller aanwenden voor meer precieze therapie;

●

Intensivering van radiotherapie en chemotherapie bij maag- en slokdarmkanker.

DIAGNOSTIEK Doelstellingen Het cluster Diagnostische Oncologische Disciplines (DOD) omvat de afdelingen Pathologie, Radiologie, Nucleaire Geneeskunde, Algemeen Klinisch Laboratorium en Polikliniek Familiaire Tumoren. Het DOD voert patiëntenonderzoek uit op verwijzing van klinische specialisten en levert een belangrijke bijdrage aan klinisch-wetenschappelijk onderzoek.

Toename productie Het cluster DOD is sterk afhankelijk van het verwijsgedrag van de andere klinische clusters: toename van activiteiten in de andere klinische clusters leidt direct tot een toename van de productie in het diagnostische cluster. Dat geldt zeker voor het jaar 2003: op alle diagnostische afdelingen is in 2003 de productie toegenomen. Op de afdeling Radiologie is met name het aantal CT-scans aanzienlijk gestegen: met 15 procent. Hierdoor wordt de volledige capaciteit van de CTscanner benut. Ook het aantal echografische onderzoeken is gestegen. Op de afdeling Nucleaire Geneeskunde is vooral het aantal PET-scans fors toegenomen: ten opzichte van 2002 is de productie meer dan verdubbeld. Deze verdubbeling komt bijna geheel ten goede aan eigen patiënten maar er worden ook PET-onderzoeken uitgevoerd voor patiënten van het Slotervaartziekenhuis en het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Bij het Algemeen Klinisch Laboratorium is zowel het aantal aanvragen als het aantal analyses toegenomen met ruim 3 procent. Op de afdeling Pathologie is het aantal immunologische onderzoeken gestegen (ruim 6 procent). Het totaal aantal T-nummers, hetgeen indicatief is voor de totale werklast, is gestegen met 3 procent. Ondanks deze stijging is de toegangstijd voor de meeste onderzoeken binnen het cluster nog binnen de normen. Deze bedroeg voor CT-, MRI- en PET-scans maximaal twee tot drie weken. Voor andere onderzoeken binnen het diagnostische cluster kon het overgrote deel van de patiënten direct worden geholpen.

Het organisatorisch veranderingsproces, met het doel meer afwisseling te creëren in het werk van radiotherapeutisch laboranten, is in 2003 afgerond. In april 2003, een half jaar na de start met de nieuwe methode van werken, is een schriftelijke enquê-

Cytologie Op de afdeling Cytologie is het uitgiftesysteem voor coupes geëvalueerd en aangepast. Ook zijn interne controles voor cytologisch onderzoek gerealiseerd en is het archiefbeheer van blokjes en coupes geëvalueerd, waarop de tracering is verbeterd. De afdeling zal in 2004 een methode testen om de kwaliteit van gynaecologische uitstrijkjes te verbeteren. Dit project moet resulteren in dunne preparaten en reproduceerbaarheid, het moet aanvullend onderzoek mogelijk maken en leiden tot kwaliteitsverbetering.

Polikliniek Familiaire Tumoren De STERLAB-accreditatie die de Polikliniek Familiaire Tumoren (PFT) in 2002 heeft verkregen, is in 2003 uitgebreid met de MLPA-analyse van BRCA1 bij de diagnostiek van erfelijke borstkanker en van HMLH1 en HMSH2 bij de diagnostiek van erfelijke darmkanker. De PFT wil het komende jaar de diagnostiek gaan uitbreiden met P53- en MYH-diagnostiek (bij erfelijke vorm van dikkedarmkanker) en voorbereidingen treffen voor het verkrijgen van de STERLABaccreditatie voor de detectiemethodes bij de sporadische tumoren. Het afgelopen jaar heeft de afdeling een aantal technieken aan het standaardpakket toegevoegd om een nog hogere zekerheid te verkrijgen. Ook wil de PFT het kwaliteitssysteem van haplotyperingen verder uitwerken, met inbegrip van procedures rond weefselontvangst en -bewerking en een beter beheer en rapportage van uitslagen. De PFT is onderdeel geweest van de afdeling Pathologie maar is vanaf medio 2003 een separate afdeling binnen het diagnostische cluster.

Wachttijdmeting In 2003 is de afdeling Bloedafname verhuisd naar de centrale hal van het NKI-AVL. Daarbij is een systeem geïmplementeerd dat de wachttijden van de patiënten meet, zodat doorlooptijden kunnen worden getraceerd en verbeterd.

Patiëntenenquête Kwaliteitsprojecten

Immunochemische kleuringen Organisatorisch veranderingsproces

gevonden, op grond waarvan verbeteringen zijn doorgevoerd.

In 2003 is op de afdeling Pathologie een automatische immunostainer in gebruik genomen, waarmee een betere standaardisatie van de immunohistochemische kleuringen verkregen wordt. Bovendien hebben interne en externe kwaliteitstoetsingen van histo- en immunochemische kleuringen plaats-

Uit een patiëntenenquête op de polikliniek blijkt dat meer dan 90 procent van de patiënten zeer tevreden is met de vriendelijkheid en zorgvuldigheid van laboratoriummedewerkers van de afdeling Bloedafname. Wel geeft 70 procent van de patiënten aan dat de informatie over bloedonderzoeken, en 62 procent dat de wachttijd voor bloedonderzoek kunnen worden verbeterd.


Patiëntentevredenheidsonderzoek

19

Patiëntenzorg

Research

Reservemateriaal

Doorlooptijd

Er is een project uitgevoerd waarbij reservemateriaal niet meer wordt overgegoten, waardoor de kans op verwisseling van materiaal kleiner wordt. Per dag worden hierdoor 100 buizen minder gebruikt.

De doorlooptijd van zowel hematologie (2 uur), chemie (3 uur), tumormarkers en endocrinologie (2 werkdagen) en differentiatie van leukocyten (3 dagen) blijft onveranderd met een score van boven de 95 procent binnen deze normen.

Externe controles De externe controles van het Algemeen Klinisch Laboratorium geven een duidelijke verbetering ten opzichte van vorige jaren. De controles zijn naar tevredenheid verlopen. Dit heeft te maken met nieuwe apparatuur en vernieuwde methodes. Het Algemeen Klinisch Laboratorium is voornemens in 2004 enquêtes te houden onder leveranciers, aanvragers, medewerkers en patiënten. Verder zal de afdeling screening en identificatie van antilichamen zelf gaan verzorgen.

Digitale archivering In het kader van de implementatie van een nieuw radiologie-informatiesysteem (RIS) en van het PACS (digitale archivering en verspreiding van onderzoeken) zijn alle primaire processen van de afdeling radiologie beschreven en deze processen worden in het nieuwe RIS geïmplementeerd. Ook op de afdeling Nucleaire Geneeskunde vond de voorbereiding plaats van het nieuwe informatiesysteem en van het PACS-systeem.

3

PET-onderzoek De grote toename van het aantal patiënten noopt tot een strikte indicatiestelling en een goede evaluatie van de resultaten van het PET-onderzoek. In het kader hiervan is in 2003 continu gewerkt aan het verbeteren van de processen en is de efficiëntie van het gebruik van de mobiele PET-scanner toegenomen.

20

In het kader van de algehele implementatie van het INK-model in het NKI-AVL (zie hoofdstuk 6 Kwaliteitszorg) zijn op alle afdelingen van het cluster DOD nulmetingen uitgevoerd. Deze metingen zullen leiden tot verbeterplannen die passen in het beleid van het ziekenhuis. De verbeteringen zullen per afdeling, per cluster en waar mogelijk clusteroverstijgend worden ingevoerd. Op de afdeling Pathologie zal een aanvang worden gemaakt met de implementatie van een Laboratorium Management Systeem, dat het logistieke proces van het laboratorium zal ondersteunen. Het jaar 2004 zal in het teken staan van digitalisering van alle beelden in het NKI-AVL. Dit zal een forse wijziging betekenen van de logistieke stromen en de uitwisseling van gegevens tussen de diagnostische afdelingen en de klinische clusters. Er is hiervoor een uitgebreide projectgroep geïnstalleerd die het hele proces zal begeleiden en implementeren. Ook voor 2004 wordt een verdere toename van het aantal PET-onderzoeken verwacht. De mobiele PETscanner zal per week een hele dag aanwezig zijn zodat de productie met ruim 30 procent kan toenemen. Noodzakelijk daarbij blijven een strikte indicatiestelling en een goede evaluatie.

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 3 Research


Plannen voor 2004

21

Research Ziekenhuis was het creëren van een optimale omgeving voor het doen van

Ook de Nederlandse overheid stelt steeds vaker wetten en regels op, die het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek in de weg staan.

wetenschappelijk onderzoek van het hoogste niveau ook in 2003 de belangrijkste

Onderzoek in 2003

prioriteit. Een open en platte organisatiestructuur met minimale bureaucratie

Microarray-onderzoek

en gericht op samenwerking typeert sinds jaren het instituut en resulteert in een omgeving waar onderzoekers zich primair kunnen richten op het doen van onderzoek.


Financiering

22

De positie van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland is zeer zorgelijk. Hoewel beleidsmakers voortdurend het belang van een kenniseconomie benadrukken, worden woorden niet in daden omgezet. Op twee fronten merkt het NKI-AVL het ontbreken van aandacht en commitment voor de kenniseconomie. Ten eerste staat de financiering van het wetenschappelijk onderzoek zwaar onder druk. Het NKI-AVL ontvangt voor de vaste kosten van de Research middelen uit verschillende bronnen, waaronder het ministerie van VWS en KWF Kankerbestrijding. In 2003 kondigde het ministerie van VWS aan de subsidie voor 2004 met 10 procent te zullen reduceren. Ook de bijdrage van KWF Kankerbestrijding staat onder druk omdat door de economische recessie de inkomsten van KWF Kankerbestrijding verminderen. De druk op de begroting is met name te wijten aan het achterblijven van deze vaste financiering, terwijl de kosten van het wetenschappelijk onderzoek en de personeelslasten toenemen. De Research van het NKI-AVL komt daarmee in een financieel zorgelijke positie. De Raad van Bestuur zal de (financiële) positie van het NKI-AVL onder de aandacht van het ministerie van VWS en KWF Kankerbestrijding brengen en naar wegen zoeken om de inkomsten op peil te houden. Indien dat niet lukt, zal het instituut genoodzaakt zijn te bezuinigen. Het niet opvullen van vrijvallende stafposities is een van de voorgenomen maatregelen. Dit staat haaks op het beleid om de kenniseconomie te stimuleren. Ten tweede blijkt het gebrek aan commitment voor een kenniseconomie uit de positie van wetenschappelijk personeel op de Nederlandse arbeidsmarkt. De positie van de wetenschapper is sterk achteruitgegaan. De belangstelling voor de bètarichtingen in het hoger en universitair onderwijs daalt gestaag en zal in komende jaren tot een nijpend tekort leiden.

Het wordt daardoor steeds moeilijker bekwaam en gemotiveerd wetenschappelijk personeel te vinden, met name op het niveau van OIO’s en postdocs. Juist in deze groep vindt veel doorstroming plaats en wordt continu nieuw personeel geworven om de extern gefinancierde projecten te bemensen. Betere carrièreperspectieven en een betere salariëring zullen nodig zijn om het imago van deze beroepsgroep te verbeteren. Het instituut wil zich de komende jaren nadrukkelijker positioneren op de arbeidsmarkt, onder meer door een effectiever gebruik van de website. Door het ontbreken van geschikt personeel op de Nederlandse arbeidsmarkt is het noodzakelijk personeel in het buitenland te werven. Hierbij ondervindt het instituut hinder van de steeds strengere wet- en regelgeving ten aanzien van verblijfs- en tewerkstellingsvergunningen.

Ruimtegebrek Het gebrek aan ruimte binnen het instituut blijft een belangrijke belemmering bij het onderzoek. Maar nu het nieuwe ziekenhuisgebouw in gebruik is genomen, kan gestart worden met de renovatie van het voormalige ziekenhuisgebouw, waar de Research zich over een aantal jaren zal vestigen. In 2003 zijn de nieuwbouwplannen voor de Research aangeboden aan het College bouw ziekenhuisvoorzieningen; naar verwachting zal het NKI-AVL najaar 2004 beginnen met de verbouw van de voormalige verpleegafdelingen tot geavanceerde researchlaboratoria.

Strengere wet- en regelgeving In de afgelopen jaren werd het NKI-AVL steeds vaker geconfronteerd met strengere wet- en regelgeving en administratieve procedures. Met name projecten die door de Europese Unie gefinancierd worden, brengen een administratieve last met zich mee die vaak niet meer opweegt tegen het voordeel van het binnenhalen van zulke projecten.

In 2003 heeft het microarray-onderzoek binnen het instituut een grote vlucht genomen. Bij microarrayanalyses wordt in tumormateriaal de activiteit van tienduizenden genen tegelijkertijd gemeten. Met deze gegevens kan de aard van de tumor precies worden vastgesteld, evenals de meest effectieve behandeling. Belangrijke wetenschappelijke publicaties op dit gebied, van onder anderen dr. Laura van ’t Veer, prof. dr. René Bernards en dr. Marc van de Vijver, in vooraanstaande internationale tijdschriften hebben veel aandacht getrokken. Deze resultaten konden worden behaald door nauwe samenwerking van verschillende afdelingen: de eigen NKI-AVLmicroarray-faciliteit, waar hoogwaardige microarrays gemaakt en geanalyseerd kunnen worden, de weefselbank onder beheer van de afdeling Pathologie waar sinds jaren weefsels van patiënten worden opgeslagen, de Wetenschappelijke Administratie die over een uitgebreide database met patiënteninformatie beschikt, verschillende onderzoeksgroepen binnen het instituut en het Amerikaanse bedrijf Rosetta Inpharmatics/Merck Sharp & Dome. Voor patiënten met een borsttumor is een betrouwbare microarray-test opgezet die gebruikt kan worden om vast te stellen of aanvullende chemotherapie wel of niet zinvol is. Aangezien het NKI-AVL deze diagnostische test ook wil aanbieden aan patiënten van andere ziekenhuizen, is door medewerkers van het NKI-AVL een bedrijf opgericht dat de test op de markt zal brengen. Om deze faciliteit voor microarray-diagnostiek onder te brengen is, wegens ruimtegebrek, voorlopig ruimte gehuurd in het naburige Slotervaartziekenhuis.

RNA-interferentie Een ander onderzoeksveld dat in 2003 veel aandacht heeft getrokken, is het werk van de onderzoeksgroepen van dr. Reuven Agami en prof. dr. René Bernards. Zij hebben een effectieve methode ontwikkeld om genen te remmen in hun activiteit – de stabiele RNA-interferentie - om zo de functie van genen te kunnen bestuderen. Vanuit de hele wereld zijn aanvragen binnengekomen om gebruik te mogen maken van deze nieuwe techniek. Met deze techniek werd het voor verschillende onderzoeksgroepen in het instituut ook mogelijk om grootschalige screens uit te voeren voor het identificeren van nieuwe kankergenen. Zo werd door

dr. Thijn Brummelkamp en andere medewerkers van de onderzoeksgroep van prof. dr. René Bernards een gen (het CYLD-gen) geïdentificeerd dat betrokken is bij cylindromatosis, een zeldzame vorm van kanker van de haarzakjes. Op grond van deze vondst is het NKI-AVL een experimentele behandeling gestart met aspirinecrème: een succesvol voorbeeld van fundamenteel onderzoek dat direct gevolgen heeft voor de behandeling van kankerpatiënten. En dat binnen een tijdsbestek van slechts één jaar!

Muismodellen Andere onderzoeksgroepen richten zich op de functie van reeds geïdentificeerde genen betrokken bij celdeling, metastase en resistentie tegen antikankermiddelen. Een belangrijk en essentieel hulpmiddel bij deze onderzoekslijnen is het gebruik van muismodellen. Het instituut heeft een uitgebreide muizenfaciliteit waar nieuwe muismodellen (transgenen en knock-outs) worden gegenereerd en geanalyseerd. Met name de onderzoeksgroep van prof. dr. Ton Berns heeft hieraan belangrijke bijgedragen geleverd. Een nieuwe techniek die daarbij geïntroduceerd is, is het meten van het gedrag van de tumor in de muis zonder de muis te hoeven doden. Een zeer gevoelige camera kan minimale hoeveelheden licht waarnemen die door de genetisch gemodificeerde tumorcellen in de muis worden uitgezonden. Door deze techniek kan tumorgroei en -regressie in dezelfde muis in de tijd worden gevolgd. Daardoor zijn per experiment ook minder muizen nodig. Een gedetailleerd inhoudelijk verslag van de verschillende onderzoekslijnen is opgenomen in het Scientific Annual Report 2003. Andere feiten rond onderzoek Nieuwe initiatieven worden door de Raad van Bestuur gestimuleerd en daar waar mogelijk gesteund. De Raad van Bestuur heeft in 2003 een aantal randvoorwaarden geformuleerd om onderzoekers in staat te stellen vanuit het instituut een eigen bedrijf te starten. Daarnaast kunnen veelbelovende onderzoekslijnen, waarvoor nog geen externe financiering is gevonden, sinds jaar en dag rekenen op steun van de Raad van Bestuur. Voor het creëren van optimale omstandigheden investeert het instituut jaarlijks in state-of-the-art apparatuur en faciliteiten die beschikbaar gesteld worden aan de onderzoekers in het instituut. Behalve in vervanging van bestaande apparatuur is in 2003 geïnvesteerd in apparatuur ten behoeve van (digitale) microscopie en eiwit- en microarray-analyse.

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 3 Research

Voor de Research van het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek

23

Research

Onderwijs

De wetenschappelijke kwaliteit wordt op verschillende manieren gemeten. Eén parameter is het aantal citaties naar wetenschappelijke publicaties geschreven door stafleden van het NKI-AVL. Een andere maat is de kwaliteit van de tijdschriften waarin de publicaties van het NKI-AVL verschijnen (de impactfactor). De publicaties uit 2000 werden in de afgelopen periode 3551 keer geciteerd. De totale impactfactor van alle publicaties uit 2002 is 2455. Het aantal publicaties van het NKI-AVL (auteurs uit het NKI-AVL) met een impactfactor van 10 of hoger was in 2002 35.

Jaarlijks wordt door de Nationale Adviesraad van het Instituut een veelbelovende, jonge onderzoeker geselecteerd voor de Antoni van Leeuwenhoek-prijs. De AvL-prijs 2003 werd toegekend aan drs. Hans Jonker uit de onderzoeksgroep van dr. Alfred Schinkel. Hans Jonker heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het onderzoek naar de farmacologische en fysiologische functie van multidrugtransporters. In 2003 is een nieuw staflid benoemd: dr. Fred van Leeuwen. Zijn onderzoek richt zich op de regulatie van genexpressie via veranderingen in de chromatinestructuur.

Site visitors Projectaanvragen In 2003 hebben stafleden nieuwe projectaanvragen ingediend bij onder meer KWF Kankerbestrijding. Van de 29 ingediende projecten werden door KWF Kankerbestrijding 12 gehonoreerd (40 procent); het landelijk gemiddelde ligt rond de 20 procent honorering. Ook door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zijn verschillende projecten gehonoreerd; dr. René Medema kreeg een VICI-beurs toegekend. Bij de Europese Unie zijn eveneens projecten aangevraagd en gehonoreerd, waaronder een aantal KP6-projecten. In 2003 is het

Wetenschappelijke kwaliteit 1998

1999

2000

- citaties

3241

3727

3551*

- impactfactor

1342

1766

1664

- wetenschappelijke publicaties met een impactfactor van 10 of hoger

2001

2002

1483

2455*

23

35*


*meest recente cijfers

24

Cancer Genomics Center onder leiding van prof. dr. Ton Berns met participatie vanuit andere instituten van start gegaan. Dit betreft een programma gesubsidieerd door het Regie Orgaan Genomics van de Nederlandse overheid.

Onderzoekers Vele stafleden van het NKI-AVL bekleden leerstoelen aan de Nederlandse universiteiten. In 2003 is hun aantal verder uitgebreid. Dr. Fons Balm en dr. Frans Hilgers werden aangesteld als hoogleraren bij de Universiteit van Amsterdam.

4

In 2003 is een site visit gehouden ter beoordeling van de wetenschappelijke en organisatorische kwaliteit van het onderzoek binnen de secties Cellulaire Biochemie en Tumorbiologie. De site visitors waren over het algemeen zeer positief over de resultaten van het uitgevoerde onderzoek; enkele punten ter verbetering werden aangedragen. In 2004 zijn wederom een aantal site visits gepland.

Speerpunten voor 2004 Inhoudelijk zullen de ingezette onderzoekslijnen worden gecontinueerd met speciale aandacht voor de toepassingen van microarray-analyse en RNAinterferentie (met de daarbij behorende robotisering). Ook de massaspectrometrische analyse van eiwitten voor diagnostische doeleinden blijft in 2004 een speerpunt. Deze benadering maakt het mogelijk om enerzijds kanker in een vroeg stadium te detecteren en anderzijds het effect van behandelingen op eenvoudige wijze te volgen. Door het beschikbaar stellen van apparatuur in 2003 is deze onderzoekslijn gestimuleerd en het NKI-AVL hoopt in 2004 de eerste resultaten te behalen. Een gedetailleerde opsomming van de onderzoeksplannen voor 2004 is te vinden in het Activiteitenplan 2004.

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 4 Onderwijs

Wetenschappelijke kwaliteit

25

Onderwijs neert zich in Nederland (en op diverse aspecten ook internationaal) als hét kenniscentrum op het gebied van oncologie. Het opleidingsbeleid van het NKI-AVL is voortdurend in ontwikkeling om deze positie te behouden en te versterken. Daarnaast moeten opleidingen en bijscholingen/trainingen in het NKI-AVL leiden tot het handhaven en vergroten van de deskundigheid, om medewerkers in staat te stellen gekwalificeerd en bekwaam te blijven of te worden teneinde bij te dragen aan doelen van de organisatie. Het opleidingsbeleid bevordert bovendien de instroom en het behoud van medewerkers.


Instroom en behoud

26

Vanuit de overtuiging dat medewerkers de werkomgeving vooral beoordelen op de geboden ontwikkelingsmogelijkheden en een inspirerende samenwerking, investeert het NKI-AVL in een werkomgeving waarin professionele ontwikkeling vanzelfsprekend is. In verschillende wervingscampagnes en andere interventies in 2003 zijn dan ook de (bedrijfs)opleidingen van het NKI-AVL ingezet als instrumenten om de instroom van medewerkers te bevorderen. De interventies hebben succes gehad: de personeelsschaarste in het NKI-AVL is in 2003 afgenomen en bij de vervolgopleiding oncologieverpleegkunde is in 2003 zelfs een extra (derde) groep van 18 cursisten gestart. Bovendien zijn in 2003 16 interne cursisten gestart (8 in 2002). Ook het tekort aan radiotherapeutisch laboranten werd opgeheven door een instroom van meer cursisten. Daarnaast bracht het organisatorisch veranderingsproces, dat in 2003 is afgerond, en waardoor radiotherapeutisch laboranten nu kunnen rouleren en op diverse onderdelen binnen het behandeltraject van de patiënt inzetbaar zijn, met zich mee dat ook vaste medewerkers weer nieuwe vaardigheden moesten aanleren of versterken. Binnen het cluster werd een goede inwerk- en begeleidingsstructuur opgezet om radiotherapeutisch laboranten daarbij te ondersteunen. Aan de ‘instroom’ werkten alle clusters onder meer mee door te investeren in stagiaires als potentiële toekomstige medewerkers. In 2003 werd het aantal HBO-V-stagiaires verhoogd tot 11. Het begeleiden van deze nog weinig ervaren leerlingverpleegkundigen vraagt om een investering van docenten en werkbegeleiders, maar de stagiaires brengen ook nieuwe theorieën en methoden mee van hun

opleiding. De Research bood 29 masterstudenten Medische Biologie en verwante vakken de mogelijkheid een stage van 5 tot 12 maanden te volgen in het NKI-AVL om hen te interesseren voor kankeronderzoek in het NKI-AVL. Ook volgden 12 derdejaars studenten een ministage van 7 weken bij de Research. In het kader van ‘behoud’ participeren alle verpleegkundigen in diverse intervisiegroepen. De intervisie wordt begeleid opgestart, waarna deelnemers zelfstandig in staat zijn elkaar volgens een bepaalde consultatiemethode te ondersteunen bij problemen in de beroepspraktijk. Ook bij Radiotherapie is een intervisiegroep gestart. Een nieuw initiatief in 2003 was het opzetten van een kleine intervisiegroep van 3 leidinggevenden van het secretariaat van de clusters HOD, MOD en Radiotherapie. Het betreft startende leidinggevenden die samen lastige werksituaties bespreken en zo van elkaar leren bij het vormgeven van hun leiderschap.

Professionele ontwikkeling Het NKI-AVL stelt vele opleidingsplaatsen beschikbaar, waaronder opleidingsplaatsen binnen de algemene chirurgie, KNO, urologie, medische oncologie en reconstructieve chirurgie. Verder biedt het NKIAVL de specialistenopleiding tot radiotherapeut en klinisch fysicus radiotherapie, de opleiding tot radiotherapeutisch laborant en de vervolgopleiding oncologieverpleegkunde. In 2003 is met het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam afgesproken om in het cluster MOD van het NKI-AVL 2 co-assistenten structureel in te zetten om onder supervisie zorg te verlenen aan een klein aantal patiënten.

De leergang Coördineren en Communiceren voor de coördinatoren van de afdeling Proefdieren, in verband met het anticiperen op een veranderende omgeving, is in 2003 afgerond en heeft een zeer goede evaluatie gekregen. Het leertraject bestond uit 13 dagdelen training verspreid over 1 jaar, waarin kennis en vaardigheden werden aangeleerd of versterkt en praktijkopdrachten werden gemaakt, en werd gereflecteerd op de toepassing van het geleerde in de praktijk. Deze manier is bijzonder effectief gebleken om het leren daadwerkelijk te verankeren in de dagelijkse praktijk. Eveneens ingegeven door een verandering van de omgeving, is de behoefte te leren omgaan met assertief gedrag van de patiënt. Patiënten worden mondiger en soms ook veeleisender, wat hogere eisen stelt aan de hulpverlener die graag goede zorg wil leveren en van betekenis wil zijn voor de patiënt. In 2003 is het leertraject ontworpen om op een klantvriendelijke manier om te gaan met de patiënt en tegelijkertijd professionele grenzen te bewaken. In 2004 starten dergelijke trainingen voor 70 radiotherapeutisch laboranten en verpleegkundigen van de Dagbehandeling. In 2003 hebben 60 bedrijfshulpverleners instructies ontvangen en geoefend om het reeds geleerde ook in de nieuwbouw te kunnen toepassen en zo te kunnen handelen bij calamiteiten. Daarnaast volgden 200 medewerkers door de hele organisatie heen een instructie Kleine Blusmiddelen. In 2003 startten weer 5 oncologieverpleegkundigen de bedrijfsopleiding tot nurse practitioner. Bureau Opleidingen geeft samen met medisch specialisten vorm aan deze opleiding, waarbij het praktijkleren onder begeleiding van een mentor een belangrijke plaats inneemt.

Organisatieontwikkeling In het najaar van 2003 is een stuurgroep gestart met de herziening van de leergang Leidinggeven. De oude, in 1995 ontwikkelde leergang

Leidinggeven is verworden tot een vaardigheidstraining waarvan de visie op leidinggeven en belangrijke normen en waarden in het NKI-AVL geen onderdeel (meer) uitmaken. Bovendien is er behoefte aan een gedifferentieerd aanbod en actuele thema’s. Begin 2004 zal een werkconferentie van leden van het Managers Overleg Bedrijfsvoering worden gehouden waarin het concretiseren van de visie op leidinggeven en de normen en waarden van het NKI-AVL centraal staan. De verschillen en de overeenkomsten tussen de clusters en de overstijgende ambities voor de organisatie als geheel worden hierbij ter sprake gebracht. De leergang die in het najaar van 2004 zal starten, moet bijdragen aan het verwezenlijken van deze ambities. In 2003 werden vier leidinggevenden in hun functioneren ondersteund door een intern coachingstraject. De organisatie beschikt sinds 2003 over een softwareprogramma (EDU manager) om opleidingsactiviteiten en bijbehorende kosten te registreren. In het najaar van 2003 werden in het diagnostische cluster diverse proeven uitgevoerd. Daarmee is onder meer de opleidingshistorie in kaart gebracht ten behoeve van het aantonen van de accreditatie. Ook maakt het programma het mogelijk de bekwaamheidsverklaringen voor het uitvoeren van voorbehouden handelingen te verstrekken aan medewerkers en leidinggevenden.

Excelleren van de organisatie Vanuit hun werk binnen een center of excellence, dragen vele professionals hun kennis en kunde ook uit aan externe collega’s, ervaren of beginnende beroepsbeoefenaren. Bijdragen in cursussen, op symposia en tijdens opleidingen op universitair, HBO en MBO-niveau worden door alle clusters geleverd. Ook nemen NKI-AVL-medewerkers deel aan externe projectgroepen en vervullen bestuursfuncties om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de oncologische zorg. Zo maken medewerkers van het NKI-AVL sinds 2003 deel uit van de werkgroepen die


Het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis positio-

27

Onderwijs Inkomsten Op basis van de gegevens uit ‘EDU manager’ verkreeg de organisatie inkomsten via de Wet Verminderde Afdracht (€ 51.465). Voor de vervolgopleiding oncologieverpleegkunde en de opleiding tot radiotherapeutisch laborant ontving de organisatie extra budget via het CTG (€ 65.000).

Speerpunten 2004 In 2004 zoekt Bureau Opleidingen samen met het clustermanagement naar een manier om de opleidingsplanning en -begroting van het NKI-AVL te versterken door een duidelijke koppeling van beleidsplannen aan opleidingsplannen. In 2004 start het cluster Facilitair Bedrijf met een analyse van opleidingsnoodzaak, beginnend bij de Technische Dienst. In de nieuwbouw is een aantal complexe technische installaties in gebruik genomen, waardoor een aanvulling op de huidige kennis en vaardigheden noodzakelijk is. In 2004 gaat een project e-learning van start binnen het cluster Radiotherapie. Een projectgroep met vertegenwoordigers van de clusters, de Dienst Automatisering en Bureau Opleidingen zal analyseren wat e-learning voor het NKI-AVL kan betekenen.

Kosten NKI-AVL-opleidingsbudget 2003:


NKI-AVL-opleidingskosten 2003:

28

Op basis van FTE Centraal budget

€ €

384.462 205.452

Totaal

€

589.914

Opleidingen/bijscholingen Congressen/symposia Reis-en verblijfkosten

€ € €

403.480 75.170 89.314

Totaal

€

567.964

Opleidingskosten ten behoeve van projecten Accreditatiekosten medisch specialisten

€ €

54.303 352.539

Het opleidingsbudget (zie tabel Kosten) is met name bedoeld voor externe scholingsactiviteiten voor NKI-AVL-medewerkers en voor leeractiviteiten die intern georganiseerd worden maar door een externe trainer worden gegeven. Intern ontwikkelde leertrajecten, uitgevoerd door medewerkers van Bureau Opleidingen, vallen niet onder dit budget. Ook de opleidingskosten ten behoeve van projecten en de accreditatiekosten voor medisch specialisten komen uit een ander budget.

Overzicht van opleidingen, scholingen en trainingen van het NKI-AVL 2003* STANDAARDAANBOD Bijscholing/training

Doelgroep

Reanimatie Veilig werken in laboratoria Omgaan met fysieke belasting Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Herhalingscursus Bedrijfshulpverlening BHV-instructie en oefening in de nieuwbouw Instructie kleine blusmiddelen Veilig werken met gevaarlijke stoffen Eerste Hulp Bij Ongelukken (basis en herhaling) Presentatievaardigheden Training werkbegeleiding Collegiale opvang na traumatische gebeurtenissen Computercursussen Brede kennismaking met kanker Nieuwe ontwikkelingen in kankerbehandelingen Doorlopende Nascholing Medische Oncologie Bijscholing voor arts-assistenten Chirurgenweek Comprehensive rehabilitation after total laryngectomy (including the Provox system) Lymphatic Mapping and Sentinel Node Biopsy IMRT and other conformal radiotherapy techniques in practise

Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Bedrijfshulpverleners Bedrijfshulpverleners Bedrijfshulpverleners Organisatiebreed Medewerkers Distributie Organisatiebreed Organisatiebreed Verpleegkundigen Verpleegkundigen Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Internisten Arts-assistenten Heelkundigen

Brown Bag Lunch Informatieprogramma voor verpleegkundigen Cursus experimentele oncologie Trends in Tumorimmunology Anatomy of the mouse Introduction in radiobiology/radiotherapy Theoretical course on invasion and metastasis Trends in microscopy Transport in health and disease Annual graduate student retreat Signal transduction Molecular and clinical genetics of cancer

KNO-artsen, logopedisten Artsen Radiotherapeuten, klinisch fysici en radiotherapeutisch laboranten Verpleegkundigen MBOV/HBOV-studenten Masterstudenten medische biologie en verwante vakken Promovendi Promovendi Promovendi Promovendi Promovendi Promovendi Promovendi Promovendi Promovendi

Aantal 240 49 52 26 15 60 200 3 72 8 13 11 76 17 22 140 22 19 70

150 600 423 50 27 25 32 17 10 12 100 24 16


invulling bieden aan het beleidsplan van het ‘Nationaal Programma Kankerbestrijding’. Met dit programma wil het ministerie van VWS de kankerbestrijding optimaliseren in al zijn facetten – van preventie, diagnostiek en nazorg tot deskundigheidsbevordering, onderzoek, psychosociale zorg en voorlichting. Om de beste en grootste vervolgopleiding oncologieverpleegkunde van Nederland te blijven wordt de opleiding continu, in samenwerking met artsen, verpleegkundigen en paramedici, aangepast aan de laatste ontwikkelingen binnen de oncologie, de verpleegkunde en het onderwijs. In 2003 is naast inhoudelijke oncologische vernieuwingen, het zelfstandig leren geïmplementeerd. Thema’s als verpleegkundig onderzoek, kwaliteit en preventie lenen zich heel goed voor ‘zelfstandig leren-opdrachten’, die naast de inhoud beogen het zelfstandig werken en het nemen van verantwoordelijkheid en initiatief te bevorderen. In 2003 organiseerde het NKI-AVL onder de titel ‘Communicatie met zorg, een multidisciplinaire aanpak in de oncologie’ het negende verpleegkundig en paramedisch congres voor 300 deelnemers uit heel Nederland.

29

Onderwijs AANBOD OP MAAT Bijscholing/training

Doelgroep

Diverse communicatietrainingen Teambuildingstraject Leergang coördinatie en communicatie Omgaan met kankerpatiënten Bijscholing Intensive Care Scientific writing and presenting in English Begeleide intervisie

Organisatiebreed Medewerkers Medisch Archief Coördinatoren afdeling proefdieren Analisten Algemeen Klinisch Laboratorium IC-verpleegkundigen Promovendi Oncologieverpleegkundigen, nurse practitioners, spreekuurassistenten Verpleegkundigen en laboranten Leidinggevenden Masterclass voor VWO-docenten

Scholingen voorbehouden handelingen Coachingstrajecten Moleculair kankeronderzoek

5

Ondersteunende afdelingen

Aantal 85 10 8 4 19 24 90 67 4 40

OPLEIDINGEN

Vervolgopleiding oncologieverpleegkunde Bedrijfsopleiding oncologieverpleegkunde Bedrijfsopleiding nurse practitioners oncologie Opleiding advanced nursing practice Opleiding radiotherapeutisch laborant/MBRT Researchopleiding radiotherapie Master of science radiation oncology in Europe Opleiding tot radiotherapeut Klinisch fysicus radiotherapie Vervolgopleiding medische oncologie/promotieonderzoek Deelname opleiding tot chirurg Vervolgopleiding chirurgische oncologie (CHIVO) Deelname opleiding tot KNO-arts (AMC) Vervolgopleiding hoofdhalsoncologie en –chirurgie Deelname opleiding tot plastisch chirurg Deelname opleiding tot uroloog

Verpleegkundigen Verpleegkundigen Oncologieverpleegkundigen Oncologieverpleegkundigen Radiotherapeutisch laboranten Radiotherapeutisch laboranten Radiotherapeutisch laboranten Artsen Fysicus Internisten Artsen (i/o) Chirurgen KNO-artsen (i/o) KNO-artsen Artsen (i/o) Urologen (i/o)

Aantal 83 4 5 2 15 3 3 9 5 5 2 1 1 1 1 2

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 5 Ondersteunende afdelingen

Doelgroep


Bijscholing/training

30

31

*Het overzicht pretendeert niet volledig te zijn maar geeft wel een indruk van de opleidingsactiviteiten van het NKI-AVL.

Ondersteunende afdelingen Met name de verhuizing naar en de ingebruikname van het nieuwe ziekenhuisgebouw eisten in 2003 veel aandacht van de ondersteunende afdelingen van het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis.

positionering van het NKI-AVL naar de verschillende stakeholders zal in 2004 de basis vormen voor de verdere vormgeving van het communicatiebeleid, met onder meer de invoering van het nieuwe logo in de loop van 2004.

Dienst Automatiseriung

PR & Voorlichting


Facilitair Bedrijf

32

Het cluster Facilitair Bedrijf - waartoe de afdelingen Technische Dienst, Audiovisueel Centrum, Hotel, Communicatie en Inkoop & Logistiek behoren - heeft zich in 2003 met een speciale inrichtingsgroep gebogen over de inrichting van en de verhuizing naar het nieuwe ziekenhuisgebouw. Binnen die projectgroep is veel aandacht geweest voor het zo soepel mogelijk laten verlopen van de vele interne verhuizingen, de inrichting van de nieuwe kliniek en de nieuwe bewegwijzering door het gebouw. De ingebruikname van de nieuwbouw vormde tevens het startschot voor de nieuwe maaltijdvoorziening aan patiënten door de voedingsassistenten van de afdeling Hotel. Elke verpleegetage is voorzien van een keuken met een buffet in het patiëntenrestaurant, waar het mogelijk is 54 patiënten van een maaltijd te voorzien. Patiënten hoeven niet meer 24 uur van tevoren op te geven wat zij willen eten,

In 2003 is uit een onderzoek gebleken dat het NKI-AVL zijn herkenbaarheid zou moeten vergroten. Niet alleen om ook in de toekomst aantrekkelijk te blijven als werkgever. Ook om in te kunnen spelen op andere vormen van financiering en sponsoring, waartoe het NKI-AVL wellicht genoodzaakt is onder druk van de bezuinigingen door de overheid. De afdeling PR & Voorlichting heeft in het jaar 2003 een start gemaakt met het onder de aandacht brengen van de opnieuw geformuleerde positie van het NKI-AVL bij de verschillende stakeholders. De opening van de nieuwbouw van de afdeling Radiotherapie en de verhuizing naar het nieuwe ziekenhuis zijn hiervoor onder meer benut. Ook zijn de website www.nki.nl, de bladformule van personeelsblad Sendbrief en het blad voor de externe relaties van het NKI-AVL Antoni’s Berichten vernieuwd. In dit kader zijn ook verschillende publicaties van onderzoekers van het NKI-AVL in wetenschappelijke bladen publicitair ondersteund wat geleid heeft tot aandacht in diverse algemene en vakmedia. De

De Dienst Automatisering heeft de verhuizing naar de nieuwbouw aangegrepen voor het invoeren van een state-of-the-art IT-infrastructuur. In de voorbereidingsfase van alle verhuisbewegingen is het merendeel van het PC-park gemigreerd naar Windows 2000 (69 procent van de 1100 werkplekken). In 2003 is telefonie toegevoegd aan het takenpakket van de Dienst Automatisering. De uitbreiding van het takenpakket in een zeer drukke periode rondom de ingebruikname van de nieuwbouw was niet ideaal. Het eerste kwartaal van 2004 is dan ook zeker nog nodig om alle taken op dit gebied goed in te passen in de afdeling. Digitalisering is het motto voor 2004. Het netwerk daarvoor staat er; op het niveau van software moet echter nog veel worden aangepast. De start van een integraal Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) staat gepland voor begin 2005. Voor 2004 is het streven zowel röntgenbeelden als laboratoriumuitslagen digitaal beschikbaar te stellen. In 2004 wordt tevens gestart met het beschikbaar stellen van Storage on Demand (centraal beheerd dataopslagsysteem) ten behoeve van de researchafdelingen. Hierdoor hoeft niet meer uitgeweken te worden naar externe instellingen of teruggevallen te worden op lokale pc’s.

Centrale Kanker Bibliotheek De werkzaamheden van de Centrale Kanker Bibliotheek (CKB) in 2003 waren mede gericht op uitbreiding van de elektronische dienstverlening en het saneren van de tijdschriftencollectie. Door een gunstige wisselkoers van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar was het mogelijk om de lopende abonnementen voor de bibliotheek te continueren. Inmiddels is er voor tweederde van de tijdschriftabonnementen toegang tot de elektronische versie, in veel gevallen in combinatie met de gedrukte editie; voor enkele titels moest om financiële redenen de gedrukte editie opgezegd worden. De bezitsgegevens voor de tijdschriften van de CKB werden in 2003 ingevoerd in PubMed, waardoor resultaten van literatuurzoekacties een directe verwijzing bevatten naar de collectie van de CKB, voor zowel de gedrukte als de elektronische versies. De elektronische dienstverlening werd uitgebreid met de literatuurattenderingen via e-mail en via webpagina’s met dynamische hypertekstverwijzingen met zoekstrategieën op onderwerp. Voor de verpleegkundige literatuur is een uitgebreid schema gemaakt met ingangen op symptomen en klachten, alsook naar orgaansysteem en kankerbehandeling. Daarnaast is de landelijke Nederlandstalige verpleegkundige documentatie omgezet naar een database op Intranet (via WebPoster). Voor 2004 is het belangrijkste speerpunt van de bibliotheek om de catalogus uit te breiden met een biografisch gegevensbestand, foto’s, historische documenten en archivalia.

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 5 Ondersteunende afdelingen

maar kunnen kort van tevoren ontbijt, lunch en diner samenstellen aan de hand van een dagelijks wisselend standaardmenu met daarbij een aantal losse componenten. Daarnaast bestaat de mogelijkheid tussen 10.00 en 19.00 uur diverse tussendoortjes te nuttigen. Wanneer patiënten niet in staat zijn naar het patiëntenrestaurant te komen, wordt de maaltijd op de kamer geserveerd. Over deze nieuwe vorm van maaltijdverstrekking zal eind 2004 een patiëntentevredenheidsonderzoek worden gehouden. Verder heeft het Facilitair Bedrijf zich ontfermd over de ingebruikname van een nieuwe telefooncentrale, brandmeldcentrale en parkeergarage en de verhuizing van alle decentrale magazijnen naar de nieuwe kliniek. Ook is met de nieuwbouw een groot aantal moderne technische installaties in gebruik genomen, wat overigens een flinke interne verandering betekent voor de Technische Dienst die verantwoordelijk is voor deze installaties. Vanwege de druk van het nieuwbouwproject is er binnen het Facilitair Bedrijf verder weinig ruimte geweest om de reguliere dienstverlening op een hoger peil te brengen. Het jaar 2004 zal daarom in het teken staan van een verdere professionalisering van het Facilitair Bedrijf.

33

Ondersteunende afdelingen Wetenschappelijke Administratie

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 6 Kwaliteitszorg

6


De Wetenschappelijke Administratie is het datacentrum voor patiëntgebonden en fundamenteel onderzoek op grond van biostatistische expertise, gecentraliseerde gegevensverzameling en –verwerking en ‘online’ diensten. Het bestand van medische gegevens van de afdeling bevat informatie over patiëntenkarakteristieken, eigenschappen van de tumor, behandelingskenmerken en follow-up en dient vaak als basis voor onderzoeksprojecten. Sinds 1977 worden alle benigne en maligne aandoeningen door het registratiebureau gedocumenteerd; inmiddels bevat het bestand ongeveer 100.000 registraties. In 2003 zijn 6347 nieuwe aandoeningen geregistreerd. In 2003 werden 644 patiënten in het NKI-AVL opgenomen in 90 onderzoeksprotocollen, waarvan 26 in fase I onderzoeksprotocollen, 20 in fase II onderzoek, 24 in vergelijkend fase III onderzoek en 20 patiënten in studies met een andere opzet. Van deze patiënten participeerde 21 procent in studies rond borstkanker, 19 procent in longkankerstudies, 14 procent in gastro-intestinale studies, 10 procent in hoofdhalsonderzoek, 8 procent in urologisch genitaal onderzoek en 5 procent in melanoomstudies. In 2003 heeft de afdeling tevens gefungeerd als nationaal statistisch datacentrum voor CKTO-studies (Commissie Klinisch Toegepast Onderzoek van KWF Kankerbestrijding), NVALT-studies (Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longartsen en Tuberculose), DCCG-studies (Dutch Colorectal Cancer Group) en studies van de farmaceutische industrie. Voor 17 nationale en internationale studies heeft de afdeling randomisatiediensten verleend middels het op de afdeling ontworpen ALEA-randomisatiesysteem; in 2003 zijn 840 patiënten gerandomiseerd in deze studies. Met steun van de Europese Unie zal de systematische meta-analyse van gerandomiseerde trials op het gebied van prostaatkanker worden voortgezet door de biostatistische groep van de afdeling in samenwerking met de Universiteit van Oxford.

Kwaliteitszorg

34

35

Kwaliteitszorg Figuur 1

INK-model

In 2003 is gestreefd naar een meer coherente en systematische aanpak van het kwaliteitsmanagement, onder meer door een verbetering van de structuur

Waardering door medewerkers

Medewerkers

ervan. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat kwaliteitsbeleid meer in ‘de lijn’ is verankerd en is afgeleid van het strategisch beleid van het Nederlands Leiderschap

Strategie & beleid

Processen

Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Verder stond in 2003

Waardering door klanten & leveranciers

Eindresultaat

evaluatie van de zorg door middel van patiëntenenquêtes centraal. Waardering door de maatschappij

Middelen

Het NKI-AVL levert klantgerichte oncologische zorg van het hoogste niveau, gebruikmakend van de laatste researchresultaten, van multidisciplinaire samenwerking, continue verbetering en borging van de kwaliteit. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn: ● ● ● ●

Borging zonder bureaucratie Invoering van integraal kwaliteitsmanagement Patiënt staat centraal Kwaliteitsverbetering


- Organisatie van kwaliteitszorg

36

In 2003 is besloten de Adviesgroep Kwaliteit – die bestond uit een kwaliteitscoördinator en een vertegenwoordiging van de vier medische clusters, het Facilitair Bedrijf, de Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg en de klachtencommissie – op te heffen. De Adviesgroep Kwaliteit bleek te weinig verantwoordelijkheden en bevoegdheden te hebben om slagvaardig te kunnen zijn. Er is voor gekozen de menings- en besluitvorming rond het kwaliteitsbeleid te laten plaatsvinden door het Managers Overleg Bedrijfsvoering (MOB), waarin alle managers zitting hebben, en het Klinisch Beraad, bestaande uit de Medische Clusterhoofden. In het managersoverleg en door de Raad van Bestuur worden jaarlijks jaaroverzichten van klachten en meldingen incidenten patiëntenzorg, en het resultaat van de daaruit voortvloeiende verbeteracties, besproken. In 2003 zijn 4 bijeenkomsten van het MOB – waarbij de kwaliteitscoördinator aanwezig was – gewijd aan het kwaliteitsbeleid. Belangrijkste thema’s waren: de

invoering van het INK-managementmodel (zie volgende paragraaf), gebruikmaking van ‘klinische paden’ (een methode om het proces dat de patiënt doorloopt inzichtelijk te maken en efficiënter te organiseren), en de ontwikkelingen met betrekking tot de ‘basisset prestatie-indicatoren ziekenhuizen’, die onder meer de Inspectie voor de Gezondheidszorg gaat invoeren voor de toetsing van de patiëntenveiligheid, effectiviteit en de bedrijfsvoering. Integraal kwaliteitsmanagement, invoering INK-model Om de onderlinge samenhang tussen de clusters en de besluitvorming rond clusteroverstijgende beleidsprioriteiten te bevorderen, is in 2003 gestart met de instellingsbrede invoering van een overkoepelend kwaliteitssysteem: het INK-model (zie figuur 1). Eerder kende elk cluster zijn eigen dynamiek en ontwikkeling: het proces van beleidsvorming rond kwaliteit was divers, weinig gestructureerd en vooral gericht op het desbetreffende cluster. Het model van Het Instituut Nederlandse Kwaliteit, dat te hanteren is als ordeningskader, analysemethode en besturingsmodel, kan als hulpmiddel dienen bij het systematisch verbeteren van de kwaliteit van de geleverde diensten in het NKI-AVL en bij het bevorderen van resultaatgericht management. Nulmeting INK-model In 2003 is, aan de hand van het INK-model, gestart met het voorbereiden van analyses van de stand van zaken binnen de clusters. Deze analyses kunnen inzicht bieden in clusteroverstijgende knelpunten en concrete aanknopingspunten leveren voor beleidsplannen en prioriteitenstelling per cluster. Uitgangspunten bij deze analyses zijn: dat het INKmodel wordt gehanteerd als middel en niet als doel op zich, dat flexibiliteit in de wijze van uitvoeren vooropstaat en dat bestaande overlegvormen zoveel mogelijk worden benut ter voorbereiding en verdere uitwerking van vervolgactiviteiten, die door de

ORGANISATIE

RESULTAAT Leren & Verbeteren

cluster/afdelingsleiding zelf worden bepaald. Ter voorbereiding op deze analyses zijn in 3 bijeenkomsten 42 medewerkers (clusterleiding, afdelingshoofden en stafmedewerkers) getraind van de clusters MOD, HOD en DOD. Tevens is een workshop gegeven voor verpleegkundig teamleiders en verpleegkundig specialisten. Ook zijn medewerkers van de afdeling P&O getraind. Vervolgens zijn 15 deelanalyses (profielschetsen) van desbetreffende afdelingen uitgewerkt ter voorbereiding op de 3 clusteranalyses van de clusters HOD, MOD en DOD. In de clusters HOD en MOD zijn de bevindingen

besproken en zijn de aandachtspunten voor het cluster benoemd. In het cluster DOD zijn de positiebepalingen voor 5 DOD-afdelingen in een gezamenlijke bijeenkomst besproken en afdelingsoverstijgende knelpunten en actiepunten benoemd. De aandachtspunten worden verwerkt in beleids-/jaarplannen van de clusters HOD, MOD en DOD. Bij het cluster Radiotherapie is een jaarplan opgesteld aan de hand van een format die afgeleid is van het INK-model. In de Research is een analyse uitgevoerd aan de hand waarvan aandachtspunten voor de toekomst zijn benoemd.


De kwaliteitsmissie van het NKI-AVL:

37

Kwaliteitsverslag

38

- Toetsing en bewaking van kwaliteit In- en externe audits In november 2003 is de afdeling Intensive Care van het NKI-AVL gevisiteerd. De visitatiecommissie concludeerde dat de Intensive Care een moderne, goedlopende afdeling is waar een goede sfeer heerst met weinig personeelsverloop. Er is veel vertrouwen in de leiding van de afdeling en de afgelopen jaren zijn de organisatie en personele invulling sterk verbeterd. Een van de aanbevelingen van de visitatiecommissie betrof de garantie van de 24-uurscontinuïteit van de arts op de afdeling. In de huidige situatie met korte lijnen en goede afspraken over het oproepen van anesthesiologen (binnen 20 minuten aanwezig) levert dit in praktijk geen problemen op. Bij de afdeling Pathologie is de STERLAB-accreditatie die in 2002 is verkregen in 2003 uitgebreid met de MLPA-analyse van BRCA1 bij de diagnostiek van erfelijke borstkanker en van HMLH1 en HMSH2 bij de diagnostiek van erfelijke darmkanker (zie ook 2.Patiëntenzorg – Diagnostiek). In juni 2003 werden zowel de interne opleidingen als de basispatiëntenzorg van het cluster Radiotherapie gevisiteerd. Het betrof de eerste gecombineerde visitatie van de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO), de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF) en de Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR). Hun rapportages bevat een aantal waardevolle suggesties voor verbetering (zie 2.Patiëntenzorg – Radiotherapie). Op de afdelingen Pathologie en Algemeen Klinisch Laboratorium hebben diverse interne audits plaatsgevonden. De opvolging van aanbevelingen wordt jaarlijks bij het evalueren van de kwaliteitsdoelstellingen van de afdelingen meegenomen. Door het Algemeen Klinisch Laboratorium is tevens deelgenomen aan de landelijke externe controles. Daaruit is gebleken dat de scores omtrent nauwkeurigheid en precisie van bepalingen aanzienlijk zijn verbeterd. Amsterdams Modulair Kwaliteitssysteem (AMK) Sinds 1997 hanteren de verpleegkundigen in het NKI-AVL een methodiek die hen helpt de door hen verleende zorg te evalueren: het Amsterdams Modulair Kwaliteitssysteem (AMK). Gebruikmakend van het Algemeen Eisen Kader voor de verpleegkundige zorg zijn 11 modules ontwikkeld die ieder een specifiek aspect van de verpleegkundige zorg toetsen. Om te beoordelen of dit instrument nog steeds goed

Medical audit Bij de medische verslaglegging is geïnventariseerd wat de belangrijkste knelpunten zijn. Op grond daarvan is een nulmeting uitgevoerd waarbij specialisten een steekproef van 30 dossiers hebben beoordeeld. De gesignaleerde knelpunten zijn: de tijdigheid van berichtgeving naar huisartsen, het noteren van medicatie en co-medicatie en de traceerbaarheid van de arts die in de status schrijft. De medische staf heeft de uitkomsten besproken en afspraken gemaakt over na te streven normen. Ook zijn voorstellen gedaan voor aanpassing van de lay-out van de status en heeft men stempels aangeschaft met naam en piepernummer, om zo de traceerbaarheid te vergroten. Een vervolgmeting wordt uitgevoerd in 2004 waarna teruggekoppeld wordt in hoeverre verbeteringen zijn gerealiseerd. gebruikt wordt, is het gebruik ervan gedurende de afgelopen 5 jaar geëvalueerd. De ervaringen zijn besproken tijdens een ‘Brown Bag Lunch’ (een deskundigheidsbevorderende bijeenkomst waarin verpleegkundigen de laatste ontwikkelingen op hun vakgebied uitwisselen en bediscussiëren), evenals de wensen voor aanpassing of uitbreiding van het toetsingssysteem. De gewenste aanpassingen betreffen een uitbreiding van de modules naar de samenwerking met andere disciplines en een aantal specifieke items per afdeling. Uit de evaluatie blijkt dat de afname van de modules op de afdeling de laatste jaren minder strikt wordt nageleefd. In 1998 was er een respons van 95 procent. In 2002 is de respons gezakt tot 73 procent. Ook het bespreken van de uitkomsten op de unit krijgt minder aandacht. Wel zijn de resultaten steeds besproken in het verpleegkundig afdelingsoverleg en zijn diverse maatregelen ter verbetering genomen. Dit heeft er onder meer toe geleid dat de bediening en instelling van apparatuur, zoals infuuspompen en voedingspompen, duidelijk is verbeterd. Uit de toetsing bleek dat de communicatie tussen de arts en de verpleegkundige nog steeds kan worden verbeterd. Zo zijn verpleegkundigen niet altijd op de hoogte van de gesprekken die gevoerd zijn tussen de patiënt en de arts. Ook is het checken van observaties bij de patiënt minder consequent gedaan dan in voorgaande jaren. Een belangrijke conclusie van de evaluatie van het AMK was dat alle betrokkenen het een handzaam en zeer zinvol instrument vinden, waar weer extra aandacht voor gevraagd zal worden. Ook zal een aantal items worden aangepast aan de nieuwe situatie in de nieuwbouw en zal bekeken worden welke vernieuwingen zullen worden ingevoerd.

- Kwaliteitsbewakende en -bevorderende commissies In het NKI-AVL functioneert een aantal ziekenhuiscommissies die, al dan niet op grond van wettelijke voorschriften, een belangrijke kwaliteitsbewakende en –bevorderende functie vervullen. 1 Protocol Toetsingscommissies (PTC): beoordeelt medisch-wetenschappelijke onderzoeksprojecten. 2 Verpleegkundige Advies Raad (VAR): stelt zich ten doel om, vanuit de verpleegkundige beroepsgroep, een bijdrage te leveren aan de totstandkoming van de doelstellingen van de organisatie. 3 Infectiepreventiecommissie: ontwikkelt en bewaakt praktijkrichtlijnen en protocollen met betrekking tot infectiepreventie. 4 Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP): bevordert en bewaakt de kwaliteit van de patiëntenzorg. De commissie onderzoekt en evalueert daartoe de meldingen van fouten, ongevallen en bijna-ongevallen. 5 Klachtencommissie: beoordeelt klachten van patiënten. Protocol Toetsingscommissie (PTC) Alle medisch-wetenschappelijke onderzoeksprojecten in het NKI-AVL waarbij gezonde proefpersonen of patiënten zijn betrokken, moeten ter beoordeling worden voorgelegd aan de Protocol Toetsingscommissie (PTC). De commissie wordt geadviseerd door de Verpleegkundige Commissie voor Klinische Research (VCKR). De toepassing van de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) blijkt veel extra (administratieve) werkzaamheden met zich mee te brengen, niet alleen voor de PTC en de ambtelijk



Bij de afdeling P&O zijn 3 deelanalyses uitgevoerd resulterend in een aanscherping van de beleidsnotitie en jaarplannen voor de afdelingen Bureau Opleidingen, P&O en Arbo & Straling. Door de Dienst Automatisering is allereerst een vergelijkend onderzoek met andere instellingen uitgevoerd. Daaruit bleek dat resultaten en kengetallen niet goed onderling vergelijkbaar zijn, doordat de contexten waarbinnen diensten automatisering werken sterk uiteenlopen. In 2004 zullen de uitkomsten van de nulmetingen op instellingsniveau worden besproken, waarbij de clusteroverstijgende problemen en prioriteiten kunnen worden vastgesteld en het meerjarenbeleidsplan van het NKI-AVL kan worden aangescherpt. Verder zal in 2004 getracht worden het INK-model meer accent te geven als besturingsmodel bij de invoering van een jaarplancyclus en de ontwikkeling van indicatoren. De ‘basisset prestatie-indicatoren ziekenhuizen’ zal hierin - voor zover mogelijk en zinvol - worden meegenomen.

39

Kwaliteitsverslag

40

VAR (Verpleegkundige Advies Raad) De VAR, een verpleegkundig adviesorgaan dat een adviserende rol heeft ten aanzien van het verpleegkundig beleid, bestaat uit een vertegenwoordiging van de drie verpleegetages en de afdeling Dagbehandeling. De bestuursleden zijn het uitvoerend orgaan. De VAR heeft sinds 2003 twee nieuwe bestuursleden, die zich in 2003 gericht hebben op een betere profilering van de VAR en het verbeteren van het overleg met het Bestuur Medische Staf (BMS) en het clustermanagement. In 2003 heeft de VAR het BMS en de Raad van Bestuur geadviseerd over het niet-rokenbeleid, dat in 2003 van kracht is geworden, en het coderingssysteem met betrekking tot behandelen reanimatieafspraken. Ook is in 2003 gestart met een duidelijke omschrijving van de verpleegkundige in het euthanasieprotocol;

dit wordt naar verwachting in de eerste helft van 2004 afgerond. In 2003 is tevens de visie op verpleegkundige zorgverlening herschreven; hierover is een presentatie gegeven. In 2004 zal de VAR zich buigen over de ontwikkeling en voortgang van de ‘klinische paden’ en de rol daarbij van de verpleegkundige beroepsgroep. Een bestuurslid is lid geworden van de commissie Brown Bag Lunch, een ander bestuurslid is belast met het regio-overleg van de verschillende verpleegkundige adviesraden in Noord-Holland. De VAR heeft sinds 2003 een eigen intranetsite en e-mailadres: [email protected]

Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP) De MIP-commissie is een adviescommissie van de Raad van Bestuur. De commissie registreert de meldingen van fouten, ongevallen en bijna-ongevallen en onderzoekt de vermijdbaarheid van incidenten, en uitdrukkelijk niet de verwijtbaarheid (zie tabel 2). De commissie heeft in 2003 onder meer aandacht besteed aan: ●

Infectiepreventiecommissie In 2003 heeft de Infectiepreventiecommissie 5 maal vergaderd. De volgende richtlijnen zijn aangeboden aan de Raad van Bestuur: - SARS - Isolatie - TBC-patiënt - Isolatierichtlijnen - Reiniging en desinfectie isolatiekamers - Bacteriearme voeding Daarnaast heeft de commissie de volgende onderwerpen besproken: ● Bijzondere multiresistente micro-organismen ● Richtlijn Preventie iatrogene Hepatitis B ● Prikaccidentenprotocol ● MRSA ● Nieuwbouw Surveillancesysteem In 2003 is aan de hand van de kweekuitslagen geïnventariseerd op welke afdelingen de meeste infecties voorkomen. In 2004 wordt een surveillancesysteem ontwikkeld om te kunnen starten met een registratie van postoperatieve wondinfecties bij patiënten met een borsttumor. Isolatierichtlijnen De infectierichtlijnen die in het NKI-AVL gebruikt worden, zijn afgeleid van de richtlijnen samengesteld door de Werkgroep Infectie Preventie (WIP). In 2003 zijn de isolatierichtlijnen voor de isolatie van besmettelijke patiënten (bronisolatie) herzien. Voor alle isolatievormen zijn ‘deurmarkers’ gemaakt, zodat voor personeel en bezoekers duidelijk is aan welke voorschriften men zich moet houden. Aan alle medewerkers die patiëntencontact hebben, is hierover voorlichting gegeven.

●

●

Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen In 2004 zal een interne kandidaat opgeleid worden voor de functie Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen. Ook zal gestart worden met het opstellen van een kwaliteitshandboek voor steriele medische hulpmiddelen en een kwaliteitshandboek voor de desinfectie van endoscopen. Beide handboeken zullen deel uitmaken van het kwaliteitssysteem dat de verantwoorde reiniging, desinfectie, sterilisatie, opslag en distributie van steriele medische hulpmiddelen moet garanderen. Handhygiëne Als vervolg op de twee ‘handhygiënedagen’ die in 2002 gehouden zijn naar aanleiding van de invoering van de handhygiëneprotocollen, is ook in 2003 een handhygiënedag georganiseerd; alle afdelingen zijn bezocht om de handhygiëneproducten te evalueren.

●

●

Patiëntenverwisselingen Er waren 30 meldingen over patiëntenverwisselingen, 12 meer dan in 2002 (18). Het gaat hier om patiëntenverwisseling in de ruimste zin van het woord, dus ook van statussen, etiketten op buisjes bloed, et cetera. Soms wordt een verwisseling tijdig ontdekt en is dus sprake van een bijna-fout. In andere gevallen is er wel schade, voor de patiënt (variërend van langer wachten, opnieuw geprikt worden tot - weliswaar bij uitzondering - verkeerde bestraling of medicatie) en/of voor de betrokken afdeling (veel ergernis, tijdverspilling door opnieuw invoeren et cetera). Een goede identificatie van patiënten (naam en geboortedatum) acht de MIP-commissie van groot belang om dergelijke problemen te voorkomen. Fouten bij pompstanden In 2003 zijn 11 pompincidenten gemeld. Dit aantal is na een aantal verbeteracties aanmerkelijk verminderd. Verkeerde pompstanden worden vaak veroorzaakt door het verkeerd intoetsen van de inloopsnelheid. Fouten bij het instellen van infuusstanden kunnen worden voorkomen door dubbelchecks. Valaccidenten In 2003 zijn 15 valaccidenten gemeld, tegenover 13 in 2002. Opvallend is dat het hier in de regel gaat om oudere patiënten (boven de 70 jaar), die verward zijn en in slechte lichamelijke conditie verkeren. Bij de jongere patiënten is een natte vloer de oorzaak. Fouten bij medicatie Fouten bij het toedienen van medicatie werden onder meer gemaakt door soms onduidelijke protocollen en het achterwege laten van de ‘dubbelcheck’. Ter vermijding van fouten is het wellicht mogelijk dat de apotheek medicatie aanlevert in makkelijke rekeneenheden en/of op voorhand de juiste verdunning aanmaakt. De kans op fouten (rekenfouten, niet-steriel handelen bij verdunnen op de afdeling) wordt dan kleiner. Statusregistratie De commissie blijft hameren op het zorgvuldig omgaan met en consequent doorboeken van



secretaris, maar ook voor de onderzoekers; de WMO stelt een groot aantal vormvereisten aan bijvoorbeeld het onderzoeksprotocol, de informatie aan proefpersonen, de toestemmingsprocedure en een in te dienen ABR-registratieformulier. In het jaar 2003 is de commissie 22 keer bijeengekomen, ter beoordeling van 42 nieuwe onderzoeksprotocollen (28 voor WMO-toetsing en 14 voor advisering lokale uitvoerbaarheid). Daarnaast zijn in de vergaderingen onder meer vele herbeoordelingen, amendementen/addenda en Serious Adverse Events aan de orde gesteld. De 42 nieuwe onderzoeksprotocollen bestonden uit 25 multicenter- en 17 monocenteronderzoeken. Met betrekking tot de 25 multicenterstudies trad de PTC 11 maal op als toetsende WMO-commissie en 14 maal als adviserende commissie. Van de 28 nieuwe onderzoeksprotocollen die in aanmerking kwamen voor WMO-beoordeling zijn 21 nog datzelfde jaar goedgekeurd en geactiveerd. Van de overige 7 protocollen is nog geen nadere reactie van de onderzoeker verkregen; deze protocollen zijn nog in behandeling. Eén instellingstoets is door de onderzoeker uit de procedure teruggetrokken. De onderwerpen van de onderzoeksprotocollen zijn divers en strekken zich uit van nieuwe technologie (microarrays, proteomics) tot psychosociaal onderzoek. Geneesmiddelenonderzoek nam in 2003, evenals in voorgaande jaren, verreweg de belangrijkste plaats in, waarbij het meestal ging om fase Ien II-onderzoek. Landelijk overleg vond plaats in de Nederlandse Vereniging van Medisch Ethische Toetsingscommissies (NVMETC) - zowel in de algemene ledenraad als in de sectie academische ziekenhuizen waarvan de PTC lid is. De gemiddelde toetsingstijd bedroeg net als voorgaande jaren circa 8 weken.

41

Kwaliteitsverslag Tabel 2

Overzicht incidenten

Aard van de melding I

(in 2002)

Vaktechnisch handelen a) verpleegkundig b) radiotherapeutisch c) diagnostisch

20 42 12

74

(79)

(30) (38) (11)

II

Medicatie

46

(55)

III

Valincidenten

15

(13)

IV

Defect materiaal/apparatuur

31

(28)

V

Organisatorisch/communicatie

45

(47)

VI

Diversen (prikincident, zeldzame complicaties et cetera)

7

(1)

218

(223)

Totaal aantal incidenten

In het Managers Overleg Bedrijfsvoering is de wijze van terugkoppeling van gegevens besproken. De informatie en frequentie van terugkoppeling werd als goed beoordeeld. Er is behoefte aan trendinformatie rond het soort MIP-meldingen en de oorzaken. Tevens is informatie over de andere clusters gewenst om een beter overzicht te krijgen van de gesignaleerde tekortkomingen. De huidige registratie blijkt tijdrovend en weinig efficiënt. In 2004 zal een inventarisatie plaatsvinden van beschikbare software, zodat overzichten sneller kunnen worden gegenereerd. In het cluster Radiotherapie zal een proef starten met deze software waarbij zal worden gestreefd naar het vergroten van de betrokkenheid bij de probleemanalyse en de realisatie van verbeteringen. Indien succesvol zal de werkwijze breder in de organisatie worden ingevoerd in het kader van een meer pro-actief risicomanagement.

ties en de wisseling van de artsen. In het vierde kwartaal van 2003, nadat het nieuwe ziekenhuisgebouw in gebruik is genomen, zijn verschillende klachten gemeld ten aanzien van de nieuwbouw: door 9 personen werden 27 klachten ingediend. Dit betrof de gladde tegels in de hal, de wachtruimte op de polikliniek en de inrichting van

Meer informatie staat vermeld in de jaarverslagen van de desbetreffende ziekenhuiscommissies.

- Waardering door patiënten en interne klanten

●


●

42

●

●

●

Thoraxdrains Kort na elkaar ontving de MIP-commissie enkele meldingen over thoraxdrains, die losschoten van de pleuradrain. Na overleg met de MIP-commissie zijn nieuwe materialen aangeschaft met betere verbindingsstukken. Ook is er een praktijktraining geweest voor verpleegkundigen. Ingebruikname nieuwbouw De ingebruikname van het nieuwe gebouw heeft geleid tot een aantal meldingen, variërend van afgezegde OK’s omdat de instrumenten al waren ingepakt, tot meldingen over rolstoelpatiënten die door taxichauffeurs consequent voor de oude ingang werden afgezet. Ook bleken apparatuur, zoals DECT-telefoons, en de liften in de beginfase niet (goed) te functioneren. De MIP-commissie heeft van het laatste melding gemaakt in een brief aan de Raad van Bestuur. Er wordt gewerkt aan verbeteringen.

Regelmatig ontvangen de verschillende clusters een geanonimiseerd overzicht van alle meldingen, uit of over dat cluster. Daarbij vermeldt de MIP-commissie telkens haar commentaar/advies. De clusters HOD, MOD, DOD en Radiotherapie ontvangen dit overzicht elke maand, de overige afdelingen als er voldoende aanbod is. Zo blijven de medewerkers, als deskundigen bij uitstek, zelf betrokken bij het bedenken van preventieve maatregelen.

In 2003 hebben 50 personen 86 klachten ingediend. Ten opzichte van 2002 is het aantal klagers afgenomen. Het aantal klachten is vrijwel gelijk gebleven. Van de klachten is 65 procent alleen geregistreerd, bij 27 procent heeft bemiddeling plaatsgevonden en 8 procent van de klachten is behandeld door de Klachtencommissie. In het geval van bemiddeling hebben er gesprekken plaatsgevonden tussen de klager en de desbetreffende medewerker(s), meestal in aanwezigheid van de klachtenbemiddelaar. Alle klachten die in 2003 ingediend werden, zijn gerapporteerd aan de Raad van Bestuur, de medische clusterhoofden en de managers. Evenals in 2002 hadden de meeste klachten betrekking op de medische behandeling; in alle clusters is een daling te zien van deze klachten ten opzichte van het jaar 2002 (zie figuur 3). Het totaal aantal klachten over informatie en communicatie is ten opzichte van 2002 gehalveerd; de klachten over financiën, faciliteiten en organisatie zijn ongeveer gelijk gebleven en de klachten over bejegening zijn licht gedaald ten opzichte van 2002. In de clusters MOD, HOD en DOD is het aantal bejegeningsklachten gedaald, in de clusters Facilitair Bedrijf en Radiotherapie is het aantal klachten over bejegening gelijk gebleven. Het aantal klachten over de organisatie is binnen het cluster MOD sterk gedaald en binnen het cluster HOD verdubbeld. Het betreft hier onder andere klachten over de planning van opera-

de kamers op de verpleegafdelingen. Aangezien in 2002 geen sprake was van dergelijke klachten zijn de nieuwbouwklachten bij de analyse van 2003 buiten beschouwing gelaten. In figuur 3 zijn de nieuwbouwklachten echter voor de volledigheid wel weergegeven. In 2003 wilden 4 klagers hun klacht(en) laten behandelen door de klachtencommissie. Deze hadden alle betrekking op medisch handelen. De klachten van 2 klagers zijn nog in behandeling. Van de andere 2 klagers zijn de klachten van 1 persoon gegrond verklaard (medisch handelen MOD) en van de andere persoon ongegrond verklaard (medisch handelen en communicatie MOD). De klachtencommissie heeft ten aanzien van de behandelde klachten advies uitgebracht aan de Raad van Bestuur. Er zijn in 2003 3 claims tegen het ziekenhuis ingediend (zie tabel 4).


Klachten statussen. Het zoekraken van statussen is een structureel probleem, veroorzaakt door een afnemende discipline bij het doorboeken. Hierover is een brief gestuurd aan de clusterhoofden en het is gemeld in een stafvergadering. Bestralingsfouten Het cluster Radiotherapie besteedt veel aandacht aan het ontwikkelen en verbeteren van de preventieve maatregelen, die voortvloeien uit de MIP. De kwaliteitsfunctionaris van het cluster krijgt de maandelijkse meldingen, waarna deze besproken worden in de betrokken teams, om sneller en gerichter naar oplossingen te zoeken. P.A.-diagnostiek In het najaar ontving de MIP-commissie enkele meldingen over patiëntenmateriaal-potjes die leeg waren aangekomen bij Pathologie, waardoor geen onderzoek kon plaatsvinden. De MIP- commissie vond dit zeer zorgelijk en heeft hierover overleg gehad met de betrokken managers. Ter verbetering komt er een protocol. Onderhoud van gebouw en materialen In augustus werd het NKI-AVL opgeschrikt door een aantal stroomstoringen, waarbij éénmaal het noodaggregaat gedurende 20 minuten niet werkte. Een geplande OK moest daardoor worden geannuleerd. De Raad van Bestuur heeft NUON en KEMA ingeschakeld om de oorzaak te achterhalen en adviezen ter preventie te geven.

43

Kwaliteitsverslag Figuur 5 Figuur 3

Klachten

100 2003

2002

80

Deelgrafiek Tevredenheid arts polikliniek Wat u tijdens de behandeling kan verwachten

87%

Informatie over gevolgen voor uw dagelijks leven

71%

Informatie over mogelijke bijwerkingen

76%

Informatie over alternatieven voor de huidige behandelingsmethoden

61%

Waarom onderzoeken worden gedaan

80%

Begrijpelijkheid van gegeven informatie

85%

Beantwoording van uw vragen

85%

Betrekken van uw naasten bij gesprekken

83%

Ruimte voor eigen inbreng bij beslissingen

80%

Gerust stellen

85%

Tijd nemen voor wat u werkelijk bezighoudt

82%

Steun geven op moeilijke momenten

77%

Onthouden van belangrijke dingen die u heeft verteld

75%

Omgaan met uw privacy in de spreekkamer

88%

Beschikbare tijd tijdens uw afspraak

83%

Mogelijkheid om steeds dezelfde arts te zien

82%

Duidelijkheid welke arts eindverantwoordelijk is

79%

Beschikbaarheid van uw arts in een noodsituatie

76%

Snelheid van de uitslagen van onderzoeken

76%

Overleg met uw huisarts

56%

Grondigheid van lichamelijk onderzoek

81%

Geboden medische zorg door uw arts

87%

60

20

Jaar

To ta al

sa tie ni Or ga

n Fin

an

cië

te n Fa c

ili

te i

ng ni ge je

el nd ha Be

Tabel 4

Be

g in

uw bo w eu Ni

In fo rm at ie Co m m un ica tie

0

Claims 2003

2002

2001

2000

- Aanmeldingen

6

13

9

8

- Claims

3

2

Aantal

Aantal

onbekend*

onbekend*

*In 2000 en 2001 werd het aantal claims niet bijgehouden

Waardering door patiënten


Patiëntentevredenheidsonderzoek Polikliniek

44

In juni 2003 - vóór de verhuizing naar de nieuwbouw - is de periodieke tweejaarlijkse tevredenheidsenquête uitgevoerd onder 500 willekeurige bezoekers van de polikliniek. De respons was hoog: 73 procent. In de vragenlijst kwamen aan bod: de technische kwaliteit van de zorg, de arts-patiëntrelatie, de communicatie/informatie, de coördinatie /continuïteit van de zorg, de polikliniek in het algemeen (faciliteiten/service) en de ondersteunende medewerkers van de polikliniek (zie figuur 5). Omdat in het NKI-AVL in 2003 diverse taken van de artsen zijn overgenomen door nurse practitioners (zie hoofdstuk 2 Patiëntenzorg) is in dit onderzoek gevraagd naar de mening over zowel de artsen als de nurse practitioners.

0

Uit de enquête blijkt dat patiënten over het algemeen zeer tevreden zijn over de zorg die hun op de polikliniek in het NKI-AVL wordt geboden door artsen, nurse practitioners en ondersteunend personeel. Het meest tevreden is men over de medisch/technische kwaliteit van de zorg en de arts-patiëntrelatie (er is voldoende aandacht en men kan meebeslissen). Aspecten die betrekking hebben op informatie en communicatie scoren beter dan in 2001 en tevens beter dan de landelijke trend (gezien de gegevens uit het vergelijkingsonderzoek, dat door de Consumentenbond is uitgevoerd). Men is tevreden over zaken als de begrijpelijkheid van informatie, wat men kan verwachten, het doel van onderzoeken en de beantwoording van vragen. Ook is er vergeleken met 2001 meer tevredenheid over de continuïteit (zoals dezelfde arts bij verschillende consulten) en de coördinatie van de zorg. Minder tevreden zijn patiënten over het overleg met

de huisarts, de verstrekte informatie over bijwerkingen, andere behandelvormen en de gevolgen van de behandeling voor het dagelijks leven. Tevens zijn verbeteringen wenselijk ten aanzien van de uitloop van spreekuren, de privacy in de wachtkamer en de telefonische bereikbaarheid; op deze punten zijn aanbevelingen geformuleerd. In 2003 is een project gestart om de telefonische bereikbaarheid verder te verbeteren, tevens zijn er mobiele DECT-telefoons in gebruik genomen. Ook worden verbeteringen nagestreefd bij het op tijd geholpen worden, bij de berichtgeving aan verwijzers en bij faciliteiten als parkeergelegenheid, bewegwijzering, inrichting en schoonmaak/hygiëne. In 2005 zal de tevredenheidsenquête worden herhaald. Ook bij het cluster Radiotherapie is een patiëntentevredenheidsonderzoek gehouden (zie hoofdstuk 2 Patiëntenzorg - Radiotherapie).

20

40

60

80

100 %

Kliniek In 2003 heeft er geen patiëntentevredenheidsonderzoek in de kliniek plaatsgevonden. Wel werd de patiënt de mogelijkheid geboden suggesties voor verbetering van de kwaliteit van de zorg kenbaar te maken. In 2004 wordt een vragenlijst voor het beoordelen van de patiëntentevredenheid in de kliniek ontwikkeld en uitgetest.

Pilot Patiëntenpanel Het NKI-AVL en het Slotervaartziekenhuis starten in samenwerking met het Jan van Breemeninstituut in januari 2004 met een nieuw multidisciplinair revalidatieprogramma voor patiënten met borstkanker. In 2003 heeft de hiervoor verantwoordelijke projectgroep een representatieve groep patiënten uitgenodigd om van hen te horen welke leemtes men heeft ervaren met betrekking tot de nazorg na de medische behandeling en welke behoeften men heeft in de periode na de behandeling. Ook is van gedachten


40

45

Kwaliteitsverslag gewisseld over het concept revalidatieprogramma. Met de opmerkingen en suggesties is het revalidatieprogramma aanzienlijk aangepast wat betreft de duur, inhoud en opbouw van het programma. De vorm van een patiëntenpanel bleek een uitermate efficiënt en effectief middel om de zorg optimaal af te kunnen stemmen op de behoeften van de patiënten.

Cliëntenraad De cliëntenraad (CR), is een orgaan van overleg, advies, informatie en communicatie en vormt een afspiegeling van de patiënten(organisaties), waarvoor het NKI-AVL werkzaam is. De cliëntenraad levert een bijdrage aan de bevordering van alle aangelegenheden betreffende de patiëntenzorg en in

Sociaal verslag het bijzonder de aspecten die een directe relevantie hebben voor de beleving en bevordering van het welbevinden van patiënten. Sinds enkele jaren is het wettelijk verplicht om een cliëntenraad te hebben, maar veel ziekenhuizen hebben in verband met de snelle doorstroming en de geringe binding van patiënten moeite deze op te richten. De Raad van Bestuur van het NKI-AVL heeft bij het oprichten van een cliëntenraad ervoor gekozen samen te werken met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen (NFK). In 2003 is hiertoe een werkgroep opgericht die een reglement heeft opgesteld conform het LSR-handboek cliëntenraden ziekenhuizen. Sindsdien is gestart met het werven van de leden voor de raad. In de zomer van 2004 hoopt het NKI-AVL een voltallige en operationele cliëntenraad te hebben.

7

Speerpunten kwaliteitsbeleid 2004 ●

●

● ●


NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 7 Sociaal verslag

●

Het opzetten van een jaarplancyclus (op basis van het INK-managementmodel) waarbij gebruik gemaakt wordt van interne indicatoren en de ‘basisset prestatie-indicatoren ziekenhuizen’. Het stroomlijnen van multidisciplinaire zorgtrajecten door het verbeteren van de patiëntenlogistiek. Tevens wordt de bruikbaarheid van klinische paden op grond van 2 uitgevoerde pilots beoordeeld. GCP-certificeringstraject voor de farmacologie. Het actualiseren en ordenen van informatie rond de patiëntenzorg op intranet en het verbeteren van het documentbeheer. Het opzetten en uitvoeren van een patiëntentevredenheidsonderzoek voor de kliniek, het houden van een patiëntenpanel op de Dagbehandeling en het meten van de tevredenheid van de respons op aanvragen bij de diagnostische afdelingen.

46

47

Sociaal verslag Figuur 3

De basis van het personeelsbeleid van het NKI-AVL wordt gevormd door de

35

sociale missie: Het NKI-AVL is voor het realiseren van de strijd tegen kanker

30

aangewezen op gemotiveerde, flexibele medewerkers met een grote inzet.

25

Leeftijdsopbouw totale organisatie

30

Het instituut wil en kan die medewerkers een werkomgeving bieden waarin

Leeftijdsopbouw totale organisatie (%) in 2003

27

23

20

17

15

eigen verantwoordelijkheid, professionele ontwikkeling, zorg voor goede 10

arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden en een goede werksfeer vanzelfsprekend zijn.

5 0

De sociale missie is de leidraad bij het schrijven van nieuw beleid en het uitvoeren van activiteiten. In 2003 vormde de arbeidsmarktkrapte een van de grootste knelpunten bij het realiseren van de gewenste bedrijfsvoering. De wervingscampagnes in 2003 zijn echter succesvol geweest: het is gelukt om nieuwe medewerkers aan te trekken en de overgang naar het nieuwe ziekenhuis succesvol te laten verlopen. Ruim de helft van het personeel van het NKI-AVL heeft een nieuwe, moderne werkplek gekregen in de nieuwbouw. De verhuizing en ingebruikname van de nieuwbouw vormden voor velen van hen een grote stimulans, maar vergde ook extra inspanningen. De nieuwbouw was aanleiding voor de uitbreiding van de formatie en de start van een experiment op het gebied van flexibele werktijden op de OK: ‘Werktijden à la carte in de OK’ (zie paragraaf Knelpunten en uitdagingen). Nieuwe medewerkers worden veelal aangetrokken uit de regio’s buiten Amsterdam. Voor met name onderzoekers uit het buitenland, maar ook voor medewerkers buiten de regio Amsterdam wordt het


48

Aantal medewerkers 2002

2003

Kliniek

729

766

Radiotherapie

221

233

Research

402

439

Overig

308

318

Totaal

1660

1756

werken bij het NKI-AVL sterk bemoeilijkt door de krapte op de huizenmarkt. Het NKI-AVL wil ook in de toekomst een aantrekkelijke werkgever zijn; eind 2003 is een onderzoek gestart naar mogelijkheden op het gebied van huisvesting en reiskostenvergoeding. Daarnaast blijft de toenemende vraag naar kinderopvang in combinatie met het besteedbare budget een spanningsveld. Halverwege 2003 is tussentijds het budget hiervoor verhoogd, maar dit heeft niet geleid tot een structurele oplossing van de wachtlijst. Het efficiënter en effectiever inzetten van het budget was daarom noodzakelijk. In 2004 zullen op dit punt meer structurele maatregelen getroffen worden. Personeelsbestand en karakteristieken

Personeelsbezetting In 2003 waren er gemiddeld 1756 medewerkers (1507 fte) in dienst van het NKI-AVL. Vergeleken met 2002 betekent dit een toename met 5,8 procent. Zoals in tabel 1 is af te lezen, is die toename redelijk gelijk verdeeld over de diverse organisatie-

Figuur 2

30-40 jaar

40-50 jaar

onderdelen. Het betreft alle medewerkers die salaris ontvangen van het NKI-AVL, waaronder ook oproepkrachten, vakantiekrachten, gedetacheerden en stagiairs. Naast het aantal mensen dat wordt betaald door het NKI-AVL, werkten in 2003 nog 322 gasten, studenten en vrijwilligers, en 267 mensen op detacheringbasis of ingehuurd van buiten de eigen organisatie, in het NKI-AVL.

50-60 jaar

> 60 jaar

60/40 procent). In de Research werkten in 2003, net als in 2002, ongeveer evenveel mannen als vrouwen.

Leeftijd Overeenkomstig het jaar 2002, was in 2003 de gemiddelde leeftijd van de NKI-AVL-medewerker 39,2 jaar. Van de medewerkers is 46,7 procent ouder dan 40 en 18,4 procent ouder dan 50 jaar (zie figuur 3). Dat was respectievelijk 45,8 en 17,5 procent in 2002. Wel waren in 2003 ten opzichte van 2002 meer medewerkers van 50 jaar of ouder in dienst.

Geslacht Van de 1756 medewerkers die in 2003 in dienst waren was 67,4 procent vrouw en 32,6 procent man (zie figuur 2), een minieme verandering ten opzichte van 2002. Het grootste verschil in verdeling is te zien binnen de clusters HOD, MOD, DOD en de Polikliniek, waar 82,1 procent van de medewerkers vrouw is. Ook bij het cluster Radiotherapie en bij de overige clusters werken meer vrouwen dan mannen, maar daar is het verschil minder groot (circa

Het NKI-AVL is een specialistisch topinstituut dat hoge eisen stelt aan opleiding en ervaring. Dit beïnvloedt de gemiddelde leeftijd van de medewerkers: aangezien extra opleiding tijd kost, is de gemiddelde leeftijd van de medewerkers in de clusters HOD, MOD, DOD en de Polikliniek relatief hoog.

Tabel 4

Leeftijdsopbouw in procenten in 2003 DOD

HOD

MOD

Poli

Overig

FB

RT

Research

< 20 jaar

0,6

0,3

0,0

0,0

0,6

4,2

0,9

0,0

20-30 jaar

27,2

14,9

14,0

15,0

13,1

11,9

25,8

38,3

30-40 jaar

19,5

34,1

32,6

20,0

27,4

25,9

28,7

33,5

40-50 jaar

35,5

27,2

37,6

43,3

32,0

32,8

27,0

17,3

50-60 jaar

17,2

20,3

14,0

20,0

22,9

24,5

16,7

9,8

> 60 jaar

0,0

3,2

1,8

1,7

4,0

0,7

0,9

1,1

Verdeling man/vrouw 32,6

67,4

% vrouw kliniek

20-30 jaar

% man kliniek

DOD= diagnostische oncologische disciplines; HOD= heelkundige oncologische disciplines; MOD= medische oncologische disciplines; Poli= polikliniek; Overig= stafafdelingen; FB= facilitair bedrijf; RT= radiotherapie


< 20 jaar

Tabel 1

2

1

49


Diensttijdopbouw

30 25 18,7 14,1

15

11,2

10

6

6,5

5

5 0 < 1 jaar

1-5 jaar

Totale wervingskosten NKI-AVL per jaar

5-10 jaar

10-15 jaar

15-20 jaar

Tabel 6

20-25 jaar

> 25 jaar

Diensttijd per cluster DOD

HOD

MOD

Poli

Overig

FB

RT

Research

< 1 jaar

21,9

17,2

15,7

16,7

15,9

19,3

16,7

37,3

1 - 5 jaar

32,5

38,7

34,7

45,0

41,3

29,2

33,9

30,8

5 - 10 jaar

9,9

20,9

21,3

10,0

8,0

11,1

12,7

9,7

10 - 15 jaar

12,6

11,3

14,8

15,0

14,5

14,6

15,8

6,2

15 - 20 jaar

5,3

5,0

6,0

3,3

6,5

6,4

6,8

3,7

20 - 25 jaar

11,9

3,6

4,6

8,3

5,1

7,6

9,0

3,2

> 25 jaar

6,0

3,3

2,8

1,7

8,7

11,7

5,0

9,0

In 2003 had het NKI-AVL op een totaal personeelsbestand van 1756 medewerkers (1660 in 2002) een instroom van 24,4 procent en een uitstroom van 19,5 procent. De krapte op de arbeidsmarkt bleef voelbaar en heeft ook in 2003 geleid tot diverse grote wervingscampagnes voor verpleegkundige functies en OK-personeel. In 2003 is efficiënt en effectief geworven. De campagne ‘Werktijden à la carte in de OK’ leverde zoveel OK-medewerkers op dat vrijwel alle openstaande vacatures werden ingevuld. Het succes heeft geleid tot een proefproject van een jaar, waarin de OK experimenteert met flexibele werktijden, waaronder een 9-urige werkdag. Het einde van 2003 liet een graduele verandering op de arbeidsmarkt zien: het aantal nieuwe cursisten oncologieverpleegkunde trekt aan en het tekort op de verpleegafdelingen lijkt langzaam af te nemen. Het actief wervingsbeleid in 2003 heeft, in vergelijking tot 2002, een halvering van de advertentiekosten opgeleverd (zie tabel 7). De grote kostenreductie is gerealiseerd door advertenties vaker intern te plaatsen op onder meer de intranetsite van het NKI-AVL, en door het samenvoegen van vacatures in gecombineerde advertenties in de dagbladen. De blijvende krapte op de arbeidsmarkt heeft geleid tot een voortzetting van de arbeidsmarktknelpuntentoeslag voor IC-verpleegkundigen, OK-assistenten,

2000

€ 635.292

2001

€ 544.536

2002

€ 638.074

2003

€ 316.302

medisch-nucleair werkers en radiodiagnostisch en radiotherapeutisch laboranten. De bijzondere toeslag voor radiodiagnostisch en radiotherapeutisch laboranten is eind 2003 komen te vervallen vanwege het inkrimpen van de wachtlijsten.

Instroom versus uitstroom Overeenkomstig de verwachting was, als gevolg van de nieuwbouw, het instroompercentage in 2003 hoger dan het uitstroompercentage. Uitzondering vormen de stafafdelingen (‘overig’ in figuur 8), waar het aantal mensen dat de organisatie heeft verlaten hoger is dan het aantal mensen dat nieuw in dienst is gekomen. Over het algemeen zijn de percentages instroom en uitstroom in 2003 lager dan in 2002. Uitzonderingen daarop vormen het cluster HOD en het cluster Facilitair Bedrijf, die in 2003 een hoger instroompercentage hadden dan in het jaar 2002. De piek in het instroompercentage van het cluster Facilitair Bedrijf wordt veroorzaakt door de aanstel-

Figuur 8 40

Verdeling in- en uitstroom 2003

% instroom

DOD= Diagnostische Oncologische Disciplines; HOD= Heelkundige Oncologische Disciplines; MOD= Medische Oncologische Disciplines; Poli= Polikliniek;

% uitstroom

35

Overig= Stafafdelingen; FB= Facilitair Bedrijf; RT= Radiotherapie


30

50

Bovendien, zo wordt bij de selectie van medewerkers ervaren, ontberen jongere mensen vaak de levenservaring en werkervaring, die van belang zijn bij het werk voor de specifieke groep van patiënten. Vandaar dat in de clusters HOD, MOD en DOD en de Polikliniek relatief weinig mensen jonger dan 30 jaar werken. Vergeleken met de rest van de organisatie werken bij de Research weinig mensen ouder dan 50 jaar. In tabel 4 staat de leeftijdsopbouw in procenten per cluster weergegeven.

Diensttijd Ook de gemiddelde diensttijd van de NKI-AVL-medewerker is ongewijzigd ten opzichte van 2002, namelijk 7,3 jaar. Figuur 5 laat zien dat meer dan de helft van de medewerkers (57,1 procent) korter dan 5 jaar in dienst is. Een relatief grote groep medewerkers (6,5 procent) is langer dan 25 jaar in dienst. De diensttijd wordt in hoge mate beïnvloed door de vele ‘contracten bepaalde tijd’ bij de Research (zie tabel 6).

25 20 15 10 5 0 DOD

HOD

MOD

Poli

Overig

FB

RT

Research

DOD= diagnostische oncologische disciplines; HOD= heelkundige oncologische disciplines; MOD= medische oncologische disciplines; Poli= polikliniek; Overig= stafafdelingen; FB= facilitair bedrijf; RT= radiotherapie


Diensttijdopbouw totale organisatie (%) in 2003

35

20

Tabel 7

In- en uitstroom en de arbeidsmarktkrapte

38,4

40

Knelpunten en uitdagingen

51


Verdeling contracten bepaalde/onbepaalde tijd

Tabel 11 Minder dan 24 u pw

Meer dan 24 u pw

Totaal

DOD

1,77

7,85

9,62

FB

1,99

6,15

8,14

HOD

3,76

14,24

18,00

MOD

2,68

9,91

12,59

Overig

2,00

7,97

9,79

Poli

0,57

2,86

3,42

RT

1,37

11,91

13,27

Research

1,41

23,67

25,00

100 9,3

Verdeling fulltime/parttime per cluster

9,7 24,9

80 60,6

60

40

90,7

90,3 75,1

20

39,4

0 Kliniek

% bepaald

Radiotherapie

Research

Overig

% onbepaald

Totaal

15,55 %

84,56 %

100 %

DOD= Diagnostische Oncologische Disciplines; HOD= Heelkundige Oncologische Disciplines;

Verdeling fulltime/parttime arbeidscontracten in percentages in 2003 % fulltime

% parttime

Kliniek & Overig

39,7

60,3

Radiotherapie

54,1

45,9

Research

82,7

17,3

Totaal

52,3

47,7

ling van voedingsassistenten vanwege de nieuwe maaltijdvoorziening aan patiënten.

beschouwing wordt gelaten, bestaat 88 procent van de contracten uit contracten voor onbepaalde tijd en 12 procent uit contracten voor bepaalde tijd.


Contracten

52

Van de medewerkers van het NKI-AVL heeft 24,3 procent een arbeidscontract voor bepaalde tijd en 75,7 procent een arbeidscontract voor onbepaalde tijd. Bij de kliniek (de clusters HOD, MOD, DOD en de Polikliniek) worden relatief veel medewerkers voor onbepaalde tijd aangenomen (zie figuur 9). Bovendien zijn er minder (tijdelijke) projecten binnen het ziekenhuis. Bij de Research daarentegen worden veel onderzoeksprojecten op tijdelijke basis gefinancierd: daar is sprake van een relatief groter aantal contracten voor bepaalde tijd. Dit geldt ook, zij het in iets mindere mate, voor het cluster Radiotherapie, waar eveneens (tijdelijke) onderzoeksprojecten lopen. Wanneer de Research buiten

Binnen de kliniek (de clusters HOD, MOD, DOD en de Polikliniek) wordt relatief veel parttime gewerkt vanwege de zogenoemde continudiensten. Bij de Research werken, net als voorgaande jaren, relatief veel medewerkers fulltime (zie tabellen 10 en 11).

MOD= Medische Oncologische Disciplines; Poli= Polikliniek; Overig= Stafafdelingen; FB= Facilitair Bedrijf; RT= Radiotherapie

gasten bij het afhandelen van formaliteiten omtrent het betrekken van woonruimte. Via deze medewerkster hebben ongeveer 95 medewerkers woonruimte gevonden. Ook de SIGRA (Stichting Samenwerkende Instellingen Gezondheidszorg Regio Amsterdam) probeert gezondheidszorgmedewerkers aan een sociale huurwoning te helpen. Eind 2003 bestond daar een wachtlijst van 18 personen. Medewerkers uit de lagere inkomensgroepen die niet in aanmerking komen voor bemiddeling door de SIGRA onder-

vinden de grootste problemen bij het vinden van woonruimte in de regio Amsterdam. Na overleg met de Stichting Woningzorg is het aantal huurappartementen in Louweshoek van 30 tot 34 plaatsen uitgebreid.

Modern belonen In 2003 is de Jaarurensystematiek (JUS) ingevoerd. De JUS is een in de CAO afgesproken maatregel, die organisaties de mogelijkheid biedt om medewerkers een flexibeler arbeidspatroon te bieden als men daaraan behoefte heeft. Tegelijkertijd kan de arbeidscapaciteit beter worden afgestemd op het werkaanbod, hetgeen in het belang van een goede bedrijfsvoering is. Gedurende 2003 is in het kader van ‘modern belonen’ – de mogelijkheid voor medewerkers om tijd- en/of geldbronnen te ruilen tegen tijd- en/of gelddoelen - een projectorganisatie ingericht. Per maart 2004 zal met het project begonnen worden.

Woonruimte

In- en doorstroombanen en gesubsidieerde arbeid

Woonruimte bleef ook in 2003 een groot knelpunt. Het vinden van geschikte woonruimte in de Amsterdamse regio is voor nieuwe medewerkers nogal lastig. In 2003 is een medewerkster van het NKI-AVL gedeeltelijk vrijgemaakt om te bemiddelen bij het vinden en het uiteindelijk betrekken van woonruimte. Tevens begeleidt zij medewerkers en

In 2003 heeft de overheid flink bezuinigd op de kosten van gesubsidieerd werk: in het hele land moest het aantal in- en doorstroombanen (ID-banen voor langdurig werklozen) met 10.000 worden teruggebracht. In Amsterdam moesten 1.000 IDbanen verdwijnen om de resterende 5.500 ID-banen te kunnen blijven subsidiëren. Door de Tijdelijke


Tabel 10

53

Sociaal verslag Dienstverlening kinderopvang en kosten

2002

576 dagdelen

2003

622 dagdelen

Aantal geplaatste kinderen 2001

152 kinderen

2002

172 kinderen

2003

216 kinderen

een half jaar afgesproken. De nieuwe regeling gaat uit van een kostendeling van kinderopvang over beide werkgevers, een regeling die door steeds meer werkgevers wordt omarmd en die aansluit bij de wetgeving. De verwachting is dat met deze maatregel de wachtlijst structureel zal worden verkleind, zo niet weggewerkt. Het NKI-AVL beschikt over 12 garantieplaatsen bij kinderdagverblijf Christoffel, op het nabij gelegen MCS-terrein. Hier liep de bezetting iets terug. Aan het eind van 2003 waren van de beschikbare 120 dagdelen 110 ingevuld door 17 kinderen; een bezetting van 92 procent.

Exitinformatie Kosten kinderopvang 2001-2003 jaar

bruto uitgaven

fiscale teruggave

netto uitgaven

2001

€ 411.724,--

€ 117.079,--

€ 294.645,--

2002

€ 439.642,--

€ 131.892,--

€ 307.750,--

2003

€ 490.764,--

€ 147.229,--

€ 343.535,--

Stimuleringsregeling ontvangen werkgevers die reguliere banen creëren voor hun ID-medewerkers subsidie. Van de 8 ID-banen in het NKI-AVL zijn in de loop van 2003 4 banen omgezet in een reguliere functie. Verder was in 2003 één medewerker werkzaam binnen WIW-verband (Wet Inschakeling Werkzoekenden): eerst via detachering en later op een Werkervaringsplek.


Herplaatsingen

54

Het toekennen van de herplaatsingstatus vond in 2003 plaats vanwege functioneringsproblemen (functionele indicatie) of om organisatorische redenen. De herplaatsing op grond van sociaal-medische indicatie is vervangen door de Wet Verbetering Poortwachter. In deze wet is duidelijk geregeld hoe de reïntegratie van medewerkers bij ziekte dient plaats te vinden. Het accent ligt daarbij op een actieve rol van zowel de werknemer als van de werkgever. In het jaar 2003 kregen 6 medewerkers de herplaatsingstatus en op 31 december 2003 zijn 4 medewerkers succesvol (intern en extern) herplaatst. Daarnaast zijn 2 medewerkers succesvol intern herplaatst in het kader van de Wet Verbetering Poortwachter. De herplaatsingtrajecten zijn in goede samenwerking tussen medewerker, leidinggevende,

de afdeling P&O en in sommige gevallen de bedrijfsarts afgerond. Omdat het NKI-AVL het van groot belang vindt de expertise op het gebied van herplaatsing en reïntegratie te blijven vergroten, is in 2003 een reïntegratiedeskundige aangesteld op de afdeling P&O.

Kinderopvang

(zie tabel 12) Het NKI-AVL beschikt over een Regeling Kinderopvang waarvan alle medewerkers gebruik kunnen maken. De vraag naar vergoeding voor kinderopvang is groter dan het door de CAO vastgestelde budget voor kinderopvang. Ook in 2003 was sprake van een wachtlijst. In het voorjaar kon de wachtlijst, op dat moment 40 verzoeken, even opgeheven worden door opnieuw het budget uit te breiden. Direct daarna groeide de wachtlijst echter weer gestaag en eind 2003 liep de wachtlijst op tot 93 verzoeken. In 2003 is naarstig gezocht naar alternatieve wijzen voor het vergoeden van kinderopvang, opdat met hetzelfde budget meer kinderen geplaatst konden worden. Later in het jaar is besloten de wachtlijst aan te pakken door de vergoeding te wijzigen. In 2004 wordt voor nieuwe verzoeken de zogenaamde ‘strikte kostendeling’ ingevoerd en voor bestaande plaatsingen een overgangsperiode van

In 2003 kregen medewerkers die de organisatie verlieten gestandaardiseerde exitformulieren toegestuurd. Deze werden op vrijwillige basis teruggezonden en later landelijk door onderzoeks- en adviesorganisatie Prismant verwerkt. Het responspercentage was ongeveer 25 procent, wat betekent dat de gegevens niet meer dan een indicatieve waarde hebben. In 2003 hebben 333 medewerkers de organisatie verlaten. Uit een vergelijking met de referentiegroep van andere ziekenhuizen die hun exitinformatie door Prismant hebben laten verwerken, blijkt dat: - het verloop in het NKI-AVL hoger (19 procent) is, dan bij de referentiegroep (13,8 procent). Mogelijke oorzaak hiervoor is dat bij de Research in verhouding meer op projectbasis wordt gewerkt; - het NKI-AVL in 2003 bijna twee maal zoveel vertrekkende tijdelijke medewerkers kende als de referentiegroep; - de vertrekkers bij het NKI-AVL gemiddeld 4,1 jaar in dienst waren en bij de referentiegroep 5,3 jaar; - het NKI-AVL minder verpleegkundig personeel en relatief meer paramedisch en medisch hulppersoneel heeft dan de referentiegroep, waarschijnlijk doordat bij het cluster Radiotherapie relatief veel radiotherapeutisch laboranten werken; - het merendeel van de vertrekkende medewerkers een baan gevonden heeft binnen de gezondheidszorg (60 procent). Dat geldt ook voor de referentiegroep (62 procent); - 21 procent van de vertrekkende NKI-AVL-medewerkers een baan buiten de gezondheidszorg vindt. Bij de referentiegroep is dat 10 procent; - de meest genoemde vertrekredenen onvoldoende opleidingsresultaten (leerlingen), loopbaanperspectief/positieverbetering en pensioen/ OBU zijn;

- de belangrijkste vertrekredenen loopbaanperspectief/positieverbetering (30 procent) en ontplooiing/benutting van capaciteiten (22 procent) zijn. Vooral deze respondenten zijn in andere ziekenhuizen gaan werken; - bij het NKI-AVL 28 procent van de respondenten zegt dat hun vertrek voorkomen had kunnen worden, tegenover 33 procent bij de referentiegroep; - bij het onderzoek naar werkbeleving medewerkers van het NKI-AVL de diensttijden gunstiger vinden dan de referentiegroep. Ook viel op dat NKI-AVL-medewerkers van mening zijn dat in hun werkomgeving kwalitatief hoogwaardig werk wordt verricht; - de ervaren hinder van ongunstige fysieke omstandigheden groter is dan bij de referentiegroep. Om een meer betrouwbaar en concreet beeld van vertrekredenen en ervaren tevredenheid met het werk te krijgen, is besloten in 2004 een pilot te starten waarbij medewerkers systematisch worden geïnterviewd door een personeelsadviseur. Om een betere vergelijking met andere ziekenhuizen te kunnen maken, zal in 2004 de Research buiten het Prismantonderzoek worden gehouden.

Verzuim Het verzuim in het NKI-AVL laat vanaf 2001 een gestage afname zien, als gevolg van een daling van de gemiddelde verzuimduur. Met deze ontwikkeling volgt het NKI-AVL de algemene trend in de gezondheidszorg. Uit figuur 13 blijkt dat de daling in het verzuim niet op alle afdelingen even groot is. De grootste daling is te zien bij het cluster MOD met de Polikliniek, het cluster Facilitair Bedrijf en de stafafdelingen.


Tabel 12

55

Sociaal verslag

8

Ondernemingsraad

Figuur 13

Verzuimpercentages per cluster 2001 - 2003

12

10

8

6

4

2

0 Research

MOD

HOD

DOD

RT

FB

Poli

Overig

NKI-AVL

2001

4,2

8,6

8,0

5,3

5,0

11,5

7,5

2,1

6,7

2002

2,4

5,8

6,5

5,1

3,8

8,3

7,5

5,5

5,1

2003

2,6

4,9

6,3

4,9

3,9

7,7

5,7

4,1

4,7

DOD= Diagnostische Oncologische Disciplines; HOD= Heelkundige Oncologische Disciplines; MOD= Medische Oncologische Disciplines; Poli= Polikliniek; Overig= Stafafdelingen; FB= Facilitair Bedrijf; RT= Radiotherapie

56

In 2003 is het bedrijfsmaatschappelijk werk als proef geïntroduceerd in het NKI-AVL. De bedrijfsmaatschappelijk werker biedt kortdurende hulpverlening - bij onder meer psychische overbelasting, conflicten, omgang met veranderingen en persoonlijke problemen - die gericht is op het voorkomen van uitval en op een snelle terugkeer naar de werkvloer. Daarnaast is de bedrijfsmaatschappelijk werker vertrouwenspersoon. In 2003 hebben meer dan 70 personen gebruik gemaakt van bedrijfsmaatschappelijk werk. Uit de evaluatie blijkt dat het overgrote deel van deze groep medewerkers deze ondersteuning zeer waardeert. Ook leidinggevenden blijken zeer tevreden te zijn over de resultaten, de werkwijze, de service en de bereikbaarheid. Bedrijfsmaatschappelijk werk wordt in 2004 gecontinueerd.

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 8 Ondernemingsraad


Bedrijfsmaatschappelijk werk

57

Ondernemingsraad Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis zich over de volgende onderwerpen gebogen:

Beleidsplan Het jaarlijks bij te stellen beleidsplan is een belangrijk document voor de OR om zicht te houden op beleidsontwikkelingen binnen de instelling en de bijdrage daaraan van de verschillende clusters en afdelingen. In 2003 leidde de bespreking ervan opnieuw tot enige teleurstelling over de inhoud van dit plan. Volgens de OR is het nog steeds te zeer een opsomming van uitgevoerde en uit te voeren activiteiten van de verschillende clusters en afdelingen, zonder dat daaraan een duidelijke visie op de toekomst van de organisatie ten grondslag ligt. Voor zover clusters een voorzichtige poging doen om voor hun cluster beleid te ontwikkelen, wordt dit volgens de OR onvoldoende verbonden met en ondersteund door personeels- en facilitair beleid. Hiermee samenhangend heeft de OR aan het begin van het jaar knelpunten in de organisatiestructuur aangekaart. Een van de knelpunten is de onvoldoende afstemming tussen inhoudelijke en organisatorische/ bedrijfskundige aspecten van clusteroverstijgende zaken. Afgesproken is dat dit aspect meegenomen zal worden in een organisatiebrede kwaliteitsanalyse op basis van het zogenoemde ‘INK-model’ (zie hoofdstuk 6 Kwaliteitszorg).


Nieuwbouw en renovatie

58

Ook stond 2003 in het teken van de afronding van de nieuwbouw en verdere voorbereiding van de renovatie. In dit stadium van de nieuwbouw was er geen directe bemoeienis meer van de OR, behalve waar het uitgaven in het kader van het meerjareninvesteringsplan en de aanschaf van een nieuwe telefooncentrale betrof. Ten aanzien van de aangepaste renovatieaanvraag, die in oktober 2003 werd uitgestuurd, zijn afspraken gemaakt over de toepassing van de adviesbevoegdheid op een later tijdstip. Er vond tamelijk moeizaam overleg plaats over de noodzaak van betrokkenheid van de OR bij investeringen in het algemeen en vervangingsinvesteringen in het bijzonder. Het lukte niet om tot overeenstemming te komen over voor beide partijen werkbare afspraken en de OR besloot om investeringen te behandelen op basis van de geldende wettelijke regeling en de aanvullende en nog steeds geldende afspraken, die jaren geleden met de Raad van Bestuur werden gemaakt. Aan de hand van een jaarlijkse investeringslijst zal beoordeeld worden op welke onderdelen meer uitgebreide informatie

nodig is, ook als dat niet direct nodig is op grond van de gevolgen die het personeel ervan ondervindt.

Landelijke verkiezingsdag De zittingstermijn van de huidige OR duurt tot 2005. In 2003 werd echter besloten een procedure te starten om deze termijn met anderhalf jaar te verlengen. Zo kan in 2006 meegedaan worden aan de tweede landelijke verkiezingsdag voor OR'en van ziekenhuizen, die tot doel heeft de bekendheid met en betrokkenheid bij het OR-werk in ziekenhuizen te vergroten. Uiteraard heeft de OR zich ook beziggehouden met een aantal onderwerpen die op basis van de wettelijke bevoegdheden van de OR werden voorgelegd:

Verzuimbeleid Vanwege aanpassingen in wettelijke regelingen moesten de bestaande regels rond het verzuimbeleid worden veranderd en een contract met een reïntegratiebureau worden afgesloten. Zoals gebruikelijk bij dit soort keuzen voor externe dienstverlenende instellingen, heeft ook hier een OR-lid geparticipeerd in de werkgroep die de keuze heeft voorbereid. Deze betrokkenheid heeft ertoe geleid dat de feitelijke besluitvorming in de OR over dit onderwerp vlot en efficiënt verliep, zonder de specifieke taak van de OR uit het oog te verliezen.

goede voorlichting over de ontstane problematiek, zodat (aanstaande) ouders tenminste tijdig wisten waar ze aan toe waren. Gelukkig werden middelen gevonden voor uitbreiding van het kinderopvangbudget, zodat de wachtlijst relatief snel weer slonk. Als structurele maatregel werden afspraken gemaakt over een strikte toepassing van de deling van de werkgeversbijdrage (werkgever van de partner betaalt de helft). Een maatregel waar de OR helemaal achter kon staan, al heeft hij wel een hardheidsclausule bedongen om niet onbedoeld werknemers te duperen van wie de partner geen werkgever heeft.

Meerkeuzesysteem arbeidsvoorwaarden In 2002 werd het meerkeuzesysteem arbeidsvoorwaarden (MKSA) in de CAO opgenomen. Aangezien de verplichting tot invoering in de CAO vastligt is voor de OR alleen een taak weggelegd voor zover het de verdere uitwerking (uitbreiding doelen) betreft. Uiteraard moet de OR er ook op toezien dat dit systeem ook daadwerkelijk ingevoerd wordt en dat iedere werknemer die dat wenst er gebruik van kan maken. Helaas verloopt de invoering uiterst moeizaam. Voor een belangrijk deel is dit te wijten aan het feit dat toepassing pas uitvoerbaar is op basis van een geautomatiseerd systeem van roosteren verlofplanning, dat gekoppeld kan worden aan het salarissysteem. Voorbereiding en invoering van zo’n systeem kosten veel tijd en energie. De indruk bestaat dan ook dat bij het opnemen van dit aspect

in de CAO onvoldoende is overzien welke voorbereidingen dit bij de instellingen zou vergen. Ook hier is sprake van rechtstreekse deelname van de OR in de stuurgroep die de invoering voorbereidt. Voorwaarde voor toepassing van het MKSA is ook dat steeds vóór 1 oktober een jaargesprek tussen leidinggevende en werknemer plaatsvindt, waarin naast het MKSA ook de jaarurensystematiek (JUS) aan de orde moet komen. De OR heeft er sterk op aangedrongen dat in 2003 tenminste het jaargesprek van de grond zou komen en werknemers hun wensen kenbaar zouden kunnen maken ten aanzien van de jaarurensystematiek. Dit heeft eind 2003 geleid tot een beperkte uitvoering van deze verplichtingen. Ronduit teleurstellend daarbij was de ‘uitgeklede’ jaarurensystematiek, waarin de wens van veel werknemers voor een werkweek van 4x9 uur, expliciet uitgesloten werd.

Arborichtlijn In een aanloopperiode werd ervaring opgedaan met de arborichtlijn ‘psychosociale opvang na een schokkende gebeurtenis’ (destijds traumaprotocol genoemd) op de verpleegetages. De richtlijn gaat uit van eerste opvang door directe collega’s, maar biedt ook mogelijkheden voor meer professionele opvang. De OR heeft zich, met name in commissieverband, zeer in de materie verdiept en over enkele aspecten een interne deskundige geraadpleegd alvorens met een uitgebreid commentaar te komen. De aangepaste versie kon de instemming van de OR krijgen en werd vervolgens ingevoerd voor de gehele organisatie. Iedere werknemer kan immers tijdens zijn werk te maken krijgen met een gebeurtenis, die als traumatisch wordt ervaren.

Kinderopvang

FWG 3.0 systeem

Kinderopvang ligt de OR al na aan het hart sinds hij aan de wieg gestaan heeft van de eerste regeling voor kinderopvang in het NKI-AVL. Jarenlang is er weinig bemoeienis geweest omdat het tamelijk soepel verliep en het voor de organisatie steeds duidelijker werd dat het bieden van kinderopvang een belangrijke voorwaarde is bij het werven van bepaalde groepen personeel. In 2003 kwam aan dat voorspoedige verloop een einde, toen in korte tijd een wachtlijst van 46 kinderen ontstond. Deze kinderen konden overigens wel een plek krijgen in een kinderdagverblijf, maar doordat aan de ouders geen werkgeversbijdrage meer kon worden toegekend, werden sommigen van hen financieel zo zwaar belast dat zij daadwerkelijk besloten het NKI-AVL te verlaten. De OR kon niet zoveel méér doen dan aandringen op wat meer ruimhartigheid en in ieder geval op

De invoering van het FWG 3.0 systeem werd pas in 2003 afgerond. Voordat dit een feit was ontstond nog enige commotie over de toepassing van de zogenoemde 5%-regeling. In de CAO 2002/2003 werd als straf voor al te trage werkgevers namelijk de bepaling opgenomen dat de werkgever aan een werknemer van wie de FWG-indeling per 1 januari 2003 nog niet was afgerond, een toeslag van 5% op het maandsalaris verschuldigd zou zijn. Al snel werd duidelijk dat een werknemer die meende aanspraak te kunnen maken op deze toeslag daarvoor eerst een schriftelijk verzoek bij de afdeling P&O moest indienen. De OR vond dat een merkwaardige interpretatie, gezien de formulering in de CAO die ondubbelzinnig duidelijk maakt dat de werkgever de toeslag op eigen initiatief moest betalen. Na enige discussie werd de opvatting van de OR geaccepteerd. Of het toepassen van de bepaling heeft bijge-

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 8 Ondernemingsraad

In 2003 heeft de Ondernemingsraad (OR) van het Nederlands Kanker Instituut –

59

dragen aan een vlotte afhandeling van de resterende indelingen, valt niet na te gaan, maar halverwege het jaar was dit project wel afgerond. Inmiddels is met instemming van de OR een onderhoudsplan voor de FWG 3.0 tot stand gekomen.

Functie van zorgassistent In 2001 heeft de OR zich intensief beziggehouden met de plannen voor het zogenoemde functiehuis, bedoeld om meer loopbaanperspectief voor verpleegkundigen te creëren. In het verlengde hiervan ligt het voorstel voor het invoeren van de functie van zorgassistent. Deze functie biedt de mogelijkheid aan afdelingsassistenten om door middel van opleiding door te groeien naar een functie met een belangrijk deel directe zorg voor de patiënt. Alvorens in te stemmen heeft de OR aangedrongen op een goede begeleiding van elke zorgassistent, zowel tijdens als na de opleidingsfase en het vaststellen van een evenwichtig takenpakket, teneinde overbelasting te voorkomen. In het kader van loopbaanontwikkeling wordt dit door de OR als een waardevol initiatief beschouwd.

Maaltijdvoorziening aan de patiënt Een belangrijke verandering in de organisatie waren de vernieuwingen rondom de maaltijdvoorziening aan de patiënt. Behalve een organisatieaspect, waarover de OR advies gevraagd werd, zaten hier instemmingsplichtige aspecten aan, zoals werktijdenwijzigingen. De verandering had gevolgen voor twee groepen personeelsleden: de keukenmedewerkers en de voedingsassistenten. Bij de besprekingen in de OR kwam het belang van het openbare karakter van OR- en overlegvergaderingen weer eens nadrukkelijk naar voren. De personeelsleden waar het om ging konden door hun aanwezigheid en inbreng de OR voeden met informatie uit de praktijk, waardoor beter nagegaan kon worden op welke punten er nog hiaten zaten in de plannen.


Digitalisering

60

Ter advisering werden plannen voor digitalisering van de beeldvormende afdelingen radiologie en nucleaire geneeskunde voorgelegd. Het ging om goed voorbereide plannen, waarin de betrokkenheid van het personeel bij de grote veranderingen in hun werk een duidelijke plaats heeft en eveneens zorgvuldig en tijdig aandacht wordt gegeven aan formatie-verminderingen die op termijn het gevolg zullen zijn. Vanzelfsprekend leidde deze zorgvuldigheid tot een positief advies.

Stichting BioMed De OR boog zich over het plan voor de oprichting van de Stichting BioMed en de bijbehorende BV BioMed Oncologie Beheer, bedoeld om biotechnologische en medische bedrijvigheid te stimuleren en tegelijkertijd aan het NKI-AVL te binden door middel van een gezamenlijk ondernemerschap met NKI-AVLonderzoekers die daarvoor voelen. Het resultaat van het overleg tussen OR en Raad van Bestuur over deze plannen was een convenant, waarin de medezeggenschap van de OR ten aanzien van de relatie van het NKI-AVL met onder de paraplu van BioMed op te richten BV’s, geregeld is. Het eerste waar de OR in dit verband mee geconfronteerd werd was een bedrijf - Agendia - waarmee het NKI-AVL een verbintenis aanging in de vorm van een licentie- en onderzoeksovereenkomst. In de beoordeling van deze verbintenis op basis van het adviesrecht (duurzame samenwerking) heeft de OR zich vooral geconcentreerd op de gevolgen voor het NKI-AVL-(onderzoeks)personeel dat direct of indirect in zijn werk te maken krijgt met deze samenwerking. Hoewel de OR zeker de voordelen ziet voor de NKI-AVL-organisatie was er ook bezorgdheid of de overeenkomst wel voldoende waarborgen zou bieden voor de vrijheid van verder onderzoek binnen het NKI-AVL op hetzelfde gebied of verwante onderzoeksterreinen. In het advies is dit aspect dan ook nadrukkelijk aan de orde gekomen. Op dit punt heeft de OR gelukkig een aantal aanpassingen kunnen bereiken. Nu de overeenkomst gesloten is en Agendia gestart, zal de praktijk moeten uitwijzen wat de gevolgen zijn voor de organisatie van het NKI-AVL.

9

Financieel verslag

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 9 Financieel verslag

Ondernemingsraad

61

Financieel verslag De in het financieel jaarverslag opgenomen balansen per 31 december 2003 en de resultatenrekening 2003, evenals de toelichtingen daarop, zijn ontleend aan de jaarrekeningen 2003 van de Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut (NKI) en de Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AVL). Daarnaast is sprake van een geconsolideerde jaarrekening voor het NKI-AVL, waarin de twee genoemde jaarrekeningen zijn geconsolideerd, alsmede de Special Purpose Entities Aclin B.V., Aclin 2 B.V. , Aclin 3 B.V. en Aclin 4 B.V.. PricewaterhouseCoopers heeft hierop goedkeurende accountantsverklaringen afgegeven.

Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut (NKI)

In het NKI wordt verder een aantal projecten uitgevoerd dat niet ten laste komt van de researchexploitatie, maar waarvan de personeelskosten rechtstreeks door een externe financier betaald worden.

De financiering van de patiëntenzorg bestaat uit wettelijke budgetten voor het ziekenhuis en de radiotherapie. Als gevolg van de jaarlijkse aanpassingen van deze budgetten (indexering op loonkosten en materiële kosten, productieafspraken, nacalculaties op kapitaalslasten) en door budgetuitbreiding in verband met academische financiering nam het budget met € 5.873.000 toe tot een totaal van € 73.591.000. Uit doorberekeningen aan derden werd een bedrag van € 1.784.000 ontvangen en er was sprake van een toevoeging van € 1.688.000 op het extern budget van voorgaande jaren, waardoor in totaal € 77.063.000 aan bedrijfsopbrengsten beschikbaar was. Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering bedroeg in 2003 € 313.000 nadelig (was in 2002 € 7.680.000).

Jaarlijks worden met de zorgverzekeraars afspraken gemaakt over aantallen opnames, verpleegdagen, eerste polikliniekbezoeken, dagbehandelingen, poliklinische cytostaticatoedieningen, megavoltseries en zorgvernieuwing. De productie is over het geheel genomen licht achtergebleven bij de voor 2003 gemaakte afspraken. Het aantal opnamen daalde in 2003 met 3,8 procent tot 5.741. Het aantal verpleegdagen daalde met 4,9 procent tot 38.530. De gemiddelde verpleegduur daalde van 6,8 dagen tot 6,7 dagen. Het aantal dagbehandelingen steeg met 19,3 procent tot 5.693 dagbehandelingen en de 1e polikliniekbezoeken daalden met 10,1 procent tot 20.466 1e polikliniekbezoeken. Ook in 2003 heeft het NKI-AVL voor zijn werk een aanzienlijk bedrag uit erfstellingen en legaten ontvangen. Aan hen en al degenen die ons werk in 2003 hebben gesteund met subsidies, giften en contributies is het NKI-AVL veel dank verschuldigd.


De Stichting Fondsen NKI heeft in 2003 aan het NKI een bedrag van € 2.575.000 ter beschikking gesteld voor door het stichtingsbestuur goedgekeurde investeringen in apparatuur, inventarissen en verbouwingen.

Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AVL)


De financiering van het wetenschappelijk onderzoek (vaste research) bestaat uit jaarlijkse subsidies van het ministerie van VWS, KWF Kankerbestrijding en eigen inkomsten van het NKI. De subsidie van het ministerie van VWS wordt jaarlijks geïndexeerd. De subsidie van KWF Kankerbestrijding varieert, omdat deze gekoppeld is aan het gemiddelde van de inkomsten van KWF Kankerbestrijding over de voorafgaande drie jaar. De eigen inkomsten van het NKI zijn onder meer afhankelijk van de ontvangsten aan legaten, lidmaatschappen van de vereniging en rente. De subsidie 2003 nam ten opzichte van 2002 met € 566.000 toe door de indexering van € 318.000 die het ministerie van VWS toekende en door de toename van de subsidie van KWF Kankerbestrijding met € 248.000.

Daarnaast is aan projectfinanciering een bedrag van € 18.394.000 ontvangen (was in 2002 € 14.447.000) en aan overige bedrijfsopbrengsten € 144.000 (was in 2002 € 108.000). Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering was in 2003 € 348.000 (resultaat gewone bedrijfsvoering 2002: € 28.000 nadelig).

62

63

Over 2003 is de volgende financiering ontvangen: ● subsidie ministerie van VWS € 10.105.000 ● subsidie KWF Kankerbestrijding € 9.097.000 € 19.202.000

Financieel verslag

JAARREKENING NKI-AVL Geconsolideerde balans per 31 december 2003 (in € duizend)

Erfstellingen ten gunste van de Vereniging het NKI

mw. R.J.A. van Straaten-van Brienen dhr. J. Looijen mw. T. Schouten dhr. J. van Tessel Willem Spyer Fonds dhr. L.R.M. de Boer dhr. J.J. de Greef S. de Groot dhr. N. van Heemskerk dhr. D.J. van der Scheer mw. A.M.S. Kok mw. I. Koopmans mw. H. de Vries dhr. J. de Koning

Legaten ten gunste van de Vereniging het NKI

mw. Duifje van Crefeld-Brandon dhr. W.Q. van Leeuwen mw. H.M.A. van Leeuwen mw. J.C. van den Brink dhr. L.M. Bogers mw. W. Goutier-van Eijk mw. J.M.C. Molenaar-Uleman mw. R.E. Posthumus mw. C.M.T. de Vriend mw. A.W. Visser-De Kleuver

Vaste activa - researchlaboratorium - ziekenhuisvoorziening - tijdelijke kantoorruimte - inventaris en apparatuur researchlaboratorium - researchgedeelte van het ziekenhuis

2003

2002

5.584 103.938 58 p.m. 1.434

5.807 78.794 76 p.m. 1.508

Totaal vaste activa Financiële vaste activa Leningen u/g Belegde middelen Effecten Belegd Fonds Wetenschappelijk Onderzoek

1.500

0

3.906 11.531

3.906 11.536

411 1.931 55.035 0 2.865

Totaal vlottende activa Totaal Groepsvermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

Egalisatierekening afschrijvingen Voorzieningen Participatie door derden in het researchlaboratorium Ministerie van VWS KWF Kankerbestrijding

Kortlopende schulden Stichting Fondsen NKI, rekening-courant Kortlopende schulden en overlopende passiva

Totaal

60.242

55.995

188.193

157.622

3.098 11.354 13.511 28.017

27.963

326 1.152

326 223

5.584 1.434

Langlopende schulden Leningen o/g

15.442 454 1.711 44.946 7.189 1.695

3.116 11.041 13.860

Totaal groepsvermogen


86.185

15.437 Vlottende activa Voorraden Stichting Fondsen NKI, rekening-courant Vorderingen en overlopende activa Nog in de tarieven te verrekenen Liquide middelen

64

111.014

5.807 1.507 7.018

7.314

15.344

17.613

5.248 131.088

0 104.183 136.336

104.183

188.193

157.622


ERFSTELLINGEN EN LEGATEN

65

JAARREKENING

JAARREKENING

NKI-AVL

Stichting Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis

(in € duizend)

Balans per 31 december 2003 2003

2002

(in € duizend)

BATEN Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Mutatie extern budget voorgaande jaren Vergoedingen voor diensten en verrichtingen berekend aan derden Subsidiebijdragen Projectfinanciering Overige bedrijfsopbrengsten

73.591 1.688

67.718 5.236

1.784 19.202 18.394 144

965 18.636 14.447 108

Som der bedrijfsopbrengsten

114.803

Vaste activa Materiële vaste activa: - ziekenhuisvoorziening - researchgedeelte van het ziekenhuis

Som der bedrijfslasten

71.169 5.972 34.615

107.110

64.008 5.042 29.165

Vlottende activa Voorraden Vorderingen en overlopende activa Nog in de tarieven te verrekenen Liquide middelen

80.326 1.507

2.803

2.549

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

244

6.346

Baten en lasten - voorgaande jaren

-140

1.337

Eigen vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

Resultaat voor belasting

104

7.683

Totaal eigen vermogen

Vennootschapsbelasting

-21

-2

Resultaat na belasting

83

7.681

Voorzieningen

47 -313 349

0 7.680 1

Langlopende schulden Leningen o/g Huurverplichtingen Aclin BV’s Participatie NKI in researchgedeelte van het ziekenhuis

83

7.681

Totaal


9.306

4.094

334 33.869 7.189 19 42.841

41.411

159.202

127.338

908 11.354 652 12.601

12.914

326

326

1.152

223

14.570 11.067

16.758 3.369

1.434

1.507

Totaal langlopende schulden

66

81.833

908 11.041 652

Egalisatie rekening afschrijvingen

Kortlopende schulden Nog in de tarieven te verrekenen Kortlopende schulden

107.055

306 42.484 0 51

Totaal vlottende activa 98.215

De bestemming van het resultaat is als volgt: Uitbetaald dividend Toevoeging (onttrekking) collectief gefinancierd gebonden vermogen Toevoeging niet collectief gefinancierd vrij vermogen

105.621 1.434

Financiële vaste activa Lening u/g

111.756

Financiële baten en lasten

2002

Totaal vaste activa

LASTEN Personeelskosten Afschrijvingen op vaste activa Overige bedrijfskosten

2003

27.071

5.248 112.804

21.634

0 92.240

Totaal kortlopende schulden

118.052

92.240

Totaal

159.202

127.338


Geconsolideerde resultatenrekening over 2003

67

JAARREKENING

JAARREKENING

Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis

Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut

Resultatenrekening over 2003 (in € duizend)

Balans per 31 december 2003 2003

2002

BATEN Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Mutatie extern budget voorgaande jaren Vergoedingen voor diensten en verrichtingen berekend aan derden

73.591 1.688

67.718 5.236

1.784

965

Som der bedrijfsopbrengsten

77.063

73.919

(in € duizend)

2003

2002

Vaste activa Researchlaboratorium Researchgedeelte van het AVL-ziekenhuis Inventaris en apparatuur researchlaboratorium Tijdelijke kantoorruimte

5.584 1.434 p.m. 58

5.807 1.508 p.m. 76

Financiële vaste activa Leningen u/g

7.076

7.391

2.787

781

LASTEN 44.584 5.241 23.812

Belegde middelen Effecten Belegd Fonds Wetenschappelijk Onderzoek

39.317 4.651 20.050

3.906 11.531

Totaal belegde middelen Som der bedrijfslasten

3.906 11.536 15.437

15.442

73.637

64.018

3.636

3.558


-210

6.343


-103

1.337

Vlottende activa Voorraden Stichting AVL-ziekenhuis, rekening-courant Stichting Fondsen NKI, rekening-courant Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

Resultaat

-313

7.680

Totaal vlottende activa

21.091

18.183

De bestemming van het resultaat is als volgt: Toevoeging (onttrekking) aan de reserve aanvaardbare kosten Toevoeging aan de bestemmingsreserve

355 -668

1.521 6.159

Totaal

46.391

41.797

-313

7.680

Financiële baten en lasten

Eigen vermogen Kapitaal Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Egalisatierekening exploitatieresultaten Continuïteitsreserve Nog te besteden bedragen t.b.v. projecten

105 5.916 1.931 10.857 2.282

120 6.025 1.711 9.125 1.202

2.136 11.345 -97 600 1.358

2.136 11.345 155 0 1.358 15.342

Participatie door derden in het researchlaboratorium Ministerie van VWS KWF Kankerbestrijding

5.584 1.434

14.994 5.807 1.507


7.018

68

Kortlopende schulden Subsidieverplichtingen Belasting en premies sociale verzekeringen Vooruitontvangen projectfinancieringen Overige schulden

Totaal

9.216 1.244 9.572 3.999

7.314 5.504 1.044 9.257 3.684

24.031

19.489

46.391

41.797


Personeelskosten Afschrijvingen op vaste activa Overige bedrijfskosten

69

JAARREKENING

KENGETALLEN

Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut Resultatenrekening over 2003 (in € duizend)

2003

2002

BATEN Subsidiebijdragen Projectfinanciering Overige bedrijfsopbrengsten

19.202 18.394 144

2003

2002

2001

2000

180 5 9 10 8 14

180 4 9 10 6 14

180 4 9 10 6 14

180 4 9 10 6 14

Heelkundige Oncologische Disciplines eerste polikliniekbezoek* opnamen verpleegdagen dagbehandeling operatieve verrichtingen klinisch operatieve verrichtingen poliklinisch gemiddelde verpleegduur

12.513 2.929 22.782 988 9.316 6.698 7,8

13.300 2.513 22.312 1.089 6.654 7.095 8,8

10.983 2.452 23.146 1.276 5.810 6.119 9,4

10.819 3.705 24.491 789 4.669 3.986 9,1

Medische Oncologische Disciplines eerste polikliniekbezoek* opnamen verpleegdagen dagverpleging toedieningen cytostatica gemiddelde verpleegduur

7.828 2.736 14.924 4.626 7.150 5,5

9.356 3.119 16.260 3.364 6.425 5,2

9.716 2.834 17.222 3.223 6.798 6,1

8.667 2.990 18.518 3.787 6.692 6,2

Radiotherapie eerste polikliniekbezoek* opnamen verpleegdagen dagverpleging gemiddelde verpleegduur megavolttherapie brachytherapie

n.v.t. 76 824 79 10,8 3.916 57

n.v.t 317 1.943 320 6,6 3.635 37

n.v.t. 282 1.642 242 5,8 3.397 55

24.550 215 1.825 29 8,5 3.294 59

Overige verrichtingen fysiotherapie lymfoedeembehandeling

7.772 805

7.931 694

8.591 1.463

11.580 997

125

109

74

78

CAPACITEITSGEGEVENS aantal aantal aantal aantal aantal aantal

18.636 14.447 108

Som der bedrijfsopbrengsten Financiële baten en lasten

37.740 877

33.191 1.064

Som der baten

38.617

34.255

erkende bedden operatiekamers intensive care bedden cytostaticabehandelplaatsen lineaire versnellers spreekuurunits polikliniek

LASTEN Personeelskosten Afschrijvingen op vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten

26.585 5 11.642

24.691 20 9.572 38.232

34.283


385

-28


-37

0

Resultaat

348

-28

De bestemming van het resultaat is als volgt: Toevoeging aan continuïteitsreserve Toevoeging aan egalisatierekening exploitatieresultaten

600 -252

0 -28

348

-28


Overige eerste polikliniekbezoek psychiatrie

70

*eerste polikliniekbezoek: de schijnbare daling van het aantal eerste polikliniekbezoeken houdt verband met definitie- en registratieafspraken, die in de tijd gewijzigd zijn. In werkelijkheid is sprake van een stijging van nieuwe diagnoses en het aantal poliklinische contacten.


PRODUCTIECIJFERS

71

2002

2001

2000

1.096 275 1.335 9.428

978 295 1.128 8.262

723 226 965 7.434

775 253 1.132 8.957

6.552 2.084 5.686 21.587

5.581 2.493 6.689 18.998

5.498 1.982 5.546 22.192

5.500 2.042 5.347 21.105

Pathologie klinisch histologie cytodiagnostiek obducties immunopathologie poliklinisch histologie cytodiagnostiek obducties immunopathologie

2.833 708 4 618

2.861 848 8 486

2.382 391 33 805

2.343 803 37 906

8.578 7.509 47 1.003

8.002 6.753 18 1.102

10.220 5.196 17 805

9.474 5.174 906

Nucleaire geneeskunde klinisch poliklinisch

831 3.826

655 3.592

743 3.498

732 3.601

277.536 25.462

232.815 25.988

225.879 22.672

226.252 24.191

299.427 29.549

315.584 31.835

299.928 32.042

288.636 30.992

987 131

735 247

1.006 257

1.083 435

2.227 2.005

1.972 2.662

2.145 3.806

1.923 4.154

321 33 670

284 27 575

292 38 545

258 17 551


Algemeen Klinisch Laboratorium klinisch verrichtingen orders poliklinisch verrichtingen orders

72

Functieonderzoeken klinisch ECG longfunctie poliklinisch ECG longfunctie Polikliniek Familiaire Tumoren complexe counselingen enkelvoudige counselingen DNA-onderzoeken

NKI-AVL - jaarverslag - 2003 / 10 Bijlagen

2003 DIAGNOSTISCHE ONCOLOGISCHE DISCIPLINES Radiologie klinisch CT MRI echografie overig poliklinisch CT MRI echografie overig

10

Bijlagen

KENGETALLEN

73

Bijlagen

TOTAAL Hoofd-halstumoren: lip tong speekselklieren gingiva mondbodem mondholte orofarynx nasofarynx hypofarynx sinussen /bijholten/middenoor larynx Lymfomen: (inclusief lokalisaties in het hoofd-halsgebied) maligne lymfomen morbus Hodgkin


350 11 61 16 10 16 34 59 14 25 13 91 151

122 29

Huidtumoren: (inclusief lokalisaties in het hoofdhalsgebied)

165

Melanomen: (inclusief lokalisaties in het hoofdhalsgebied)

294

Weke-delentumoren: (inclusief lokalisaties in het hoofd-halsgebied)

97

Leukemieen:

47

multipele myeloma/immuno-proliferatief neoplasma lymfatische leukemie myeloide leukemie

74

6347

Mammatumoren:

1267

mamma mamma virilis

1258 9

Tractus respiratorius tumoren: long/bronchus/trachea pleura mediastinum

634 78 4

Tractus digestivus tumoren:

799

oesofagus maag dunne darm colon rectum/anus lever/intrahepatische galwegen galblaas/extrahepatische galwegen pancreas (retro)peritoneum Urologische tumoren: prostaat testis penis/overige mannelijke genitalia blaas nier/overige urinewegen Gynaecologische tumoren: cervix uteri corpus uteri ovarium/uterus/adnexa vagina/vulva/overige

25 17 5

Primaire tumor onbekend:

Neurologische tumoren:

39

Praemaligne tumoren:

oog hersenen overig zenuwstelsel

0 37 2

Benigne tumoren:

Endocriene klieren tumoren: schildklier overige endocriene klieren Bottumoren:

29 25 4 9

716

93 112 11 220 263 16 17 61 6 839 425 81 44 153 136 191 31 45 90 25 170 98 1086

Second opinion: Alleen de patiënten die teruggingen naar hun eigen arts zijn meegeteld. De patiënten die na de second opinion in het NKI-AVL blijven, worden gezien als NKI-AVL-patiënten en zijn hier niet meegerekend. Aantal second opinions

1309


Nieuwe diagnoses bij patiënten van het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, per tumorgroep

75

Bijlagen prof. dr. N.K. Aaronson bijzonder hoogleraar Psychosociale oncologie Vrije Universiteit, Amsterdam

prof. dr. G.C. de Gast bijzonder hoogleraar Klinische immunotherapie Universiteit Utrecht

prof. dr. A.J.M. Balm bijzonder hoogleraar Hoofdhals-oncologie Universiteit van Amsterdam

prof. dr. W.H. van Harten hoogleraar Kwaliteitsmanagement van Zorgtechnologie Universiteit Twente

prof. dr. G.M.M. Bartelink bijzonder hoogleraar Klinische experimentele radiotherapie Universiteit van Amsterdam

prof.dr. F.J.M. Hilgers hoogleraar Fonetische wetenschappen Universiteit van Amsterdam

prof. dr. A.C. Begg bijzonder hoogleraar Moleculaire radiobiologie Katholieke Universiteit Nijmegen

prof. dr. S. Horenblas bijzonder hoogleraar Oncologische urologie Vrije Universiteit, Amsterdam

prof. dr. A.J.M. Berns bijzonder hoogleraar Experimentele moleculaire genetica van erfelijke aandoeningen Universiteit van Amsterdam

prof. dr. B.R.R. Kroon bijzonder hoogleraar Chirurgische oncologie Universiteit van Amsterdam

prof. dr. R. Bernards bijzonder hoogleraar Moleculaire carcinogenese Universiteit Utrecht mw. prof. dr. J. Borst bijzonder hoogleraar Experimentele oncologie Universiteit van Amsterdam prof. dr. P. Borst strategisch hoogleraar Klinische biochemie Universiteit van Amsterdam buitengewoon hoogleraar Universiteit van Leiden


prof. dr. J.H. Beijnen hoogleraar Bio-analyse in het bijzonder in relatie tot het klinische geneesmiddelenonderzoek Universiteit Utrecht

76

PROMOTIES

prof. dr. M.P.M. Burger hoogleraar Gynaecologie Universiteit van Amsterdam prof. dr. F.S.A.M. van Dam bijzonder hoogleraar Psychosociale aspecten van chronische ziekten Universiteit van Amsterdam

mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen bijzonder hoogleraar Epidemiologie van kanker Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. M.S. van Lohuizen bijzonder hoogleraar Regulatie van celcyclus en oncogenese Universiteit Utrecht prof. dr. W. H. Moolenaar bijzonder hoogleraar Moleculaire celbiologie Rijksuniversiteit Leiden prof. dr. J.J. Neefjes bijzonder hoogleraar Biologie van antigen processing en presentatie Rijksuniversiteit Leiden prof. dr. P.J. Peters hoogleraar Ultrastructurele celbiologie Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. S. Rodenhuis bijzonder hoogleraar Klinische oncologie Universiteit van Amsterdam prof. dr. J.H.M. Schellens hoogleraar Klinische geneesmiddelentoxicologie Universiteit Utrecht

15 januari 2003 Claudia Ruivenkamp Colon cancer susceptibility genes in mice and humans Universiteit van Amsterdam prof. dr. A.J.M. Berns

11 september 2003 Sebastian Ulbert DNA repair and antigenic variation in T. brucei Universiteit van Amsterdam prof. dr. P. Borst

7 februari 2003 Harald Mikkers Retroviral insertional mutagenesis and characterization of the frequently activated PIM kinases Universiteit van Amsterdam prof. dr. A.J.M. Berns

12 september 2003 Serge van Ruth Hyperthermic intracavitary chemotherapy in abdomen and chest Universiteit van Amsterdam prof. dr. B.B.R. Kroon

26 februari 2003 Helmut Kessels Probing and manipulating protein interactions by diversification and selection Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. A. Kruisbeek

12 september 2003 Hans Jonker Pharmacological and physiological functions of polyspecific drug transporters Universiteit van Amsterdam prof. dr. P. Borst

14 maart 2003 Arjen Witkamp Hyperthermic intraperitoneal chemotherapy in peritoneal surface malignancy Universiteit van Amsterdam prof. dr. B.B.R. Kroon

15 september 2003 Gerald Ruiter Effects of anticancer Alkyl-lysophospholipids on cell death and survival Universiteit van Amsterdam prof. dr. G.M.M. Bartelink

20 maart 2003 Carla Pedro Martins CIP/KIP proteins in the suppression of murine lymphomagenesis Universiteit van Amsterdam prof. dr. A.J.M. Berns

23 september 2003 Mijndert Lamers Looking at MutS; a view on DNA mismatch repair initiation Universiteit van Utrecht prof. dr. R. Bernards

25 maart 2003 Natascha Verra Clinical and fundamental analysis of the effect of immunotherapy in renal cell cancer patients Universiteit van Utrecht prof. dr. G.C. de Gast

1 oktober 2003 Jan Koster Plakin interactions in the hemidesmosome Universiteit van Amsterdam prof. dr. A.J.M. Berns

16 juni 2003 Maarten Huisman Multidrug transporters and the pharmacokinetics of HIV protease inhibitors Universiteit van Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen 1 juli 2003 Lotus Sterk Intefrin _3_1 8 tetrasponin CD151 Universiteit van Amsterdam prof. dr. J.J. Weening

1 oktober 2003 Lennert Ploeger Image-based verification of patient setup and treatment geometry in radiotherapy Universiteit van Amsterdam prof. dr. G.M.M. Bartelink 3 oktober 2003 Monika Wolkers Dissection of spontaneous and therapy-induced T cell immunity in mice. Universiteit van Amsterdam prof. dr. H. Spits


HOOGLERAREN

77

Bijlagen

11 november 2003 Thijn Brummelkamp Functional genetic screens in mammalian cells: Hitting cancer Universiteit van Utrecht prof. dr. R. Bernards 4 december 2003 Noam Zelcer MRP2-4, from drug resistance to physiology Universiteit van Amsterdam prof. dr. P. Borst

ORGANISATIEGEGEVENS BESCHERMVROUWE

H.M. KONINGIN BEATRIX


Raad van Toezicht dr. W.F. Duisenberg, voorzitter mw. drs. H.C.J. van der Wielen, vice-voorzitter mr. P.J. Kalff, secretaris/penningmeester prof. mr. P.F. van der Heijden prof. dr. J. van der Meer mr. D. Sinninghe Damsté dr. ir. J.H.M. Temmink prof. dr. G.N.J. Tytgat prof. dr. G.P. Vooijs mw. drs. M.W.M. Vos-Van Gortel

78

Raad van Bestuur prof. dr. A.J.M. Berns, voorzitter, directeur wetenschapsbeleid prof. dr. W.H. van Harten, directeur organisatie & bedrijfsvoering prof. dr. S. Rodenhuis, directeur zorg & zorgontwikkeling dr. R.E. Wulff, secretaris (tot 1 augustus) mw. mr. K.R.Y. van Oudheusden, secretaris (vanaf 1 november)

Nieuwbouw ir. G.W. Zorn, bouwdirecteur Nieuwbouw ir. R. Clement, bouwdirecteur Verbouw/Renovatie (vanaf 1 november) Wetenschappelijke Commissie van Advies prof. dr. L.A. Aarden, hoogleraar Moleculaire immunologie, Amsterdam prof. dr. A.J. van der Eb, hoogleraar Fundamentele virologie, Leiden prof. dr. S.W.J. Lamberts, hoogleraar Interne geneeskunde, Rotterdam prof. dr. B. Löwenberg, hoogleraar Hematologie, Rotterdam prof. dr. C.J.L.M. Meijer, hoogleraar Pathologische anatomie, Amsterdam prof. dr. C.J.M. Melief, hoogleraar Immunohematologie, Leiden prof. dr. H.M. Pinedo, hoogleraar Klinische oncologie, Amsterdam prof. dr. F.H. Schröder, hoogleraar Urologie, Rotterdam prof. dr. G.N.J. Tytgat, hoogleraar Gastro-enterologie, Amsterdam prof. dr. P.C. van der Vliet, hoogleraar Fysiologische chemie, Utrecht International Scientific Advisory Board prof. dr. J.R. Bertino, The Cancer Institute of New Jersey, New Brunswick, V.S. prof. dr. R.A. Flavell, Yale University School of Medicine, New Haven, V.S. prof. dr. S. Hellman, University of Chicago, Chicago, V.S. prof. dr. W.G.J. Hol, University of Washington, Seattle, V.S. prof. dr. J. Mendelsohn, MD Anderson Cancer Center, University of Texas, Houston, V.S. prof. dr. P. Nurse, Imperial Cancer Research Fund, London, Groot-Brittannië prof. dr. R. Nusse, Stanford University/Howard Hughes Medical Institute, Stanford, V.S. prof. dr. H.L. Ploegh, Harvard Medical School, Boston, V.S. prof. dr. R.A. Weinberg, Massachusetts Institute of Technology, Whitehead Institute, Cambridge, V.S. prof. dr. C. Weissmann, Imperial College School of Medicine at St. Mary’s London, Groot-Brittannië

Hoofden en Managers Medische Clusters Heelkundige Oncologische Disciplines prof. dr. B.B.R. Kroon, medisch clusterhoofd drs. J.J. Schoo, manager zorg & bedrijfsvoering Medische Oncologische Disciplines prof. dr. S. Rodenhuis, medisch clusterhoofd mw. P. M. Terwijn (MHA), manager zorg & bedrijfsvoering Diagnostische Oncologische Disciplines dr. M.J. van de Vijver, medisch clusterhoofd P.H. Elsakkers, manager bedrijfsvoering Radiotherapie prof. dr. G.M.M. Bartelink, medisch clusterhoofd mr. B.R. van Meurs, manager bedrijfsvoering Bestuur Medische Staf drs. P.F.E. Schutte, voorzitter prof. dr. F.S.A.M. van Dam, secretaris dr. J.B.A.G. Haanen dr. W. Meinhardt mw. dr. N.S. Russell Researchcoördinatie dr. H.G.A.M. van Luenen, manager bedrijfsvoering research prof. dr. W.H. Moolenaar, laboratorium research coördinator drs. E.J. Vos, manager klinische research Hoofden Overige Diensten Facilitair bedrijf: ir. R. Clement (tot 1 november) mw. P.A.A.M. Tuyp (MBA), (vanaf 1 november) Centrale Kanker Bibliotheek: mw. drs. S. Bakker Economisch Administratieve Dienst: drs. B. Simmelink (tot 1 mei) F. Goedegebure (a.i. tot 26 september) J. van Amstel (a.i. tot 15 november) mw. dr. C.M.H.A. Deckers (vanaf 15 november) P&O: E. de Wilde (vanaf 1 februari) Proefdieren: dr. M. Breuer PR & Voorlichting: mw. D. Cardozo Wetenschappelijke Administratie: mw. drs. O.B. Dalesio Dienst Automatisering: T. Canrinus

Verpleegkundige Advies Raad H. Takens, voorzitter mw. J. Diender, secretaris mw. A. Bukman mw. A. Schouten Verpleegkundige Commissie Klinische Research mw. A.C. Dubbelman, voorzitter mw. J. Lafleur mw. C. Melgers mw. A. Nol (vanaf 1 april) mw. J van der Sar (tot 1 september) mw. M. Swart (tot 1 juli) mw. C. Vreeken mw. L. Wegink mw. M. van Zanten Protocol Toetsingscommissie ir. A.A.M. Hart, voorzitter dr. H. Boot, plaatsvervangend voorzitter drs. E.J. Vos, ambtelijk secretaris prof. dr. N.K. Aaronson dr. A. Huitema drs. D. de Boer, huisarts dr. W.W. ten Bokkel Huinink mw. drs. O.B. Dalesio mw. A.C. Dubbelman dr. M.W.M. van de Brekel dr. H. van Luyn dr. L. Moonen, plaatsvervangend lid dr. W.J. Nooijen mw. mr. M.C. Ploem drs. J.G. Salverda prof. dr. J.H.M. Schellens, plaatsvervangend lid Klachtencommissie mr. R. Orobio de Castro, voorzitter mw. drs. M. Teeuwen, ambtelijk secretaris/klachtenbemiddelaar mw. dr. J.W. Baars drs. L.M. Gualthérie van Weezel ir. W. van Leeuwen drs. J.G. Salverda mw. B. Vos mw. S. de Vries


5 november 2003 Nanna Claij MSH2, more than mismatch repair? Universiteit van Utrecht prof. dr. R. Bernards

79

Bijlagen


Ondernemingsraad mw. G. van der Heide-Schoon, voorzitter drs. E.M. Bais, vice-voorzitter ir. A.A.M. Hart, secretaris mw. drs. A. van Dijk, ambtelijk secretaris D. Atsma mw. drs. S. Bakker mw. M.F. Bos mw. C. Burleson mw. E.M. Groeneveld dr. F.B.L. Hogervorst A.T. van Leuverden mw. dr. S.H. Muller dr. A. Sonnenberg F.J. Vermij mw. B. Vos mw. J.M. Zeef

80

Leden medische staf prof. dr. N.K. Aaronson, Psychosociale oncologie mw. B.M.P. Aleman, Radiotherapie mw. dr. J.W. Baars, Interne geneeskunde dr. P.C. Baas, Pulmonologie dr. P.C. Baars, Nucleaire geneeskunde E.M. Bais, Interne geneeskunde prof. dr. A.J.M. Balm, KNO-heelkunde prof. dr. G.M.M. Bartelink, Radiotherapie prof. dr. J.H. Beijnen, Farmacologie (Slotervaartziekenhuis) mw. J.S.A. Belderbos, Radiotherapie A.P.E. Besnard, Radiologie dr. M. van Beurden, Gynaecologie dr. A. Bex, Urologie dr. J.P. de Boer, Interne geneeskunde dr. R.W. de Boer, Klinische fysica Radiotherapie dr. W.W. ten Bokkel Huinink, Interne geneeskunde dr. J.M.G. Bonfrèr, Klinische Chemie dr. W. Boogerd, Neurologie (Slotervaartziekenhuis) dr. H. Boot, Gastro-enterologie mw. dr. H.H. van Boven, Pathologie dr. M.W.M. van den Brekel, KNO-heelkunde dr. I.A.D. Bruinvis, Klinische fysica Radiotherapie D.R. Buitelaar, Anesthesiologie B.N.F.M. van Bunningen, Radiotherapie dr. J.A. Burgers, Pulmonologie mw. J. ten Cate, Anesthesiologie mw. dr. A. Cats, Gastro-enterologie dr. F. van Coevorden, Chirurgie mw. O.B. Dalesio, Biometrie prof. dr. F.S.A.M. van Dam, Psychologie dr. E.M.F. Damen, Klinische fysica Radiotherapie dr. L.G.H. Dewit, Radiotherapie mw. C.J. Dommering, Klinische genetica mw. G. Fons, Gynaecologie prof. dr. G.C. de Gast, Interne geneeskunde S. Gonggrijp, Tandheelkunde L.M. Gualthérie van Weezel, Psychiatrie dr. J.B.A.G. Haanen, Interne geneeskunde R.L.M. Haas, Radiotherapie dr. J.J. Hage, Plastische chirurgie mw. D.E.E. Hahn, Psychologie/seksuologie ir. A.A.M. Hart, Biostatistiek dr. M.B. van Herk, Klinisch fysica Radiotherapie prof. dr. F.J.M. Hilgers, KNO-heelkunde F.J.P. Hoebers, Radiotherapie dr. C.A. Hoefnagel, Nucleaire geneeskunde prof. dr. S. Horenblas, Urologie dr. J.M. Huitink, Anesthesiologie mw. K.E.A. De Jaeger, Radiotherapie E.P.M. Jansen, Radiotherapie mw. dr. D. de Jong, Pathologie

dr. J.M. Kerst, Interne geneeskunde mw. H.M. Klomp, Chirurgie mw. I. Kluijt, Klinische genetica W. Koops, Radiologie R. Kröger, Radiologie prof. dr. B.B.R. Kroon, Chirurgie dr. J.V. Lebesque, Radiotherapie mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen, Epidemiologie mw. dr. S. Linn, Interne geneeskunde mw. dr. A. Lukas, Pijnbestrijding E.A.H. Masselink, Radiotherapie dr. W. Meinhardt, Urologie dr. L.M.F. Moonen, Radiotherapie mw. dr. S.H. Muller, Klinische fysica Radiotherapie dr. B.J. Mijnheer, Klinische fysica Radiotherapie mw. dr. P.M. Nederlof, Pathologie dr. O.E. Nieweg, Chirurgie dr. W.J. Nooijen, Klinische chemie mw. dr. H.S.A. Oldenburg, Chirurgie dr. F.A. Pameijer, Radiologie J.L. Peterse, Pathologie dr. H.G. van de Poel, Urologie F.J. Pos, Radiotherapie dr. W. Prevoo, Radiologie dr. C.R.N. Rasch, Radiotherapie dr. P. Remeijer, Klinische fysica RT prof. dr. S. Rodenhuis, Interne geneeskunde mw. J.M. Ronday, Anesthesiologie mw. dr. N.S. Russell, Radiotherapie dr. E.J.Th. Rutgers, Chirurgie J.G. Salverda, Radiotherapie dr. J.J. van der Sande, Neurologie prof. dr. J.H.M. Schellens, Interne geneeskunde dr. C.J. Schneider, Klinische fysica Radiotherapie dr. J.H. Schornagel, Interne geneeskunde P.F.E. Schutte, Anesthesiologie mw. F. Sivro, Nucleaire Geneeskunde dr. L.E. Smeele, KNO-heelkunde dr. J.C. Stroom, Klinische fysica Radiotherapie mw. dr. B.G. Taal, Gastro-enterologie dr. I.B. Tan, KNO-heelkunde H.J. Teertstra, Radiologie A.P. Timmers, Tandheelkunde A.A.W.M. van Turnhout, Plastische chirurgie dr. R.A. Valdés Olmos, Nucleaire geneeskunde mw. dr. L.J. van ’t Veer, Klinische genetica mw. dr. M.L.F. van Velthuysen, Pathologie dr. M. Verheij, Radiotherapie S. Verhoef, Klinische genetica dr. V.J. Verwaal, Chirurgie dr. M.J. van de Vijver, Pathologie mw. dr. ir. C. van Vliet-Vroegindeweij, Kllnisch fysicus Radiotherapie

mw. dr. M. van der Weide, Pijnbestrijding dr. ir. F.W. Wittkämper, Klinische fysica Radiotherapie mw. L.A.E. Woerdeman, Plastische chirurgie dr. N. van Zandwijk, Pulmonologie dr. F.A.N. Zoetmulder, Chirurgie Buitengewone leden medische staf intern mw. dr. A.H. Ackerstaff, KNO-heelkunde mw. dr. C.J. van As, KNO-heelkunde mw. S. Bakker, Bibliotheek prof. dr. M.P.M. Burger, Gynaecologie dr. M.P. Copper, KNO-heelkunde mw. E. Göker, Interne geneeskunde H.H. Helgason, Interne geneeskunde F.J.P. Hoebers, Radiotherapie dr. F.B.L. Hogervorst, Pathologie pastor F.M.B.Th. Kortekaas, Geestelijke verzorging dr. F.H.M. Kroon, Kaakchirurgie mw. C.E. Loo, Radiologie mw. M.A.C. Lubsen-Brandsma, Gynaecologie dr. J.C. van Mourik, Chirurgie dr. H. Neering, Dermatologie mw. M. Piek-den Hartog, Chirurgie H.C. Seidel, Anesthesiologie mw. dr. M.A.C. Slot, Gynaecologie mw. M.E. Smits, Gastro-enterologie mw. dr. A.A. Sonnenberg, Pulmonologie ir. H. van Tinteren, Biometrie E.J. Vos, Researchmanager P. Wever, Medische microbiologie mw. J. van der Zaag, Geestelijke Verzorging mw. J.M. Zuetenhorst, Interne geneeskunde Buitengewone stafleden medische staf extern E.L.D. Angenot, Revalidatie, Revalidatiekliniek Amsterdam prof. dr. H.N. Caron, Kinderoncologie, AMC dr. J. de Kraker, Kinderoncologie, AMC dr. J. van der Lelie, Hematologie, AMC F. de Nies, Orthopedie, OLVG dr. M.H.J. van Oers, Hematologie, AMC G.R. Schaap, Orthopedie, AMC dr. L.L.M. Thomas, Hematologie, AMC I.S. Tjahja, Neurochirurgie, Slotervaartziekenhuis


Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP)-commissie mw. G. van der Heide-Schoon, voorzitter mw. C. Boucherie, ambtelijk secretaris (tot 1 augustus) mw. mr. W.G. Nieman, ambtelijk secretaris (vanaf 1 oktober) mw. C. Biermans dr. W.W. ten Bokkel-Huinink prof. dr. G.C. de Gast mw. A. van Giersbergen mw. K. ten Kate mw. B. Toff

81

Bijlagen Sectie Celbiologie dr. A. Sonnenberg (sectieleider) mw. dr. J. Calafat dr. J.G. Collard dr. C. Jalink dr. E. Roos Sectie Moleculaire Carcinogenese prof. dr. R. Bernards (sectieleider) dr. R. Beijersbergen dr. R. Kerkhoven dr. A. Perrakis mw. dr. T.K. Sixma Sectie Cellulaire Biochemie prof. dr. W.H. Moolenaar (sectieleider tot 1 maart) dr. P. ten Dijke (sectieleider vanaf 1 maart) dr. W.J. van Blitterswijk dr. N. Divecha dr. F. van Leeuwen (per 1 december) dr. M. Verheij Sectie Immunologie mw. prof. dr. J. Borst (sectieleider) dr. H. Jacobs dr. T.N.M. Schumacher mw. dr. F.A. Vyth-Dreese dr. K. Weijer dr. B. de Gast dr. J. Haanen


Sectie Moleculaire Biologie dr. H.P.J. te Riele (sectieleider) prof. dr. P. Borst dr. J.J.M. Jonkers dr. H.G.A.M. van Luenen dr. R.H. Medema

82

Sectie Tumorbiologie prof. dr. J.J. Neefjes (sectieleider) dr. R. Agami dr. M. Fornerod dr. J. Hilkens dr. R.J.A.M. Michalides prof. dr. P.J. Peters dr. A.A. Verstraeten (gestationeerd in de VU)

Sectie Moleculaire Genetica prof. dr. M.M.S. van Lohuizen (sectieleider) prof. dr. A.J.M. Berns dr. P. Krimpenfort dr. D. Peeper mw. dr. M. Snoek Sectie Experimentele Therapie dr. A.H. Schinkel (sectieleider) prof. dr. A.C. Begg prof. dr. J.H.M. Schellens mw. dr. F.A. Stewart dr. B. van Steensel mw. dr. L.J. van 't Veer dr. M.J. van de Vijver Sectie Radiotherapie prof. dr. G.M.M. Bartelink (sectieleider) mw. B.M.P. Aleman mw. J.S.A. Belderbos dr. R.W. de Boer dr. I.A.D. Bruinvis (vanaf 15 april) B.N.F.M. van Bunningen dr. E.M.F. Damen dr. L.G.H. Dewit R.L.M. Haas ir. A.A.M. Hart dr. M.B. van Herk F.J.P. Hoebers K.E.A. De Jaeger E.P.M. Jansen dr. J.V. Lebesque E.A.H. Masselink dr. B.J. Mijnheer dr. L.M.F. Moonen F.J. Pos dr. C.R.N. Rasch dr. P. Remeijer mw. dr. N.S. Russell J.G. Salverda dr. C. Schneider dr. J.C. Stroom prof. dr. M. Verheij mw. dr. ir. C. van Vliet-Vroegindeweij dr. ir. F.W. Wittkämper

Sectie Chirurgische Oncologie prof. dr. B.B.R. Kroon (hoofd) prof. dr. A.J.M. Balm (sectieleider) dr. O.E. Nieweg (sectiebestuur) dr. M. van Beurden dr A. Bex dr. M.W.M. van den Brekel D.R. Buitelaar prof. dr. M.P.M. Burger mw. J. ten Cate dr. F. van Coevorden mw. G. Fons S. Gonggrijp dr. J.J. Hage prof. dr. F.J.M. Hilgers prof. dr. S. Horenblas dr. J.M. Huitink mw. H.M. Klomp dr. F.H.M. Kroon dr. W. Meinhardt J.H. van Mourik dr. H.S.A. Oldenburg dr. H.G. van der Poel mw. J.M. Ronday dr. E.J.Th. Rutgers dr. L.E. Smeele dr. P.F.E. Schutte dr. I.B. Tan A. Timmers A.A.W.M. van Turnhout V.J. Verwaal mw. L.A.E. Woerdeman dr. F.A.N. Zoetmulder Sectie Medische Oncologie prof. dr. S. Rodenhuis (hoofd) mw. dr. J.W. Baars dr. P. Baas E.M. Bais prof. dr. J.H. Beijnen dr. J.P. de Boer dr. W.W. ten Bokkel Huinink dr. W. Boogerd dr. H. Boot dr. J.A. Burgers mw. dr. A. Cats prof. dr. G.C. de Gast L.M. Gualthérie van Weezel dr. J.B.A.G. Haanen dr. J.M. Kerst dr. H. Neering dr. J.J. van der Sande prof. dr. J.H.M. Schellens dr. J.H. Schornagel mw. dr. B.G. Taal

mw. dr. A.P.E. Vielvoye-Kerkmeer mw. dr. M. van der Weide dr. N. van Zandwijk Sectie Diagnostische Oncologie dr. M.J. van de Vijver (sectieleider) P.E. Baars (per 1 april) A.P.E. Besnard mw. dr. H.H. van Boven dr. J.M.G. Bonfrèr mw. dr. D. de Jong dr. K. Gilhuijs dr. C.A. Hoefnagel dr. F.B.L. Hogervorst mw. I. Kluijt (per 1 maart) W. Koops R. Kröger mw. C.E. Loo prof. dr. W.J. Mooi mw. dr. S.H. Muller mw. dr. P.M. Nederlof dr. W.J. Nooijen dr. F.A. Pameijer J.L. Peterse W. Prevoo mw. F. Sivro H.J. Teertstra dr. R.A. Valdés Olmos dr. O. van Tellingen mw. dr. L.J. van ’t Veer dr. S. Verhoef mw. dr. M.L.F. van Velthuysen Sectie Psychosociaal Onderzoek en Epidemiologie prof. dr. N.K. Aaronson (sectieleider) prof. dr. F.S.A.M. van Dam mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen mw. dr. M.A. Rookus Biometrie mw. O.B. Dalesio (hoofd) ir. H. van Tinteren


Leden wetenschappelijke staf

83

Bijlagen Stichting Patiëntenzorg Nederlands Kanker Instituut De Stichting Patiëntenzorg NKI stelt zich ten doel extra persoonlijke zorg aan patiënten en verplegend personeel te geven in de meest uitgebreide zin. De Stichting telt circa vijftig vrijwilligers. Financiële bijdragen zijn zeer welkom op rekening 43.42.19.002 (ABN-AMRO Bank) of 59.14.406 (Postbank), ten name van Stichting Patiëntenzorg Nederlands Kanker Instituut. Bestuur: mw. mr. M. Sitsen-van der Post, voorzitter mw. M. Michels-Prins, secretaris mw. M. Ribbink-Kohly, penningmeester



Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut De Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut telde eind 2003 circa 3.500 leden. Het lidmaatschap van de Vereniging staat open voor iedereen die de behandeling van kankerpatiënten en het wetenschappelijk kankeronderzoek in het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis wil steunen. Aanmelden: afdeling PR & Voorlichting, telefoon 020 - 512 2850.

84

85



86 87

Colofon Coördinatie en (eind)redactie Afdeling PR & Voorlichting, NKI-AVL (Liesbeth Kuipers) Fotoverantwoording Afdeling PR & Voorlichting, Audiovisueel Centrum, NKI-AVL KopArt, Amstelveen Ontwerp KopArt, Amstelveen


Prepress en druk Zwaan printmedia, Wormerveer

88

Jaarverslag Waar zorg en onderzoek elkaar versterken. Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Recommend Documents