JAARVERSLAG 2006
Stichting International New Town Institute oprichters
1
Inhoudsopgave
1.
Inleiding
3
2.
Organisatie
4
2.1
Bestuur
4
2.2
Oprichting stichting INTIo
4
2.3
Kwartiermaker en coördinator
5
2.4
Huisvesting
5
2.5
Voortgang oprichting International New Town Institute (INTI)
5
2.6
Investeringsimpuls Flevoland Almere
5
2.7
(inter)nationale contacten
7
3.
Activiteiten
8
3.1
Onderzoek
8
3.2
Onderwijs
9
3.3
First Seminar INTI
9
3.4
Website
11
3.5
Documentatiecentrum
11
3.6
New Town Simulation Models
11
4.
Financiën
13
2
1.
Inleiding In 2004 heeft de gemeente Almere het initiatief genomen tot het oprichten van een kenniscentrum van internationale allure op het gebied van nieuwe steden, ‘gericht op het doen van onderzoek, het bieden van stages, het bieden van promotieonderwerpen, het aanbieden van onderzoekopdrachten, het organiseren van lezingen, symposia en nascholingen, het fungeren als databank, e.e.a. op het niveau van hoger onderwijs, zowel HBO- als universitair en postdoctoraal niveau’. In 2005 heeft Almere daartoe contact opgenomen met de Universiteiten van Amsterdam en Delft, de Hogeschool van Amsterdam, Erfgoedcentrum Nieuw Land en de Bibliotheek van Almere. Deze zes partijen hebben in een bijeenkomst op 24 november 2005 besloten om gezamenlijk dit initiatief over te nemen en daartoe op te richten de stichting International New Town Institute oprichters (INTIo). In 2005 is tevens besloten tot een vliegende start van het nieuwe instituut in de zin, dat direct met activiteiten wordt gestart, parallel aan het formeren van het instituut in institutionele zin. Tot de van meet af aan te ontplooien activiteiten behoorden: - het opzetten van een documentatiecentrum - het organiseren van een eerste internationaal seminar - het formaliseren van de samenwerking in een internationaal New Town Institute In dit jaarverslag vindt u naast informatie over de organisatie en financiën INTIo een overzicht van de activiteiten die INTIo in 2006 in gang heeft gezet.
3
2.
Organisatie
2.1
Bestuur Het bestuur van het INTIo bestaat in 2006 uit de volgende afgevaardigden van de zes aan het INTI verbonden partners: • • • • • •
dhr. drs. J.W.F. (Julius) Riemersma namens de Gemeente Almere; dhr. prof. dr. R. C. (Robert) Kloosterman namens de Universiteit van Amsterdam, in het bijzonder FMG (Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen, afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies); dhr. prof. dr. ir. V. J. (Han) Meyer namens de Technische Universiteit van Delft, in het bijzonder de Faculteit Bouwkunde; dhr. ir. G. (Giel) Paulissen namens de Hogeschool van Amsterdam, in het bijzonder de Amsterdamse Hogeschool voor Techniek (AHT); mw. drs. W. (Wil) van der Most namens het Openbaar Lichaam Erfgoedcentrum Nieuw Land, gevestigd te Lelystad; en dhr. C. (Chris) Wiersma namens de stichting: Stichting Openbare Bibliotheek te Almere.
Enkele opmerkingen: Namens de Gemeente Almere neemt Julius Riemersma zitting in het bestuur, aangezien wethouder Johanna Haanstra als lid van het College van B&W deze nevenfunctie niet kan bekleden. Ditzelfde geldt met ingang van 2006 voor haar opvolger als wethouder Onderwijs Martine Visser. Per juli 2006 is Chris Wiersma de opvolger van Norbert Freiburg die op 20 april afscheid nam als directeur van de Bibliotheek Almere. Dhr. prof. ir. A. (Arnold) Reijndorp bekleedt de door de gemeente Almere in het leven geroepen Han Lammersleerstoel. In de functie van bekleder van de Han Lammersleerstoel is hem gevraagd de bestuursvergaderingen bij te wonen. In oktober is de stichting Han Lammersleerstoel gevraagd toe te treden tot de stichting INTIo. Op 29 september hield Arnold Reijndorp zijn inaugurele rede aan de Universiteit van Amsterdam. In 2006 is het bestuur viermaal bijeengekomen voor een bestuursvergadering in het Stadhuis Almere, te weten op 9 maart, 29 mei, 6 september en 19 december. 2.2
Oprichting stichting INTIo Op 7 september 2006 is de stichting International New Town Institute oprichters (INTIo) bij Trip notarissen te Almere opgericht door Chris Wiersma, bestuurslid. Als tijdelijk voorzitter is Han Meyer benoemd. In de bestuursvergadering van 19 december is besloten het voorzitterschap van Han Meyer te continueren gedurende het voortbestaan van de stichting INTIo. De kwartiermaker zal optreden als vertegenwoordiger van het INTIo-bestuur. Het secretaris-penningmeesterschap ligt bij Julius Riemersma, gemeente Almere. De stichting stelt zich ten doel om te komen tot een in Almere gevestigd internationaal wetenschappelijk instituut op het terrein van de ontwikkeling van nieuwe steden. Hierbij zal het nieuw op te richten instituut als kenniscentrum voor stedelijke ontwikkeling deel gaan uitmaken van de infrastructuur van hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.
4
2.3
Kwartiermaker en coördinator Per 1 januari 2006 zijn aangesteld als kwartiermaker en coördinator INTIo respectievelijk prof. ir. D. H. (Dirk) Frieling voor 8 uur per week) en ir. M. A. (Marit) Geluk voor 16 uur per week.
2.4
Huisvesting De Bibliotheek Almere verleent onderdak aan het INTIo door kantoorruimte beschikbaar te stellen. Er zijn enkele oriënterende gesprekken gevoerd over toekomstige huisvesting van het International New Town Institute in het nieuwe gebouw van de Bibliotheek, dat medio 2008 beschikbaar komt.
2.5
Voortgang oprichting International New Town Institute Kwartiermaker en coördinator zijn in 2006 gestart een bedrijfsplan op te stellen. De Rabobank, mw. Maaike van Leeuwen adviseert het INTIo gedurende het traject. Om overeenstemming te bereiken tussen de partners zijn eerst een aantal uitgangspunten met keuzemogelijkheden opgesteld. De uitgangspunten voor het bedrijfsplan zijn bilateraal met de partners besproken. De opmerkingen zijn verwerkt in een discussiestuk, die werden besproken tijdens de bestuursvergaderingen in september en december. Het bestuur heeft tijdens de vergadering op 19 december overeenstemming bereikt over de uitgangspunten. In 2007 zullen deze uitgangspunten worden omgezet in een bedrijfsplan en een beleidsplan.
2.6
Investeringsimpuls Flevoland Almere (IFA) Halverwege januari deed zich de mogelijkheid voor het INTI in een stroomversnelling te laten geraken door middel van een zogenoemde investeringsimpuls, een budget ter beschikking gesteld door de provincie Flevoland voor de economische ontwikkeling in Almere. De stroomversnelling houdt voor het INTIo in dat het uiteindelijke instituut in 2008 kan worden opgericht en in de aanloopfase gestart kan worden met het uitzetten van onderzoek, het opzetten van een New Town Simulator en het opzetten van een website met database. Onder leiding van gemeentelijk ambtenaren Ger Jager en Julius Riemersma en Sonja Leferink namens de Provincie Flevoland is een voorstel ingediend dat eind 2006 is goedgekeurd door beide colleges van Provincie en Gemeente. Gezamenlijk investeren de provincie Flevoland en de gemeente Almere gedurende 10 tot 15 jaar in de ontwikkeling van Almere door middel van het Investeringsprogramma Flevoland – Almere (IFA). Voor dit investeringsprogramma stelt de provincie Flevoland in totaal 100 miljoen euro beschikbaar. Dit geld investeert Flevoland in concrete projecten met tastbare resultaten, waaronder International New Town Institute. Op 12 december is door burgemeester Jorritsma en Commissaris van de Koningin Jager het convenant Investeringsprogramma Flevoland Almere ondertekend. Dit was het startsein voor de eerste vier projecten, samen goed voor € 10 miljoen van het totale budget van € 100 miljoen. De vier projecten zijn naast het International New Town Institute: Kennisstad Almere, Public Health & Preventie, Breedband. Er is door de kwartiermaker een voorstel ingediend van € 4,5 miljoen, waarvan een aanzienlijk deel, € 1,8 miljoen gereserveerd is voor de New Town Simulations en het
5
documentatiecentrum € 0,5 miljoen. In november werd bekend dat voor het instituut in de eerste tranche € 2,95 miljoen is gereserveerd. In 2006 draagt de provincie Flevoland € 200.000 uit de IFA-gelden bij aan het opstellen van het bedrijfsplan, het organiseren van een seminar. Na beoordeling van dit plan zullen de overheidsinvesteerders besluiten over de aard en omvang van de IFA middelen.
6
2.7
(inter)nationale contacten In 2006 is een start gemaakt met het aanleggen van een (inter)nationaal netwerk. •
European New Towns Platform (ENTP) Marit Geluk bezocht op 8 & 9 juni de jaarvergadering van het ENTP in Sabadell en Granollers, Spanje en gaf een presentatie over het INTI aan de leden van het ENTP. Zij riep de leden op het INTI van documentatie te voorzien. Dirk Frieling en Marit Geluk spraken op 30 november met Joke van Doorne, burgemeester van Capelle a/d IJssel en voorzitter van het ENTP over toetreding van INTI als partner van het ENTP. Het INTI zal zich tijdens de jaarvergadering in Harlow op 14 en 15 juni 2007 presenteren als partner.
•
International New Towns Association (INTA) Zowel Marit Geluk als Dirk Frieling hebben gesproken met Michel Sudarskis, secretarisgeneraal van het INTA thans onder de naam International Urban Development Association opereert. Er wordt een samenwerking voorbereid tussen het INTI en het INTA onder andere op het gebied van het verzorgen van cursussen. Het INTI zal zich tijdens de jaarvergadering in Turkije in september 2007 presenteren als partner.
•
New Towns Research Cluster, project Young Cities, TU Berlin Tijdens het eerste seminar van het INTI zijn contacten gelegd met de TU Berlin. Young cities bestudeerde het New Town-programma van Iran en koos de stad Harstgerd nabij Teheran uit als case study. Naast het opzetten van/deelnemen aan stedenbouwkundige workshops richt de TU Berlijn met een aantal bouwbedrijven zich op het implementeren van vernieuwende constructiemethoden. De positieve uitkomsten van deze samenwerkingen en de resultaten van een congres dat op 6 september 2006 werd gehouden, hebben geleid tot het opzetten van een New Towns Research Cluster. Het Reseach Cluster zou graag met INTI willen samenwerken op het gebied van onderzoek, onderwijs, uitwisselingsprojecten, magazine New Towns en meer.
•
Crimson Architectuur-Historisch collectief Crimson houdt zich intensief bezig met het thema New Towns, in de zin van na oorlogse modernistische steden en stadsdelen. Om het collectief te betrekken bij INTI is er gesproken over samenwerking waaronder het faciliteren van een promotieplaats via de TU Delft. Crimson heeft een lezing gegeven tijdens het eerste INTI-seminar. Eind 2006 is besloten een opdracht aan Crimson te verlenen een onderzoeksprogramma op te stellen.
•
CASLa Er is diverse keren gesproken met het lokale centrum voor Architectuur, Stedenbouw en Landschapsarchitectuur in Almere, CASLa. Zowel INTI als CASLa hebben de intentie uitgesproken te willen samenwerken waar het activiteiten voor het publiek betreft. Tijdens het seminar in november heeft CASLa de rondleiding door het Stadshart verzorgd. In 2007 zullen concrete samenwerkingen worden besproken.
7
3.
Activiteiten
3.1
Onderzoek Het INTIo verleende in 2006 medewerking aan de volgende onderzoeksprogramma’s: •
Atelier Almere Atelier Almere is een initiatief van de afdeling Stedenbouw TU Delft, faculteit Bouwkunde, de afdeling Landschapsarchitectuur van de Wageningen University & Research centre en de gemeente Almere. Gedurende drie jaar hebben studenten in verschillende fasen van hun studie gewerkt aan analyses van en ontwerpen voor de ruimtelijke ontwikkeling van Almere. De resultaten leiden tot de Nieuwe Kaart van Almere. Het INTI draagt bij aan aanvullend onderzoek om tot een publicatie te komen. Het onderzoek waar in 2006 aan bijdrage aan wordt verleend betreft een GPS-onderzoek dat tot inzicht leidt in de ruimtelijke patronen van het dagelijks functioneren van de stad. Hieraan zijn richtlijnen te ontlenen voor de transformatie, die Almere bij zijn verdere groei zal ondergaan.
•
Promotieprogramma TU Delft De afdeling Stedenbouw van de faculteit Bouwkunde heeft in januari een voorstel gedaan voor drie promotieonderzoeken: 1) Internationale vergelijking New Towns 1000 – 2000, 2) Internationale vergelijking New Towns 1500 – 2000 en 3) Internationale vergelijking New Towns 1945 – heden In de loop van het jaar zijn hier enkele andere voorstellen bijgekomen. Het INTI heeft in de begroting 2006 een reservering gemaakt voor een promotieonderzoek. In 2006 zijn diverse andere onderzoeksvoorstellen de revue gepasseerd:
•
Almere als onderdeel van de kolonisatie van de IJsselmeerpolders Dit modelonderzoek omvat voor de nieuwe steden Emmeloord (voorzieningencentrum van een agrarisch gebied), Lelystad (provinciehoofdstad) en Almere (satellietstad van Amsterdam) een vergelijkend onderzoek van drie onderscheiden ontwikkelingsfasen: beleidsfase, startfase en groeifase. Medewerkers van het Nieuw Land erfgoedcentrum werken het voorstel uit tot een volwaardig onderzoeksvoorstel.
•
Leeronderzoek Sociale Dynamiek De Han Lammers Leerstoel is voornemens om jaarlijks een leeronderzoek aan te bieden in het kader van de studie Gedrag en Samenleving. Dit onderzoek is de kern van het Atelier Nieuwe Steden dat de HLL wil opzetten.
•
The New Town Door Crimson architectural historians in Rotterdam wordt een meerjarig internationaal vergelijkend onderzoek uitgevoerd over de ontwikkelingsgeschiedenis van nieuwe steden die in de periode 1950 – 1970 op modernistische grondslag in vele delen van de wereld zijn gesticht. De actuele opgaven, waar deze nieuwe steden voor staan lopen uiteen van krimp, via stabilisatie naar verdere groei. In alle gevallen gaan de sociaaleconomische veranderingen gepaard aan min of meer ingrijpende ruimtelijke transformaties. INTI neemt in dit onderzoek deel omdat meer inzicht in de grondslagen van het oorspronkelijke ontwerp bij zal dragen aan de cultuurhistorische kwaliteit van de te realiseren transformatie.
8
3.2
•
Zoetermeer Er is een oriënterend gesprek gevoerd met de gemeente Zoetermeer over het uitzetten van vergelijkend onderzoek: Zoetermeer en groeikernen.
•
Dubbelstad Almere – Amsterdam Met betrekking tot de op te stellen structuurvisie Almere is informeel gesproken over mogelijk onderzoek naar de dubbelstad Almere-Amsterdam.
•
Onderzoeksplan Aan Crimson Architectural Historians is gevraagd een onderzoeksplan te schrijven dat van belang is bij het opstellen van het bedrijfsplan. Medio 2007 wordt het resultaat verwacht.
Onderwijs Tijdens de bestuursvergadering op 19 december is besloten tot het in werking stellen van een werkgroep onderwijs. De werkgroep heeft als taak een onderwijsprogramma 20072008 samen te stellen. Als ondergrens geldt dat alle drie onderwijsinstellingen jaarlijks tenminste één regulier studieonderdeel in hun eigen onderwijsprogramma aanbieden en in samenwerking tenminste één cursus voor niet- studerenden.
3.3
First Seminar INTI Op 22 en 23 november 2006 heeft het eerste seminar van het International New Town Institute plaatsgevonden. De eerste dag vond plaats in de Rabotoren Almere, de tweede dag in het Nieuw Land erfgoedcentrum in Lelystad. 12 sprekers hielden onder dagvoorzitterschap van Arnold Reijndorp lezingen over uiteenlopende onderwerpen. Het programma bevatte naast lezingen ook een rondleiding door het Stadshart Almere, een borrel in de Paviljoens, een bustocht door Flevoland en een borrel in het Nieuw Land erfgoedcentrum. ’s Avonds werd informeel gedineerd met organisatie en buitenlandse gasten. Er namen 47 personen deel aan het seminar, daarnaast waren 31 aanwezigen die vielen in de categorieën: sprekers, organisatie en ondersteuning. Van de totale groep van 78 aanwezigen waren 12 deelnemers afkomstig van buiten Nederland. Van diverse deelnemers zijn enthousiaste reacties ontvangen. Arnold Reijndorp werd aangesteld als dagvoorzitter, de organisatie was in handen van Marit Geluk. Rabobank Almere ondersteunde het INTI door de locatie ter beschikking te stellen. Studenten van het Institute for Information Engineering, Almere verzorgden de opnametechniek en maakten een promotiefilm. De gemeente Almere en de Provincie Flevoland boden beiden een receptie aan ter afsluiting van de seminardagen.
9
Programma seminar woensdag 22 november 2006 prof. dr. L. A. de Klerk, University of Amsterdam
New towns in development policy: a summary
mrs. drs. W. van der Most, Nieuw Land Heritage Centre
The Zuiderzeeproject, an example of cultivation and colonization ir. W. Oosterberg, Institute for Inland Water Management & Waste Water Treatment (Riza)
Urbanization and flood risk management in vulnerable delta areas Rondleiding centrum Almere Introductie door mw. M. Visser, wethouder gemeente Almere prof. dr. ir. V.J. Meyer, Delft University of Technology
Spatial composition of new towns in historical perspective dr. M. Provoost, Crimson Architectural Historians
New towns of the modernist experiment: expectations and experience prof. dr. ir. R. Rabbinge, Wageningen University and Research Centre
The role of new towns in relation to rural development
Borrel aangeboden door Gemeente Almere in De Paviljoens, welkomstwoord door wethouder A. Duivesteijn Diner in Restaurant De Kemphaan, Almere
Programma seminar donderdag 23 november 2006 Bustour Almere-Lelystad prof. dr. K. van Egmond, Netherlands Environmental Assessment Agency (MNP)
Ecological decision models and their use in Dutch planning prof. J. Portugali, Tel Aviv University
Models and their use in urban planning mr. J. Kragt, municipality of Zoetermeer
Popular models in town planning: the Zoetermeer game prof. ir. A. Reijndorp, University of Amsterdam / Han Lammers Chair
Growing pains of new towns prof. A. Maitra, New Delhi
New Town movement in India and the changing paradigms of development mrs. E. Beyer, M.A. ETH Zürich / Project Shrinking Cities
Shrinking Cities – New perspectives on urban development and how they could relate to PostSocialist New Towns Ronde tafeldiscussie onderzoeksagenda International New Town Institute Borrel aangeboden door Provincie Flevoland, welkomstwoord door gedeputeerde J. Bos, Provincie Flevoland. Diner in The Italian Lounge, Lelystad.
10
3.4
Website In maart is de opdracht verleend aan de combinatie Torre/Agasi om een website te ontwikkelen voor het INTI. De website www.newtowninstitute.org bestaat nu nog uit een wereldkaart. Een animatie laat een tijdbalk lopen en geeft zo inzicht wanneer en waar nieuwe steden gesticht zijn. De wereldkaart is een verzamelplaats van informatie (tekst-, kaart- en beeldmateriaal) over nieuwe steden die door middel van klikken op de steden of door het gebruik van een zoekmachine opzoekbaar is. De TU Delft heeft een student-assistentschap ter beschikking gesteld om aanvullende informatie bij de bestaande database te verzamelen. Nieuw Land erfgoedcentrum heeft ten behoeve van de database gegevens en kaarten ter beschikking gesteld. Eind 2006 is besloten een opdracht te verlenen aan de stedenbouwkundige Jing Zhou voor de invoer van nieuwe steden in China. Er wordt gewerkt aan een Content Management Systeem waarmee geautoriseerde bezoekers op afstand informatie kunnen opzoeken of wijzigen. Gelijktijdig met de vormgeving van de website is een huisstijl ontwikkeld door Jos Agasi.
3.5
Documentatiecentrum Een goed documentatiecentrum over nieuwe steden is een bestaansvoorwaarde voor het International New Town Institute als kenniscentrum van internationale allure. Met de opbouw daarvan is in 2006 een begin gemaakt. Er zijn oriënterende gesprekken gevoerd met het Stadsarchief Almere, het Nieuw Land erfgoedcentrum, het gemeentearchief Amsterdam en de bibliotheek Almere. De reden om de Bibliotheek Almere uit te nodigen deel te nemen in het INTI is de toekenning van een Wetenschappelijke Steun Functie (WSF) aan de bibliotheek. Eén van de speerpunten is het onderwerp nieuwe steden. In 2006 is een start gemaakt met de aanschaf van de collectie uitleenbare boeken op het gebied van nieuwe steden. Het INTA heeft toegezegd de collectie met 1000 titels te willen schenken aan het INTI. Op 19 juni bracht Marit Geluk met Ronald Spanier, coördinator WSF Bibliotheek Almere een bezoek aan het documentatiecentrum in Cergy-Pontoise. In september is een opdracht geformuleerd een advies te schrijven over de aard, opbouw en beheer van het documentatiecentrum, de huisvesting van het documentatiecentrum en de start van de opbouw van een basisdocumentatie over nieuwe steden. De opdracht is gegund aan Dick Scheepstra, DS Consults. In februari 2007 wordt het advies uitgebracht. De begeleidingsgroep bestaat uit Chris Wiersma, Wil van der Most en Dirk Frieling. WSF- coördinator Ronald Spanier is per 1 januari 2007 opgevolgd door Roy Paes.
3.6
New Town Simulation Models Simulatiemodellen vormen het hart van het INTI in het onderwijs, dat door dit instituut zal worden geboden. Simulatiemodellen vervullen tevens een kernfunctie in het onderzoek van INTI. In eerste aanleg zal gebruik worden gemaakt van door anderen ontwikkelde modellen. Door het gebruik en aanbieden van modellen van uiteenlopende aspecten in
11
stadsontwikkeling wordt aan studenten en onderzoekers gelegenheid geboden hun onderzoeksresultaten en ontwerpvoorstellen op verschillende manieren door te lichten. Tijdens het seminar is door diverse sprekers aandacht besteed aan simulatiemodellen (Rabbinge, van Egmond, Portugali, Kragt). Ter voorbereiding op een nader advies over de rol, die simulatiemodellen voor het INTI kunnen spelen is aan ir. Egbert Stolk (promovendus aan de Faculteit Bouwkunde in Delft en tipgever voor het uitnodigen van Portugali als spreker) en ir. Arthur van Bilsen de opdracht verleend voor een kleine verkennende studie. De planning is dat de resultaten in het eerste kwartaal 2007 beschikbaar zijn.
12
4.
Financiën De stichting INTIo beschikte in 2006 niet over een eigen vermogen. Aangezien de stichting INTIo in 2006 in financiële zin onder auspiciën van de gemeente Almere viel, kan de stichting geen verantwoording afleggen over balans en exploitatierekening. De gemeente Almere zal separaat een financieel overzicht samenstellen.
13
• International New Town Institute • Schrijverstraat 1 • 1315 HW Almere • the Netherlands • • Chamber of Commerce 39095831 • Rabobank Almere the Netherlands 1254.68.180 • • www.newtowninstitute.org •
[email protected] •
14
