Jaarverslag Waar zorg en onderzoek elkaar versterken. Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis NKI-AVL

Patiëntenzorg

Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Onderwijs

NKI-AVL

T 020 512 9111 I www.nki.nl

Jaarverslag 2004

Waar zorg en onderzoek elkaar versterken Jaarverslag 2004

A Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam

Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Research

Inhoud

Inleiding

3

Patiëntenzorg

9

-

3 4 5 6

21

Onderwijs

27

Ondersteunende afdelingen

33

Kwaliteitszorg

37

Organisatie van kwaliteitszorg Toetsing en bewaking van kwaliteit Kwaliteitsbewakende en -bevorderende commissies Waardering door patiënten/verwijzers en interne klanten

38 42 44 50

Medewerkers

53

Ondernemingsraad

63

Financieel verslag

67

-

10

10 12 14 18

Research

-

7 8 9

Heelkundige oncologie Medische oncologie Radiotherapie Diagnostiek

Erfstellingen en legaten Geconsolideerde balans & resultatenrekening NKI-AVL Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis: balans en resultatenrekening Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut: balans en resultatenrekening Kengetallen

Bijlagen -

Nieuwe diagnoses bij patiënten van het NKI-AVL Hoogleraren Promoties Organisatiegegevens

70 71 73 75 77

79 80 82 83 85

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 1 Inhoud

1 2

1

NKI-AVL - jaarverslag - 2004

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 1 Inleiding

Inleiding

1

2 3

Inleiding In juni 2004 is de nieuwbouw van het ziekenhuis van het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL)* door Hare Majesteit de Koningin officieel geopend. Deze officiële opening markeerde een belangrijk punt in een jarenlang traject van discussies over de zelfstandige positie van het NKI-AVL als categoraal oncologisch ziekenhuis en onderzoeksinstituut.

De missie van het NKI-AVL is: ‘Het NKI-AVL heeft tot doel kanker te bestrijden door middel van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs. Hoewel de rechtspersonen formeel zijn gescheiden, zijn in het NKI-AVL oncologische topzorg en wetenschappelijk onderzoek ondergebracht in één instituut en onder één bestuur. Deze structuur leidt tot synergie op het gebied van behandeling, wetenschappelijk onderzoek en opleiding, waarbinnen nieuwe ontwikkelingen in oncologische functies en onderzoek ruim baan krijgen. Nederland beschikt daarmee over een topreferent kankerinstituut dat nationaal en internationaal een belangrijke bijdrage levert aan het oncologisch onderzoek en de oncologische zorg, en aan de opleiding van hooggekwalificeerde kankeronderzoekers, klinisch-oncologische specialisten, paramedici en verpleegkundigen. De interactie van research en topklinische zorg is de basis van het beleid. Het NKI-AVL streeft naar een vooraanstaande rol in binnen- en buitenland, door werk te leveren van de hoogste kwaliteit op een aantal helder omschreven gebieden. Enerzijds geldt daarbij de noodzaak van voldoende volume en anderzijds prioriteitenstelling naar zwaartepunten. Samenwerking met diverse andere instituten in binnen- en buitenland is een belangrijk hulpmiddel. De nationale functie van het NKI-AVL wordt afgestemd met die van KWF Kankerbestrijding.’


Visienota

4

* Het NKI-AVL bestaat uit de Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut en de Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, die juridisch als twee gescheiden rechtspersonen worden gezien.

In het verlengde van deze missie heeft het NKI-AVL de officiële opening aangegrepen om een nota uit te brengen waarin de visie van het instituut op de optimale structuur voor de oncologische zorg in Nederland is neergelegd. Met dit initiatief wil het NKI-AVL de discussie over dit onderwerp, die ook binnen het Nationaal Programma Kankerbestrijding wordt gevoerd, een impuls geven. Het is belangrijk vast te stellen dat deze visienota tot stand is gekomen na uitgebreide interne discussie met de Raad van Toezicht, de medische staf en het management. Er bestaat dus een breed draagvlak voor de visie.

De oncologische zorg maakt een ontwikkeling van verdieping en specialisatie door; het werken in teamverband wordt steeds belangrijker, en de dure infrastructuur dient op een zinvolle manier ingezet te worden. Ook meer algemene ontwikkelingen, zoals toenemende aandacht voor de waarschijnlijke relatie tussen volume en kwaliteit, toenemend parttime werken en de behoefte van de maatschappij om inzicht te krijgen in de prestaties van ziekenhuizen, leiden tot de conclusie dat een belangrijk deel van de oncologische ziekenhuiszorg meer gecentraliseerd aangeboden moet worden. In diverse media-uitingen, tijdens discussiebijeenkomsten van bijvoorbeeld integrale kankercentra en voordrachten van de leden van de Raad van Bestuur en de staf van het NKI-AVL is gebleken, dat het thema terecht aan de orde is gesteld.

Het bleek al eerder noodzakelijk om te investeren in de kwaliteit van de interne organisatie. Daarmee is een begin gemaakt door de introductie van het INK-model als hulpmiddel bij het structureren en verbeteren van de activiteiten van de verschillende bedrijfsonderdelen. Eind 2004 hadden vrijwel alle organisatieonderdelen de INK-analyse en het identificeren van verbeterpunten één maal doorlopen. Dit leverde, naast een aantal op te lossen knelpunten, het inzicht op dat bij twee afdelingen een grondiger verbeteringsslag nodig was. Geconstateerd werd dat de Economisch Administratieve Dienst niet adequaat functioneerde en na een grondige analyse is een volledige reorganisatie in gang gezet. Dit betekende het volledig herformuleren van alle functies, het afnemen van een assessment bij alle medewerkers en door externe deskundigen begeleide benoemingsprocedures. Dit proces heeft vanzelfsprekend een zware wissel op de afdeling en op de organisatie getrokken. Het was verheugend te kunnen constateren dat een evaluatie van de in overleg met de accountant opgestelde actiepunten, voortgang op vrijwel alle aspecten liet zien. Essentiële systemen, zoals het managementinformatiesysteem, leveren steeds betrouwbaarder producties op, maar op onderdelen is verbetering noodzakelijk.

Dat tijdens deze ‘verbouwing’ de werkzaamheden doorgingen, blijkt ook uit het gegeven dat de complexe invoering van de DBC-registratie (diagnose behandel combinatie) redelijk succesvol is verlopen. Niet vergeten moet worden dat dit een samenspel is tussen vele afdelingen, waaronder niet in het minst de direct bij de primaire zorg betrokken registranten. Ook bij het Facilitair Bedrijf werd vastgesteld dat er behoefte was aan aanpassingen. Dat gold met name voor de Technische Dienst en daarvoor is een verbeterplan opgesteld. Meer gestructureerd en preventief onderhoud, een meer klantvriendelijke opstelling, nascholing van medewerkers en investeren in apparatuur bleken noodzakelijk. Een groot deel van deze maatregelen kan binnen de begroting 2005 gerealiseerd worden.

Afronding nieuwbouw/ voorbereiding renovatie Na het betrekken van de nieuwbouw Radiotherapie en van het ziekenhuis in 2003 zijn technische en ontwerpaanpassingen gepleegd om het gebouw nog beter voor gebruik geschikt te maken. De belangrijkste daarvan waren: het aanpassen van het lichtniveau in de spreekkamers op de polikliniek, en een betere, patiëntvriendelijkere indeling van de wachtruimte van de polikliniek. Na de eerste gebruiksperiode, waarin enige ‘kinderziektes’ op

Innovatie Vanzelfsprekend wil het NKI-AVL als ‘comprehensive cancer centre’ ook voorop lopen in innovatie en onderzoek. Daarom zijn voor een aantal belangrijke oncologische deelgebieden ontwikkelingsplannen opgesteld. Een van de eerste daarvan betreft de mammachirurgie. De behandeling van het mammacarcinoom (borstkanker) is sinds lange tijd een van de speerpunten van het NKI-AVL en daarop richt zich dan ook als eerste de ambitie tot verdere groei. Voorbeelden van in 2004 gerealiseerde projecten zijn verder: de introductie van microarray-diagnostiek in de klinische praktijk en de start van mammachirurgie in dagbehandeling. Op het terrein van de radiotherapie is de productie uitgebreid conform het met de zorgverzekeraars overeengekomen groeiplan. Er zijn twee nieuwe bestralingsruimtes in gebruik genomen en dat bracht eind 2004 het aantal bestralingsruimtes op acht. Mede door verstandig inkoopbeleid beschikt het NKI-AVL over een tweetal zeer geavanceerde apparaten die de image guided radiotherapie mogelijk maken. Daarmee kan de bestraling optimaal gedoseerd en gericht worden toegediend, met zo min mogelijk schade aan omliggende weefsels.


Missie

Interne organisatie

5

Inleiding Resultaten De productie van het ziekenhuis is, uitgedrukt in parameters, iets boven het niveau van 2003 uitgekomen. De tendens bij het aantal geregistreerde eerste polikliniekbezoeken is dat het percentage nieuwe oncologische diagnoses toeneemt. Bovendien is sprake van een sterke stijging van het aantal operaties. Deze ontwikkelingen betekenen een verzwaring van het patiëntenaanbod, die zich echter nog onvoldoende in productieparameters vertaalt. In 2004 is, in het kader van een met de zorgverzekeraars overeengekomen zorgvernieuwingsproject, een begin gemaakt met het in dagbehandeling chirurgisch behandelen van patiënten met de verdenking op borstkanker. De afdeling Radiotherapie heeft de groeidoelstellingen gerealiseerd. De Research heeft opnieuw uitstekend gepresteerd. Dit kwam onder meer tot uiting in de vele citaties naar het werk dat in het NKI-AVL is verricht. In vergelijking met andere academische onderzoeksinstellingen publiceren NKI-AVL-onderzoekers in wetenschappelijke tijdschriften met een hogere impact en worden zij ook vaker geciteerd. Dat blijkt uit een vergelijking van output van het NKI-AVL met die van academisch medische centra, die in september werd gepubliceerd (NFU). De appreciatie voor het werk van het NKI-AVL kwam ook tot uiting in de vele uitnodigingen die medewerkers kregen om te spreken op internationale congressen, de grote waardering die collega’s elders in de wereld voor ons werk uitspreken, de veelvuldige verzoeken om het werk van andere onderzoekers, groepen en instituten te evalueren en de vele subsidies die onderzoekers van het NKI-AVL in competitie met andere groepen in binnen- en buitenland wisten te verwerven. Zo kregen NKI-AVL-onderzoekers in 2004 twee van de vijfentwintig uitgereikte European Investigator Awards, prestigieuze subsidies van 1.25 miljoen euro elk. Hiervan werden er in Nederland in totaal vier toegekend. Voor een meer gedetailleerd verslag van de wetenschappelijke activiteiten, verwijzen wij naar het Scientific Annual Report.


Financiële resultaten

6

Het ziekenhuis heeft over 2004 per saldo een resultaat van € 1.186.000 behaald. De bezuinigingen van de overheid waren fors, maar minder vergaand dan aanvankelijk gevreesd. Daartegenover stond echter een sterke kostenstijging bij de geneesmiddelen en operatiegebonden materialen. Het was niet noodzakelijk aanvullende voorzieningen te treffen. Bij de Research kostte het grote moeite de exploitatie rond te krijgen, vooral doordat de overheid tegen onze verwachting in vasthield aan het voornemen

om op de vaste subsidie te korten. Zelfs een adhesiebetuiging van vijfentwintig vooraanstaande internationale wetenschappers, waaronder twaalf Nobelprijswinnaars, bracht daar geen verandering in. Het uiteindelijke resultaat is daarom uitgekomen op een verlies van € 508.000.

Kwaliteit en procesverbetering In 2004 is in het verlengde van de implementatie van het INK-model en het werken met klinische paden gestart met structurele patiëntenenquêtes. Bovendien wordt bij vernieuwingen in de patiëntenzorg steeds meer met cliëntenpanels gewerkt. Een eerste pilot met de toepassing van bedrijfskundige logistieke technieken op de OK was dermate succesvol, dat dit op bredere schaal toegepast zal worden.

Cliëntenraad In overleg met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen en het Amsterdams Patiënten en Consumenten Platform is een cliëntenraad in het leven geroepen. Het NKI-AVL prijst zich gelukkig dat zich voor deze raad kandidaten hebben gemeld die bereid zijn bij te dragen aan het monitoren van de kwaliteit van de zorg voor de patiënten en de organisatie in het algemeen.

RAAD VAN TOEZICHT

Ten slotte

In het verslagjaar heeft de Raad van Toezicht vier maal vergaderd. De belangrijkste thema’s waren:

Wij danken alle vrijwilligers en allen die ons direct of indirect via KWF Kankerbestrijding begunstigen, voor hun steun in de vorm van activiteiten of financiële middelen. Dankzij die steun konden in het afgelopen jaar bijvoorbeeld de bijzondere aankleding van het nieuwe ziekenhuis, het stiltecentrum, het dakterras en de tuin gerealiseerd worden. Wij hopen ook in het nieuwe jaar weer te mogen rekenen op deze voor ons instituut zo essentiële bijdragen.

De Raad van Toezicht van het NKI-AVL bestond eind 2004 uit tien leden. In de loop van het jaar heeft de heer Dr. Ir. J.H.M. Temmink, na een bestuurslidmaatschap van 24 jaar, afscheid genomen. Het NKI-AVL is hem voor zijn langdurige en actieve betrokkenheid bij de organisatie veel dank verschuldigd.

Governance Code De bestuurs- en toezichtstructuur van het NKI-AVL is getoetst aan de Governance Code, een code met ‘spelregels’ voor goed bestuur, die is ingevoerd door de NVZ vereniging van ziekenhuizen. Op basis van deze toetsing zijn voorstellen in voorbereiding voor aanpassing van de statuten en daaraan gerelateerde onderdelen van de structuur en werkwijzen. De wijzigingsvoorstellen zijn bijna afgerond en worden in de loop van 2005 geformaliseerd.

Financiën nieuwbouw Tweede thema in 2004 was de financiële afwikkeling van de nieuwbouw van het ziekenhuis en de Radiotherapie. De Raad van Toezicht heeft met waardering kennisgenomen van het gegeven dat deze nieuwbouw zonder noemenswaardige budgetoverschrijding is afgerond en dat het gebruik van de nieuwbouw na de eerste aanpassingsperiode naar volle tevredenheid verloopt. De voorzitter, vicevoorzitter en penningmeester van de Raad van Toezicht en het Raad van Toezicht-lid oud-premier Kok hebben een prominente rol gespeeld bij de officiële opening van het nieuwe ziekenhuis door Hare Majesteit de Koningin op 22 juni 2004.


te lossen waren, zijn de ervaringen uitgesproken positief. De betrokken medewerkers waren dan ook graag bereid daarvan tijdens de officiële opening te getuigen ten overstaan van Hare Majesteit de Koningin en andere belangstellenden. In de voorafgaande periode moesten aanmerkelijke inspanningen worden geleverd om de financiële beheersing van het bouwproject op orde te krijgen en te houden. Des te verheugender was het dat de Raad van Bestuur kon constateren dat een eindafrekening met slechts een beperkte overschrijding kon worden ingediend. In de loop van het voorjaar is de vergunning voor het belangrijkste deel van de renovatie van de overige gebouwdelen aangevraagd. De verwachting is dat het beoordelen en het afgeven van de vergunning door het College bouw ziekenhuisvoorzieningen zeker een jaar in beslag neemt en dat vraagt veel van het anticiperend vermogen van de organisatie. De helaas relatief lange duur van dit traject houdt mede verband met de complexiteit: de renovatie omvat zowel WZV (Wet Ziekenhuis Voorzieningen) als niet-WZV-onderdelen.

7

Inleiding Op advies van de Auditcommissie heeft de Raad van Toezicht de jaarrekeningen 2003 van de Vereniging NKI en de Stichting AVL goedgekeurd. De reservepositie van het instituut is gezond te noemen en er zijn voorzieningen getroffen voor enkele belangrijke ontwikkelingen, zoals de reorganisatie van de Economisch Administratieve Dienst (EAD).

EAD De ontwikkelingen binnen de EAD zijn zowel in de plenaire Raad van Toezichtvergadering als in besprekingen met de Auditcommissie en de accountant aan de orde geweest. Over de voortgang van de reorganisatie is periodiek gerapporteerd en in overleg met de accountant zijn actiepunten opgesteld. Op vrijwel alle gesignaleerde punten is vooruitgang geboekt.

Begrotingen De begrotingen 2005 zijn eveneens besproken. De Raad van Toezicht heeft zijn zorg uitgesproken over de relatieve achteruitgang van de vaste inkomstencomponenten van het NKI-AVL. Discussies met zowel het ministerie van VWS als KWF Kankerbestrijding over hun vaste jaarlijkse subsidies worden door de Raad van Toezicht dan ook op de voet gevolgd. De Raad van Bestuur heeft herhaaldelijk voorstellen voor de strategie en inzet bij deze discussies ter toetsing voorgelegd aan de Raad van Toezicht.

Slotervaartziekenhuis


De problematiek van het naburige Slotervaartziekenhuis is eveneens met regelmaat besproken. De Raad van Toezicht steunt de opstelling van de Raad van Bestuur in het nastreven van een adequate ziekenhuisinfrastructuur in de nabijheid van het NKI-AVL. De Raad van Toezicht heeft kennisgenomen van de uitkomst van het due diligence onderzoek dat naar aanleiding van de jaarrekening 2003 van het Slotervaartziekenhuis op initiatief van het NKI-AVL is uitgevoerd, en heeft de Raad van Bestuur geadviseerd over de in toekomstige ontwikkelingen in te nemen positie.

8

Tot slot nog een overzicht van de andere activiteiten in 2004 van de Raad van Toezicht.

Overleg met Auditcommissie De Auditcommissie heeft twee maal met de Raad van Bestuur overlegd. Thema’s die daarbij aan de orde kwamen waren: de jaarrekening 2003, de reorganisatie van de EAD, en de voortgang van de reductie van de debiteurenpositie. De plannen voor de renovatie van de overige delen van het complex, de wijze van aansturing en de financiële bewaking van de renovatie, en de organisatie en personele invulling van het bouwbureau zijn in aanwezigheid van de bouwdirecteur grondig doorgesproken.

2

Leningenportefeuille Een van de belangrijkste aandachtspunten van de Auditcommissie en de Raad van Toezicht op financieel gebied was de noodzaak tot actualisatie van de leningenportefeuille en de financiering van de nieuwbouw en renovatie. De analyse die de basis vormde voor deze herfinancieringsoperatie is getoetst en op verzoek van de Raad van Toezicht op een enkel punt aangepast, waarna offertes zijn aangevraagd en op basis van een grondige vergelijking keuzes zijn gemaakt voor leningen in de nieuwe constellatie.

Ondernemingsraad Leden van de Raad van Toezicht hebben in 2004 twee maal een algemeen overleg met de Ondernemingsraad en de Raad van Bestuur bijgewoond. In 2002 is afgesproken dat voor dit overleg één maal per jaar een aan de Raad van Toezicht en Raad van Bestuur schriftelijk gepresenteerde beleidsvisie van de Ondernemingsraad de basis zou vormen. De eerste ervaring hiermee in 2004 werd door alle betrokkenen als positief beoordeeld.

Actueel Om de door de Raad van Toezicht gewenste betrokkenheid bij inhoudelijke aangelegenheden van het NKI-AVL te waarborgen, is in 2004 drie maal een Raad van Toezichtvergadering afgesloten met een presentatie van een actueel thema uit de research of het ziekenhuis. De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur is uitgevoerd conform de adviesregeling van de NVZD. De leden van de Raad van Toezicht ontvangen voor hun inzet geen vergoeding.

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 2 Patiëntenzorg

Jaarrekeningen

Patiëntenzorg

9

Patiëntenzorg

van een Sneldiagnostiek Polikliniek voor personen met een vermoedelijk long-

In 2004 is het aantal nieuw ingeschreven patiënten ten opzichte van 2003 toegenomen met 7 procent, tot ruim 2800 patiënten. Het aantal opnames is gestegen tot 2932, een toename van 8,5 procent. Het aantal poliklinische consulten is toegenomen met ruim 7 procent. De verpleegduur bedroeg in 2004 gemiddeld 8,4 dagen. De wachttijd voor een operatie was gemiddeld 6 weken; de langste wachttijden golden voor de urologische- en de plastischchirurgische operaties.

carcinoom. De patiënt ondergaat op één dag alle noodzakelijke onderzoeken.

Ontwikkelingen

Leeuwenhoek Ziekenhuis stond het jaar 2004 vooral in het teken van kwaliteitsverbetering. Eén van de voorbeelden is het voedseldistributiesysteem. Het NKI-AVL is het eerste ziekenhuis in Nederland met een keuken en patiëntenrestaurant op elke verpleegafdeling. Een ander voorbeeld is het voorbereiden

Bij het cluster Radiotherapie nam de productiecapaciteit aanzienlijk toe en werd een scala aan nieuwe apparatuur in gebruik genomen.

HEELKUNDIGE ONCOLOGIE Doelstellingen Het cluster Heelkundige Oncologische Disciplines (HOD) concentreert zich op alle vormen van operatief ingrijpen bij kanker en omvat de specialismen chirurgie, gynaecologie, hoofd-halschirurgie, plastische reconstructieve chirurgie, anesthesie en urologie. Ook in 2004 stond het cluster HOD voor de uitdaging tegemoet te komen aan de toenemende vraag naar chirurgisch-oncologische behandelingen en zorg. Alle specialismen laten groei zien; mammachirurgie en longchirurgie zijn fors uitgebreid en gynaecologie is weer op sterkte. Het aantal chirurgische ingrepen is ook in 2004, dankzij gezamenlijke inspanning, gestegen.


Knelpunten

10

Instroom

De werving en het behoud van personeel bleven opnieuw veel aandacht vragen. Terwijl de situatie verbeterde voor oncologieverpleegkundigen, OKassistenten en anesthesie-assistenten, bleef het moeilijk de vacatures voor anesthesiologen in te vullen. Desalniettemin heeft HOD in 2004 meer productie geleverd dan in voorgaande jaren. Door de toenemende productie is uitbreiding van de operatiecapaciteit met twee extra operatiekamers één van de prioriteiten.

Behandeling De belangrijkste speerpunten van de algemene heelkunde zijn de behandeling van mammacarcinoom, sarcoom, melanoom, levermetastasen,

rectumtumoren, longtumoren en intra-abdominaal uitgezaaide tumoren (HIPEC). Ook schildklier en oesophagus/maag zijn belangrijke chirurgische aandachtsgebieden. De specialismen hoofd-halschirurgie, gynaecologie en urologie hebben een breed behandelingspectrum, waarbij de focus ligt op het zoeken naar minder mutilerende behandelingen met eenzelfde resultaat. De plastische reconstructieve chirurgie volgt de ontwikkelingen van de andere vakgroepen, hetgeen uiteraard ook geldt voor de afdeling anesthesie.

Klinisch onderzoek en onderwijs Het cluster HOD leidt artsen en specialisten op in chirurgie, hoofd-halschirurgie, plastische reconstructieve chirurgie en urologie. Ook is een grote groep arts-onderzoekers werkzaam bij het HOD. Wetenschappelijk onderzoek gebeurt onder andere op het gebied van HIPEC, sentinel node, Radplat, photodynamische therapie, stadiering d.m.v. microarray, radio frequency ablation, peniscarcinoom, blaascarcinoom, melanoom, longcarcinoom en spreekrevalidatie na larynxextirpatie. Het aantal wetenschappelijke publicaties was onverminderd groot. Speciale vermelding verdient het toekennen van de Schoemanerprijs 2003 door de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde aan V.J. Verwaal voor het beste chirurgisch artikel. Het artikel, gepubliceerd in het Amerikaanse tijdschrift Journal of Clinical Oncology (2003 Oct 15; 21(20): 3737-43) gaat over de waarde van HIPEC bij het intraperitoneaal gemetastaseerd colorectaal carcinoom en is gebaseerd op uitkomsten van een prospectief gerandomiseerd onderzoek naar het nut van deze behandeling.

Elk medisch specialisme moet de afweging maken welke behandelingen in het NKI-AVL gewenst en mogelijk zijn. Voor alle heelkundige specialismen zijn de (on)mogelijkheden tot uitbreiding verwoord in groeiplannen, die op dit moment kritisch worden besproken. Afstemming van de plannen is nodig om een beeld te geven van de ontwikkelingen waarmee HOD de komende jaren rekening wil en moet houden. Op de verpleegafdelingen leiden sommige veranderingen tot een toename van de zorgzwaarte, vooral door grote en complexe chirurgie met de daarbij horende complicaties. Daarnaast geeft de ligduurverkorting een hoge turn-over van patiënten. Door de toename van dagbehandeling vindt een verschuiving plaats van zorg op de afdeling naar de poliklinische zorg.

Kwaliteitsverbetering Chirurgische mammacare in dagbehandeling In januari 2004 begonnen de voorbereidingen voor mammachirurgie in dagbehandeling. In een nulmeting bij 25 patiënten zijn verschillende aspecten van de zorg (complicaties, logistiek en patiëntentevredenheid) in kaart gebracht. Met behulp van deze gegevens is het totale zorgtraject, van het eerste bezoek tot en met de nazorg, opnieuw beschreven. In september 2004 gingen de mammasparende operaties in dagbehandeling van start. Opnieuw zijn bij 25 patiënten gegevens verzameld. Hieruit blijkt dat het voor deze patiëntengroep veilig en haalbaar is opname, operatie en ontslag op één dag te laten vallen. Slechts één patiënt was niet in staat dezelfde avond naar huis te gaan. Uit de patiëntenenquête en het telefonisch spreekuur blijkt dat de patiënten (zeer) tevreden zijn over de behandeling. Het project heeft geleid tot een drastische reductie van de gemiddelde ligduur, waardoor het mogelijk is de instroom van patiënten met een mammacarcinoom te vergroten. Inmiddels is het project afgesloten en vormt de mammachirurgie in dagbehandeling waar

mogelijk de standaardbehandeling. Ligduurverkorting bij ablatieve mammachirurgie (mamma-amputaties) wordt verder onderzocht. Lokale anesthesie Tijdens de voorbereiding voor de mammachirurgie in dagbehandeling bleek dat pijn, misselijkheid en braken beletselen zijn voor de nieuwe benadering. Bij mammachirurgie komt dit in 20-84 procent van de gevallen voor. Vermindering van deze problemen is de sleutel tot succes. Een combinatie van algehele anesthesie met een lokale verdoving van de borstverzorgende zenuwen loste de problemen grotendeels op. Door deze techniek toe te passen bij borstbesparende ingrepen daalde het percentage patiënten dat krachtige pijnstillers nodig had van 50 naar 20 procent. Slechts 4 procent van de patiënten had last van misselijkheid en geen enkele patiënt braakte. De combinatie van lokale anesthesie met algehele anesthesie is van groot belang gebleken voor succesvolle mammachirurgie in dagbehandeling. Voedseldistributiesysteem Het NKI-AVL is het eerste ziekenhuis in Nederland met een keuken en patiëntenrestaurant (‘pantry’) op elke verpleegafdeling. Dit betekent voor de patiënt een grote mate van vrijheid in de keuze van voeding: eten wat je wilt en wanneer je wilt. Om de veranderingen goed te kunnen evalueren heeft de afdeling Diëtetiek onderzoek gedaan naar de bevindingen van patiënten over de voedselkwaliteit en service, zowel in de oude als in de nieuwe situatie. Uit het onderzoek blijkt dat patiënten tevreden zijn


Voor de patiëntenzorg in het Nederlands Kanker Instituut- Antoni van

11

Patiëntenzorg Doelstellingen Het cluster Medische Oncologische Disciplines (MOD) concentreert zich op de diagnostiek en niet-chirurgische behandeling van kanker. Het omvat de specialismen medische oncologie (inclusief klinische farmacologie), maag-, darm- en leverziekten, hematologie, longziekten, neurologie, dermatologie, pijnbestrijding en psychiatrie.

Knelpunten

over de kwaliteit van de voeding, maar dat de service beter kan. Bovendien profiteren mobiele patiënten meer van het nieuwe systeem dan bedlegerige patiënten. In samenwerking met het Facilitair Bedrijf en verpleegkundigen wordt nu gewerkt aan een optimaal gebruik van de ‘pantry’ voor alle patiënten.

Speerpunten voor 2005


Aansluitend aan de projecten Mammachirurgie in dagbehandeling en Sneldiagnostiek voor patiënten met longkanker (zie cluster MOD) wordt het in 2005 mogelijk de mammachirurgie en longchirurgie uit te breiden. De instroom van vrouwen met mogelijk een mammacarcinoom neemt toe met 30 procent. Longchirurgie streeft naar verdubbeling van het aantal longoperaties. De vakgroep urologie start met laparoscopische cystectomie. Hoofd-halschirurgie heeft als speerpunt het verder ontwikkelen van de photodynamische therapie.

12

De financiering van nieuwe, dure geneesmiddelen tegen kanker was het belangrijkste knelpunt in 2004. Elk geneesmiddel dat in het ziekenhuis of op het ziekenhuisterrein aan een patiënt wordt toegediend moet worden gefinancierd uit het geneesmiddelenbudget. Dit budget wordt niet aangepast aan de sterk stijgende kosten van nieuwe effectieve geneesmiddelen tegen kanker. Er bestaat een regeling die voor een beperkt aantal medicamenten verhoging van het budget tot 75 procent van de werkelijk gemaakte kosten mogelijk maakt. Dit spoort ziekenhuizen aan zo min mogelijk dure geneesmiddelen voor te schrijven. Zelfs van de 75 procent-vergoedingsregeling wordt niet volledig gebruik gemaakt, omdat zorgverzekeraars die niet altijd accepteren en de regeling slechts kan worden uitgevoerd voor zover ziekenhuis en zorgverzekeraars hierover overeenstemming hebben bereikt. Noodgedwongen voert het NKI-AVL een restrictief beleid in het voorschrijven van deze geneesmiddelen. Bij een potentieel curatieve behandeling worden de medicamenten zonder voorbehoud voorgeschreven. Bij behandelingen waarbij mogelijk levensverlenging maar geen genezing plaatsvindt, worden de medicamenten ook gebruikt, maar volgens een beperkende lijst die specialisten onderling hebben afgesproken. Ondanks deze maatregelen heeft het NKI-AVL in 2004 het budget voor medicamenten met 1,2 miljoen euro moeten overschrijden zonder hiervoor compensatie te krijgen. Waarschijnlijk zal de overschrijding in 2005 nog aanzienlijk hoger zijn.

Behandeling De belangrijkste ontwikkeling op medisch-oncologisch gebied is de vooruitgang in de adjuvante (aanvullende) behandeling van solide tumoren. De vooruitgang is vooral merkbaar in de behandeling van borstkanker met zowel chemotherapie als hormonale therapie. Preoperatieve adjuvante chemotherapie wordt steeds belangrijker. Ook de adjuvante behandeling van het coloncarcinoom is in 2004 intensiever en succesvoller geworden, onder meer door het

gebruik van Oxaliplatin. De ontwikkeling van concurrente chemo-radiotherapie bij onder meer rectum- en oesophaguscarcinoom wordt met kracht voortgezet.

Klinisch onderzoek en onderwijs De afdeling Farmacologie was ook in 2004 zeer actief. Vooral de onderzoeksrichting proteomics boekte grote vooruitgang. Een belangrijke ontdekking was een eiwitpatroon in het perifere bloed van patiënten met mammacarcinoom, dat prognostische waarde lijkt te hebben. Een groep vooraanstaande wetenschappers bestaande uit prof. D.R. Newell, prof. C. Melief, prof. J. Bertino en prof. I. Tannock, onderwierp het cluster MOD in 2004 aan een wetenschappelijke site visit. De visitatie bevestigde de kwaliteit en de productiviteit van het farmacologieprogramma en was zeer positief over de ontwikkelingen op het gebied van de tumorimmunologie. Verder startte in 2004 de eerste multicenter studie waarbij het doel is de gevoeligheid van tumoren voor chemotherapie te voorspellen met behulp van microarrays.

Productie In 2004 nam het aantal nieuw ingeschreven patiënten ten opzichte van 2003 toe met 14 procent, tot bijna 1900 patiënten. Het aantal opnames steeg tot ruim 2800, een toename van 13,5 procent. Het aantal poliklinische consulten steeg met ruim 7 procent. De verpleegduur bedroeg in 2004 gemiddeld 5,7 dagen.

Kwaliteitsverbetering Sneldiagnostiek Polikliniek longcarcinoom Patiënten met een longcarcinoom zijn gebaat bij een snelle diagnostiek en start van de behandeling. Zeker bij beginnende klachten is voortvarend optreden noodzakelijk. Daarom treft het NKI-AVL voorbereidingen voor het opzetten van een Sneldiagnostiek Polikliniek voor personen met een vermoedelijk longcarcinoom. De patiënt ondergaat op één dag alle noodzakelijke onderzoeken. Nog dezelfde dag worden de resultaten multidisciplinair beoordeeld en besproken met de patiënt. Verpleegkundig spreekuur op de afdeling Dagbehandeling In november 2004 is een nieuwe werkwijze geïntroduceerd op de afdeling Dagbehandeling. Om de doorstroom te bevorderen en te zorgen voor heldere, eenduidige voorlichting, is besloten de voorlichting over de behandeling en de start van de eerste kuur los te koppelen. Op het nieuwe verpleegkundig spreekuur krijgen nieuwe patiënten en patiënten die komen voor een nieuwe behandeling voorlichting over de kuur en de bijwerkingen. In 2005 wordt bekeken of patiënten en verpleegkundigen tevreden zijn over deze werkwijze. Project patiënteninformatie Patiëntenvoorlichting is een heel belangrijk onderdeel van het werk. Al geruime tijd bestaat de behoefte aan een duidelijke structuur voor patiën-


MEDISCHE ONCOLOGIE

13

Patiëntenzorg

Behandelprogramma voor revalidatie van patiënten met een mammacarcinoom Patiënten met borstkanker hebben aan het einde van de medische behandeling veel problemen. Uit onderzoek blijkt dat een gericht revalidatieprogramma de conditie en kwaliteit van leven van borst-

RADIOTHERAPIE Doelstellingen Uitbreiding van personeel en materieel stond de afgelopen jaren centraal bij het cluster Radiotherapie. In 2004 nam de productiecapaciteit aanzienlijk toe. Er werd een scala aan nieuwe apparatuur in gebruik genomen, waaronder twee versnellers, een zogenaamde ‘wide bore multislice CT-scanner’ en een geavanceerd planningsysteem voor behandelingen (Pinnacle). Uitbreiding betekent schaalvergroting, ook letterlijk. Een van de prioriteiten in 2004 was de start van de verbouwing van vrijwel de gehele afdeling. De verbeterde productiecapaciteit heeft ook als voordeel dat het cluster Radiotherapie in 2005 een aantal ontwikkelingen (sneller) kan realiseren, zoals de invoering van meer geavanceerde bestralingstechnieken en de daarbij behorende voorbereidingsprocedures voor diverse tumorlokalisaties.

Wachttijden


De inspanningen op het gebied van doelmatigheid, versneld uitvoeren van gecompliceerde behandelingen (via de zogenaamde single button techniek) en de uitbreiding van apparatuur en personeel hebben ertoe geleid dat de patiëntenwachtlijst in 2004 voor het eerst voldoet aan de internationaal geaccepteerde norm. Dit betekent dat alle palliatieve patiënten binnen een periode van één week bestraald kunnen worden en alle curatieve patiënten binnen drie weken. Sinds 2000 is de mediane wachttijd teruggelopen van 26 naar 14 dagen. Tegelijkertijd kunnen meer geavanceerde behandelingstechnieken voor grotere groepen patiënten worden gebruikt, waardoor de verborgen wachtlijst afneemt.

14

kankerpatiënten belangrijk kan verbeteren. Het NKI-AVL heeft in samenwerking met het Jan van Breemen Instituut en het Slotervaartziekenhuis een multidisciplinair revalidatieprogramma ontwikkeld. Dit programma is in 2004 op proef aangeboden aan 6 patiënten. Op basis van deze ervaring wordt in 2005 een tweede pilot uitgevoerd. Het is de bedoeling om in de toekomst wetenschappelijk onderzoek te doen naar de effecten van het programma. Systemen voor databeheer en dataverwerking zijn al gereed.

Speerpunten voor 2005 In 2005 staat patiëntenlogistiek centraal, met als een van de resultaten een centrale patiëntenplanning.

E-learning In samenwerking met Bureau Opleidingen is een onderzoek gestart naar de toegevoegde waarde van ‘e-learning’ in het scholingsproces van (student-) radiotherapeutisch laboranten. E-learning is het leren via de computer, op elke plaats en tijd die de medewerker uitkomt. Voor de ontwikkeling en implementatie van e-learning is gebruik gemaakt van de expertise van CINOP (Centrum voor Innovatie en Opleidingen). Vanaf januari 2005 worden de modules bij wijze van proef getest door 10 laboranten. Wanneer de pilot goed verloopt, kunnen alle radiotherapeutisch laboranten gebruik maken van e-learning.

Lean Management Lean management is een besturingsconcept met als kern het efficiënt en flexibel inzetten van middelen om aan de wensen van de klant te kunnen voldoen. De methode is afkomstig uit de Japanse autoindustrie. In de gezondheidszorg heerst het idee dat de zorg voor de patiënt nog beter georganiseerd kan worden en dat lean management daarvoor een bruikbaar middel kan zijn. Om dit te onderzoeken is besloten lean-managementtechnieken toe te passen op de zogenaamde subacute zorg, zorg aan patiënten die binnen één week bestraald moeten worden. Er is onderzocht hoe het patiëntenproces voor de subacute zorg feitelijk verloopt. Naar aanleiding van de uitkomsten wordt bekeken of er verbeterpunten zijn en zo ja, in welke fase van het proces deze zich dan bevinden, en of de lean-managementtechnieken passen bij de organisatie. Als in 2005 blijkt dat deze vragen met ‘ja’ kunnen worden beantwoord, wordt er een project gestart waarin met lean-managementtechnieken concrete verbetering bereikt wordt voor nagenoeg alle patiëntenprocessen, in termen van efficiëntie, patiëntgerichtheid en medewerkerstevredenheid.

PRISMA PRISMA staat voor Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analysis. Bij de patiëntenbehandeling is geconstateerd dat er behoefte is aan een afdelingsbrede systematische registratie van fouten en bijna-fouten. Er is op dit moment wel sprake van een procedure voor melding van (behandel)incidenten aan een ziekenhuisbrede MIP-commissie en foutenregistratie per behandelingstoestel, maar deze procedures zijn onvoldoende systematisch gebleken. Daarom is gezocht naar een afdelingsbreed inzetbare meldingsregistratie van incidenten en is besloten PRISMA in te voeren. PRISMA dient ertoe een systematische analyse van fouten en meldingen binnen het cluster Radiotherapie mogelijk te maken. PRISMA is een analysemethodiek en geen systeem. Alle meldingen worden verwerkt in een database. Uit de analyse van fouten en meldingen ontstaan adviezen voor verbeteringen in de organisatie of in procedures.

INSYRA De afkorting INSYRA betekent INformatiserings SYsteem RAdiotherapie. Het cluster Radiotherapie maakt gebruik van verschillende informatiseringssystemen ter ondersteuning van het patiëntenproces. Deze systemen hebben echter enkele belangrijke beperkingen, zoals het ontbreken van digitale, uniforme opslag van gegevens, onvoldoende gegevensdeling tussen de verschillende systemen en

inefficiëntie en foutgevoeligheid door bijvoorbeeld het overtypen van informatie. Om deze beperkingen op te heffen is het cluster Radiotherapie op zoek naar een beter systeem. In 2004 vond een vooronderzoek plaats naar de mogelijkheden voor een nieuw, integraal informatiseringssysteem voor het cluster Radiotherapie. Het is de bedoeling dit systeem in 2005 aan te schaffen.

Speerpunten voor 2005 Vanaf 2005 staat de patiënt meer dan voorheen centraal. Uitgangspunt voor de zorg is patiëntgericht en vanuit de patiënt gezien handelen. In 2005 ligt het accent op: - het structureel aanpakken en terugdringen van fouten (invoering PRISMA); - de aanschaf van een nieuw informatiseringssysteem dat ons patiëntenproces goed ondersteunt (INSYRA); - het toepassen van lean-managementtechnieken om efficiëntie en effectiviteit van de patiëntenzorg te verbeteren.


tenvoorlichting. Inmiddels is een begin gemaakt met het vastleggen van behandeltrajecten (klinische paden) voor verschillende patiëntencategorieën. Aan de hand van deze klinische paden wordt de schriftelijke patiënteninformatie gestructureerd. Een eerste aanzet hiertoe is in 2004 gegeven; in 2005 krijgt dit een vervolg.

15

Patiëntenzorg

Tabel 1

Aantal uitwendige bestralingen (megavoltseries)

T1 T2 T3 T4 Totaal T2-eq.

2004

2003

2002

932 1167 1049 785 3933 5506

929 1364 1149 474 3916 4972

886 1430 1006 313 3635 4313

Tabel 2:

Aantal inwendige bestralingen (brachytherapie)

B1 B2 B3 B4 B5 Totaal B2-eq.

2004

2003

2002

23 41 19 39 27 149 635

4 7 18 15 13 57 280

1 9 4 23 37 205

De behandeling van patiënten is onderverdeeld in 4 categorieën. De meest geavanceerde behandeling heeft het cijfer 4, de meest eenvoudige behandeling het cijfer 1. De gegevens zijn over 3 jaar weergegeven.

Klinisch onderzoek De drie hoofdthema’s van klinisch onderzoek van het cluster Radiotherapie lieten in 2004 een belangrijke vooruitgang zien.


Voorspellen van respons op behandeling

16

Door intensieve samenwerking met andere onderzoekssecties in het NKI-AVL is meer inzicht verkregen in het bereiken van lokale genezing na bestraling bij borstkankerpatiënten. Belangrijke factoren hierbij zijn de toegediende dosis bestraling en de marge van de tumorectomie bij de borstsparende behandeling. Het blijkt ook mogelijk te zijn om met behulp van een microarray-analyse te voorspellen welke patiënten een grote kans hebben op genezing na een borstsparende behandeling waar radiotherapie deel van is.

Bij de behandeling van diverse tumoren met een combinatie van radiotherapie en cisplatin bevattende chemotherapie, wordt onderzocht of de hoeveelheid cisplatin-DNA adducten in normaal en tumorweefsel een voorspellende waarde heeft ten aanzien van respectievelijk toxiciteit en behandelrespons. In samenwerking met de afdeling Nucleaire Geneeskunde heeft het cluster Radiotherapie een nieuwe isotopenscan geïntroduceerd die het mogelijk maakt om het proces van apoptose in vivo af te beelden en te kwantificeren. Door deze zogenaamde annexine V scan voor en na de start van een radiotherapeutische en/of chemotherapeutische behandeling uit te voeren, is het mogelijk gebleken de effectiviteit van de therapie tot op zekere hoogte te voorspellen. Hiermee vormt deze niet-invasieve apoptosescan een waardevolle aanvulling op het bestaande arsenaal van voorspellende tests, in het bijzonder bij apoptose-modulerende behandelingen.

Figuur 3

Gemiddelde wachttijd per jaar

25

23 19

20 17 15

16

14

10

5

0 2004

2003

2002

2001

2000

De wachttijden zijn weergegeven in dagen.

Meer nauwkeurigheid met IGRT In 2004 was het cluster Radiotherapie in de unieke positie om als eerste ter wereld de cone beam CT klinisch in gebruik te nemen. Deze scan is een combinatie van lineaire versneller en CT scan waarmee tijdens de behandeling driedimensionale beelden van een patiënt kunnen worden gemaakt. Deze techniek heet Image Guided Radiation Therapy

(IGRT). De techniek maakt het mogelijk om precies de localisatie van de tumor te bepalen en deze vervolgens gericht te bestralen. Voor onder andere hoofd-halskanker, prostaat-, long-, borst- en maagkanker zijn er behandelingsprotocollen ontwikkeld. Om de introductie van IGRT in goede banen te leiden is een clusterbrede projectgroep opgericht waarin medewerkers uit alle disciplines samenwerken.

Meer respons op bestraling met medicamenten Voor een steeds groter aantal tumoren geldt dat de toevoeging van chemotherapie aan bestraling leidt tot een significante verbetering van de behandelresultaten. Vooral binnen de gastro-enterologische oncologie groeit het aantal indicaties voor deze radiochemotherapie. Recent heeft het cluster Radiotherapie bijvoorbeeld twee fase I-II studies naar de waarde van postoperatieve radiochemotherapie bij het maagcarcinoom afgerond. Deze resultaten vormen de basis van een grote internationale gerandomiseerde studie. Naast ‘klassieke’ cytostatica is de recente generatie ‘slimme moleculen’ een interessante bron van potentiële radiosensitizers. Vooronderzoek in het eigen laboratorium kon het synthetische lipid Perifosine identificeren als apoptose-modulator en versterker van de bestralingsrespons. De fase I studie waarin Perifosine werd gecombineerd met gefractioneerde bestraling is inmiddels succesvol afgerond. Deze onderzoekslijn wordt voortgezet met een aantal andere kandidaat-radiosensitizers zoals het celdoodreceptor ligand TRAIL en Gossypol, een specifieke remmer van Bcl-2 en Bcl-XL. De onderzoeken hebben in 2004 geresulteerd in meer dan vijftig publicaties in vooraanstaande klinische en fysische tijdschriften en in tijdschriften voor fundamenteel onderzoek. Dit succes leidde vervolgens tot honorering van vijf nieuwe projecten.


Productiecijfers

17

Patiëntenzorg Prof. Harry Bartelink ontving in 2004 de Morton M. Kligerman Award in Philadephia, USA en werd benoemd tot Honorary Member of the Societas Oncologicorum Radiotherapeuticorum Polonorum in Polen. Prof. Marcel van Herk kreeg de ESTRO Breur Medallist award toegekend.

DIAGNOSTIEK Doelstellingen Het cluster Diagnostische Oncologische Disciplines (DOD) omvat de afdelingen Pathologie, Radiologie, Nucleaire Geneeskunde, Algemeen Klinisch Laboratorium en Polikliniek Familiaire Tumoren. Het DOD voert patiëntenonderzoek uit op verwijzing van klinische specialisten en levert een belangrijke bijdrage aan klinisch-wetenschappelijk onderzoek.

Algemeen Klinisch Laboratorium De afdeling Bloedafname heeft het laatste halfjaar van 2004 systematisch de wachttijd gemeten. Uit de metingen blijkt dat 89 procent van de patiënten binnen vijftien minuten wordt geholpen. De afdeling heeft een interne klachtenprocedure. Vooral bij het preanalytisch onderzoek, dus bij de aanvragen, is het aantal meldingen verminderd. Hieruit kunnen we echter geen conclusies trekken, omdat in de praktijk is gebleken dat de meldingsbereidheid afneemt.

Productie


Benoemingen

18

Twee medewerkers van het cluster Radiotherapie zijn in 2004 benoemd tot hoogleraar: Marcel Verheij als bijzonder hoogleraar Translationele radiotherapie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en Marcel van Herk als bijzonder hoogleraar 4D Beeldverwerking in de oncologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Het cluster DOD is sterk afhankelijk van het verwijsgedrag van de andere klinische clusters. Toename van activiteiten in de klinische clusters leidt direct tot een toename van de productie in het diagnostische cluster. Net als in het vorig verslagjaar is in 2004 de productie in beperkte mate toegenomen. Op de afdeling Radiologie is het aantal CT-scans opnieuw met 10% gestegen, tot 8.062 verrichtingen. De kwaliteit van de onderzoeken is aanzienlijk verbeterd door het in gebruik nemen van een nieuwe, ultramoderne CT-scanner voor Radiologie en Radiotherapie. Op de afdeling Nucleaire Geneeskunde steeg het aantal PET-scans fors: van 385 tot 567 verrichtingen. Deze toename komt voor een groot deel ten goede aan eigen patiënten, maar ook aan patiënten van het Slotervaartziekenhuis en het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Bij het Algemeen Klinisch Laboratorium steeg vooral het aantal aanvragen -en dus het aantal patiënten – met ruim 10 procent tot 59.533. Op de afdeling Pathologie groeide het aantal histologische en cytologische puncties met 7 procent. Ook in het aantal coupes die ter inzage zijn aangeboden, is een stijging te zien: van 2863 tot 3234. De gegevens van de Polikliniek Familiaire Tumoren laten een stijging zien van het aantal counselingen (van 321 tot 377) en van het aantal verrichtingen in DNA-diagnostiek op genetische indicatie. De toegangstijd voor de meeste onderzoeken staat weliswaar onder druk, maar blijft binnen de norm. Deze bedroeg voor CT-, MRI- en PET-scans maximaal twee tot drie weken. Voor andere onderzoeken binnen het diagnostische cluster kon het overgrote deel van de patiënten direct worden geholpen.

Kwaliteitsprojecten In het kader van de invoering van het INK-managementmodel in het NKI-AVL, zijn er in 2004 op alle afdelingen van het cluster DOD nulmetingen uitgevoerd. Deze hebben geleid tot actieplannen voor het hele cluster en de afdelingen afzonderlijk.

Bij de externe controles scoort het lab redelijk tot goed. In de doorlooptijd van hematologie (twee uur), chemie (drie uur), tumormarkers en endocrinologie (twee werkdagen) en differentiatie van leucocyten (drie dagen) is de norm van 95 procent gehaald. De afdeling Hematologie heeft het stollingsapparaat vervangen. De afdeling Chemie heeft de Modular E170 met een E-module uitgebreid. Radiologie Het jaar 2004 heeft vooral in het teken gestaan van het invoeren van het nieuwe radiologie-informatiesysteem (RIS) en van het PACS (digitale archivering en verspreiding van onderzoeken). In december werden deze systemen operationeel en ging het ziekenhuis ‘digitaal’. Alle radiologische beelden worden opgeslagen in een digitaal archief en zijn voor alle bevoegden op elke locatie in huis beschikbaar. Ook alle patiëntenbesprekingen gaan via het web. De radiologen maken gebruik van spraakherkenning bij het maken van een radiologisch verslag. De afdeling heeft in 2004 een beleidsnotitie en een activiteitenplan geschreven, die in 2005 uitgevoerd worden. Onderdeel van de plannen is een visitatie door de beroepsvereniging van radiologen en radiologisch laboranten. Tevens heeft Radiologie samenwerking gezocht met enkele universiteiten, met als doel een oncologische stage voor arts-assistenten. Nucleaire geneeskunde Ook de afdeling Nucleaire Geneeskunde had in 2004 te maken met de voorbereidingen van RIS en PACS. De uitvoering van RIS is begonnen in januari 2005; enkele maanden later volgt het PACS. Ook werkt de afdeling aan de voorbereidingen voor de visitatie van de opleiding. Voor arts-assistenten van het AMC bestaat inmiddels de mogelijkheid om op de afdeling Nucleaire Geneeskunde een stage Oncologie van zes maanden te volgen. Samen met de groep Straling werkt de afdeling aan verbetering van procedures die de veiligheid van medewerkers bij straling bewaken.

Pathologie Op de afdeling Pathologie is het afgelopen jaar het Laboratorium Management Systeem (LMS) ingevoerd. Dit systeem beheerst en bewaakt het logistieke proces van de PA-laboratoria, vanaf de inname van het materiaal tot aan de laatste fase van behandeling. Uitgangspunt is het vermijden van (onherstelbare) fouten. De software ondersteunt de histologische, cytologische en immunologische onderzoeken. Voor elk onderdeel is er een aparte module: ontvangst, uitsnijden, printen coupelabels, afdrukken van werklijsten, afmelden, ontkalken, navragingen, managementinformatie en systeem beheer. Het materiaal wordt tijdens het proces geïdentificeerd met barcodes, tevens te gebruiken voor het activeren van bewerkingen van het materiaal. Gebruikers van het systeem hebben altijd inzicht in en overzicht over de verschillende stadia van de onderzoeken, zowel in totalen als in de kleinste details. De afdeling Cytologie heeft de kwaliteit van gynaecologische uitstrijkjes aanzienlijk verbeterd, door de invoering van de nieuwe ‘dunne laag’ methode (thin prep). Deze methode leidt tot dunne, goed beoordeelbare preparaten die reproduceerbaar zijn en waarbij aanvullend onderzoek mogelijk is. Speerpunt voor het jaar 2005 is kwaliteitsverbetering in de verwerking van materiaal afkomstig van longartsen en urologen. Verder is er in 2005 veel aandacht voor interne nascholing van analisten, inclusief roostervrije studiedagen. In 2004 is een start gemaakt met enkele verbeterprojecten, die in 2005 worden afgerond: ● Project Archief/weefselbank: De afdeling Pathologie is in het bezit van een zeer groot archief waarin uniek patiëntenmateriaal ligt opgeslagen. Dit archief bestaat onder meer uit ingevroren weefsel, materiaal ingebed in paraffine, coupes en een oud papieren archief. Het doel van het project is een protocol te maken waarin het gebruik van het archief wordt geregeld, zodat het materiaal niet oneigenlijk gebruikt wordt of verloren gaat. ● Project Milieu/Veiligheid: Veiligheid en milieu zijn erg belangrijk. Er wordt immers met zeer veel gevaarlijke en biologische stoffen gewerkt. Niet alleen medewerkers worden hieraan blootgesteld, maar ook patiënten, gasten en medewerkers van andere afdelingen kunnen met deze stoffen in aanraking komen als er geen veiligheidsmaatregelen worden genomen. In 2005 staan een interne risicoinventarisatie en milieu-audit op de agenda, uit te


Toekenningen

19

Patiëntenzorg voeren aan de hand van checklists. De resultaten zijn de basis voor verbetertrajecten in samenspraak met de afdeling Arbo. PFT/DNA-diagnostiek laboratorium De Raad van Accreditatie (RvA) bezocht in 2004 het DNA-diagnostieklaboratorium van de Polikliniek Familiare Tumoren (PFT). Na vervolgacties heeft het laboratorium zijn accreditatie behouden. In 2004 zijn enkele veranderingen doorgevoerd. Allereerst slaagde het DNA-laboratorium Moleculaire Pathologie (MolPa) erin twee bepalingen gereed te maken voor accreditatie: weefselidentificatie en sarcoomdiagnostiek. Dit maakte het mogelijk om in kwaliteitszin de twee DNA-diagnostieklaboratoria – MolPa en PFT – samen te voegen tot één DNAdiagnostieklaboratorium. De verrichtingen die al

Research geaccrediteerd zijn en de twee nieuwe verrichtingen worden in 2005 opnieuw ter accreditatie aangeboden bij de RvA. Het DNA-diagnostieklaboratorium Polikliniek Familiaire Tumoren heeft bovendien accreditatie verkregen voor de MLPA-techniek voor borst- en darmkankerdiagnostiek. Speerpunten PFT/DNA voor 2005 DNA-lab PFT: ● afronden van BRCA-2 DGGE (experimenteel en administratief); ● introductie van DHPLC.

3

DNA-lab MolPa: ● voorbereiden accreditatie 2006 lymfoomdiagnostiek; ● voorbereiden accreditatie 2006 FISH-analyses gevoeligheid EGFR-mutatieanalysebepaling; ● verbeteren uitslagformulieren; ● informatiemappen per bepaling; ● alle DNA/RNA-sequenties van de verschillende bepalingen in Vector NTI invoeren.

Speerpunten cluster DOD voor 2005 ● ●

●

●


NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 3 Research

●

uitvoering pilot intranet en internet; invoeren van een elektronisch ordersysteem, zodat aanvragen per computer kunnen worden ingediend. Dit leidt tot aanzienlijke vermindering van het aantal foute of onvolledige aanvragen; invoeren van een klachtenregistratie en -beheersysteem; deelnemen aan een medewerkerstevredenheidsonderzoek; invoeren van een documentenbeheersysteem, waarmee beheer en gebruik van documenten beter kunnen worden gestroomlijnd; in overleg: het uitvoeren van een uitgebreider tevredenheidsonderzoek onder aanvragers, dat wellicht nieuwe informatie geeft.

20

21

●

Research Het NKI-AVL staat voor wetenschappelijk onderzoek van het hoogste niveau. Het RNA-interferentie scheppen van een optimale onderzoeksomgeving heeft hoge prioriteit: een open en platte organisatiestructuur met minimale bureaucratie en gericht op samenwerking, in combinatie met moderne onderzoeksfaciliteiten. In 2004 kortte het ministerie van VWS de basissubsidie voor het instituut met 10 procent. Dit was een belangrijke tegenslag. De effecten van de korting zullen pas in de komende jaren duidelijk worden. Ondanks deze tegenslag floreerde het wetenschappelijk onderzoek. De wetenschappelijke output was dan ook bijzonder hoog. Er zijn belangrijke ontdekkingen gedaan, die zijn gepubliceerd in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften. De onderzoekers van het NKI-AVL genieten een uitstekende reputatie.

Een ander onderzoeksveld dat in 2004 opnieuw veel aandacht heeft getrokken, is het werk van de onderzoeksgroepen van dr. Reuven Agami en prof. dr. René Bernards. Zij hebben een effectieve methode ontwikkeld om genen te remmen in hun activiteit – de stabiele RNA-interferentie - om zo de functie van genen te kunnen bestuderen. Met deze techniek werd het voor verschillende onderzoeksgroepen in het instituut mogelijk om grootschalige screens uit te voeren om nieuwe kankergenen te identificeren. De techniek werd nog krachtiger door de toevoeging van een unieke barcode aan de genspecifieke RNAinterferentieconstructen, en het opzetten van een high-thoughput faciliteit door medewerkers van de onderzoeksgroepen van dr. Roderick Beijersbergen en prof. dr. René Bernards. Met behulp van de screens zijn nu al vijf genen geïdentificeerd, die verder inzicht geven in een signaleringsroute die in vrijwel alle kankers ontregeld is.

Onderzoek in 2004


Microarray-onderzoek

22

Sinds 2003 heeft het microarray-onderzoek een belangrijke plaats in het instituut. Bij microarrayanalyses wordt in tumormateriaal de activiteit van tienduizenden genen tegelijkertijd gemeten. Met deze gegevens kunnen de aard van de tumor en de meeste effectieve behandeling worden vastgesteld. Wetenschappelijke publicaties hierover, van onder anderen dr. Laura van ’t Veer, prof. dr. René Bernards en dr. Marc van de Vijver, trokken veel internationale aandacht. Deze resultaten konden worden behaald door nauwe samenwerking van verschillende afdelingen: de eigen NKI-AVL microarray-faciliteit, waar hoogwaardige microarrays gemaakt en geanalyseerd kunnen worden, de weefselbank onder beheer van de afdeling Pathologie waar sinds jaren weefsels van patiënten worden opgeslagen, de Wetenschappelijke Administratie die over een uitgebreide database met patiënteninformatie beschikt, de verschillende onderzoeksgroepen van het instituut en het Amerikaanse bedrijf Rosetta Inpharmatics/Merck Sharp & Dohme. Voor patiënten met een borsttumor is een betrouwbare microarray-test opgezet die gebruikt kan worden om vast te stellen of aanvullende chemothera-

pie zinvol is. Het NKI-AVL wil deze diagnostische test ook aanbieden aan patiënten van andere ziekenhuizen. Hiervoor is het bedrijf Agendia BV opgericht, dat deze test op de markt brengt. Verschillende onderzoeksgroepen hebben in 2004 microarray-analyses uitgevoerd op diverse typen tumoren. Hieruit ontstaan hopelijk nieuwe microarray-tests die de diagnose betrouwbaarder maken, zodat voor elke individuele patiënt een nog specifiekere en daarmee effectievere behandeling mogelijk wordt.

Muismodellen zijn een belangrijk hulpmiddel bij het onderzoek naar de functie van genen die betrokken zijn bij celdeling, metastase en resistentie tegen antikankermiddelen. Het instituut heeft een uitgebreide muizenfaciliteit waar nieuwe muismodellen (transgenen en knock-outs) worden gegenereerd en geanalyseerd. Verschillende onderzoekgroepen uit de Research hebben zich hiermee het afgelopen jaar beziggehouden. Met name de onderzoeksgroep van prof. dr. Anton Berns heeft belangrijke bijdragen geleverd. Bijvoorbeeld met de muismodellen voor longkanker, die nauwkeurig het ziektebeeld repro-

duceren dat we bij de mens tegenkomen. De modellen geven een gedetailleerd inzicht in de onderliggende mechanismen en daarmee in nieuwe interventiemethoden. Om het succes van interventies te kunnen volgen, worden de tumorcellen zodanig gemodificeerd dat ze licht uitzenden. Een zeer gevoelige camera kan deze kleine hoeveelheden licht waarnemen. Door deze techniek kunnen niet alleen tumorgroei en -regressie in dezelfde muis worden gevolgd, maar zijn per experiment ook minder muizen nodig. Het onderzoek met behulp van muizen heeft ook belangrijke nieuwe inzichten opgeleverd in de immuunreactie die door sommige tumoren wordt geïnduceerd. Het werk van de onderzoeksgroep van dr. Ton Schumacher heeft kennis opgeleverd over de vraag waarom sommige tumoren wel door het immuunsysteem worden herkend, maar andere niet. Deze kennis wordt gebruikt om het immuunsysteem effectiever in te zetten tegen kanker. Het werk van de groep van dr. John Haanen sluit hier goed bij aan en biedt nieuwe mogelijkheden om DNA-vaccinatie toe te passen. We hopen de verbeterde DNA-vaccinatiemethode in te zetten bij de behandeling van verschillende ziektes, niet alleen kanker. Indien succesvol, zou de methode ook


Muismodellen

23

Research

Proefdierenhuis In de oorspronkelijke bouwaanvraag uit 1994 waren ook de renovatie en beperkte uitbreiding van het Proefdierenhuis opgenomen. Een zorgvuldige afweging heeft echter uitgewezen dat de verbouwing veel ingrijpender zou moeten zijn dan oorspronkelijk was voorzien, als gevolg van de nieuwe eisen die aan proefdierenruimten worden gesteld. Bovendien kan het proefdierenhuis tijdens de verbouwing niet doordraaien zonder grote risico’s op besmetting van de muizenkolonie en het stilvallen van de fok door onder meer geluidsoverlast en niet-stabiele luchtbehandeling. Het onderzoek zou daarmee jaren vertraging oplopen en veel onderzoeksgeld zou verloren gaan. Een tijdelijk proefdierenhuis is zeer kostbaar vanwege de noodzakelijke voorzieningen. In overleg met het College bouw ziekenhuisvoorzieningen is daarom besloten in 2005 een aanvraag in te dienen voor de bouw van een geheel nieuwe proefdierenfaciliteit ter vervanging van het bestaande proefdierenhuis.

Wet- en regelgeving De weten regelgeving wordt steeds strenger en daarmee groeit de bureaucratie. Vooral projecten die door de Europese Unie gefinancierd worden, brengen een administratieve last met zich mee die vaak niet meer opweegt tegen het voordeel van het binnenhalen van zo’n project. Maar ook de Nederlandse overheid stelt steeds vaker wetten en regels op, die het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek in de weg staan. Dit legt druk op de financiële middelen die bestemd zijn voor onderzoek, onder meer doordat we extra personeel moeten inzetten voor toezicht op en uitvoering van administratieve procedures en wettelijke bepalingen, terwijl de strengere regels en omvangrijke procedures niet tot betere wetenschappelijke resultaten, tot meer welzijn voor proefdieren of grotere veiligheid leiden.

Wetenschappelijke kwaliteit De wetenschappelijke kwaliteit wordt op verschillende manieren gemeten. Een parameter is het aantal citaties naar wetenschappelijke publicaties van stafleden van het NKI-AVL gedurende twee jaar na publicatie. Een andere maat is de kwaliteit van de tijdschriften waarin de publicaties van het NKI-AVL verschijnen (de impactfactor).

Financiering geschikt kunnen worden gemaakt voor vaccinatieprogramma’s in ontwikkelingslanden. Het instituut heeft daarom ook geïnvesteerd in een faciliteit om deze DNA-vaccines te bereiden. Deze faciliteit wordt in 2005 in gebruik genomen. Een gedetailleerd inhoudelijk verslag van de verschillende onderzoekslijnen is opgenomen in het Scientific Annual Report 2004.


Renovatie

24

Het gebrek aan ruimte binnen het instituut was ook in 2004 een belangrijke belemmering voor het onderzoek. In 2004 is het nieuwe ziekenhuisgebouw in gebruik genomen en zijn de renovatieplannen voor het oude ziekenhuis uitgewerkt. Hier krijgt een groot deel van de Research een nieuw en aan de tijd aangepast onderkomen. Naar verwachting is eind 2006 de eerste fase van de renovatie afgerond en kan een groot deel van de Research de nieuwe behuizing betrekken. Vervolgens start de verbouwing van de huidige researchvleugel. Pas als ook die renovatie is voltooid, beschikt het instituut over vol-

Financiering van het wetenschappelijk onderzoek blijft een heikel punt. De korting van 10 procent op de basissubsidie, die het ministerie van VWS in 2004 doorvoerde, is des te pijnlijker omdat de financiering in de jaren daarvoor ook al achterbleef bij de toename van de kosten. Ook de basissubsidie van KWF Kankerbestrijding vertoont geen groei; gezien de economische recessie wordt zelfs een afname voorzien. De projectsubsidie daarentegen blijft wel toenemen. In de periode 1981 tot en met 2004 is de vaste bijdrage van het ministerie van VWS met 33 procent toegenomen, die van KWF Kankerbestrijding met 206 procent en die van de projectfinanciering met 855 procent. De groei van de projectsubsidies en de teruggang in de basissubsidie stellen ons voor een groot probleem omdat projectsubsidies vrijwel nooit kostendekkend zijn. Uit de basissubsidie moeten wij kostbare onderzoeksfaciliteiten en overhead financieren. Door de strengere weten regelgeving dreigt de overhead echter steeds groter te worden. Bezuinigen is onontkoombaar. Een van de voorgenomen maatregelen is het niet vervullen van vacatures voor wetenschappelijke stafposities. Dit staat haaks op het beleid van de regering om de kenniseconomie te stimuleren.

Projectaanvragen In 2004 hebben stafleden nieuwe projectaanvragen ingediend bij onder meer KWF Kankerbestrijding. KWF Kankerbestrijding honoreerde 17 projecten van de 29 projecten (een score van 59 procent); het landelijk gemiddelde (NKI-AVL niet meegerekend) lag onder de 20 procent. KWF Kankerbestrijding organiseerde in 2004 een speciale projectenronde voor klinische projecten. Hierin zijn vier van de vijf door het NKI-AVL inge-

diende projecten gehonoreerd (landelijk werd 40 procent gehonoreerd). Twee van onze jonge projectleiders, dr. Bas van Steensel en dr. Reuven Agami, hebben een prestigieuze European Young Investigator Award gewonnen. In Europa zijn slechts 25 van deze Awards uitgereikt, waarvan dus 2 aan onderzoekers van het NKI-AVL. Ook de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de Europese Unie hebben diverse projectaanvragen van het NKI-AVL gehonoreerd.

Onderzoekers Veel stafleden van het NKI-AVL bekleden leerstoelen aan een Nederlandse universiteit. In 2004 werd het aantal leerstoelen verder uitgebreid. Dr. Titia Sixma

Tabel 1 Publicatiejaar

Wetenschappelijke kwaliteit Aantal publicaties

Totale impact

Citaties

1998

287

1392

4086

1999

280

1766

3474

2000

270

1664

3551

2001

298

1573

3991

2002

349

2455

7436


doende ruimte om alle activiteiten adequaat onder te brengen. De fasering van de renovatie betekent ook dat de Research halverwege 2005 een tijdelijk laboratorium krijgt in de voormalige polikliniek.

25

Research werd aangesteld als hoogleraar bij de Universiteit van Rotterdam, dr. Marcel Verheij en dr. Hein te Riele bij de Vrije Universiteit in Amsterdam en dr. Marcel van Herk bij de Universiteit van Amsterdam. Jaarlijks selecteert de Nationale Adviesraad van het Instituut een veelbelovende, jonge onderzoeker voor de Antoni van Leeuwenhoek Prijs. De AVL-prijs 2004 werd toegekend aan drs. Jenny Hendriks uit de onderzoeksgroep van prof. dr. Jannie Borst. Het onderzoek van Jenny Hendriks heeft belangrijke inzichten opgeleverd over moleculen op het oppervlak van immuuncellen. Een aantal onderzoekers heeft in 2004 belangrijke internationale prijzen gewonnen. Prof. dr. René Bernards ontving de Josephine Nefkens Prijs, prof. dr. Neil Aaronson de Fox Memorial Price en prof. dr. Marcel van Herk de Breur Award. In 2004 is een nieuw staflid benoemd: dr. Huib Ovaa. In zijn onderzoek maakt hij gebruik van zelfgemaakte chemische verbindingen om de biochemische processen in cellen te bestuderen.

Onderwijs toewijding zorggedragen voor de elektronenmicroscopie in het instituut en wij zijn haar daar zeer erkentelijk voor.

Site visitors In 2004 zijn twee site visits gehouden ter beoordeling van de wetenschappelijke en organisatorische kwaliteit van het onderzoek in de secties Medische Oncologische Disciplines, Moleculaire Genetica en Moleculaire Biologie. De site visitors waren over het algemeen zeer positief over het uitgevoerde onderzoek en hebben enkele punten ter verbetering aangedragen. Ook voor 2005 zijn site visits gepland.


4

De ingezette onderzoekslijnen worden in 2005 gecontinueerd, met speciale aandacht voor de toepassingen van microarray-analyse en RNA-interferentie in combinatie met grootschalige screens (en de daarbij behorende robotisering). Ook de massaspectrometrische analyse van eiwitten voor diagnostische doeleinden blijft in 2005 een speerpunt. Deze benadering biedt veel perspectieven om enerzijds kanker in een vroeg stadium te detecteren en anderzijds het effect van behandelingen op eenvoudige wijze te volgen. Verder investeert de Research in 2005 in nieuwe apparatuur voor (digitale) microscopie, cel-, eiwiten microarray-analyse en high-thoughput analyse.

26

Enkele stafleden verlieten het instituut. Dr. René Medema heeft een leerstoel aanvaard bij de Universiteit van Utrecht en dr. Peter ten Dijke werd aangesteld als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit van Leiden. Prof. dr. Wolter Mooi vertrok om een positie te bekleden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en dr. Jero Calafat bereikte de pensioengerechtigde leeftijd. Zij heeft 39 jaar lang met veel

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 4 Onderwijs


Een gedetailleerde opsomming van de onderzoeksplannen voor 2005 is te vinden in het Activiteitenplan 2005.

27

Onderwijs onderzoek, diagnostiek, behandeling en zorg in de oncologie. Het opleidings- en ontwikkelingsbeleid stuurt aan op het behouden en versterken van deze positie. Goed opgeleide, gemotiveerde en professionele medewerkers die zich met passie en kunde inzetten, zijn de kritische succesfactor voor het bereiken van de organisatiedoelstellingen. Kunde betekent professionele deskundigheid en persoonlijke ontwikkeling. Het opleidings- en ontwikkelingsbeleid heeft dus tevens tot doel medewerkers te inspireren en te motiveren, hen te stimuleren buiten de kaders te denken en initiatieven te nemen. De uitdaging voor de komende jaren blijft het leren en ontwikkelen van medewerkers te verbinden aan bekwaamheid en goed presteren in de dagelijkse praktijk.


Doelstellingen

28

De doelstelling is, net als in andere jaren, het handhaven en vergroten van deskundigheid van de medewerkers, zodat zij gekwalificeerd en bekwaam blijven of worden en bijdragen aan de organisatiedoelstellingen. Daarbij wordt de werkplek meer en meer een leerplaats, vanuit de overtuiging dat werken en leren met elkaar verbonden moeten zijn om het beste resultaat te bereiken. De vraag hierbij is steeds: hoe kunnen we leersituaties in de praktijk optimaal benutten? Goede sociale contacten, steun en feedback van collega’s en leidinggevenden en coaching op de werkplek zijn onmisbaar. De dagelijkse drukte maakt het wel eens lastig om tijd vrij te maken voor het overdenken en bespreken van situaties om hiervan te leren. Toch besteedt het NKI-AVL hier op verschillende manieren aandacht aan. Voorbeelden zijn dagevaluaties, medische en psychosociale besprekingen, intercollegiale toetsing, trainingen voor teamontwikkeling, intervisies en coaching. Elke afdeling legt hierbij eigen accenten, bijvoorbeeld door het verbeteren van bestaande structuren of het inzetten van nieuwe elementen.

Organisatieontwikkeling De opgave voor het management en de dienst Personeel & Organisatie is het organiseren van een clusteroverstijgend opleidings- en ontwikkelingsbeleid dat past bij de vraagstukken en ambities van de hele organisatie. Dit betekent een combinatie van leren en organisatieontwikkeling, zoals bijvoorbeeld

bij de leergang Leidinggeven die in 2004 geheel is herzien. Na de nieuwe start van de leergang spreken we nu van een management development traject dat visie, kernwaarden en doelstellingen van de organisatie vertaalt in strategieën, beleid en concreet gedrag. Casuïstiek en vragen uit de dagelijkse praktijk van leidinggevenden staan hierbij centraal. Deelnemers van het traject zijn managers, afdelingshoofden en projectleiders, teamleiders, coördinatoren en laboratoriumbeheerders. De groepen zijn per niveau organisatiebreed samengesteld. Dit stimuleert leren van elkaar, en uitwisseling van kennis en ervaring, en biedt een duidelijke meerwaarde: het optimaliseren van samenhang en samenwerking tussen de clusters.

Professionele ontwikkeling Stages binnen het NKI-AVL Het NKI-AVL stelt vele opleidingsplaatsen beschikbaar, waaronder medische opleidingsplaatsen binnen de algemene chirurgie, KNO, urologie, medische oncologie, radiotherapie en plastische en reconstructieve chirurgie. Ook zijn er op de afdeling Radiotherapie 15 cursisten in opleiding tot radiotherapeutisch laborant. De Research organiseert een groot aantal stageplaatsen voor onderzoekers in opleiding, zowel nationaal als internationaal. Maar ook bij het Facilitair Bedrijf en afdelingen als Diëtetiek en de dienst Begeleiding en Ondersteuning leren stagiaires het vak.

In 2004 hebben 8 HBO-verpleegkundigen stage gelopen op de verpleegetages. Voor 4 van hen mondde de als leerzaam en prettig ervaren stage uit in een sollicitatie. Deze nog jonge medewerkers werken, na een periode van zorgvuldig inwerken, nu toe naar de vervolgopleiding Oncologieverpleegkunde. Het NKI-AVL ontwikkelt en voert deze opleiding uit. Er nemen nog 15 andere ziekenhuizen aan onze opleiding deel. In 2004 waren er 52 in- en externe cursisten. De externe cursisten volgen in het NKI-AVL de opleiding en leren in de praktijk van hun eigen ziekenhuis. Het afgelopen jaar hebben de opleidingsadviseurs van het NKI-AVL de deelnemende ziekenhuizen – ondermeer AMC, OLVG, Sint Lucas Andreas, Rijnstate en MCA - begeleid bij het behalen van een landelijke erkenning voor hun leerplaatsen zodat ook zij nu officieel erkende oncologieverpleegkundigen kunnen opleiden. Kortom: stimulerende PR voor het vak, deze grootste vervolgopleiding Oncologieverpleegkunde die gemotiveerde en goede verpleegkundigen aantrekt.

die eisen stellen aan behandeling en zorg. De vraag: hoe bedienen we de patiënt optimaal en bewaken we tegelijkertijd de grenzen van de mogelijkheden, komt dan ook steeds vaker bovendrijven. Bureau Opleidingen verzorgde in 2004 een training voor radiotherapeutisch laboranten, receptiemedewerkers van de Polikliniek en medewerkers van het Voorlichtingscentrum. In 2005 start een training voor verpleegkundigen.

Facilitair Bedrijf Het Facilitair Bedrijf heeft in 2004 een opleidingsplan ontwikkeld. Speerpunten zijn onder meer klantgericht werken, voldoen aan wettelijke normen zoals het hanteren van de noodstroomvoorziening, en de inhoudelijke verdieping in de verschillende vakgebieden. Deze speerpunten zijn concreet uitgewerkt aan de hand van het INK-kwaliteitsmodel. Voor 2005 staat het clusterbrede leertraject Klantgericht werken op de agenda en voor medewerkers van de Technische Dienst het leertraject Schakelbevoegd zijn.

Nurse practitioners

Oncologie voor doktersassistenten

In 2004 heeft het NKI-AVL ook een mastererkenning verworven voor de nurse practitioners in Advanced Nursing Practice. In de bedrijfsopleiding Nurse Practitioners, georganiseerd in samenwerking met Hogeschool INHOLLAND, reikt het NKI-AVL medische kennis aan over diagnostiek, oncologische aandoeningen en behandeling, bestrijding van symptomen en farmacologie. Ook leren cursisten de klinische vaardigheden voor oncologische patiëntenzorg: het afnemen van een medische anamnese, het verrichten van lichamelijk onderzoek, het vaststellen van problemen en het behandelen hiervan aan de hand van medische protocollen. Daarnaast werken de nurse practitioners in opleiding in het NKI-AVL aan praktijkopdrachten, begeleid door een mentor, een medisch specialist. Hogeschool INHOLLAND neemt bijvoorbeeld modules als Rolontwikkeling en Verpleegkundig onderzoek voor zijn rekening. Wie de opleiding met succes afrondt, ontvangt een internationaal erkend diploma. Tot nu toe hebben 7 nurse practioners het diploma behaald (4 in 2004 en 3 in 2005). Voor de nurse practitioners die in het verleden de opleiding afgerond hebben, onderzoeken we of ze alsnog de mastererkenning kunnen verwerven aan de Hogeschool.

In 2004 startte ook het leertraject Oncologie voor de doktersassistenten op de polikliniek. Zij doen in dit eenjarige traject specifieke kennis en vaardigheden op voor oncologie. De nadruk ligt op kennis van de ziekte, behandeling, communicatie en verwerking. Docenten zijn oncologieverpleegkundigen, medici en een communicatietrainer. De twaalf cursisten oefenen ook met praktijkopdrachten, onder begeleiding van teamleiders.

De patiënt als klant Communicatie en samenwerking waren ook belangrijke thema’s voor training en opleiding. Patiënten worden klanten: kritische en mondige zorgvragers

Intensieve zorg Het leertraject Intensieve zorg ging eveneens van start in 2004. Een kopopleiding van drie maanden na de vervolgopleiding Oncologieverpleegkunde, bestemd voor medewerkers van de vijfde en zesde verpleegetage en de weekend-, avond- en nachthoofden. De afdeling Intensive Care zette samen met Bureau Opleidingen een uitgebreide bijscholing van drie dagen op, met als doel het actualiseren van kennis en het oefenen in het hanteren van ethische dilemma’s.

E-learning In 2004 is een nieuwe vorm van leren geïntroduceerd: e-learning. Leren met behulp van de computer, als aanvulling op andere leervormen. Bij de afdeling Radiotherapie vraagt het inwerken van radiotherapeutisch laboranten in opleiding en van nieuwe medewerkers veel inspanning door de complexe materie. Oefenen met apparatuur zoals de


Het NKI-AVL positioneert zich als hét kenniscentrum op het gebied van

29

Onderwijs Overzicht van opleidingen, scholingen en trainingen van het NKI-AVL 2004*

Speerpunten voor 2005 Omdat de praktijk een steeds belangrijkere plaats inneemt voor effectief opleiden moet het NKI-AVL aan de hand van criteria inzichtelijk maken een goed leerbedrijf te zijn. Criteria hiervoor zijn opgesteld door landelijke organen voor beroepsonderwijs zoals de OVDB en de ECABO. Ook hogescholen en universiteiten zoeken meer samenwerking. Om dit vorm te geven, is een goed stagebeleid nodig. In april 2005 gaat een projectgroep aan de slag om het stagebeleid te ontwikkelen en te implementeren in de clusters.

Extern kennis overdragen Het NKI-AVL heeft zijn naam als hét kenniscentrum op het gebied van oncologie hoog te houden. Hierin ligt een belangrijke taak voor de vele professionals van het NKI-AVL: het uitdragen van hun kennis en kunde aan externe collega’s, ervaren of beginnende beroepsbeoefenaren. Alle clusters leveren bijdragen in cursussen, op symposia en in opleidingen op universitair, HBOen MBO-niveau. Ook nemen NKI-AVL medewerkers deel aan externe projectgroepen en vervullen ze bestuursfuncties om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de oncologische zorg. Op 10 juni 2004 organiseerde het NKI-AVL het tiende verpleegkundig en paramedisch symposium Zorg op Koers, van diagnostiek tot nazorg. Het symposium was een groot succes en werd door de deelnemers gewaardeerd met een 7.9. Het aantal deelnemers groeide van 200 in 2001 naar 300 in 2003 tot 400 deelnemers in 2004.


In 2004 is de nascholing voor huisartsen weer opgepakt. Huisartsen uit de regio kregen in juni een nascholing aangeboden over het mammacarcinoom en in november over het longcarcinoom. Op beide bijeenkomsten waren ongeveer 55 huisartsen aanwezig. Zij waardeerden de nascholing als goed en nuttig. Ook in 2005 zijn er twee nascholingen voor huisartsen.

30

In oktober 2004 organiseerden post-docs uit verschillende research-instituten de postdocretraite. Drie dagen lang wisselden ongeveer 120 postdocs uit verschillende onderzoeksinstituten kennis en ervaring uit, geïnspireerd door interessante gastsprekers. De retraite staat ook voor 2005 op het programma.

In de leertrajecten krijgt de verbinding tussen werken en leren concreet gestalte. Leersituaties in de praktijk staan centraal. De binding ontstaat door goede sociale contacten, steun en feedback van directe collega’s en leidinggevenden in de praktijk. Dit stelt eisen aan de samenwerking en de stijl van leiderschap. De nieuwe leergang Leidinggeven heeft dit als uitgangspunt, maar ook in de opzet van nieuwe leertrajecten komt het steeds meer tot uiting. In 2005 komt er een nieuw leerplan voor de dienst Informatievoorziening en Financiën. Na de reorganisatie van 2004 en begin 2005 gaat hier het leertraject ‘Dienstbaarheid, deskundigheid en doortastendheid’ van start. In de leergang Leidinggeven is in 2004 het Persoonlijk Ontwikkel Plan voor leidinggevenden in de organisatie geïntroduceerd. In 2005 wordt het POP verder ontwikkeld en geïmplementeerd. Het POP wordt onder meer ingebed in het functioneringsgesprek. In 2005-2006 komt er een kwaliteitsbeleid dat het effect van scholing en training op het functioneren van medewerkers en de organisatie evalueert. In 2005 vraagt het NKI-AVL subsidies voor leeractiviteiten aan bij de Europese Sociale Fondsen (ESF). Deze subsidies worden voor activiteiten tot 2007 verstrekt. Bureau Opleidingen en de dienst Informatievoorziening en Financiën proberen de subsidies te verwerven.

2004 Standaard aanbod

Doelgroep

Deelnemers

Computertrainingen Reanimatie Leergang leidinggeven Veilig werken in laboratoria Stralingshygiëne niveau 5B Omgaan met fysieke belasting Basisopleiding Bedrijfshulpverlening (BHV) Herhalingscursus BHV EHBO basis EHBO herhaling Presentatievaardigheden Werkbegeleiding Brede kennismaking met kanker Scholing voor arts-assistenten Brown Bag Lunch Informatieprogramma voor verpleegkundigen

Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Researchmedewerkers Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Organisatiebreed Oncologieverpleegkundigen Organisatiebreed arts-assistenten Oncologieverpleegkundigen MBO-V en HBO-V studenten

111 341 69 41 40 27 12 44 8 62 16 30 14 13 700 300

Organisatiebreed

104

Spreekuurassistenten Oncologieverpleegkundigen/WAN-hoofden ICU-verpleegkundigen RT en DBO Oncologieverpleegkundigen OIO-ers Opleidingsadviseurs Bureau Opleidingen Radiologisch laboranten Nurse Practitioners Nurse Practitioners Nurse Practitioners Verpleegkundigen en laboranten Oncologieverpleegkundigen ICU-verpleegkundigen WAB DIF Voedingsassistenten RT Verpleegkundigen MOD Medewerkers FB Afdelingsassistenten en verpleegkundigen Verpleegkundigen Secretaresses RT-arts-assistenten Stafverpleegkundigen Paramedici RT Leidinggevenden Secretaresses Huisartsen Internisten en internisten i.o.

12 11 21 89 162 10 7 24 4 6 3 14 24 3 4 13 29 19 18 12 10 6 9 2 6 6 4 5 110 60

Aanbod op maat Teambuilding trajecten (RT, MBTI 6e ) Leergang Oncologische zorg Leertraject Intensieve zorg Bijscholing ICU Omgaan met eisend patiëntengedrag Begeleide intervisie Writing and presenting English Professionaliseringstraject Opleidingskunde Communiceren met kankerpatiënten Basisprincipes röntgenonderzoek Farmacologie Maag- en darmcarcinoom Voorbehouden handelingen Good Clinical Practice Instructeurcursus BLS Communicatietraining Klantgericht werken Goede voeding voor kankerpatiënten en dieetleer Arborichtlijn ingrijpende gebeurtenissen Het maken van een ECG Veilig werken met gevaarlijke stoffen Veilig werken met cytostatica Effectief schrijven Zakelijk Engels Stralingsbescherming RT niveau 3M LIFO training Coaching en beoordeling Coachingstrajecten Notuleren Nascholing huisartsen (mamma- en longcarcinoom) Doorlopende nascholing medische oncologie


Simulator staat ook op het programma, maar deze is meestal in gebruik voor patiëntenzorg, zodat de oefenmogelijkheden beperkt zijn. Met het nieuwe e-learning-programma kan de student of medewerker nu eerst kennis vergaren en oefenen op de computer. Door deze goede voorbereiding vraagt het oefenen in de praktijk veel minder tijd. Een ander groot voordeel is dat het programma ook thuis gebruikt kan worden. Dit stimuleert zelfstandig en flexibel leren. Ook voor 2005 en 2006 staan er diverse e-learningtrajecten op het programma.

31

Onderwijs

5


Vervolg 2004 Bijscholing/training

Doelgroep

Vervolgopleiding Oncologieverpleegkunde Bedrijfsopleiding Oncologieverpleegkunde Opleiding Nurse Practitioner Opleiding Helpende niveau 2 Opleiding Advanced Nursing Practice Opleiding Radiotherapeutisch laborant/MBRT Vervolgopleiding Researchopleiding radiotherapie Master of science radiation oncology in Europe Opleiding tot radiotherapeut Klinisch fysicus radiotherapie Deelname opleiding tot chirurg Vervolgopleiding Chirurgische oncologie (CHIVO) Deelname opleiding tot KNO-arts (AMC) Vervolgopleiding Hoofd-halsoncologie en –chirurgie Deelname opleiding tot plastisch chirurg Deelname opleiding tot uroloog Deelname opleiding Interne geneeskunde Opleiding Aantekening Medische oncologie

Verpleegkundigen Verpleegkundigen Oncologieverpleegkundigen Zorgassistenten Oncologieverpleegkundigen Radiotherapeutisch laboranten RT-laboranten Radiotherapeutisch laboranten Radiotherapeutisch laboranten Artsen Fysici Artsen (i/o) Chirurgen KNO-artsen (i/o) KNO-artsen Artsen (i/o) Urologen (i/o) Artsen Internisten

Stages research/medici

Doelgroep

Stage junior-coassistenten UVA Oudste co-schap UVA Experimentele Oncologie OOA / PhD-degree OOA / terugkomdag

Medisch studenten Medisch studenten (Medische) biologie studenten Afgestudeerde studenten Afgestudeerde studenten

Aantal 52 12 4 4 2 15 3 3 3 9 5 2 1 1 1 1 2 2 2 Aantal 30 8 34 120 110


NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 5 Ondersteunende afdelingen

*Het overzicht pretendeert niet volledig te zijn maar geeft wel een indruk van de opleidingsactiviteiten van het NKI-AVL.

32

33

Ondersteunende afdelingen In 2004 maakte het Facilitair Bedrijf een start met het verbeteren van haar dienstverlening onder het motto: de klant centraal, maar niet zonder kostenbeheersing. Ook heeft het Facilitair Bedrijf veel tijd besteed aan het verhelpen van kinderziektes van het nieuwe gebouw. Het motto van de Dienst Automatisering was in 2004: digitalisering.

stakeholders. Niet alleen de opening op zich heeft veel landelijke aandacht gekregen, ook de die dag gepresenteerde discussienota ‘Oncologische zorg in Nederland: een pleidooi voor kankercentra’ trok belangstelling van de media. In 2004 is voor de duur van één jaar een coördinator nieuwe media aangetrokken om het nieuw te ontwikkelen intra- en internet beter op elkaar te laten aansluiten.

Dienst Automatisering

Het Facilitair Bedrijf omvat de afdelingen Technische Dienst, Audiovisueel Centrum, Hotel, Communicatie en Inkoop & Logistiek. In 2004 is een start gemaakt met de implementatie van het INK- managementmodel. Het Facilitair Bedrijf had hierin wat achterstand opgelopen door de drukke werkzaamheden rond de nieuwbouw in 2003. Het Facilitair Bedrijf streeft naar verbetering van de dienstverlening onder het motto: de klant centraal, maar niet zonder kostenbeheersing. Het INK-model is een goed instrument om de verdere professionalisering vorm te geven. Dit gebeurt onder meer door een verandering van ad hoc naar planmatig werken, zonder daarbij de flexibiliteit te verliezen. Ook resultaatmeting met gebruikmaking van prestatieindicatoren is een belangrijk onderdeel van de implementatie van het INK-model.

Bezuiniging Het jaar 2004 stond ook in het teken van bezuiniging. Om de begroting sluitend te krijgen zijn er doelstellingen voor besparing vastgesteld. Naast de ‘standaard’ bezuinigingsopdracht die elk cluster opgelegd kreeg, gold voor de afdeling Inkoop & Logistiek een extra besparingsopdracht van € 300.000. Deze doelstelling is gehaald. Daarnaast is het Facilitair Bedrijf erin geslaagd ook andere bezuinigingen te realiseren, bijvoorbeeld in de inkoop van levensmiddelen. Het bezuinigingstraject krijgt in 2005 een vervolg.


Nieuwbouw en renovatie

34

Het Facilitair Bedrijf heeft in 2004 veel tijd besteed aan het verhelpen van kinderziektes van het nieuwe gebouw. Aan sommige onderdelen, zoals het klimaat in de binnenstraat en op de Polikliniek, wordt ook in 2005 nog gewerkt. Na de ingebruikname van het nieuwe ziekenhuis in september 2003 bleek dat de verschillende clusters nog veel wensen hadden op het gebied van bijvoorbeeld verlichting, elektriciteit en inrichting. In een uitgebreide inventarisatieronde zijn deze wensen verzameld en inmiddels is een

groot deel hiervan gerealiseerd. Om te voorkomen dat dit opnieuw gebeurt bij de renovatie, werkt het Facilitair Bedrijf sinds vorig jaar intensief samen met de bouworganisatie. Het Facilitair Bedrijf wordt nu meer betrokken bij het opstellen van de renovatieplannen. Als voorbereiding op de komende renovatie, heeft het Facilitair Bedrijf een aantal afdelingen verhuisd naar een tijdelijke huisvesting (garderobes, kantorenschoonmaak en een deel van de Radiotherapie).

Prioriteiten voor 2005 Het jaar 2005 staat voor een belangrijk deel in het teken van de renovatie. Bijna alle afdelingen (met uitzondering van de patiëntenvoeding en afdeling Communicatie) verhuizen voor een kortere of langere periode naar een tijdelijk onderkomen. Het Facilitair Bedrijf coördineert en voert daarnaast alle verhuizingen in de totale organisatie uit. Ook de implementatie van het INK-model vraagt in 2005 nog de nodige aandacht. De leidinggevenden en teamleiders van het Facilitair Bedrijf worden hier intensief bij betrokken.

PR & Voorlichting Het vergroten van de herkenbaarheid van het NKI-AVL blijft een belangrijke activiteit van de afdeling PR & Voorlichting. Hiervoor is in 2004 een communicatieplan opgesteld waarin de positie van het NKI-AVL ten opzichte van de verschillende stakeholders opnieuw is geformuleerd. Naar aanleiding hiervan is onder meer een nieuwe bedrijfsfilm van het NKI-AVL gemaakt, heeft het NKI-AVL een nieuw logo gekregen en is er een brochure over het nieuwe ziekenhuis verschenen. Verder heeft de afdeling PR & Voorlichting verschillende publicaties van onderzoekers van het NKI-AVL in wetenschappelijke bladen publicitair ondersteund, hetgeen heeft geleid tot aandacht in diverse algemene en vakmedia. Ook de opening van het nieuwe ziekenhuis op 22 juni door Hare Majesteit Koningin Beatrix, tevens beschermvrouwe van het NKI-AVL, is benut voor een sterkere positionering ten opzichte van de

Digitalisering was het motto voor 2004. Na het cluster Radiotherapie is in 2004 ook de Röntgenafdeling geheel gedigitaliseerd. Dit houdt in dat er geen film meer wordt gebruikt voor onder andere de CT- of MRI-scan. In 2004 werd ook de nieuwe dienst Storage On Demand beschikbaar gesteld, een systeem dat het mogelijk maakt opslagcapaciteit via het netwerk toe te wijzen aan bepaalde groepen gebruikers. Vooral de researchafdelingen maken gretig gebruik van deze faciliteit. Minder in het oog springend, maar daarom niet minder belangrijk, zijn de verbeteringen in apparatuur en systemen. Het pc- en het serverpark zijn grotendeels gestandaardiseerd en de verouderde systemen van het ZIS (Ziekenhuis Informatie Systeem) zijn vervangen. Daardoor is de Dienst Automatisering beter in staat garant te staan voor beschikbaarheid en performance van deze systemen. Het is tevens een voorbereiding op de nog aan te schaffen onderdelen van het toekomstig EPD (elektronisch patiënten dossier). Op dit moment werkt het NKI-AVL in de zorg nog voor een groot deel met papieren documenten, zoals de statussen en de onderzoeksuitslagen. Dit gaat in de toekomst veranderen. De Dienst Automatisering is nauw betrokken bij de analyse waarbij onderzocht wordt hoe ICT het primaire proces optimaal kan ondersteunen. In 2005 verwachten we een start te kunnen maken met het invoeren van de eerste onderdelen van het EPD. Ook de implementatieplanning van overige EPD-onderdelen staat op de agenda. Vanaf 2005 maakt de Dienst Automatisering een omslag van renovatie naar innovatie. Het doel is de dienstverlening te verbeteren, bijvoorbeeld aan de researchafdelingen, waar medewerkers ook op afstand met NKI-AVL-data moeten kunnen werken.

Centrale Kankerbibliotheek (CKB) In 2004 is het beleid van de bibliotheek niet ingrijpend gewijzigd. De nadruk ligt nog altijd op het ontsluiten van informatie door een goed gebruik van informatietechnologie. De herziening van de webinterface van de catalogus kon helaas niet afgerond worden, onder andere doordat het beschikbaar komen van de nieuwe versie van de programmatuur vertraging opliep. De plannen van de bibliotheek om de catalogus uit te breiden met een biografisch gegevensbestand, foto’s, historische documenten en archivalia zijn daarom doorgeschoven naar 2005. Wel maakte de CKB een begin met het samenstellen van een elektronisch bestand met daarin de bibliografische gegevens van overdrukken van publicaties uit het instituut. Dit deel van de collectie was alleen nog via een kaartcatalogus ontsloten. Het is de bedoeling dat bij het honderdjarig bestaan van het NKI-AVL (in 2013) een complete NKI-AVL-bibliografie (elektronisch en/of op papier) gepubliceerd kan worden. Het Historisch Genootschap van het NKI-AVL, onder voorzitterschap van de bibliothecaris, overweegt om hieruit een selectie te maken en te annoteren en deze te publiceren als verkort overzicht van de medisch-wetenschappelijke ontwikkelingen en hoogtepunten uit de geschiedenis van het instituut.

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 5 Ondersteunende afdelingen

Facilitair Bedrijf

35


Wetenschappelijke administratie

36

Ondanks het feit dat er veel meer jaargangen van tijdschriften in elektronische vorm voor NKI-AVLmedewerkers toegankelijk zijn via internet, is het aantal aanvragen voor fotokopieën dat naar andere bibliotheken gestuurd wordt niet minder geworden. Er valt een toename te bespeuren in het gebruik van internet voor literatuurzoekacties. Dit resulteert in grotere belangstelling van artsen, onderzoekers en secretariaatsmedewerkers voor de cursussen die de bibliotheek verzorgt: literatuur zoeken in PubMed en Bibliografieën maken met Reference Manager. De CKB organiseert deze korte cursussen op verzoek. In 2004 zijn meerdere cursussen georganiseerd, voor groepen van vier tot zeven personen. Naar verwachting zal deze trend zich in 2005 voortzetten. In 2005 moet de bibliotheek verhuizen naar een tijdelijke huisvesting. In die periode is hooguit een klein deel van de boekencollectie beschikbaar. Voor de periode dat de eigen collectie aan (oude) boeken en gedrukte tijdschriften niet toegankelijk is, verwacht de bibliotheek meer aanvragen voor documenten die bij andere bibliotheken ingediend moeten worden. Dit betekent niet alleen kostenverhoging maar ook een grotere werklast voor de bibliotheek, nog afgezien van de logistieke begeleiding en het extra (administratieve) werk dat de verhuizing van de collectie met zich meebrengt.

De afdeling Wetenschappelijke Administratie is het datacentrum voor patiëntgebonden en fundamenteel onderzoek op grond van biostatistische expertise, gecentraliseerde gegevensverzameling en –verwerking en ‘online’ diensten. De database met medische gegevens van de afdeling bevat informatie over patiënten-karakteristieken, eigenschappen van de tumor, behandelingskenmerken en follow-up en dient dikwijls als basis voor onderzoeksprojecten. Sinds 1977 worden alle benigne en maligne aandoeningen door het registratiebureau gedocumenteerd. In 2004 zijn 6500 nieuwe patiënten geregistreerd in de database. Deze bevat op dit moment meer dan 120.000 registraties. Ongeveer 80 onderzoeksprotocollen waren actief in het NKI-AVL en 800 patiënten namen hieraan deel. De verdeling is als volgt: 24 procent van de patiënten was opgenomen in studies voor longkanker, 21 procent in borstkankerstudies, 17 procent in gastro-intestinale studies en 6 procent in hoofd-halsonderzoek. De afdeling stelt alle nieuwste informatie over klinische trials beschikbaar op het intranet in TRION (Trials-On-Line). De afdeling fungeert tevens als nationaal statistisch datacentrum voor o.a. studies goedgekeurd door de Commissie Klinisch Toegepast Onderzoek van KWF Kankerbestrijding (CKTO-studies), studies van de Nederlandse Vereniging voor Longartsen en Tuberculose (NVALT), studies van de Dutch Colorectal Cancer Group (DCCG) en studies van de farmaceutische industrie. Voor 25 nationale en internationale studies heeft de afdeling randomisatiediensten verleend met het op de afdeling ontworpen ALEArandomisatiesysteem. In 2004 zijn 1357 patiënten geregistreerd in deze studies. De afdeling ging in juni 2004 van start met een Europees project, TENALEA, voor de ingebruikname van dit systeem door andere Europese kankercentra. Met steun van de Europese Gemeenschap werkt de biostatistische groep, in samenwerking met de Universiteit van Oxford, verder aan de systematische meta-analyse van gerandomiseerde trials op het gebied van prostaatkanker.

Kwaliteitszorg

6 NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 6 Kwaliteitszorg


37

Kwaliteitszorg Figuur 1

INK-managementmodel

De kwaliteitszorg stond in 2004 in het teken van meer sturing van activiteiten

Waardering door medewerkers

Medewerkers

door het management, met behoud van flexibiliteit en patiëntgerichtheid. De focus lag hierbij op een meer systematische aanpak van kwaliteitsmanagement in de clusters. Op clusterniveau is ervaring opgedaan met het INK-management-

Leiderschap

Strategie & beleid

Processen

Waardering door klanten & leveranciers

Eind resultaten

model als ordeningskader en als analyse-instrument. Deze decentrale aanpak leidde tot de behoefte aan meer duidelijkheid over de positionering van het

Waardering door de maatschappij

Middelen

NKI-AVL in het nationale en internationale veld van zorg, in onderzoek en onderwijs en in clusteroverstijgend beleid. De visienota van het NKI-AVL over ORGANISATIE

RESULTAAT

Oncologische zorg in Nederland, die concentratie van oncologische zorg in een Leren & Verbeteren

dertigtal kankercentra naast de bestaande centra NKI-AVL en Daniël den Hoed

medische richting en doelgroepenkeuze.

De kwaliteitsmissie van het NKI-AVL: Het NKI-AVL levert klantgerichte oncologische zorg van het hoogste niveau, gebruikmakend van de laatste researchresultaten, multidisciplinaire samenwerking, continue verbetering en borging van de kwaliteit. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn: ● ● ●


●

38

invoering van integraal kwaliteitsmanagement patiënt staat centraal borging zonder bureaucratie kwaliteitsverbetering

kunnen betrekken bij internationaal scorend wetenschappelijk werk. Om de nieuwe toepassingen van diagnostiek goed te kunnen benutten, is goede toegang voor patiënten met primaire tumoren belangrijk. De extra toestroom mag niet ten koste gaan van de zeer gespecialiseerde behandelingsactiviteiten van een tertiair centrum. De landelijke trend van verschuiving van klinische naar poliklinische en dagbehandeling is ook in het NKI-AVL zichtbaar. Dit vraagt om organisatorische aanpassingen in het ziekenhuis en een goede samenwerking met verwijzers en thuiszorg. Met de vorming van Europese referentiecentra wordt de druk op het NKI-AVL groter om een internationaal behandelvolume op te bouwen. De strategische keuzes en de consequenties hiervan worden in 2005 vastgelegd in het strategisch meerjaren beleidsplan.

Kwaliteitsbeleid

Organisatie van kwaliteitszorg

Het NKI-AVL wil voldoen aan de eisen van een topreferent kankercentrum. Voldoende schaalgrootte voor de deelterreinen van de vier grote tumorgroepen (borst, long, prostaat en darm) is hiervoor wenselijk. Ten eerste om de benodigde infrastructuur te realiseren voor het merendeel van de kankerpatiënten, ten tweede om aantal en deskundigheidsniveau van gespecialiseerde artsen, verpleegkundigen en andere professionals te garanderen en ten derde vanwege de noodzaak voldoende patiënten te

In 2004 is voortgeborduurd op het eerder ingezette beleid om de verantwoordelijkheid voor kwaliteitszorg bij de ‘lijn’ te leggen. Het INK-managementmodel geldt daarbij voor de hele instelling als kader voor het uitvoeren van analyses en het stellen van prioriteiten in activiteiten. Afstemming van activiteiten gebeurt in het Managersoverleg Bedrijfsvoering en het Klinisch Beraad. De clusterleiding is verantwoordelijk voor het bewaken van de voortgang van projecten. De kwaliteitscoördinator en de Directeur

Bedrijfsvoering & Organisatie wisselen maandelijks informatie uit over clusteroverstijgende onderwerpen. De terugkoppeling van klachtenbehandeling, claims en MIP-meldingen gebeurt jaarlijks in het bijzijn van de klachtenfunctionaris, de voorzitter en de secretaris van de MIP-commissie en de secretaris van de Raad van Bestuur.

Het INK-managementmodel In 2003 is het INK-model geïntroduceerd als managementkader. Na kennisoverdracht en training hebben de clusters in 2003 en 2004 positiebepalingen uitgevoerd. In 2004 zijn de uitkomsten van de clusteranalyses vertaald in beleidsplannen en jaarplannen. Deze beleidsplannen zijn in het Managersoverleg Bedrijfsvoering besproken. Uit de clusteranalyses bleek dat er behoefte is aan het vaststellen van gezamenlijke, dus clusteroverstijgende prioriteiten. Dit heeft geleid tot het organiseren van een beleidsochtend waarop de leden van de Raad van Bestuur, managers zorg en bedrijfsvoering, medische clusterhoofden en hoofden van de ondersteunende diensten met elkaar spraken over landelijke en regionale ontwikkelingen en de kansen en bedreigingen in de toekomst. De Raad van Bestuur heeft een eerste aanzet gegeven tot het formuleren van beleid op hoofdlijnen voor de komende twee à drie jaar. In 2005 worden de strategische thema’s verder uitgewerkt. Het formuleren van concrete doelstellingen voor de resultaatgebieden blijkt lastig, omdat de gegevens over waardering van medewerkers en financiële en operationele eindresultaten niet altijd volledig en tij-

dig beschikbaar zijn. In 2004 is al veel werk verzet om de ondersteunende processen beter te organiseren zodat er in 2005 tijdige en betrouwbare managementinformatie voorhanden is. Na de reorganisatie van de Economisch Administratieve Dienst en de afstemming tussen personele en financiële administratie krijgt in 2005 het vaststellen van interne indicatoren voor de bedrijfsvoering prioriteit. Het Facilitair Bedrijf heeft in 2004 een sterkte/zwakte analyse (SWOT) en positiebepalingen op afdelingsniveau uitgevoerd. De afdelingen van het Facilitair Bedrijf en de afdelingen van het cluster DOD zijn begonnen met het vaststellen en vervolgens monitoren van indicatoren. De doelstellingen zijn vastgesteld, de gegevens worden verzameld en de resultaten worden gevolgd. Het cluster HOD organiseerde als vervolg op de positiebepaling in 2004 een beleidsmiddag, om de activiteiten te evalueren en nieuwe prioriteiten vast te stellen. Het INK-model is verder ingebed in de nieuwe leergang Leidinggeven. In 2005 wordt het INK-model meer als besturingsmodel gebruikt. Er komt een model voor managementrapportages, dat voorziet in het benoemen van doelstellingen en voortgangsbewaking. Eind 2005 staat opnieuw een positiebepaling op clusterniveau op de agenda, om de voortgang te onderzoeken.

Lean management Het NKI-AVL heeft gekozen voor het INK-managementmodel. In combinatie met het excellente niveau van professionaliteit van het NKI-AVL kan dit

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 6 Kwaliteitszorg

Kliniek (Erasmus MC) bepleit, is een belangrijke basis voor de discussies over

39

Kwaliteitszorg

De uitgangspunten van lean management zijn: ●

●


●

40

focus op waardestroom en verspilling: vaststellen welke patiëntengroepen behandeld worden en in kaart brengen van de processen die toegevoegde waarde creëren voor de instelling en de patiënten; onnodige handelingen worden geschrapt; logistiek en planning van het primaire proces: capaciteitsbepaling en -toewijzing (op bottleneckcapaciteiten) per patiëntengroep, waarbij het van belang is dat alle patiëntengroepen capaciteit krijgen toegewezen; aandacht voor verbeteren: gestructureerd oplossen van problemen, met behulp van technieken zoals procesanalyse, verbeterprojecten, klinische paden;

●

●

directe observatie door leidinggevenden: leidinggevenden traceren op de werkvloer verbeterpunten, en dragen hun visie uit; communicatie: opstellen van jaarplannen voor zorgproductie, periodieke communicatie over bereikte resultaten met behulp van prestatie-indicatoren.

De Raad van Bestuur heeft ervoor gekozen om lean management te gebruiken in drie projecten, waaronder de ‘one-stop-shop’-organisatie van het poliklinisch diagnostisch traject voor poliklinische patiënten, stroomlijning van de zorg van opname tot ontslag en het verkorten van de doorlooptijden voor subacute patiënten bij de Radiotherapie.

Klinische paden in de zorg Om zorgprocessen beter te organiseren en vast te leggen, heeft het cluster HOD de klinische paden geïntroduceerd. Een klinisch pad beschrijft het traject dat een patiënt doorloopt vanaf het eerste consult tot en met het ontslag. Het doel van deze werkwijze is o.a. vermindering van de preklinische doorlooptijd, het stroomlijnen van de voorlichting, verkorting van de ligduur en een betere afstemming in het ziekenhuis en met de ketenpartners. Ter ondersteuning van de professionals bij het ontwikkelen van klinische paden hebben de kwaliteitscoördinator en een verpleegkundig specialist de introductiecursus van het Belgisch Nederlands Netwerk Klinische paden gevolgd. De verpleegkundig specialist heeft de opleiding tot expert klinische paden gevolgd. Er zijn diverse voorlichtings- en instructiebijeenkomsten georganiseerd voor verpleegkundigen, paramedici en medici. Er is een handleiding gemaakt voor de verpleegkundige rapportage en er is een standaardprojectplan gemaakt voor het ontwikkelen van klinische paden. In het eerste pad (rectumcarcinoom) is een werkdocument ontwikkeld voor de verpleegkundige zorg. Verpleegkundige verslaglegging kost hierdoor minder tijd door gebruik te maken van standaardrapportages. Dit heeft een accentverschuiving teweeggebracht van totale verpleegkundige zorg (volgens Gordon) naar meer doelgerichte verpleegkundige zorg. Afwijkingen van het geplande verloop worden gerapporteerd en geanalyseerd. In twee pilotprojecten, voor patiënten met rectumcarcinoom en prostaatcarcinoom, hebben medewerkers ervaring opgedaan met de nieuwe verpleegkundige verslaglegging. Zorgverzekeraar Agis voorzag de projecten van financiële steun. Voor het meten van de resultaten zijn indicatoren vastgesteld en voor het meten van de patiënten-

tevredenheid en teamtevredenheid is een meetinstrument ontwikkeld. Tegen de verwachting in gaf het meetinstrument voor teamtevredenheid meer informatie dan het meetinstrument voor patiëntentevredenheid die in de nulmetingen al hoog scoorde en weinig concrete aanknopingspunten voor verbeteringen bood. In het voorjaar van 2005 worden daarom patiëntenpanels georganiseerd voor het klinische pad prostatectomie, ablatieve mammachirurgie en longchirurgie. In de panels laten patiënten weten welke verbeterkansen zij zien. Ook voor de chirurgische behandeling van borstkanker in dagbehandeling is een klinisch pad ontwikkeld. Uit de nulmeting bleek dat postoperatieve pijn en misselijkheid vaak voorkomende problemen zijn. De anesthesiologen hebben hun beleid gewijzigd en passen nu tevens een lokale verdoving toe, waardoor de klachten van misselijkheid en pijn drastisch zijn afgenomen. Bij de klinische paden voor rectumcarcinoom en prostaatcarcinoom is de voorbereiding op de operatie verbeterd. Onderzoeksmateriaal van andere ziekenhuizen is eerder beschikbaar en het aantal preoperatieve bezoeken is drastisch gereduceerd. De ligduur bij prostatectomie wordt vanaf januari 2005 gemiddeld twee dagen korter. Na afronding van de pilots wordt geëvalueerd of het instrument klinische paden in het hele NKI-AVL kan worden ingevoerd. Tevens worden de ervaringen met de andere wijze van verslaglegging meegenomen bij de ontwikkeling van het nieuwe verpleegkundig dossier.

Nieuwe media Het verbeteren van internet en intranet heeft in 2004 meer prioriteit gekregen. Er zijn extra middelen ter beschikking gesteld. Bij de afdeling PR & Voorlichting is eind 2004 een coördinator nieuwe media aangesteld.

Internet De website van het NKI-AVL krijgt een steeds prominentere rol in de communicatiestrategie van de kliniek en Research. De publicatie van DBC's (Diagnose Behandel Combinaties) en het op de website afleggen van verantwoording met behulp van prestatie-indicatoren zijn hier ook debet aan. In 2004 is een begin gemaakt met een duidelijkere indeling van de website, die uitgaat van drie basisdoelgroepen: patiënten, onderzoekers en overige stakeholders. Het patiëntendeel voldoet zoveel mogelijk aan de eisen van internet voor gehandicapten volgens ‘Drempels weg’.

Intranet In 2003 is de patiëntenzorginformatie op intranet geordend naar aandoening. Drie systemen die informatie over patiëntenzorg bevatten zijn geïntegreerd in één documentenbeheersysteem van eigen makelij. De omzetting van protocollen naar dit nieuwe systeem kostte veel inspanning en bleek bovendien meer problemen op te leveren dan verwacht. Naar aanleiding van de klachten is besloten een gebruikersonderzoek te doen. Hieruit bleek dat de huidige indeling niet optimaal is en dat de zoekfunctie niet gebruiksvriendelijk is. Ook werd duidelijk dat er behoefte bestaat aan duidelijkere afspraken over documentenbeheer om wildgroei aan documenten en documenttypen te voorkomen. In 2005 zal een brede redactiecommissie een sluitend documentenbeheersysteem opzetten en implementeren. Het intranet van het ziekenhuis wordt in 2005 ingericht als een ‘vraaggerichte portal’. Dat houdt in dat de informatievrager/bezoeker de informatie op maat – ‘gepersonaliseerd’ - krijgt aangeboden.

Extranet In het ontwikkelen van een extranet neemt het NKIAVL een afwachtende houding aan. We zoeken aansluiting bij landelijke projecten zoals AORTA van het Nictiz. Zolang verwijzers, huisartsen, zorgverzeke-


model bijdragen aan een betere organisatorische kwaliteit van het management en betere prestaties van de organisatie. Voor de invulling van de procesverbetering, een hoofdthema in het INK-model, koos het NKI-AVL voor lean management: letterlijk vertaald ‘slank’ of ‘slim’ management. Dit sluit aan bij de ‘lean’ profilering van het NKI-AVL en biedt keuze uit verschillende technieken, passend bij de situatie en de gekozen oplossingen.

41

Kwaliteitszorg

Toetsing en bewaking van kwaliteit


Externe toetsing en verantwoording

42

Prestatie-indicatoren De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), de NVZ vereniging van ziekenhuizen, de Vereniging Academische Ziekenhuizen en de Orde van Medisch Specialisten hebben de basisset prestatie-indicatoren ontwikkeld om inzicht te krijgen in de kwaliteit en veiligheid van de ziekenhuizen. Het werken met prestatie-indicatoren is voor het NKI-AVL, net als voor de meeste ziekenhuizen, relatief nieuw. In het NKI-AVL worden wel sinds jaar en dag de overlevingspercentages per tumorsoort geregistreerd. Dit is de belangrijkste maatstaf voor de effectiviteit van de oncologische zorg. Het betreft de registratie van de gestelde diagnose, het stadium van de ziekte, de behandeling en het aantal patiënten dat na behandeling is genezen en bij wie de ziekte niet terugkomt. Het NKI-AVL is het enige ziekenhuis in Nederland dat sinds 1977 deze gegevens bijhoudt. Voor het NKI-AVL waren de prestatie-indicatoren van de IGZ een belangrijke stimulans om de transparantie in- en extern te vergroten. Zo zijn er voorbereidingen getroffen om de wachttijden van het NKI-AVL op de eigen website te publiceren, met vermelding van de maatregelen om de wachttijd te beperken. In 2004 zijn speciale bedden gekocht waardoor de kans op decubitus wordt verminderd (3 procent decubitus graad 2 t/m 4 in 2003). Pijnmeting en adequate pijnbestrijding zijn opnieuw onder de aandacht gebracht op alle verpleegafdelingen, omdat bleek dat de pijnmeting niet consequent werd gedaan. Het noteren van de pijnscores is tevens opgenomen in de verslaglegging bij klinische paden. De postoperatieve wondinfecties werden nog niet geregistreerd. Besloten is een surveillancesysteem op te zetten. Hiertoe is de formatie van de afdeling Infectiepreventie uitgebreid. Er is een begin gemaakt met de meting van postoperatieve wondinfecties voor mammachirurgie. De mammapoli is uitgebreid om de toestroom van nieuwe patiënten te kunnen verwerken zodat de toegangstijd kort blijft. Een van de chirurgen van het NKI-AVL is als expert betrokken bij het landelijk

doorbraakproject Mammacarcinoom van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg. Verder heeft het NKI-AVL een bijdrage geleverd aan een project van de Consumentenbond, dat de relevantie van de basisset prestatie-indicatoren voor de consument beoordeelde. De Research is het verst gevorderd in het werken met prestatie-indicatoren. Hier ligt de nadruk al jaren op sturen op de eindresultaten en helderheid geven over prestaties naar subsidiegevers. De impactscore wordt al jaren gebruikt als indicator voor de wetenschappelijke output. Daarnaast verstrekt bijvoorbeeld KWF Kankerbestrijding jaarlijks benchmarkgegevens over de kwaliteit van de onderzoeksvoorstellen. Het NKI-AVL scoort hierin bovengemiddeld. In 2004 blijkt het NKI-AVL internationaal ook zeer hoog te scoren (top 3) bij postdocs als zeer gewaardeerde werkplek voor onderzoekers. De wetenschappelijke output is bepalend voor de aantrekkelijkheid van het instituut voor jonge onderzoekers. Europese toetsingsnorm voor oncologische centra Als ziekenhuis gespecialiseerd in zorg en onderzoek voor oncologische patiënten is het NKI-AVL actief betrokken bij het ontwikkelen van een Europese toetsingsnorm voor oncologische centra in Europa. In een proefproject is vorig jaar de eerste versie van het toetsingsinstrument getest in enkele oncologische centra in Europa. De toetsing betrof zowel het ziekenhuis als het klinisch onderzoek. Het NKI-AVL heeft hieraan meegewerkt door het uitvoeren van een zelfevaluatie aan de hand van een lijst met criteria. De ervaringen zijn besproken en hebben geleid tot een groot aantal aanbevelingen. Op dit moment wordt in Europees verband gewerkt aan herziening van de toetsingscriteria en het opzetten van een gebruiksvriendelijk modulair opgebouwd systeem. Deze norm biedt op termijn de mogelijkheid om internationaal erkend te worden als ‘comprehensive cancer center’. Visitaties en benchmarkonderzoeken Reconstructie en Plastische chirurgie en Gynaecologie ondergingen in 2004 een visitatie van de wetenschappelijke verenigingen. De visitatiecommissies oordeelden duidelijk positief, maar adviseerden een jaarverslag te maken met daarin een medisch beleidsplan. Een ander punt van aandacht was de registratie van verrichtingen en het volume nieuwe patiënten bij de gynaecologie om aan de WOG-normen te voldoen.

Bij Radiotherapie is een benchmarkonderzoek uitgevoerd met een Deens Radiotherapie Instituut. Uit dit onderzoek bleek dat het NKI-AVL een uiterst efficiënte en productieve organisatie is. Dit beeld werd tevens bevestigd in een vergelijkend onderzoek met het Franse Instituut Gustave Roussy en het Karolinska University Hospital in Zweden. Hierin werd geconstateerd dat het NKI-AVL verreweg de hoogste productie per dag heeft. Good Clinical Practice Het NKI-AVL verricht veel studies in samenwerking met de farmaceutische industrie. Daarbij is het streven te voldoen aan de eisen van Good Clinical Practice (GCP). GCP is in de Nederlandse wet opgenomen en verplicht voor klinisch onderzoek. De farmaceuten, die volgens de Good Manufacturing, Good Laboratory en Good Clinical Practice werken, vragen steeds vaker om een kwaliteitskeurmerk. Het NKI-AVL zou het eerste oncologisch onderzoekscentrum in Nederland kunnen zijn dat het kwaliteitskeurmerk behaalt. In juli 2004 is een eerste audit door de farmaceutische industrie uitgevoerd bij alle afdelingen die bij het klinisch onderzoek betrokken zijn: etage 4C, de Technische Dienst, het Trialbureau, de Dienst Automatisering, de Apotheek, het Algemeen Klinisch Laboratorium en het Medisch Archief. De audit is goed verlopen. Het NKI-AVL hoopt in 2005 de GCPcertificering van de Inspectie voor de Gezondheidszorg te verkrijgen.

Interne toetsing Toetsing van de verpleegkundige zorg Sinds 1997 gebruiken de verpleegkundigen een in het NKI-AVL ontwikkelde methodiek om de zorg te evalueren: het Amsterdams Modulair Kwaliteitssysteem (AMK). Met behulp van het Algemeen Eisen Kader voor verpleegkundige zorg zijn er elf modules ontwikkeld die elk een aspect van de verpleegkundige zorg toetsen. Net als in voorgaande jaren zijn in 2004 alle modules afgenomen op de verpleegafdelingen en de dagbehandeling. In 2004 is de module voeding aangepast aan de nieuwe situatie met de patiëntenrestaurants. Ook de modules infectiepreventie en coördinatie van zorg zijn aangepast vanwege nieuwe richtlijnen en de invoering van het EVV-schap (eerstverantwoordelijke verpleegkundige). De uitkomsten en trends worden besproken in het werkoverleg en het hoofdenoverleg. Het draagvlak voor dit toetsingsinstrument bij de verpleging is groot. Ook ziekenhuizen tonen belangstelling voor het AMK-systeem, vanwege de praktische bruikbaarheid.

Toetsing van de medische verslaglegging In 2003 zijn de belangrijkste knelpunten bij de medische verslaglegging geïnventariseerd. De knelpunten waren: de tijdigheid van berichtgeving naar verwijzers, het noteren van medicatie en co-medicatie en de traceerbaarheid van de arts die in de status schrijft (naam, datum). De medische staf heeft op grond van een nulmeting afspraken gemaakt over na te streven normen. In 2004 is een vervolgmeting (waarbij specialisten een steekproef van dertig dossiers hebben beoordeeld) uitgevoerd. Hieruit blijkt dat de traceerbaarheid van de arts door het gebruik van naamstempels aanzienlijk is verbeterd. Ook wordt nu consequent een stempel gebruikt waarin de begin- en einddatum en de soort behandeling staan vermeld. De snelheid van berichtgeving aan verwijzers is bij de heelkundige disciplines minder goed dan bij de andere specialismen. Inmiddels is hiervoor extra secretariële ondersteuning geregeld. Een knelpunt dat niet is verbeterd, is de correcte vermelding van medicatie en co-medicatie in de status. De commissie Medical Audit heeft het Bestuur Medische Staf geadviseerd om dit probleem onder de aandacht te brengen bij de Raad van Bestuur. De voorbereiding van het invoeren van een elektronisch voorschrijfsysteem is inmiddels in gang gezet. In dit kader


raars en andere 'leveranciers' echter niet de beschikking hebben over een eigen platform lijkt een veilige en effectieve uitwisseling van gegevens via extranet vooralsnog niet haalbaar.

43

Kwaliteitszorg

Interne audits bij diagnostische afdelingen Op de afdeling Pathologie en het Algemeen Klinisch Laboratorium zijn diverse interne audits gehouden. De aanbevelingen worden jaarlijks bij het evalueren van de kwaliteitsdoelstellingen van de afdelingen meegenomen.

Kwaliteitsbewakende en -bevorderende commissies In het NKI-AVL zijn verschillende ziekenhuiscommissies actief die de kwaliteit bewaken en bevorderen, al dan niet op grond van wettelijke voorschriften: 1 Protocol Toetsingscommissie (PTC): beoordeelt medisch-wetenschappelijke onderzoeksprojecten; 2 Verpleegkundige Advies Raad (VAR): adviseert vanuit de verpleegkundige beroepsgroep het management en Bestuur Medische Staf; 3 Infectiepreventiecommissie (IPC): ontwikkelt en bewaakt de infectiepreventie; 4 Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP): bevordert en bewaakt de kwaliteit van de patiëntenzorg. De commissie onderzoekt en evalueert de meldingen en fouten, ongevallen en bijna-ongevallen; 5 Klachtencommissie: beoordeelt klachten van patiënten.

Van de 48 nieuwe onderzoeksprotocollen waren er 29 multicenter- en 19 monocenteronderzoeken. De PTC trad bij de 29 multicenterstudies dertien keer op als toetsende WMO-commissie en zestien keer als adviserende commissie. Van de 31 nieuwe onderzoeksprotocollen die in aanmerking kwamen voor WMO-beoordeling, zijn er 19 nog datzelfde jaar goedgekeurd en geactiveerd. Van de overige 12 protocollen is nog geen nadere reactie van de onderzoeker verkregen; deze protocollen zijn nog in behandeling. De onderwerpen van de onderzoeksprotocollen zijn divers en strekken zich uit van nieuwe technologie (microarrays, proteomics) tot psychosociaal onderzoek. Geneesmiddelenonderzoek nam in 2004, evenals in voorgaande jaren, verreweg de belangrijkste plaats in, waarbij het meestal ging om fase I en II onderzoek. De gemiddelde toetsingstijd bedroeg net als voorgaande jaren ongeveer acht weken. Landelijk overleg vond plaats in de Nederlandse Vereniging van Medisch Ethische Toetsingscommissies (NVMETC), zowel in de algemene ledenraad als in de sectie academische ziekenhuizen waarvan de PTC lid is. Medio 2004 is de commissie door de NVMETC gevisiteerd. De ambtelijk secretaris is in 2004 lid geworden van de door de CCMO opgerichte secretarissenwerkgroep. De werkgroep houdt zich voornamelijk bezig met het opstellen van Standaard Operating Procedures (SOP) bij toetsingscommissies. Ook voor de eigen commissie is een begin gemaakt met het vastleggen en borgen van de werkzaamheden in SOP’s.

Verpleegkundige Advies Raad (VAR)


Protocol Toetsingscommissie (PTC)

44

Alle medisch-wetenschappelijke onderzoeksprojecten in het NKI-AVL waarbij gezonde proefpersonen of patiënten zijn betrokken, moeten ter beoordeling worden voorgelegd aan de PTC. De commissie wordt geadviseerd door de Verpleegkundige Commissie voor Klinische Research (VCKR). De toepassing van de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) blijkt veel extra (administratieve) werkzaamheden met zich mee te brengen. Niet alleen voor de PTC en de ambtelijk secretaris, maar ook voor de onderzoekers, want de WMO stelt een groot aantal vormvereisten. De PTC krijgt extra secretariële ondersteuning. In 2004 kwam de commissie 22 keer bijeen en beoordeelde zij 48 nieuwe onderzoeksprotocollen, 31 voor WMO-toetsing en 17 voor advisering lokale uitvoerbaarheid. Daarnaast zijn in de vergaderingen talloze herbeoordelingen, amendementen/addenda en SAI's (Serious Adverse Incidents) besproken.

De VAR bestaat uit een vertegenwoordiging van de drie verpleegetages en de afdeling Dagbehandeling. In 2004 heeft de VAR het Bestuur Medische Staf en de Raad van Bestuur geadviseerd over het reanimatieprotocol. Ook werkt de VAR aan een duidelijke omschrijving van de rol van de verpleegkundige in het euthanasieprotocol. In 2004 heeft de VAR actief meegedacht over de implementatiestrategie voor de klinische paden in de verpleegkundige beroepsgroep. In samenwerking met de VAR is over dit onderwerp een Brown Bag Lunch, een bijeenkomst voor alle verpleegkundigen, georganiseerd. Eind 2004 trad een aantal bestuursleden van de VAR af.

Infectiepreventiecommissie (IPC) De Infectiepreventiecommissie heeft in 2004 vier maal vergaderd. De Raad van Bestuur heeft de volgende richtlijnen vastgesteld: Beschermende isolatie, Varicella-zoster-virus, Preoperatieve handendesinfectie en Gezelschapsdieren. Het beleid Intravasale katheters zal in 2005 afgerond worden. Beschermende isolatie De Werkgroep Infectie Preventie heeft een richtlijn uitgegeven voor beschermende isolatie. Deze richtlijn is strenger dan die tot voor kort werd uitgevoerd. Het AMC heeft een evidence-based studie gedaan naar het effect van verpleging van neutropene patiënten zonder isolatie. Hieruit bleek dat bij de versoepelde isolatievorm niet meer infecties optreden. Ook in het NKI-AVL is in een retrospectief onderzoek bij neutropene patiënten gekeken welke infecties er optreden. Aan de hand van de resultaten en in overleg met vertegenwoordigers van de vierde verdieping en de IPC is besloten de soepele beschermende isolatievorm te gebruiken. Wel blijft er controle op het aantal infecties. Er is nog wel een beschermende isolatie ‘intensief’ voor neutropene patiënten op de Intensive Care, bij verbouwingen op de verpleegafdeling en bij patiënten met brandwonden. Surveillance van ziekenhuisinfecties Surveillance van ziekenhuisinfecties leidt aantoonbaar tot minder infecties en verbetert de patiëntenzorg. Sinds 1996 bestaat in Nederland het PREZIESnetwerk, een landelijk samenwerkingsverband van het CBO en het RIVM en deelnemende ziekenhuizen. De kern van een surveillancesysteem is de registratie van ziekenhuisinfecties. Door regelmatig de geregistreerde gegevens te analyseren en te vergelijken met bijvoorbeeld landelijke cijfers, kunnen tekortkomingen in de zorg worden opgespoord en verbeterd. Eind 2004 heeft de Raad van Bestuur toestemming gegeven om een actief surveillancesysteem op te zetten. De module postoperatieve wondinfecties wordt als eerste opgezet voor de mammaoperaties. Deskundige steriele medische hulpmiddelen (DSMH) In 2004 en 2005 wordt de functie Deskundige steriele medische hulpmiddelen op detacheringbasis vervuld (negen uur per week) door een medewerker van het VU medisch centrum. Inmiddels is een interne NKI-AVL-kandidaat in opleiding, die vanaf eind 2005 de functie DSMH zelfstandig zal uitvoeren.

Flexibele endoscopen zonder werkkanaal bij de afdeling KNO In oktober 2004 is een praktijktest uitgevoerd met een beschermhoes (Endoshaft) voor de flexibele kanaalloze laryngoscopen. Het resultaat van de praktijktest is in februari 2005 voorgelegd aan de Raad van Bestuur en verstuurd naar de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De DSMH en de adviseurs Infectiepreventie hebben positief geadviseerd over het gebruik van de steriele beschermhoezen op de afdeling KNO. Module infectiepreventie In het kader van het Amsterdams Modulair Kwaliteitssysteem zijn drie modules infectiepreventie ontwikkeld: voor de verpleegafdeling, de dagbehandeling en de OK. De module infectiepreventie voor de verpleegafdeling is in 2004 herzien. Rapport IGZ Alle ziekenhuizen hebben in december 2002 een enquête toegestuurd gekregen over het infectiepreventiebeleid. Naar aanleiding hiervan is mei 2004 het rapport ‘Infectiepreventie in ziekenhuizen, hiaat tussen kennis en gedrag’ verschenen. Ook is er een rapport speciaal over het NKI-AVL uitgebracht. De manager en kwaliteitsfunctionaris van het cluster HOD en de afdeling Infectiepreventie hebben een plan van aanpak geschreven voor de infectiepreventie 2004-2005, dat inmiddels is goedgekeurd door de Raad van Bestuur.


wordt tevens een knelpuntenanalyse uitgevoerd en zullen de MIP-meldingen over medicatiefouten worden geanalyseerd met behulp van de PRISMAmethodiek (Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analysis).

45

Kwaliteitszorg Overzicht Meldingen Incidenten Patiëntenzorg 2004

Aard van de melding I

II

2004

Vaktechnisch handelen a) verpleegkundig b) radiotherapeutisch c) diagnostisch Medicatie fouten (= incl. Radiotherapie (doses/doelgebied verschoven)

III Valincidenten

70 21 33 16 95

Organisatorisch/communicatie Patiëntverwisselingen/kansen op…

VI Diversen (prikincidenten, zeldzame complicaties etc.) Nieuwbouw perikelen (gebouw, tel.centrale) Totaal aantal incidenten

21

15

13

7

31

28

29 44

45 30

47 16

19 16

7 niet apart geteld

5 -

301

De MIP-commissie, een adviescommissie van de Raad van Bestuur, heeft zich in 2004 beziggehouden met: ● registratie van fouten, ongevallen en bijna-ongevallen; ● analyse van de meldingen/signaleren van trends; ● advies aan management over preventiemogelijkheden; ● voorlichting aan medewerkers.


79 30 38 11 55 (= incl. RT dosis fout)

Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP)

46

74 20 42 12

2002

46 (= incl. RT dosis fout)

IV Defect materiaal/apparatuur V

2003

In 2004 ontving de MIP-commissie 301 meldingen, een stijging van 20 procent ten opzichte van 2003. Mogelijk is dit een gevolg van de grotere meldingsbereidheid en verbetering van de voorlichting aan medewerkers. De MIP-commissie heeft in 2004 op alle afdelingen informatie gegeven over haar doel en werkwijze. Elke medewerker die een melding doet, krijgt binnen een maand een reactie. In 2004 heeft de MIP-commissie één melding van een calamiteit ontvangen over een patiënt (85), die na een val uit bed is overleden aan een subduraal hematoom. De Raad van Bestuur heeft dit gemeld aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Eens per kwartaal ontvangen de clusterleidingen

248

243

een geanonimiseerd overzicht van alle meldingen uit of over hun cluster, met commentaar of advies van de commissie. Het voorkómen van incidenten staat voorop en medewerkers worden betrokken bij het bedenken van preventieve maatregelen en adequate oplossingen. Met de terugkoppeling hiervan door de managers aan de MIP-commissie is in 2004 een begin gemaakt. In juli 2004 is een halfjaaroverzicht opgesteld van gedane meldingen en voorgestelde verbeteringen. Dit is gepresenteerd aan de clustermanagers en de Raad van Bestuur. Ook is de commissie per 1 januari 2005 uitgebreid met een vertegenwoordiger van het cluster DOD. Patiëntenverwisselingen Er zijn 42 meldingen van (mogelijke) patiëntenverwisselingen gedaan, 12 meer dan in 2003. Het cijfer over 2004 is geflatteerd, omdat na telling van deze meldingen bleek dat door het Algemeen Klinisch Laboratorium (AKL) soms meerdere gevallen werden beschreven in een melding. Het AKL heeft deze meldingen wel intern geregistreerd. Het gaat bijvoorbeeld om meldingen over verkeerd of onvolledig ingevulde aanvragen voor onderzoeken, verkeerde status of verkeerde sticker op buizen. In een globale analyse van meldingen van patiëntenver-

wisselingen is bekeken waar de risico’s liggen. De MIP-commissie ondersteunt in dit licht de invoering van het elektronisch patiëntendossier en de identificatie van patiënten met pasfoto’s. Dit laatste is al ingevoerd bij het cluster Radiotherapie en op de Polikliniek. De MIP-commissie heeft het probleem aangekaart bij het management en er zal onderzocht worden of de genomen maatregelen effect hebben. Patiëntvriendelijkheid contra patiëntveiligheid Patiënten krijgen bij ontslag uit het ziekenhuis vaak het advies te bellen bij bepaalde symptomen, ook in de nachtelijke uren. Enerzijds wekt dat vertrouwen bij de patiënt, anderzijds brengt het risico’s mee, o.a. omdat statussen niet zo snel beschikbaar/ opvraagbaar zijn. Een fout is dan snel gemaakt. Dubbele ponsplaatjes zijn ook patiëntvriendelijk, omdat patiënten dan niet voor iedere aanvraag naar het ziekenhuis hoeven te komen. Het risico bestaat dan wel dat het verkeerde plaatje wordt gepakt. Fouten bij medicatie Fouten bij het toedienen van medicatie ontstonden onder andere door onduidelijke protocollen,tegenstrijdige opdrachten, het ontbreken van dubbelchecks en drukte op de afdeling (feestdagen). Zorgelijk was het aantal meldingen over afgeleid worden door het voortdurend gepiep van DECT-telefoons. Er komt een nieuw oproepsysteem. Pompincidenten De sterke stijging van het aantal pompincidenten valt op. Dat hoeft echter niet te betekenen dat er meer fout gaat. Uit een toelichting van het hoofd van de verpleegafdeling vierde etage blijkt dat er op die afdeling meer aandacht voor is. De commissie

heeft vorig jaar het werken met infuus-pompen op de werkvloer van de vierde etage bekeken, en in overleg met de medewerkers van de afdeling aanbevelingen voor verpleegkundigen pgesteld. Door de vergrote aandacht voor de risico’s worden tekortkomingen sneller gemeld. Adviezen aan de Raad van Bestuur De MIP-commissie heeft in 2004 adviezen aan de Raad van Bestuur verstrekt over: ● problemen met de nieuwe liften; ● verwijzen naar de mammapoli; ● training van IC-verpleegkundigen bij reanimatie; ● DECT-telefoons en verpleegkundigenoproepsysteem (VOS); ● tekort aan voedingspompen; ● patiëntenverwisselingen; ● ontbreken van een bel bij toiletten verpleegafdelingen; ● wachtlijstproblematiek. Publiciteit en scholing De MIP-commissie hield zich in 2004 ook actief bezig met publiciteit, om haar bekendheid en de meldingsbereidheid te vergroten. De commissie profileerde zich via artikelen op intranet (‘Fouten zijn goed’), presentaties in werkbesprekingen en tijdens de Brown Bag Lunch. Bij afdelingen die weinig melden, zoals de Polikliniek en Radiologie, hebben de voorzitter en de ambtelijk secretaris van de MIP commissie in werkbesprekingen voorlichting gegeven over de werkwijze van de MIP commissie. Dat heeft geleid tot meer meldingen uit deze afdelingen. De ambtelijk secretaris van de MIP-commissie heeft de landelijke cursus MIP/FONA en Kwaliteit gevolgd. Dat heeft geleid tot nieuwe inzichten en het opbouwen van een MIP-secretarissennetwerk. NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 6 Kwaliteitszorg

Tabel 2

47


20

Aantal klachten In 2004 hebben 57 personen in totaal 80 deelklachten ingediend; in 2003 dienden 50 personen een klacht in. Het aantal deelklachten is gedaald en hierdoor komt het totaal aantal klachten in 2004 lager uit dan in 2003 (86). De klachten kunnen worden verdeeld in de categorieën: klachten over medisch handelen, bejegening, communicatie, informatie, organisatie, faciliteiten en financiën. 30 klagers kozen voor verdere behandeling. Bij 27 klagers is de klacht door bemiddeling behandeld en 3 zaken zijn door de Klachtencommissie beoordeeld. Bij de overige klachten werd aangegeven dat registratie en rapportage aan betrokkenen volstond. In geval van bemiddeling hebben gesprekken plaatsgevonden tussen de klager en de desbetreffende medewerker(s), meestal in aanwezigheid van de klachtenbemiddelaar. Alle klachten die in 2004 ingediend werden, zijn gerapporteerd aan de Raad van Bestuur, de medische clusterhoofden en de managers.

15

2003

2002

80

48

40

20

al To ta

sa tie ni Or ga

n an Fin

te i ili Fa c

cië

te n

g Be

je g

en

in

ca tie un i m Co m

In fo rm at ie

ha nd e

lin

g

0

Be


60

10

5

organisatie

faciliteiten

communicatie

financiën

bejegening

informatie

Soort klachten De meeste klachten in 2004 hadden, evenals in voortgaande jaren, betrekking op de medische behandeling. Ook het Facilitair Bedrijf ontving een groot aantal klachten. De oorzaak daarvan is dat de klachten over de nieuwbouw, in 2003 nog als aparte categorie werden geregistreerd, in 2004 op het conto van het Facilitair Bedrijf werden geschreven. Bij het cluster Radiotherapie is er een absolute daling van de klachten ten opzichte van vorig jaar; in 2004 werd over dit cluster geen enkele klacht ingediend. Bij het cluster DOD is het aantal klachten ook gedaald ten opzichte van 2003. Bij de clusters HOD, MOD en Facilitair Bedrijf zijn wel meer klachten ingediend. Bij HOD zijn er vooral meer klachten over behandeling en communicatie. Het aantal klachten over de organisatie is bij dit cluster gedaald, maar bij het cluster DOD juist gestegen. Verder waren er bij DOD meer klachten over bejegening en communicatie en minder over de informatievoorziening. Behandeling van klachten door de Klachtencommissie In 2004 wilden 3 personen hun klacht laten behandelen door de Klachtencommissie. De klachten had-

Medische Oncologische Disciplines

Heelkundige Oncologische Disciplines

Diagnostische Oncologische Disciplines

0

behandeling

den in twee gevallen betrekking op de behandeling en de derde klacht ging over de organisatie. Eén klacht is nog in behandeling bij de Klachtencommissie, de andere twee klachten zijn ongegrond verklaard. Wel is er bij een van de klachten bevestigd dat er niet optimaal is gehandeld. Deze klacht had betrekking op de behandeling. Een klacht uit 2003, die betrekking had op de organisatie, is in 2004 gegrond verklaard. De klachtencommissie heeft over de behandelde klachten advies uitgebracht aan de Raad van Bestuur. Het aantal claims laat een lichte stijging zien in vergelijking met 2003. In 2004 zijn 6 verzoeken tot schadevergoeding ingediend, waarvan er 5 in behandeling zijn genomen. Van deze 5 claims zijn 2 zaken gesloten. In totaal zijn er 8 claims in behandeling. Van de 408 bij Centramed (verzekeraar) aangesloten instellingen was de schadelast gemiddeld 3,0 promille van de omzet ten opzichte van iets meer dan 7 schademeldingen per lid. Voor het NKI-AVL bedroeg de schadelast slechts 0.1 promille van de omzet en was er sprake van 2 schademeldingen bij Centramed.


Aantal klachten

2004

25

Klachten

Figuur 3

100

30

Radiotherapie

Werkwijze en inbedding in de organisatie ● opstellen van beleidsplan en nieuw reglement. Het huidige reglement dateert uit maart 1996 en is niet meer actueel. Belangrijk zijn duidelijke afspraken over de relatie incident en calamiteit waarbij de verantwoordelijkheden van de MIPcommissie duidelijk worden vastgelegd en afgegrensd van die van de Raad van Bestuur; ● meer duidelijkheid over de positie van de MIP-commissie in de organisatie: actuele informatie op intranet, verduidelijking van de positie van de ambtelijk secretaris; ● opbouwen van structurele contacten met dienst Arbo & Straling, adviseurs Infectiepreventie en Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen; ● plan van aanpak voor de gefaseerde invoering van het PRISMA-systeem;

Soort klachten

Facilitair bedrijf

Meldingsbereidheid ● voortzetten van de ziekenhuisbrede voorlichtingscampagne om de meldcultuur te stimuleren (met accent op blame-free melden, terugrapporteren aan melders en halfjaarverslag); ● drempels verlagen door het invoeren van een nieuw meldingsformulier met meerkeuzevragen en de mogelijkheid om digitaal te melden.

invoeren van digitaal melden en ingebruikname van de database van PRISMA voor registratie en analyse van meldingen. Dit vergroot de efficiëntie bij het analyseren van oorzaken en het signaleren van trends.

Polikliniek

●

Economisch aministratieve Dienst

Speerpunten MIP-commissie voor 2005

49


Patiëntenenquete kliniek december 2004

Waardering door patiënten en verwijzers Ontvangst

Tevredenheidsonderzoek in de polikliniekverbeteracties

Jaar Aanmeldingen Claims

Claims 2004

2003

2002

2001

2000

6

6

13

9

8

5

3

2


*In 2000 en 2001 werd het aantal claims niet bijgehouden

50

Aantal

Aantal

onbekend*

onbekend*

Tevredenheidsonderzoek in de kliniek In december 2004 is er een enquête gehouden bij 200 patiënten die in de laatste twee weken van november uit het ziekenhuis zijn ontslagen. De respons op de enquête was hoog: 73 procent. Er is gebruik gemaakt van de standaard vragenlijst van de NVZ vereniging van ziekenhuizen. Het voordeel

Persoonlijke aandacht verpleegkundigen Deskundigheid verpleegkundigen Persoonlijke aandacht artsen Deskundigheid artsen Gegeven informatie door verpleegkundigen Gegeven informatie door artsen Informatieoverdracht intern Snelheid (onderzoeks)uitslagen Zo zelfstandig mogelijk Meebeslissen Privacy Informatie verdere behandeling Informatieoverdracht extern Uw ontslag 40

hiervan is dat het NKI-AVL zich zo ook kan vergelijken met andere ziekenhuizen. In een pilot is beoordeeld of de vragenlijst voor het NKI-AVL, als categoraal ziekenhuis, bruikbaar is. Het is de bedoeling om vier keer per jaar de enquête te houden om zo trends te kunnen waarnemen. Uit de resultaten blijkt dat patiënten over het algemeen positief oordelen over het NKI-AVL. Het gemiddelde rapportcijfer bedroeg een 8. Opvallend is de relatief lagere score bij vragen over informatieoverdracht aan de patiënt en aan andere hulpverleners. De vragen zijn echter onvoldoende specifiek om goede aanknopingspunten te bieden voor verbeteringen. De Patiëntenraad en een projectgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de verpleegafdelingen, de medische staf en het Facilitair Bedrijf, heeft aanvullende vragen opgesteld. De vernieuwde vragenlijst wordt in maart 2005 uitgetest.

Patiëntenpanels Na afloop van het revalidatieprogramma, uitgevoerd in samenwerking met het Slotervaartziekenhuis en het Jan van Breemeninstituut, is een panel georganiseerd om te beoordelen of het programma vol-

60

80

deed aan de verwachtingen. De aangepaste vorm bleek uitstekend te voldoen aan de behoeften van patiënten. Met enkele kleine aanpassingen vormt het programma een blijvend aanbod. Naar aanleiding van de positieve ervaringen met het houden van een patiëntenpanel heeft de dagverpleging besloten om de zorg aan palliatief behandelde patiënten te evalueren in een patiëntenpanel. De opmerkingen en suggesties voor verbetering zijn zeer bruikbaar. Het panel gaf suggesties voor verbeteringen op het gebied van de voorlichting over de behandeling, informatie over de wachttijden, overdracht tijdens de lunchpauzes en uniformiteit in naleving van hygiënemaatregelen. Van groot belang voor de medewerkers van de dagbehandeling was tevens de grote waardering van patiënten voor de zorg en begeleiding. Op grond van de positieve ervaringen met panels is besloten in 2005 vier patiëntenpanels te organiseren over de HIPEC-behandeling en de chirurgische behandeling van prostaatkanker, borstkanker en longkanker.

100%


Tabel 4

In 2003 is een polikliniekenquête uitgevoerd. Hoewel patiënten zeer positief over het NKI-AVL oordeelden, leidde dit onderzoek tot een flink aantal verbeteracties. De uitloop van de spreekuren op de poliklinieken is drastisch verminderd door het invoeren van telefonische spreekuren en het zorgen voor minder verstoringen tijdens de spreekuren. Patiënten die veel te vroeg zijn of bij wie het spreekuur uitloopt, krijgen een pieper, zodat ze zich vrijelijk in het ziekenhuis kunnen bewegen totdat ze worden opgeroepen. Om de telefonische bereikbaarheid te verbeteren hebben receptiemedewerkers, spreekuurassistenten en medische secretariaten afspraken gemaakt over doorverbinden. Het interne telefoonverkeer is gereduceerd door gebruik te maken van e-mail. In 2005 wordt een belscan uitgevoerd door een extern bedrijf. Om de contacten met huisartsen te verbeteren is er in samenwerking met de Amsterdamse huisartsenvereniging een scholingsbijeenkomst georganiseerd over diagnostiek en behandeling van borstkanker. Veel huisartsen wisten niet dat ze patiënten met primaire tumoren direct kunnen doorverwijzen naar het NKI-AVL. Elk halfjaar wordt een nascholing voor huisartsen gehouden, met steeds een ander thema. Voor veelvoorkomende behandeltrajecten worden huisartsenfolders gemaakt, zodat huisartsen beter op de hoogte zijn van de behandeltrajecten in het NKI-AVL. Ook de parkeerproblemen worden aangepakt. Onlangs is besloten tot de bouw van een extra parkeerdek. Op de lange termijn voorziet het bestemmingsplan voor het Medisch Centrum Slotervaart in voldoende parkeergelegenheid. Het Facilitair Bedrijf heeft afspraken gemaakt met de externe schoonmaakdienst om de kwaliteit te verbeteren. Om zicht op de kwaliteit te houden, voert het Facilitair Bedrijf zes keer per jaar een technische controle uit. Tot slot de bewegwijzering, deze is aangepast met de ingebruikname van het nieuwe gebouw.

Opnamegesprek

51

Interne klanttevredenheid Het merendeel van de ondersteunende afdelingen hebben periodieke klantgesprekken gevoerd. Tevens heeft het Facilitair Bedrijf voorbereidingen getroffen voor een training klantvriendelijkheid voor medewerkers. Deze training staat gepland voor 2005.

Patiëntenraad Medio 2004 deed de Patiëntenraad zijn intrede in het NKI-AVL. Op 27 september hield de raad zijn eerste vergadering. De Patiëntenraad is een cliëntenraad in de zin van de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen die voor elk ziekenhuis wettelijk verplicht is. De raad heeft tot taak om binnen het kader van de doelstellingen van het NKI-AVL de gemeenschappelijke belangen van de

Medewerkers patiënten te behartigen. Met het instellen van de Patiëntenraad heeft de Raad van Bestuur vorm gegeven aan de medezeggenschap van de patiënten bij een aantal zaken in het ziekenhuis. Via twee kwaliteitszetels heeft de raad een structurele relatie met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties. In 2004 is de Patiëntenraad vier keer bijeen geweest en heeft hij zich vooral beziggehouden met een oriëntatie op de gang van zaken in het NKI-AVL en met de vraag op welke wijze een goede relatie met de achterban kan worden opgebouwd. Concrete zaken op de agenda van de raad zijn: het algemene beleid voor toelating en beëindiging van zorgverlening, de positie van de patiënt, de kwaliteitszorg en –bewaking, en het beleid dat direct met het welzijn van de patiënt te maken heeft zoals voeding, verzorging, wachtlijsten en bejegening. In het najaar van 2004 was er een overleg met de Raad van Bestuur en liet de Patiëntenraad zich informeren door medewerkers over onder meer het kwaliteitsbeleid, de klachtenregeling en het patiëntenbeleid. Verder waren er contacten met landelijke en plaatselijke patiënten-/consumentenplatforms en andere cliëntenraden. In december bracht de Patiëntenraad een advies uit aan de Raad van Bestuur over de vragenlijsten voor de patiënttevredenheidsonderzoeken die in 2005 zullen worden gehouden. In 2005 buigt de raad zich over de begroting, de Elektronische Patiënten Dossiers en de kwaliteit van de dienstverlening in het NKI-AVL aan de hand van het kwaliteitsjaarverslag. Bovendien zal de Patiëntenraad acties ondernemen om zijn bekendheid bij de achterban van patiënten van het NKI-AVL te vergroten, onder andere door middel van een informatiefolder.



52

●

INK als besturingsmodel en werken met indicatoren

●

Verbetering logistiek en efficiency met lean management

●

Klinische paden

●

Patiëntenpanels

●

Veiligheidsmanagementsysteem

7 NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 7 Medewerkers

Kwaliteitszorg

53

Medewerkers missie: ‘Voor een succesvolle strijd tegen kanker is het NKI-AVL aangewezen op gemotiveerde, flexibele medewerkers met een grote inzet. Het instituut wil en kan die medewerkers een werkomgeving bieden, waarin eigen verantwoordelijkheid, professionele ontwikkeling en zorg voor goede arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden samen met een goede werksfeer vanzelfsprekend zijn.’

Ontwikkelingen in 2004 Het personeelsbeleid van het NKI-AVL heeft tot doel gemotiveerde medewerkers te selecteren en hen te faciliteren door middel van de ontwikkeling van kennis en vaardigheden en een gezonde en veilige werkomgeving. De verantwoordelijkheid voor het personeel ligt bij het lijnmanagement en de stafafdelingen; zij stellen gezamenlijk het beleid vast. De belangrijkste doelstellingen voor 2004 waren: een verdere terugdringing van verzuim en instroom in de WAO, het ontwikkelen en opzetten van arbeidsmarktcommunicatiebeleid, het invoeren van de Meerkeuze Arbeidsvoorwaardensystematiek, het verbeteren van dienstverlening aan personeel, het opzetten van een vernieuwde leergang Leidinggeven en vermindering van het aantal vacatures op kritische bedrijfsonderdelen. Uit de in 2004 uitgevoerde positiebepaling blijkt dat er behoefte is aan meer meetgegevens over medewerkers en hun tevredenheid over het werk en de organisatie. In 2005 wordt daarom een medewerkerstevredenheidsonderzoek gehouden.

De arbeidsmarktontwikkelingen leverden in 2004 geen grote knelpunten voor het realiseren van de gewenste bedrijfsvoering. Het ingezette langetermijnarbeidsmarktbeleid wordt wel gecontinueerd. Hoewel het nieuwe ziekenhuis aanvankelijk nog de nodige aanpassingen vergde, zijn eind 2004 de grootste kinderziektes overwonnen. Het gebouw functioneert naar tevredenheid. In 2004 startte het experiment arbeidsvoorwaarden à la carte op de OK. De resultaten zijn positief alhoewel niet eenduidig. Een belangrijke verbetering is dat de bemensing van de afdeling sterk is verbeterd door effectieve inzet van middelen. Het experiment wordt met een jaar verlengd. De ontwikkelingen in de primaire arbeidsvoorwaarden, vooral de stijging van de pensioenpremie, betekenden voor veel medewerkers een substantiële inkomensverlaging. Ontwikkelingen op het gebied van prepensioen en gelijke behandeling, in combinatie met het toenemend aantal oudere medewerkers, maken leeftijdsbewust personeelsbeleid noodzakelijk. In 2004 is hiermee een begin gemaakt.

Verder is in 2004 een strikte kostendeling bij het budget Kinderopvang ingevoerd, om een meer efficiënt en effectief gebruik van het budget mogelijk te maken. Inmiddels is de wet in januari 2005 gewijzigd en heeft het NKI-AVL besloten de dienstverlening op het gebied van kinderopvang zelf uit te voeren. Eind 2004 was de nieuwe leergang Leidinggeven gereed. De leergang heeft de ambitie leren en organisatieontwikkeling samen te laten vallen. Casuïstiek staat centraal; het is het vertrekpunt voor het bepalen van ontwikkelpunten waaraan cursisten werken onder begeleiding van interne inleiders en trainers. Het ziekteverzuim neemt sinds 2001 gestaag af. In 2004 bedroeg het verzuim 4,4 procent. Met deze ontwikkeling volgt het NKI-AVL de algemene trend in de gezondheidszorg. Het verzuim in de kliniek kent echter een groei in vergelijking met de landelijke verzuimcijfers in de gezondheidszorg.

denten en vrijwilligers in het NKI-AVL, plus 276 extern ingehuurde medewerkers.

Personeelsbestand en karakteristieken

Verdeling man/vrouw

Personeelsbezetting In 2004 waren gemiddeld 1810 medewerkers (1542 fte) in dienst van het NKI-AVL; een toename van 3 procent in vergelijking met 2003. (Peildatum van deze cijfers is 31.12.2004). Zoals uit tabel 1 is af te lezen, is die toename redelijk gelijk verdeeld over de diverse organisatieonderdelen. Het betreft alle medewerkers die salaris ontvangen van het NKI-AVL, waaronder ook oproepkrachten, vakantiekrachten, gedetacheerden en betaalde stagiairs. Naast de medewerkers die worden betaald door het NKI-AVL, werkten er in 2004 nog 354 gasten, stu-

Figuur 2

31,7

68,3

% vrouw

% man

Van de 1810 medewerkers die in 2004 in dienst waren, was 68,3 procent vrouw en 31,7 procent man; een minieme verandering ten opzichte van 2003 (zie figuur 2). Het verschil in verdeling is vooral te zien in HOD, MOD, DOD en de polikliniek, waar 82 procent van de medewerkers van het vrouwelijk geslacht is. Ook bij de Radiotherapie en de overige afdelingen werken meer vrouwen dan mannen, maar daar is het verschil minder groot (circa 60/40 procent). Bij de Research werken, net als het jaar ervoor, ongeveer evenveel mannen als vrouwen.

Leeftijd Figuur 3 laat de leeftijdsopbouw zien van de hele

Figuur 3 Tabel 1

Verdeling man/vrouw

Leeftijdsopbouw totale organisatie

Aantal medewerkers 35 2002

2003

2004

Percentage groei


30

54

Kliniek

729

766

804

9

Radiotherapie

221

233

240

8

20

Research

402

439

432

7

15

Overig

308

318

334

8

10

Totaal

1660

1756

1810

9

(1415 fte)

(1507 fte)

(1542 fte)

9

28

25

29

23 17

5 0

2

1 < 20 jaar

20-30 jaar

30-40 jaar

40-50 jaar

50-60 jaar

> 60 jaar

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 7 Medewerkers

De basis van het personeelsbeleid van het NKI-AVL wordt gevormd door de sociale

55

Medewerkers organisatie. De gemiddelde leeftijd van de NKI-AVLmedewerker in 2004 was 39,3 jaar (in 2003 39,2 jaar). Van de medewerkers is 48 procent ouder dan 40 en 19 procent ouder dan 50 jaar. Dat was 46,7 resp. 18,4 procent in 2003. Ten opzichte van 2003 is het aantal medewerkers in de leeftijdscategorie 30-40 jaar gedaald van 30 tot 28 procent in 2004. Het aantal medewerkers in de categorie 40-50 jaar is gestegen van 27 tot 29 procent in 2004.

Het NKI-AVL is een specialistisch topinstituut dat hoge eisen stelt aan de opleiding en ervaring van medewerkers. Extra opleiding kost tijd wat de gemiddelde leeftijd beïnvloedt. Jongere mensen missen de extra levenservaring en werkervaring die bruikbaar blijkt te zijn bij het werken met kankerpatiënten. In de kliniek werken relatief weinig mensen jonger dan 30 jaar. Vergeleken met de rest van de organisatie werken bij de Research relatief weinig mensen ouder dan 50 jaar. In tabel 4 staat de leeftijdsopbouw in procenten per cluster weergegeven.

Tabel 4

Tabel 6

Leeftijdsopbouw in procenten

in %

DOD

HOD

MOD

Poli

Overig

FB

RT

Research

< 20 jaar

1,1

0,0

0,0

0,0

3,8

6,7

0,0

0,0

20-30 jaar

28,2

15,6

16,4

13,6

12,0

13,3

26,2

38,3

30-40 jaar

17,2

28,3

29,8

18,6

25,1

26,0

29,2

33,2

40-50 jaar

34,5

33,0

37,3

37,3

32,8

32,0

25,8

16,9

50-60 jaar

18,4

19,9

14,7

30,5

23,0

18,7

17,1

10,4

> 60 jaar

0,6

3,2

1,8

0,0

3,3

3,3

1,7

1,2

Diensttijd per cluster DOD

HOD

MOD

Poli

Overig

FB

RT

Research

< 1 jaar

11,5

16,5

14,7

8,5

15,8

19,3

9,2

17,1

1 - 5 jaar

43,1

35,5

36,9

44,1

34,8

36,7

38,8

52,3

5 - 10 jaar

14,4

24,3

23,1

16,9

12,5

12,0

15,4

9,3

10 - 15 jaar

9,2

11,3

11,6

15,2

11,4

11,3

10,0

6,5

15 - 20 jaar

5,2

5,2

6,2

6,8

7,6

8,0

13,7

3,5

20 - 25 jaar

8,6

4,0

4,0

3,4

5,4

4,0

5,4

2,5

> 25 jaar

8,0

3,2

3,5

5,1

12,5

8,7

7,5

8,8

DOD= Diagnostische Oncologische Disciplines; HOD= Heelkundige Oncologische Disciplines; MOD= Medische Oncologische Disciplines; Poli= Polikliniek; Overig= Stafafdelingen; FB= Facilitair Bedrijf; RT= Radiotherapie

Diensttijd De gemiddelde diensttijd van de NKI-AVL medewerker is in 2004 met 0,1 procentpunt gestegen tot 7,4 jaar (2003: 7,3 jaar). Figuur 5 laat zien dat meer dan de helft van de medewerkers (56 procent) korter dan 5 jaar in dienst is (2003: 57,1 procent). Een relatief grote groep medewerkers (7,1 procent) is langer dan 25 jaar in dienst (2003: 6,5 procent).

In tabel 6 staat de diensttijdopbouw per bedrijfsonderdeel in procenten weergegeven. Bij het NKI-AVL werken veel mensen met een tijdelijke aanstelling, gefinancierd door projectgelden. Dit is vooral het geval bij de Research: de grootste groep medewerkers (69,4 procent) is daar dan ook korter dan vijf jaar in dienst (2003: 68,1 procent).


Figuur 7 Figuur 5

Diensttijdopbouw

45

41,2

Verdeling contracten bepaalde/onbepaalde tijd

100

80

35

60

30 25

40


20

56

15

16

14,8

20 9,9

10

6,6 5

7,1 4,4

0 Kliniek

0 < 1 jaar

1-5 jaar

5-10 jaar

10-15 jaar

15-20 jaar

20-25 jaar

Radiotherapie

> 25 jaar % bepaald

% onbepaald

Research

Rest

Totaal


40

57

Medewerkers Tabel 8 2004

Verdeling fulltime/parttime arbeidscontracten

Tabel 9 Dienstverlening kinderopvang en kosten

% fulltime

% parttime

2002

576 dagdelen

Kliniek & Overig

36,3

63,7

2003

622 dagdelen

Radiotherapie

52,5

47,5

2004

706 dagdelen

Research

79,6

20,4

Totaal

48,8

51,2

Kosten kinderopvang 2001-2004 jaar

Van de medewerkers van het NKI-AVL heeft 25,6 procent een arbeidscontract voor bepaalde tijd en 74,4 procent een arbeidscontract voor onbepaalde tijd. Bij de Research worden veel onderzoeksprojecten op tijdelijke basis gefinancierd; daar komen relatief meer contracten voor bepaalde tijd voor dan in de kliniek. In de kliniek (clusters HOD, MOD, DOD en de Polikliniek) worden relatief veel medewerkers voor onbepaalde tijd aangenomen (zie figuur 7). Bovendien waren er in 2004 minder projecten in het ziekenhuis. Wanneer we de Research buiten beschouwing laten, bestaat 85 procent van de contracten uit contracten voor onbepaalde tijd en 15 procent uit contracten voor bepaalde tijd.

Via de medewerker huisvesting hebben 94 medewerkers in 2004 woonruimte gevonden. Medewerkers uit de lagere inkomensgroepen ondervinden de meeste problemen bij het vinden van woonruimte. Tot medio 2004 heeft de SIGRA (Stichting Samenwerkende Instellingen Gezondheidszorg Amsterdam) bemiddeld bij het zoeken naar woonruimte en twee medewerkers aan een sociale huurwoning geholpen. SIGRA is inmiddels met de bemiddeling gestaakt. Er stonden toen nog negen personen op de wachtlijst bij de SIGRA. Door het wegvallen van de bemiddeling zal het ook in het komende jaar moeilijk blijven voor medewerkers in lagere inkomensgroepen passende woonruimte te vinden.

Parttime of fulltime

Kinderopvang

In de kliniek werken relatief veel medewerkers parttime, vanwege de zogenaamde continudiensten. Bij de Research werken, net als voorgaande jaren, relatief veel medewerkers fulltime.

Het NKI-AVL heeft een regeling Kinderopvang waarvan alle medewerkers gebruik kunnen maken. De vraag naar vergoeding voor kinderopvang is groter dan het door de CAO vastgestelde budget voor kinderopvang. Ook in 2004 was er een wachtlijst. Per 1 januari 2004 is de zogenaamde ‘strikte kostendeling tussen werkgevers’ ingevoerd voor alle nieuwe verzoeken. Halverwege het jaar is die kostendeling ook ingevoerd voor alle bestaande plaatsingen. De wachtlijst daalde met ongeveer 70 aanvragen, maar het bleek niet mogelijk de wachtlijst op te heffen. Eind 2004 was duidelijk dat per 1 januari 2005 60 nieuwe aanvragen voor vergoeding in aanmerking zouden komen. Het NKI-AVL heeft 12 garantieplaatsen bij kinderdagverblijf Christoffel, op het terrein van het Medisch Centrum Slotervaart. In 2004 is de bezetting iets teruggelopen ten opzichte van 2003. Gemiddeld waren 104 van de beschikbare 120 dagdelen ingevuld door 15 kinderen; een bezetting van gemiddeld 87 procent. In 2004 zijn de voorbereidingen gestart voor de wijzigingen in verband met de Wet kinderopvang die op 1 januari 2005 van kracht werd. Uitgangspunt van deze nieuwe wet is financiering van de kinder-

In 2003 werkte in totaal 47,7 procent van de medewerkers parttime en 52,3 procent fulltime. Met name in de kliniek is het aantal parttime contracten toegenomen.

Knelpunten en uitdagingen


Woonruimte

58

Woonruimte bleef ook in 2004 een groot knelpunt. Het vinden van geschikte woonruimte in de Amsterdamse regio is voor nieuwe medewerkers nogal lastig. In 2004 is de bemiddeling tussen vraag en aanbod ondergebracht bij de afdeling Personeel en Organisatie. Inmiddels bestaat er een goede database die vraag en aanbod op elkaar afstemt.

2001

€ 411.724,--

2002

€ 439.642,--

2003

€ 490.764,--

2004

€ 501.702,--

opvang door drie partijen: ouders, overheid en werkgevers. Het NKI-AVL heeft naar aanleiding van de nieuwe wet besloten de kinderopvangregeling zelf uit te voeren en niet langer gebruik te maken van de diensten van Kidsconcern. Logisch gevolg is de werving van een medewerker kinderopvang, die in 2005 in dienst treedt bij de dienst Personeel en Organisatie.

In- en doorstroombanen De door de overheid in 2003 ingezette bezuiniging op de kosten van gesubsidieerd werk ging in 2004 verder. De voorwaarden voor in- en doorstroombanen zijn verder aangescherpt, zodat eind 2004 uitsluitend inwoners van Amsterdam hiervoor nog in aanmerking kwamen. Van de 4 ID-banen in het NKI-AVL zijn 2 banen in de loop van 2004 omgezet in een reguliere functie. Dit betekent dat over 2003 en 2004 6 van de 8 ID-banen zijn omgezet in een reguliere functie.

Herplaatsingen In 2004 kregen 5 medewerkers de herplaatsingsstatus. Het toekennen van deze status vond plaats om functionele of organisatorische redenen. Eén medewerker is extern herplaatst en de verwachting is dat 2 medewerkers begin 2005 intern herplaatst zullen worden. Voor de overige 2 medewerkers is de herplaatsing nog niet afgerond. De herplaatsingen zijn in goede samenwerking tussen medewerker, leidinggevende en de dienst Personeel en Organisatie afgerond. In sommige gevallen was de

bedrijfsarts ook betrokken bij de herplaatsing. Voor externe trajecten werkt het NKI-AVL vaak samen met de SIGRA. Met elke medewerker/-ster wordt individueel besproken welk traject voor hem/haar van toepassing is.

Exitinformatie Net als in andere jaren heeft het NKI-AVL in 2004 deelgenomen aan het gestandaardiseerd verzamelen van exitgegevens via Prismant. Jammer genoeg is het responspercentage te laag om voor het NKI-AVL conclusies te trekken uit de resultaten. Het personeelsmanagementsysteem levert een aantal gegevens op. De uitstroom in 2004 was 17 procent, waarvan 8 procent betrekking heeft op uitstroom vanwege einde van een tijdelijke aanstelling en 6 procent uitstroom op eigen verzoek. Vooral bij de Research zijn er veel tijdelijke contracten omdat hier veel gewerkt wordt met projectgelden die beschikbaar worden gesteld door derden. De overige 3 procent uitstroom heeft verschillende redenen, zoals WAO, OBU/pensioen, verhuizing of disfunctioneren.


Contracten

bruto uitgaven

59

Medewerkers Tabel 10

Verdeling uitstroom 2004 Figuur 11 DOD

HOD

MOD

Poli

Overig

FB

RT

Research

Totaal

16,1

13,3

15,1

11,9

21,7

10,4

10,4

21,5

17

Wervingskosten per jaar

Jaar % uitstroom

Kosten

2002

€ 638.074

2003

€ 316.302

2004

€ 232.328


60

gegevens konden worden verzameld. Maar het lage verloop is gunstig. Het NKI-AVL lijkt geen last te hebben van een tekort aan verpleegkundigen; de formatie op de verpleegetages is sinds jaren voldoende.

In- en uitstroom en openstaande vacatures In 2004 was het instroompercentage 19,9 procent op een totaal aantal medewerkers van 1810 (2003: 1756). De uitstroom was 17 procent, waarvan 8 procent door einde van een contract voor bepaalde tijd. In 2004 ontstonden er 163 vacatures; 169 vacatures zijn vervuld (inclusief openstaande vacatures van 2003). Op de website van het NKI-AVL wordt onderscheid gemaakt in diverse soorten personeel: medisch, medisch ondersteunend, verpleegkundig, paramedisch, administratief/ondersteunend, research/onderzoek, facilitair/automatisering, staf/management en overig.

Meerkeuze Arbeidsvoorwaarden In maart 2004 ging een project van start om de Meerkeuze Arbeidsvoorwaarden mogelijk te maken. Daarvoor is een eenduidige registratie van gewerkte en verlofuren noodzakelijk. Na een uitgebreide selectieprocedure is gekozen voor het roosterplannings- en urenregistratiesysteem Rostarflex van leverancier Paralax. In de loop van 2005 wordt Rostarflex geïmplementeerd en krijgen medewerkers de mogelijkheid om arbeidsvoorwaarden uit te ruilen.

Verzuim Het verzuim in het NKI-AVL laat vanaf 2001 een gestage afname zien. In 2004 bedroeg het verzuim 4,4 procent. Hiermee volgt het NKI-AVL de landelijke trend in de gezondheidszorg. Uit figuur 12 blijkt dat de daling van het verzuim niet in alle clusters even groot is. De grootste effecten zien we bij de Research, HOD, DOD, FB en ondersteunende afdelingen. In 2004 is een stijging van het verzuim te zien in de clusters MOD, RT en Polikliniek. Voor de kliniek betekent dit dat er voor het eerst in drie jaar sprake is van een stijging van het verzuim. De kliniek loopt daarmee niet synchroon met de dalende trend in de gezondheidszorg. De verzuimstijging in de poli hangt onder andere samen met klimaatbeheersingsproblemen in de nieuwbouw. In 2004 bedroeg de instroom in de WAO 0,4 procent van het aantal medewerkers. Dit is opnieuw een belangrijke verbetering ten opzichte van 2002 en vergelijkbaar met de trend die in 2003 is ingezet. Het NKI-AVL probeert om de competenties van medewerkers zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij hun functie. Indien na langdurige ziekte blijkt dat competenties veranderd zijn worden manieren gezocht om medewerkers optimaal te laten reïntegreren. De WAO is dan nog slechts een vangnet voor degenen voor wie reïntegratie of ander werk niet meer mogelijk is.

De veranderingen in het sociale zekerheidsstelsel maken het voor zowel het NKI-AVL als de medewerkers nog belangrijker arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Eind 2004 zijn voorstellen voor verzuimdoelstellingen geformuleerd voor 2005 en 2006. De clusters en diensten maken vervolgens een plan van aanpak voor het realiseren van deze doelstellingen. In 2004 nam het NKI-AVL het besluit een eigen arbodienst op te richten en is het contract met KLM Arbo Services beëindigd. Dit besluit loopt vooruit op de wijzigingen in de Arbowet die de preventie van ziekte en uitval veel meer tot de eigen verantwoordelijkheid van organisaties maken. In dat kader past ook het besluit om per 1 januari 2005 eigenrisicodrager WAO te worden. Het NKI-AVL denkt door beide stappen meer grip te krijgen op de uitgaven voor verzuim en arbeidsongeschiktheid.



In 2004 startte op de verpleegetages een project exitgesprekken met verplegend en verzorgend personeel. Aanleiding voor dit project was het gebrek aan gegevens over redenen van vertrek, de relatief hoge doorstroom van verpleegkundigen en het aanhoudend tekort aan verpleegkundigen. Gedurende negen maanden, van 1 maart tot 1 december 2004, zijn er zes interviews afgenomen. Een klein aantal, veroorzaakt door het feit dat er nauwelijks verpleegkundigen weggingen vanwege veranderingen van de arbeidsmarkt en de verslechterde economie in Nederland. Zes interviews op een totale populatie van ruim 200 verpleegkundigen is te weinig om de gegevens als significant te beschouwen. De hoofdreden van vertrek was in de zes interviews steeds een andere, variërend van ‘wijzigingen in de privéomstandigheden’ tot ‘op zoek naar een andere uitdaging’. Drie vertrekkende medewerkers gaven aan dat het vertrek te voorkomen was geweest door onder meer het verminderen van de werkdruk. Voor het project was het jammer dat er zo weinig

61

Medewerkers

8

Ondernemingsraad

Figuur 12

Verzuimpercentages per cluster/dienst

12

10

8

6

4

2

0 Research

MOD

HOD

DOD

RT

FB

Poli

Staf/overig NKI-AVL

2002

2,4

5,8

6,5

5,1

3,8

8,3

6,9

5,5

5,1

2003

2,6

4,9

6,3

4,9

3,9

7,7

5,7

4,1

4,7

2004

1,8

5,9

5,5

3,8

4,4

7,3

4,7

4,9

4,4

DOD= Diagnostische Oncologische Disciplines; HOD= Heelkundige Oncologische Disciplines;


NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 8 Ondernemingsraad

MOD= Medische Oncologische Disciplines; Poli= Polikliniek; Overig= Stafafdelingen; FB= Facilitair Bedrijf; RT= Radiotherapie

62

63

Ondernemingsraad king van de algemene gang van zaken in het NKI-AVL meer inhoud te geven. De bespreking van de algemene gang van zaken vond plaats in april. Ter voorbereiding hierop stelde de OR een ‘bericht aan de Raad van Toezicht’ op. In deze notitie gaf de OR een analyse van het functioneren van de organisatie en een aanzet tot verbetering op enkele onderdelen. De notitie beantwoordde aan zijn

enige tegenzin akkoord. Hoewel het beeld van de nieuwe EAD-organisatie enigszins vaag bleef en de OR dit moeilijk kon accepteren, heeft de raad grote waardering voor de open en integere werkwijze en de manier waarop de betrokken medewerkers steeds over de voortgang werden geïnformeerd. Tot eind 2004 en ook daarna is volop gewerkt aan de voorbereiding van de reorganisatie. Een kleinere verandering in de organisatie waarover de OR positief adviseerde, was het onder één hoofd brengen van alle afdelingen op de tweede bouwlaag van het nieuwe ziekenhuis (de OK, IC en OBC).

doel en leidde tot een levendige bespreking met de vertegenwoordigers van de Renovatie Raad van Toezicht.

Beleidsontwikkeling Helaas is er in 2004 voor de OR geen gelegenheid geweest voor betrokkenheid bij beleidsontwikkeling. Het beleidsplan 2003-2005 werd in 2004 niet volgens afspraak aangepast en er vond in datzelfde jaar geen beleidsdag in de vorm zoals in 2003 plaats. In 2003 werd het beleidsplan 2003-2005 voor het laatst besproken. Van OR-zijde was er toen kritiek op de opzet van de beleidsdag – te veel verslag, te weinig beleid - en dat gold ook voor grote delen van het beleidsplan, waaraan bovendien de samenhang tussen de clusters ontbrak. Veranderingen zijn dan ook wel gewenst en de OR hoopt dat daar in 2005 iets van te zien zal zijn. De wensen en verbeterpunten zijn aangegeven in het bericht aan de Raad van Toezicht. Ook in overlegvergaderingen dringt de OR aan op het houden van een beleidsdag.


Verkiezingen

64

De ontwikkelingen in 2004 hebben de OR ertoe gebracht zijn eerdere besluit tot uitstel van de verkiezingen in 2005 te herzien. In 2005 organiseert de OR de driejaarlijkse verkiezingen volgens de oorspronkelijke planning. Helaas moesten twee OR-leden in 2004 hun OR-werk beëindigen. Eén vrijgekomen plaats kon worden ingenomen door de eerstvolgende op de ABVAKABO-lijst, de andere vacature kon zonder tussentijdse verkiezingen niet opgevuld worden. Omdat er nog zo weinig tijd te gaan was tot de algemene verkiezingen van 2005 werd besloten geen tussentijdse verkiezing te organiseren. De OR draait met 14 mensen verder en hoopt na de verkiezingen weer compleet te zijn.

Advies Ook in 2004 heeft de OR advies uitgebracht over een groot aantal onderwerpen.

Investeringen in apparatuur Met de aanschaf en implementatie van een nieuw behandelplanningssysteem, de aanschaf van een PDF-afterloader, de meerjarenplanningen voor de aanschaf van CT-scanners, simulatoren en lineaire versnellers zijn grote investeringen gemoeid en daarom werden deze plannen ter advisering aan de OR voorgelegd. De OR kijkt bij de beoordeling vooral naar de voorbereidingen en wil bijvoorbeeld deze vragen beantwoord zien: zijn de werknemers die met de betrokken apparatuur moeten werken bij het keuzeproces betrokken? Wordt de benodigde (bij)scholing in acht genomen? Is er voldoende aandacht voor de veranderende arbeidsomstandigheden? De voorstellen zaten op deze belangrijke onderdelen goed in elkaar en de OR heeft dan ook geadviseerd ze volgens plan uit te voeren. Dat gold ook voor de aanschaf van nieuwe ziekenhuisbedden en matrassen, bij uitstek een zaak waar gelet moet worden op de arbeidsomstandigheden van het verpleegkundig en paramedisch personeel en van degenen die verantwoordelijk zijn voor het schoonmaken van de bedden. Hier kwam de OR tot de conclusie dat de nieuwe bedden in vergelijking met de huidige een grote vooruitgang in arbeidsomstandigheden zijn.

Reorganisatie EAD In de organisatieveranderingen was de reorganisatie van de Economisch Administratieve Dienst in 2004 het meest ingrijpend. De noodzaak ervan was duidelijk, maar gezien het feit dat dit de derde reorganisatie binnen een paar jaar was, ging de OR met

De OR nam de verbouwplannen kritisch onder de loep. Zowel de projectstructuur van de renovatie als de inhoud van de renovatieplannen werden in 2004 ter advisering voorgelegd. Over de structuur bereikten OR en Raad van Bestuur overeenstemming na enkele aanpassingen die leidden tot beter overleg tussen bouworganisatie en staande organisatie, zonder dat er ‘ongewenste’ contacten ontstaan die de financiële bewaking in gevaar brengen. Op enkele punten heeft de OR verduidelijking gevraagd: omvang en indeling van het personeelsrestaurant, het kantoortuinconcept voor de EAD, en de gevolgen van het eventueel niet doorgaan van de nieuwbouw proefdierenhuis. Voor zover opheldering mogelijk was, bleven deze aspecten verder rusten. Dat was zeker niet het geval met de verschillende bouwfysische aspecten van de renovatie: invloed van zonnestraling, zonnewarmte en daglichttoetreding. De OR was en is er niet van overtuigd dat er in de plannen voldoende maatregelen worden

genomen om aangename arbeidsomstandigheden te kunnen garanderen. Hoewel er nog geen definitief advies is uitgebracht, overweegt de OR sterk om het plaatsen van buitenzonwering aan te bevelen ter voorkoming van warmteoverlast.

WAO Laatste adviesonderwerp is het voorstel voor het eigenrisicodragerschap voor de WAO. Het NKI-AVL neemt hierbij de eerste vijf jaar WAO-uitkering voor zijn rekening in ruil voor premieverlaging. De OR is het met de Raad van Bestuur eens dat dit aanzienlijke besparingen oplevert tegen een aanvaardbaar risico en heeft dan ook positief geadviseerd.

Advies herbenoeming Raad van Toezicht In 2004 kwam een meningsverschil aan het licht over voornemens tot herbenoeming van leden van de Raad van Toezicht. De OR vindt dat voor een herbenoeming dezelfde procedure geldt als voor een eerste benoeming en vindt daarvoor steun in de geldende juridische regels. De Raad van Bestuur verzette zich in 2004 voor het eerst tegen het voorleggen van herbenoemingen, maar heeft nog geen definitief standpunt aan de OR laten weten.

Instemming Voor sociaal beleid en arbeidsomstandigheden geldt het instemmingsrecht. In 2004 werd de instemming van de OR gevraagd met acht onderwerpen.

Functioneringsgesprekken Voor de regeling functioneringsgesprekken zijn in 2004 aanpassingen voorgesteld. De belangrijkste verandering was het voorstel om de verslagen van functioneringsgesprekken voortaan niet meer alleen door de leidinggevende te laten bewaren, maar ze ook in het personeelsdossier op te nemen. Ook de OR zag daarin voordelen voor de continuïteit. Wel heeft de raad de voorwaarde gesteld dat bij elk nieuw verslag het oude uit het dossier verwijderd wordt. Ieder nieuw verslag bevat tenslotte de dan geldende afspraken en daarmee vervallen de oude.

Huisregel-ABC De OR heeft een vrij uitgebreid commentaar gegeven op de eerste versie van het huisregel-ABC. Ook bij de tweede, aangepaste versie zijn nog enkele opmerkingen gemaakt, met als doel meer helderheid en eenduidigheid te bereiken.

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 8 Ondernemingsraad

In 2004 koos de Ondernemingsraad (OR) voor een nieuwe opzet om de bespre-

65

Ondernemingsraad Herplaatsingsregeling

Leergang Leidinggeven

Met de invoering van de Wet Verbetering Poortwachter (WVP) in 2002 is feitelijk een deel van de herplaatsingsregeling van het NKI-AVL (herplaatsing op sociaal-medische indicatie) komen te vervallen. Deze herplaatsing gaat nu volgens de procedures van de WVP. De Raad van Bestuur maakte van de gelegenheid gebruik om de regeling ook op andere onderdelen aan te passen. De OR heeft inmiddels een vrij uitgebreid commentaar gegeven, maar de instemmingsprocedure is nog niet afgerond.

De OR heeft met vragen en commentaar gereageerd op de opzet en inhoud van de nieuwe leergang Leidinggeven. Deze stelt leidinggevenden in staat hun taak beter uit te oefenen door gedragsverandering.

Het plan om een interne arbodienst op te zetten kwam voort uit ontevredenheid over de externe arbodienst en wijzigingen in de Europese arbeidsomstandigheden-wetgeving. Op zich is een eigen arbodienst een prima idee, maar de OR vindt dat aan het plan nog het een en ander ontbreekt. Voordat de OR instemming kan geven, wil de OR eerst een plan zien met daarin de taken, bezetting, structuur en positie in de organisatie van de op te zetten dienst.

Kinderopvang De regeling voor kinderopvang moest worden gewijzigd, omdat op 1 januari 2005 een nieuwe wet in werking is getreden die de financiering van kinderopvang regelt. Het NKI-AVL heeft besloten het contract met het bemiddelingsbureau op te zeggen en in eigen beheer ondersteuning en informatie te bieden aan de werknemers die gebruik maken van kinderopvangvoorzieningen. De OR heeft daarmee ingestemd.


Meerkeuze Arbeidsvoorwaarden

66

Helaas is het Meerkeuzesysteem Arbeidsvoorwaarden (MKSA) nog steeds niet operationeel. Zoals in het vorige jaarverslag al werd aangegeven is dat zeker ook te wijten aan de ingewikkeldheid van het systeem en het feit dat het in een grote en complexe instelling als het NKI-AVL niet uitvoerbaar is zonder een geautomatiseerde roosterplanning en urenregistratie. Het roosterplanningsysteem is inmiddels gekozen; in 2005 wordt het ingevoerd. Daarmee is de basis gelegd voor de toepassing van het MKSA. De invoering daarvan gebeurt in twee fasen en is naar verwachting in 2006 afgerond. Eerste stap voor de OR is nu het zorgvuldig en kritisch becommentariëren van het ontwerp.

Toen halverwege 2004 de voorgenomen zondagsluiting van het personeelsrestaurant aan de orde kwam, bleek dat nog niet voorzien was in alternatieven voor de personeelsleden die door de sluiting getroffen zouden worden. Op aandringen van de OR is hier een oplossing voor gevonden. Personeel kan op zondag tegen gereduceerd tarief gebruik maken van de winkel in de hal of lunchen in het personeelsrestaurant van het Slotervaartziekenhuis. Op basis van deze toezeggingen en informatie over de zeer beperkte gevolgen voor het restaurantpersoneel zelf kon de OR met de sluiting instemmen.

9

Overige zaken Tot slot een selectie uit de overige zaken die de aandacht van de OR kregen. De samenwerking met het Slotervaartziekenhuis verkeert nog steeds in een onzekere positie. Er is een klankbordgroep waaraan ook de OR deelneemt, die zich onder meer buigt over de vraag of integratie van diagnostiek en facilitaire zaken mogelijk is. De OR dringt al langere tijd aan op planmatige benadering van de beveiliging. In 2004 werd gemeld dat een beveiligingsplan in de maak was en dat dit aan de OR zou worden voorgelegd. Tot op heden heeft de OR het plan echter niet nog niet ontvangen. De secretaris van de Raad van Bestuur heeft een document opgesteld dat de betrokkenheid van de verschillende gremia voorafgaand aan besluitvorming door de Raad van Bestuur beschrijft. Dit document, dat door de OR op een aantal punten werd aangevuld, dient om te bewaken dat ieders rol in het besluitvormingsproces tot zijn recht komt.

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 9 Financieel verslag

Arbodienst

Personeelsrestaurant

Financieel verslag

67

Financieel verslag De in het financieel jaarverslag opgenomen balansen per 31 december 2004 en de resultatenrekening 2004, evenals de toelichtingen daarop, zijn ontleend aan de jaarrekeningen 2004 van de Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut (NKI) en de Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AvL). Daarnaast is sprake van een geconsolideerde jaarrekening voor het NKI-AVL. PricewaterhouseCoopers heeft hierop goedkeurende accountantsverklaringen afgegeven.

Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut (NKI) De financiering van het wetenschappelijk onderzoek (vaste research) bestaat uit jaarlijkse subsidies van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), KWF Kankerbestrijding en eigen inkomsten van het NKI. De subsidie van het ministerie van VWS wordt jaarlijks geïndexeerd. De subsidie van KWF Kankerbestrijding varieert, omdat deze gekoppeld is aan het gemiddelde van de inkomsten van KWF Kankerbestrijding over de voorafgaande drie jaar. De eigen inkomsten van het NKI zijn onder meer afhankelijk van de ontvangsten aan legaten, lidmaatschappen van de vereniging en rente. De subsidie 2004 nam ten opzichte van 2003 met € 719.000 af door bezuinigingen bij zowel het Ministerie van VWS (€ 481.000) als bij het KWF Kankerbestrijding (€ 238.000).

In het NKI wordt verder een aantal projecten uitgevoerd dat niet ten laste komt van de researchexploitatie, maar waarvan de kosten rechtstreeks door een externe financier betaald worden.

De financiering van de patiëntenzorg bestaat uit wettelijke budgetten voor het ziekenhuis en de radiotherapie. Als gevolg van de jaarlijkse aanpassingen van deze budgetten (indexering op loonkosten en materiële kosten, productieafspraken, nacalculaties op kapitaalslasten) nam het budget met € 4.443.000 toe tot een totaal van € 78.034.000. Uit doorberekeningen aan derden werd een bedrag van € 2.065.000 ontvangen en er was sprake van een mutatie van € 1.028.000 op het extern budget van voorgaande jaren, waardoor in totaal € 81.127.000 beschikbaar was. Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering bedroeg in 2004 € 1.093.000(was in 2003 € 313.000 nadelig).

Jaarlijks worden met de zorgverzekeraars afspraken gemaakt over aantallen opnames, verpleegdagen, eerste polikliniekbezoeken, dagbehandelingen, poliklinische cytostaticatoedieningen, megavoltseries en zorgvernieuwing. De productie is over het geheel genomen licht achtergebleven op de voor 2004 gemaakte afspraken. Het aantal opnamen steeg in 2004 met 0,7 procent naar 5.782. Het aantal verpleegdagen steeg met 5,3 procent naar 40.568. De gemiddelde verpleegduur steeg van 6,7 naar 7,0 dagen. Het aantal dagbehandelingen steeg met 2,4 procent tot 5.827 dagbehandelingen en de 1e polikliniekbezoeken steeg met 10,9 procent tot 22.697 1e polikliniekbezoeken. Ook in 2004 heeft het NKI-AVL voor zijn werk een aanzienlijk bedrag uit erfstellingen en legaten ontvangen. Aan hen en al degenen die ons werk in 2004 hebben gesteund met subsidies, giften en contributies is het NKI-AVL veel dank verschuldigd.


De Stichting Fondsen NKI heeft in 2004 aan het NKI een bedrag van € 3.432.000 ter beschikking gesteld voor door het stichtingsbestuur goedgekeurde investeringen in apparatuur, inventarissen en verbouwingen.

Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AVL)


Over 2004 is de volgende financiering ontvangen: ● subsidie ministerie van VWS € 9.624.000 ● subsidie KWF Kankerbestrijding € 8.859.000

Daarnaast is aan projectfinanciering een bedrag van € 17.998.000 ontvangen (was in 2003 € 18.394.000) en aan overige bedrijfsopbrengsten € 150.000 (was in 2003 € 144.000). Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering was in 2004 € 508.000 nadelig (resultaat gewone bedrijfsvoering 2003: € 348.000 positief).

68

69

€ 18.483.000

Financieel verslag

JAARREKENING NKI-AVL

ERFSTELLINGEN EN LEGATEN

Geconsolideerde balans per 31 december 2004 (in € duizend)

Erfstellingen

2004

2003

5.360 107.681 38 p.m. 5.345 18

5.584 103.938 58 p.m. 1.434 0

Legaten ACTIVA

Mw. A. Visser Mw. S. Frisco-van der Zwart Mw. J.A Friele Dhr. A.C.H. Simons Dhr. J.F. Meijer Mw. P.J. van Esch Dhr. R.P Hurkens Mw. L.M.M. van Swoll-Lodder Dhr. A.J. Roelandt Mw. M. van der Meij de Bie- van den Bosch Dhr. A.J. Schiltkamp Mw. S.C.P. Smit Mw. E. van Raalte-Dijken Mw. T. van der Heijden Mw. P.H. Engelen-Rutjes Dhr. H.J. van Putten Mw. A.M. Vethuijs-Vegter Mw. C.S. Valkenburgh Dhr. J.C. van Ark

Mw. P.H. Keizers Dhr. Chr. Vogelzang Mw. M. van der Goot-Bets Mw. J.L. van der Mur-Kunkels Mw. C.P. de Vries-van Eck Mw. K.Schirm Mw. Leutscher-ten Kate Mw. A.M. Drijvers-Savelkouls Mw. P. Hoedemakers Mw. A. Brons-Richard Mw. T.C.J. Saaf-van Donkelaar Mw. M. Munnicks-Lucas Dhr. S. Lanting Dhr. J.E. Taurel Dhr. H. Smit Mw. A Vlotman Mw. H. Scheiberlich Mw. G.C. van den Berg-Tinga

Vaste activa - researchlaboratorium - ziekenhuisvoorziening - tijdelijke kantoorruimte - inventaris en apparatuur researchlaboratorium - researchgedeelte van het ziekenhuis - financiële vaste activa Totaal vaste activa Leningen u/g Belegde middelen Effecten Belegd Fonds Wetenschappelijk Onderzoek

111.014

0

1.500

3.904 11.532

Totaal belegde middelen Vlottende activa Voorraden Stichting Fondsen NKI, rekening-courant Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

118.442

3.906 11.531 15.436

270 0 41.530 3.012

Totaal vlottende activa Totaal activa

15.437

411 1.931 55.035 2.865 44.812

60.242

178.690

188.193

PASSIVA

3.134 12.120 13.359

Totaal groeps vermogen Egalisatierekening afschrijvingen Voorzieningen


Participatie door derden in het researchlaboratorium Ministerie van VWS KWF Kankerbestrijding

70

Totaal passiva

28.613

28.017

294 2.823

326 1.736

5.360 1.361

Langlopende schulden Leningen o/g Kortlopende schulden Stichting Fondsen NKI, rekening-courant Kortlopende schulden en overlopende passiva

3.116 11.041 13.860

5.584 1.434 6.721

7.018

14.389

15.344

4.763 121.087

5.248 130.504 125.850

135.752

178.690

188.193


Groeps vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

71

JAARREKENING

JAARREKENING

NKI-AVL

Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Geconsolideerde resultatenrekening over 2004 (in € duizend)

Balans per 31 december 2004 2004

2003

(in € duizend)

BATEN Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Mutatie extern budget voorgaande jaren Vergoedingen voor diensten en verrichtingen berekend aan derden Subsidiebijdragen Projectfinanciering Overige bedrijfsopbrengsten

78.034 1.028

73.591 1.688

2.065 18.483 17.998 150

1.784 19.202 18.394 144 117.758

Vaste activa - ziekenhuisvoorziening - researchgedeelte van het ziekenhuis

105.621 1.434

Financiële vaste activa Lening u/g

75.317 7.809 32.361

106.860

107.055

13.337

9.306

114.803 Vlottende activa Voorraden Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

71.169 5.972 34.615

165 31.384 17

Totaal vlottende activa

115.487

111.756

1.944

2.803

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

327

244

Baten en lasten voorgaande jaren

321

-140

Resultaat voor belasting

648

104

Totaal eigen vermogen

Vennootschapsbelasting

-21

-21

Egalisatierekening afschrijvingen

627

83

Financiële baten en lasten

105.6499 1.361

Totaal vaste activa

LASTEN

Totaal lasten

2003

ACTIVA

Totaal baten

Personeelskosten Afschrijvingen op vaste activa Overige bedrijfskosten

2004

Totaal activa

306 42.484 51 31.566

42.841

151.763

159.202

PASSIVA Eigen vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

908 12.120 666

908 11.041 652 13.694

12.601

294

326

2.522

1.714

Voorzieningen De bestemming van het resultaat is als volgt: Uitbetaald dividend Toevoeging (onttrekking) collectief gefinancierd gebonden vermogen Toevoeging niet collectief gefinancierd vrij vermogen

49 1.079 -501

47 -313 349

627

83

Langlopende schulden Leningen o/g Huurverplichtingen Aclin BV’s Participatie NKI in researchgedeelte van het ziekenhuis

13.774 14.877

14.570 11.067

1.361

1.434

Totaal langlopende schulden


Kortlopende schulden Nog in de tarieven te verrekenen Kortlopende schulden

72

30.012

4.763 100.478

27.071

5.248 112.242

Totaal kortlopende schulden

105.241

117.490

Totaal passiva

151.763

159.202


PASSIVA RESULTAAT NA BELASTING

73

JAARREKENING

JAARREKENING

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut

Resultatenrekening over 2004 (in € duizend)

Balans per 31 december 2004 2004

2003

(in € duizend)

BATEN Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Mutatie extern budget voorgaande jaren Vergoedingen voor diensten en verrichtingen berekend aan derden

2004

2003

5.360 5.345 p.m. 38

5.584 1.434 p.m. 58

ACTIVA 78.034 1.028

73.591 1.688

2.065

1.784

Totaal baten

81.127

Vaste activa Researchlaboratorium Researchgedeelte van het AVL-ziekenhuis Inventaris en apparatuur researchlaboratorium Tijdelijke kantoorruimte 77.063 Totaal vaste activa

10.743

7.076

2.478

2.787

LASTEN Leningen u/g

Totaal lasten

48.749 6.237 22.988

44.584 5.241 23.812

Belegde middelen Effecten Fonds Wetenschappelijk Onderzoek

77.974

73.637

2.710

3.636


443

-210


650

-103

1.093

-313

3.904 11.532

Totaal belegde middelen Financiële baten en lasten

RESULTAAT

De bestemming van het resultaat is als volgt: Toevoeging aan de algemene reserve Toevoeging (onttrekking) aan reserve aanvaardbare kosten Toevoeging aan de bestemmingsreserve

14

0

972 107

355 -668

1.093

-313

Vlottende activa Voorraden Stichting AVL-ziekenhuis, rekening-courant Stichting Fondsen NKI, rekening-courant Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

15.436

105 0 0 16.642 2.139

105 5.916 1.931 10.857 2.282 18.886

21.091

Totaal activa

47.543

46.391

PASSIVA Eigen vermogen Kapitaal Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Egalisatierekening exploitatieresultaten Continuïteitsreserve Nog te besteden bedragen t.b.v. projecten

2.136 11.345 -605 600 1.358

Voorzieningen Participatie door derden in het researchlaboratorium Ministerie van VWS KWF Kankerbestrijding NKI-AVL - jaarverslag - 2004

15.437

Totaal vlottende activa

Totaal eigen vermogen

74

3.906 11.531

2.136 11.345 -97 600 1.358 14.834

15.342

301

22

5.360 1.361

5.584 1.434 6.721

Kortlopende schulden Subsidieverplichtingen Belasting en premies sociale verzekeringen Vooruitontvangen projectfinancieringen Overige schulden

0 1.353 9.144 15.190

7.018 9.216 1.244 9.572 3.977

Totaal kortlopende schulden

25.687

24.009

Totaal passiva

47.543

46.391


Personeelskosten Afschrijvingen op vaste activa Overige bedrijfskosten

75

JAARREKENING

KENGETALLEN

Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut 2004

2003

2002

2001

180 5 5 10 9 14

180 5 5 10 8 14

180 4 5 10 6 14

180 4 5 10 6 14

Heelkundige Oncologische Disciplines eerste polikliniekbezoek opnamen verpleegdagen dagbehandeling operatieve verrichtingen klinisch operatieve verrichtingen poliklinisch gemiddelde verpleegduur

13.818 2.932 24.620 1.099 8.895 7.183 8,4

*12.513 2.929 22.782 988 9.316 6.698 7,8

13.300 2.513 22.312 1.089 6.654 7.095 8,8

10.983 2.452 23.146 1.276 5.810 6.119 9,4

Medische Oncologische Disciplines eerste polikliniekbezoek opnamen verpleegdagen dagverpleging toedieningen cytostatica gemiddelde verpleegduur

8.787 2.827 15.760 4.675 7.696 5,6

*7.828 2.736 14.924 4.626 7.150 5,5

9.356 3.119 16.260 3.364 6.425 5,2

9.716 2.834 17.222 3.223 6.798 6,1

Radiotherapie eerste polikliniekbezoek opnamen verpleegdagen dagverpleging gemiddelde verpleegduur megavolttherapie brachytherapie

n.v.t. 23 188 53 8,2 3.933 149

n.v.t. 76 824 79 10,8 3.916 57

n.v.t 317 1.943 320 6,6 3.635 37

n.v.t. 282 1.642 242 5,8 3.397 55

Overige verrichtingen fysiotherapie

9.625

8.577

8.625

8.591

92

125

109

74

Resultatenrekening over 2004 (in € duizend)

2004

CAPACITEITSGEGEVENS

2003

BATEN Subsidiebijdragen Projectfinanciering Overige bedrijfsopbrengsten

18.483 17.998 150

Financiële baten en lasten

19.202 18.394 144 36.631

37.740

805

877

37.436

38.617

aantal aantal aantal aantal aantal aantal

erkende bedden operatiekamers intensive care bedden cytostaticabehandelplaatsen lineaire versnellers spreekuurunits polikliniek

LASTEN Personeelskosten Afschrijvingen op vaste activa Overige bedrijfskosten Totaal lasten

26.568 168 10.879

26.585 5 11.642 37.615

38.232


-179

385


-329

-37

RESULTAAT

-508

348

De bestemming van het resultaat is als volgt: Toevoeging aan continuïteitsreserve Toevoeging aan egalisatierekening exploitatieresultaten

0 -508

600 -252

-508

348


Overige eerste polikliniekbezoek psychiatrie

76

*eerste polikliniekbezoek: de schijnbare daling van het aantal eerste polikliniekbezoeken in 2003 houdt verband met definitie- en registratieafspraken, die in de tijd gewijzigd zijn. In 2004 is dit weer hersteld.


PRODUCTIECIJFERS Totaal baten

77

2003

2002

2001

1.233 244 1.142 7.775

1.096 275 1.335 9.428

978 295 1.128 8.262

723 226 965 7.434

7.118 2.624 5.845 20.746

6.552 2.084 5.686 21.587

5.581 2.493 6.689 18.998

5.498 1.982 5.546 22.192

Pathologie klinisch histologie cytodiagnostiek obducties immunopathologie poliklinisch histologie cytodiagnostiek obducties immunopathologie

3.148 883 9 649

2.833 708 4 618

2.861 848 8 486

2.382 391 33 805

8.936 8.232 12 1.030

8.578 7.509 47 1.003

8.002 6.753 18 1.102

10.220 5.196 17 805

Nucleaire geneeskunde klinisch poliklinisch

768 3.793

831 3.826

655 3.592

743 3.498

243.845 28.205

277.536 25.462

232.815 25.988

225.879 22.672

312.679 31.328

299.427 29.549

315.584 31.835

299.928 32.042

814 304

987 131

735 247

1.006 257

2.184 2.162

2.227 2.005

1.972 2.662

2.145 3.806

377 61 878

321 33 670

284 27 575

292 38 545


Algemeen Klinisch Laboratorium klinisch verrichtingen orders poliklinisch verrichtingen orders

78

Functieonderzoeken klinisch ECG longfunctie poliklinisch ECG longfunctie Polikliniek Familiaire Tumoren complexe counselingen enkelvoudige counselingen DNA-onderzoeken

NKI-AVL - jaarverslag - 2004 / 10 Bijlagen

2004 DIAGNOSTISCHE ONCOLOGISCHE DISCIPLINES Radiologie klinisch CT MRI echografie overig poliklinisch CT MRI echografie overig

10

Bijlagen

KENGETALLEN

79

Bijlagen

TOTAAL Hoofd-halstumoren: lip tong speekselklieren gingiva mondbodem mondholte orofarynx nasofarynx hypofarynx sinussen/bijholten/middenoor larynx Lymfomen: (inclusief lokalisaties in het hoofd-halsgebied) maligne lymfomen morbus Hodgkin

6843 316 9 45 14 16 30 26 58 13 23 13 69 139

122 17

Mammatumoren:

1387

mamma mamma virilis

1382 5

Tractus respiratorius tumoren: long/bronchus/trachea pleura trachea thymus

662 79 5 3

Tractus digestivus tumoren:

923

oesofagus maag dunne darm colon rectum/anus lever/intrahepatische galwegen galblaas/extrahepatische galwegen pancreas (retro)peritoneum Urologische tumoren:

Huidtumoren: (inclusief lokalisaties in het hoofd-halsgebied)

175

Melanomen: (inclusief lokalisaties in het hoofd-halsgebied)

313

Weke-delentumoren: (inclusief lokalisaties in het hoofd-halsgebied)

113

Leukemieen:


multipele myeloma/immuno-proliferatief neoplasma lymfatische leukemie myeloide leukemie

80

58 37 18 3

749

prostaat testis penis/overige mannelijke genitalia blaas nier/overige urinewegen

110 117 17 280 278 15 14 86 6 887 467 60 59 187 114

Gynaecologische tumoren:

256

cervix uteri corpus uteri ovarium/uterus/adnexa vagina/vulva/overige

40 58 128 30

Primaire tumor onbekend:

129

Praemaligne tumoren:

102

Neurologische tumoren:

45

oog hersenen overig zenuwstelsel

2 42 1

Benigne tumoren:

25

Second opinion: Alleen de patiënten die teruggingen naar hun eigen arts zijn meegeteld. De patiënten die na de second opinion in het NKI-AVL blijven, worden gezien als NKI-AVL-patiënten en zijn hier niet meegerekend.

Endocriene klieren tumoren: schildklier overige endocriene klieren Bottumoren:

22 3 9

Aantal second opinions

1214

1536


Nieuwe diagnoses bij patiënten van het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, per tumorgroep

81

Bijlagen HOOGLERAREN prof. dr. N.K. Aaronson bijzonder hoogleraar Psychosociale oncologie Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. A.J.M. Balm bijzonder hoogleraar Hoofdhals-oncologie en -chirurgie Universiteit van Amsterdam

prof. dr. W.H. van Harten hoogleraar Kwaliteitsmanagement van Zorgtechnologie Universiteit Twente prof. dr. M. van Herk bijzonder hoogleraar 4D beeldverwerking in de oncologie Universiteit van Amsterdam

prof. dr. G.M.M. Bartelink bijzonder hoogleraar Klinische experimentele radiotherapie Universiteit van Amsterdam

prof. dr. F.J.M. Hilgers hoogleraar Fonetische wetenschappen Universiteit van Amsterdam

prof. dr. A.C. Begg bijzonder hoogleraar Moleculaire radiobiologie Katholieke Universiteit Nijmegen

prof. dr. S. Horenblas bijzonder hoogleraar Oncologische urologie Vrije Universiteit, Amsterdam

prof. dr. A.J.M. Berns bijzonder hoogleraar Experimentele moleculaire genetica van erfelijke aandoeningen Universiteit van Amsterdam

prof. dr. B.R.R. Kroon bijzonder hoogleraar Chirurgische oncologie Universiteit van Amsterdam

prof. dr. J.H.M. Schellens hoogleraar Klinische geneesmiddelentoxicologie Universiteit Utrecht prof. dr. T.K. Sixma hoogleraar Structuur en functie van eiwitten Erasmus Universiteit Rotterdam prof. dr. M. Verheij hoogleraar Translationele radiotherapie Vrije Universiteit, Amsterdam

PROMOTIES

mw. prof. dr. J. Borst bijzonder hoogleraar Experimentele oncologie Universiteit van Amsterdam prof. dr. P. Borst strategisch hoogleraar Klinische biochemie Universiteit van Amsterdam buitengewoon hoogleraar Rijksuniversiteit van Leiden


prof. dr. J.H. Beijnen hoogleraar Bio-analyse in het bijzonder in relatie tot het klinische geneesmiddelenonderzoek Universiteit Utrecht

82

prof. dr. F.S.A.M. van Dam bijzonder hoogleraar Psychosociale aspecten van chronische ziekten Universiteit van Amsterdam prof. dr. G.C. de Gast bijzonder hoogleraar Klinische immunotherapie Universiteit Utrecht

mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen bijzonder hoogleraar Epidemiologie van kanker Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. M.S. van Lohuizen bijzonder hoogleraar Regulatie van celcyclus en oncogenese Universiteit Utrecht prof. dr. W. H. Moolenaar bijzonder hoogleraar Moleculaire celbiologie Rijksuniversiteit Leiden prof. dr. J.J. Neefjes bijzonder hoogleraar Biologie van antigen processing en presentatie Rijksuniversiteit Leiden prof. dr. P.J. Peters hoogleraar Ultrastructurele celbiologie Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. H. te Riele hoogleraar Genetische instabiliteit en carcinogenese Vrije Universiteit, Amsterdam prof. dr. S. Rodenhuis bijzonder hoogleraar Klinische oncologie Universiteit van Amsterdam

26 maart 2004 Susanne Estourgie Clinical relevance and refinement of the sentinel node procedure in breast cancer and melanoma Universiteit van Amsterdam prof. dr. B.B.R. Kroon

11 februari 2004 John Cho Improving radiotherapy treatment for left-sided breast cancer Universiteit van Amsterdam prof. dr. G.M.M. Bartelink

22 april 2004 Ellen Stokvis Liquid chromatography coupled with tandem mass spectrometry for the quantitative analysis of anticancer drugs in biological matrices Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen, prof. dr. J.H.M. Schellens

27 februari 2004 Marleen Kemper Inhibition of P-glycoprotein at the blood-brain barrier. Implications for treatment of brain tumors with taxanes Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen 27 februari 2004 Gert Meijer Clinical implementation of high precision radiotherapy for urogenitical tumours Universiteit van Amsterdam prof. dr. G.M.M. Bartelink 27 februari 2004 Eva Noorda The indications and results of isolated limb perfusion Universiteit van Amsterdam prof. dr. B.B.R. Kroon

25 mei 2004 Gudrun Valdimarsdottir TGFb signal transduction in endotelial cells Uppsala University dr. P. ten Dijke 28 mei 2004 Laurens Beerenpoot Early clinical evaluation of antivascular drugs for cancer treatment Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen 10 juni 2004 Arlette Werner Apoptosis signaling to mitochondria by death receptors and DNA damaging anti-cancer regimens Universiteit van Amsterdam mw. prof. dr. J. Borst


prof. dr. R. Bernards bijzonder hoogleraar Moleculaire carcinogenese Universiteit Utrecht

3 februari 2004 Elisabeth Rook Pharmacokinetics and pharmacodynamics of diacetylmorphine in opioid dependent patients Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen

83

84

16 juni 2004 Esther Brandon In vitro characterization of the human biotransformation of marine derived anti-cancer drugs Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen, prof. dr. J.H.M. Schellens

19 november 2004 Jeany Rademaker - Lakhai Clinical pharmacology of metal-based & marine-derived anticancer agents Universiteit Utrecht prof. dr. J.H.M. Schellens

21 september 2004 Jennifer Hendriks Contribution of CD27 and relatives to the specific immune response Universiteit van Amsterdam prof. dr. J. Borst

24 november 2004 Marjolein Klous Development of diacetylmorphine preparations for prescription to opioid dependent patients Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen

30 september 2004 Vic Verwaal Cytoreduction and hyperthermic intraperitoneal chemotherapy Universiteit van Amsterdam prof. dr. B.B.R. Kroon

2 december 2004 Kristel Crommentuyn Pharmacological studies in HIV-infected adults & children Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen

5 oktober 2004 Elar Mutsaerts Surgical treatment of liver and lung metastases. New techniques and outcomes Universiteit van Amsterdam prof. dr. B.B.R. Kroon

8 december 2004 Jan-Hendrik Beumer Mass balance and pharmacokinetic investigations of novel anticancer drugs Universiteit Utrecht prof. dr. J.H.M. Schellens, prof. dr. J.H. Beijnen

13 oktober 2004 Eveline de Boer Subfertility and menopause in an IVF-treated population. Vrije Universiteit, Amsterdam mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen

16 december 2004 Isabella Kuppens Clinical and pharmacological studies with oral anticancer drugs Universiteit Utrecht prof. dr. J.H.M. Schellens, prof. dr. J.H. Beijnen

14 oktober 2004 Jolanda Schrama Patient selection for high-dose chemotherapy in stage II and IV breast cancer Universiteit van Amsterdam prof. dr. S. Rodenhuis

17 december 2004 Milly de Jonge Pharmacokinetically guided dosing of (high-dose) chemotherapeutic agents Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen, prof. dr. S. Rodenhuis

3 november 2004 Monique den Brok Pharmaceutical development of selected novel anticancer agents Universiteit Utrecht prof. dr. J.H. Beijnen 16 november 2004 Francis van Horck p190RhoGEF and Type I PIPkinase: Modulators of Rho-mediated neurite remodeling Rijksuniversiteit Leiden prof. dr. W.H. Moolenaar

ORGANISATIEGEGEVENS BESCHERMVROUWE

H.M. KONINGIN BEATRIX

● ●

Raad van Toezicht dr. W.F. Duisenberg, voorzitter mw. drs. H.C.J. van der Wielen, vice-voorzitter/secretaris mr. P.J. Kalff, penningmeester W. Kok mr. D. Sinninghe Damsté prof. mr. P.F. van der Heijden prof. dr. J. van der Meer dr. ir. J.H.M. Temmink (tot 24 mei 2004) prof. dr. G.N.J. Tytgat prof. dr. G.P. Vooijs mw. drs. M.W.M. Vos-Van Gortel Raad van Bestuur prof. dr. A.J.M. Berns, voorzitter, directeur wetenschapsbeleid prof. dr. W.H. van Harten, directeur organisatie & bedrijfsvoering prof. dr. S. Rodenhuis, directeur zorg & zorgontwikkeling mw. mr. K.R.Y. van Oudheusden, secretaris Nevenfuncties Raad van Bestuur Prof. dr. A.J.M. Berns, voorzitter, directeur wetenschapsbeleid ● Lid Bestuur Raad Medische Wetenschappen (KNAW) ● Secretaris Sectie Geneeskunde KNAW ● Voorzitter Commissie nieuwe leden (sectie geneeskunde KNAW) ● Voorzitter KNAW-selectiecommissie KNAW fellows ● Voorzitter KNAW-VNSU-NWO Commissie Stroomlijning Subsidies ● Lid Commissie Heinekenprijs KNAW ● Lid Bestuur Van Walree Fonds ● Directeur Cancer Genomics Centre (tot 30-6-2004) ● Lid Bestuur 3 Lichten ● Lid Bestuur Josephine Nefkens Stichting ● Lid CCMO (b) ● Lid Scientific Advisory Board Xenogen ● Lid Scientific Advisory Board CNIO (Madrid) ● Lid Scientific Advisory Board EIO (Milaan) ● Lid Program Committee CR-UK ● Lid Scientific Promotions and Salaries Assessment Panel CR-UK ● Lid Strategy Committee Wellcome Trust ● Lid Scientific Advisory Board Life Science Partners Amsterdam (b)

● ● ● ●

Lid Editorial Board Genes and Development Lid Advisory Editorial Board EMBO Journal Lid Advisory Editorial Board EMBO Reports Lid EMBO Council Lid Commissie Gentherapie ZonMW Lid Bestuur Stichting Netherlands Laboratory for Anti Cancer Drug Formulation (NL-ADF)

(b) Hiervoor wordt een vaste jaarlijkse bezoldiging ontvangen. Voor zover deze nevenactiviteiten inkomsten opleveren worden ze door het NKI-AVL geïnd en bestemd voor onderzoek. De neveninkomsten bedroegen in 2004 ongeveer € 35.000. Daarin zijn honoraria voor lezingen begrepen.

Prof. dr. W.H. van Harten, directeur organisatie & bedrijfsvoering ● Bestuurslid Stichting KWF Kankerbestrijding (onbezoldigd) ● Bestuurslid Centramed en voorzitter Kwaliteitscommissie Centramed (onderlinge waarborgmaatschappij voor aansprakelijkheidsverzekering van ziekenhuizen e.a. zorginstellingen) (onbezoldigd) ● Bestuurslid Organisation of European Cancer Institutes (OECI) (onbezoldigd) ● Lid Supervisory Board Agendia (onbezoldigd) ● Voorzitter Werkgroep Procesbeschrijving Hulpmiddelenzorg van het College voor Zorgverzekeringen (honorarium gaat naar NKI-AVL) Prof. dr. S. Rodenhuis, directeur zorg & zorgontwikkeling ● Bestuurslid Stichting Integraal Kankercentrum Amsterdam (onbezoldigd) ● Consulent (internist-oncoloog) IKA (honorarium gaat naar NKI-AVL) ● Regional editor (Europa) Journal of Cancer Research and Clinical Oncology (honorarium gaat naar NKI-AVL Nieuwbouw ir. R. Clement, bouwdirecteur Verbouw/Renovatie Wetenschappelijke Commissie van Advies prof. dr. L.A. Aarden, hoogleraar Moleculaire immunologie, Amsterdam prof. dr. A.J. van der Eb, hoogleraar Fundamentele virologie, Leiden prof. dr. S.W.J. Lamberts, hoogleraar Interne geneeskunde, Rotterdam prof. dr. B. Löwenberg, hoogleraar Hematologie, Rotterdam



Bijlagen

85

prof. dr. C.J.L.M. Meijer, hoogleraar Pathologische anatomie, Amsterdam prof. dr. C.J.M. Melief, hoogleraar Immunohematologie, Leiden prof. dr. H.M. Pinedo, hoogleraar Klinische oncologie, Amsterdam prof. dr. F.H. Schröder, hoogleraar Urologie, Rotterdam prof. dr. G.N.J. Tytgat, hoogleraar Gastro-enterologie, Amsterdam prof. dr. P.C. van der Vliet, hoogleraar Fysiologische chemie, Utrecht


International Scientific Advisory Board prof. dr. J.R. Bertino, The Cancer Institute of New Jersey, New Brunswick, V.S. prof. dr. R.A. Flavell, Yale University School of Medicine, New Haven, V.S. prof. dr. S. Hellman, University of Chicago, Chicago, V.S. prof. dr. W.G.J. Hol, University of Washington, Seattle, V.S. prof. dr. J. Mendelsohn, MD Anderson Cancer Center, University of Texas, Houston, V.S. prof. dr. P. Nurse, Imperial Cancer Research Fund, London, Groot-Brittannië prof. dr. R. Nusse, Stanford University/Howard Hughes Medical Institute, Stanford, V.S. prof. dr. H.L. Ploegh, Harvard Medical School, Boston, V.S. prof. dr. R.A. Weinberg, Massachusetts Institute of Technology, Whitehead Institute, Cambridge, V.S. prof. dr. C. Weissmann, Imperial College School of Medicine at St. Mary’s London, Groot-Brittannië

86

Hoofden en Managers Medische Clusters Heelkundige Oncologische Disciplines prof. dr. B.B.R. Kroon, medisch clusterhoofd drs. J.J. Schoo, manager zorg & bedrijfsvoering Medische Oncologische Disciplines prof. dr. S. Rodenhuis, medisch clusterhoofd mw. P. M. Terwijn, manager zorg & bedrijfsvoering (tot 30 sept. 2004) Diagnostische Oncologische Disciplines dr. M.J. van de Vijver,

medisch clusterhoofd P.H. Elsakkers, manager bedrijfsvoering Radiotherapie prof. dr. G.M.M. Bartelink, medisch clusterhoofd mr. B.R. van Meurs, manager bedrijfsvoering Bestuur Medische Staf drs. P.F.E. Schutte, voorzitter prof. dr. F.S.A.M. van Dam, secretaris dr. J.B.A.G. Haanen dr. W. Meinhardt mw. dr. N.S. Russell (tot september 2004) dr. L.G.H. Dewit (vanaf september 2004) Researchcoördinatie dr. H.G.A.M. van Luenen, manager bedrijfsvoering research prof. dr. W.H. Moolenaar, laboratorium research coördinator drs. E.J. Vos, manager klinische research Hoofden Overige Diensten Facilitair bedrijf: mw. P.A.A.M. Tuyp (MBA), Centrale Kanker Bibliotheek: mw. drs. S. Bakker Economisch-administratieve dienst: mw. dr. C.M.H.A. Deckers Personeel en organisatie: E. de Wilde Proefdieren: dr. M. Breuer PR & Voorlichting: mw. D. Cardozo Wetenschappelijke administratie: mw. drs. O.B. Dalesio Dienst automatisering: T. Canrinus Verpleegkundige Advies Raad H. Takens, voorzitter mw. J. Diender, secretaris (tot 1 juni 2004) mw. N. Bakker, secretaris (v.a. 1 juni 2004) mw. A. Bukman mw. A. Schouten Verpleegkundige Commissie Klinische Research mw. A.C. Dubbelman, voorzitter mw. C. Melgers mw. A. Nol mw. M. Vaalburg mw. C. Vreeken mw. L. Wegink (t/m 31 december 2004) mw. M. van Zanten

Protocol Toetsingscommissie prof. dr. N.K. Aaronson, sociaal psycholoog dhr. M.H. Bos, lekenlid, verpleegkundig specialist nazorg dr. W.W. ten Bokkel Huinink, medisch oncoloog dr. H. Boot, gastro-enteroloog (vice voorzitter) dr. M.W.M. van den Brekel, hoofd-hals oncoloog mw. drs. O. Dalesio, methodoloog mw. A. Dubbelman, nurse practitioner ir. A.A.M. Hart, statisticus/methodoloog (voorzitter) dr. A.D.R. Huitema, ziekenhuisapotheker/klinisch farmacoloog mw. dr. H.E.M. van Luijn, ethica dr. W.J. Nooijen, klinisch chemicus mw. dr. Mr. M.C. Ploem, jurist prof. dr. M. Verheij, radiotherapeut drs. E.J. Vos, ambtelijk secretaris

Ondernemingsraad mw. G. van der Heide-Schoon, voorzitter drs. E.M. Bais, vice-voorzitter ir. A.A.M. Hart, secretaris D. Atsma mw. drs. S. Bakker mw. M.F. Bos mw. C. Burleson (tot 1 juli 2004) mw. E.M. Groeneveld dr. F.B.L. Hogervorst A.T. van Leuverden (tot 1 september 2004) mw. dr. S.H. Muller dr. A. Sonnenberg F.J. Vermij mw. B. Vos mw. J.M. Zeef mw. drs. A. van Dijk, ambtelijk secretaris

Plaatsvervangende leden mw. dr. J.W. Baars, medisch oncoloog dr. M. van Beurden, gynaecoloog dhr. L.B.M.A. de Bruin, lekenlid prof. dr. F..S.A.M. van Dam, psycholoog mw. mr. A.J.G.M. Janssen, jurist dhr. E.P.M. Jansen, radiotherapeut - oncoloog dr. C.H.W. Koks, ziekenhuisapotheker/klinisch farmacoloog mw. A.M.J. Nol- Boekel, nurse practitioner i.o. dr. B. Nuijen, ziekenhuisapotheker prof. dr. J.H.M. Schellens, medisch oncoloog – klinisch farmacoloog

Leden medische staf prof. dr. N.K. Aarsonson, Psychosociale oncologie mw. B.M.P. Aleman, Radiotherapie mw. dr. J.W. Baars, Interne geneeskunde dr. P.C. Baas, Pulmonologie dr. P.C. Baars, Nucleaire geneeskunde E.M. Bais, Interne geneeskunde prof. dr. A.J.M. Balm, KNO-heelkunde prof. dr. G.M.M. Bartelink, Radiotherapie prof. dr. J.H. Beijnen, Farmacologie (Slotervaartziekenhuis) mw. J.S.A. Belderbos, Radiotherapie A.P.E. Besnard, Radiologie dr. M. van Beurden, Gynaecologie dr. A. Bex, Urologie dr. J.P. de Boer, Interne geneeskunde dr. R.W. de Boer, Klinische fysica Radiotherapie dr. W.W. ten Bokkel Huinink, Interne geneeskunde dr. J.M.G. Bonfrèr, Klinische Chemie dr. W. Boogerd, Neurologie (Slotervaartziekenhuis) dr. H. Boot, Gastro-enterologie mw. dr. H.H. van Boven, Pathologie dr. M.W.M. van den Brekel, KNO-heelkunde dr. I.A.D. Bruinvis, Klinische fysica Radiotherapie D.R. Buitelaar, Anesthesiologie B.N.F.M. van Bunningen, Radiotherapie dr. J.A. Burgers, Pulmonologie mw. J. ten Cate, Anesthesiologie mw. dr. A. Cats, Gastro-enterologie dr. F. van Coevorden, Chirurgie mw. O. Dalesio, Biometrie prof. dr. F.S.A.M. van Dam, Psychologie dr. E.M.F. Damen, Klinische fysica Radiotherapie dr. L.G.H. Dewit, Radiotherapie mw. C.J. Dommering, Klinische genetica (tot oktober 2004)

Klachtencommissie mr. R. Orobio de Castro, voorzitter mw. drs. M. Teeuwen, ambtelijk secretaris/klachtenbemiddelaar mw. dr. J.W. Baars drs. L.M. Gualthérie van Weezel ir. W. van Leeuwen drs. J.G. Salverda mw. B. Vos mw. S. de Vries Meldingen Incidenten Patiëntenzorg (MIP)commissie mw. C. Biermans dr. W.W. ten Bokkel-Huinink mw. mr. W.G. Nieman, ambtelijk secretaris prof. dr. G.C. de Gast mw. A. van Giersbergen mw. G. van der Heide-Schoon, voorzitter mw. K. ten Kate mw. B. Toff


Bijlagen

87

88

mw. dr. W.J. van Driel, Gynaecologie (tot september 2004) mw. G. Fons, Gynaecologie (per maart 2004) prof. dr. G.C. de Gast, Interne geneeskunde S. Gonggrijp, Tandheelkunde L.M. Gualthérie van Weezel, Psychiatrie dr. J.B.A.G. Haanen, Interne geneeskunde R.L.M. Haas, Radiotherapie dr. J.J. Hage, Plastische chirurgie mw. D.E.E. Hahn, Psychologie/seksuologie ir. A.A.M. Hart, Biostatistiek dr. M.B. van Herk, Klinisch fysica Radiotherapie prof. dr. F.J.M. Hilgers, KNO-heelkunde dr. C.A. Hoefnagel, Nucleaire geneeskunde prof. dr. S. Horenblas, Urologie dr. J.M. Huitink, Anesthesiologie mw. K.E.A. de Jaeger, Radiotherapie E.P.M. Jansen, Radiotherapie mw. dr. D. de Jong, Pathologie dr. J.M. Kerst, Interne geneeskunde mw. H.M. Klomp, Chirurgie mw. I. Kluijt, Klinische genetica W. Koops, Radiologie R. Kröger, Radiologie prof. dr. B.B.R. Kroon, Chirurgie dr. J.V. Lebesque, Radiotherapie mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen, Epidemiologie mw. dr. S. Linn, Interne geneeskunde mw. C.E. Loo, Radiologie (tot augustus 2004) mw. dr. A. Lukas, Pijnbestrijding (per juni 2004) E.A.H. Masselink, Radiotherapie dr. W. Meinhardt, Urologie dr. L.M.F. Moonen, Radiotherapie mw. dr. S.H. Muller, Klinische fysica Radiotherapie dr. B.J. Mijnheer, Klinische fysica Radiotherapie mw. dr. P.M. Nederlof, Pathologie dr. O.E. Nieweg, Chirurgie dr. W.J. Nooijen, Klinische chemie mw. dr. H.S.A. Oldenburg, Chirurgie dr. F.A. Pameijer, Radiologie J.L. Peterse, Pathologie dr. H.G. van de Poel, Urologie F.J. Pos, Radiotherapie (tot september 2004) dr. W. Prevoo, Radiologie dr. C.R.N. Rasch, Radiotherapie dr. P. Remeijer, Klinische fysica RT prof. dr. S. Rodenhuis, Interne geneeskunde mw. J.M. Ronday, Anesthesiologie mw. dr. N.S. Russell, Radiotherapie dr. E.J.Th. Rutgers, Chirurgie J.G. Salverda, Radiotherapie dr. J.J. van der Sande, Neurologie prof. dr. J.H.M. Schellens, Interne geneeskunde dr. C.J. Schneider, Klinische fysica Radiotherapie dr. J.H. Schornagel, Interne geneeskunde

P.F.E. Schutte, Anesthesiologie mw. F. Sivro, Nucleaire Geneeskunde dr. L.E. Smeele, KNO-heelkunde dr. T. Stoppa, Anesthesiologie (per december 2004) dr. J.C. Stroom, Klinische fysica Radiotherapie mw. dr. B.G. Taal, Gastro-enterologie dr. I.B. Tan, KNO-heelkunde H.J. Teertstra, Radiologie mw. dr. J.C.M. Theuws, Radiotherapie (per september 2004) A.P. Timmers, Tandheelkunde A.A.W.M. van Turnhout, Plastische chirurgie (per maart 2004) dr. R.A. Valdés Olmos, Nucleaire geneeskunde mw. dr. L.J. van ’t Veer, Klinische genetica mw. dr. M.L.F. van Velthuysen, Pathologie dr. M. Verheij, Radiotherapie S. Verhoef, Klinische genetica dr. V.J. Verwaal, Chirurgie dr. M.J. van de Vijver, Pathologie mw. dr. ir. C. van Vliet-Vroegindeweij, Kllnisch fysicus Radiotherapie mw. dr. M. van der Weide, Pijnbestrijding dr. ir. F.W. Wittkämper, Klinische fysica Radiotherapie mw. L.A.E. Woerdeman, Plastische chirurgie dr. N. van Zandwijk, Pulmonologie dr. F.A.N. Zoetmulder, Chirurgie Buitengewone leden medische staf intern mw. dr. A.H. Ackerstaff, KNO-heelkunde mw. dr. C.J. van As, KNO-heelkunde mw. S. Bakker, Bibliotheek mw. N. Bartlema, Geestelijke verzorging (per september 2004) prof. dr. M.P.M. Burger, Gynaecologie dr. M.P. Copper, KNO-heelkunde (per september 2004) mw. E. Göker, Interne geneeskunde (tot november 2004) H.H. Helgason, Interne geneeskunde F.J.P. Hoebers, Radiotherapie dr. F.B.L. Hogervorst, Pathologie pastor F.M.B.Th. Kortekaas, Geestelijke verzorging dr. F.H.M. Kroon, Kaakchirurgie dr. P.F.J.M. Lohuis, KNO-heelkunde (per september 2004) mw. C.E. Loo, Radiologie (per augustus 2004) mw. M.A.C. Lubsen-Brandsma, Gynaecologie dr. J.C. van Mourik, Chirurgie dr. H. Neering, Dermatologie mw. R. van Pel, Pathologie (per mei 2004) mw. M. Piek-den Hartog, Chirurgie H.C. Seidel, Anesthesiologie (tot december 2004) mw. dr. M.A.C. Slot, Gynaecologie mw. M.E. Smits, Gastro-enterologie (per maart 2004)

mw. dr. A.A. Sonnenberg, Pulmonologie ir. H. van Tinteren, Biometrie E.J. Vos, Researchmanager P. Wever, Medische microbiologie (tot mei 2004) mw. J. van der Zaag, Geestelijke Verzorging mw. J.M. Zuetenhorst, Interne geneeskunde (tot oktober 2004) Buitengewone stafleden medische staf extern E.L.D. Angenot, Revalidatie, Revalidatiekliniek Amsterdam prof. dr. H.N. Caron, Kinderoncologie, AMC B.J.C.M. Hummelink, Neurologie Slotervaartziekenhuis (per juni 2004) dr. J. de Kraker, Kinderoncologie, AMC dr. J. van der Lelie, Hematologie, AMC F. de Nies, Orthopedie, OLVG dr. M.H.J. van Oers, Hematologie, AMC G.R. Schaap, Orthopedie, AMC dr. L.L.M. Thomas, Hematologie, AMC I.S. Tjahja, Neurochirurgie, Slotervaartziekenhuis

Leden wetenschappelijke staf Sectie Celbiologie dr. A. Sonnenberg (sectieleider) mw. dr. J. Calafat (tot 1 december 2004) dr. J.G. Collard dr. C. Jalink dr. E. Roos Sectie Moleculaire Carcinogenese prof. dr. R. Bernards (sectieleider) dr. R. Beijersbergen dr. R. Kerkhoven dr. A. Perrakis mw. prof. dr. T.K. Sixma Sectie Cellulaire Biochemie dr. P. ten Dijke (sectieleider tot 31 december 2004) prof. dr. W.H. Moolenaar dr. W.J. van Blitterswijk dr. N. Divecha dr. F. van Leeuwen prof. dr. M. Verheij Sectie Immunologie mw. prof. dr. J. Borst (sectieleider) dr. H. Jacobs dr. T.N.M. Schumacher mw. dr. F.A. Vyth-Dreese dr. K. Weijer dr. J. Haanen

Sectie Moleculaire Biologie prof. dr. H.P.J. te Riele (sectieleider) prof. dr. P. Borst dr. J.J.M. Jonkers dr. H.G.A.M. van Luenen dr. R.H. Medema: uit dienst per 01/11/04 Sectie Tumorbiologie prof. dr. J.J. Neefjes (sectieleider) dr. R. Agami dr. M. Fornerod dr. J. Hilkens dr. R.J.A.M. Michalides prof. dr. P.J. Peters dr. L. Oomen Sectie Moleculaire Genetica prof. dr. M.M.S. van Lohuizen (sectieleider) prof. dr. A.J.M. Berns dr. P. Krimpenfort dr. D. Peeper mw. dr. M. Snoek Sectie Experimentele Therapie dr. A.H. Schinkel (sectieleider) prof. dr. A.C. Begg prof. dr. J.H.M. Schellens mw. dr. F.A. Stewart dr. B. van Steensel mw. dr. L.J. van 't Veer dr. M.J. van de Vijver

Sectie Radiotherapie prof. dr. G.M.M. Bartelink (sectieleider) mw. B.M.P. Aleman mw. J.S.A. Belderbos dr. R.W. de Boer dr. I.A.D. Bruinvis B.N.F.M. van Bunningen dr. E.M.F. Damen dr. L.G.H. Dewit R.L.M. Haas ir. A.A.M. Hart prof. dr. M.B. van Herk F.J.P. Hoebers mw. K. De Jaeger E.P.M. Jansen dr. J.V. Lebesque E.A.H. Masselink dr. B.J. Mijnheer dr. L.M.F. Moonen F.J. Pos dr. C.R.N. Rasch dr. P. Remeijer



Bijlagen

89

Bijlagen


Sectie Chirurgische Oncologie prof. dr. B.B.R. Kroon (hoofd) prof. dr. A.J.M. Balm (sectieleider) dr. O.E. Nieweg (sectiebestuur) dr. M. van Beurden dr. A. Bex dr. M.W.M. van den Brekel D.R. Buitelaar prof. dr. M.P.M. Burger mw. J. ten Cate dr. F. van Coevorden mw. dr. W.J. van Driel mw. G. Fons S. Gonggrijp dr. J.J. Hage prof. dr. F.J.M. Hilgers prof. dr. S. Horenblas dr. J.M. Huitink mw. H.M. Klomp dr. F.H.M. Kroon dr. W. Meinhardt J.H. van Mourik dr. H.S.A. Oldenburg dr. H.G. van der Poel mw. J.M. Ronday dr. E.J.Th. Rutgers dr. L.E. Smeele P.F.E. Schutte dr. I.B. Tan A. Timmers A.A.W.M. van Turnhout dr. V.J. Verwaal mw. L.A.E. Woerdeman dr. F.A.N. Zoetmulder

90

Sectie Medische Oncologie prof. dr. S. Rodenhuis (hoofd) mw. dr. J.W. Baars dr. P. Baas E.M. Bais prof. dr. J.H. Beijnen dr. J.P. de Boer dr. W.W. ten Bokkel Huinink dr. W. Boogerd dr. H. Boot dr. J.A. Burgers

mw. dr. A. Cats prof. dr. G.C. de Gast L.M. Gualthérie van Weezel dr. J.B.A.G. Haanen dr. A.D.R. Huitema dr. J.M. Kerst mw. dr. S.C. Linn mw. dr. A. Lukas (per 1 mei 2004) dr. H. Neering dr. J.J. van der Sande prof. dr. J.H.M. Schellens dr. J.H. Schornagel mw. dr. B.G. Taal mw. dr. M. van der Weide dr. N. van Zandwijk Sectie Diagnostische Oncologie dr. M.J. Van de Vijver (sectieleider) P.E. Baars A.P.E. Besnard mw. dr. H.H. van Boven dr. J.M.G. Bonfrèr mw. dr. D. de Jong dr. K. Gilhuijs dr. C.A. Hoefnagel dr. F.B.L. Hogervorst mw. I. Kluijt W. Koops R. Kröger mw. C.E. Loo prof. dr. W.J. Mooi mw. dr. S.H. Muller mw. dr. P.M. Nederlof dr. W.J. Nooijen dr. F.A. Pameijer J.L. Peterse mw. F. Sivro dr. R.A. Valdés Olmos dr. O. van Tellingen mw. dr. L.J. van ’t Veer dr. S. Verhoef mw. dr. M.L.F. van Velthuysen Sectie Psychosociaal Onderzoek en Epidemiologie prof. dr. N.K. Aaronson (sectieleider) prof. dr. F.S.A.M. van Dam mw. prof. dr. ir. F.E. van Leeuwen mw. dr. M.A. Rookus Sectie Biometrie mw. O.B. Dalesio (sectieleider) H. van Tinteren

Stichting Patiëntenzorg Nederlands Kanker Instituut De Stichting Patiëntenzorg NKI stelt zich ten doel extra persoonlijke zorg aan patiënten en verplegend personeel te geven in de meest uitgebreide zin. De Stichting telt circa vijftig vrijwilligers. Financiële bijdragen zijn zeer welkom op rekening 43.42.19.002 (ABN-AMRO Bank) of 59.14.406 (Postbank), ten name van Stichting Patiëntenzorg Nederlands Kanker Instituut. Bestuur: mw. mr. M. Sitsen-van der Post, voorzitter mw. mr. D. Greidanus-Formijne, secretaris mw. M. Ribbink-Kohly, penningmeester Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut De Vereniging Het Nederlands Kanker Instituut telde eind 2004 circa 3.500 leden. Het lidmaatschap van de vereniging staat open voor iedereen die de behandeling van kankerpatiënten en het wetenschappelijk kankeronderzoek in het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis wil steunen. Aanmelden: afdeling PR & Voorlichting, telefoon 020 – 512 28 50.


mw. dr. N.S. Russell J.G. Salverda dr. C. Schneider dr. J.C. Stroom mw. dr. J.C.M. Theuws prof. dr. M. Verheij mw. dr. ir. C. van Vliet-Vroegindeweij dr. ir. F.W. Wittkämper

91

Colofon Coördinatie en (eind)redactie Afdeling PR & Voorlichting, NKI-AVL (Ramona Pauwels) Fotoverantwoording Afdeling PR & Voorlichting, Audiovisueel Centrum, NKI-AVL KopArt, Amstelveen Ontwerp KopArt, Amstelveen


Prepress en druk Zwaan printmedia, Wormerveer

92

Jaarverslag Waar zorg en onderzoek elkaar versterken. Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis NKI-AVL

Recommend Documents