Jaarverslag Rode Kruis-Vlaanderen: efficiëntie met een hart

Jaarverslag 2007

Rode Kruis-Vlaanderen

een organisatie van vrijwilligers

www.rodekruis.be

Jaarverslag 2007

7

Onze werking in Vlaanderen

19

Onze werking wereldwijd

47

bloedvoorziening

67

centraal Ondersteunende diensten

83

Organisatie en beleids- en bestuursorganen

91

Rode Kruis-Vlaanderen: efficiëntie met een hart

Een bedrijfsmatige aanpak voor maximale hulpverlening

101

Financieel verslag

111

Colofon en contactgegevens

122

Surf naar jaarverslag.rodekruis.be voor een digitale versie van dit jaarverslag en extra informatie.

Kaft Jaarverslag 2007 DEF.indd 1

30/05/2008 14:24:53

Jaarverslag 2007



www.rodekruis.be

Jaarverslag 2007

7


19


47

bloedvoorziening

67


83


91



101

Financieel verslag

111


122



30/05/2008 14:24:53

Efficiëntie met een hart Dat Rode Kruis-Vlaanderen een goed doel nastreeft, daar twijfelt niemand aan. Het hart van onze organisatie gaat uit naar de hulpbehoevenden. Menselijkheid en solidariteit behoren tot onze kernwaarden. Maar, naar interne organisatie, verschillen non-profitorganisaties in wezen niet van klassieke bedrijven. Beiden werken volgens de overbekende economische wetmatigheid ‘minimale input, maximale output’. Ook Rode KruisVlaanderen zet de beschikbare middelen op een zo efficiënt mogelijke manier in. Alleen is ons doel niet het genereren van zoveel mogelijk winst, maar het helpen van zoveel mogelijk mensen in nood.

Waarvoor staan we? Menselijkheid, solidariteit, belangeloze inzet, ongebondenheid, non-discriminatie en integriteit zijn de vertaling van de zeven basisbeginselen van de Rode Kruisbeweging. Ze zijn de kern en de kracht van onze organisatie. Zij zijn de basis voor alles wat we doen. Ze worden dan ook weerspiegeld in alle acties en handelingen van Rode Kruisvrijwilligers, overal ter wereld. We staan voor deskundigheid, efficiëntie, teamwerk en correcte menselijke relaties. We beseffen dat deze mix essentieel is om steeds méér mensen te kunnen helpen en om onze solidariteit steeds verder uit te breiden.

‘Efficiëntie met een hart’, de titel van dit jaarverslag, verwoordt het belang dat Rode Kruis-Vlaanderen hecht aan efficiënte hulpverlening. Hoe efficiënter onze organisatie werkt, hoe meer mensen we kunnen helpen. Efficiëntie snel, kwaliteitsvol en doeltreffend werken - is het middel dat onmisbaar is om onze missie maximaal in te vullen. Het hart van onze organisatie klopt vol enthousiasme. 14.000 vrijwilligers en 1.300 werknemers zetten zich dagelijks in voor de hulpbehoevenden. Onze impact, het aantal mensen dat we helpen, stijgt ook ieder jaar. We mogen dan ook fier besluiten dat 2007 het beste jaar ooit was voor Rode KruisVlaanderen. Als u dit jaarverslag doorbladert, zal u begrijpen waarom.

Christ’l Joris

Voorzitter Rode Kruis-Vlaanderen


Prof. dr. Philippe Vandekerckhove

Gedelegeerd bestuurder Rode Kruis-Vlaanderen

30/05/2008 14:25:01

Efficiëntie met een hart Dat Rode Kruis-Vlaanderen een goed doel nastreeft, daar twijfelt niemand aan. Het hart van onze organisatie gaat uit naar de hulpbehoevenden. Menselijkheid en solidariteit behoren tot onze kernwaarden. Maar, naar interne organisatie, verschillen non-profitorganisaties in wezen niet van klassieke bedrijven. Beiden werken volgens de overbekende economische wetmatigheid ‘minimale input, maximale output’. Ook Rode KruisVlaanderen zet de beschikbare middelen op een zo efficiënt mogelijke manier in. Alleen is ons doel niet het genereren van zoveel mogelijk winst, maar het helpen van zoveel mogelijk mensen in nood.

Waarvoor staan we? Menselijkheid, solidariteit, belangeloze inzet, ongebondenheid, non-discriminatie en integriteit zijn de vertaling van de zeven basisbeginselen van de Rode Kruisbeweging. Ze zijn de kern en de kracht van onze organisatie. Zij zijn de basis voor alles wat we doen. Ze worden dan ook weerspiegeld in alle acties en handelingen van Rode Kruisvrijwilligers, overal ter wereld. We staan voor deskundigheid, efficiëntie, teamwerk en correcte menselijke relaties. We beseffen dat deze mix essentieel is om steeds méér mensen te kunnen helpen en om onze solidariteit steeds verder uit te breiden.

‘Efficiëntie met een hart’, de titel van dit jaarverslag, verwoordt het belang dat Rode Kruis-Vlaanderen hecht aan efficiënte hulpverlening. Hoe efficiënter onze organisatie werkt, hoe meer mensen we kunnen helpen. Efficiëntie snel, kwaliteitsvol en doeltreffend werken - is het middel dat onmisbaar is om onze missie maximaal in te vullen. Het hart van onze organisatie klopt vol enthousiasme. 14.000 vrijwilligers en 1.300 werknemers zetten zich dagelijks in voor de hulpbehoevenden. Onze impact, het aantal mensen dat we helpen, stijgt ook ieder jaar. We mogen dan ook fier besluiten dat 2007 het beste jaar ooit was voor Rode KruisVlaanderen. Als u dit jaarverslag doorbladert, zal u begrijpen waarom.

Christ’l Joris

Voorzitter Rode Kruis-Vlaanderen


Prof. dr. Philippe Vandekerckhove

Gedelegeerd bestuurder Rode Kruis-Vlaanderen

30/05/2008 14:25:01

Wie zijn we?

Binnen het Belgische Rode Kruis is Rode Kruis-Vlaanderen de Vlaamse schakel van de Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging. Onze 14.000 vrijwilligers en 1.300 personeelsleden zetten zich dagelijks in om kwetsbare mensen te helpen, in binnen- en buitenland. We zijn actief op gebied van preventie, bloedvoorziening, ontwikkelingssamenwerking, noodhulp en zorg. Als vrijwilligersorganisatie doen we een maximaal beroep op vrijwilligers. Zij staan dicht bij de bevolking en dat is belangrijk. Zo kunnen ze gemakkelijker noden opsporen in hun gemeente. Onze vrijwilligers staan centraal in onze organisatie. Zonder hen is er geen Rode Kruis.

Binnenwerk Jaarverslag 2007 DEF.indd 1

9/05/2008 11:28:47


9/05/2008 11:28:47



9/05/2008 11:28:47

7

Een organisatie van vrijwilligers

. Vrijwilligers met een passie | Rode Kruisvrijwilligers vertellen . Degelijke training | Opleiding en bijscholing voor kwaliteitsvolle hulpverlening . Stevige grondvesten | Fundamentele beginselen en missie

19

Onze werking in vlaanderen

47


67

Bloedvoorziening

8 13 15

. Sociale activiteiten | Oog voor kwetsbaren . Mensen leren helpen | Eerstehulpopleidingen . Helpen | Actief bij rampen, preventief bij evenementen . Jeugd Rode Kruis | Jongeren leren eerste hulp

20 28 36 44

. Noodhulp | Snelle hulp dankzij wereldwijde aanwezigheid . Overzichtskaart | Onze activiteiten wereldwijd . Structurele hulp | Rampen helpen voorkomen . Music for Life | Stille rampen in de spotlights . Tracing | Spoorloos? Het Rode Kruis helpt zoeken . Internationaal humanitair recht | Beschermer in oorlogstijd . Opvang voor Asielzoekers | Opvang, maar ook begeleiding en vorming

48 52 54 56 58 60 62

. Vrijwillige donoren | De ruggengraat van de bloedvoorziening . Van donor tot laboratorium | De weg van bloedproducten . Optimale service voor ziekenhuizen | Accuraatheid, snelheid en beschikbaarheid . Efficiëntie voor optimale kwaliteit | De topprioriteiten van de Dienst voor het Bloed . Méér dan bloedafnames | Afname en bewaring van stamcellen . Hoogtechnologische labo’s | DNA-tests bij zeldzame bloedgroepen

20


28

36

68 72 74 76 79 80

44

9/05/2008 11:29:06

83

Centraal ondersteunende diensten

91


. Personeelszaken | Talent met passie voor mensen . Communicatie & Werving | Informatiedoorstroming essentieel . ICT | Inhaalbeweging dankzij vijfjarenplan . Aankoop en Logistiek | Efficiënte aankoop voor maximale hulp

84 86 88 89

. Rode Kruis-Vlaanderen binnen de Rode Kruisbeweging . De organisatiestructuur van Rode Kruis-Vlaanderen | Organogram . Organisatie van het stuur- en controleniveau . Organisatie van het operationele niveau

101


111

Financieel verslag

122

colofon & contactgegevens

. Strategie 2010 | Onze visie op een sterk en modern Rode Kruis-Vlaanderen . Efficiëntie | Waar kwalitatieve hulpverlening start . Meer en betere hulp | Een verhaal van 35 jaar groei . Win-win | Samenwerking en doen waar we goed in zijn . Uitdragen van expertise | Kennis delen is ook helpen

. Bedrijfsinkomsten Rode Kruis-Vlaanderen . Bedrijfskosten Rode Kruis-Vlaanderen . Resultatenrekening

56


60

92 93 96 97

102 104 105 107 109

112 114 121

68

83

9/05/2008 11:29:24


9/05/2008 11:29:34

Onmisbare

inzet.

een organisatie van vrijwilligers . Vrijwilligers met een passie. Rode Kruisvrijwilligers vertellen . Degelijke training. Opleiding en bijscholing voor kwaliteitsvolle hulpverlening . Stevige grondvesten. Fundamentele beginselen en missie

8 13 15

EEN ORGANISATIE VAN VRIJWILLIGERS 7


9/05/2008 11:29:37

Vrijwilligers met een passie

Rode Kruisvrijwilligers vertellen

Overal ter wereld staan Rode Kruisvrijwilligers paraat. Samen vormen ze een netwerk van 186 nationale Rode Kruisverenigingen en bijna 100 miljoen vrijwilligers. Hun inzet is onmisbaar bij het realiseren van de Rode Kruismissie: het helpen van de meest kwetsbare mensen.

VRIJWILLIGERS Om onze hulpverlening te blijven garanderen, zijn de vrijwilligers van Rode Kruis-Vlaanderen van levensbelang. Ze staan dag in, dag uit paraat om hulp te bieden, maar spelen ook een cruciale rol in het Rode Kruisbeleid. Eind 2007 telde Rode Kruis-Vlaanderen 14.180 vrijwilligers. Het overgrote deel van hen is actief in een plaatselijke afdeling. Eind 2007 waren er 256 plaatselijke afdelingen. Aandeel mannen - vrouwen in vrijwilligersbestand

Aandeel vrijwilligers per leeftijdscategorie 1.257

423

46,3 %

< 20 jaar 3.038

1.983

20-29 30-39

53,7 %

Man

40-49

Vrouw

50-59 2.563

2.416 2.500

60-70 > 70 jaar

Aandeel vrijwilligers per activiteit* * Het aantal vrijwilligers in dit cirkeldiagram is hoger dan het totale aantal vrijwilligers van Rode Kruis-Vlaanderen omdat sommige vrijwilligers meer dan één functie uitoefenen. Hulpdienst 2.699

7.235

648

Zorgbib Leergangen (eerstehulpopleidingen)

135

Opvang voor asielzoekers

244

Bloedinzamelingen

1.064

Sociale hulpverlening Jeugd Rode Kruis

2.001

Dringende Sociale Interventie (DSI) Internationale acties 1.132

984 299

1.556

Communicatie & Werving Algemene zaken

8 EEN ORGANISATIE VAN VRIJWILLIGERS


9/05/2008 11:29:39

Nu ben je in goede handen Vrijwilliger Evelyn over preventieve hulpacties In 1994 startte de Rode Kruiscarrière van Evelyn Muylle (29) in Ieper. Als kind droomde ze ervan om verpleegkundige te worden en mensen te helpen. “Hulpverlener bij het Rode Kruis leek een stap in de goede richting.” Zowel op het terrein als achter de schermen zet ze zich vrijwillig in. “Vrijwilliger worden bij de Hulpdienst van Rode Kruis-Vlaanderen, dat was een bewuste keuze. Het Rode Kruis garandeert kwalitatieve hulpverlening. Ik wilde graag meedraaien in een professionele organisatie die investeert in goede opleidingen voor hulpverleners en in degelijk materiaal.” De weg naar het Rode Kruis moest Evelyn niet meer zoeken. “Mijn vader en een vriendin waren toen al Rode Kruisvrijwilliger”, vertelt ze. “Daarom volgde ik een eerstehulpcursus bij Rode Kruis-Ieper. Daar kreeg ik de smaak te pakken. Ik slaagde voor de opleiding en startte meteen als vrijwillige hulpverlener.” Evelyn werkt als psychiatrisch verpleegkundige, een voltijdse job met veel weekendwerk. De hulpacties op evenementen vinden vaak ook plaats in het weekend zodat het niet altijd gemakkelijk is om de twee te combineren. “Maar aan grote preventieve acties zoals de Rally van Ieper werk ik altijd mee. Verder kijk ik wat past in mijn werkplanning. De laatste jaren draai ik ook mee achter de schermen. Ik ben econoom van de afdeling en neem deel aan de afdelingsraad als ik vrij ben.”

Hoe een preventieve hulpactie eruit ziet? “Telkens anders. De hulpverlening tijdens de Rally van Ieper is bijvoorbeeld erg onvoorspelbaar. Het kan heel rustig zijn, maar als er iets gebeurt, dan is het vaak ernstig. Daarom is het belangrijk om op voorhand de risico’s goed in te schatten. Er zit een hele organisatie achter zo’n preventieve hulpactie.” Omstaanders reageren vaak op het werk van Rode Kruishulpverleners, ontdekte Evelyn. “Ze spreken het slachtoffer moed toe als we aankomen: ‘nu ben je in goede handen’. Mensen hebben bewondering voor ons en laten dat merken: ‘je bent hier snel’ of ‘je doet dat goed’. Al krijgen we soms ook harde reacties van mensen die denken dat ze beter weten hoe ze hulp moeten bieden. Maar van slachtoffers krijgen we alleen maar dankbare reacties. Dat is erg motiverend!” “Rode Kruis-Ieper heeft een goede reputatie, we zijn graag gezien bij de vele organisaties waar we hulp verlenen. Altijd paraat staan en altijd kwaliteit kunnen bieden, dat kenmerkt voor mij het Rode Kruis. We zijn dan wel vrijwilligers maar we gaan steeds professioneel tewerk”, zegt Evelyn beslist. “Wat ik zo leuk vind aan een hulppost bemannen, is dat ik écht hulp kan bieden en dat ik een slachtoffer kan ondersteunen. Daarvoor doe ik het uiteindelijk toch. Bovendien vind ik het tof om nieuwe Rode Kruisvrijwilligers te ontmoeten en hen te begeleiden bij het werk. Op het terrein leer je snel bij. Wat ook niet onbelangrijk is: de vrijwilligers van Rode Kruis-Ieper vormen een hechte groep, we zijn goeie vrienden.”



9/05/2008 11:29:43

Gebeten door de eerstehulpmicrobe Vrijwilliger Luk over Jeugd Rode Kruis, ongevallensimulatie en de Hulpdienst Vanaf 16 jaar kun je vrijwilliger worden bij Rode Kruis-Vlaanderen. Dat deed Luk ‘Mazzle’ Helsen (19): hij startte als jeugdleider bij Jeugd Rode Kruis-Mortsel, werd nadien Hulpdienstvrijwilliger en ongevallensimulant en besloot ten slotte om eerstehulplessen te geven aan kinderen en jongeren. Dat laatste bevalt hem het meest: “Het enthousiasme waarmee kinderen eerste hulp willen leren, is aanstekelijk.”

erg geïnteresseerd. Toen begon het te kriebelen om zelf opleidingen te geven.”

“Als kleine gast ging ik elke week naar de activiteiten van Jeugd Rode Kruis. Daaraan heb ik veel goede herinneringen. Toen ik 10 was, volgde ik voor het eerst een eerstehulpopleiding. Sindsdien heeft de eerstehulpmicrobe me te pakken”, zegt Luk. Toen hij oud genoeg was om zelf als Rode Kruisvrijwilliger aan de slag te gaan, klopte Luk onmiddellijk aan bij Rode Kruis-Mortsel.

Jeugd Rode Kruis-Mortsel geeft twee eerstehulpcursussen per jaar. De cursus Helpertje leert 10- tot 12-jarigen eerste hulp en de cursus Junior Helper is gericht naar 13- tot 15jarigen. Het zijn erg uitgebreide cursussen: de jongeren leren reanimeren, wonden verzorgen, correct reageren na een ongeval… “Waarom zouden kinderen dat niet kunnen leren? Hoe meer mensen iets kennen van eerste hulp, hoe meer slachtoffers correct verzorgd worden.”

“Toen ik 16 was, heb ik de cursus Helper gevolgd. Daarna ben ik bij de Hulpdienst aan de slag gegaan. Snel daarna volgde ik de opleiding tot ongevallensimulant. Ik leerde wonden simuleren en aandoeningen levensecht nadoen. Lesgevers gebruiken ons vaak in hun les: zo krijgen de deelnemers de kans om praktijkervaring op te doen.” Luk kwam als ongevallensimulant af en toe in een eerstehulpcursus voor kinderen en jongeren terecht. “Het enthousiasme waarmee kinderen eerste hulp leren, is aanstekelijk. Kinderen willen heel graag leren helpen, ze zijn

“Drie jaar geleden wilden enkele vrijwilligers Jeugd Rode Kruis opstarten in onze afdeling. Ik ben onmiddellijk mee op de kar gesprongen. Vandaag bestaat onze Jeugd Rode Kruiskern uit 10 jeugdleiders en 60 leden. Niet slecht! Gemiddeld besteed ik zo’n 5 tot 10 uur per week aan mijn vrijwilligerswerk. Nu zijn we gestart met de voorbereidingen voor het kamp: dat doen we dit jaar voor het eerst, dus dat is behoorlijk wat werk.”

“Wat ik zo geweldig vind als Rode Kruisvrijwilliger? Dat ik iets voor anderen kan doen zonder dat ik er meteen iets voor terug verwacht. Al krijg ik er natuurlijk wel iets voor terug: ik amuseer me rot met die klein mannen. Ze geven me altijd eerlijke feedback! Je ziet het meteen aan hun gezicht als ze een activiteit leuk vonden. Die activiteiten begeleiden blijft natuurlijk het leukst: als onze gasten genieten van onze spelletjes of er verschijnt gewoon een glimlach op hun gezicht, dan zie je waarvoor al dat voorbereidende werk goed is geweest.”



9/05/2008 11:29:52

De uit naarhanden mijn bezoek Nubewoners ben je kijken in goede Vrijwilliger overpreventieve sociale hulpverlening Vrijwilliger Ludwig Evelyn over hulpacties “Ik 1994 In help de startte mensen de liever Rodedan Kruiscarrière dat zij mij moevan ten helpen”, vindt Ludwig Andries (61). Hij is Evelyn Muylle (29) in Ieper. Als kind droomde al jaar om Rode Kruisvrijwilliger te in Bornem ze21 ervan verpleegkundige worden en en startte 8 jaar geleden met sociale activiteiten. mensen te helpen. “Hulpverlener bij het Rode Wekelijks woon-richting.” en zorgcenKruis leek bezoekt een staphij in een de goede Zotrum en daarnaast houdt hij de uitleendienst wel op het terrein als achter de schermen zet draaiende. ze zich vrijwillig in. “Als uitleenconsulent zorg ik ervoor dat mensen “Vrijwilliger worden bij de Hulpdienst van Rode krukken, een rolstoel of een bed kunnen uitlenen Kruis-Vlaanderen, dat was een bewuste keuze. Het als ze dat tijdelijk nodig hebben. Wij leveren in de Rode Kruis garandeert kwalitatieve hulpverlening. eerste plaats een goede service. Andere uitleenIk wilde graag meedraaien in een professionele ordiensten, bijvoorbeeld de diensten van de mutualiganisatie die investeert in goede opleidingen voor teiten, zijn enkel open tijdens de kantooruren. Maar hulpverleners en in degelijk materiaal.” De weg je zal maar krukken nodig hebben op vrijdagavond! naar het Rode Kruis moest Evelyn niet meer zoeAls ik om 9 uur ’s avonds telefoon krijg, dan kan ik ken. “Mijn vader was vroeger nog Rode Kruisvrijwildezelfde avond nog de nodige hulpmiddelen bij de liger geweest en een vriendin van me was het nog mensen thuis leveren”, vertelt Ludwig. steeds”, vertelt ze. “Daarom volgde ik een eerstehulpcursus bij Rode Kruis-Ieper. Daar kreeg ik de Zo bouwt Rode Kruis-Bornem een goede relatie smaak te pakken. Ik slaagde voor de opleiding en op met mensen die hulpmiddelen nodig hebben. startte meteen als vrijwillige hulpverlener.” “Onze gemeente is niet zo groot. Vaak zie ik de mensen nadien nog eens terug. ‘Seg, dat ging geEvelyn werkt als psychiatrisch verpleegkundige, een makkelijk’, hoor ik vaak. Onze klanten vertellen dat voltijdse job met veel weekendwerk. De hulpacties op ook door aan anderen. Door die mond-aan-mondevenementen vinden vaak ook plaats in het weekend reclame draait onze uitleendienst goed. Daarnaast zodat het niet altijd gemakkelijk is om de twee te comhebben we goede contacten met het ziekenhuis. bineren. “Maar aan grote preventieve acties zoals de Als een patiënt een hulpmiddel nodig heeft, stuurt Rally van Ieper werk ik altijd mee. Verder kijk ik wat past het ziekenhuis hem naar ons door.” in mijn werkplanning. De laatste jaren draai ik ook mee achter de schermen. Ik ben econoom van de afdeling en neem deel aan de afdelingsraad als ik vrij ben.”


Hoe een preventieve eruit ziet? “Telkens “Hoeveel uur ik aan hulpactie de uitleendienst spendeer? anders. De hulpverlening Rally van Ieper Dat varieert sterk. Somstijdens belt erdedagenlang nieis bijvoorbeeld ergmomenten onvoorspelbaar. kan teleheel mand, op andere krijg ikHet de ene rustigna zijn, als erlegt ietsLudwig gebeurt, is het foon demaar andere”, uit.dan “Maar ookvaak als ernstig. is het belangrijk op voorhand het plotsDaarom erg druk is, probeer ik om de nodige hulpde risico’s snel goedtein leveren. te schatten. hele orgamiddelen Als Er jezitjeeen been breekt, nisatie zo’n preventieve hulpactie!” dan wilachter je toch geen drie dagen wachten op een paar krukken?” Omstaanders reageren vaak op het werk van Rode Kruishulpverleners, “Ze spreken het “Drie jaar geleden vertelt ging ikEvelyn. op pensioen. Daarom slachtoffer moed toeteals we aankomen: ‘nu ben je besliste ik om mee draaien in het project ‘Thuis goede handen’. Mensen hebben bewondering in mijn tehuis’. Wekelijks bezoek ik bewoners van voorwoonons enen laten dat merken:Onze ‘je bent hierVrouw snel’ of het zorgcentrum Lieve in ‘je doet dat Al krijgen we soms Bornem. Elkegoed’. maandag ga ik samen metook henharde naar reacties die denken dat ze beter de marktvan en mensen op dinsdag en donderdag help weten ik om hoecafetaria we hulp open moeten bieden. Maar van slachtoffers de te houden. De bewoners geniekrijgen we dat alleen maarmee dankbare reacties. Dat Als is erg ten ervan ik hen naar buiten neem. ik motiverend!” toekom, dan zitten sommige bejaarden al uit het raam te kijken. Veel bewoners zijn niet zo goed te “Rode maar Kruis-Ieper heeft reputatie, we zijn been, mentaal zijneen ze goede wel nog goed. Het graagsympathieke gezien bij demensen. vele organisaties waar we hulp echt Soms zeg ik hen wel verlenen. Altijd staan en nodig altijd kwaliteit eens: als ik ooitparaat hier een kamer heb, dankunwil nen bieden, datjou kenmerkt voor mij het Rode Kruis. ik graag naast komen wonen.” We zijn dan wel vrijwilligers maar we gaan steeds professioneel tewerk”, beslist. ik “Ik ben heel wat uren zegt in hetEvelyn rusthuis. Dat “Wat vind ik zo leuk vind aan die eenvrijwilligerstaak hulppost bemannen, is dat ik logisch: ik heb aangenomen, écht kom hulp ikkan bieden en dat ikook eenna. slachtoffer kan dan mijn engagement Vroeger had ondersteunen. Daarvoor doe maar ik het sinds uiteindelijk toch. ik nooit een agenda nodig, ik gepenBovendienben, vinddoe ik het tof omverschillende nieuwe Rodedingen Kruissioneerd ik zoveel vrijwilligers ontmoeten hen te begeleiden bij dat ik er nu te wel een nodigenheb.” het werk. Op het terrein leer je snel bij. Wat ook niet onbelangrijk is: de vrijwilligers van Rode Kruis-Ieper vormen een hechte groep, we goeie vrienden.” EENzijn ORGANISATIE VAN VRIJWILLIGERS 11

9/05/2008 11:30:02

Door anderen te helpen, groei je als mens Gemeenschapsvoorzitter Christ’l Joris over het Rode Kruisvrijwilligersschap Christ’l Joris (53) werd in 2006 lid van de Raad van Bestuur van Rode Kruis-Vlaanderen. In 2007 werd ze gemeenschapsondervoorzitter en in 2008 voorzitter van Rode Kruis-Vlaanderen. Christ’l Joris is doctor in de sociale en culturele antropologie en is voorzitter van nv ETAP, Agoria Vlaanderen en Flanders Investment & Trade. Een bezige bij, en toch zet ze zich voor 100 % in als voorzitter van het Rode Kruis. “Waarom ik me inzet als Rode Kruisvrijwilliger? Ik vind dat je als mens ‘groter’ wordt door je voor anderen in te zetten. Dit kunnen doen in een georganiseerd en breder kader, in een beweging, maakt je een speler in een groter en nuttig geheel waarvan je de waarden mee kan uitdragen. ‘Helpen’ maakt je nuttig. Dit geeft persoonlijke voldoening en vaak krijg je er warme waardering voor terug. De kracht van Rode Kruis-Vlaanderen ligt voor mij in de unieke combinatie van onze missie en de zeven fundamentele beginselen. Die beginselen gelden in alle landen, altijd en overal, en dat maakt ze zo krachtig. Ik ben er trots op om ze mee te mogen uitdragen. Bovendien maakt de samenwerking tussen vrijwilligers en personeelsleden onze organisatie sterk: beiden kunnen hun gedrevenheid en deskundigheid aan elkaar koppelen om het geheel naar een hogere versnelling te brengen. Tot slot is het gewoon leuk om Rode Kruisvrijwilliger te zijn: ik heb al tientallen mensen leren kennen en vele boeiende gesprekken gehad. Bij het Rode Kruis leer je ook altijd iets bij.

Als vrijwilliger kun je kiezen uit een hele waaier aan activiteiten waarvoor je je kunt inzetten. Er is altijd een functie die perfect past bij jouw capaciteiten en verwachtingen. Daardoor zijn er veel ‘soorten’ vrijwilligers. Die variatie is toch prachtig! Hulpdienstvrijwilligers zullen hoog scoren op discipline, actiegerichtheid en koelbloedigheid. Rode Kruisvrijwilligers die kiezen voor een engagement in de zorgverlening hebben bijvoorbeeld inlevingsvermogen, luisterbereidheid en geduld gemeen. Maar alle Rode Kruisvrijwilligers delen op z’n minst één belangrijke eigenschap: inzet. Die inzet wordt gewaardeerd op elk niveau. Rode Kruisvrijwilligers kunnen hun ervaring ook vertalen naar inspraak in het beleidsniveau, da’s waar ik voor gekozen heb. Ik voel mij als burger verantwoordelijk en daar hoort, vind ik, een maatschappelijke inzet bij. Ik ben actief in veel verschillende organisaties, professioneel of als vrijwilliger. Al die ervaring zet ik graag in voor het Rode Kruis. Ik hoop dat ze nuttig is. Bovendien verrijkt de ervaring die ik als Rode Kruisvrijwilliger opdoe, mij persoonlijk enorm. Eén ding wil ik nog graag kwijt. Ikzelf zit op het beleidsniveau, maar dat betekent niet dat ik alleen op eenzame hoogten zweef, gelukkig maar. Rode Kruis-Vlaanderen is een democratische organisatie waar plaats is voor de inbreng van alle vrijwilligers. En dat is maar goed ook, want iedere afdeling is dé plaats waar het grote publiek kennismaakt met het Rode Kruis. Iedere vrijwilliger is het gezicht van het Rode Kruis van zijn/haar omgeving. Zo draagt iedere Rode Kruisvrijwilliger een belangrijke verantwoordelijkheid.”



9/05/2008 11:30:04

Degelijke training

Opleiding en bijscholing voor kwaliteitsvolle hulpverlening

Een kwaliteitsvolle vrijwilligerswerking is essentieel om onze missie te vervullen. Daarom hebben Rode Kruishulpverleners behoorlijk wat opleidingen achter de kiezen. Theorie wordt daarin afgewisseld met véél praktijk. Op bijscholingen kunnen niet alleen waardevolle ervaringen tussen vrijwilligers uitgewisseld worden, de deelnemers blijven zo ook op de hoogte van vernieuwingen in technieken, materiaal en vaardigheden.

De opleidingscijfers op een rijtje…

Internationale werking

14.000 vrijwilligers opleiden en bijscholen: dat resulteert in indrukwekkende cijfers. In 2007 zorgden vrijwillige lesgevers ervoor dat hun collega-hulpverleners steeds de correcte hulp konden bieden. Dat is noodzakelijk, onze vrijwilligers zijn altijd in de weer met mensen.

Vrijwilligers Internationale Samenwerking zijn actief in 87 plaatselijke Rode Kruisafdelingen en 5 provinciale teams. Nieuwe vrijwilligers volgen de basisopleiding, meer doorwinterde vrijwilligers kunnen hun kennis bijschaven tijdens studiedagen of bijscholingen. In 2007 klokten onze vrijwilligers Internationale Samenwerking af op 1.182 opleidingsuren.

Hulpdienst

Sociale vaardigheden

7.235 Hulpdienstvrijwilligers bemanden niet alleen duizenden hulpposten in 2007, ze volgden daarnaast ook heel wat opleidingen om hun kennis en vaardigheden op peil te houden. Samen volgden alle Hulpdienstvrijwilligers 39.537 uren opleidingen en 32.172 uren bijscholingen.

De dienst Opleidingen organiseert open opleidingsdagen voor alle vrijwilligers. Deze vormingen bieden een ruime keuze aan thema’s rond sociale en communicatieve vaardigheden (conflicthantering, onderhandelen en zakelijk flirten, webcommunicatie voor beginners, omgaan met veranderingen, werken in groep, feedback geven en ontvangen). In 2007 breidde dit aanbod sterk uit. 140 vrijwilligers namen deel aan de open opleidingsdag in juni of in december. Dit komt overeen met 840 opleidingsuren.

Sociale werking Vrijwilligers die actief zijn bij Sociale Hulpverlening en Zorgbib volgden samen ongeveer 7.000 uur opleiding. Omgaan met bejaarden en dementerende bejaarden, kennis van meest recente technieken en hulpmiddelen, communiceren met hulpbehoevenden, omgaan met leermoeilijke kinderen…, het zijn maar enkele van de thema’s die grondig behandeld worden.

Jeugd Rode Kruis 1.064 vrijwilligers volgden 8.860 uren vorming. Nieuwe jeugdleiders ontdekten hoe ze kinderen kunnen begeleiden en heuse Rode Kruisspelen in elkaar kunnen boksen, eerstehulplesgevers in spé leren hoe ze kinderen en jongeren eerste hulp kunnen bijbrengen en tijdens bijscholingen wordt deze kennis opgefrist.

Nieuwe vrijwilligers In 2007 klopten 1.680 nieuwe vrijwilligers aan bij Rode Kruis-Vlaanderen. Tijdens de instapsessie namen ze een duik in onze organisatie en ontdekten ze de uiteenlopende kanten van onze hulpverlening. Deze introductie in het Rode Kruis is verplicht voor elke nieuwe vrijwilliger en wordt traditioneel in een plaatselijke Rode Kruisafdeling gegeven.



9/05/2008 11:30:05

Evoluties in het opleiden van lesgevers Rode Kruis-Vlaanderen telt heel wat lesgevers in eigen rangen. Die staan niet alleen voor de klas om jongeren en volwassenen eerste hulp aan te leren. Ze verzorgen ook de opleidingen en bijscholingen van Rode Kruisvrijwilligers.

Krijtlijnen voor lesgevers in spe De didactische opleiding voor lesgevers werd in 2007 helemaal vernieuwd. De vernieuwde module ‘Krijtlijnen voor lesgevers in spe’ bevat veel oefeningen en oefenmomenten. De opleiding wordt ondersteund met filmpjes, tekeningen en oefeningen.

Profielen Hoe ziet de ideale lesgever eruit? Om de kwaliteit van onze opleidingen te bewaken, is het belangrijk om vast te leggen waaraan onze lesgevers moeten voldoen. Daarom startten we in 2007 met het opstellen van competentieprofielen voor lesgevers van Jeugd Rode Kruis, Hulpdienst en Leergangen.

Vrijwilligers van de drie verschillende diensten namen deel aan dit intensieve proces. Het resultaat: kant-en-klare profielen die vertellen hoe de ideale lesgever eruit ziet. Dit nieuwe instrument wordt ingezet bij de kwaliteitsbewaking van nieuwe en ervaren lesgevers. Nieuwe lesgevers zullen ermee opgeleid worden en zullen aan de hand van het profiel hun evolutie, hun sterktes en hun zwaktes kunnen vaststellen.

Talent waarderen Rode Kruis-Vlaanderen telt duizenden actieve, bekwame en gemotiveerde vrijwilligers. Zij vormen het onmisbare kapitaal van onze organisatie. Het aanwezige talent proberen we volop te benutten door vrijwilligers een aangename werkomgeving te bieden, maar ook goede begeleiding, doorgroeimogelijkheden, voldoende variatie en appreciatie voor hun vrijwilligerswerk te geven. Zo blijven ze zich graag inzetten voor het Rode Kruis.



9/05/2008 11:30:12

Stevige grondvesten

Fundamentele beginselen en missie

De fundamentele beginselen van het Rode Kruis gelden wereldwijd, voor iedere Rode Kruisvrijwilliger en -medewerker. Ze vormen de basis van de Beweging en hebben slechts één doel: optimale hulp bieden aan kwetsbare mensen. Dankzij de beginselen weet iedere begunstigde met wie hij/zij te maken heeft. Elke partnerorganisatie weet dat ze op ons kan rekenen. Bovendien weten Rode Kruisvrijwilligers precies waaraan ze beginnen en welk engagement ze aangaan. Dat is de beste manier om kwaliteit te garanderen en om er zeker van te zijn dat onze missie gerealiseerd wordt.

Fundamentele beginselen Zeven fundamentele beginselen vormen de kern en de kracht van de Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging. De hele Beweging werkt overal ter wereld volgens deze principes. Ze bepalen ons handelen, ons doen en laten. Ze maken onze Beweging tot een wereldwijd gerespecteerde en gewaardeerde organisatie. Ze zijn de grote kracht van het Rode Kruis.

Menselijkheid

lenen, zelfs in moeilijke omstandigheden. Daarom mengen we ons niet in debatten die politiek, raciaal, religieus of ideologisch gekleurd zijn. We kiezen ook geen partij tijdens conflicten.

Onafhankelijkheid Op humanitair vlak staan we de overheden bij in hun hulpverlening. Maar we bepalen zelf ons beleid en maken zelf onze keuzes. We zoeken ook zelf onze financiële bronnen bij de bevolking, bedrijven en overheden. Geen druk of invloed van buitenaf mag onze werking bepalen.

Vrijwilligheid

Het Rode Kruis wil menselijk leed voorkomen en verlichten. Daarom zetten we ons in om leven, gezondheid en waardigheid van de bevolking te beschermen. We streven ook naar wederzijds begrip, vriendschap, samenwerking en blijvende vrede.

Geen enkele vrijwilliger werkt mee om zich financieel of maatschappelijk te verbeteren. Alle binnengekomen middelen gaan naar hulpverlening, opleiding en uitrusting. In de totale werking streven we geen financiële winst na.

Onpartijdigheid

Eenheid

Het Rode Kruis is er voor iedereen zonder onderscheid. Raciale verschillen, overtuiging, sociale klasse of nationaliteit spelen geen enkele rol. We gaan alleen uit van de bestaande noden.

In België is slechts één Rode Kruisvereniging actief: het Belgische Rode Kruis. Rode Kruis-Vlaanderen verzekert de Rode Kruiswerking in Vlaanderen en Brussel.

Universaliteit Neutraliteit Alleen door neutraal te blijven, kunnen we het vertrouwen en het respect van iedereen blijven afdwingen en daadwerkelijk hulp blijven ver-

Binnen de Beweging zijn alle nationale verenigingen gelijkwaardig. Ze hebben dezelfde plichten om elkaar te helpen en dezelfde rechten om op steun van de anderen te rekenen.



9/05/2008 11:30:15

Rode Kruis-Vlaanderen telt ruim 14.000 vrijwilligers. Zij staan dage-

Missie van Rode Kruis-Vlaanderen

lijks klaar om te helpen en zijn actief op tal van terreinen. Bedankt, vrijwilligers, voor je niet-aflatende inzet voor kwetsbaren!

De beginselen zijn onze basis en vormen het vertrekpunt van onze werking. Maar de maatschappij evolueert. Het Rode Kruis moet op deze veranderingen inspelen. Daarom vertalen we de fundamentele beginselen naar een concrete missie, die aangepast is aan de concrete noden in Vlaanderen en Brussel. • Rode Kruis-Vlaanderen vormt binnen het Belgische Rode Kruis de Vlaamse schakel van de Internationale Rode Kruisen Rode Halve Maanbeweging. • We komen in binnen- en buitenland op voor kwetsbare mensen. • We zijn, in woord en daad, actief op het gebied van preventie, noodhulp en zorg. • We doen maximaal beroep op vrijwilligers. • Solidariteit, belangeloze inzet, ongebondenheid, non-discriminatie en integriteit zijn onze vertaling van de fundamentele beginselen van het Rode Kruis. • Onze organisatie staat voor deskundigheid, teamwerk en correcte menselijke relaties.

Handvest als basis voor onze werking Rode Kruis-Vlaanderen schreef in 2007 het Handvest. Dit nieuwe document vervangt het bestaande huishoudelijk reglement en legt vast hoe Rode Kruis-Vlaanderen georganiseerd wordt. Vrijwilligers in de tijdelijke werkgroep ‘Herziening huishoudelijk reglement’ bogen zich over de inhoud van dit omvattende document. Begin 2008 keurde de Gemeenschapsraad het Handvest goed.



9/05/2008 11:30:17

Waarom het Rode Kruis meer en meer onmisbaar is

Een zakelijke benadering van diensten en producten waarvoor men op de goede wil van mensen moet rekenen, zoals bloed, is belangrijk, maar niet voldoende. Efficiëntie, maar dan met een hart: daar draait het om. In een recente internationale vergelijking van verschillende bloeddiensten uit Europa, de Verenigde Staten, Australië en Canada door de European Blood Alliance (EBA, zie ook blz. 76), scoorde Rode Kruis-Vlaanderen erg goed. Dit bewijst objectief dat Rode Kruis-Vlaanderen een uitermate goed georganiseerd geheel is. De samenwerking tussen vrijwilligers en personeelsleden leidt tot een resultaat dat wereldwijd gezien mag worden. Een nog belangrijkere vaststelling is dat de top 3-bloeddiensten uit de studie stuk voor stuk Rode Kruisverenigingen waren. Bloeddiensten die niet tot een Rode Kruisvereniging behoren, blijken niet alleen minder efficiënt te zijn, ze kampen ook meer dan Rode Kruisverenigingen met chronische tekorten aan bloed. Hoe komt dat? De sleutel ligt bij het inschakelen van vrijwilligers bij de rekrutering van bloeddonoren, bij de organisatie van de collecte zelf door de plaatselijke Rode Kruisafdelingen, en bij de opvolging en erkenning van de donoren nadien. Een mooi vergelijkingspunt is Canada, waar in de jaren 90 na een enorm besmettingsincident de Dienst voor het Bloed buiten het Rode Kruis werd getrokken en in een overheidsdienst werd omgevormd. Er werd enorm geïnvesteerd in kwaliteits- en veiligheidssystemen, waardoor de kostprijs uiteraard steeg. Ondanks die toegenomen middelen heeft de bloeddienst vandaag meer moeilijkheden dan vroeger om vrijwilligers op een goede manier in te schakelen. Er is ook vaker schaarste aan bloed dan vroeger, waardoor er meer en dure tv-campagnes noodzakelijk zijn. Een goede professionele organisatie en voldoende financiële middelen zijn dus duidelijk onvoldoende om op een succesvolle manier vrijwilligers in te zetten voor ‘niet-maakbare’ activiteiten (lees: die niet in een fabriek kunnen worden gemaakt). Precies op dit vlak zijn Rode Kruisverenigingen uniek: in de

loop der jaren hebben zij een traditie van werken en een interne organisatie opgebouwd die andere organisaties, zelfs vrijwilligersorganisaties, (nog) niet bereikt hebben. Het Canadese voorbeeld toont objectief aan waarom Rode Kruisverenigingen meer en meer onmisbaar zullen zijn bij de bloedvoorziening. Dit geldt echter ook voor andere activiteiten waarbij nietmaakbare producten of diensten moeten geleverd worden waarvoor er schaarste is aan opgeleide dienstverleners. Ook deze gebeuren efficiënter door Rode Kruisverenigingen. Denken we maar aan de hulpposten op Rock Werchter: zij worden de klok rond bemand door adequaat opgeleide vrijwilligers, die de triage verrichten en eerste hulp bieden. Zo kunnen urgentieartsen, waarvan het aantal sowieso beperkt is, veel efficiënter ingezet worden. Het Rode Kruis is dus meer en meer onmisbaar. En dit ondanks de steeds efficiëntere bedrijven, die alles wat maakbaar is op de goedkoopste en best mogelijke manier produceren en die diensten waarvoor er genoeg personeel is, efficiënt aanbieden. Er is behoefte aan mensen die zich vrijwillig inzetten om niet-maakbare activiteiten te ‘produceren’. Het Rode Kruis is onmisbaar en onklopbaar wat betreft het efficiënt organiseren van diensten en producten waar men op goede wil van mensen moet rekenen. Niemand kan dit beter dan wij. Efficiëntie met een hart is dus terecht ons leidmotief. Bij de bevolking leeft duidelijk de nood om zich vrijwillig in te zetten. Dat blijkt o.a. uit het Tijdbankinitiatief, waaraan ook Rode Kruis-Vlaanderen participeert. Vele mensen hebben er interesse in of hebben er zelfs nood aan om zich als vrijwilliger uit te leven, zij het dat dit steeds vaker op een selectieve manier gebeurt: ‘à la carte’-vrijwilligersschap, eerder dan structureel vrijwilligersschap. Alle types vrijwilligers kunnen bij het Rode Kruis terecht.



9/05/2008 11:30:17


9/05/2008 11:30:27

Onvoorwaardelijke

hulp.

ONZE WERKING IN VLAANDEREN . Sociale activiteiten. Oog voor kwetsbaren . Mensen leren helpen. Eerstehulpopleidingen . Helpen. Actief bij rampen, preventief bij evenementen . Jeugd Rode Kruis. Jongeren leren eerste hulp

20 28 36 44

WERKING IN VLAANDEREN 19


9/05/2008 11:30:30

Sociale activiteiten

Oog voor kwetsbaren

Een saaie boel in een woon- en zorgcentrum? Niet in dat van Leontien! Op donderdagnamiddag komt een Rode Kruisvrijwilliger haar halen. Samen gaan ze op een terrasje een koffie drinken. Op vrijdag komt een andere Rode Kruisvrijwilliger langs met een boekenkar. En straks, in de zomer, gaat ze mee op aangepaste vakantie, met rolstoel en al. De vrijwilligers van het Rode Kruis bezorgen Leontien, en de andere bewoners, zo een leuke oude dag.

Aangepaste vakanties Onze aangepaste vakanties zijn er voor mensen met een handicap die nood hebben aan een aangepaste vakantieaccommodatie en/of specifieke zorg. Ook hun partner of mantelzorger kan mee. Rode Kruis-Vlaanderen werkt voor deze vakanties samen met het Nederlandse Rode Kruis.

Individuele groepsvakantie Dat de vakanties in de smaak vallen, is duidelijk. De enquête bij de vakantiegangers na iedere trip wijst uit dat de tevredenheid steeds uitstekend is. De inschrijving van vakantiegangers loopt elke keer vlotter. Goed opgeleide vrijwilligers werken samen met vrijwillige verpleegkundigen en artsen om de vakantiegangers een vakantie op maat te bezorgen. Ze zorgen voor de verzorging, de begeleiding en voor een ontspannend programma, aangepast aan de wensen en

mogelijkheden van de vakantiegangers.

Vrijwilligerswerk in vakantiesfeer Vrijwilligers vormen de drijvende kracht achter deze vakanties. Voor iedere vakantie zetten we gemiddeld 37 vrijwilligers en 7 personeelsleden in. De Vlaamse vrijwilligers werken samen met het Nederlandse vrijwilligersteam. We streven naar een evenwicht tussen ervaren en nieuwe vrijwilligers. Deze formule garandeert een perfecte dienstverlening aan de vakantiegangers.

In 2007 gingen 96 personen met een handicap en 28 mantelzorgers mee op 3 vakanties. 76 Vlaamse en 37 Nederlandse vrijwilligers leidden alles in goede banen. In 2008 organiseren we 6 vakanties.

20 WERKING IN VLAANDEREN


9/05/2008 11:30:31

Vrijwilligers van de aangepaste vakanties blijven soms contact houden met een vakantieganger die in de buurt woont. Zo springt Anja af en toe bij Jef binnen. Zo bouwt Anja een brug tussen twee sociale projecten: de aangepaste vakanties en Spring eens binnen.

Danspasjes in een rolstoel Anja haalt herinneringen op met vakantieganger Jef “Zonder twijfel, die aangepaste vakantie was zalig”, zegt Jef Goor (70). Hij steekt zijn twee duimen omhoog en zijn ogen glinsteren als hij terugdenkt aan de vakantieweek op het hotelschip Henry Dunant. “Ik voelde mij een prins. Anja was één van de vrijwilligers tijdens de vakantie. Ze heeft mij echt in de watten gelegd. En nu springt ze af en toe bij mij thuis binnen.”

ten kijken. Wat een uitzichten! En als ’s avonds de dansvloer volstroomde, zat ik te genieten van al die danspasjes. Iedereen die wou, danste. Met een rolstoel of een looprek, of in de armen van een sterke vrijwilliger. Iedereen naar eigen mogelijkheden.”

We treffen Anja bij Jef thuis, twee maanden na de bootvakantie. Ze heeft de vakantiefoto’s bij. Samen bekijken ze de foto’s en halen herinneringen op. Veel foto’s van het bootrestaurant (“Het eten was om je vingers van af te likken,” verzekert Jef), van een uitstap naar een Nederlands havenstadje en een authentieke Hollandse windmolen én van de avonden in het salon.

Anja: “Ik kende Jef niet, maar op de boot hebben we kennis gemaakt. Blijkt dat hij niet ver van mij thuis woont. Daarom spring ik af en toe eens binnen. Iedereen krijgt graag wat aandacht, en als je alleen thuis zit en niet goed te been bent, is die aandacht extra welkom.”

Jef: “Mijn vaste stek was de zetel in het salon. Van daaruit kon ik – door het grote raam – naar bui-

Als de laatste foto uitgebreid becommentarieerd is, slaakt Jef een zucht van voldoening. “Ik hoop echt dat ik volgend jaar weer mee kan”, zegt hij. Samen met Anja trekt Jef vervolgens de stad in, naar de apotheker.

En of Jef geniet! “Van een dag als vandaag, als Anja langskomt voor een babbeltje of als we er samen op uit trekken, geniet ik altijd volop. Het is een dag als geen andere!”



9/05/2008 11:30:32

Spring eens binnen Ouderen, zieken en mensen met een handicap die thuis wonen, krijgen via het project ‘Spring eens binnen’ een bezoekje van vrijwilligers. ‘Spring eens binnen’ wil duidelijk het verschil maken met bestaande thuiszorgvoorzieningen. Daarom moedigen we onze vrijwilligers aan om met de mensen die ze bezoeken, naar buiten te gaan: naar de markt, uitstapjes maken, op vakantie gaan, enzovoort.

Een brug tussen sociale projecten Het is niet vanzelfsprekend om een onbekend iemand toe te laten in je woning of een onbekend iemand thuis te gaan opzoeken. Daarom promoten we ‘Spring eens binnen’ sterk bij onze aangepaste vakanties. Op de aangepaste vakantie leren vrijwilligers en hulpbehoevenden elkaar kennen, waarna vertrouwen kan groeien. Vrijwilligers en vakantiegangers die in elkaars buurt wonen, kunnen na de vakantie in contact blijven.

Isolement doorbreken Uit verhalen van alle afdelingen blijkt dat de nood aan vrijwilligers die mensen thuis bezoeken, groot is. Omdat ouderen of mensen met een handicap vaak geïsoleerd leven, krijgen ze niet altijd de hulp die ze nodig hebben. De vrijwilligers kunnen deze zorgnoden opsporen en er een oplossing voor zoeken.

Thuis in m’n tehuis Rode Kruisvrijwilligers van het project ‘Thuis in m’n tehuis’ gaan op bezoek bij bewoners van woon- en zorgcentra en in ziekenhuizen. In 2007 startten vijf afdelingen het project op. Dat brengt het totale aantal projecten op 76.

Met de rolstoel naar de frituur De vrijwilligers bepalen zelf hun engagement en benaderen de bejaarden vanuit hun eigen interesses. Ze nemen de bewoners vaak mee naar buiten. Zo behouden zij contact met de buitenwereld. Afdeling Brugge neemt de bewoners van een tehuis bijvoorbeeld mee naar de frituur. Een hele belevenis voor de bejaarden: er zijn zelfs wachtlijsten om mee te kunnen op deze uitstap. Vrijwilligers van afdeling Tielt gaan met bejaarden naar de markt, waar ze de inkopen doen voor het personeel. En zo worden er in Vlaanderen tal van activiteiten georganiseerd: stuk voor stuk activiteiten die de bewoners nooit zouden kunnen doen zonder de inzet van Rode Kruisvrijwilligers.

Vakantiekampen voor kansarme kinderen Kinderen die in armoede leven, kunnen met het Rode Kruis op vakantie. Een week lang kunnen ze zich uitleven en genieten van de individuele aandacht van de Rode Kruisbegeleiders.

Capaciteitsopbouw Een vakantie voor kansarme kinderen begeleiden, is niet eenvoudig. Nieuwe monitoren moeten leren hoe ze de kinderen best benaderen en hoe ze correct omgaan met fout gedrag. Via een grondige opleiding en een goede ondersteuning door ervaren monitoren leren ze het gedrag van kansarme kinderen te kaderen. Door de sterke groei (van 6 kampen in 2006 naar 12 in 2007), hadden we het in 2007 moeilijk om voldoende ervaren monitoren te vinden. Daarom besloten we om de groei van de kampen in 2008



9/05/2008 11:30:33

In 2003, toen deze activiteit startte, organiseerden we zes kampen. In 2007 waren dat er al 12. In totaal konden 481 kinderen mee op kamp. 23 hoofdmonitoren, 161 monitoren en 61 logistieke medewerkers leidden alles in goede banen.

even te vertragen en te investeren in de opleiding van onze monitoren. Zo kunnen we in 2009 hun ervaring inzetten in de bijkomende kampen en kunnen nieuwe monitoren rekenen op een goede ondersteuning.

Gloednieuw materiaal In 2007 investeerden we sterk in nieuw materiaal. Dankzij de goede samenwerking met de vrijwilligers van de Logistieke Eenheid van het Rode Kruis raakte al het materiaal goed ter plaatse.

Een weekje loslaten Voor de ouders is het een grote stap om hun kinderen een weekje los te laten. Daarom maken de Rode Kruisafdelingen veel werk van het contact met de ouders. Vòòr de kinderen op kamp vertrekken, gaan de afdelingen op bezoek bij het gezin en geven ze uitleg. Ze laten foto’s zien en beantwoorden de vragen van de ouders. Na de vakanties koppelen de vrijwilligers even terug. Hoe was het kamp voor het kind? Hoe hebben de ouders de vakantie ervaren? Deze nazorg krijgt steeds meer aandacht. Het betrekt het hele gezin bij de Rode Kruiswerking en maakt het mogelijk om eventuele hulpvragen op te vangen.

alle kinderen die op kamp waren aan zee, werden getrakteerd op een zeiltochtje op de Noordzee met een écht zeilschip. Voor de 240 kinderen die in het binnenland op kamp waren, was er een uitstap naar het paardencircus Cavalia. Talrijke Rode Kruisafdelingen spanden zich in om de kinderen én hun

voor meer cijfers over onze sociale activiteiten: jaarverslag.rodekruis.be

ouders naar de Heizel in Brussel te brengen.

NATIONALE WERKING 23


9/05/2008 11:30:40

“Kinderen hebben vaak gewoon een beetje extra aandacht nodig en die krijgen ze thuis niet altijd. Ik ben blij dat ik hen kan helpen om mee te kunnen op school.” (Vrijwilliger Griet)

Brugfigurenproject 136 Brugvrijwilligers van het Rode Kruis helpen kinderen met schoolmoeilijkheden. Ze bouwen mee aan de - soms moeilijke - brug tussen thuis en school. Daarbij werken ze samen met een professionele kracht in kleuter- en basisscholen. De vrijwilligers bepalen zelf hun engagement. Zelfs één uurtje per week maakt al een groot verschil voor een kind. Ze begeleiden de kinderen thuis of op school en kiezen voor de begeleiding van één kind of van een groep kinderen. Op de ‘Dag van de Brugvrijwilliger’, die in 2007 voor het eerst georganiseerd werd, konden de vrijwilligers ervaringen uitwisselen en ideeën opdoen.

Grote interesse Maar liefst 15 afdelingen startten in 2007 het project op, waaronder ook verschillende afdelingen die voorheen nog geen sociale activiteiten hadden uitgebouwd. Iedere vrijwilliger van een opstartende afdeling krijgt een diepgaande opleiding en ondersteuning bij zijn of haar taak. We merkten in 2007 een grote interesse voor dit project bij de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB’s). Zij zijn vragende partij voor een Rode Kruisbrugfigurenwerking in hun scholen.

Spelen is ook leren Sinds 2007 is onze Brugfigurenwerking niet meer beperkt tot de lagere school. We richten ons nu ook op kleuters. Hoe vroeger kin-

deren geholpen kunnen worden, hoe beter dit is voor hun verdere schoolloopbaan. De activiteiten die onze vrijwilligers met de kinderen doen, zijn zeer verscheiden. Vroeger was het project toegespitst op taal, maar sinds 2007 kunnen ook rekenproblemen aangepakt worden. De vrijwilligers leren de kinderen al spelend hun moeilijkheden overwinnen.

Uitleendienst Wie een rolstoel, loophulp of krukken nodig heeft, kan bij de uitleendienst van het Rode Kruis terecht. Al het materiaal is van topkwaliteit en wordt alleen aangekocht na een positief advies van de techni-



9/05/2008 11:30:45

sche commissie die bestaat uit experts (kine- en ergotherapeuten, technici, onderzoekers en vrijwilligers). Tweejaarlijks worden alle hulpmiddelen bovendien onderzocht en gecontroleerd op hun kwaliteit. Ook in de opleiding van onze vrijwilligers wordt veel geïnvesteerd. Zij volgen bijscholingen om op de hoogte te blijven van de meest recente technieken en materialen. Ze worden opgeleid om de ‘klant’ met raad en daad bij te staan bij de keuze van een hulpmiddel.

die een boek of de krant voorlezen. Op 18 kinderziekenhuisafdelingen zijn leesouders actief. Zij lezen kinderboeken voor en brengen de kinderen zo even naar een fantasiewereld.

De boekencollectie van de Zorgbib groeide aan met 10.017 stuks tot 159.485 boeken en we konden 22 nieuwe werkingen opstarten. 84 nieuwe vrijwilligers werden aangetrokken. In totaal is de Zorgbib in 208 instellingen actief.

Promotiecampagne In 2007 werkten we hard aan de verdere bekendmaking van onze dienstverlening. Daarvoor sloten afdelingen, provinciale zetels en de centrale diensten van Rode Kruis-Vlaanderen de rangen om een heuse promocampagne op poten te zetten. Onze vrijwilligers brachten promomateriaal naar de ziekenhuizen en stelden er onze dienstverlening voor. De ziekenhuizen reageerden zeer positief op ons aanbod, dat ze als een zeer goede aanvulling zien op de uitleendiensten van de mutualiteiten. Ziekenhuizen appreciëren de grote bereikbaarheid van onze uitleendiensten, die ook ’s avonds en in het weekend open zijn. Ook de snelle service en snelle levering van de hulpmiddelen (zelfs aan huis) zijn een sterk pluspunt. We merkten een grote interesse van de ziekenhuizen in ons aanbod elektrische hoog-laagbedden en matrassen tegen doorligwonden.

Zorgbib In een ziekenhuis of verzorgingstehuis kan een boek wonderen doen. Rode Kruisvrijwilligers gaan daarom ter plaatse boeken uitlenen en geven de patiënten en bewoners individuele aandacht: elk boek is immers ook een bezoek.

Lezen of voorlezen? Romans, strips, gedichtenbundels, kookboeken, informatieve boeken… het is er allemaal. De vrijwilligers brengen de boeken naar de bewoners of patiënten en slaan een praatje. In meerdere rusthuizen voor ouderen zijn ook voorlezers van het Rode Kruis actief: vrijwilligers

De Daisy-speler dringt steeds dieper door in onze werking. Daisy is de afkorting van ‘Digital Accessible Information System’ of ‘digitaal toegankelijk informatiesysteem’. Met een Daisy-speler kunnen gesproken boeken beluisterd worden.

22 talen voor enorme leeshonger Sinds 2006 hebben we ook een bibliotheekwerking in de opvangcentra voor asielzoekers van Rode Kruis-Vlaanderen. In 2007 leenden we boeken uit in acht opvangcentra. De collectie anderstalige boeken werd uitgebreid met woordenboeken en boeken om Nederlands te leren. We stelden het aanbod telkens samen op basis van de behoeften van het opvangcentrum.

Toren van Babel Vandaag kunnen vrijwilligers van de Zorgbib de leeshonger van hun lezers stillen in 22 talen: Albanees, Arabisch, Armeens, Borana (Ethiopië), Bosnisch, Engels, Farsi (= Perzisch), Frans, Koerdisch, Kroatisch, Lingala, Nederlands, Pashto (of Dari, Afghanistan), Portugees, Russisch, Servisch, Slovaaks, Tibetaans, Tigrinya (Eritrea), Tsjechisch, Turks, Yoruba (Nigeria).

Nieuwe werkingen, nieuwe vrijwilligers Gewapend met een nieuwe rekruteringsfolder en -affiche trokken we 84 nieuwe vrijwilligers aan in 2007. Hiermee bereiken we een totaal van 891 vrijwilligers. In 2007 sloten 22 nieuwe werkingen aan. De meeste kwamen er op vraag van de afdeling of van de instelling. We hadden ook enkele vragen van openbare bibliotheken die ons ondersteuning vroegen bij het leveren van groteletterboeken.

Meer info over de zorgbib op: jaarverslag.rodekruis.be



9/05/2008 11:30:47

Geef mij maar een liefdesverhaal Op ronde met de Zorgbib In Zele gaan Rode Kruisvrijwilligers wekelijks op ronde in twee rusthuizen. “Op onze boekenkar staan zo’n 330 boeken. Elke 6 maanden vernieuwen we de collectie. Als iemand een bepaald boek aanvraagt, dan zorgen we ervoor dat het in onze boekenkar belandt. Vooral groteletterboeken en kijkboeken zijn populair, maar ook lectuur over Zele kan rekenen op trouwe uitleners”, vertelt José Coppieters. Zij is sinds 1994 verantwoordelijk voor de Zorgbib bij de plaatselijke afdeling van Zele. In rusthuis Beukenhof zijn vrijwilligers Gaby en Rita op maandag van de partij. Bij het begin van hun

ronde ontdekken ze de versierde deur van Eugenie die vandaag 94 geworden is. “Geef mij maar een schone liefdesroman, dat mogen we toch nog lezen, he”, glimlacht Eugenie een beetje ondeugend. Met looprek of kruk schuifelen zelfs bewoners die niet meer zo goed te been zijn richting boekenkar. Trouwe lezers zitten vaak al te wachten tot de rijdende bibliotheek van het Rode Kruis langskomt. Norbert is een van hen: elke week verslindt hij meerdere detectiveverhalen en hij is dan ook erg tevreden als hij in nieuwe verhalen kan duiken. “Jullie doen echt mooi werk, want hoe kan een mens van mijn leeftijd nu

nog zelf naar een bibliotheek wandelen?” “Kom even binnen”, zegt bewoonster Erna als de boekenkar langs haar kamer passeert. Voor een praatje maken Rita en Gaby graag tijd en dat waarderen de bewoners nog meer dan de boeken zelf. Gaby leest de achterflap voor van het boek dat ze uitkiest. “Dit boek zal je graag lezen, het is een schoon verhaaltje”, maakt ze Erna warm voor het exemplaar in haar handen. En nadien vertelt ze: “Erna heeft nog geen enkel boek uitgelezen, denk ik. Maar als we langskomen, dan wil ze dat wij een boek voor haar uitkiezen.”



9/05/2008 11:30:58

Sociale activiteiten ‘boomen’! Meer dan 2900 Rode Kruisvrijwilligers zijn dagelijks actief binnen één van onze sociale activiteiten. Meer dan ooit tevoren! Deze vrijwillige hulpverlening vormt een steeds belangrijkere aanvulling op het werk van het personeel van de instellingen. Dankzij de Rode Kruisvrijwilligers krijgen de bewoners van meer dan 300 Vlaamse zorginstellingen de persoonlijke aandacht die ze verdienen. Aantal vrijwilligersuren voor de verschillende sociale activiteiten in 2007 14.956

De vrijwillige inzet is zeer waardevol. Niet alleen is het voor zorginstellingen moeilijk om voldoende personeel aan te trekken, de vele uren die vrijwilligers jaarlijks presteren zijn ook onbetaalbaar voor de instellingen.

Aangepaste vakanties voor mensen met een handicap

37.205 98.503

Thuis in m’n tehuis

5.279

Spring eens binnen Vakantiekampen voor kansarme kinderen

26.981

Uitleendiensten voor hulpmiddelen Brugfigurenproject Zorgbib Totaal: 277.989 uur

35.263

Evolutie van aantal personen met een handicap op aangepaste vakantie

500

150

450

125

400

100

350

75

300

50

12

4

1 48

8 38

2 25

0 24

19

2

Evolutie van aantal kansarme kinderen op Rode Kruisvakantie

92

59.802

20

07 20

06 20

05 20

04 20

20

03

20

06

200

07

250

Het aantal kansarme kinderen op onze vakanties stijgt jaarlijks. Het aantal kinderen is sinds 2003 meer dan verdubbeld.

We startten pas recent, in 2006, met het aanbieden van vakanties aan mensen met een handicap. In 2008 voorzien we een verdubbeling van het aantal vakantiegangers ten opzichte van 2007.

330.000 320.000 310.000 300.000 290.000 280.000

6 9. 30

07

In 2003 en 2004 viel het aantal ontleningen sterk terug. De gehalveerde verblijfduur in ziekenhuizen en de opmars van de daghospitalisatie hadden een sterke invloed op de ontleningen in ziekenhuizen. Vanaf 2006 steeg het aantal ontleningen weer door nieuwe werkingen op te zetten in rust- en verzorgingsinstellingen. Hier zullen door de vergrijzing steeds meer mensen (en lezers) verblijven. Ook het aantal gevoerde gesprekken door vrijwilligers met patiënten en bewoners stijgt. Een boek betekent immers ook een bezoek. In 2007 telden we 59.123 bezoeken. Tegen 2013 verwachten we een stijging met 5 %.

20

06 20

05 20

04 20

20

03

270.000

36

4 29

3.

98

2 29

0.

53

0 77 2. 32

33

4.

05

0

Evolutie van het aantal ontleende boeken door de vrijwilligers van de zorgbib



9/05/2008 11:31:02

Mensen leren helpen

Eerstehulpopleidingen

Veel mensen willen eerste hulp leren om niet met de mond vol tanden te staan bij huis-, tuin- en keukenongelukjes. Helpen bij levensbedreigende situaties, schrikt af. Dat bleek uit een onderzoek dat we in 2006 uitvoerden. Om hierop in te spelen, reorganiseerde Rode Kruis-Vlaanderen zijn eerstehulpopleidingen in 2007.

Eerstehulpopleidingen voor de bevolking Eerste hulp: poepsimpel! Eerste hulp leren: het is poepsimpel. Met die boodschap lanceerden we onze nieuwe, praktijkgerichte opleidingen op maat van de bevolking. Niet alleen de opleidingen, ook de eerstehulphandboeken kregen een serieuze restyling in 2007. Daarvoor baseerden we ons op EFAM (European First Aid Manual), dat de nieuwe Europese eerstehulprichtlijnen bundelt die door Rode Kruis-Vlaanderen ontwikkeld werden (zie blz. 31).

Nieuwe opleidingen Wie een eerstehulpopleiding volgt bij het Rode Kruis, start voortaan met een basiscursus ‘Eerste hulp’ van 12 uur. Het nieuwe ‘Oefenboek Eerste hulp’ is hierbij de leidraad. Dit oefenboek is het allereerste boek dat 100 % gebaseerd is op de Europese richtlijnen. Wie nog meer eerste hulp wil leren, kan de vervolgcursus ‘Helper’ volgen, die ook 12 uur duurt. Het boek ‘Help! Eerste hulp voor iedereen’ is de leidraad bij deze cursus.

Cursistgestuurd Niet alleen de inhoud, ook de vorm

van de cursussen is gloednieuw. Omdat elk individu op eigen tempo en volgens eigen interesses leert, stapten we over van lesgevergestuurd naar cursistgestuurd onderwijs. Van de cursist wordt dus verwacht dat hij het leerproces in eigen handen neemt. De lesgever wordt meer en meer coach. Alle niet-essentiële theorie is overboord gegooid in de nieuwe cursussen en huis-, tuin- en keukenongelukken krijgen veel aandacht. Daarnaast leren cursisten reanimeren en omgaan met levensbedreigende situaties. Er is veel tijd voorzien om te oefenen. Om meer cursisten vaker te laten oefenen, kochten onze plaatselijke afdelingen heel wat nieuwe reanimatiepoppen aan: 76 Rode Kruisafdelingen bestelden samen 262 poppen.

Vrijwilligers opgeleid Meer dan 900 lesgevers eerstehulpverlening, jeugdmonitoren, ongevallensimulanten en verantwoordelijken volgden in 2007 een bijscholing over de nieuwe eerstehulprichtlijnen. Ze leerden werken met het nieuwe materiaal en met de nieuwe lesvormen.



9/05/2008 11:31:02

naslagwerk eerste hulp volgens nieuwe richtlijnen

5de Europees Congres Van 13 tot 16 september 2007 organiseerde Rode Kruis-Vlaanderen in Oostende het 5e Europees Congres over reanimatie, dringende geneeskundige hulpverlening en preventie. Een zeer gevarieerd programma rond eerste hulp, rampenmanagement en ongevallenpreventie boeide 1219 deelnemers, afkomstig uit 38 landen. Bijna 100 sprekers lichtten een interessant thema toe. Hoogtepunt van het congres was de voorstelling van de nieuwe eerstehulprichtlijnen en het boek ‘Help! Eerste hulp voor iedereen’. 30 standhouders stelden de nieuwigheden voor op het vlak van life support, ziekenwagenuitrusting, eerstehulpmateriaal, preventiemateriaal, didactische hulpmiddelen en technologische evoluties. Non-profitorganisaties stellen hun onderwijs- en sensibiliseringsprogramma’s voor.

Wie specifieke eerstehulpkennis wil opdoen, kan bij het Rode Kruis ook terecht voor een korte themales. In 2007 ontwikkelden we er twee: ‘Eerste hulp bij verkeersongevallen’ en ‘Eerste hulp bij alcohol- en drugsincidenten’. Voor deze laatste les werkten we samen met de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD).

0 41 8.

34 11

.2

79 .3 11

57 .1 11

01 .6 11

21 .6 11

12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000

07 20

06 20

05 20

04 20

03

0

20

Themalessen

14.000

02

Het boek is een succes: al bijna 20.000 exemplaren van ‘Help! Eerste hulp voor iedereen’ gingen de deur uit. Het naslagwerk is niet enkel te koop tijdens een eerstehulples in onze afdelingen, maar ook in de boekhandel. Zo is de eerstehulpkennis bereikbaar voor iedereen.

evolutie in AANTAL lesuren eerste hulp voor de bevolking

20

In 2007 lanceerde Rode Kruis-Vlaanderen ‘Help! Eerste hulp voor iedereen’, een compleet eerstehulpnaslagwerk. 525 pagina’s met 382 foto’s en 202 tekeningen leggen stap voor stap uit hoe je correct reageert bij meer dan 300 letsels, ziektes en aandoeningen. Bij het boek hoort bovendien een dvd waar 36 technieken in detail gedemonstreerd worden.

Het aantal vormingsuren daalde in 2007 omdat de duur van de cursus ingekort werd van 32 uur naar twee maal 12 uur. Bovendien hebben heel wat afdelingen in 2007 minder opleidingen georganiseerd omdat ze de nieuwe cursussen afwachtten. Gemiddeld wordt iedere cursus bijgewoond door 12 personen.



9/05/2008 11:31:05

Actie en reactie in de eerstehulples Vrijwilliger Tine over de nieuwe eerstehulpopleidingen In 2007 reorganiseerde Rode Kruis-Vlaanderen zijn eerstehulpopleidingen. Niet alleen de inhoud wijzigde drastisch, ook de manier van lesgeven onderging een metamorfose. Door het nieuwe cursistgestuurde onderwijs leert elke cursist op eigen tempo. “De speelse werkvormen lokken verraste reacties uit”, vertelt vrijwilliger Tine Willems (27) uit Rode Kruis-Boechout-Vremde. Tine Willems geeft al vier jaar eerstehulples bij Rode Kruis-Vlaanderen. Ze is erg enthousiast over de nieuwe manier van lesgeven. “Vroeger speelde mijn PowerPointpresentatie een centrale rol tijdens de les. In 2007 heb ik de cursisten zélf aan het werk gezet met parallel groepswerk, kruiswoordraadsels, casussen, een brainstorm… Dat lokte verraste reacties uit: cursisten

verwachten die activerende werkvormen niet. Plots belanden ze in een les waar ze niet meer mogen stilzitten, krijgen ze kleurrijke stiften in hun handen en moeten creatief gaan denken. De motivatie van alle deelnemers is dezelfde: mensen willen hulp kunnen bieden na een ongelukje of een ongeval. Als de cursisten bekomen zijn van de verbazing, vliegt iedereen erin. Doordat de deelnemers moeten samenwerken en elkaar zo beter leren kennen, krijg je meteen een goede groepssfeer!” Iedereen kan een cursus ‘Eerste hulp’ volgen bij Rode Kruis-Vlaanderen. Dat maakt een cursistgestuurde opleiding erg geschikt, volgens Tine. “In mijn les zitten zowel metsers als kaderleden, maar ook jongeren, anderstalige nieuwkomers… Het niveauverschil in zo’n gemengde groep is groot. Toen ik overschakelde op activerende werkvormen, ontdekte ik dat niet iedereen even vlot meekon. Daar

speel ik op in door verschillende moeilijkheidsgraden in te bouwen in de opdrachten. Door die actieve aanpak weet je zeker dat iedereen de eerstehulptips onder de knie heeft.” “De overstap naar deze nieuwe lesmethode vraagt behoorlijk wat voorbereidingswerk”, zegt Tine. “Gelukkig kon ik gebruik maken van de nieuwe handleiding voor Rode Kruislesgevers. Bovendien kreeg ik een goede bijscholing over de nieuwe werkwijze.” Waarom ze regelmatig een avond vrijmaakt om als Rode Kruisvrijwilliger eerstehulplessen te geven? “Na een eerstehulpopleiding van Rode Kruis-Vlaanderen kan je de eerste zorgen toedienen bij elk ongeval en weet je hoe je correct reageert. Iedereen zou dat moeten kunnen! Ik wil graag mijn kennis doorgeven. Zo zorg ik ervoor dat meer mensen correct geholpen zullen worden als dat nodig is.”



9/05/2008 11:31:13

Europese eerstehulprichtlijnen Onder leiding van Rode Kruis-Vlaanderen werden in 2006 Europese eerstehulprichtlijnen ontwikkeld. Het doel was om de meest effectieve, de meest veilige en de meest eenvoudige eerstehulprichtlijnen te bepalen en ze te standaardiseren over heel Europa.

Evidence based De richtlijnen zijn ‘evidence based’. Dit houdt in dat ze volledig gebaseerd zijn op wetenschappelijke studies, advies van specialisten en ervaringen van mensen op het terrein.

European First Aid Manual Nieuwe richtlijnen vragen om een aanpassing van bestaand lesmateriaal. Daarom ontwikkelde Rode Kruis-Vlaanderen EFAM (European First Aid Manual). Met EFAM hebben eerstehulpverantwoordelijken een instrument in handen om efficiënt eerstehulpcursussen aan te passen volgens de laatste Europese eerstehulprichtlijnen. EFAM bevat ook de nieuwste richtlijnen van de European Resuscitation Council over reanimatie en het gebruik van de automatisch externe defibrillator. EFAM biedt daardoor een volledig overzicht van de allernieuwste richtlijnen op het vlak van eerste hulp. 24 buitenlandse verenigingen ontvingen tot op vandaag een licentie om EFAM te gebruiken als basis voor hun eigen eerstehulpopleidingen. Steeds meer eerstehulpverenigingen kiezen ervoor om gebruik te maken van ons materiaal.

Nieuwe richtlijnen halen editoriaal Dat de Europese eerstehulprichtlijnen innovatief zijn, erkende ook het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Resuscitation. Het wijdde er in februari 2007 zijn editoriaal aan. Een bijzondere eer voor een nieuwe wetenschappelijke publicatie. Het artikel stond bovendien geruime tijd in de top 3 van meestgelezen artikels van het tijdschrift.

Verder onderzoek Eerste hulp staat niet stil. Daarom werkt Rode Kruis-Vlaanderen nu reeds aan een vernieuwing en uitbreiding van de richtlijnen. In 2007 voerden we een studie uit naar de effectiviteit van eerstehulponderwijs. Op basis van de resultaten hiervan zullen we in 2008 veldonderzoek doen naar de effectiviteit van onze eigen eerstehulptraining.

Lees de samenvatting van de studie naar de effectiviteit van eerstehulptraining op jaarverslag.rodekruis.be.

Volgende verenigingen kregen een licentie voor EFAM • Croix-Rouge de Belgique – Communauté francophone • UZ Gent • Uitgeverij Plantijn • Franse Rode Kruis • Bulgaarse Rode Kruis • Zweedse Rode Kruis • Nederlandse Rode Kruis • Servische Rode Kruis • Surinaamse Rode Kruis • Nepalese Rode Kruis • Kroatische Rode Kruis • Turkse Rode Halve Maan • Deense Rode Kruis • Estse Rode Kruis • IJslandse Rode Kruis • Litouwse Rode Kruis • Poolse Rode Kruis • vzw DATS Senegal • Britse Rode Kruis • Tsjechische Rode Kruis • Ierse Rode Kruis • Portugese Rode Kruis • Roemeense Rode Kruis • Albanese Rode Kruis Nog 6 licenties zijn in behandeling.

Lees het artikel over de richtlijnen, dat in Resuscitation gepubliceerd werd! surf naar jaarverslag.rodekruis.be.

Rode Kruis-Vlaanderen gebruikt EFAM bovendien bij zijn bedrijfseerstehulpproject in Mozambique (zie blz. 55)



9/05/2008 11:31:15

De nieuwe wind die doorheen de eerstehulpopleidingen voor de bevolking waait, veroverde ook onze eerstehulpcursussen in bedrijven. Er werd een gloednieuw oefenboek op maat van bedrijven ontwikkeld, conform de nieuwe eerstehulprichtlijnen en de nieuwe lesvorm. Onze lesgevers werden opgeleid in deze nieuwe materie.

17 .2 16

91 .9 15

73 .3 14

04 .4 14

94 13

.4

49 .2 11

7 01 8.

18.000 15.000 12.000 9.000 6.000 3.000

Eerste hulp in zakformaat Speciaal voor bedrijven ontwierp Rode Kruis-Vlaanderen een ‘Minigids Eerste Hulp voor Bedrijven’. Dit overzichtelijke kleinood bevat een leidraad bij kleine en grote verwondingen, compleet met de

07 20

06 20

05 20

04 20

03 20

02

0

20

Nieuw oefenboek, nieuwe didactiek

21.000

01

Onze eerstehulpcursussen voor bedrijven hebben steeds meer succes. In 2007 volgden 16.217 personen een bedrijfsgerichte eerstehulpopleiding, een bijscholing of een individuele les. Dat is een stijging met 1,4 % ten opzichte van 2006. 14 beroepslesgevers en 113 vrijwillige lesgevers gaven in 1.869 sessies het beste van zichzelf.

Evolutie van het aantal deelnemErs aan bedrijfseerstehulpcursussen

20

Bedrijfseerstehulp

inhoud van de bedrijfsapotheek en noodnummers. Ook de folder met het aanbod voor bedrijven werd onder handen genomen en herwerkt. In 2008 maken we extra werk van het bekendmaken van ons aanbod bij bedrijven.

Bedrijfseerstehulpverleners kunnen sinds 2007 de cursus ‘Reanimeren en defibrilleren’ volgen. Daarin leren ze bij de reanimatie gebruik te maken van een automatische externe defibrillator (AED) (zie blz. 35).

32 NATIONALE WERKING


9/05/2008 11:31:19

Meer bewegen is dé remedie tegen vallen. Rode Kruis-Vlaanderen promoot daarom valpreventie bij senioren.

Ongevallenpreventie Samenwerking Om ongevallenpreventie te promoten, werkt Rode Kruis-Vlaanderen voor verschillende projecten nauw samen met tal van partners zoals het VIG (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie), LOGO (Lokaal Gezondheids Overleg), OOK (Ouderen Overleg Komitee), MMK (Medische Milieukundigen), PVI (Provinciaal Veiligheidsinstituut) en de K.U.Leuven. Het project BOEBS (‘Blijf op eigen benen staan’) is een project van het VIG en wil preventie van valongevallen bij ouderen op de agenda plaatsen. Via trajectbegeleiding zetten gemeentes hun eigen valpreventieproject op. Het Rode Kruis biedt zijn expertise in ongevallenpreventie aan, leidt lesgevers op en geeft voordrachten. We treden ook adviserend op en bieden hulp bij activiteiten die door gemeentes georganiseerd worden (sportdagen voor senioren, voordrachten, evenementen, markten, infotentoonstelling…). Het Rode Kruis nam in 2007 het voortouw bij de ontwikkeling van een vormingspakket rond COvergiftiging, samen met het VIG, MMK en andere partners. Dit wordt in 2008 gepubliceerd. Met de K.U.Leuven werkten we o.a. aan een folder en een vorming rond primaire en secundaire ongevallenpreventie bij ouderen.

Terug kind in het Reuzenhuis Het Reuzenhuis, een project van de Gezinsbond, laat volwassenen de woonomgeving door de ogen van een peuter bekijken. Rode Kruis-Vlaanderen bemande er een infostand waarin we ‘Thuis Pluis’, onze preventiesessie, voorstelden en preventietips gaven. Meer dan 41.000 mensen ontdekten er met welke gevaren een kind kan geconfronteerd worden en hoe ze ongevallen kunnen voorkomen. De Gezinsbond promoot ons aanbod bovendien naar haar plaatselijke afdelingen. Ook op tal van andere beurzen rond gezondheid en ongevallenpreventie waren we aanwezig met een infostand. Ongevallenpreventie vormde één van de grote thema’s op het 5e Europese Congres dat Rode Kruis-Vlaanderen organiseerde in Oostende (zie blz. 29). Ook hier werkten we samen met het VIG.

In 2007 gaven onze gespreksleiders een sessie ongevallenpreventie bij ouderen (BOEBS) aan 2459 deelnemers. 130 bewoners van een rusthuis kwamen meer te weten over valpreventie in hun rusthuis tijdens de sessie ‘Vaste voet in het rusthuis’. We telden 946 deelnemers aan de sessie Thuis Pluis en 196 thuisverzorgenden volgden een sessie over ongevallenpreventie bij ouderen thuis.



9/05/2008 11:31:23

Eerste hulp in het onderwijs Om de eerstehulpcapaciteit van de bevolking te versterken, richt het Rode Kruis zich ook op het onderwijs. Daarom bieden we een heel gamma aangepaste opleidingen voor leerkrachten en leerlingen aan. Dankzij de expertise van Rode Kruis-Vlaanderen in opleidingen voor jongeren en volwassenen, zijn we de ideale partner voor het onderwijs.

Eerste hulp op school Het Rode Kruis helpt leerkrachten om de nodige competenties op het vlak van eerste hulp te verwerven. In een opleiding op de school zelf leren leerkrachten hoe zij hun leerlingen zelf correct kunnen verzorgen als dat nodig is. In 2007 hebben we 410 leerkrachten opgeleid. Sinds januari 2007 werden 127 leerkrachten opgeleid tot ‘lesgevers eerste hulp onderwijs’, waaronder 97 docenten uit de lerarenopleiding (zie hieronder). Zij hebben de bevoegdheid om als lesgever eerstehulpverlening aan het werk te gaan binnen het onderwijs. Ze mogen eerstehulplessen geven, examens afnemen en het Europees erkende eerstehulpbrevet afleveren aan geslaagde leerlingen of collega’s. Deze eerstehulpopleidingen voor leerlingen en leerkrachten vormen een parallel circuit naast de gratis opleidingen voor het grote publiek in de plaatselijke Rode Kruisafdelingen.

Eerste hulp in de lerarenopleiding Elke lerarenopleiding in de Vlaamse hogescholen beschikt vandaag over minstens één docent die de studenten, toekomstige leerkrachten, kan opleiden in eerste hulp. Deze docent werd daartoe opge-

leid door Rode Kruis-Vlaanderen. In 2007 volgden 97 docenten deze opleiding. Iedere student die vanaf juni 2009 in de hogeschool afstudeert als leerkracht, heeft bijgevolg de mogelijkheid gehad om een Rode Kruisbrevet te behalen tijdens zijn opleiding. In sommige hogescholen is de eerstehulpcursus verplicht, andere scholen organiseren de cursus als keuzevak of als vrijblijvende opleiding na de uren.

Samenwerkingsovereenkomst Op 16 mei 2007 ondertekende Rode Kruis-Vlaanderen een samenwerkingsovereenkomst met het GO!-onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (het vroegere Gemeenschapsonderwijs). GO! wil haar leerlingen en personeel een betere kennis van eerste hulp en meer sociaal engagement voor binnenlandse en buitenlandse hulpacties bijbrengen. Hiervoor doet zij een beroep op de expertise van Rode Kruis-Vlaanderen. Het Rode Kruis zal GO! actief adviseren omtrent het gezondheidsbeleid op de scholen en zal de GO!-leerkrachten opleiden in eerste hulp via hun nascholingsinstituut. Zo zullen de leerkrachten hun leerlingen eerste hulp kunnen aanleren. Alle Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) van GO! kochten de eerstehulppakketten van Rode Kruis-Vlaanderen aan en stellen ze beschikbaar aan scholen en leerkrachten. De onderhandelingen met de drie andere onderwijskoepels over de integratie van eerste hulp in het onderwijs zijn lopende. Eind 2008 zal met elke onderwijskoepel een samenwerkingsovereenkomst afgesloten zijn.



9/05/2008 11:31:23

Vlaanderen hartveilig

75 %. Per minuut later dat de AED bij het slachtoffer wordt aangelegd, is er een verlies van 10% overlevingskans.

‘Steden en Gemeenten Hartveilig’ is een project van Rode Kruis-Vlaanderen dat zoveel mogelijk mensen wil leren omgaan met automatische externe defibrillatoren (AED’s). Een AED is een volledig computergestuurd toestel waarmee een elektrische schok kan worden toegediend tijdens de reanimatie. Met deze schok kan het abnormale hartritme van een slachtoffer met een hartstilstand gecorrigeerd worden. Het toestel leidt de eerstehulpverlener met gesproken instructies door het reanimatieproces.

Daarom hebben we een programma opgezet waarbij AED-toestellen niet alleen beschikbaar zijn voor hulpverleners, maar ook voor leken. Dit programma, dat ‘Steden en Gemeenten Hartveilig’ gedoopt werd, wil AED’s plaatsen op zo veel mogelijk strategische plekken in de openbare ruimte (winkelcentra, bedrijven, sportterreinen, openbare gebouwen, evenementenhallen, horecagelegenheden, seniorencomplexen, huisartsenposten, luchthavens…) en leidt leken op om ze te gebruiken. Alle informatie over dit project is gebundeld op www.hartveilig.be.

Sinds 2007 mogen ook leken defibrilleren Vroeger was het gebruik van een defibrillator uitsluitend de bevoegdheid van artsen en paramedici. Daar is echter verandering in gekomen: het Belgische parlement keurde in april 2007 een Koninklijk Besluit (KB) goed dat ook leken toelaat om een defibrillator te bedienen. Het KB is van kracht sinds 28 mei 2007.

Samen met plaatselijke afdelingen en gemeenten

Sindsdien heeft Rode Kruis-Vlaanderen 1.767 vrijwilligers opgeleid. In de hoofdzetel van het Rode Kruis te Mechelen hangt een AED-toestel, net als in de 4 bloedtransfusiecentra, de 5 provinciale zetels en de 4 donorcentra. 165 personeelsleden leerden reanimeren en defibrilleren en in 2008 volgen er nog 50.

Uiteraard bieden we ook de bijbehorende cursussen aan. De plaatselijke afdelingen hebben 200 lesgevers paraat om in de gemeenten de cursus ‘Reanimeren en defibrilleren’ te geven.

In Vlaamse steden en gemeenten kregen ongeveer 2.500 mensen een opleiding reanimeren en defibrilleren. Dit aantal zal in 2008 nog veel hoger liggen.

Rode Kruis-Vlaanderen helpt een gemeente hartveilig maken Rode Kruis-Vlaanderen wil de reanimatiecapaciteit van de bevolking vergroten. Dat is nodig, want in België worden elk jaar naar schatting 10.000 mensen getroffen door een plotselinge hartstilstand buiten het ziekenhuis: op straat, thuis, op het werk, onderweg, tijdens het sporten... Nu overleeft slechts 5 tot 10 % van hen. Wie kan reanimeren, kan al aardig helpen. Maar wie ook een AED kan gebruiken bij de reanimatie, kan nog meer het verschil maken. Uit wetenschappelijk onderzoek en uit de dagelijkse praktijk blijkt immers dat het gebruik van een AED bij de reanimatie de overlevingskans van een slachtoffer met een hartstilstand fors doet toenemen tot

Rode Kruis-Vlaanderen werkt voor dit programma nauw samen met de Vlaamse steden en gemeenten. Samen met de gemeente maken we een plan op, stellen we AED’s ter beschikking en zorgen we voor de logistiek.

AED’s in Vlaanderen Eind 2007 waren volgens de overheid 300 automatische externe defibrillatoren geregistreerd en zaten nog zo’n 100 dossiers in de pijplijn. In tal van gemeenten en steden werden in het kader van het programma ‘Steden en Gemeenten Hartveilig’ AEDtoestellen geplaatst. Vele gemeenten en steden namen de aankoop van één of meerdere AED’s bovendien op in de begroting voor 2008. Ook alle 100-ambulances zijn uitgerust met een AED.

Waarom AED-toestellen veilig zijn AED’s geven nooit ten onrechte een shock. Het toestel voert een analyse van het hartritme uit en interpreteert het. Afhankelijk van het resultaat zal het toestel schokken of niet. Het toestel begeleidt de eerstehulpverlener bovendien doorheen de hulpverlening met duidelijke gesproken instructies: de stem adviseert de hulpverlener om de hulpdiensten te bellen, om de elektroden van de AED te kleven, om te beademen en om hartmassages te geven.



9/05/2008 11:31:23

Helpen

actief bij rampen, preventief bij evenementen

Genieten van muziek op Werchter? Dat kan met een gerust hart, want het Rode Kruis staat er paraat als er iets gebeurt. Ook bij tal van evenementen in het Sportpaleis van Antwerpen of tijdens de Dodentocht in Bornem stonden vrijwilligers tijdens de hele duur van het evenement gereed om hulp te bieden. Naast preventieve hulpacties zijn onze vrijwilligers paraat bij rampen. Het Rode Kruis is er immers een erg belangrijke schakel bij de medische hulpverlening.

Rampenparaatheid: dag en nacht voorbereid op het ergste Een kettingbotsing tijdens de ochtendfile, een brand in een appartementsgebouw, een gaslek op een bedrijventerrein of een overstroming die een woonwijk blank zet. Gemiddeld gebeurt er in Vlaanderen om de vijf dagen een ramp. Rode Kruis-Vlaanderen staat iedere keer klaar om hulp te bieden. Gelukkig is de schade en het aantal slachtoffers bijna altijd beperkt.

Ruggengraat van de medische hulpverlening Elke ramp betekent chaos: slachtoffers zijn in paniek en willen zo snel mogelijk geholpen worden. Hulpverleners, urgentieartsen, ambulanciers en spoedverpleegkundigen komen uit alle hoeken aanwaaien en hebben geen overzicht over de hele situatie.

Hoe werkt het? Vaak alarmeert een betrokkene of een voorbijganger het hulpcentrum 100 na een ramp. Het hulpcentrum contacteert vervolgens de dispatching van Rode KruisVlaanderen en geeft de belangrijkste info door. De dispatching zet de Rode Kruishulpverlening in gang en beslist welke Rode Kruismiddelen ingezet worden.

Rode Kruis-Vlaanderen neemt een unieke positie in tijdens de rampenhulpverlening: we vormen de ruggengraat van de medische hulpverlening. Bij een ramp zorgen we met ons materiaal en onze expertise voor een goede omkadering voor de medische hulpverlening, we zorgen voor structuur in de chaos, zowel voor hulpverleners als voor slachtoffers. Als er een ramp gebeurt, levert Rode Kruis-Vlaanderen eerst en vooral logistieke ondersteuning voor de medische hulpverlening: we zetten een hulppost op en leveren snel medisch materiaal aan. In een vooruitgeschoven hulppost worden alle gekwetsten geëvalueerd. Interventie- en verzorgingsploegen, bemand door Rode Kruisvrijwilligers, zijn snel ter plaatse en staan in voor brancardage en voor de verzorging van de licht gekwetsten. Het Rode Kruis stelt ook ziekenwagens ter beschikking die gewonden naar het juiste ziekenhuis vervoeren als dat nodig is. Vrijwilligers van de Rode Kruisdienst Dringende Sociale Interventie (zie ook blz. 42) controleren de lijsten met slachtoffers en rijden onmiddellijk naar de omliggende ziekenhuizen om de stand van za-

ken van de slachtoffers op de voet te volgen en door te geven aan familieleden.

Interventies in 2007 In 2007 kreeg Rode Kruis-Vlaanderen 80 alarmeringen. In driekwart van de gevallen moesten we ook echt uitrukken. De SIT (Snelle Interventie Teams, zie blz. 37) rukte 22 keer uit. Enkele voorbeelden: • 20 maart: busongeval te Poelkapelle met 16 slachtoffers; • 26 april: treinongeval in Izegem; • 7 juni: oorlogsbom bij Leuven met evacuatie van de buurt; • 8 juni: chloordampen in een bedrijf in Dilsen-Stokem; • 10 juni: busongeval met Engelse kinderen in Slijpe (Middelkerke); • 2 provinciale oefeningen in Oost-Vlaanderen: opleidingsoefening voor directeurs medische hulpverlening in Gent en Seveso-oefening in Wetteren voor de hulpdiensten uit de wijde regio; • 2 juli: voedselvergiftiging van scouts op kamp in Fraipont; • 20 november: gaslek in Halle; • 30 december: appartementsbrand in Blankenberge.



9/05/2008 11:31:26

Investeren in rampenparaatheid Onze rol in de rampenparaatheid kunnen we enkel waarmaken door regelmatig te investeren in vernieuwingen van materiaal en werkwijze. 2007 was een cruciaal jaar voor onze rampenhulpverlening: we legden de basis voor investeringen in rampenhulpverlening. In elke provincie staan meerdere Snelle Interventie Teams (SIT’s) klaar om uit te rukken als dat nodig is. Vrijwilligers zorgen voor permanentie van deze SIT’s en kunnen binnen het half uur in actie schieten. Rode Kruis-Vlaanderen zal in 2008 zo’n 900.000 euro investeren in de vernieuwing en uitbouw van de SIT’s in elke provincie. Dat is de grootste investering in rampenhulpverlening in tientallen jaren en wellicht zullen er de volgende jaren nog meer initiatieven volgen. Eind 2008 komen er in elke provincie twee nieuwe

SIT-wagens bij. Eén wagen zal medisch materiaal bevatten, de andere zal alle logistiek materiaal vervoeren dat nodig is om de medische hulpverlening bij een ramp te ondersteunen. De voordelen van deze forse investering? • De nieuwe wagens zijn volledig conform de bestaande regelgeving. • De nieuwe wagens zijn uitgerust met de modernste materialen. Elke logistieke SIT-wagen zal bijvoorbeeld een opblaasbare tent bevatten die op 40 seconden recht staat. Zo besparen hulpverleners kostbare tijd bij de opbouw van een vooruitgeschoven hulppost. • Standaardisering: elke SIT-wagen bevat dezelfde materialen. Zo verloopt de hulpverlening in elke provincie op dezelfde manier. Bovendien kunnen wagens bij grote rampen ook in andere provincies ingezet worden en is iedereen vertrouwd met de inhoud.

Meer cijfergegevens over onze hulp bij rampen op: jaarverslag.rodekruis.be.



9/05/2008 11:31:30

Structureel overleg Om de rampenparaatheid te verhogen en beter voorbereid te zijn op een ramp, is er overleg nodig met alle betrokken hulpdiensten. Ook bij rampen zijn concrete afspraken belangrijk om de omvang van de ramp zo beperkt mogelijk te houden. Zowel de medische diensten, de brandweer, de politie, het hulpcentrum 100 en de overheden die al deze diensten coördineren, moeten op elkaar afgestemd zijn. In 2007 onderhandelde Rode Kruis-Vlaanderen met de overheid (FOD Volksgezondheid) over een conventie die de rol van Rode Kruis-Vlaanderen beter vastlegt en bepaalt dat de overheid de investering en operationele kost van de rampenhulpverlening (SIT’s) financieel ondersteunt.

Altijd een Rode Kruispost in de buurt Maar liefst 184.000 uren lang stonden onze Rode Kruishulpverleners in 2007 in herkenbare uniformen langs de zijlijn van het voetbalveld of op een hoek van het festivalterrein. Hun goed uitgeruste eerstehulppost garandeert een snelle en correcte eerstehulpverlening. Als er iets gebeurt, kunnen ze onmiddellijk ter hulp snellen.

6.535 goed opgeleide vrijwilligers verzorgden in 2007 meer dan 50.000 slachtoffers met vooral kleine, maar soms ook grote verwondingen op 8.300 evenementen.

aantal geregistreerde vrijwilligersuren per soort hulpactie Balsporten

24.657

Atletiek

45.988 12.463

Wielersport Evenementen

20.815

2.019

Motorsporten Gevechtssporten

13.116

Paardensport

4.115 4.878

Watersporten 56.794

Overige Totaal: 184.844 uur

Meer cijfergegevens over onze preventieve hulpverlening op: jaarverslag.rodekruis.be.



9/05/2008 11:31:32

“Nooit meer”, zuchten vele wandelaars als ze de Rode Kruistent binnenstrompelen. maar Nadat onze vrijwilligers hun pijnlijke voeten hebben verzorgd en hun stijve spieren hebben gemasseerd, zien de wandelaars het opnieuw volledig zitten.

100 kilometer blaren

Rode Kruishulpverleners in actie op de Dodentocht in Bornem Duizenden sportievelingen overrompelen midden augustus de gemeente Bornem om er deel te nemen aan de Dodentocht. Een wandeltocht van 100 km: dat levert gegarandeerd blaren, stijve spieren en uitdrogingsverschijnselen op, en een hele reeks kleinere en grotere kwaaltjes. Daarom staat het Rode Kruis over het hele parcours paraat om de wandelaars eerste hulp én morele steun te bieden. De Rode Kruisposten zijn goed voorbereid: bedjes staan netjes uitgestald aan weerszijden van een ta-

fel vol verzorgingsmateriaal en massageolie. Aan het onthaal scant een vrijwilligster de wandelaars op zoek naar verzorging en toont hen de weg naar de voetbadjes. Daar ontfermt een Rode Kruisvrijwilliger zich over de uitgeputte wandelaar. Het Rode Kruis diende in 2007 in alle hulpposten samen 3.500 verzorgingen toe. 372 Hulpdienstvrijwilligers bemanden 11 hulpposten en 11 ziekenwagens, daarvoor kwamen vrijwilligers uit 4 provincies inspringen. De centrale commandowagen coördineerde de hulpverleningsactie.



9/05/2008 11:31:35

105: naar een Centrale Ziekenwagendienst Al eens meegemaakt? Je moet naar het ziekenhuis, maar je geraakt er zelf niet. Vaak is er geen dringende reden om het nummer 100 te bellen, maar heb je wel nood aan de hulp van opgeleide ambulanciers en een aangepast voertuig om er te geraken. Dan bel je 105. Op dat nummer bereik je de ambulanciers die instaan voor het niet-dringend liggend ziekenvervoer van Rode Kruis-Vlaanderen.

Hoe het begon Tot begin 2007 was de 105-ziekenwagendienst erg versnipperd. In totaal verzorgden 39 afdelingen ziekenvervoer. De grootte van de diensten was echter zeer verschillend: 16 afdelingen en afdelingsgroeperingen (PHE’s en CAP’s) waren verantwoordelijk voor 80 % van het ziekenvervoer. Sommige delen van Vlaanderen werden bovendien helemaal niet bediend door de 105-dienst. Voornamelijk de kleinere diensten hadden moeite om de nodige vervangingsinvesteringen te doen. Een hervorming drong zich op.

Centrale Ziekenwagendienst. voordelen van de centrale ziekenwagendienst: Schaalvergroting • Vernieuwd wagenpark: de nieuwe Centrale Ziekenwagendienst zorgt op nationaal niveau voor de aankoop van nieuwe auto’s. Die zijn uitgerust met kwalitatief en gestandaardiseerd materiaal. • Overzichtelijke kostenstructuur: het wagenpark van de Centrale Ziekenwagendienst wordt regelmatig vervangen om kosten voor herstellingen en onderhoud tot een minimum te herleiden. De boekhouding van de Centrale Ziekenwagendienst gebeurt bovendien centraal. • Efficiëntere inzet van vrijwilligers, personeel en middelen.

In 2008 volgt fase twee van de hervorming en worden aangrenzende diensten opgenomen. Verwacht wordt dat 13 afdelingen zullen toetreden. Op dat moment zal de Centrale Ziekenwagendienst 80 % van de omzet van het 105ziekenvervoer in Vlaanderen voor zijn rekening nemen.

Vervoersplatform garandeert rechten patiënten Samen met de mutualiteit Euromut zette Rode Kruis-Vlaanderen in 2007 een vervoersplatform op. Patiënten die de centrale dienst van dit platform bellen, vinden automatisch de meest geschikte vervoersvorm voor hun noden. Rekening houdend met de mogelijkheden en beperkingen van de patiënt, regelt het platform niet alleen een rit met de ziekenwagen, maar ook een taxi, vrijwilligersvervoer, rolwagenvervoer en zelfs het openbaar vervoer voor de patiënt.

EVOLUTIE IN HET AANTAL RITTEN MET DE 105-ZIEKENWAGENS 21 .2 78

48 .9 76

07 .1 81

22 .5 76

23 .8 75

.6 73

Na een financiële analyse in 2006 volgde de eerste fase van de reorganisatie van het 105-ziekenvervoer in 2007: de oprichting van een Centrale Ziekenwagendienst. Het uiteindelijke doel is een kwaliteitsvolle ziekenwagendienst tot in alle uithoeken van Vlaanderen.

49

De hervorming

80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000

07 20

06 20

05 20

04 20

03 20

02

10.000

20

In 2007 werden vijf grote ziekenwagendiensten in deze Centrale Ziekenwagendienst ondergebracht: Provinciale Hulpeenheid (PHE) Antwerpen, PHE Oost-Vlaanderen, Centrale Ambulancepost (CAP) Boom-Rupel, CAP Zuid-West-Brabant en CAP Dijleland. Zij zijn samen goed voor 50 % van de omzet en van de personeelsleden. Ook 500 Rode Kruisvrijwilligers zijn als ambulancier verbonden aan de



9/05/2008 11:31:37

Het gevoel dat ik iets goeds gedaan heb Vrijwilliger Eddy over de Centrale Ziekenwagendienst “Eigenlijk is dit mijn kinderdroom die uitkomt. Iedere jongen wil toch later, als hij groot is, mensenlevens redden? Nu kan ik dat in mijn vrije tijd doen!” Toen Rode Kruis-Deinze in 2007 startte met niet-dringend ziekenvervoer, sprong Eddy Gailliaert (50) meteen op de kar. “Ik volgde zo snel mogelijk de nodige opleidingen om als vrijwillige ambulancier mee te draaien.”

om patiënten te vervoeren. We zijn pas gestart en toch telt onze afdeling al 12 vrijwillige ambulanciers.”

Van maandag tot donderdag zorgen betaalde ambulanciers van Rode Kruis-Deinze voor het niet-dringend ziekenvervoer, op vrijdag en in het weekend nemen vrijwilligers het werk over. Eddy: “Ik probeer om de twee weken op vrijdag mee te rijden. Soms neem ik daarvoor een dagje vrij. Gelukkig is mijn werkgever erg flexibel.”

“Als ambulancier doe je veel meer dan patiënten vervoeren, je probeert hen ook op hun gemak te stellen. Want het is best angstaanjagend om in een ziekenwagen vervoerd te worden. Sommige mensen willen met rust gelaten worden, anderen hebben nood aan een babbeltje. Ik breng regelmatig kankerpatiënten naar het ziekenhuis voor bestralingen. Dan snijd ik altijd luchtige gespreksonderwerpen aan. Ze worden dagelijks met hun ziekte geconfronteerd en op weg naar de bestraling willen ze het liever over iets anders hebben. Als mensen opgewekt babbelen over koetjes en kalfjes, dan heb ik het gevoel dat ik iets goeds gedaan heb. Ik heb ervoor gezorgd dat ze zich even geen zorgen maakten.”

Een degelijke opleiding is essentieel voor elke ambulancier, maar niet voldoende. Daarom volgen vrijwilligers regelmatig bijscholingen en ze nemen ook de tijd om ervaringen uit te wisselen. “Die nabesprekingen verbeteren onze vrijwilligerswerking. Problemen gooien we onmiddellijk op tafel en worden uitgepraat. Onze verantwoordelijke staat ook steeds klaar: we kunnen hem dag en nacht bellen met een vraag. De sfeer is prima, en dat verklaart waarom zoveel mensen hun uren vrijwillig afstaan

Eddy startte drie jaar geleden als Hulpdienstvrijwilliger. “Ik nam me voor om twee preventieve hulpdiensten per maand te bemannen. Dat vond ik toen een behoorlijke tijdsinvestering. Maar tegenwoordig neem ik er vaak een extra shift bij. Ik doe het gewoon graag. Stel je voor dat jij hulp nodig hebt, dan ben je toch blij als je geholpen wordt? Ik vind het fijn om me vrijwillig in te zetten bij het Rode Kruis en de dankbare reacties van patiënten bewijzen dat dit een zinvolle vrijetijdsbesteding is.”



9/05/2008 11:31:39

Dringende sociale interventie Tijdens de zomervakantie trekt een groep jongeren met de jeugdbeweging naar Tsjechië. Een fantastisch kamp… tot die ene dag: één van de jongeren verongelukt tijdens een spel. De groep is in shock, de dienst Dringende Sociale Interventie van het Rode Kruis wordt onmiddellijk verwittigd. Twee vrijwilligers vliegen meteen naar Tsjechië om de groep te begeleiden. In België zorgen vrijwilligers ondertussen voor de begeleiding van de wachtende ouders.

Zelfredzaamheid bij jeugdverenigingen verhogen Jeugdbewegingen vinden de weg naar de dienst Dringende Sociale Interventie (DSI) met de vraag voor psychosociale hulp na een ongeluk op kamp of tijdens een weekendactiviteit. DSI verleent psychosociale ondersteuning aan de verantwoordelijken en aan de groep. Daarnaast geeft de dienst ook opleidingen aan jeugdbewegingen zodat zij zelf de eerste opvang kunnen organiseren. In 2007 organiseerde DSI, samen met Jeugd Rode Kruis, een vorming voor 20 verantwoordelijken uit het jeugdwerk. In deze opleiding is aandacht voor de noden van de slachtoffers: de kinderen, de monitoren en de familieleden. De verantwoordelijken leren wat ze zelf kunnen doen, maar ook hoe DSI ondersteuning kan bieden. De ondersteuning door DSI kan bestaan uit telefonische coaching. De dienst kan echter ook bijstand ter plaatse verlenen. In dit geval zorgt DSI voor ‘defusing’ en psycho-educatie. Dit houdt in dat DSIhulpverleners de groep opvangen en hen uitleggen wat er precies gebeurd is en wat de logische reacties op een schok zijn. Ze praten met de deelnemers over de dingen

waarmee zij worstelen. DSI neemt de hulpverlening nooit over, maar staat de verantwoordelijken bij en overlegt met de verantwoordelijke begeleiders over de beste gang van zaken.

Opleiding in gevangenissen Een gijzeling of een vechtpartij waarbij een bewaker betrokken raakt: na incidenten in gevangenissen hebben de bewakers soms psychologische problemen. Daarom organiseert DSI ook opleidingen in gevangenissen zodat collega’s de betrokkenen goed kunnen opvangen na een incident. In 2007 leidde Rode Kruis-Vlaanderen in 17 gevangenissen 170 personeelsleden (penitentiaire beambten en anderen) op. Zij leerden alle kneepjes van de eerstelijnshulpverlening: ze weten wat de aandachtspunten zijn bij psychologische hulpverlening en wanneer het zinvol is om een collega door te verwijzen naar gespecialiseerde hulpverleners. Deze mensen vormen in hun gevangenis een Collegiaal Opvangteam (COT).

Emergency Care Team voor de Raad van Europa De Raad van Europa stelde, samen met DSI, een rampenplan op. Daarvoor werden 360 werknemers van de Raad door DSI opgeleid. Zij zullen zorgen voor de telefonische ondersteuning van een internationaal crisiscallcenter. Na een ramp wordt er onmiddellijk een callcenter geopend. De medewerkers van het Emergency Care Team verzamelen op rendezvouspunten en worden door een shuttledienst naar het callcenter gebracht. Het taalgebonden tele-

foonnummer wordt via de lokale media van elke lidstaat bekend gemaakt. Het team, dat bestaat uit telefonisten die samen 23 talen spreken, bemant het crisiscentrum van waaruit informatie over de ramp en de identiteit van de mogelijke slachtoffers verzameld en doorgegeven wordt.

Ondersteuning van Rode Kruishulpverleners De Hulpdienstvrijwilligers van het Rode Kruis komen vaak als eerste ter plaatse na een ongeval. Tijdens een preventieve hulpactie bieden ze hulp, maar soms kan hulp niet meer baten. Vrijwilligers kunnen na zo’n gebeurtenis dezelfde bijstand gebruiken als alle andere betrokkenen bij een ongeval. Daarom kan een psychologische debriefing na een ongeluk aangewezen zijn. Ook andere vormen van opvang zijn mogelijk: DSI-vrijwilligers begeleiden een groepsgesprek of praten individueel met de betrokken hulpverleners.

Goede vrijwilligerswerking DSI telt 148 hooggespecialiseerde kernvrijwilligers. Zij zijn getraind om in een korte tijdspanne een onthaalcentrum voor honderden mensen op te richten, om slachtoffers en familieleden af te schermen van pers, om mensen psychosociale ondersteuning te bieden… Deze hoge specialisatiegraad vraagt een intensieve opleiding van de vrijwilligers. Omwille van deze grote investering is het belangrijk dat de vrijwilligers ruime tijd meedraaien in de werking. De motivatie van vrijwilligers is daarom een belangrijk aandachtspunt van DSI.



9/05/2008 11:31:41

Interventies in 2007 In 2007 kwamen DSI hulpverleners in 37 gevallen ook effectief ter plaatse. In totaal werden 159 vrijwilligers ingezet. Enkele voorbeelden: • 14 januari: voetballer van 14 jaar overlijdt • 28 januari: busongeval in Wurtzburg (Duitsland) • 23 februari: gevel stort in bij bouwwerkzaamheden • 26 april: trein rijdt in op trein in Izegem • 4 juli: brand in de Carnotstraat in Antwerpen • 8 juni: chloordampen in Dilsen • 26 juni: interventie op school in Hofstade • 2 juli: kinderen op kamp worden ziek nadat ze besmet water dronken in Fraipont • 20 augustus: jongere overlijdt op kamp in Tsjechië • 20 november: evacuatie na gaslek in Geraardsbergen

VORMING EN ADVIES AAN DERDEN (NAAR TIJDSINVESTERING) DSI wil bijdragen aan de zelfredzaamheid van bedrijven tijdens en onmiddellijk na een ramp. Daarom geven we opleidingen en advies. We begeleiden organisaties bij het opmaken van een intern noodplan en het organiseren van oefeningen. 8% 59 % 21 %

Overheden, Collegiale Opvangteams, leger Jeugdwerk Banken Europese instellingen Bedrijven (voornamelijk Brussels Airport)

9% 3%

Oefening baart kunst DSI organiseerde in 2007 vijf rampoefeningen voor het Emergency Care Team van de Raad van Europa. Telkens namen 300 hulpverleners deel aan de oefening. Er werden 350 gepersonaliseerde situatieschetsen opgesteld, die de situatie van één ongerust familielid, op zoek naar een werknemer uit de Raad van Europa, bevatten. De helft van de hulpverleners vertolkte de rol van hulpverlener, de andere helft speelde een ongerust familielid. In een tweede deel van de oefening werden de rollen omgedraaid. Ook voor de coördinatoren van de hulpverleners was dit hun vuurdoop.

NATIONALE WERKING 43


9/05/2008 11:31:43

Jeugd Rode Kruis

Jongeren leren eerste hulp

Pats, een bal tegen haar neus, in het midden van de speelplaats. Hanne verbijt haar tranen. Geen paniek: haar beste vriendinnetjes weten raad. Ze leerden net als Hanne alles over eerste hulp tijdens de initiatie Wonde®kids. Hanne is dus in goede handen. Tien minuutjes neus dichtknijpen in leeshouding en die bloedneus is alweer verleden tijd. NIEUWE eerstehulppublicaties In september lanceerde Rode Kruis-Vlaanderen nieuwe eerstehulprichtlijnen. Jeugd Rode Kruis paste daarom al zijn eerstehulpcursussen voor kinderen en jongeren aan. Met succes: in 2007 gingen meer dan 16.000 eerstehulppakketten over de toonbank. Dat is tweemaal zoveel als in 2006. Nieuw aan de eerstehulppakketten en -initiaties is dat er een extra luikje werd toegevoegd over omgaan met verkeersslachtoffers. Hiervoor werkten we samen met Zebra vzw.

In ‘t nieuw In september 2007 pakte Jeugd

dit op een eigen, speelse manier. Het nieuwe logo bracht een vernieuwde folderlijn en een frisse look voor de website mee. Ook heel wat promotiemateriaal en een kledinglijn zagen het levenslicht. De verkoopscijfers spreken voor zich. Met meer dan 1.500 verkochte T-shirts, 700 sweaters en 110 vlaggen is het nieuwe logo al helemaal ingeburgerd bij onze vrijwilligers en zorgt het voor een grote zichtbaarheid van Jeugd Rode Kruis. Al deze nieuwigheden kregen de Jeugd Rode Kruisvrijwilligers voorgeschoteld op de jaarlijkse Startdag. 250 Jeugd Rode Kruisvrijwilligers zakten hiervoor op 8 september af naar het militair domein in Hechtel-Eksel. Dat zijn er 100 meer dan vorig jaar.

Naambekendheid

Rode Kruis uit met een nieuw logo. Het vernieuwde logo bracht een nieuwe uitstraling mee: Jeugd Rode Kruis blijft de missie van het Rode Kruis uitdragen, maar doet

Jeugdbewegingen maken steeds meer gebruik van ons didactisch materiaal en contacteren ons voor eerstehulpinformatie. Jeugd Rode Kruis wordt binnen het jeugdwerk duidelijk beschouwd als een referentie in eerste hulp. In 2008 bouwen we verder aan deze rol en vernieuwen we onze eerstehulpini-

tiatie voor jeugdleiders en zullen we onze expertise promoten naar het jeugdwerk. Naambekendheid verwierven we ook als nationale trekker van de Dag van de Jeugdbeweging en door deel te nemen aan talrijke evenementen. Zo bemanden we o.a. op Mano Mundo een Bizarre bib (een bib met levende boeken). 12.000 kinderen leerden Jeugd Rode Kruis kennen op de kinderrechtendorpen. Die dorpen kon je bewonderen op vijf kinderfestivals: naast coole optredens en te gekke attracties maken kinderen er kennis met ‘kinderrechten’. Ze ontdekten via onze speelse stand ‘Gezondheid? Proost!’ hoe kinderen in Namibië elke dag kilometers moeten lopen om drinkbaar water te halen.

Scholen in de ban van water 4 miljoen mensen sterven jaarlijks door een gebrek aan drinkwater. Jeugd Rode Kruis wilde kinderen en jongeren bewust maken van deze waterproblematiek en nodigde daarom op 20 december scholen uit tijdens Music for Life. Leerlingen konden er een educatief programma doorlopen met twee interactieve watertentoonstellingen, een waterparcours en een electrokwis per fiets. Daarnaast boden we drie gratis lespakketten rond water voor verschillende leeftijden aan op onze site. Hiervoor werkten we samen met Protos (www.protos.be).



9/05/2008 11:31:52

Eerste hulp op school Jeugd Rode Kruis brengt eerste hulp binnen de klaslokalen. We zetten een stafmedewerker op onderwijs en waren aanwezig op vijf onderwijsbeurzen in 2007. Daar stelden we ons onderwijsaanbod voor het lagere en secundaire onderwijs voor. Een eerstehulpteam op school? In Duitsland is dit al helemaal ingeburgerd. Dat kan in Vlaanderen ook, dacht Jeugd Rode Kruis. En dus lanceerde het in 2007 het nieuwe eerstehulpproject JOS – Jongerenhelper Op School - voor het onderwijs.

Samenwerking In 2007 ondernamen we heel wat initiatieven om Jeugd Rode Kruis intern en extern bekend te maken. Zo organiseerden we een Europees uitwisselingsweekend voor Jeugd Rode Kruispersoneelsleden en -vrijwilligers uit 30 landen en namen we deel aan het 5e Europese Congres over reanimatie, medische hulpverlening en preventie in Oostende. Samen met onze collega’s van het Duitse en Oostenrijkse Jeugd Rode Kruis verzorgden we hier het luik rond eerste hulp naar kinderen en jongeren toe.

2007: Jeugd Rode Kruis in cijfers • Aantal Jeugd Rode Kruiskernen: 97 • Totale eerstehulpbereik: 17.074 kinderen en jongeren • Aantal verspreide infofolders: 36.378 • Aantal unieke bezoekers op onze website: 32.400 • Aantal jeugdmonitoren (opgeleide eerstehulplesgevers): 160 • Aantal initiatoren (opgeleide lesgevers voor de eerstehulpinitiaties): 84 • Aantal Jeugd Rode Kruisvrijwilligers: 1.078

Leuk Weetje Op het congres in Oostende ontmoetten we het Jeugd Rode Kruis van Malta. Ze waren erg onder de indruk van onze eerstehulppakketten. In 2008 komen ze naar Vlaanderen om ons eerstehulpaanbod te bekijken om zich hierop te baseren voor hun eigen aanbod.

Eerstehulppublicaties in nieuw kleedje

Wonde®kids Een korte kennismaking met eerste hulp voor 6- tot 9-jarigen.

HulpKick Een initiatie voor kinderen van 10 tot 12 jaar

broodje gewond Jongeren van 13 tot 16 leren wat ze moeten doen bij een ongeval.

helpertje Een uitgebreide eerstehulpcursus voor 10- tot 12-jarigen.

junior helper Voor jongeren tussen 13 en 15 die het tot eerstehulpexpert willen schoppen.

Meer informatie over jeugd rode kruis: jaarverslag.rodekruis.be.



9/05/2008 11:32:01

Water uit een pomp… het was eerst een beetje gek, maar het is wel veel handiger dan altijd naar de bron te moeten lopen. Het water smaakt ook veel beter.


9/05/2008 11:32:07

Wereldwijde

solidariteit.

Onze werking wereldwijd . Noodhulp. Snelle hulp dankzij wereldwijde aanwezigheid . Overzichtskaart. Onze activiteiten wereldwijd . Structurele hulp. Rampen helpen voorkomen . Music for Life. Stille rampen halen spotlights . Tracing. Spoorloos? Het Rode Kruis helpt zoeken . Internationaal Humanitair Recht. Beschermer in oorlogstijd . Opvang voor asielzoekers. Opvang, maar ook begeleiding en vorming

48 52 54 56 58 60 62

WERKING WERELDWIJD 47


9/05/2008 11:32:12

Noodhulp

Snelle hulp dankzij wereldwijde aanwezigheid

Het Rode Kruis biedt hulp aan getroffenen van rampen overal ter wereld. We zijn al ter plaatse nog voor een ramp slachtoffers maakt: dat is de sterkte van ons wereldwijde netwerk van zusterverenigingen. Na een ramp schiet het Internationale Rode Kruis onmiddellijk in actie om de plaatselijke Rode Kruisvereniging tijdelijk te ondersteunen bij de hulpverlening.

Hoe biedt het Rode Kruis noodhulp? Een voorbeeld uit Mozambique In januari en februari 2007 overstroomden grote delen van Mozambique na dagen van hevige regen. Huizen, scholen, gezondheidscentra en landbouwgewassen werden vernield. 163.045 mensen verloren hun huis. Op 22 februari woedde de tropische cycloon Favio over het al getroffen gebied. 6.000 huizen werden vernield, 20.800 hectare landbouwgewassen raakten verwoest. 133.670 bijkomende mensen werden getroffen door dit natuurgeweld. Het Internationale Rode Kruis reageerde onmiddellijk en onderzocht ter plaatse welke hulp de getroffen bevolking het meest dringend nodig had.

Hoe bepaalde het Rode Kruis welke hulp noodzakelijk is? Het FACT (Field Assessment and Coordination Team) van het Internationale Rode Kruis bracht, samen met het Mozambikaanse Rode Kruis en de lokale overheid, de behoeften van het getroffen gebied in kaart. 120.000 ontheemde Mozambikanen hadden dringend nood aan tijdelijk onderdak, ba-

sishulpgoederen, zuiver water en sanitaire voorzieningen. Vervolgens stuurde het Internationale Rode Kruis een hulpvraag uit naar de zusterverenigingen, waaronder Rode Kruis-Vlaanderen.

Welke hulpgoederen stuurde Rode Kruis-Vlaanderen? Rode Kruis-Vlaanderen zamelde 1.002.672 euro in. Daarmee konden we 4.000 kooksets, 5.000 dekens, 2.500 plastic zeilen, 300.000 stuks lichaamszeep, 21.000 kg waszeep en 1.200 familietenten aankopen. Daarbij deden we zoveel mogelijk een beroep op de lokale economie of op lokale voorraden. De zeep kochten we bij lokale leveranciers. Een afgevaardigde van Rode Kruis-Vlaanderen voerde het aankoopproces ter plaatse en in eigen beheer uit. Kooksets, dekens en plastic zeilen kochten we aan uit de beschikbare voorraden van het Internationale Rode Kruis in Nairobi. Voor de familietenten konden we geen beroep doen op de lokale economie of regionale

Noodhulp in 10 landen Rode Kruis-Vlaanderen bood in 2007 noodhulp in Bangladesh, Indonesië, Mexico, Mozambique, Nepal, Pakistan, Rwanda, Soedan, Sri Lanka en Togo. Waar preciesverleende Rode Kruis-Vlaanderen noodhulp? En waaruit bestond die hulp? Kijk op de uitklapbare wereldkaart op blz. 52.

voorraden. Op basis van een internationale offerte bestelde Rode Kruis-Vlaanderen de tenten bij een Pakistaans bedrijf.

Hoe verdeelde het Rode Kruis hulpgoederen? Het Rode Kruis besliste, in nauw overleg met de plaatselijke overheid en andere hulporganisaties, in welke tijdelijke kampen het de hulpgoederen zou leveren. Twee afgevaardigden van Rode KruisVlaanderen, leden van de Emergency Response Unit (ERU) van het Internationale Rode Kruis hielpen het Mozambikaanse Rode Kruis om informatie over het terrein te verzamelen en te verwerken. Ze hielp ook bij de verdeling van hulpgoederen. Dankzij de plaatselijke Rode Kruisvrijwilligers werden die goederen ook verdeeld in afgelegen en moeilijk toegankelijke gebieden.

48 WERKING WERELDWIJD


9/05/2008 11:32:14

Efficiëntie troef, ook bij noodhulp. Een voorbeeld uit Zuidoost-Azië. Op 26 december 2007 was het precies drie jaar geleden dat een zware tsunami 10 landen rond de Indische Oceaan trof. De treurige eindbalans: meer dan 226.000 doden en honderdduizenden ontheemde slachtoffers. Dankzij de aanwezigheid en de paraatheid van Rode Kruisvrijwilligers in de getroffen landen kon het Rode Kruis al tijdens de eerste uren en dagen na de ramp bijstand verlenen aan ruim 1,7 miljoen mensen. Ook vandaag nog is Rode Kruis-Vlaanderen actief in Zuidoost-Azië. Onze projecten kaderen binnen de hulpverlening van het Internationale Rode Kruis. Eind 2007 had Rode Kruis-Vlaanderen bijna 80 % van de fondsen die beschikbaar waren voor de slachtoffers van de tsunami besteed. Daarmee

liggen we perfect op koers: de heropbouw van de getroffen landen is immers een hulpverleningsproject op langere termijn. De resterende 20 % van de ontvangen middelen is toegewezen aan projecten in 2008 en 2009. Van elke 100 euro die Rode Kruis-Vlaanderen ontving om hulp te bieden na de tsunami, ging 94 euro naar het terrein. Dit betekent dat slechts 6 % van de geschonken gelden niet voor directe hulp werd gebruikt, maar voor de noodzakelijke ondersteunende diensten van Rode Kruis-Vlaanderen (zoals werkingskosten in Vlaanderen en kosten voor fondsenwerving). Deze efficiënte resultaten kunnen we boeken omdat we de projecten in de getroffen landen rechtstreeks opvolgen en uitvoeren, samen met plaatselijke Rode Kruisafdelingen en hun vrijwilligers. Dit maakt van het Rode Kruis ook één van de koplopers tussen de NGO’s op het vlak van kostenefficiëntie.



9/05/2008 11:32:17

Het Rode Kruis is DE specialist in noodhulp Al 15 jaar bundelt het Wereldrampenrapport van het Internationale Rode Kruis jaarlijks de belangrijkste cijfers en evoluties in natuurrampen. Het Wereldrampenrapport 2007 bracht de cijfers van 2006 in kaart en werd op 13 december 2007 aan de Vlaamse pers voorgesteld. Het rapport kan gedownload worden op www.ifrc.org. In 2006 troffen 427 natuurrampen de wereld. Dat is een opmerkelijke toename: 10 jaar geleden werden ‘maar’ 236 rampen genoteerd. Hoewel het aantal rampen toenam,

daalde het aantal slachtoffers. De voorbije tien jaar kwamen jaarlijks gemiddeld 120.000 mensen om bij rampen. In 2006 lag dat aantal een pak lager: 33.733 doden. Expertise in huis Rode Kruis-Vlaanderen bezit een grote expertise op het vlak van noodhulp. Die kennis wordt doorgegeven aan studenten geneeskunde en verpleegkunde tijdens gastcolleges in het Instituut voor Tropische Geneeskunde en aan studenten die een aanvullende opleiding volgen in het CIMIC

(Centrum voor Intercultureel Management en Interculturele Communicatie). B-Fast (Belgian First Aid and Support Team), de snelle interventiestructuur van de overheid, garandeert dringende hulpverlening in het buitenland. Rode Kruis-Vlaanderen beheert een deel van het materiaal en zorgt voor logistieke ondersteuning. Daarnaast stonden Rode Kruismedewerkers in voor een deel van de opleiding en training voor kandidaat-hulpverleners van B-FAST.

Klimaatsverandering en het Rode Kruis In 2002 richtte het Nederlandse Rode Kruis een klimaatscentrum op in Den Haag. Dat centrum bouwt een brug tussen de klimaatwetenschap en de hulpverlening na rampen. De strijd tegen de klimaatsverandering kan immers op twee manieren gevoerd worden. Veel organisaties bestrijden de oorzaken, bijvoorbeeld door de uitstoot van CO2 te beperken. Het Rode Kruis focust bijna uitsluitend op de andere kant: we bestrijden de gevolgen voor de meest kwetsbaren. De hittegolven in 2003 en 2006 en herhaaldelijke overstromingen in Roemenië en Bulgarije toonden dat de gevolgen van klimaatsveranderingen nu al voelbaar zijn in Europa. Toch staat vast dat de ontwikkelingslanden het zwaarst getroffen zullen worden. Plaatselijke gemeenschappen zijn er sterk afhankelijk van sectoren zoals landbouw, veeteelt en visvangst die heel gevoelig zijn voor klimaatsverandering. Bovendien leven mensen in ontwikkelingslanden vaak in gebieden die gevoelig zijn voor natuurrampen. Vaak kampen ze nu al met problemen zoals een tekort aan drinkbaar water, malaria en droogte. Deze problemen zullen door de global warming alleen maar toenemen. Rode Kruisvrijwilligers op het terrein, die hulp bieden na overstromingen, droogtes, hittegolven en hevige orkanen, moeten de laatste jaren steeds va-

ker optreden. Het belang van rampenparaatheidsprogramma’s, die een gemeenschap voorbereiden op de gevolgen van een ramp, neemt daarom toe. Tijdens de cycloon Sidr in Bangladesh boden de cycloonschuilplaatsen, die vooraf door het Rode Kruis en de Rode Halve Maan werden opgetrokken, een veilig onderdak. Tienduizenden mensen danken hun leven aan deze schuilplaatsen. In gebieden die het meest gevoelig zijn voor de gevolgen van de klimaatsverandering zullen deze rampenparaatheidsprogramma’s sterk uitgebreid moeten worden. Tijdens de vierjaarlijkse Internationale Rode Kruisconferentie die in november te Genève plaatsvond, kwamen de regeringen van nagenoeg alle landen ter wereld overeen dat rampenparaatheid een essentieel element is van noodhulp en engageerden zij zich ertoe om degradatie van het milieu en aanpassing aan klimaatsverandering, waar relevant, te integreren in hun beleid gericht op de vermindering van het risico van rampen en in de rampenplannen zelf. Alle actoren betrokken in humanitaire hulp en ontwikkelingssamenwerking moeten bij het opzetten van hun langetermijnplanning samenwerken om de mogelijke gevolgen van klimaatsverandering voor de meest kwetsbaren op te vangen.



9/05/2008 11:32:19

Elk Rode Kruisbericht brengt zoveel geluk Interview met afgevaardigde Gail Van Hoever Begin 2007 ruilde Gail Van Hoever, bekend van het tv-programma Kijk uit!, haar job als politiecommissaris in voor een humanitaire missie bij het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC). Ze ging aan de slag als protection delegate in Ethiopië. “Het mooie is dat ik mensen écht kan helpen: als ik bij hen over de vloer kom, dan zal hun leven er alleen maar mooier op worden.” Je bent ‘protection delegate’. Wat houdt dat precies in? Gail Van Hoever: “Het ICRC helpt Ethiopiërs die willen terugkeren naar hun vaderland nu het conflict er voorbij is. Als protection delegate - of beschermingsafgevaardigde - organiseer ik hun repatriëring. Samen met een team van Rode Kruismedewerkers kijk ik erop toe dat mensen veilig kunnen terugkeren en goed opgevangen worden. Daarnaast neemt het bezoeken van gevangenen een belangrijk deel van mijn tijd in.” Waarom hebben deze mensen hulp nodig van het Rode Kruis? “Niet-begeleide minderjarigen, ouderen en zieken zijn kwetsbaar. Zij kunnen niet zonder meer terugkeren naar hun land van herkomst. Vooraleer we starten met een repatriëring, zoek ik de ‘welcoming family’ op. Dat is een hele uitdaging: in Ethiopië zoek je niet zomaar een adres op in een telefoonboek. Je moet mensen persoonlijk gaan opzoeken om er zeker van te zijn dat je hen kan bereiken. Als de familie opgespoord is en als die bereid is hun familielid op te vangen, dan zetten we de repatriëring in gang. We zetten dus nooit mensen de grens over zonder er zeker van te zijn dat ze goed zullen opgevangen worden.”

Sommigen leven al erg lang gescheiden van hun familie. Hoe verloopt het eerste contact? “Vaak hebben mensen jarenlang geen contact meer gehad: ze weten niet eens of hun familieleden nog leven. Een Rode Kruisbericht, dat via Tracingvrijwilligers bezorgd wordt aan

de ‘welcoming family’, is dan het eerste teken van leven. Het is zo mooi om te zien hoe een eenvoudig Rode Kruisbericht zo veel geluk kan brengen. Mijn haar komt ervan overeind als ik zie hoe intens gelukkig we mensen kunnen maken met het werk dat we hier dagelijks doen.”

Waarom koos je voor een job als hulpverlener bij het Rode Kruis? “Het ICRC is een organisatie die ik al sinds mijn studententijd bewonder. Ik maakte de juiste keuze om voor het ICRC te gaan werken: dagelijks voel ik de kracht die uitgaat van de Rode Kruisbeweging. Als we mensen de grens over brengen, voel je gewoon de bescherming van het Rode Kruisembleem. Het embleem, en de organisatie die het vertegenwoordigt, wordt erkend door de autoriteiten. Grenswachten respecteren ons werk. De voldoening die ik krijg door elke dag het verschil te kunnen maken, is de belangrijkste reden waarom ik dit werk doe.”

Wat zal je altijd bijblijven van je missie in Ethiopië? “De relativiteit van onze dagelijkse problemen in Vlaanderen! Als je dat vergelijkt met de problemen waarmee mensen hier in Ethiopië te kampen hebben… Regelmatig ontmoet ik kinderen die jaren geleden hun familie verloren door het conflict. Ze zijn helemaal alleen naar een ander land getrokken waar ze niemand kennen. En ze trekken hun plan, ze slagen erin om te overleven! Het is onvoorstelbaar hoe weerbaar die jongeren zijn.” WERKING WERELDWIJD 51


9/05/2008 11:32:21

Overzichtskaart

Onze activiteiten wereldwijd

NOODHULP

AFGEVAARDIGDEN en experten

Bij oorlogen, aardbevingen, overstromingen of andere rampen komt eerst het Rode Kruis van het getroffen land in actie. Maar soms zijn de gevolgen van een ramp zo erg dat de plaatselijke Rode Kruisvereniging de situatie niet aankan. In dat geval springen de Rode Kruisverenigingen van andere landen bij, ook Rode Kruis-Vlaanderen. Afhankelijk van de noden sturen we dan hulpgoederen, materiaal of mensen ter plaatse. Vaak worden internationale noodhulpacties ook financieel ondersteund door Rode Kruis-Vlaanderen.

Afgevaardigden zijn professionele medewerkers. Ze verlenen noodhulp of werken samen met Rode Kruisverenigingen in het Zuiden aan het structureel verbeteren van de leefsituatie van de meest kwetsbaren. Op het terrein werken chauffeurs, verpleegkundigen, kinesisten, architecten, (water)ingenieurs en specialisten in projectbeheer, financiën en human resources.

STRUCTURELE HULP

Experten zijn (vrijwillige) medewerkers die uitgestuurd worden naar een projectland in het Zuiden om een bepaalde (veelal korte) opdracht te vervullen (bijvoorbeeld over eerste hulp) waarin ze een grote expertise opgebouwd hebben.

Rode Kruis-Vlaanderen blijft de plaatselijke Rode Kruisvereniging steunen als de acute noodsituatie voorbij is. Na de noodhulp moet er immers gezorgd worden voor wederopbouw. We wachten natuurlijk niet op een ramp om klaar te staan. We bieden ook hulp op lange termijn. Dit doen we in landen waar de bevolking erg kwetsbaar is door armoede of ziektes. Verschillende projecten wereldwijd worden financieel of materieel door Rode Kruis-Vlaanderen gesteund.

NoodhulP STRUCTURELE HULP Afgevaardigden

ICRC

Afgevaardigden in dienst van het Internationale Comité van het Rode KruiS

IFRC

Afgevaardigden in dienst van de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve maanverenigingen

RK-V

Bilaterale projecten (uitgevoerd door Rode Kruis-Vlaanderen in samenwerking met een partnervereniging in het Zuiden)

VRIJW.

Expertisemissies door vrijwilligers



9/05/2008 11:32:25

Dries Goeminne Story

Leren onafhankelijk zijn van ontwikkelingshulp Vrijwilliger Ivo leert Mozambikaanse Rode Kruismedewerkers hoe ze de Rode Kruiswerking kunnen financieren met bedrijfseerstehulp. In Nepal en Mozambique ondersteunde Rode Kruis-Vlaanderen de plaatselijke Rode Kruisvereniging bij het opzetten van eerstehulpcursussen voor bedrijven. Dankzij de inkomsten die de bedrijfslessen genereren, kan het Rode Kruis een deel van zijn eigen werking bekostigen. Yvo Van Werde, voorzitter van Rode Kruis-Ham, begeleidde het Mozambikaanse Rode Kruis bij de uitbouw van bedrijfseerstehulp. Yvo Van Werde: “Vooraleer het Rode Kruis een aanbod aan bedrijven kan gaan voorstellen, moet je aan tal van vereisten voldoen. Het Mozambikaanse Rode Kruis geeft bijvoorbeeld niet alleen eerste hulp aan lokale bedrijfjes, maar ook aan multinationals. En die stellen hoge kwaliteitseisen.” “Samen met de Mozambikaanse medewerkers zorgde Rode Kruis-Vlaanderen voor een kwaliteitsvolle eerstehulpopleiding, goed opgeleide lesgevers, degelijk lesmateriaal en een goede administratieve ondersteuning. We leerden onze

partnervereniging ook om commercieel te denken (promotie maken voor opleidingen, hoe omgaan met klachten...). Vandaag is het Mozambikaanse Rode Kruis actief bezig met bedrijfseerstehulplessen op basis van ‘onze’ EFAM.” Bedrijfseerstehulp kan winstgevend zijn als je je aanbod goed verkoopt, weet Yvo. “Met die opbrengsten versterkt de Rode Kruisvereniging vervolgens de rest van haar werking. Fondsen werven bij de bevolking of de overheid is voor ontwikkelingslanden niet evident. Bedrijfseerstehulp is daarom een structurele inkomstenbron voor hen en maakt hen onafhankelijker van ontwikkelingshulp. ”Bedrijfseerstehulp is bovendien een geschikt kanaal om de Rode Kruisgedachte uit te dragen. “In Mozambique heeft het project er zelfs toe geleid dat er spontaan hulp kwam van bedrijven na de overstromingen en een zware ontploffing in de hoofdstad Maputo.”



9/05/2008 11:32:30

Music for Life

Stille rampen in de spotlights

De wereld schreeuwt om drinkwater

Op kerstavond 2007 klokte de tweede editie van Music for Life af op een ongelofelijke 3.353.568 euro.

Bestedingen

Music for Life: dat zijn 3 dj’s van Studio Brussel die zich 6 dagen en 5 nachten opsluiten om onafgebroken een verzoekprogramma te presenteren. Iedereen kon telefonisch, via de website of bij de glazen studio in Leuven, een liedje aanvragen en geld geven. Editie 2007 stond volledig in het teken van water. Het ingezamelde geld ging dan ook integraal naar de waterprojecten van Rode Kruis-Vlaanderen. Music for Life slaagde erin Vlaanderen massaal warm te maken voor een ‘vergeten ramp’ die anders nauwelijks media-aandacht krijgt.

• 600.000 euro van de Music for Life-opbrengst is bestemd voor de bestaande structurele projecten van Rode Kruis-Vlaanderen in Namibië, Mozambique, Burundi en Rwanda. • 900.000 euro (inclusief de bijdrage van de Vlaamse overheid) wordt besteed aan de aankoop van watergerelateerde noodhulpgoederen en gespecialiseerde waterkits. In januari 2008 gebruikten we al een deel van het geld om hulp te bieden aan meer dan 9.000 families na de overstromingen in Mozambique. • Meer dan 1,5 miljoen euro (inclusief de bijdragen van de federale overheid en de Vlaamse minister van Leefmilieu) gaat naar nieuwe projecten in Malawi, Nepal, Zuid-Soedan en Ivoorkust.

30 miljoen landmijnen, daar kan je niet om heen. Eind 2006 zamelde Music For Life 2,7 miljoen euro in. Deze opbrengst ging integraal naar Rode Kruisprojecten voor slachtoffers van landmijnen. Verzorging, rehabilitatie en re-integratie van landmijnslachtoffers is een belangrijke bekommernis van het Rode Kruis. Via langetermijnprogramma’s krijgen de slachtoffers van antipersoonsmijnen blijvende steun. Het geld werd overgemaakt aan het wereldwijde Mine Action Programme en het Special Fund for the Disabled van het Internationale Rode Kruiscomité. Het ‘Mine Action Programme’ omvat fysische rehabilitatie (prothesen, ortheses, krukken, rolstoelen, fysiotherapie) en preventie (informatie over gevaarlijke sites, risico op mijnongevallen verminderen, sensibilisering).



9/05/2008 11:32:36

Het ‘Special Fund for the Disabled’ biedt hulp op lange termijn. Het geeft financiële steun om de hulpverlening na het einde van een gewapend conflict voort te zetten en biedt expertise voor het opzetten van rehabilitatiecentra.

Meer dan 46.000 mensen geholpen in 2007 In 2007 werden meer dan 46.000 mensen in 26 landen geholpen dankzij de giften van het publiek voor Music for Life. Met de bijdrage van de federale regering voor het ‘Mine Action Programme’ in Afghanistan werden in totaal 15.561 mensen geholpen. Meer cijfers worden gepubliceerd in het jaarverslag 2007 van het Internationale Rode Kruiscomité: www.icrc.org. Detailinformatie over inkomsten en uitgaven van Music for Life: zie blz. 119.

Verdrag vecht tegen antipersoonsmijnen Op 3 december 1997 werd, in het Canadese Ottawa, het antipersoonsmijnenverdrag voor ondertekening opengesteld. Het verdrag voerde een totaalverbod in op antipersoonsmijnen. Het Ottawaverdrag is in meerdere opzichten erg succesvol geweest. 156 landen hebben het verdrag geratificeerd. Van de 50 staten die ooit antipersoonsmijnen produceerden, zijn er 34 partij bij het verdrag. Bijna 42 miljoen landmijnen zijn vernietigd en de wereldwijde handel in de ‘stille doders’ is praktisch tot stilstand gekomen. Het aantal nieuwe mijnenslachtoffers loopt daardoor ieder jaar terug. Op 9 mei 2007 organiseerde het ministerie van Buitenlandse Zaken het symposium ‘Nieuwe vooruitzichten voor een wereld zonder mijnen’. Rode Kruis-Vlaanderen nam hieraan deel en bracht er getuigenissen over de campagne ‘Music for Life’.

Een nieuw leven voor landmijnslachtoffers Werking in Cambodja uitgebreid dankzij Music for Life Inge Franki is kinesiste voor het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC) in Cambodja en helpt landmijnslachtoffers bij hun revalidatie. Dankzij Music for Life ontving het project - via het Mine Action Programme - zo’n 235.000 euro. In Cambodja komen slachtoffers van ver om een nieuwe prothese te laten aanmeten, of om te revalideren. Inge Franki: “Jammer genoeg zijn er nog steeds slachtoffers van landmijnen die niet tot in ons centrum raken, uit angst of omwille van de afstand. Een paar maanden geleden ontmoette ik een moeder van een slachtoffertje van 5 jaar die niet op consultatie wou komen. Pas na lang aandringen en nadat ik een lokale sociaal werker had ingeschakeld, stond ze opeens aan ons centrum… tot grote opluchting van ons team natuurlijk!” Het team wordt vaak geconfronteerd met dit soort problemen en kon, dankzij Music for Life, de capaciteit van het ‘field team’ verdubbelen. Dat team

werkt als een mobiel centrum dat patiënten thuis opzoekt en tot in de verst gelegen dorpen gaat. “Ter plaatse nemen ze de maten op van de slachtoffers. In onze werkplaatsen maken we vervolgens de protheses op maat. Da’s belangrijk, want een slechtzittende prothese kan enorm schrijnen waardoor zelfs wonden kunnen ontstaan. Ten slotte brengt het field team de protheses tot bij de patiënten thuis.” De nieuwe investeringen zijn een hele vooruitgang, maar er is nog een lange weg te gaan. Inge: “De mijnen worden beetje bij beetje geruimd, maar dit jaar alleen al passeerden 350 nieuwe patiënten in ons centrum. Het is een heel droog seizoen waardoor mensen veel verder de velden intrekken die nog niet ontruimd zijn. Met nare gevolgen... Gelukkig is onze werking flink uitgebreid met de extra middelen die we ontvingen. Aan alle StuBru-luisteraars, een dikke merci voor de gulle giften! Die komen hier ongelofelijk goed van pas!” WERKING WERELDWIJD 57


9/05/2008 11:32:38

Tracing

Spoorloos? Het Rode Kruis helpt zoeken

De vijftienjarige Youssef is samen met zijn ouders, broertje en zus het onveilige Irak moeten ontvluchten. Tijdens de zware en gevaarlijke vlucht wordt hij gescheiden van zijn familie. Youssef komt uiteindelijk terecht in Vlaanderen… Van de andere gezinsleden: geen spoor. “Wat is er met hen gebeurd? Waar zijn ze terecht gekomen?” Youssef is hulpeloos en alleen. Wat nu? Youssef klopt aan bij de dienst Tracing van Rode Kruis-Vlaanderen. Die herenigt al 70 jaar gezinnen en spoort vermisten op. Dat kan dankzij het wereldwijde Rode Kruisnetwerk.

Europese databank voor vermisten Tijdens hun vlucht naar Europa raken families vaak van elkaar gescheiden. Het Rode Kruis helpt dan om de vermiste familieleden terug te vinden. Totnogtoe werden Rode Kruiscollega’s in de landen waar de gezochte familieleden zouden kunnen verblijven, elk afzonderlijk gecontacteerd. Elke Rode Kruisorganisatie startte dan de zoektocht naar de gezochte personen. Deze werkwijze heeft al vele gezinnen kunnen herenigen. Om de opsporingskansen aanzienlijk te vergroten, ontwikkelde Rode Kruis-Vlaanderen de eerste centrale Europese databank voor vermiste personen. In deze ‘Red Cross Tracing Application’ registreren de Tracingdiensten de namen van personen die via het Rode Kruis op zoek zijn naar hun verwanten. De voordelen van deze databank? Meer accurate gegevens, snellere toegang tot alle gegevens door de verschillende nationale Rode Kruisverenigingen in Europa, en een zoekactie die over een veel langere termijn actief blijft. Een zeer grote stap voorwaarts in het opsporen van vermiste familieleden. Deze databank treedt in werking in februari 2008.

Tevredenheidsenquête bij Tracingklanten Om onze dienstverlening te verbeteren, onderzocht een onafhankelijk bureau in 2007 de tevredenheid over onze werking bij 500 mensen die bij ons hebben aangeklopt voor een familiehereniging of voor een opsporing. Op basis van de resultaten kunnen we beter inspelen op de behoeften en ons beter kenbaar maken bij de doelgroep. De ex-klanten bleken erg positief over de dienstverlening. Dat blijkt uit de gemiddelde tevredenheidsscore van 7,5 op 10 op drie domeinen: het bereiken van de dienst, de behandeling van het dossier en het oplossen van het probleem.

Gevoelige problematiek Mond-aan-mondreclame door kennissen, familieleden, landgenoten en advocaten is een vaak vermelde manier waarop klanten onze werking leren kennen. Omdat het probleem van familiehereniging en opsporing weinig bespreekbaar en gevoelig is, bevelen tevreden klanten ons niet altijd aan anderen aan. Instellingen zoals het Commissariaat-Generaal voor vluchtelingen en Staatslozen, spelen een belangrijke rol als doorverwijzende instantie.



9/05/2008 11:32:38

De activiteiten van Tracing in 2007 in cijfers

500

Aantal personen die informatie vroegen aan Tracing

400

Aantal aanvragen tot opsporing

300

Aantal verzonden Rode Kruisberichten

200

Aantal aanvragen voor familiehereniging

100

Aantal dossiers vrijwillige repatriëring

07 20

06 20

05 20

04 20

03 20

20

02

0

Vermiste familieleden opsporen

Rode Kruisberichten versturen

Het aantal aanvragen voor opsporingen van vermiste familieleden blijft constant. Enkel in 2004 daalde het aantal mensen dat bij Tracing aanklopte. Rode Kruis-Vlaanderen verhuisde in dat jaar, waardoor mensen minder makkelijk de weg vonden naar de dienst Tracing.

Rode Kruisberichten zijn korte, persoonlijke en neutrale boodschappen die door Rode Kruisvrijwilligers tot in afgelegen gebieden en buitenlandse gevangenissen kunnen worden gebracht. Het aantal Rode Kruisberichten dat Rode Kruis-Vlaanderen verstuurt, daalt sterk door de opkomst van andere communicatiekanalen zoals internet en gsm. Vooral voor een eerste contact wordt nog gebruik gemaakt van een Rode Kruisbericht, nadien verloopt de communicatie op een andere manier.

In 2007 opende de dienst Tracing van Rode KruisVlaanderen 243 nieuwe opsporingsdossiers. We sloten 336 dossiers af, waarvan 98 met een positief resultaat.

Families herenigen Het aantal aanvragen van familiehereniging stijgt jaarlijks. Daarvoor zijn twee redenen. Enerzijds krijgt Tracing meer bekendheid, waardoor mensen sneller de weg vinden naar onze dienstverlening. Anderzijds wordt de wettelijke procedure voor familiehereniging steeds ingewikkelder en heeft de aanvrager, vooral een vluchteling, meer dan ooit ondersteuning nodig bij de procedure. Het aantal gelukte familieherenigingen stijgt parallel met het aantal aanvragen. Tracing startte in 2007 235 nieuwe dossiers tot gezinshereniging en kon 98 gezinnen (221 personen) herenigen.

In 2007 gaf Rode Kruis-Vlaanderen 167 Rode Kruisberichten door.

Vrijwillige repatriëring begeleiden De dienst Tracing begeleidt uitgeprocedeerde asielzoekers die ons land vrijwillig verlaten. Het aantal begeleidingen daalde de laatste jaren. Dat komt in de eerste plaats omdat het aantal asielaanvragen, en dus ook het aantal uitgeprocedeerde asielzoekers, sterk afnam. Het aantal begeleidingen daalde ook omdat Tracing vooral de repatriëringen van ex-asielzoekers uit onze eigen opvangcentra behandelt en minder spontane aanvragers aankloppen voor deze hulp. Tracing behandelde in 2007 85 repatriëringsdossiers.



9/05/2008 11:32:38

Internationaal humanitair recht

Beschermer in oorlogstijd

Het internationaal humanitair recht (IHR) biedt een juridische basis om in gewapende conflicten het menselijke leed zoveel mogelijk te verzachten. Het beschermt personen die niet of niet langer aan de vijandelijkheden deelnemen en beperkt ook het recht van de conflictpartijen om middelen en methoden van oorlogsvoering te kiezen. Het Rode Kruis speelt wereldwijd een belangrijke rol in de ontwikkeling en promotie van het IHR, en in het toezicht op het naleven ervan. Rode Kruis leert spelregels in oorlogstijd aan Rode Kruis-Vlaanderen organiseerde in 2007 heel wat opleidingen om de regels voor de bescherming van slachtoffers en de burgerbevolking in oorlogstijd bekend te maken. Daarmee zijn we de belangrijkste aanbieder van vorming in IHR in Vlaanderen. Een overzicht... Voor hulpverleners - Rode KruisVlaanderen organiseert jaarlijks een driedaagse opleiding voor hulpverleners van organisaties en instanties die werken in conflictgebieden. Voor diplomaten – In 2007 namen 100 mensen deel aan de tweedaagse opleiding voor (stagiair)diplomaten die werken voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. Voor journalisten - In 2007 volg-

den 310 studenten journalistiek uit 8 opleidingen in Vlaanderen een module over internationaal humanitair recht. Wat moeten journalisten weten over de regels in oorlogstijd en hoe beschermt het internationaal humanitair recht journalisten? Samen met het Fonds Pascal Decroos organiseerden we in november de debatavond ‘Pers in oorlog: objectief waarnemer of betrokken partij’. 140 aanwezigen gingen in discussie met 3 ervaren oorlogsjournalisten. Voor jongeren - Het lespakket ‘Grenzen aan oorlog’ maakt het internationaal humanitair recht begrijpelijk voor jongeren. In 2007 verscheen een nieuwe module over vermiste personen in oorlogstijd. Voor geïnteresseerden - Daarnaast organiseerde het Rode Kruis ook de jaarlijkse lessenreeks van vijf avonden aan de VUB waarin actuele thema’s binnen het huma-

nitair recht aangesneden worden. Aan de cursus namen zo’n 100 mensen deel uit NGO’s, overheidsinstellingen, universiteiten, advocatuur en het Rode Kruis.

Humanitair recht online en op papier Op http://ihrverdragen.rodekruis.be vind je sinds 2007 alle humanitairrechtelijke verdragen en aanvullende protocollen vertaald in het Nederlands. Je kan er zelfs het Eerste Verdrag van Genève uit 1864 lezen! Regelmatig worden aanvullingen en een actuele opvolging van discussies online geplaatst. Daardoor vormt onze website de meest uitgebreide Nederlandstalige internetstek over oorlogsrecht. Op onze website zijn ook de nieuwsbrieven raadpleegbaar, die het hele jaar door aan onze 820 lezers worden verstuurd. Deze IHRberichten volgen de actualiteit op de voet. In 2007 werden 37 berichten uitgestuurd. Belangstelling om de IHR berichten te ontvangen? Schrijf je in op www.rodekruis.be. Rode Kruis-Vlaanderen geeft ook elk jaar de publicatie ‘Internationaal Humanitair Recht in de kijker’ uit. Daarin zetten specialisten een actueel onderdeel van het humanitair recht uiteen.



9/05/2008 11:32:39

Internationale Rode Kruisconferentie Van 26 tot 30 november 2007 vond in Genève de Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanconferentie plaats. De 186 nationale Rode Kruisverenigingen, het Internationale Rode Kruiscomité, de Rode Kruisfederatie én regeringen van 194 landen die partij zijn bij de Verdragen van Genève waren op deze vierjaarlijkse vergadering aanwezig. Tijdens deze conferentie buigen staten, de internationale gemeenschap en het Rode Kruis zich over de hedendaagse humanitaire uitdagingen. Samenwerking tussen staten, internationale organisaties, private organisaties en lokale gemeenschappen wordt steeds belangrijker om het toenemende aan-

tal kwetsbare personen ten gevolge van rampen en gewapende conflicten te beschermen en hulp te bieden. Partnerschap met de overheid Ook in België wordt samenwerking tussen de overheid en het Rode Kruis steeds belangrijker. Naast de resoluties die tijdens de conferentie werden goedgekeurd, gingen de Belgische overheid en het Rode Kruis een aantal concrete engagementen aan om de naleving van het internationaal humanitair recht te verbeteren en de samenwerking tussen het Rode Kruis en de overheid in het humanitaire domein te versterken.



9/05/2008 11:32:41

Opvang voor asielzoekers

Opvang, maar ook begeleiding en vorming

Miljoenen mensen zijn op de vlucht voor oorlog, honger, vervolging of natuurgeweld. Het merendeel van hen verblijft in derdewereldlanden. Maar ook in België komen mensen toe op zoek naar een nieuwe thuis en een veilige haven. Wie vreest voor vervolging om politieke of religieuze redenen vraagt hier het statuut van vluchteling aan. Op vraag van de overheid vangt het Rode Kruis asielzoekers op terwijl zij wachten op de uitkomst van hun procedure. Nieuwe asielprocedure In juni 2007 ging de nieuwe asielprocedure in voege. Die werd door de overheid uitgewerkt om de achterstand bij de Raad van State weg te werken, Europese richtlijnen toe te passen en een meer kwaliteitsvolle procedure te garanderen. De asielprocedure verloopt nu sneller en het aantal mensen dat nog effectief naar de Raad van State stapt is sterk verminderd. De asielprocedure voor EU-onderdanen is specifiek en verloopt zeer snel. Voor de medewerkers in de Rode Kruiscentra betekende de nieuwe procedure een hele omschakeling. Zij moesten zich inwerken in een grondig gewijzigde materie. Hieraan werden veel vormingsuren besteed. Omdat de procedure sneller gaat en een meer juridische grondslag heeft, moeten onze medewerkers de bewoners van de centra zeer consequent en onmiddellijk bij hun aankomst in het centrum informeren. Daarbij moeten ze anticiperen op de stappen die moeten worden gezet.

Nieuwe opvangwet Behalve een nieuwe asielprocedure trad er in 2007 ook een nieuwe

opvangwet in werking. De opvangwet zet een Europese richtlijn om in Belgisch recht en legt de minimumnormen voor de opvang van asielzoekers in de lidstaten vast. De wet beschrijft welke asielzoekers onder het opvangsysteem vallen, wat hun rechten en plichten zijn en hoe het opvangsysteem georganiseerd wordt. De twee voornaamste veranderingen zijn dat asielzoekers nu materiële steun krijgen tijdens de hele

De nieuwe asielprocedure: wat veranderde er? 1. De ontvankelijkheidsfase is afgeschaft, wat de rol van de Dienst Vreemdelingenzaken in de procedure drastisch inperkt. 2. Er is een administratieve rechtbank opgericht bevoegd voor vreemdelingenzaken: de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. 3. Het subsidiaire beschermingsstatuut werd ingevoerd, naar een Europese richtlijn, waardoor personen die niet onder de Conventie van Genève vallen maar toch nood hebben aan internationale bescherming, een volwaardig statuut krijgen.

Reeds 18 jaar vangt Rode KruisVlaanderen asielzoekers op in opdracht van de overheid. In 11 Vlaamse en 2 Brusselse opvangcentra verbleven in totaal 4.193 asielzoekers in 2007. We verwelkomden 2.858 nieuwe asielzoekers en 2.756 mensen verlieten onze centra. Daarnaast waren er 53 geboortes. De grootste groep asielzoekers was afkomstig uit Rusland, Irak en Slowakije. In totaal kregen we mensen van 78 verschillende nationaliteiten over de vloer.

asielprocedure en dat ze alleen tijdens de eerste vier maanden in een collectieve opvangstructuur moeten verblijven en daarna naar een individuelere opvang kunnen doorstromen (‘opvang in stappen’). Deze opvang in stappen heeft een grote impact op de werking van de centra. Vroeger verbleven asielzoekers soms twee tot drie jaar in een opvangcentrum, nu krijgen ze de kans om gemiddeld na een periode van 6 tot 8 maanden uit de centra te vertrekken. Dit betekent een groter verloop in de centra en maakt het dagelijkse werk intensiever: nieuwe asielzoekers moeten immers intensief begeleid worden. Het doorschuiven naar een meer individuele woonvorm blijkt in de praktijk niet steeds haalbaar omwille van een tekort aan opvangplaatsen. Rode Kruis-Vlaanderen ijvert voor overheidsmaatregelen om dit probleem structureel aan te pakken in 2008.

Nieuwe doelgroepen In de loop van 2007 startte Rode



9/05/2008 11:32:45

Kruis-Vlaanderen met de opvang van illegaal verblijvende families in de opvangcentra van Wingene en Overpelt. Beide centra kunnen 100 personen opvangen. Sinds de uitspraak van het Arbitragehof in 2004 dat behoeftige minderjarigen die met hun ouders illegaal in België verblijven, opvang moeten krijgen, nam het aantal illegale families sterk toe in de federale opvangcentra. Daarop vroeg de overheid of Rode Kruis-Vlaanderen plaatsen voor de opvang van deze doelgroep wou voorzien. Rode Kruis-Vlaanderen stemde hier voorwaardelijk mee in: het gaat om een proefperiode van 2 jaar waarna de relevantie van deze opvangactiviteit geevalueerd zal worden in functie van een duurzaam overheidsbeleid ten aanzien van deze groep. Het Rode Kruis neemt bovendien het voortouw om de meest gepaste opvang voor deze doelgroep te helpen ontwikkelen. De families met kinderen in illegaal verblijf hebben immers nood aan een aangepaste begeleiding. Begeleiders moeten samen met hen een traject uittekenen om hen een toekomstperspectief te geven. Is er procedurematig nog iets mogelijk? Kunnen ze vorming volgen? Ook de terugkeer naar land van herkomst bespreekbaar maken, is een belangrijke taak voor de begeleiders.

Psychosociale groepsgesprekken met kinderen Vluchtelingenkinderen hebben in hun jonge jaren al veel meegemaakt. Hun leven is een opeenstapeling van stressvolle situaties. Naast ervaringen met oorlog en geweld, vlucht en verlies van familie en land zijn er de gevolgen van migratie en de onzekerheid van het leven als asielzoeker in België. Via psychosociale groepsgesprekken krijgen kinderen de kans hun verhaal te vertellen en hun gevoelens te uiten. Dit project is een succes: de kinderen leren opener te communiceren en kunnen gemakkelijker contacten aangaan met andere bewoners en kinderen op school. In 2008 zullen we de groepsgesprekken met kinderen regelmatig organiseren. Ook in de opvangcentra van FedAsil zullen deze gesprekken overgenomen worden.

Twee studiedagen Met ondersteuning van het Europees Vluchtelingenfonds organiseerde Rode Kruis-Vlaanderen in november 2007 voor de vierde keer een studiedag met het thema ‘Begeleiding op vreemde maat psychosociale hulpverlening aan asielzoekers’. Het recht op leren voor asielzoekers is recent opgenomen in de nieuwe opvangwet. Een kans om



9/05/2008 11:32:54

een opleidingsaanbod uit te bouwen op maat van asielzoekers! In de studiedag ‘Right 2 Learn: recht op leren, nieuwe opleidingkansen voor asielzoekers’, deelden we onze ervaringen over opleidingen voor asielzoekers (zie kader). Op de studiedag ontvingen we bezoekers uit de opvangcentra en de Lokale Opvanginitiatieven (LOI), lesgevers en directies van Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO) en Centra voor Basiseducatie, vormingswerkers van Vormingplus, beleidsmakers …

Voogden voor niet-begeleide minderjarigen Sinds januari 2007 worden nietbegeleide minderjarige vreemdelingen die in België aankomen, niet langer vastgehouden in gesloten centra, maar worden zij binnen de 24 uur overgebracht naar een observatie- en oriëntatiecentrum, waar ze een voogd krijgen toegewezen die hun dossier opvolgt. Rode Kruis-Vlaanderen stelt 5 voogden tewerk. Zij volgden in 2007 samen 251 jongeren op. Vaak hebben onze voogden te maken met dossiers van ‘humanitaire smokkel’, een verdoken vorm van familiehereniging.

Contact met de omgeving De opvangcentra van Rode KruisVlaanderen bevinden zich meestal in een woonbuurt. De integratiemedewerkers van de centra focussen daarom steeds meer op de samenwerking met lokale diensten, verenigingen en scholen. We willen het opvangcentrum naar de buurt brengen… en de buurt naar het opvangcentrum. Doordat asielzoekers en Vlamingen samen deelnemen aan activiteiten leren ze elkaar kennen en respecteren in een informele setting. Ook binnen de eigen organisatie haalden we in 2007 de banden aan. Afdelingen en centra werden aangemoedigd om versterkt samen te werken en kregen samenwerkingsvoorstellen aangereikt. Via het bestaande aanbod van sociale zorgactiviteiten van Rode KruisVlaanderen moedigen we onze plaatselijke afdelingen aan om de kennis en expertise met de opvang van asielzoekers te gebruiken ten voordele van asielzoekers, vluchtelingen en kwetsbaren in het algemeen. In de verwachting dat dit binnenkort wettelijk toegelaten zal zijn, wil Rode Kruis-Vlaanderen asielzoekers en erkende vluchtelingen aanmoedigen tot vrijwilligerswerk.

Leren als tijdverdrijf: Right2Learn Via het Right2Learnproject van Equal volgden 170 asielzoekers van Rode Kruis-Vlaanderen een initiatie in een beroepsopleiding, zoals een opleiding haarkapper, automechanica, kinderverzorging, informatica of ouderenzorg. Dat is een klein aantal in vergelijking met het aantal asielzoekers die Rode Kruis-Vlaanderen opvangt, maar de financiële kost zorgt voor een drempel. Beroepsopleidingen zijn immers duur. Rode Kruis-Vlaanderen vindt het belangrijk dat asielzoekers aangepaste opleidingen volgen, gericht op een verblijf in België of op een terugkeer. Daarom ondersteunt het dit project en ijvert het voor een opleidingsbeleid voor asielzoekers. Asielzoekster Maria Dissa Calisto (38) uit Angola volgde een opleiding ‘Kinderverzorging’. “k heb veel geleerd, onder meer over babymassage, kinderziektes en allerhande spelletjes. Wat ik leerde, komt goed van pas bij de opvoeding van mijn eigen kinderen, maar ze kan ook nuttig zijn voor later, wanneer ik een échte beroepsopleiding zou volgen (lacht). Naar de les gaan is alleszins interessanter dan me te vervelen!”

AFKOMST VAN DE ASIELZOEKERS DIE IN DE CENTRA VAN RODE KRUIS-VLAANDEREN VERBLEVEN IN 2007 Zuid-Amerika: 0,5 % Afrika: 18,6 % Rusland en Europa: 46 % Azië: 33,5 % Onbekend: 1,4 %



9/05/2008 11:32:55

Alles is zo goed georganiseerd! Interview met een asielzoeker uit Irak F. vluchtte in 2007 uit Irak. Na een lange tocht belandde hij in oktober in België. De dienst Vreemdelingenzaken verwees hem door naar het Rode Kruisopvangcentrum van Lanaken. Begin 2008 krijgt hij goed nieuws: zijn asielprocedure is afgerond en F. krijgt een verblijfsvergunning.

Hoe voelde je je toen je aankwam in het opvangcentrum? F: “De eerste dag liep ik helemaal verloren in het gebouw. Het centrum is zo groot! Ik vond mijn kamer zelfs niet meer terug. Maar ik werd goed opgevangen door de begeleiders. Ik leerde snel hoe het systeem in elkaar zat en aan welke regels ik me moest houden. Daar is echt goed over nagedacht! Er zijn bijvoorbeeld maar een tiental wasmachines, dus heeft iedereen een vast moment om te wassen. In Irak zijn mensen niet zo stipt als hier, dus het was even wennen om altijd op het afgesproken uur aanwezig te zijn. Dat valt me trouwens overal in België op. In Irak vertrekt een bus als hij vol zit. Hier komt de bus altijd op tijd én hij doet een vaste route. Heel handig!”

Duurde het wachten tijdens je asielprocedure lang? “De Rode Kruisbegeleiders in het opvangcentrum legden me uit hoe mijn procedure zou verlopen, wanneer ik op interview naar Brussel moest en hoe ik daar moest geraken. Ze zorgden ervoor dat mijn procedure vlot verliep. Wachten is vervelend, maar het centrum organiseert heel wat activiteiten. Fitnessen, dat was mijn manier om alle zorgen even te vergeten. Daarnaast volgde ik een teken- en een schrijfcursus. Voor iedereen is er wel iets te doen.”

Valt het mee om in een opvangcentrum te wonen?

schillende mensen onder een dak en je schiet niet met iedereen even goed op. Maar ik heb mijn land verlaten om mijn problemen achter me te laten, dus probeer ik hier zo goed mogelijk met iedereen overweg te kunnen. Als elke bewoner zijn best doet, dan is het hier aangenaam om te wonen.”

Wat zal je je altijd herinneren? “De begeleiders. Ik heb erg veel respect voor hen. In Irak werkte ik in de bouwsector. Dat was zwaar, maar het stelde niets voor in vergelijking met het werk van de begeleiders hier. Zij hebben pas een moeilijke job! De begeleiders zorgen ervoor dat alle bewoners de huisregels begrijpen en volgen. Ze moeten steeds vriendelijk en beleefd blijven. Niet eenvoudig, maar ze slagen erin om iedereen rustig te laten samenleven. Ik heb alleen maar goede ervaringen met de begeleiders.”

Je hebt net een verblijfsvergunning gekregen. Hoe voelde het toen je hoorde dat je hier mocht blijven? “Fantastisch! Ik heb vreselijke dingen meegemaakt in Irak, maar ik ben blijven geloven in het goede. Ik wil mijn leven hier opnieuw opbouwen. Nu ik een verblijfsvergunning heb, wil ik een huisje en werk zoeken. Dat kon allemaal niet voor ik een verblijfsvergunning kreeg, je mag dan niet werken. Daarna wil ik dolgraag een gezin opbouwen en kinderen krijgen.”

“Het is niet eenvoudig. Je leeft met heel ver-



9/05/2008 11:32:56


9/05/2008 11:33:06

Bloed

geven doet leven.

bloedvoorziening . Vrijwillige donoren. De ruggengraat van de bloedvoorziening . Van donor tot laboratorium. De weg van bloedproducten . Optimale service voor ziekenhuizen. Accuraatheid, snelheid en beschikbaarheid . Efficiëntie voor optimale kwaliteit. De topprioriteiten van de Dienst voor het Bloed . Méér dan bloedafnames. Afname en bewaring van stamcellen . Hoogtechnologische labo’s. DNA-tests bij zeldzame bloedgroepen

68 72 74 76 79 80

BLOEDVOORZIENING 67


9/05/2008 11:33:09

Vrijwillige donoren

De ruggengraat van de bloedvoorziening

Bijna 180.000 mensen gaven in 2007 één of meerdere keren bloed, plasma of bloedplaatjes. Jong en oud, man en vrouw: de typische donor bestaat niet. Gemiddeld geven 3 Vlamingen op 100 bloed, plasma of bloedplaatjes. Het belang van hun gift is uitermate groot, want maar liefst 70 Vlamingen op 100 hebben ooit in hun leven bloed nodig. Versterkte donorwerving Ongeveer 80 % van alle bloedgiften worden ingezameld op mobiele collectes. Deze vinden driemaandelijks plaats in de gemeenten en gebeuren in nauwe samenwerking met plaatselijke Rode Kruisafdelingen en vriendenkringen. In de vier donorcentra (Aalst, Genk, Jette, Turnhout) en de vier bloedtransfusiecentra (Antwerpen, Brugge, Gent, Leuven) kunnen bloed, plasma en bloedplaatjes afgenomen worden.

Miljoenste donor Rode Kruis-Vlaanderen zette op 13 november 2007 zijn miljoenste bloeddonor sinds 1972 (de oprichting van Rode Kruis-Vlaanderen) in de bloemetjes. Het ging om Fabienne Van Mierlo, een 19-jarige studente. Tegelijk vierden we de 11 miljoenste bloedgift sinds 1972.

In 2007 kwamen 179.098 mensen naar een inzameling om bloed, plasma of bloedplaatjes te geven. Onder hen verwelkomden we 29.194 nieuwe donoren. Deze vernieuwing van het donorenbestand is belangrijk om de bloedvoorraad op peil te houden. Ieder jaar stoppen immers mensen met bloed, plasma of bloedplaatjes geven, omdat ze de leeftijdsgrens van 66 bereikten of omdat ze tijdelijk of

definitief niet meer in aanmerking komen. In april 2007 werd de campagne ‘Bloed geven doet leven’ gelanceerd. Via humoristische tv-spots werd een grote groep (nieuwe) donoren bereikt en gesensibiliseerd voor de nood aan bloed en bloedproducten. Aan de spot was een gratis 0800-nummer gekoppeld en een online inschrijvingsformulier (www.bloedgevendoetleven. be). Hier kunnen (nieuwe) donoren zich snel en gratis aanmelden om bloed te geven. Het gratis nummer en de website blijven ook in de toekomst de kern van de ‘Bloed geven doet leven’-campagne.

Geen noodoproepen

effectieve opkomst van donoren dichter dan vroeger bij de verwachte opkomst. In 2007 verstuurden we in totaal 260.782 sms’jes. Bijna dagelijks verstuurden we bovendien een sms naar gekende donoren met een bloedgroeptype waarvan de voorraad op dat moment laag was. Bij tekorten aan bepaalde bloedgroepen voor bloedplaatjes of plasma belden we donoren op met de vraag een gift te komen doen. Het gevolg van deze wervingsmethode, gekoppeld aan de inspanningen van de plaatselijke Rode Kruisafdelingen voor het vinden van nieuwe donoren, is een bloedvoorraad die, zeker in vergelijking met onze buurlanden, slechts zelden een tekort vertoont. In 2007 heeft Rode Kruis-Vlaanderen geen enkele noodoproep moeten doen in de media wegens tekorten in de bloedvoorraad.

Rode Kruis-Vlaanderen levert elke dag op een pro-actieve manier inspanningen in zijn donorwerving. Daarbij worden verschillende communicatietechnieken ingeschakeld. In 2007 werkten we aan een verfijning van onze oproepmethode voor donoren.

Samenwerking met bedrijven

Iedere bloeddonor krijgt ongeveer een week voor de volgende bloedinzameling in zijn/haar woonplaats een per post verstuurde uitnodiging. Alle bloedgevers die ons hun gsm-nummer bezorgden, kregen bovendien een sms’je op de ochtend van een bloedinzameling. Dankzij deze ‘reminder’-sms ligt de

Tal van bedrijven zien het als hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om hun werknemers de kans te geven om tijdens de werkuren bloed te geven. Initiatieven zoals Solidaritest®, de enquête die bedrijven bevraagt naar hun maatschappelijke solidariteit (zie blz. 107), moedigen hen hier toe aan.

68 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:13

Rode Kruis-Vlaanderen krijgt vaak de vraag van bedrijven om een bloedinzameling te organiseren op de site van het bedrijf. Een vereiste hiervoor is dat een minimumopkomst van 75 donoren gegarandeerd is. Als het organiseren van een bloedinzameling niet mogelijk was, maakten we afspraken om via interne bedrijfskanalen medewerkers te overtuigen om naar een bloedinzameling in hun woonplaats te gaan. In 2007 organiseerden we 201 bedrijfsinzamelingen.

Bloedserieus De universiteitsstudenten van Antwerpen, Brussel, Gent en Leuven kwamen massaal opdagen tijdens de actieweek ‘Bloedserieus’, een samenwerkingsverband tussen enkele studentenkringen en Rode Kruis-Vlaanderen. De actie in maart en november bracht in Leuven in totaal 4.121 studenten naar een bloedinzameling. Antwerpen kreeg 203 studenten over de vloer en Gent kon 2.305 studenten overtuigen. Het donorcentrum van Jette mocht 71 studenten ontvangen. Het in 2006 gestarte initiatief om driemaandelijks op zaterdag de deuren van de bloedtransfusiecentra en het donorcentrum Genk te openen, werd in 2007 voortgezet. Dankzij een hoge aandacht in de media konden we veel nieuwe donoren bereiken. Op de vier open-zaterdagen kwamen 1.724 donoren opdagen, waarvan 15 % nieuwe.

Nood aan plasma stijgt In 2005 kondigde Rode Kruis-Vlaanderen een daling van de plasma-afnamen aan omwille van een verlaagde vraag. Daarom werden enkele donorcentra gesloten. Door recente medische toepassingen stijgt de nood aan plasma weer. Deze tendens zal zich in de toekomst waarschijnlijk verderzetten door nieuwe behandelingen van veelvoorkomende ziektes, zoals de ziekte van Alzheimer. Daarom is het belangrijk dat we kunnen blijven rekenen op voldoende plasmadonoren. In 2008 zal Rode Kruis-Vlaanderen acties opstarten om de plasmavoorraad op peil te houden. Donoren kunnen voor een plasmagift terecht in de donorcentra van Genk, Jette, Turnhout en Aalst en in de vier bloedtransfusiecentra.

Eerlijke geschenken In december 2007 werd een samenwerkingsovereenkomst ondertekend tussen Rode Kruis-Vlaanderen en Oxfam Wereldwinkels. Vanaf 1 april 2008 kunnen donoren kiezen voor Oxfamgeschenken of een Oxfam-Wereldwinkelbon als symbolische bedanking voor een gift. Het huidige geschenkenaanbod blijft nog even parallel bestaan en verdwijnt op 1 januari 2009. Dan schakelen we volledig over naar Oxfamproducten. De cinema- en pretparktickets blijven wel bestaan.

Meer cijfers over dienst voor het bloed: jaarverslag.rodekruis.be. BLOEDVOORZIENING 69


9/05/2008 11:33:21

Een zot als ik kan iemands leven redden Bloedplaatjesgever Alex vertelt. Vier keer per jaar een kwartiertje tijd afstaan om bloed te geven: het is een kleine inspanning om een leven te redden. Alex Theus (56) vond dat niet voldoende. Daarom werd hij 11 jaar geleden bloedplaatjesgever. “Als het nodig is, dan mag het Rode Kruis me uit mijn bed bellen.” Hoe lang geef je al bloed? Alex Theus: “Als kind ging ik met mijn ouders mee naar de bloedinzameling. Toen ik 18 jaar was, werd ik zelf bloedgever. Jaren later vroeg een Rode Kruismedewerker me of ik bloedplaatjes wilde geven. Dat mag je veel vaker geven dan bloed: ik kan er dus méér zieke mensen mee helpen. Toen ik dat hoorde, ben ik onmiddellijk gestart. Al 11 jaar geef ik 24 keer per jaar bloedplaatjes: ik ben daar heel fanatiek in, net als in alle andere dingen die ik doe.” Tweewekelijks neem je anderhalf uur lang plaats op een afnamezetel. Een grote tijdsinvestering! “Mij kost het niets, en ik kan er het leven van andere mensen

mee helpen. Ik heb voldoende bloed, waarom zou ik het dan niet doen? Natuurlijk moet iedereen dat voor zichzelf beslissen, maar vanuit menselijk standpunt is de keuze voor mij snel gemaakt! Het is al eens gebeurd dat iemand me een zot noemde, omdat ik zo vaak bloedplaatjes geef. Wel, antwoord ik dan, als er ooit iets met je gebeurt, dan hoop ik maar dat je blij zult zijn dat een zot zoals ik je leven redt.”

En je wordt er niet voor betaald… “Ah nee, ik geef vrijwillig bloedplaatjes. Na elke gift krijg ik wel een cadeaubonnetje, maar daarvoor doe ik het natuurlijk niet. Ook zonder bedanking zou ik plaatjes blijven geven. Zolang ik gezond ben, blijf ik graag helpen.”

Bloedplaatjes geef je op afspraak. Kies je een vast moment uit? “Ik werk op onregelmatige uren. Van zodra ik mijn uurrooster ken, maak ik een afspraak met het bloedtransfusiecentrum. Bloedplaatjes kan je maar vijf dagen bewaren. Het is dus belangrijk dat het Rode Kruis goed kan inschatten of de voorraad op tijd aangevuld kan worden.”

Weet je wat er gebeurt met jouw bloedplaatjes? “Ik weet dat ik bloedplaatjes geef voor mensen die erg ziek zijn. Vaak werk ik ’s nachts en dan slaap ik overdag. Twee mensen mogen me dan wakker bellen: mijn vrouw en het Rode Kruis. Af en toe is er dringend nood aan een bepaald type bloedplaatjes. Als ik het leven van iemand kan redden door snel te reageren, dan laat ik daarvoor graag mijn slaap.”

70 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:27

Meer dan 410.000 giften deden alle donoren samen in de loop van 2007. Bloed, plasma en bloedplaatjes geven is voor iets minder dan 180.000 donoren een tweede natuur. evolutie van het aantal afnamen 351

.66

1

346

.03

6

.37

0

72 28.

7

344

344

.14

5

353

.33

7

353

.01

7

349

.48

3 337

.24

6

300.000

Bloed

200.000 122

8 .51

120

.

653

1

118

.70

0

115

.89

8

100.000

100

.65

Plasma

4 72.

7.7

68

8.6

23

8.8

84

7.4

13.

03

662

13.

489

12.

167 60.

512

13.

962

Bloedplaatjes

107

07 20

06 20

05 20

04 20

03 20

02 20

01 20

20

00

0

bloedgevers volgens Leeftijd in 2007

bloedgevers volgens geslacht in 2007

4,7 % 53 % 20,4 % 47 %

6,8 %

18-20 jaar 18,7 %

20-29 jaar 30-39 jaar

Man

40-49 jaar

Vrouw

50-59 jaar 19,8 % 29,6 %

60-66 jaar

Evolutie van het aantal nieuwe bloed- en plasmadonoren 29.

30.000

534

28.

419

29.

901 25.

25.000

791

20.000

Bloed

15.000

Plasma

10.000 5.000

3.4

74

3.3

35

2.2

35

2.4

12

07 20

06 20

05 20

20

04

0

Evolutie van het totale aantal bloed- en plasmadonoren 250.000 200.000

168

.12

9

169

.83

2

171

.40

5 164

.06

150.000

2

Bloed

100.000

Plasma

50.000

21.

10.000

028

16.

761

6 13.

69 1

76 1.8

De Dienst voor het Bloed levert enkel die producten die de ziekenhuizen nodig hebben. Niet meer, maar ook niet minder. Het verbruik door de ziekenhuizen daalt zachtjes. Om aan die, vaak schommelende vraag, te kunnen voldoen heeft Rode Kruis-Vlaanderen nood aan donoren. Naast de zeer trouwe donoren is er ook nood aan een pool van beschikbare donoren, die vlot opgeroepen kunnen worden wanneer de vraag van de ziekenhuizen plots stijgt. Die pool aan donoren moet groter worden dan hij vandaag is, terwijl de evolutie net het omgekeerde is (zie grafiek). Er is dus blijvend werk aan de winkel wat de rekrutering van nieuwe donoren betreft.

07 20

06 20

05 20

20

04

0

BLOEDVOORZIENING 71


9/05/2008 11:33:29

Van donor tot laboratorium

De weg van bloedproducten

Een kwartiertje duurt het ongeveer, bloed geven. Maar wat is dat nieuwe apparaat naast het afnamebed? En wat gebeurt er met de bloedproducten na de afname? En stel nu dat het centrale labo van Rode Kruis-Vlaanderen een ernstige panne krijgt en een tijdje buiten werking is. Wie zal de bloedstalen dan testen op besmettingen? Versterkte automatisering bij afname In de bloedtransfusiecentra was de weger-menger al in 2006 een ingeburgerd toestel. In 2007 werd het ook in alle vaste afnameplaatsen van de Dienst voor het Bloed in gebruik genomen. Het wegermengertoestel laat toe dat een bloedgift in optimale omstandigheden verloopt. Het controleert het afnamevolume, de juistheid van de etikettering en het alarmeert bij afwijkende omstandigheden. Het mengt het donorbloed ten slotte ook continu met het antistollingsmiddel dat in het afnamezakje zit. De afnameassistenten op de bloedafnames ondervinden de invoering van het toestel als een belangrijke stap naar nog meer kwaliteit en veiligheid. Voor de laboratoriumtechnologen is de weger-menger ook een belangrijke vooruitgang: zij ontvangen bloedzakjes met een gestandaardiseerd volume, wat tot meer gestandaardiseerde bloedproducten leidt. De donor zelf merkt weinig van de weger-menger. Voor hem of haar komt de bloedafname professioneler over doordat hij/zij tijdens de volledige bloedgift ‘bewaakt’ wordt door het toestel. Rode Kruis-Vlaanderen zet de invoering van de weger-menger verder in 2008. Eind 2008 zullen

alle mobiele collecteplaatsen van de Dienst voor het Bloed met een weger-menger werken.

Optimalisatie van centraal laboratorium Rode Kruis-Vlaanderen beschikt over één centraal laboratorium voor het uitvoeren van tests op het donorbloed. Alle donaties worden er getest op de aanwezigheid van het hiv 1- en hiv 2-virus, het hepatitis B- en C-virus en op syfilis. Deze tests garanderen een maximale veiligheid van de bloedproducten. In de loop van 2007 bereidde Rode Kruis-Vlaanderen de herschikking van het centrale labo voor. De meest recente technieken werden geïnstalleerd en het labo werd heringericht met overzichtelijke werkposten waar de bediening van de apparatuur optimaal kan gebeuren. De meeste aandacht ging naar de vernieuwing van de software. Tegen eind 2008 zullen we volledig overschakelen naar nieuwe software (Labo Serveur van INLOG).

Voorbereid op pannes en overmacht Rode Kruis-Vlaanderen ondertekende in 2007 een principeovereenkomst met de Nederlandse bloedinstelling Sanquin. Bedoeling ervan is een model uit te werken

72 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:34

Bloed is een zeer kwetsbaar product. Daarom is het belangrijk dat het na de afname, de verwerking en de tests zorgvuldig bewaard wordt in koelkasten die voortdurend gecontroleerd worden. Ook tijdens het vervoer naar het ziekenhuis wordt de ‘koude keten’ nooit onderbroken.

waarbij Sanquin de back-up is van Rode KruisVlaanderen en omgekeerd, wanneer het centrale laboratorium uitvalt. Bij overmacht of bij een technische panne in ons centrale labo zal Rode KruisVlaanderen terechtkunnen bij Sanquin. De bloedstalen zullen dan in Amsterdam getest worden in het lab van de Nederlandse bloedbank. Deze overeenkomst is erg belangrijk voor de continuïteit in de levering van bloedproducten aan ziekenhuizen. Bloedproducten kunnen immers niet vrijgegeven worden als ze niet getest zijn. Bloedproducten zijn beperkt houdbaar en de voorraad is bovendien strikt berekend waardoor een langdurige uitval van het centrale laboratorium voor problemen zou zorgen voor de bevoorrading van de ziekenhuizen in Vlaanderen. Eind 2008 zal het back-upsysteem operationeel zijn.

BLOEDVOORZIENING 73


9/05/2008 11:33:45

Optimale service voor ziekenhuizen

Accuraatheid, snelheid en beschikbaarheid

De nood aan bloedproducten schommelt. Ziekenhuizen kunnen de nood aan bloedproducten vaak nauwgezet inschatten, maar soms zijn er onvoorziene omstandigheden en is er dringend meer bloed nodig. In alle gevallen kunnen de ziekenhuizen rekenen op Rode Kruis-Vlaanderen. Een snelle beschikbaarheid en een accurate levering van producten is essentieel. Levering van producten en diensten

Leveringen aan CAF Rode Kruis-Vlaanderen levert ook plasma aan de CAF, de Centrale Afdeling voor Fractionering. Dit bedrijf verwerkt plasma tot tal van plasmaderivaten zoals stollingsfactoren, eiwitoplossingen en afweerstoffen die voor tal van medische toepassingen gebruikt worden. In totaal leverden we in 2007 211.553 liter plasma aan de CAF.

De vier bloedtransfusiecentra voorzien de ziekenhuizen in hun provincie van bloedproducten. In 2007 leverden zij 311.889 eenheden rodebloedcellenconcentraten, 8.341 eenheden standaardbloedplaatjes, 195.027 eenheden ééndonorbloedplaatjes en 54.217 eenheden virusgeïnactiveerd plasma aan de ziekenhuizen. Naast haar wettelijke kernopdracht (het ter beschikking stellen van voldoende en veilige bloedproducten), levert de Dienst voor het Bloed nog een diverse waaier van onontbeerlijke waardevolle diensten aan de ziekenhuizen. Zo beschikken drie bloedtransfusiecentra over een laboratorium voor immunohematologie waar 24 uur op 24 pretransfusietests (de zogeheten ‘kruisproef’) en bijkomende bloedgroeptyperingen gebeuren zodat compatibel bloed ter beschikking komt van de patiënt. Er is ook dag en nacht activiteit in de HLA (human leukocyte antigen)

laboratoria van de Dienst voor het Bloed. Hier worden weefseltyperingen uitgevoerd die transplantatie van organen en stamcellen/ beenmerg mogelijk maken (zie ook blz. 79). De Dienst voor het Bloed besteedt ook aandacht aan bloedzakjes met uiterst zeldzame bloedgroepcombinaties: deze worden ingevroren in de cryobank zodat ze langdurig houdbaar zijn en beschikbaar wanneer nodig. Als er speciale bereidingen noodzakelijk zijn, zoals bij een bloedtransfusie aan een ongeboren kind via de

navelstreng of zoals het wassen van bloed bij allergische reacties en nog vele andere, staat er 24 uur op 24 een Rode Kruismedewerker klaar om deze bloedproducten te bereiden. Ook andere diensten voor het bloed die niet over dergelijke cryobank beschikken doen soms een beroep op onze cryobank. Ten slotte is de Dienst voor het Bloed in volle ontwikkeling op gebied van moleculaire typeringen: bloedgroepbepaling op DNAniveau met hoogstaand transfusieadvies en preventie van immunisatie tot gevolg (zie ook blz. 80).

Gestandaardiseerd contract In 2007 ondertekenden alle Vlaamse algemene ziekenhuizen een nieuw contract met Rode KruisVlaanderen voor het leveren van bloedproducten. Elk ziekenhuis krijgt zijn service op basis van een contract dat voor heel Vlaanderen gestandaardiseerd is.

evolutie van het aantal leveringen aan ziekenhuizen 321

.18

3 315

300.000

.17

8

311

.88

2

318

.57

8

315

.96

3

311

.95

0

309

.95

0

311

.88

9

250.000 200.000

9

186

.40

9

187

.02

1

195

.02

7

Rodebloedcellenconcentraten Standaardbloedplaatjes Virusgeïnactiveerd plasma

03

4 62. 9.4

10

43

8 53. 8.6

37

36

7 55. 8.1

55

99

21 54. 8.3

4

Eéndonorbloedplaatjes

41

07

7.4

06

20

65

3 63.

06

656

20

5.8

6

.05

05

47

61.

.99

171

20

171

137

04

5.4

4

333

20

20

20

00

0

92

01

4.8

54.

.42

03

50.000

205

141

20

52.

0

02

100.000

.57

20

144

150.000

. 154

74 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:47

Het eindstation van Rode Kruisbloed Klinisch bioloog, dr. Stijn Uyttendaele, vertelt Dr. Stijn Uyttendaele, klinisch bioloog en verantwoordelijke ziekenhuisbloedbank van het AZ Sint-Maarten kreeg de bloedleveranciers van het Rode Kruis wekelijks over de vloer in 2007. Ze leverden meer dan 4000 zakjes bloed, meer dan 300 zakjes plasma en ruim 100 zakjes bloedplaatjes. “De samenwerking verloopt zeer vlot, er is een zeer goede verstandhouding.” “Ons ziekenhuis werkt al meer dan 20 jaar samen met Rode Kruis-Vlaanderen. Twee keer per week levert het bloedtransfusiecentrum van Antwerpen bloed, plasma en bloedplaatjes. In 2007 leverden ze meer dan 4000 eenheden op de drie campi van ons ziekenhuis. Hier in het labo testen we of het bloed van een patiënt compatibel is met het donorbloed. Als dat zo is, kan het toegediend worden. Als de patiënt bepaalde antistoffen in zijn bloed heeft, is het bloed soms niet compatibel. Ons labo spoort die antistoffen op en het Rode Kruislabo zoekt dan uit om welke antistof het juist gaat. Daarna geeft het Rode Kruislabo ons advies of levert het

ons het meest geschikte bloed voor die bepaalde patiënt. Af en toe levert het bloedtransfusiecentrum zelfs ’s nachts bloedzakjes. De patiënt heeft er vaak geen idee van hoeveel mensen er in de weer zijn om voor hem snel compatibel bloed te vinden! Het is soms een helse klus om aan de juiste bloedzakjes te geraken. Bloed is een hoogwaardig, maar erg kwetsbaar product. Plasma bijvoorbeeld moet constant bevroren blijven, een tijdelijke ontdooiing - eender waar in de keten tussen bloedtransfusiecentrum en patiënt - kan al nefast zijn voor de functionaliteit van bepaalde stollingsfactoren. De kwaliteit ervan is dus erg belangrijk. Ons ziekenhuis is zeer tevreden over de kwaliteit van de producten en van de dienstverlening van Rode Kruis-Vlaanderen. Recent werd de transportprocedure verbeterd. Deze nieuwe procedure vraagt een grote inspanning van de medewerkers van het Rode Kruis, maar dit bewijst dat Rode Kruis-Vlaanderen alle nodige inspanningen doet om de kwaliteit van zijn producten te garanderen.”

BLOEDVOORZIENING 75


9/05/2008 11:33:50

Efficiëntie

Voor optimale kwaliteit en veiligheid

De Dienst voor het Bloed wil een referentie in de bloedvoorzieningssector zijn. Daarom werken we dagelijks aan het kwaliteitssysteem en aan een efficiënte en doordachte organisatie. Efficiëntie is immers de basis om een optimale kwaliteit en veiligheid van de producten die we leveren, te kunnen garanderen. Onze efficiënte werking maakt van de Dienst voor het Bloed een betrouwbare partner om mee samen te werken.

Efficiëntie bewezen door EBA De Dienst voor het Bloed van Rode Kruis-Vlaanderen staat wat efficiëntie betreft aan de internationale top. De European Blood Alliance (EBA) voerde in 2007 een vergelijkende studie uit tussen verschillende bloedinstellingen in Europa, Australië, Amerika en Canada. EBA is het netwerk van nationale bloeddiensten in Europa; 17 landen maken er deel van uit, waaronder België. De studie vergeleek vier activiteiten waaronder de bloedinzamelingen en de bereiding van bloedproducten. Uit de studie kwam Rode Kruis-Vlaanderen als de meest efficiënte organisatie naar voren op het vlak van bloedinzamelingen. Wat efficiëntie van de bereiding van bloedproducten betreft, haalden we de tweede plaats. Eén van de opvallendste resultaten is dat 11 medewerkers van Rode Kruis-Vlaanderen erin slagen om op een mobiele inzameling van 2,5 uur 100 bloedgiften in te zamelen, terwijl collega’s uit andere landen evenveel bloedgiften verwerken in 4 uur tijd en dit met 17 medewerkers. Rode Kruis-Vlaanderen kon dit goede resultaat enkel behalen dankzij de goede organisatie van

zowel de bloedinzamelingen als de verwerking én door de samenwerking met de vrijwilligers van de Rode Kruisafdelingen op de mobiele bloedinzamelingen.

Bloedproducten erg veilig

Het hemovigilantierapport over 2006 dat de overheid op 2 januari 2008 publiceerde, toonde aan dat alle bloedproducten die Rode Kruis-Vlaanderen in 2006 aan ziekenhuizen leverde, aan de kwaliteitsnormen voldeden. Geen enkele reactie van een patiënt op een bloedtransfusie was te wijten aan kwaliteitsafwijkingen van de toegediende bloedproducten. Het volledige rapport kan geraadpleegd worden op www.fagg.be. Andere conclusies uit het rapport: • Er werden in 2006 ernstige donatieverwikkelingen vastgesteld bij 1 op 4.670 donoren. • Bewustzijnsverlies (flauwvallen) is de meest frequente donorreactie. Deze komt meer voor bij vrouwelijke donoren en buiten het afnamelokaal. • 1 op 1.850 incidenten met bloeddonaties waren toe te schrijven aan laattijdige informatie vanwege een bloedgever over zijn ongeschiktheid als donor. Meestal hield dit verband met

de laattijdige vaststelling dat de donor niet in aanmerking kwam voor donatie doordat de donor bijvoorbeeld vergat te vermelden dat hij een kijkoperatie heeft ondergaan, een tekenbeet heeft gehad, medicatie neemt of buiten Europa heeft verbleven.

Wat is hemovigilantie? ‘Hemovigilantie’ of bloedbewaking is het registeren en in kaart brengen van alle incidenten die het gevolg zijn van transfusies van bloedproducten. Hemovigilantie start op het ogenblik dat het bloed of bloedproduct ingezameld wordt en eindigt met de transfusie ervan aan de patiënt en de follow-up van de patiënt. Het doel van hemovigilantie is inzicht te krijgen in de veiligheid van bloedtransfusies en te leren hoe het nog veiliger kan. Door alle informatie over incidenten vanaf het moment van afname tot en met de toediening van het bloedproduct te bundelen en te analyseren, kunnen er preventieve (veiligheids)maatregelen uitgewerkt worden. Dankzij hemovigilantie wordt de ganse transfusieketen van donor tot ontvanger bewaakt en verkleint de kans op een herhaling van ernstige of levensbedreigende incidenten.

76 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:51

Overdracht van virussen door bloedtransfusies is uiterst zeldzaam. In 2006 werd één geval van hepatitis B-overdracht vastgesteld in Vlaanderen. Alle 401.500 bloedstalen van 2006 werden door Rode Kruis-Vlaanderen getest op hepatitis B en C, op hiv en op syfilis. In de stalen werden in 2006 bij de nieuwe donoren 21 gevallen van hepatitis B vastgesteld (nog geen honderdste van een procent) en geen enkele hiv-infectie. Als de donor zich in de vensterfase van de besmetting bevindt, kunnen besmettingen niet aangetoond worden via labotests.

GMP: verdergaan dan ISO De Dienst voor het Bloed van Rode KruisVlaanderen startte in 2005 met de invoering van een kwaliteitszorgsysteem. Dit systeem op basis van GMP (zie kader blz. 78) volgt alle nieuwe nationale en Europese regelgeving. Het geldt voor alle activiteiten van de Dienst voor het Bloed: zowel het afnemen, bewerken, bewaren, testen, vrijgeven en verdelen van bloed en weefsels van menselijke oorsprong, als voor de klinische laboratoriumactiviteiten die hiermee samenhangen. Het geldt zelfs voor bepaalde (kritische) processen binnen de ondersteunende diensten zoals de diensten Aankoop en Logistiek, IT en Personeelszaken. Ook de Rode Kruisvrijwilligers die deelnemen aan de mobiele collectes werken dus binnen de GMP-norm. Zelfs de keuze van de plaatselijke afnameplaats wordt mee door de GMP-normen bepaald.

2007: een grote stap dichter bij GMP Werken aan continue verbetering om de kwaliteit en de veiligheid van de bloedproducten te maximaliseren, blijft één van de kernopdrachten van de Dienst voor het Bloed. De Dienst voor het Bloed werkte in 2007 als topprioriteit dus verder aan de invoering van het kwaliteitszorgsysteem op basis van GMP. De nadruk werd gelegd op het in routine brengen van het documentenbeheersysteem (digitaal, niet op papier), en de uniformisatie van de processen tussen de verschillende bloedtransfusiecentra. Ook het beheer van kwaliteitsafwijkingen wordt sinds 2007 via dit systeem opgevolgd. Verder werden alle validatie-activiteiten voor systemen en processen verdergezet. Valida-

BLOED 77


9/05/2008 11:33:57

tie heeft tot doel aan te tonen dat elk systeem en elk proces binnen de Dienst voor het Bloed correct functioneert. Zodra een proces gevalideerd is, worden er meetpunten ingebouwd om op te volgen of dat proces onder controle blijft, en of de bloedproducten die hieruit voortkomen voldoen aan de vooropgestelde kwaliteitscriteria.

Waarom ISO niet voldoet ISO is een internationale norm. Simpel gesteld garandeert ISO dat een firma of organisatie die deze ISO-norm draagt, drie zaken doet: ze zegt duidelijk wat ze produceert of aflevert, ze doet precies wat ze zegt, en ze kan het bewijzen. Alhoewel de ISO-norm ontegensprekelijk een bepaalde kwaliteitsgarantie biedt, voldoet deze norm niet aan de Europese richtlijn, die zegt dat elke bloedinstelling een kwaliteitssysteem moet toepassen op basis van de GMP-norm. Zo schrijft het ISO-kwaliteitssysteem niet voor dat de hoogste kwaliteit en veiligheid van de bloedproducten moet worden nagestreefd: de kwaliteit van de bloedproducten moet volgens ISO ‘slechts’ voldoen aan de vooraf door de organisatie of het bedrijf zelf gestelde eisen. ISO kan dus wel een basis vormen om verdere GMP-implementatie voor te bereiden, maar is op zich niet voldoende. Om die reden investeert de Dienst voor het Bloed

in het behalen van die norm. Op dit ogenblik wordt er binnen de Europese Unie door een werkgroep in detail vastgelegd hoe deze GMP-inspecties moeten plaatsvinden. Ook Rode KruisVlaanderen neemt actief deel aan dit EUBIS (European Blood Inspection) project. Er wordt gewerkt aan een uniforme standaard i.v.m. bloedveiligheid die een wederzijdse erkenning binnen Europa toelaat. Einddoel is om in 2010 te komen tot een handleiding waarin gezamenlijke criteria, standaarden, en lijsten voor de inspecties zijn opgenomen.

Wat is GMP? Good manufacturing practices (Goede Manier van Produceren) of GMP is een kwaliteitsborgingssysteem dat oorspronkelijk ontwikkeld werd voor de farmaceutische industrie, en nu ook op de bewerking van bloedproducten wordt toegepast. GMP stelt dat de kwaliteit van een product nooit helemaal kan vastgesteld worden door de samenstelling ervan te analyseren (helemaal op het einde van de productieketen). De kwaliteit kan alleen gewaarborgd worden als ook het hele productieproces, stap per stap, op een nauwkeurig voorgeschreven en gecontroleerde wijze wordt uitgevoerd. Bij GMP gaat het er dus om, dat nauwkeurig wordt vastgelegd hoe en onder welke omstandigheden een product wordt gemaakt: alle productiefases worden gecontroleerd en stap per stap gedocumenteerd. Zo kan men achteraf steeds, mocht er toch iets mis zijn met een bepaald product, achterhalen waar het mis is gegaan.

Meer info over dienst voor het bloed: jaarverslag.rodekruis.be.

78 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:57

Méér dan bloedafnames

stamcellen en weefselbanking

Patiënten met een bloedziekte zoals leukemie of een afwijking van het immuunsysteem kunnen geholpen worden met een stamceltransplantatie. Vroeger konden zij alleen geholpen worden met stamcellen uit beenmerg. Sinds enkele jaren kunnen echter ook stamcellen uit bloed en uit het navelstrengbloed van pasgeboren baby’s gebruikt worden. Kwaliteitsaccreditatie De Dienst voor het Bloed werkt nauw samen met een aantal ziekenhuizen voor de afname, bewerking en bewaring van stamcellen. Patiënten met een ziekte van het beenmerg kunnen behandeld worden door een stamceltransplantatie van zichzelf (autologe stamceltransplantatie) of door stamcellen van een donor (allogene stamceltransplantatie). In 2007 werden 164 afnameprocedures van stamcellen uit bloed uitgevoerd. Anderzijds werden 307 afnamen van stamcellen die elders werden afgenomen, in de Dienst voor het Bloed bewerkt en ingevroren voor langdurige bewaring. In 2007 trof Rode Kruis-Vlaanderen alle voorbereidingen voor het behalen van een JACIE-accreditatie. Deze accreditatie is een internationale kwaliteitsstandaard die de Dienst voor het Bloed wil behalen voor het bewerken, invriezen en bewaren van stamcellen. JACIE of Joint Accreditation Committee-ISCT & EBMT is een non-profitorganisatie die zorgt voor de evaluatie en de accreditatie van de transplantaties van hematopoïetische stamcellen (dit zijn stamcellen uit beenmerg) in Europa.

Diversiteitsproject voor navelstrengbloedbank Stamceltransplantatie met stamcellen uit navelstrengbloed is een therapie die wereldwijd in opmars is. In sommige landen is deze therapie al een standaardbehandeling voor kinderen en meer en meer ook voor volwassenen. De Vlaamse Liga ‘Kom op tegen Kanker’ keurde in 2007 de financiering goed voor het project ‘Voldoet de publieke navelstrengbloedbank van Rode KruisVlaanderen aan de transplantatiebehoefte in Vlaanderen?’, dat Rode Kruis-Vlaanderen indiende.

Omdat anderstalige moeders het ziekenhuis vaak sneller verlaten en omwille van taalbarrières tussen de bloedbank en anderstalige moeders gaan er soms geschikte navelstrengbloedeenheden van de allochtone bevolking verloren. Het diversiteitsproject wil, door een grotere flexibiliteit in taal en door opvolging bij de patiënt aan huis, de genetische diversiteit van de navelstrengbloedbank verhogen. Eind 2007 bedroeg het aantal opgeslagen eenheden in de navelstrengbloedbank van Rode KruisVlaanderen 1.400. In 2007 werden er daarvan 7 navelstrengbloedeenheden gebruikt voor het uitvoeren van een stamceltransplantatie bij een patiënt.

Studie naar haalbaarheid weefselbanking Bloed- en weefselbankactiviteiten hebben tal van raakpunten: net zoals bloed zijn weefsels producten van menselijke oorsprong die donoren vrijwillig en anoniem afstaan voor transplantatie. Voor beide activiteiten legt de Europese Unie dezelfde kwaliteitsvereisten op. Daarom wordt het, zoals voor de bloedinzamelingen 30 jaar geleden, steeds moeilijker en duurder om weefselbankactiviteiten op kleine schaal te verrichten. Begin 2007 onderzocht Rode Kruis-Vlaanderen daarom in hoever weefsel- en celbanking in Vlaanderen een opdracht kan zijn voor de Dienst voor het Bloed. Hiertoe werden enquêtes gehouden bij de meeste actoren op het terrein in Vlaanderen. Uit de studie bleek dat de Dienst voor het Bloed aanzien wordt als een geschikte instantie voor de uitbating van weefselbanken. Er bestaat immers een uitgesproken synergie tussen bloed- en weefselbanking. Bovendien staat de sector voor een ingrijpende professionalisering, met doorgedreven kwaliteitsborging en schaalvergroting

BLOEDVOORZIENING 79


9/05/2008 11:33:57

als belangrijkste aspecten. Rode Kruis-Vlaanderen heeft op beide uitdagingen nu al een duidelijk antwoord. In vele landen is de combinatie van bloed- en weefselbanking trouwens courant. Op 7 december 2007 organiseerde de Dienst voor het Bloed het symposium ‘Weefselbanking in Vlaanderen: uitdagingen voor de toekomst’. Hiermee werd het initiatief van Rode Kruis-Vlaanderen om in de toekomst weefselbanken te ontplooien en te beheren, officieel aangekondigd. Meer dan zestig deelnemers, waarvan velen uit de sector, maakten er kennis met de navelstrengbloedbank van Rode

Kruis-Vlaanderen, en kregen info over de toekomstplannen in verband met weefselbanking. Daarnaast gaven drie internationale sprekers een uiteenzetting over regelgeving, standaarden en toepassingen van weefselbankactiviteiten binnen een bloedinstelling. Rode Kruis-Vlaanderen wenst in de toekomst stapsgewijs activiteiten te ontplooien op het terrein van weefselbanken. Deze activiteiten hoeven niet de volledige activiteitsketen te omvatten van explantatie tot en met implantatie van weefsels. Ziekenhuizen kunnen ook voor een deelaspect beroep doen op de expertise van Rode

Kruis-Vlaanderen. Deze situeert zich vooral op het biologistieke vlak en op het vlak van kwaliteit. Rode Kruis-Vlaanderen hoopt in de nabije toekomst wettelijk erkend te worden voor weefselbankactiviteiten. Hiervoor is de omzetting van de Europese richtlijn 2004/23/EG, die de regelgeving voor weefselbanken voorschrijft, in Belgische wetgeving noodzakelijk.

Hoogtechnologische labo’s

DNA-tests bij zeldzame bloedgroepen en transplantaties

Op het oppervlak van een rode bloedcel komen meer dan 270 bloedgroepantigenen voor, die gegroepeerd worden in 26 bloedgroep-‘families’ zoals het ABO-systeem of het resussysteem. De kennis van het bloedgroeptype van een patiënt is essentieel om transfusiereacties te vermijden bij het toedienen van bloedproducten. Serologische tests voor het bloedgroeptype gebeuren standaard, maar voor sommige patiënten zijn deze tests onvoldoende en moeten er ook bijkomende DNA-tests uitgevoerd worden. Ook deze tests worden in de labo’s van het Rode Kruis uitgevoerd. Internationale kwaliteitsaccreditatie voor DNA-tests Vóór een bloedtransfusie wordt vooral de overeenkomst tussen donor en ontvanger nagekeken voor het ABO- en het resusbloedgroepensysteem, omdat een ‘incompatibiliteit’ voor deze bloedgroeptypes de meest gevaarlijke transfusiereacties veroorzaakt. De tests die hiervoor reeds decennia gebruikt worden, zijn gebaseerd op antistoffen die heel specifiek één bloedgroeptype ‘herkennen’. We noemen ze serologische tests. Deze tests zijn soms echter niet

betrouwbaar als er andere antistoffen aanwezig zijn die de test verstoren: 1. Ná een bloedtransfusie ontwikkelt de ontvanger van bloed soms antistoffen tegen de rode bloedcellen die hij/zij heeft gekregen. Daardoor loopt hij/zij bij een nieuwe bloedtransfusie meer risico dat het lichaam het donorbloed zal afbreken waardoor het tekort aan rode bloedcellen blijft. Ook de kans op een transfusiereactie is hoog. 2. Bij auto-immuunziekten (aandoeningen waarbij het immuun-

systeem van de patiënt bepaalde weefsels van haar eigen lichaam ‘aanvalt’) zijn er soms auto-antistoffen aanwezig. Bij deze patiënten is het van groot belang om een correcte bloedgroeptypering te verrichten: identiek bloed toedienen (wat de bloedgroepantigenen betreft), is immers sneller en efficiënter om de bloedarmoede te corrigeren. Om voor deze patiënten een geschikt bloedzakje te vinden, heeft Rode Kruis-Vlaanderen hoogtechnologische laboratoriumtests op punt gesteld. Het betreft tests

80 BLOEDVOORZIENING


9/05/2008 11:33:58

voor de moleculaire bepaling van ABO, RhD en de rode bloedgroepantigenen RhCc, RhEe, Kk, MNSs, Fy(a,b) en Jk(a,b). Het zijn de zogeheten ‘DNA-tests’. Ook voor de bloedgroepbepaling van patiënten die recent een transfusie ondergingen, zijn de serologische tests niet altijd betrouwbaar: de tests kunnen immers geen onderscheid maken tussen de rode bloedcellen van de patiënt zelf en de rode bloedcellen van de donor. Met de DNA-tests is ook dit echter geen probleem omdat er bij een rode bloedcellentransfusie geen DNA-overdracht plaatsvindt. Op deze manier kunnen we het transfusieadvies correct bijsturen voor patiënten die meerdere transfusies na elkaar nodig hebben. In oktober 2007 heeft de Dienst voor het Bloed met de DNA-tests succesvol deelgenomen aan de externe kwaliteitscontrole georganiseerd door Instand e.V. (Society for Promotion of Quality Assurance in Medical Laboratories e.V.). Dankzij deze DNA-tests heeft de Dienst voor het Bloed in 2007 voor ruim 400 patiënten een beter, in sommige gevallen levensreddend, transfusieadvies kunnen geven.

Basis voor centralisatie HLA-labo’s In 2007 ging Rode Kruis-Vlaanderen van start met een centraal laboratorium voor histocompatibiliteit en immunogenetica (kortweg HILA). Dit nieuwe laboratorium zal de huidige activiteiten van de HLA-laboratoria (Antwerpen, Gent en Leuven) en het moleculair diagnostische laboratorium immunohematologie (Jette) omvatten en zal gevestigd zijn op de terreinen van de hoofdzetel van Rode Kruis-Vlaanderen in Mechelen. Met dit centrale HILA-laboratorium wil de Dienst voor het Bloed een betere service aanbieden en verhoogde kwaliteit nastreven door een doorgedreven professionalisering van een uitgebreid team medewerkers. De HLA-labo’s en het toekomstige HILA-labo leveren bloedproducten op maat voor specifieke patiënten. Dit doen ze o.a. door bloedgroepbepalingen en kruisproeven uit te voeren. Anderzijds leveren ze diensten voor orgaantransplantatie (nier, lever, long, hart...) en voor stamceltransplantatie (beenmerg, perifere stamcellen, navelstrengbloed). In mindere mate leveren ze ook diensten in het kader van ziekteassociaties en bloedplaatjesimmunologie. Om aan de vraag te kunnen voldoen en ook steeds beschikbaar te zijn om compatibiliteitstests uit te voeren, beschikken de vier labo’s over 24 uur op 24 permanentie.

BLOED 81


9/05/2008 11:34:02


9/05/2008 11:34:13

Ondersteuning achter de schermen.

Centraal ondersteunende diensten . Personeelszaken. Talent met passie voor mensen . Communicatie & Werving. Informatiedoorstroming essentieel . ICT. Inhaalbeweging dankzij vijfjarenplan . Aankoop & Logistiek. Efficiënte aankoop voor maximale hulp

84 86 88 89

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN 83


9/05/2008 11:34:16

Personeelszaken

Talent met passie voor mensen

De meer dan 1.300 werknemers van Rode Kruis-Vlaanderen staan dagelijks ten dienste van de bevolking en onze vrijwilligers. Rode Kruis-Vlaanderen wil binnen de sector dé referentiewerkgever worden, waar getalenteerde werknemers er op een efficiënte en gepassioneerde manier voor zorgen dat de doelstellingen van het Rode Kruis gerealiseerd kunnen worden. Personeelsbestand Rode Kruis-Vlaanderen telde eind 2007 1.325 werknemers, samen goed voor 1.081 VTE’s (voltijdse equivalenten). De afgelopen vier jaar (2005-2007) is het aantal VTE’s met meer dan 10 % gestegen. Voor de kernactiviteiten van de Dienst voor het Bloed en de Humanitaire Diensten bedraagt de toename aan VTE’s zelfs respectievelijk 14 en 8 %. De groei bij de Centraal Ondersteunende Diensten bedraagt 2,7 %.

Aantrekken talent Rode Kruis-Vlaanderen gaat actief op zoek naar nieuwe getalenteerde collega’s, die hun talent én engagement willen ontplooien binnen onze organisatie. Door deelname aan jobbeurzen, actieve benadering van laatstejaarsstudenten en advertenties in de media wil Rode Kruis-Vlaanderen zich profileren als een referentiewerkgever en de meest getalenteerde kandidaten aantrekken.

Sociaal overleg Rode Kruis-Vlaanderen gelooft in een constructief sociaal overleg. De overlegorganen zullen vanaf

2008 per gemeenschap georganiseerd worden, dus apart voor de Vlaamse en de Franstalige Gemeenschap. Dit zal het overleg dichter bij de werknemers van elke gemeenschap brengen.

Informatiedoorstroming naar personeel Informatie is motivatie. Daarom besteedt Rode Kruis-Vlaanderen veel aandacht aan de informatiedoorstroming naar de werknemers. Via infolunches, de maandelijkse personeelsnieuwsbrief ‘Nieuwskriebels’ en een jaarlijks personeelsfeest worden personeelsleden geïnformeerd over het reilen en zeilen binnen de organisatie. Nieuw in 2007 was het ‘Ontbijt met Philippe’, waarbij werknemers de kans krijgen om te ontbijten met de gedelegeerd bestuurder van Rode Kruis-Vlaanderen. In 2007 kregen personeelsleden van de vier bloedtransfusiecentra, de Humanitaire Diensten - Nationaal, de dispatching, de Ziekenwagendienst, Aankoop en Logistiek, Financiën, ICT en Personeelszaken de kans om persoonlijk met de gedelegeerd bestuurder kennis te maken en om vragen en problemen aan te kaarten.

84 ONDERSTEUNENDE DIENSTEN


9/05/2008 11:34:16

Tewerkstellingsevolutie aantal werknemers

Tewerkstellingsevolutie aantal VTE’s*

47 5 53 6 77

42 8 52 2 83

42 3 52 0 77

41 7 49 6 75

66 9 56 9 87

62 7 57 5 85

62 3 57 6 78

62 0 53 7 85

* Voltijdse equivalenten

500

Dienst voor het Bloed

400

400

Humanitaire Diensten

300

300

200

200

100

100

07 20

06 20

05 20

04

Centraal Ondersteunende Diensten

20

20

20

20

20

07

600

500

06

600

05

700

04

700

Totaal 2007: 1088 VTE’s

Totaal 2007: 1325 werknemers

Reden van vertrek personeelsleden 2005 - 2007 4% 3%

Einde contract

34 %

Brugpensioen Ontslag door werkgever

41 %

Ontslag door werknemer Pensioen / overlijden 7%

Medische reden

11 %

Over de hele periode 2005-2007 verlieten 658 werknemers de organisatie. Daarmee bedraagt het jaarlijkse verlooppercentage over deze periode 16,9 %. De grafiek toont procentueel welke de redenen waren voor vertrek. In 2007 verlieten 266 personen de organisatie. In de periode 2005-2007 werden jaarlijks gemiddeld 26 mensen ontslagen. Het gedwongen verloop (ontslag door werkgever) bedraagt gemiddeld 11 % van alle vertrekkers (zie grafiek hierboven) en vertegenwoordigt dus 2 % van het personeelsbestand, t.o.v. 3,49 % voor de totale non-profitsector. Aandeel mannen en vrouwen bij werknemers van Rode kruis-vlaanderen in 2007

Aantal werknemers per leeftijdscategorie in 2007

34 %

19 % 27 %

66 %

< 30 jaar 30-40 jaar

Man

40-50 jaar

Vrouw

> 50 jaar 22 % 32 %

In detail per onderdeel: • Dienst voor het Bloed: 19 % mannen, 81 % vrouwen • Humanitaire Diensten: 47 % mannen, 53 % vrouwen • Centraal Ondersteunende Diensten: 66 % mannen, 34 % vrouwen



9/05/2008 11:34:16

Communicatie & Werving

Informatiedoorstroming essentieel

Snelle communicatie tussen alle geledingen van de organisatie en transparantie over onze realisaties naar de buitenwereld toe, is een topprioriteit. Deskundigheid, efficiëntie en transparantie: dat is wat Rode Kruis-Vlaanderen typeert. We willen dit dus ook aan iedereen vertellen. Toch zijn het maar middelen. Want hoe beter, efficiënter, transparanter we werken, hoe meer mensen we kunnen helpen: efficiëntie met een hart.

Informatiedoorstroming naar vrijwilligers

Ondersteuning Rode Kruisafdelingen

De centraal ondersteunende dienst Communicatie & Werving besteedde in 2007 extra veel aandacht aan een goede informatiedoorstroming naar de vrijwilligers en de plaatselijke afdelingen. Ruim 2.800 vrijwilligers met een verantwoordelijke functie kregen een eigen Rode Kruis-mailadres, waarlangs snel gecommuniceerd kan worden. Deze adressen raakten in 2007 sterk ingeburgerd en werden intensief gebruikt.

Fondsen werven voor de afdeling, een communicatiebeleid uitwerken, het lokale publiek informeren: deze taken liggen op lokaal vlak bij de afdelingsverantwoordelijke Communicatie & Werving. Hij/zij staat er echter niet alleen voor. In 2007 werd werk gemaakt van een gloednieuwe opleiding ‘Communicatie & Werving’ die alle aspecten van de taak belichtte. Bovendien kunnen de afdelingen ook steeds terecht voor advies bij de centraal ondersteunende dienst Communicatie & Werving.

De nieuwe vrijwilligerswebsite biedt alle vrijwilligers een schat aan (actuele) informatie en de e-nieuwsbrief voor vrijwilligers brengt maandelijks meer dan 9.000 geregistreerde vrijwilligers op de hoogte van het laatste Rode Kruisnieuws.

We werkten ook een programma uit waarmee afdelingen vanaf 2008 zelf een website kunnen opbouwen en beheren (‘sitebuilder’).

14-daagse stickerverkoop Rode Kruis-Vlaanderen sloot de 14-daagse stickerverkoop 2007 af met een opbrengst van 2.850.000 euro. De stickerverkoop is de belangrijkste inkomstenbron voor de plaatselijke Rode Kruisafdelingen. 1 op de 4 Vlaamse huisgezinnen heeft een sticker gekocht. Voor het eerst in 25 jaar stond er geen stripfiguur of Bekende Vlaming op de sticker. De vrijwilligers stonden deze keer écht centraal. De stickers, voor de gelegenheid opgemaakt in twee verschillende versies, toonden de Rode Kruisvrijwilligers als superhelden die zich belangeloos inzetten voor de medemens.

Het vrijwilligersmagazine inZ bereikt driemaandelijks alle 14.000 vrijwilligers.



9/05/2008 11:34:22

Jaarlijks verwelkomt Rode Kruis-Vlaanderen alle vrijwilligers voor een Fiesta van formaat. In 2007 vond deze vrijwilligersdag plaats in Plopsaland in De Panne. Ruim 10.000 vrijwilligers en hun familieleden genoten er van de Rode Kruissfeer en de pretparkattracties.

Motivatie Inzicht in de motivaties van schenkers, vrijwilligers en donoren is erg belangrijk om onze acties zo sterk mogelijk te maken en te laten aansluiten bij de behoeftes en verwachtingen. Daarom besteedt Rode Kruis-Vlaanderen veel aandacht aan eigen, toegepast marktonderzoek. Onder andere de campagne ‘Bloed geven doet leven’ is gebaseerd op dit onderzoek.

Communicatie naar het grote publiek De operationele activiteiten van Rode Kruis-Vlaanderen kwamen in 2007 uitgebreid aan bod op tv, radio en in de kranten. Ook via www.rodekruis.be kan iedereen onze acties en realisaties op de voet volgen. In totaal kreeg onze website 657.616 bezoekers over de vloer in 2007 en de trend is stijgend.

Ook in 2007 besteedden we veel aandacht aan een professionele uitvoering van drukwerken en audiovisuele reportages: denk maar aan het jaarverslag 2006, het boek ‘Help! Eerste hulp voor iedereen’ en de beelden die het Rode Kruisvideoteam geschoten heeft in Namibië voor Music for Life en die o.a. door de VRT werden aangewend voor een reportage in Koppen.

Aandacht voor maatschappelijke solidariteit bij bedrijven Rode Kruis-Vlaanderen nam in 2007 het initiatief voor Solidaritest®, een uniek project met een signaalfunctie naar bedrijven om te investeren in maatschappelijke solidariteit (zie blz. 107). Solidaritest® krijgt de steun van de bedrijfswereld, de academische wereld, de overheid en de Nationale Loterij.



9/05/2008 11:34:29

ICT

Inhaalbeweging dankzij vijfjarenplan

Strategie 2010 vergroot de deskundigheid van Rode Kruis-Vlaanderen. Ook de professionalisering van ICT maakt daar onlosmakelijk deel van uit. Bij de meeste activiteiten van Rode Kruis-Vlaanderen spelen ICT-toepassingen (informatie- en communicatietechnologie) een erg belangrijke rol. Denk maar aan de bloedinzamelingen of internationale of nationale hulpacties. Rode Kruismedewerkers moeten steeds op een performante ICT-ondersteuning kunnen rekenen. Daarom ontwikkelde de centraal ondersteunende dienst ICT een vijfjarenplan dat een efficiëntere ICT nastreeft. De activiteiten van Rode KruisVlaanderen zijn legio, net zoals de ICT-toepassingen die doorheen de jaren ontwikkeld en geïmplementeerd werden. Vier jaar geleden fusioneerden de Centraal Ondersteunende Diensten van de Humanitaire Diensten van Rode Kruis-Vlaanderen en de Dienst voor het Bloed. Beide entiteiten hadden echter een uiteenlopende ICT-ondersteuning opgebouwd. Om beide architecturen samen te voegen, werd een vijfjarenplan opgesteld, waarvan nu al een groot deel in werking is getreden. Consolidatie, centralisatie, virtualisatie en uniformisatie zijn de vier sleutelwoorden van dit plan. De hele werking van de ondersteunende dienst ICT is beschreven in procedures die strikt worden nageleefd.

Nieuwe ICT-infrastructuur Rode Kruis-Vlaanderen investeerde in 2007 sterk in een nieuwe infrastructuur: onder andere het computerpark en het serverpark werden vernieuwd. We stapten ook zoveel mogelijk over naar totaaloplossingen om een kenniscontinuïteit te verkrijgen, maar ook om de businesscontinuïteit te garanderen. We kochten twee nieuwe fundamentele toepassingen aan voor de Dienst voor het Bloed. Zij spelen een erg belangrijke rol bij het behalen van de kwaliteitsnormen (GMP, zie blz. 78). O.a. de hele weg van het bloed – van donor tot patiënt – zal door de toepassingen gevolgd worden en ze zullen bijdragen aan een goed Donor Relationship Management. In combinatie met an-

dere applicaties zullen ze het o.a. gemakkelijker maken om donoren selectief op te roepen, om donoren te bedanken voor hun gift en om gekende donoren te motiveren om bloed te blijven geven.

99,995 % bedrijfscontinuïteit Voor de kritische activiteiten van Rode Kruis-Vlaanderen, zoals bloedvoorziening, is bedrijfscontinuïteit van kapitaal belang. Om de bedrijfscontinuïteit te garanderen, werd er een identieke kopie van de ICT-infrastructuur van de centrale diensten in Mechelen opgesteld in het bloedtransfusiecentrum van Leuven. Als er zich ergens een geval van overmacht voordoet, neemt de kopie het over.



9/05/2008 11:34:29

Aankoop & Logistiek

Efficiënte aankoop voor maximale hulp

Door kostenbeheersing in de aankoop en logistiek kunnen we meer geld inzetten voor onze activiteiten. Aankoop bloedzakken Rode Kruis-Vlaanderen werkt voortdurend aan kostenbeheersing. In 2007 werd onder meer het contract voor de aankoop van de bloedzakken opnieuw onderhandeld. Rode Kruis-Vlaanderen koopt jaarlijks ongeveer 350.000 bloedzakken aan. De leverancier van bloedzakken is dus één van de belangrijkste voor Rode Kruis-Vlaanderen. Door onderhandeling realiseerden we een korting van 980.000 euro op jaarbasis.

Verzekeringen herbekeken Het voorbije jaar werd een grondige audit uitgevoerd op alle verzekeringen van Rode Kruis-Vlaanderen. Naast een aantal kleinere verzekeringen beschikt Rode Kruis-Vlaanderen immers over meerdere zeer grote polissen, zoals ‘lichamelijke ongevallen’ voor al onze vrijwilligers, ‘burgerlijke aansprakelijkheid’ voor Rode Kruis-Vlaanderen, verzekering van onze ‘vloot aan voertuigen’, verzekering ‘brandschade’ en verzekering ‘transport van goederen’. Deze audit heeft enerzijds geleid tot een modernisering van de polissen en anderzijds tot de uitbreiding van de bestaande waarborgen (hogere dekkingen). Tegelijk zijn ook de door Rode Kruis-Vlaanderen te betalen premies substantieel verminderd. Daar waar Rode Kruis-Vlaanderen in het verleden een totale jaarlijkse premiemassa betaalde van ongeveer 1,4 miljoen euro werd dit bedrag dankzij dit project gereduceerd tot ongeveer 1 miljoen euro, een besparing dus van ongeveer 28,5 %. Het bespaarde geld kan Rode Kruis-Vlaanderen nu rechtstreeks besteden aan zijn activiteiten, nationaal en internationaal. Echte efficiëntie met een hart, dus.



9/05/2008 11:34:30


9/05/2008 11:34:44

Sterke

structuren.

Organisatie en beleids- en bestuursorganen . Rode Kruis-Vlaanderen binnen de Rode Kruisbeweging . De organisatiestructuur van Rode Kruis-Vlaanderen: Organogram . Organisatie van het stuur- en controleniveau . Organisatie van het operationele niveau

92 93 96 97

ORGANISATIE 91


9/05/2008 11:34:49


binnen de Rode Kruisbeweging

Rode Kruis-Vlaanderen is actief in heel Vlaanderen en voert zeer verscheiden activiteiten uit. We streven naar optimale organisatiestructuren zodat vrijwilligers en personeelsleden maximale mogelijkheden krijgen om hun opdrachten te realiseren. Op beleids- en bestuursvlak wordt dit verzoend met de principes van deugdelijk bestuur (corporate governance). De Vlaamse schakel van het Internationale Rode Kruis Rode Kruis-Vlaanderen is een onafhankelijke organisatie en maakt via het Belgische Rode Kruis deel uit van het Internationale Rode Kruis. De Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen (IFRC) coördineert de activiteiten van de 186 nationale verenigingen in vredestijd. Het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC) coördineert de Rode Kruisactiviteiten in conflictgebieden. Wereldwijd zijn 100 miljoen Rode Kruisvrijwilligers actief.

Rode Kruis-Vlaanderen binnen de Belgische structuur Het Belgische Rode Kruis heeft een federale structuur. Dit betekent dat de dienstverlening en de activiteiten van de gemeenschappen autonoom zijn. Rode KruisVlaanderen en de Franstalige vleugel van het Belgische Rode Kruis bepalen elk hun eigen koers, gericht op de hoogste noden in hun gemeenschap. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kent een bijzondere regeling. Een aantal activiteiten zijn er gemeenschappelijk aan de Vlaamse en de Franstalige gemeenschap en zijn bijgevolg tweetalig, zoals de hulpverlening bij rampen. De eerstehulpcursussen voor de bevolking zijn dan weer gemeenschapsgebonden en worden apart georganiseerd. De Duitstalige Ge-

meenschap kan beroep doen op de diensten en de infrastructuur van de Franstalige Gemeenschap.

Op 7 december heeft de Raad van Bestuur van Rode Kruis-Vlaanderen kennis genomen van het besluit van H.K.H. Prinses Astrid, om zich niet opnieuw kandidaat te stellen als Nationale Voorzitter van het Belgische Rode Kruis. De hele organisatie en alle vrijwilligers van Rode Kruis-Vlaanderen bedanken haar voor haar jarenlange inzet. De voorzitters van de beide gemeenschappen namen vanaf 1 januari 2008, zoals in de statuten voorzien, samen het mandaat van Nationale Voorzitter op.

De structuren binnen Rode Kruis-Vlaanderen Het Rode Kruis werkt dicht bij de mensen. Alleen al in Vlaanderen zijn er 256 plaatselijke afdelingen. Rode Kruis-Vlaanderen telt 14.000 vrijwilligers. Zij sporen binnen het werkgebied van hun afdeling de noden op en spelen daarop in. Als werkgebied kan een afdeling een gemeente, een stad, een deelgemeente of een groep gemeenten hebben. De afdelingen zijn gegroepeerd in 16 regio’s en 5 provincies.

beleid van het Rode Kruis. De regio- en provincievoorzitters vertegenwoordigen de afdelingen binnen het hoogste leidende orgaan van Rode Kruis-Vlaanderen: de Gemeenschapsraad. Deze raad bepaalt het algemene beleid. Een 170-tal personeelsleden ondersteunen vanuit de centrale diensten en de provinciale zetels de activiteiten van de vrijwilligers in Vlaanderen. Zij organiseren opleidingen en bijscholingen, volgen de technische evoluties op de voet, kopen kwalitatieve hulpmiddelen aan… Zo’n 900 andere personeelsleden voeren taken uit die door hun aard niet door vrijwilligers kunnen worden uitgevoerd. De meesten werken voor de Dienst voor het Bloed in de bloedtransfusiecentra. Zij zorgen er voor de afname, controle, verwerking en distributie van bloed en afgeleide producten. Ook de opvangcentra voor asielzoekers worden door talrijke personeelsleden draaiende gehouden. Een beperkter aantal personeelsleden werkt ook in ziekenwagendiensten met 24 uur op 24-permanentie. Rode Kruis-Vlaanderen zendt jaarlijks ook een 20-tal gespecialiseerde personeelsleden op missie naar het buitenland.

De ruggengraat van het Rode Kruis zijn de vrijwilligers. Het is dus niet meer dan normaal dat zij een belangrijke stem hebben in het

92 ORGANISATIE


9/05/2008 11:34:49

Organogram

Organisatiestructuur van Rode Kruis-Vlaanderen IFRC

ICRC

Internationale Federatie van rode kruisen rode halve maanverenigingen = 186 nationale verenigingen = 100 miljoen vrijwilligers

Internationale rode kruiscomité

BELGISCHE RODE KRUIS

operationeel niveau

STUUR- en controleniveau

RODE KRUIS-vlaanderen Voorzitter: Christ’l Joris

Belgisches Rotes Kreuz Deutschsprachige gemeinschaft

Gemeenschapsraad

raad van bestuur

raad van bestuur

dienst voor het bloed

humanitaire diensten

Gedelegeerd bestuurder Prof. dr. Philippe Vandekerckhove

directiecomité

directiecomité

dienst voor het bloed


4 bloedtransfusiecentra 4 donorcentra

5 provincies 16 regio’s 256 afdelingen 11 opvangcentra

Dienst voor het bloed


ondersteunende diensten

croix-rouge de belgique communauté francophone

BELGISCHE Rode kruisbrussel hoofdstad 18 plaatselijke afdelingen

Meer informatie over de organen binnen het stuur- en controleniveau en binnen het operationele niveau vindt u hierna.

ORGANISATIE 93


9/05/2008 11:34:51

Drie onderdelen binnen Rode Kruis-Vlaanderen

beleid en het naleven van de principes van deugdelijk bestuur.

Rode-Kruis-Vlaanderen bestaat uit drie onderdelen: de Humanitaire Diensten, de Dienst voor het Bloed en de Ondersteunende Diensten.

Het beslissingsrecht van de vrijwilligers wordt georganiseerd volgens een systeem van getrapte democratie, waarbij de vrijwilligers vertegenwoordigd worden door gemandateerde verkozenen. Daarnaast zorgen efficiënte en transparante besluitvormingsprocessen, duidelijk afgelijnde verantwoordelijkheden in lijn met de wettelijke bepalingen en inspraak van maatschappelijke belanghebbenden (stakeholders) voor het naleven van de principes van deugdelijk bestuur.

De Humanitaire Diensten omvatten het geheel van de activiteiten van Rode Kruis-Vlaanderen, met uitzondering van de activiteiten eigen aan de Dienst voor het Bloed. De Dienst voor het Bloed omvat het geheel van de activiteiten van Rode Kruis-Vlaanderen die verband houden met het inzamelen en het bereiden van bloed, plasma en weefsels. De ondersteunende centrale diensten ondersteunen beide onderdelen.

Vrijwilligersorganisatie met deugdelijk bestuur De bestuurs- en beleidsorganisatie van Rode Kruis-Vlaanderen verzoent twee belangrijke uitgangspunten: het beslissingsrecht van de vrijwilligers over het algemeen

drie bestuursniveaus Binnen Rode Kruis-Vlaanderen zijn er drie bestuursniveaus met bijbehorende bestuursorganen: het centrale niveau (Gemeenschapsraad en Raad van Bestuur), het provinciale niveau (Provincieraad, Provinciale Vergadering, het Regiocomité) en het lokale niveau (Afdelingscomité).

De Gemeenschapsraad en de Raden van Bestuur vormen samen het ‘stuur- en controleniveau’ binnen Rode Kruis-Vlaanderen. De Gemeenschapsraad heeft de volle bevoegdheid voor het vastleggen van de principes betreffende algemeen beleid en strategie; de Raden van Bestuur hebben de volle bevoegdheid voor het verwezenlijken van de doelstellingen binnen dit kader. Onder dit ‘stuur- en controleniveau’ bevindt zich het ‘operationele niveau’. Rode Kruis-Vlaanderen telt drie operationele niveaus met bijbehorende organen: het centrale niveau (Directiecomités), het provinciale niveau (Provinciecomité, Regiocomité) en het lokale niveau (Afdelingscomité).

Mandaten van vier jaar Alle mandaten binnen Rode KruisVlaanderen hebben een duurtijd van vier jaar.

Rode Kruis-Vlaanderen is lid van volgende organisaties en samenwerkingsverbanden: Internationaal • Red Cross/European Union Office • EBA (European Blood Alliance) In België • Belgian Resuscitation Council • Belgisch Comité voor Hulp aan vluchtelingen • Confederatie voor Social Profit Ondernemingen (CSPO) • Hoge Raad voor Vrijwilligerswerk • Nationale Raad voor Dringende Geneeskundige Hulpverlening • Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving In Vlaanderen • Coprogram • Verso • Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie • Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk

94 ORGANISATIE


9/05/2008 11:34:51

Een kwestie van solidariteit met de hulpbehoevenden

Waarom Rode Kruis-Vlaanderen vragende partij is voor aparte rechtspersonen binnen het Belgische Rode Kruis

Het streven naar verschillende rechtspersonen is voor Rode Kruis-Vlaanderen een kwestie van efficiëntie en optimale solidariteit. Hoe efficiënter we werken, hoe meer middelen er zijn voor de hulpbehoevenden. Het is dus geen communautair dossier zoals dit soms wordt voorgesteld.

Het Belgische Rode Kruis bestaat uit een Vlaamse en een Franstalige gemeenschap1 . Beide gemeenschappen zijn sinds 1972 operationeel volledig onafhankelijk van elkaar en bepalen een eigen beleid voor het gebied waarin ze werken. Daardoor zijn ze in de afgelopen 35 jaar op een andere manier geëvolueerd. Rode Kruis-Vlaanderen heeft bijvoorbeeld een Zorgbib, de Franstalige gemeenschap biedt dit niet aan. De Franstalige gemeenschap organiseert dan weer activiteiten die Rode KruisVlaanderen niet heeft. Beide gemeenschappen zijn dus operationeel onafhankelijk. Toch werken ze nog altijd als één enkele rechtsperoon. De juridische structuur werd dus nooit aangepast aan de werkelijkheid. Dit zorgt steeds opnieuw voor juridische en bestuurlijke problemen. De bestuurders van beide gemeenschappen kunnen bijvoorbeeld verantwoordelijk worden gesteld voor beslissingen die in de andere gemeenschap worden genomen en waarvan ze zelfs geen weet hebben. Deze situatie is niet vol te houden en in tegenspraak met deugdelijk bestuur. De passende oplossing voor deze situatie is het creëren van meerdere rechtspersonen, onder de gemeenschappelijke koepel van het Belgische Rode Kruis, zodat beslissingsmacht en verantwoordelijkheid op dezelfde plaats liggen. Zo kan elke gemeenschap haar acties naar eigen inzicht, ritme en draagkracht uitvoeren, er zelf verantwoording voor afleggen, en er ook zelf de vruchten (vooruitgang en efficiëntie in dienstverlening) van plukken. Voor Rode Kruis-Vlaanderen is dit géén communautair dossier. Voor ons draait alles rond efficiëntie 1

in hulpverlening, maar dan wel efficiëntie met een hart. Hoe efficiënter de structuren en de werking, hoe méér middelen er kunnen worden aangewend voor de zwakkeren in onze samenleving. Er zal steeds solidariteit bestaan binnen het Belgische Rode Kruis. Die solidariteit moet, zoals in elke organisatie met een centrale koepel, gebaseerd zijn op transparante afspraken tussen de verschillende rechtspersonen, en op beleidsverantwoordelijkheid en financiële verantwoordelijkheid van iedere juridische entiteit. Rode Kruis-Vlaanderen wil prioritair ook zijn eigen Dienst voor het Bloed onderbrengen in een afzonderlijke rechtspersoon omwille van het intrinsiek hogere bedrijfsrisico van de bloedactiviteiten. Ook de Vlaamse Rode Kruisafdelingen worden beter in een aparte rechtspersoon ondergebracht. Zo respecteren we ten volle de eigen dynamiek van de afdelingen. Ook op niveau van bedrijfscontrole heeft dit voordelen: eventuele bemerkingen van de bedrijfsrevisor over de werking van een enkele afdeling worden zo niet meteen over de hele organisatie uitvergroot. Overheid en burgers verwachten dat organisaties, ook non-profit- en vrijwilligersorganisaties, professionele spelers zijn op hun terrein. Rode KruisVlaanderen heeft zich met Strategie 2010 (zie blz. 102) resoluut op de weg van professionalisering gezet. De resultaten van die inspanningen zijn te lezen in dit en vorige jaarverslagen. Aparte rechtspersonen zijn nu essentieel om verder een moderne en professionele dienstverlening te kunnen uitbouwen.

Eigenlijk telt het Belgische Rode Kruis drie gemeenschappen (zie blz. 92). De Duitstalige Gemeenschap heeft geen Gemeenschapsraad of Directiecomités.

ORGANISATIE 95


9/05/2008 11:34:51

Stuur- en controleniveau

Organisatie (situatie t.e.m. 1 mei 2008)

Gemeenschapsraad De Gemeenschapsraad is het hoogste beleidsorgaan van Rode KruisVlaanderen en wordt voorgezeten door de gemeenschapsvoorzitter. De raad bepaalt het algemeen beleid van Rode Kruis-Vlaanderen. De raad is samengesteld uit democratisch verkozen vertegenwoordigers van de 14.000 vrijwilligers en de 256 plaatselijke Rode Kruisafdelingen in Vlaanderen. Zo wordt erop toegezien dat het beleid van de organisatie bepaald wordt door de vrijwilligers. De Gemeenschapsraad draagt zorg om haar bevoegdheden op de meest effectieve en efficiënte wijze uit te oefenen. Hiertoe kan ze o.a. in haar schoot permanente of occasionele werkgroepen oprichten (zie blz. 98). De Gemeenschapsraad vergaderde in 2007 op 7 februari, 17 maart, 21 april, 23 juni, 20 juli, 29 september, 13 november en 15 december.

Leden van de Gemeenschapsraad Dirk Aerts, voorzitter adviescommissie DSI (mandaat tijdelijk neergelegd sinds 23 juni 2007) Marcel Asselberghs, voorzitter van het auditcomité Leopold Baute, wnd. gemeenschapsvoorzitter (van 17 maart 2007 t.e.m. 15 maart 2008) en provincievoorzitter Antwerpen André Brems, regiovoorzitter Mechelen Paul Broos, voorzitter medisch comité Frans Carsau, regiovoorzitter Noorderkempen Pol Casteleyn, regiovoorzitter Oost-Brabant Luc De Beukelaer, voorzitter adviescommissie DSI (a.i. sinds 23 juni 2007) Christ Declerck, regiovoorzitter Zuid-West-Vlaanderen Jean-Claude Heylens, regiovoorzitter West-Brabant (t.e.m. 31 december 2007) Dirk Huyghe, bestuurder Christ’l Joris, bestuurder, gemeenschapsondervoorzitter (van 17 maart 2007 t.e.m. 15 maart 2008), gemeenschapsvoorzitter (sinds 15 maart 2008) Guido Kestens, gemeenschapsvoorzitter (tot 17 maart 2007) Pieter Laekeman, regiovoorzitter Noord-West-Vlaanderen Geert Maelfait, gemeenschapspenningmeester Pierre Mattelaer, bestuurder, Dienst voor het Bloed Stef Meynendonckx, regiovoorzitter Taxandria Dieter Probst, voorzitter adviescommissie Jeugd Rode Kruis Joost Proesmans, provincievoorzitter Vlaams-Brabant Paul Ragé, voorzitter adviescommissie Hulpdienst Marcel Reynders, provincievoorzitter Limburg François Segers, regiovoorzitter West-Brabant (sinds 1 januari 2008) Yolanda Simons, voorzitter adviescommissie Zorgbib Freddy Snoeck, regiovoorzitter Dendermonde-Sint-Niklaas Diane Solon, voorzitter adviescommissie Communicatie Jan Standaert, voorzitter adviescommissie Internationale Samenwerking Laurette Steenssens, bestuurder, Dienst voor het Bloed (sinds 21 april 2007) Lut Swennen, voorzitter adviescommissie Sociale Hulpverlening Hugo Tant, regiovoorzitter Antwerpen Marjan Thijssen, regiovoorzitter Zuid-Limburg Vic Valgaeren, voorzitter adviescommissie Leergangen Raymond Van Ballaer, regiovoorzitter Midden-Limburg (sinds 17 maart 2007) Luc Van Hauwenhuyse, provincievoorzitter Oost-Vlaanderen Gilbert Van Laethem, bestuurder Humanitaire Diensten Guido Van Waeyenberge, voorzitter Brussel-Hoofdstad Pascal Van Waeyenberghe, regiovoorzitter Aalst-Oudenaarde Martial Vandamme, provincievoorzitter West-Vlaanderen Geert Vanlommel, regiovoorzitter Zuiderkempen Denis Verslype, regiovoorzitter Westhoek Pedro Vervliet, regiovoorzitter Gent-Eeklo (sinds 17 maart 2007)

Raden van Bestuur Binnen Rode Kruis-Vlaanderen zijn er twee Raden van Bestuur: één voor de Dienst voor het Bloed en één voor de Humanitaire Diensten. Deze Raden van Bestuur zorgen voor de uitvoering van het beleid en de beslissingen van de Gemeenschapsraad. Ze worden beide voorgezeten door de gemeenschapsvoorzitter. De Raden van Bestuur vergaderden op 11 januari, 8 maart, 17 maart, 13 april, 10 mei, 7 juni, 13 september, 25 oktober, 8 november en 6 december.

Leden van de Raden van Bestuur Marcel Asselberghs, voorzitter van het auditcomité Leopold Baute, wnd. gemeenschapsvoorzitter (van 17 maart 2007 t.e.m. 15 maart 2008), vertegenwoordiger provincievoorzitters in de Raad van Bestuur, Dienst voor het Bloed Dirk Huyghe, bestuurder Christ’l Joris, bestuurder, gemeenschapsondervoorzitter (van 17 maart 2007 t.e.m. 15 maart 2008), gemeenschapsvoorzitter (sinds 15 maart 2008) Guido Kestens, gemeenschapsvoorzitter (tot 17 maart 2007) Geert Maelfait, gemeenschapspenningmeester Pierre Mattelaer, bestuurder, Dienst voor het Bloed Laurette Steenssens, bestuurder, Dienst voor het Bloed (sinds 21 april 2007) Gilbert Van Laethem, bestuurder, Humanitaire Diensten Philippe Vandekerckhove, gedelegeerd bestuurder

Leden van de Raad van Bestuur Humanitaire Diensten met adviserende bevoegdheid Leopold Baute, provincievoorzitter Antwerpen Joost Proesmans, provincievoorzitter Vlaams-Brabant Marcel Reynders, provincievoorzitter Limburg Luc Van Hauwenhuyse, provincievoorzitter Oost-Vlaanderen (sinds 1 januari 2007) Guido Van Waeyenberge, ondervoorzitter Brussel-Hoofdstad Martial Vandamme, provincievoorzitter West-Vlaanderen

Comités van de Raden van Bestuur Binnen de schoot van de Raden van Bestuur zijn volgende comités opgericht: het auditcomité, het investeringscomité en het remuneratie- en benoemingscomité. Ze hebben het mandaat om gespecialiseerde aangelegenheden te analyseren en hierover verslag uit te brengen bij de Raden van Bestuur, om deze laatsten in staat te stellen beslissingen te nemen of hun toezichthoudende rol te vervullen.

Auditcomité De bevoegdheden van het auditcomité zijn het evalueren van de externe audit (commissarissen) en het organiseren en superviseren van de interne auditfunctie. Samenstelling: Marcel Asselberghs, bestuurder (voorzitter), Guido Kestens, gemeenschapsvoorzitter (tot 17 maart 2007), Christ’l Joris, gemeenschapsondervoorzitter (van 17 maart 2007 t.e.m. 15 maart 2008) en gemeenschapsvoorzitter (sinds 15 maart 2008) en Geert Maelfait (gemeenschapspenningmeester).

96 ORGANISATIE


9/05/2008 11:34:51

De interne auditfunctie is toevertrouwd aan de firma Deloitte en wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van Guido Vandervorst, partner. In 2007 werd door Deloitte de werking van het departement Financiën, de dienst Jeugd Rode Kruis, de afdelingen Berlaar en Beveren, en het facturatieproces van de Externe en HLAlaboratoria van de Dienst voor het Bloed geauditeerd. De externe audit (wettelijk revisoraat) is toevertrouwd aan de firma Ernst & Young en werd in 2007 uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van Rosita Van Maele, partner. Het auditcomité vergaderde in 2007 op 20 april, 27 september en 16 november.

Investeringscomité De bevoegdheden van het investeringscomité zijn het cash- en vermogensbeheer, leningen, investeringen en de afsluiting van de jaarrekening. Het Investeringscomité vergaderde in 2007 op 23 januari en 11 september.

Samenstelling: Geert Maelfait, gemeenschapspenningmeester (voorzitter), Gilbert van Laethem, bestuurder.

Remuneratie- en benoemingscomité De bevoegdheden van dit comité zijn het remuneratiebeleid en het daaraan gekoppeld performantiebeleid voor het personeel dat niet onderworpen is aan een CAO-regeling; de selectie, benoeming of herbenoeming van de leden van de bestuursorganen (behalve voor de adviescommissies, de provincie- en regiovoorzitters); de selectie, benoeming of herbenoeming van de gedelegeerd bestuurder en het directiepersoneel; de expertisematrix van de Raden van Bestuur en het daaruit bepalen van de ontbrekende competenties. Het remuneratie- en benoemingscomité vergaderde in 2007 op 22 juni, 17 oktober en 19 december. Samenstelling: Gilbert Van Laethem, bestuurder (voorzitter), Dr. Leopold Baute, bestuurder en wnd. gemeenschapsvoorzitter (van 17 maart 2007 t.e.m. 15 maart 2008) en Dirk Huyghe, bestuurder.

Operationeel niveau

Organisatie (situatie t.e.m. 1 mei 2008)

Directiecomités Er zijn twee Directiecomités, één voor de Humanitaire Diensten en één voor de Dienst voor het Bloed. De Directiecomités zijn verantwoordelijk voor het dagelijks en operationeel beheer van Rode Kruis-Vlaanderen. Ze nemen autonoom beslissingen over operationele kwesties, binnen de objectieven die door hun Raad van Bestuur zijn bepaald. De Directiecomités worden voorgezeten door de gedelegeerd bestuurder.

Directiecomité Humanitaire Diensten

(tot 10 augustus 2007); Michel Leduc, departementshoofd Communicatie; Lisette Loos, departementshoofd Aankoop en Logistiek (a.i. sinds 26 februari 2008); Jackie Pelst, departementshoofd Financiën en Ann Wynant, departementshoofd Personeelszaken (tot 30 april 2007). Het Directiecomité Dienst voor het Bloed vergaderde in 2007 op 16 januari, 13 februari, 13 en 27 maart, 24 april, 8 mei, 5 juni, 3 juli, 28 augustus, 25 september, 23 oktober en 4 en 18 december.

Adviesorganen

Samenstelling: Stemgerechtigde leden: Philippe Vandekerckhove, gedelegeerd bestuurder (voorzitter); Leopold Baute, provincievoorzitter Antwerpen; Joost Proesmans, provincievoorzitter Vlaams-Brabant; Marcel Reynders, provincievoorzitter Limburg; Martial Vandamme, provincievoorzitter West-Vlaanderen; Luc Van Hauwenhuyse, provincievoorzitter Oost-Vlaanderen en Guido Van Waeyenberge, ondervoorzitter Brussel-Hoofdstad.

Het Medisch Comité van de Dienst voor het Bloed

Niet-stemgerechtigde leden: Marc Biesemans, departementshoofd Personeelszaken (sinds 15 juli 2007); Lode De Maesschalck, coördinator Humanitaire Diensten - Nationaal (tot 18 februari 2008); Luc De Wever, coördinator Humanitaire Diensten – Internationaal; Michel Leduc, departementshoofd Communicatie; Katja Verhelst, coördinator Humanitaire Diensten – Nationaal (vanaf 18 februari 2008) en Ann Wynant, departementshoofd Personeelszaken (tot 30 april 2007).

Het Medisch Comité van de Dienst voor het Bloed vergaderde in 2007 op 16 januari, 13 en 27 februari, 13 en 27 maart, 10 en 24 april, 8 en 22 mei, 5 juni, 3 en 31 juli, 14 en 28 augustus, 14 en 25 september, 23 oktober, 6 november en 4 december.

Samenstelling: Dr. Martine Baeten, medisch directeur (voorzitter), de hoofdgeneesheren van de bloedtransfusiecentra, gedelegeerd bestuurder prof. dr. Philippe Vandekerckhove, het departementshoofd Kwaliteit en één of meer medische experts.

Het Medisch Comité van de Humanitaire Diensten

Het Directiecomité Humanitaire Diensten vergaderde in 2007 op 11 en 25 januari, 8 en 22 februari, 8 en 22 maart, 19 april, 10 mei, 7 en 24 juni, 5 en 19 juli, 30 augustus, 13 en 27 september, 11 en 25 oktober, 8 november en 6 en 20 december.

Samenstelling: Prof. dr. Paul Broos (voorzitter), de provinciale hoofdgeneesheren, de afgevaardigde van de Vlaamse Minister van Volksgezondheid en de afgevaardigde van de Minister van Defensie.

Directiecomité Dienst voor het Bloed

Het Medisch Comité van de Humanitaire Diensten vergaderde in 2007 op 12 januari, 9 maart, 13 april, 11 mei, 13 juli en 9 november.

Samenstelling: Philippe Vandekerckhove, gedelegeerd bestuurder (voorzitter); Karin Genoe, departementshoofd Operationele Zaken; Martine Baeten, medisch directeur; Marc Biesemans, departementshoofd Personeelszaken (sinds 15 juli 2007); Luc Botten, departementshoofd ICT; Inge Buyse, departementshoofd Kwaliteit

Adviescommissies Voor alle disciplines binnen Rode Kruis-Vlaanderen bestaan er Adviescommissies (zie blz. 98).

ORGANISATIE 97


9/05/2008 11:34:51

Advies op maat voor beter bestuur Het bos door de bomen

Weinig organisaties hebben een meer gevarieerde waaier aan activiteiten dan een Rode Kruisvereniging. De activiteiten gaan van zuiver medisch-technisch (bloedtransfusie), over talrijke paramedische activiteiten (o.m. preventieve- en rampenhulpverlening, ziekenvervoer en eerstehulponderricht) tot zuiver sociale activiteiten (Tracing, Zorgbib, Aangepaste vakanties…). Bedrijven hebben uiteraard doorgaans een erg nauwe en gestroomlijnde productieactiviteit, maar zelfs de meeste NGO’s richten zich op een veel nauwer activiteitsgebied dan het Rode Kruis. Zo zijn vele NGO’s vergelijkbaar met ons departement Internationale Zaken op zich. Een thuiszorgorganisatie is vergelijkbaar met aspecten van onze discipline Sociale Hulpverlening, het vakantieaanbod van de mutualiteiten met onze vzw Rodekruisvakanties of een jeugdbeweging met onze vzw Jeugd Rode Kruis. Zelfs overheidsdiensten zoals Sanquin (de Nederlandse Dienst voor het Bloed) of National Blood Service (de Engelse Dienst voor het Bloed) hebben een vergelijkbare werking als onze Dienst voor het Bloed op zich. De opvangcentra voor asielzoekers beheerd door Fedasil zijn dan weer vergelijkbaar met ons departement Opvang voor Asielzoekers… De reden waarom alle nationale Rode Kruisverenigingen ter wereld ondanks deze complexiteit toch succesvol functioneren, ligt uiteraard in de opleiding en inzet van vrijwilligers, en hun organisatie in plaatselijke afdelingen, die een unieke synergie tussen zo verschillende activiteitsgebieden mogelijk maakt. Om de bestuurders van een Rode Kruisvereniging bij te staan in het nemen van de juiste beslissingen in een erg breed activiteitsgebied, beschikt Rode Kruis-Vlaanderen over acht permanente adviescommissies en een aantal tijdelijke werkgroepen.

Permanente adviescommissies De acht adviescommissies (Communicatie, Dringende Sociale Interventie, Hulpdienst, Internationale Samenwerking, Jeugd Rode Kruis, Leergangen, Sociale Hulpverlening en Zorgbib (tot voor kort: Ziekenhuisbibliotheken) vertegenwoordigen de expertise van de disciplines (het geheel van de werking

van Rode Kruis-Vlaanderen op een bepaald activiteitsgebied, zowel op plaatselijk, provinciaal als op centraal niveau). Zij geven advies over bestaande problemen binnen, en over nieuwe opportuniteiten voor hun werkterrein. Zij doen dit op eigen initiatief of op vraag van het centrale en provinciale niveau via het Directiecomité Humanitaire Diensten. De adviescommissies zijn dus geen bestuursorgaan: hun adviezen hoeven niet eensluidend te zijn en ze zijn niet bindend. De adviezen worden gericht aan het orgaan dat de commissie om advies vroeg. De adviescommissies leveren in principe twee soorten adviezen af. Een eerste soort advies betreft gekende materie waarvan de vertaling naar de situatie van Rode Kruis-Vlaanderen moet gemaakt worden: hoe wordt iets het beste in onze organisatie binnengebracht en opgezet? Een tweede

De Adviescommissies vergaderden in 2007 op volgende data: • Adviescommissie Communicatie: 27 februari, 24 april, 5 juni, 18 september en 11 december • Adviescommissie Dringende Sociale Interventie: 23 maart, 2 juni, 5 oktober en 14 december • Adviescommissie Hulpdienst: 2 juni, 13 september en 1 december • Adviescommissie Internationale Samenwerking: 14 maart, 6 juni, 28 juli, 5 september en 8 december • Adviescommissie Jeugd Rode Kruis: 14 januari, 18 maart, 26 en 27 mei, 24 september en 25 november • Adviescommissie Leergangen: 10 januari, 14 maart en 18 december • Adviescommissie Sociale Hulpverlening: 24 januari, 6 en 20 juni, 12 september en 19 december • Adviescommissie Zorgbib : 12 april, 7 juni, 4 oktober en 7 december

98 ORGANISATIE


9/05/2008 11:34:52

soort advies betreft vernieuwing: hier functioneert de adviescommissie als een interne denktank, die mogelijke nieuwe activiteiten of methodes lanceert binnen de organisatie. Dit heeft o.a. tot adviezen geleid over opleidingen op jongerenmaat, knipperlichten in de afdelingen, aanwending van de middelen van het sociaal fonds en de uitrustingsvoorwaarden van de ziekenwagens. Directe communicatie vanuit de adviescommissies naar de discipline wordt vermeden gezien dit de normale communicatielijnen vanuit de hiërarchische en/of functionele lijnen kan tegenspreken. In dezelfde logica is de adviescommissie niet belast met of bevoegd voor de eventuele operationele uitvoering van de geleverde adviezen. Dit is de opdracht van het betrokken departements- of diensthoofd. Er bestaat dan ook geen hiërarchische of functionele lijn tussen deze laatste en de voorzitter van de betrokken adviescommissie.

• de vertegenwoordiging van jongeren, vrouwen en allochtonen in de bestuursorganen (13 samenkomsten); • de herziening van de interne regelgeving (19 samenkomsten); • het oprichten van een ethische commissie (4 samenkomsten); • de rekrutering en doorstroming van vrijwilligers (4 samenkomsten). De aanbevelingen van deze werkgroepen zijn grotendeels geïmplementeerd. Op dit moment zijn tijdelijke werkgroepen onder meer belast met: • het herzien van het beleid op vlak van evaluatie- en functioneringsgesprekken; • Rode Kruiskledij; • de rekrutering en het behoud van vrijwilligers.

De adviescommissies zijn samengesteld uit de provincieverantwoordelijken van de disciplines, het hoofd van het betrokken departement of dienst, en kunnen op eigen voorstel worden uitgebreid met één of meer deskundigen. De commissies kiezen een voorzitter die deel uitmaakt van de Gemeenschapsraad en daar de expertise, maar niet de vrijwilligers van zijn discipline vertegenwoordigt. (Dit laatste gebeurt immers door de regio- en provincievoorzitters.)

Tijdelijke werkgroepen Naast de bestaande adviescommissies kunnen de bestuursorganen ook ad hoc commissies of werkgroepen oprichten en belasten met de studie van een bepaald onderwerp. Ad hoc werkgroepen leverden adviezen af over: • het strategisch plan ‘Strategie 2010’ (8 werkgroepen, 37 samenkomsten); • de kerntaken van de afdelingen (5 samenkomsten); • de financiering van de provinciale zetels (3 samenkomsten);

Overige officiële organen Binnen Rode Kruis-Vlaanderen bestaan verder nog de volgende officiële organen, raden, commissies en comités: • de Provinciale vergadering; • de Provincieraad; • het Provinciecomité; • het Regiocomité; • het Interprovinciaal Werkoverleg; • het Afdelingscomité.

ORGANISATIE 99


9/05/2008 11:34:52


9/05/2008 11:35:02

Doeltreffende

actie.

Een bedrijfsmatige aanpak voor maximale hulpverlening . Strategie 2010. Onze visie op een sterk en modern Rode Kruis-Vlaanderen . Efficiëntie. Waar kwalitatieve hulpverlening start . Meer en betere hulp. Een verhaal van 35 jaar groei . Win-win. Samenwerking en doen waar we goed in zijn . Uitdragen van expertise. Kennis delen is ook helpen

102 104 105 107 109

BEDRIJFSMATIGE AANPAK 101


9/05/2008 11:35:05

Strategie 2010

Onze visie op een sterk en modern Rode Kruis-Vlaanderen

De missie van het Rode Kruis - mensen helpen in nood - is breed. Onze opdracht kan op oneindig veel manieren ingevuld worden. Daarom is het belangrijk dat alle Rode Kruismedewerkers en -vrijwilligers op één lijn staan. Meer dan twee jaar al werkt Rode Kruis-Vlaanderen met een strategisch plan, dat de prioriteiten van Rode Kruis-Vlaanderen tot 2010 bepaalt.

Doel 1: een grotere eerstehulpcapaciteit bij de bevolking 2007 was het jaar van de vernieuwing van de eerstehulpopleidingen op basis van de gloednieuwe Europese eerstehulprichtlijnen. De nieuwe opleidingen zijn praktijkgericht, volledig cursistgestuurd en maken gebruik van gloednieuwe eerstehulphandboeken (zie blz. 28). Deze vernieuwingen zullen leiden tot een stijging van het aantal personen die een eerstehulpcursus volgen. Een andere doorbraak is dat eerste hulp opgenomen werd in de lerarenopleiding: iedere afstuderende leerkracht zal vanaf 2009 eerste hulp

25 20 15 10 5

l9 D

oe

l8 D

oe

l7 D

oe

l6 D

oe

l5 D

oe

l4 D

oe

l3 D

oe

l2 oe D

oe

l1

0

D

Behalve doelstellingen rond de operationele werking, stelt Strategie 2010 ook duidelijke doelstellingen over de interne organisatie. Het Rode Kruis moet immers een goed geoliede en efficiënte organisatie zijn, waar alle onderdelen samenwerken én intensief communiceren.

Strategie 2010: een stand van zaken (status 31/12/2007)

Aantal projecten

Strategie 2010 is het strategische plan van Rode Kruis-Vlaanderen dat op 3 januari 2006 gelanceerd werd. Het is uitgewerkt in negen doelstellingen die de krachtlijnen zijn van onze activiteiten. Samen streven ze één krachtdadig doel na: Rode Kruis-Vlaanderen versterken en moderniseren, zodat zij die op ons een beroep doen nog beter geholpen worden, waar ook ter wereld.

Projecten die reeds gerealiseerd werden

Projecten die volgens schema verlopen

Projecten die vertraging hebben opgelopen

Projecten die pas na 31 december 2007 starten

De realisatie van Strategie 2010 verloopt naar wens. Eind 2007 was ruim 76 % van de projecten gerealiseerd of in volle uitvoering, volledig volgens schema. 10 % van de projecten zullen, zoals het tijdsplan aangeeft, starten na 31 december 2007. Slechts 14 % van de projecten heeft vertraging opgelopen.

kennen en aan zijn leerlingen kunnen overbrengen (zie blz. 34). Een overweldigend succes dat de realisatie betekende van een lang gekoesterde ambitie. Ten slotte werken we hard aan het verspreiden van eerste hulpkennis via het internet.

Doel 2: een eigen plaats en stem in rampenbestrijding Een eigen plaats en stem verkrijgen, verloopt minder vlot. Vooral het wettelijk vastleggen van onze taak in de rampenbestrijding gaat langzamer dan verhoopt. In plaats van één globaal Koninklijk Besluit

(KB) heeft de overheid gekozen voor een stapsgewijze benadering met aparte KB’s per deeltaak. Toch blijven we niet bij de pakken zitten: we investeerden fors in eigen middelen in tal van projecten. Zo investeerden we sterk in onze snelle interventieteams die bij rampen vlug kunnen ingrijpen (zie blz. 37).

Doel 3: onze zorgactiviteiten verdiepen en verbreden Alle vooropgestelde doelstellingen werden gehaald. Een onverdeelde successtory dus (zie blz. 20)! Ondertussen worden reeds

102 BEDRIJFSMATIGE AANPAK


9/05/2008 11:35:05

bijkomende ambities gekoesterd, zoals een eigen zorghotel of -schip aankopen voor de aangepaste vakanties. Er wordt al volop gewerkt aan de realisatie ervan.

Doel 4: voldoende bloed en menselijke weefsels dankzij vrijwillige donoren Onafhankelijk onderzoek bevestigt de uitstekende kwaliteit van Rode Kruis-Vlaanderen op het gebied van bloedvoorziening (zie blz. 76). Deze kwaliteit is het resultaat van hard en sterk gefocust werken. Om dit niveau in de toekomst te behouden en waar mogelijk nog te verbeteren werd een ‘ontwikkelings- en onderzoeksfonds’ opgericht zodat we via wetenschappelijk onderzoek blijvend werk kunnen maken van kwaliteitsbewaking en -verbetering.

Doel 5: meer vrijwilligers en een aantrekkelijke vrijwilligersomgeving Cruciaal voor de realisatie van de eerste vier doelstellingen zijn voldoende vrijwilligers. Daarvoor is een aantrekkelijke vrijwilligersomgeving nodig. Dit is meteen de vijfde strategische doelstelling. Een aantal van de projecten op dit gebied is afgerond. Andere projecten, onder andere het werven van voldoende vrijwilligers, worden momenteel geconcretiseerd. De hoogste erkenning voor een vrijwilliger is dat zijn/haar talenten en kennis volop aan bod kunnen komen in het vrijwilligerswerk. Voldoende en aangepaste opleiding speelt daarbij een erg belangrijke rol. Wie goed voorbereid een taak aanvat, heeft immers veel meer kans op succes en persoonlijke voldoening. Een belangrijk project is het uitwerken van een gemeenschappelijk vormingsbeleid (zie blz. 14).

Doel 6: acties met impact Via focus, kwaliteit en groei willen we de impact van onze acties vergroten: we willen meer mensen bereiken en hun kwetsbaarheid verminderen. Dit willen we onder andere bereiken door een goede verankering van het Rode Kruis in de samenleving. Daarom werd een samenhangend onderwijsbeleid uitgewerkt en overeenkomsten met de verschillende onderwijskoepels afgesloten. Het GO!-onderwijs werkt bijvoorbeeld samen met het Rode Kruis om eerstehulpcursussen aan te bieden in de scholen (zie blz. 34). Rode Kruis-Vlaanderen streeft ernaar om vertegenwoordigd te zijn in verschillende advies- en beleidsorganen op zowel lokaal, provinciaal,

Vlaams als federaal niveau. Ook zo willen we onze werking in de samenleving verankeren en onze impact vergroten. Ook op dit gebied is vooruitgang geboekt. Ten slotte doelen een reeks projecten op het vergroten van onze impact buiten Vlaanderen, op het internationale vlak. Onze uitgaven voor internationale hulp zijn de afgelopen jaren sterk gestegen. Er zijn op dit vlak dus grote stappen vooruit gezet (zie blz. 54).

Doel 7: zichtbaar en geloofwaardig zijn, onze inspanningen worden erkend Rode Kruis-Vlaanderen wil zijn verwezenlijkingen zichtbaar maken en er de nodige erkenning voor krijgen. Niet voor onze eigen glorie, maar vooral omdat zichtbaarheid bijdraagt tot een toename van de financiële steun die ons dan weer toelaat nog meer mensen te helpen. Acties als Music for Life in samenwerking met Studio Brussel (zie blz. 56 en 119), de versterkte persactiviteiten, de radio- en tv-spotjes en onze dynamische website bewijzen dat Rode KruisVlaanderen het laatste jaar heel stevig aan deze weg getimmerd heeft.

Doel 8: een referentie als kwaliteitsbewuste humanitaire organisatie Optimale transparantie over onze activiteiten én over onze financiën, een efficiënte organisatie zijn: het zijn topprioriteiten voor Rode Kruis-Vlaanderen. Alleen een kwalitatieve, geoliede organisatie kan op het terrein maximaal hulp bieden. We maakten in 2007 werk van het vastleggen én invoeren van betere procedures, het bepalen én opvolgen van performantie -indicatoren (zie blz. 104) en het uitvoeren van meer interne controle. Net omdat we werken met de middelen van publiek, ziekenhuizen, bedrijfsleven en overheid hebben we de plicht om zo efficiënt mogelijk met elke euro om te springen en zo professioneel mogelijk te werken. Ook hier slagen we erin onze objectieven te realiseren.

Doel 9: een duurzame basis en een gezonde financiële structuur Onze ambities rond dit doel worden waargemaakt, hierover laten de cijfers geen twijfel (zie blz. 111). Toch is volgens ons een aanpassing van de rechtspersonen nodig om verder aan een duurzame basis en een gezonde structuur te kunnen werken (zie blz. 95).



9/05/2008 11:35:05

Efficiëntie

Waar kwalitatieve hulpverlening start

Rode Kruis-Vlaanderen staat voor efficiëntie met een hart. Onze humanitaire missie belet ons echter niet om dagelijks te streven naar kwaliteit en efficiëntie. We willen een goede werkgever zijn, een geoliede vrijwilligersorganisatie en een referentie in de social-profitwereld. Kwaliteit is ons handelsmerk, in iedere schakel van onze organisatie.

Een praktijkvoorbeeld: de Zorgbib Strategie 2010 in de praktijk omzetten, daar werkt Rode Kruis-Vlaanderen dagelijks aan. Om in de praktijk rekening te kunnen houden met deze langetermijndoelen maken de verschillende diensten van Rode KruisVlaanderen operationele doelstellingen op. Met de hieraan gekoppelde Key Performance Indicators (KPI’s), parameters om de vooruitgang te meten, kan Rode Kruis-Vlaanderen beoordelen of de diensten erin slagen om de geplande strategie waar te maken. Ook de Zorgbib (het vroegere ‘Ziekenhuisbiblitoheken’) werkt sinds vorig jaar met KPI’s. Op een kwaliteitsvolle manier contacten kunnen leggen met bewoners en patiënten, het is een basisver-

eiste voor iedere vrijwilliger van de Zorgbib. Maar dit is onvoldoende voor een goede werking van deze zorgactiviteit. Daarom is het streven naar een goede bibliotheekwerking een basisonderdeel van het kwaliteitsplan. Dit laatste houdt in dat de collectie boeken goed gebruikt wordt: dit wordt berekend aan de hand van coëfficiënten. De leescoëfficiënt geeft weer hoeveel boeken er per bed uitgeleend worden, de gebruikscoëfficiënt leert ons hoe vaak elk boek uitgeleend wordt en de bezitscoëfficiënt becijfert hoeveel boeken er per bed ter beschikking zijn. Doelstelling is om tegen 2010 alle uitleenpunten zo dicht mogelijk

bij de gemiddelde coëfficiënten te brengen. Om dit en de andere elementen uit het kwaliteitsplan (opleidingen, administratie en contacten met de afdeling) te realiseren, dragen zowel vrijwilligers als het beroepsteam van de hoofdbib een steentje bij. Behalve met de KPI’s uit dit kwaliteitsplan werkt de Zorgbib nog met andere KPI’s. Jaarlijks willen we in vijf nieuwe instellingen de bewoners en patiënten laten kennismaken met de mogelijkheden van de bibliotheek en we willen ook onze werking in de opvangcentra uitbreiden. Natuurlijk willen we nog meer mensen bereiken en nog meer boeken uitlenen: tegen 2013 willen we een vooruitgang van 5 % realiseren, wat overeenkomt met een toename van 5.000 leners en een toename van een kleine 3.000 gesprekken.

balanced score card: strategy map zorgbib Meer instellingen bereiken

Meer mensen bereiken

aangepaste collecties en nieuwe werkmethoden

Finalitieit opgeleide vrijwilligers

Klanten Processen Leren & groeien

bibliotheken kennen Zorgbib

instellingen kennen mogelijkheden zorgbib

aantal getekende overeenkomsten

provinciale consulenten werken met Zorgbib

nieuwe media onderzoek aankopen

themapaketten introduceren

registratie leners en gesprekken

contacten consulenten uitbouwen

samenwerking personeel & vrijwilligers

collectie aanbod verbreden

optimaliseren promomateriaal

integratie / contacten afdelingen verbeteren

jongeren en andere vrijwilligers rekruteren

naamsbekendheid verbeteren



9/05/2008 11:35:05

Meer en betere hulp

Een verhaal van 35 jaar groei

Op 25 november 2007 was het precies 35 jaar geleden dat de eerste vergadering van de Vlaamse Gemeenschapsraad plaatsvond. De instelling van deze raad was tegelijk een eindpunt en een beginpunt. Een eindpunt van een lange strijd van Vlaanderen voor een eigen Rode Kruis dat in staat was tegemoet te komen aan de noden en behoeften van de Vlaamse bevolking. En tegelijk het beginpunt van 35 jaar groei. De cijfers liegen er niet om: een verdubbeling van het aantal bloedgevers, een verdriedubbeling van het aantal vrijwilligers, een vertienvoudiging van de opbrengst van de 14-daagse… Maar nog belangrijker is de groei van de activiteiten.

Dit alles kon slechts worden gerealiseerd dankzij de inzet van onze vrijwilligers en personeelsleden die doorheen de laatste 35 jaar hebben bijgedragen tot de ontwikkeling en groei van Rode KruisVlaanderen. Met Strategie 2010 als kompas gaan we resoluut verder op de ingeslagen weg!

Kwalitatieve en kwantitatieve groei

1

Evolutie van de opbrengst van de 14-daagse stickerverkoop

Evolutie van het aantal vrijwilligers

80 .1

ro en

eu

uro

iljo 5m

2,8

2,9

mil

joe

ne

uro

ro 2,9

mil

joe

en

ne

eu

uro

iljo 1m

2,8

joe

ne

uro 2,5

mil

joe

ne

mil 2,3

1,1

mil

joe

ne

uro

uro

uro

joe

ne

mil

joe

0,4

mil 0,2

07 20

06 20

05 20

04 20

03 20

00 20

92 19

82

72 19

19

06

07 20

20

05 20

04 20

03 20

00 20

92 19

82 19

72 19

ne

08 .0

Jaarlijks vraagt Rode Kruis-Vlaanderen steun van de bevolking voor de hulpacties van de afdelingen. Sinds 1972 stellen we een vertienvoudiging van de opbrengst vast. Een duidelijk teken dat de samenleving onze inspanningen waardeert.

14

20

14

.5

28

13

.3

60

13

.5

74

13

.2

77

14

.8

02

10

.6 11

42

29

Het aantal vrijwilligers verdriedubbelde in de laatste 35 jaar. Vandaag kan Rode Kruis-Vlaanderen rekenen op 14.180 vrijwilligers (status: 31/12/2007).



9/05/2008 11:35:06

Tal van activiteiten van Rode KruisVlaanderen werden de laatste jaren gekenmerkt door een echte groeispurt. Sociale Hulpverlening bijvoorbeeld stond in 1972 nog in zijn kinderschoenen. Het legde zowel kwalitatief als kwantitatief een grote weg af. Het is vandaag de tweede grootste vrijwilligersdiscipline binnen Rode Kruis-Vlaanderen (zie blz. 20).

In 1983 legden we de basis voor een eigen internationale werking. 25 jaar later zijn we actief in 17 landen, bestaat er een noodhulpfonds van 2 miljoen euro waardoor indien

nodig onmiddellijk hulp geboden kan worden en kunnen we jaar na jaar meer mensen helpen dankzij een gestaag groeiend aantal ontwikkelingsprojecten (zie blz. 54).

Blijvende groei Het gebouw van de centrale diensten van Rode Kruis-Vlaanderen, in de Motstraat te Mechelen, is door de sterke groei van de activiteiten al na drie jaar te klein geworden. Om die reden werd in 2007

een aanpalend stuk grond van 6 hectare aangekocht. Activiteiten die niet (meer) in de hoofdzetel gehuisvest konden worden, zoals de centrale bib van de Zorgbib, het magazijn en een aantal centrale functies voor de Dienst voor het Bloed zullen er in nieuwe gebouwen worden ondergebracht. Door een aanpalend stuk grond te kopen, zorgt Rode Kruis-Vlaanderen ervoor dat er in de toekomst geen nieuwe versnippering in locaties zal plaatsvinden, zodat efficiëntieverlies vermeden wordt.



9/05/2008 11:35:06

Win-win

Samenwerking en doen waar we goed in zijn

Rode Kruis-Vlaanderen werkt samen met tal van bedrijven en organisaties. Dit doen we om onze werking te optimaliseren. Activiteiten waarin we zelf niet gespecialiseerd zijn, besteden we uit. Waar we wel goed in zijn, dat doen we zelf. Zo proberen we maximale efficiëntie na te streven, zodat we optimale hulp kunnen bieden aan degenen die ons nodig hebben. Oxfam Wereldwinkels Eind 2007 ging Rode Kruis-Vlaanderen een samenwerkingsovereenkomst aan met Oxfam voor de levering van geschenkjes voor donoren (zie blz. 69). Deze samenwerking is logisch, aangezien ze een win-winsituatie creëert voor beide organisaties. Voor Rode Kruis-Vlaanderen heeft het nieuwe bedankingssysteem voordelen aangezien de beloning voor bloedgevers uit de materiële sfeer gehaald wordt. Oxfamgeschenkjes zijn verantwoord, duurzaam en een eerlijk alternatief voor de vroegere geschenken. Bovendien kan Oxfam het Rode Kruis ondersteunen bij de logistieke kant van het geschenkensysteem. Ook het rekruteringspotentieel voor nieuwe donoren is groot binnen het Oxfamnetwerk. Voor Oxfam betekent de samenwerking een groter klantenbestand voor de Wereldwinkels, grotere naambekendheid en een grotere omzet.

Solidaritest® Heel wat ondernemingen leveren inspanningen op het vlak van maatschappelijke solidariteit, het beginsel waarbij de maatschappelijk sterkeren in de samenleving steun bieden aan de maatschappelijk zwakkeren. Onder impuls van Rode KruisVlaanderen werd daarom in 2007 een nieuw initiatief opgestart onder de vorm van een enquête bij bedrijven: Solidaritest®. Solidaritest® meet de

effectieve inspanningen van bedrijven en plaatst de meest waardevolle initiatieven resoluut in de kijker, om zo weer andere bedrijven te inspireren met concrete ideeën (‘good practices’). Solidaritest® kan rekenen op een zeer brede professionele ondersteuning. De enquête zelf wordt georganiseerd door Vigeo Belgium, in samenwerking met Forum Ethibel: zij staan garant voor een correcte zakelijk-ethische analyse. De academische wereld verleent haar medewerking via het Centrum voor Economie en Ethiek van de K.U. Leuven, de Vlerick Leuven Gent Management School en de HEC-Ecole de Gestion de l’Université de Liége. Editie 2007 werd bovendien financieel gesteund door de Nationale Loterij. Solidaritest® apprecieert ten zeerste de samenwerking met het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) en met Roularta (Trends, Kanaal Z). Mede dankzij hun steun kan de boodschap rond maatschappelijke solidariteit maximaal doordringen in bedrijven. Voor de jaarlijkse uitreiking van de awards kan ook steeds weer een beroep worden gedaan op Les Disciples d’Auguste Escoffier. Deze brede samenwerking binnen Solidaritest® illustreert de positieve aanpak van alle betrokkenen om maatschappelijke solidariteit van bedrijven nog meer te stimuleren en nog meer zichtbaar te maken. Bij de eerste editie (2007) werden volgende bedrijven geselecteerd als Solidaritest® Kampioen: Carrefour, Nike Customer Service Centre, Plus Uitzendkrachten, ETAP Verlichting, Genzyme Flanders/Belgium, Inter Partner Assistance, Methanex Europe en SD WORX. Hieruit werden de drie Solidaritest® Toppers voor 2007 geselecteerd: Carrefour, Nike Customer Service Centre en Plus Uitzendkrachten. Zij mochten een jaar lang het Solidaritest® Topper-label dragen. Gefeliciteerd!

alles weten over solidaritest®? surf naar www.solidaritest.be



9/05/2008 11:35:06

We hebben er vertrouwen in dat onze steun goed gebruikt wordt. Nationale Loterij steunt het Rode Kruis Elk jaar helpt de Nationale Loterij honderden organisaties met een financiële bijdrage. Zo creëert de Nationale Loterij kansen, ook voor wie niet meespeelt met Lotto of een krasspel. Al meer dan 30 jaar stelt de Nationale Loterij in alle vertrouwen ook middelen ter beschikking aan het Rode Kruis.

Ivan Pittevils

Gedelegeerd bestuurder Nationale Loterij

“Het humanitaire engagement van het Rode Kruis kan alleen maar een positieve weerklank vinden bij ons. Onze financiële ondersteuning stelt Rode Kruis-Vlaanderen in staat om verschillende van zijn opdrachten te vervullen. Via het Rode Kruis kunnen we veel mensen bereiken en helpen, daar doen we het voor”, legt gedelegeerd bestuurder Ivan Pittevils van de Nationale Loterij uit. “Rode Kruis-Vlaanderen is een efficiënte organisatie die goed functioneert. 14.000 enthousiaste vrijwilligers staan dag in dag uit paraat, klaar om hulp te bieden waar nodig”, stelt Pittevils vast. “We hebben er vertrouwen in dat onze steun goed gebruikt wordt. Als we de resultaten van Rode KruisVlaanderen bekijken, dan merken

we dat onze bijdrage bij de hulpbehoevenden terechtkomt en dat de hulpverlening op een kwalitatief hoogstaande manier gebeurt.” “Met onze jaarlijkse bijdrage aan de werking van het Rode Kruis ver-

vult de Nationale Loterij een maatschappelijke taak. We verdelen de winsten onder de samenleving. Zo willen we de levensomstandigheden van de bevolking verbeteren en initiatieven ten dienste van de samenleving stimuleren.”



9/05/2008 11:35:08

Uitdragen van expertise

Kennis delen is ook helpen

Rode Kruis-Vlaanderen is actief op tal van terreinen: medische hulpverlening, vorming, sociale activiteiten, bloedvoorziening, … Uit al deze activiteiten is een hoop ervaring en expertise gegroeid. Omdat die nuttig is voor iedereen, moedigt Rode KruisVlaanderen zijn werknemers en vrijwilligers aan om onze expertise uit te dragen naar de buitenwereld. Een overzicht… Wetenschappelijke publicaties Beguin C, Closon MC, Vandekerckhove P, Baele P. Concentration of transfusion resources on a few pathologies and a few patients: analysis of the comprehensive in-hospital patient database. Transfusion, 47, 217-227. Brand A, Vandekerckhove P, Baeten M, Ed. Lowenberg B. Handboek Hematologie, Transfusiegeneeskunde (hoofdstuk 40). Utrecht: de Tijdstroom, 561-586. Van haute I, Manuscript Navelstrengbloedstamcellen. Cellules souches et santé des femmes/ stamcellen en vrouwengezondheid/Stem cells and Women’s Health 2007. Anthemis, 35-43. Van Cauwenbergh R, Robberecht H, Van Vlaslaer V, De Smet A, Emonds MP, Hermans N. Plasma selenium levels in healthy blood bank donors in the central-eastern part of Belgium. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 21, 225-233. Lerut E, Van Damme B, Noizat-Pirenne F, Emonds MP, Rouger P, Vanrenterghem Y, Pirenne J, AnsartPirenne H. Duffy and Kidd blood group antigens: minor histocompatibility antigens involved in renal allograft rejection. Transfusion 47, 28-40.

Van de Velde S, Broos P, Van Bouwelen M, De Win R, Sermon A, Verduyckt J, Van Tichelen A, Lauwaert D, Vantroyen B, Tobback C, Van den Steene P, Villere S, Mieres CU, Göbl G, Schunder S, Monsieurs K, Bierens J, Cassan P, Davoli E, Sabbe M, Lo G, De Vries M, Aertgeerts B. European first aid guidelines. Resuscitation, 72, 240-51.

Studiedagen, congressen, seminaries 5e Europese Congres over reanimatie, dringende geneeskundige hulpverlening en preventie, 13-16 september 2007, Oostende (zie blz. 29) ‘Weefselbanking in Vlaanderen: uitdagingen voor de toekomst’, 7 december 2007, Mechelen (zie blz. 80) Studiedag ‘Begeleiding op vreemde maat - psychosociale hulpverlening aan asielzoekers’, met ondersteuning van het Europees Vluchtelingenfonds, 21 november 2007, Schaarbeek (zie blz. 63) Driedaagse opleiding Internationaal Humanitair Recht (IHR) voor hulpverleners van organisaties en instanties die werken in conflictgebieden, 15, 16 en 17 oktober 2007, Alden Biesen (zie blz. 60) Diplomatenopleiding IHR, 12 en 13 maart 2007, Brussel (Ministerie van Buitenlandse Zaken) (zie blz. 60) Debatavond ‘Pers in oorlog: objectief waarnemer of betrokken partij’, in samenwerking met Fonds Pascal Decroos, CJS, Universiteit Gent, 5 november 2007, Gent (zie blz. 60) Vijfdaagse lessenreeks IHR, 10, 17, 24, 31 januari en 7 februari 2007, VUB Brussel (zie blz. 60)



9/05/2008 11:35:08


9/05/2008 11:35:21

Elke euro

telt.

financieel verslag . Bedrijfsinkomsten van Rode Kruis-Vlaanderen . Bedrijfskosten van Rode Kruis-Vlaanderen . Resultatenrekening

112 114 121

FINANCIEEL VERSLAG 111


9/05/2008 11:35:26

Bedrijfsinkomsten

van Rode Kruis-Vlaanderen

3,2 % 7,5 %

54,3 % Vergoedingen voor levering van bloedproducten aan ziekenhuizen

11,9 %

Vergoedingen voor geleverde diensten aan de overheid Vergoedingen voor geleverde diensten aan bedrijven en particulieren Schenkingen en legaten van particulieren en bedrijven Structurele subsidies van de federale overheid en de Nationale Loterij voor onze algemene werking

23,1 %

Totaal: 128,8 miljoen euro

In 2007 ontving Rode Kruis-Vlaanderen 128,8 miljoen euro. • 54,3 % daarvan (70,0 miljoen euro) bestaat uit vergoedingen voor levering van bloedproducten aan ziekenhuizen. • 23,1 % (29,8 miljoen euro) bestaat uit vergoedingen voor geleverde diensten aan de overheid. • 11,9 % (15,3 miljoen euro) bestaat uit vergoedingen voor geleverde diensten aan bedrijven en particulieren. • Daarnaast zijn we ontzettend blij met de 9,6 miljoen euro uit schenkingen en legaten van particulieren en bedrijven (7,5 % van onze ontvangsten). • 4,1 miljoen euro (of 3,2 % van onze inkomsten) komt van de federale overheid en de Nationale Loterij onder de vorm van structurele subsidies voor onze algemene werking. Onze inkomsten in detail: • 54,3 % (70,0 miljoen euro) van onze inkomsten zijn vergoedingen die we krijgen van de ziekenhuizen voor de bloedproducten die we leveren, en dit tegen tarieven die vastgelegd zijn door de minister van Volksgezondheid. Deze tarieven zijn identiek voor alle bloeddiensten in België. Voor een patiënt blijft een bloedtransfusie gratis, want het ziekenhuis

•

•

•

•

ontvangt een vergoeding van de mutualiteit voor elk zakje bloed dat een patiënt toegediend krijgt. 16,6 % (21,3 miljoen euro) van onze inkomsten zijn vergoedingen voor de opvang van asielzoekers. Deze opvang organiseren we in opdracht van Fedasil, het federale agentschap voor de opvang van asielzoekers. 11,9 % (15,3 miljoen euro) van onze inkomsten zijn vergoedingen voor geleverde diensten aan bedrijven en particulieren. Hier gaat het voornamelijk om ziekenvervoer, preventieve hulpacties en bedrijfsopleidingen. Een groot deel van de hulpverlening van het Rode Kruis gebeurt gratis (eerstehulpopleidingen voor de bevolking, sociale activiteiten...). Voor andere activiteiten, zoals het 105-ziekenvervoer, bedrijfseerstehulpcursussen en preventieve hulpacties, wordt wel een bijdrage gevraagd. 7,5 % (9,6 miljoen euro) van de inkomsten van Rode Kruis-Vlaanderen komen uit schenkingen en legaten van particulieren en bedrijven. Hiervan is 2,85 miljoen euro afkomstig van de 570.000 trouwe kopers van Rode Kruisstickers. 3,2 % (4,1 miljoen euro) van onze inkomsten bestaan uit structurele subsidies van de federale over-

heid en de Nationale Loterij. • 2,6 % (3,4 miljoen euro) van onze inkomsten is steun van diverse overheden voor onze internationale hulpverlening. • 2,6 % (3,4 miljoen euro) van onze inkomsten zijn subsidies van de Vlaamse overheid. Deze subsidies zijn bestemd voor de Zorgbib, de vakanties voor kansarme kinderen, Jeugd Rode Kruis en onze eerstehulpopleidingen. • 0,3 % (0,4 miljoen euro) van onze inkomsten zijn subsidies van provincies en gemeenten ter ondersteuning van de algemene werking van de provinciale zetels en de plaatselijke afdelingen. • 0,3 % (0,4 miljoen euro) van onze inkomsten zijn vergoedingen voor de dienstverlening bij rampen en voor repatriëringen van Belgen uit het buitenland. • 0,7 % (0,9 miljoen euro) van onze inkomsten zijn steun van buitenlandse Rode Kruisverenigingen voor enkele internationale projecten van Rode Kruis-Vlaanderen.

112 FINANCIEEL VERSLAG


9/05/2008 11:35:26

DETAIL BEDRIJFSINKOMSTEN VOOR INTERNATIONALE WERKING 9,25 %

0,98 %

6,55 % Publiek (Music for Life niet inbegrepen)

28,70 %

Europese Unie Federale overheid Vlaamse overheden Rode Kruisentiteiten en Rode Kruis-Vlaanderen (eigen financiering) Diverse inkomsten Totaal: 5,7 miljoen euro 9,92 %

44,60 %

Inkomsten van het publiek In 2007 waren er geen grote rampen die veel media-aandacht kregen. In tegenstelling tot het jaar 2006 werden de opbrengsten van Music for Life 2007 niet opgenomen bij de inkomsten van Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal. Aangezien deze actie eind december plaatsvond, kwamen heel wat inkomsten pas binnen in 2008. De inkomsten van de hele actie zullen geboekt worden op 2008. Meer over de inkomsten van Music for Life 2006 (landmijnen) en 2007 (water): blz. 119.

Inkomsten van overheden De steun van de federale, gewestelijke, provinciale en gemeentelijke overheden blijft zeer belangrijk. Ook het aandeel van de Europese Unie nam toe ten opzichte van 2006.

Inkomsten van Rode Kruisentiteiten, Rode Kruis-Vlaanderen en diverse inkomsten De middelen van voornamelijk het Nederlandse, het Duitse en het Internationale Rode Kruis werden aangewend om enkele specifieke projecten te realiseren. Tevens dragen ook plaatselijke Rode Kruisafdelingen uit Vlaanderen hun steentje bij. Deze steun is essentieel, niet alleen om projecten te financieren, maar ook om de solidariteit tussen Rode Kruisvrijwilligers in het Noorden en het Zuiden te bevorderen. Diverse inkomsten zijn bedragen die we recupereren van verschillende donoren voor kosten die Rode Kruis-Vlaanderen maakte in opdracht van deze donoren. Rode Kruis-Vlaanderen draagt ook uit eigen middelen bij aan de internationale werking.



9/05/2008 11:35:26

Bedrijfskosten

van Rode Kruis-Vlaanderen

Algemeen overzicht De inkomsten van Rode KruisVlaanderen worden aangewend om tal van activiteiten te realiseren. Hieronder vindt u een algemeen overzicht van de operationele kosten per werkdomein. Op de volgende bladzijden krijgt u gedetailleerde informatie. • Nationale activiteiten: 29,5 miljoen euro • Internationale activiteiten: 27,0 miljoen euro (vzw Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal + Opvang voor Asielzoekers) • Bloedvoorziening:

69,8 miljoen euro Totaal: 126,3 miljoen euro

Fondsen Rode Kruis-Vlaanderen Om de financiering en de uitvoering van Strategie 2010, het strategische werkplan van Rode Kruis-Vlaanderen, te garanderen, hebben we verschillende fondsen gecreëerd. Van alle fondsen (behalve het noodhulpfonds) wordt enkel de rente op het kapitaal aangewend. Zo scheppen we de noodzakelijke langetermijnzekerheid voor de activiteiten in kwestie: hun financiering is hierdoor niet meer afhankelijk van jaarlijkse schommelingen in subsidies, beschikbaar geld binnen het Rode Kruis,...

bijgevolg niet te begroten) ramp. Als de middelen van dit fonds gebruikt worden, moet het nadien terug aangezuiverd worden met geld afkomstig van fondsenwerving bij het brede publiek of bij bedrijven of van de overheid.

Met schenkers (zowel individuen als bedrijven), die een donatie doen aan een fonds, kunnen in detail langetermijnsafspraken gemaakt worden over hoe, waar en wanneer hun schenking zal worden gebruikt. Voor grotere schenkingen kan een apart fonds, ook op naam, worden gecreëerd.

Het ‘onderzoeks- en ontwikkelingsfonds Rode Kruis-Vlaanderen - Dienst voor het Bloed’ heeft tot doel het wetenschappelijk onderzoek in de Dienst voor het Bloed van Rode Kruis-Vlaanderen te bevorderen. Dit gebeurt door steun aan onderzoekers zelf, of aan externe instellingen waarmee Rode Kruis-Vlaanderen samen wetenschappelijk onderzoek verricht. Sociaal fonds: 2,4 miljoen euro Vormingfonds: 0,7 miljoen euro Noodhulpfonds: 0,9 miljoen euro Ontwikkelingsfonds: 3,8 miljoen euro Fonds wetenschappelijk onderzoek & ontwikkeling: 12,1 miljoen euro

Het sociaal fonds van Rode KruisVlaanderen wil de nodige financiële middelen verzamelen om op structurele basis zorgactiviteiten zoals vakanties voor kansarme kinderen en aangepaste vakanties voor mensen met een handicap, te ontwikkelen en te realiseren. Het vormingsfonds werd opgericht om financiële steun te geven aan nieuw op te starten vormingsinitiatieven. Deze kunnen van allerlei aard zijn. Met het noodhulpfonds wil Rode Kruis-Vlaanderen snel kunnen reageren op een onverwachte (en

Het ontwikkelingsfonds van Rode Kruis-Vlaanderen verzekert continuïteit en groei in de internationale ontwikkelingsprojecten. Vaak gaat het om de financiering van de eigen bijdrage in Rode Kruisprojecten die gedeeltelijk door de overheid worden gefinancierd.



9/05/2008 11:35:26

Bedrijfskosten nationale activiteiten Plaatselijke afdelingen algemene werking* 8,3 %

Provinciale zetels algemene werking

2,2 %

12,5 %

1,4 % 0,5 % 2,0 %

Hoofdzetel algemene werking Hulpdienst* 9,7 %

Dringende sociale interventie* Ziekenvervoer* Zorgbib* Vakanties voor kansarme kinderen*

20,2 %

35,1

Overige sociale projecten* Jeugd Rode Kruis*

6,2 % 1,9 %

Opleidingen voor de bevolking en vrijwilligers* Totaal nationale werking: 29,5 miljoen euro

*In deze cijfers is het aandeel van de kosten gemaakt door de plaatselijke afdelingen gebaseerd op een relevante steekproef bij de populatie van 256 afdelingen.

De uitgaven voor de nationale werking van Rode KruisVlaanderen bedroegen 29,5 miljoen euro. Deze kosten kunnen verdeeld worden over volgende activiteiten:

Plaatselijke afdelingen algemene werking Deze kosten bevatten de kosten voor de algemene werking van de afdelingen. Dit wil zeggen: verplaatsingskosten, verzekeringen, huur lokalen… De activiteitsgebonden kosten zijn opgenomen bij de verschillende activiteiten. In het jaarverslag 2006 waren deze activiteitsgebonden kosten op niveau van de afdelingen nog niet opgesplitst naar activiteit. Dit verklaart waarom het aandeel ‘algemene werking’ op niveau van de plaatselijke afdelingen aanzienlijk gedaald is ten opzichte van vorig jaar.

Provinciale zetels algemene werking De provinciale zetels zijn knooppunten waar Rode Kruisvrijwilligers, personeelsleden en de bevolking terechtkunnen voor informatie, opleidingen en bijscholingen. Zo ondersteunen ze de afdelingswerking. De provinciale zetels verzorgen ook de administratieve, logistieke en beleidsondersteunende Rode Kruiswerking. De activiteitsgebonden uitgaven zitten vervat bij de kosten van de activiteiten zelf.

Hoofdzetel algemene werking De hulpverleningsactiviteiten (Hulpdienst, Dringende Sociale Interventie, niet-dringend ziekenvervoer 105 en een deel van onze sociale werking) worden nationaal gecoördineerd. Daarnaast bevat het aandeel van de hoofdzetel ook de kosten voor communicatie en fondsenwerving.

Activiteitsgebonden kosten • Hulpdienst: Hierin zitten alle kosten die gemaakt worden voor de hulpverlening bij rampen en de preventieve hulpverlening: onkostenvergoedingen, aankoop medisch materiaal, … • Dringende sociale interventie (DSI): de uitgaven voor DSI bevinden zich voornamelijk op het niveau van de hoofdzetel en de provinciale zetels. • Ziekenvervoer: Het kostenaandeel van het Ziekenvervoer bedraagt 35 % van de totale bedrijfskosten voor de nationale werking. Dit aandeel is groter dan bij de andere activiteiten door het grote aantal vaste, betaalde werknemers. Ruim 10 dispatchers en 60 ambulanciers ondersteunen de vrijwilligers bij het vervoer van zieken. • Zorgbib: deze kosten omvatten o.a. de aankoop van nieuwe boeken, de collectiewissels, het onderhouden van de collectie, de huur van de opslagruimte voor de collectie, … • Vakanties voor kansarme kinderen: een beperkt deel van de kosten voor de vakanties dragen de ouders van de kinderen. Het overgrote deel wordt betaald door Rode Kruis-Vlaanderen zelf. • Overige sociale projecten: hier doelen we op de projecten die niet in een vzw vervat zitten: de uitleendienst, Thuis in m’n tehuis, Spring eens binnen, Brugfigurenproject, … Ook de kosten voor de Aangepaste Vakanties vallen hieronder. Eén derde van de kostprijs van de vakanties wordt betaald door de Rode Kruisafdeling, één derde door Rode Kruis-Vlaanderen en één derde door de vakantieganger zelf. • Jeugd Rode Kruis: hierin zitten o.a. de aankoop van materiaal, de bijdrage aan de kampen vanuit de afdeling en de verzekering vervat. • Opleidingen voor de bevolking en vrijwilligers: deze kosten omvatten onder andere de huur van de lokalen om cursussen te geven, de onkostenvergoedingen, het (verband)materiaal dat tijdens de lessen gebruikt wordt.



9/05/2008 11:35:26

Waarom werkt Rode Kruis-Vlaanderen met aparte vzw’s? Sinds 1976 werden binnen Rode Kruis-Vlaanderen verscheidene vzw’s en een aparte stichting opgericht. Het betreft vzw Jeugd Rode Kruis, vzw Rodekruisziekenhuisbibliotheken (nu vzw Zorgbib Rode

Kruis-Vlaanderen), vzw Vormingsinstituut Rode Kruis-Vlaanderen, vzw Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal, vzw Rodekruisvakanties en de stichting ‘Onderzoeks- en Ontwikkelingsfonds Rode Kruis-

Vlaanderen - Dienst voor het Bloed’. Dit gebeurde vooral om te voldoen aan de decretale regelgeving van de Vlaamse overheid om te kunnen genieten van subsidies voor welbepaalde activiteiten.

Bedrijfskosten Dienst voor het Bloed 8,9 % 30,1 % Afname van bloedproducten 25,4 %

Verwerking van bloedproducten Bedeling van bloedproducten Labotests Algemene werkingskosten Wetenschappelijk onderzoek en Ontwikkeling 9,3 %

24,2 %

De bedrijfskosten van de Dienst voor het Bloed bedroegen 69,8 miljoen euro. Deze kosten kunnen verdeeld worden over volgende activiteiten:

Afname van bloedproducten De grootste uitgavenpost (30,1 %) van de Dienst voor het Bloed is de afname van bloed, plasma en bloedplaatjes (aankoop van kwalitatief afnamemateriaal en de lonen van artsen en verpleegkundigen die de afnamen veilig en vlot laten verlopen) en vergoedingen voor afdelingen.

Verwerking en bewaring van bloedproducten Als het bloed getest en goedgekeurd is, wordt het verwerkt. Afgenomen bloed is immers niet onmiddellijk geschikt om toe te dienen aan een patiënt. Het moet eerst gesplitst worden in de verschillende bestanddelen: rode bloed-

Totaal Dienst voor het Bloed: 69,8 miljoen euro

2,1 %

cellen, bloedplaatjes en plasma. Als het bloedproduct afgewerkt is, wordt het vervoerd naar de ziekenhuizen. Dit gebeurt uiterst zorgvuldig in koelcellen. De verwerking en de bedeling van bloedproducten nemen respectievelijk 9,3 % en 2,1 % van de totale kosten in.

Labotests op bloed en bloedproducten De laboratoriumkosten nemen een belangrijke plaats in (24,2 %). Iedere bloedgift wordt uitgebreid getest om de veiligheid van de bloedproducten te garanderen. In deze uitgavenpost zijn de kosten voor laboratoriummateriaal en personeelskosten inbegrepen. Behalve eigen labotests voeren onze laboratoria ook gespecialiseerde tests uit op vraag van ziekenhuizen en externe labo’s. De uitgaven voor deze laatste tests bedragen 10,17 % van de totale uitgaven voor tests op bloed en bloedproducten.

Algemene werkingskosten Algemene werkingskosten (25,4 %) zijn de uitgaven voor de centraal ondersteunende diensten (Personeelszaken, Financiën, Communicatie en ICT), voor het aanmaken en drukken van publicaties, het administratieve luik van de bloedtransfusiecentra, donorwerving en het departement Kwaliteit. Hieronder brachten we ook de afschrijvingen op investeringen. Deze maken 3,84 % uit van de totale kosten van de Dienst voor het Bloed.

Wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling Wetenschappelijk onderzoek (8,9 %) is belangrijk voor de Dienst voor het Bloed om meerdere redenen. Ten eerste aanziet de Dienst voor het Bloed het als zijn plicht om het verrichten van wetenschappelijk onderzoek op zijn werkgebied (bloedbanking en transfusie in het algemeen) te bevorderen en



9/05/2008 11:35:27

te stimuleren. Ten tweede wil de Dienst voor het Bloed het carrièrepad voor de biomedisch geschoolde medewerkers (artsen, apothekers, biologen, biochemici, biotechnologen, laboranten, verpleegkundigen) inhoudelijk zo interessant mogelijk maken, om zodoende de meest bekwame medewerkers te kunnen aantrekken en behouden. Ten slotte heeft de Dienst voor het Bloed de ambitie om, zoals in het strategisch plan vastgelegd, ook wat wetenschappelijk onderzoek betreft een

imago van excellentie te bereiken. Het onderzoek richt zich uiteraard op gebieden die relevant zijn voor bloedbanking en bloedtransfusie, waaronder de navelstrengbank en stamcellen, en gebeurt bij voorkeur in samenwerking met bestaande (universitaire) onderzoekscentra. Uiteraard ondersteunt en vergemakkelijkt het wetenschappelijk onderzoek ook het opzetten van nieuwe en beter technieken in de dagelijkse werking, waardoor ons bloed steeds veiliger wordt.

Bedrijfskosten internationale activiteiten* 10,6 % 48,4 % 12,9 %

Noodhulp en rehabilitatie Ontwikkelingsprojecten Afgevaardigden

10,9 %

Tracing, humanitair recht en vrijwilligerswerk Algemene werkingskosten Totaal vzw Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal: 5,7 miljoen euro

17,2 %

De uitgaven van Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal vzw bedroegen 5,7 miljoen euro. Deze kosten kunnen verdeeld worden over volgende activiteiten: Hoewel het aandeel voor noodhulp en rehabilitatie in absolute cijfers gevoelig minder is dan in 2006, blijft het goed voor het leeuwendeel van de uitgaven, ruim 48 %. Het netto aandeel van de uitgaven voor onze ontwikkelingsprojecten stijgt echter ten opzichte van vorig jaar (zie grafiek blz. 118). Deze projecten ondersteunen de werking van Rode Kruisverenigingen

in het Zuiden. We streven ernaar dit aandeel in de toekomst nog sneller te laten toenemen. De algemene werkingskosten voor het voorbereiden, het uitvoeren en het opvolgen van de verschillende projecten is gedeeltelijk afhankelijk van de omvang van de gerealiseerde projecten. In 2007 bedroegen onze werkingskosten 10,6 % van onze totale uitgaven. Hierin zitten ook de kosten voor de ondersteuning van onze internationale acties door de departementen Personeelszaken, Financiën, Communicatie en ICT.

* Exclusief uitgaven voor de hulpverlening na de tsunami in Zuidoost-Azië. Deze kosten werden in de vorige jaren in de resultaten opgenomen als provisie.

Bijdragen aan Internationale Rode Kruis Rode Kruis-Vlaanderen betaalde de verplichte ledenbijdrage van 201.600 euro aan de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen (IFRC). Daarnaast schonken we in 2007 vrijwillig 67.500 euro aan het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC) in Genève.

Het Red Cross/EU Office dat als liaison functioneert tussen de nationale verenigingen van het Rode Kruis in de landen van de Europese Unie en de Europese Unie zelf, ontving een ledenbijdrage van 19.700 euro.



9/05/2008 11:35:27

Inkomsten en uitgaven voor hulpverlening na de tsunami Sinds de tsunami op tweede kerstdag 2004 in Zuidoost-Azië is Rode Kruis-Vlaanderen actief in de getroffen regio. In 2009 zullen de rehabilitatieprojecten van Rode Kruis-Vlaanderen er eindigen. Een overzicht van de kosten en uitgaven voor de hulpverlening na de tsunami. Inkomsten (in miljoen euro)

2004-2006

2007

Totaal

Publiek

11,9

11,9

Overheden

0,5

0,5

Rode Kruisverenigingen

0,8

0,4

1,2

Totaal

13,2

0,4

13,6

Uitgaven (in miljoen euro)

2004-2006

2007

Totaal

Noodhulp

2,7

2,7

% Geplande uitgaven ‘08 Geplande uitgaven 2008 - 2009 26,0 %

Rehabilitatie

4,1

2,8

6,9

66,3 %

Ontwikkelingshulp

0,2

0,2

1,9 %

Werkingskosten

0,4

0,1

0,5

4,8 %

Fondsenwervingskosten

0,1

0,1

1,0 %

Totaal

7,3

3,1

10,4

100 %

3,2

3,2

Eind 2007 kondigden we aan dat ruim 11 miljoen euro of 81 % van de ingezamelde gelden voor de hulpverlening na de tsunami besteed waren. De reconstructiewerken die daarmee gefinancierd werden, zijn volgens plan afgewerkt. De facturen voor een deel van die werken ontvangen we echter pas in 2008. Dit verklaart waarom in de tabel - die de effectieve uitgaven van 2007 weergeeft - slechts 10,4 miljoen is vermeld. Een gedetailleerd verslag over de reeds bestede en nog geplande tsunamiprojecten vindt u op jaarverslag.rodekruis.be.

Evolutie uitgaven noodhulp versus structurele hulp (in miljoen euro) 10

9,0

8

8,2 6,9

6,8

Noodhulp + rehabilitatie**

6 4,1

4

08

*

07 n

n

20

20

06

ge

ge st

st

ed

ed

in

in

ge

be

Ve r

w

ac

ht

e

Be

st

ed

in ed st Be

in

ge

n

20 n

n ge in ed st

20

05

04 20

03 20 n ge Be

in ed st Be

Be

st

ed

in

ge

n

20

02

0

Structurele hulp

1,2

1,0

0,7

0,6

0,6

0,3

Be

1,4

2

1,7

2,4

*Uitgaven voor noodhulp en rehabilitatie variëren sterk van jaar tot jaar. Ze zijn afhankelijk van het al dan niet gebeuren van grote rampen (aardbeving in Pakistan in 2005 en de tsunami in 2004). Maar ook de rehabilitatieprojecten beïnvloeden deze cijfers. Zo bereikten de uitgaven in 2006 een hoogtepunt, terwijl er dan juist wereldwijd minder mensen zijn getroffen door rampen dan de voorafgaande tien jaren. In 2006 financierde Rode KruisVlaanderen echter grote rehabilitatieprojecten, zowel in Pakistan als in de door de tsunami getroffen landen. **Inclusief hulp in de landen getroffen door de tsunami en Music for Life.



9/05/2008 11:35:27

Music for Life: Inkomsten en uitgaven Music for Life 2006, ten voordele van de landmijnprojecten van het Rode Kruis In onderstaande tabel vindt u een overzicht van alle opbrengsten. Giften van het publiek tot 24 december 2006

€ 1.109.713

Giften van het publiek ontvangen na 24 december 2006

€ 287.686

Kosten Rode Kruis-Vlaanderen

€ -92.243

Bijdrage van de Vlaamse regering

€ 100.000

(1)

Totaal ontvangen door Rode Kruis-Vlaanderen, bestemd voor het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC)

€ 1.405.156

Bijdrage van de federale regering (rechtstreeks overgemaakt aan het ICRC)

€ 1.300.000

Totaal

€ 2.705.156

(1)

Kosten voor call center, softwareapplicaties, persreis…

De publieke opbrengsten en de bijdrage van de Vlaamse regering werden overgemaakt aan het Internationale Rode Kruis (ICRC) en werden als volgt besteed: • 855.804 euro voor fysieke rehabilitatie van landmijnslachtoffers in 25 landen (Mijnactieprogramma) • 175.286 euro naar de preventieve mijnactieprogramma’s • 348.323 euro naar het Speciaal Fonds voor Gehandicapten van het ICRC. De bijdrage van de Belgische federale regering (1,3 miljoen euro) werd rechtstreeks door de federale overheid overgemaakt aan het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC) in Genève voor het Mijnactieprogramma 2007 (onderdeel: fysieke rehabilitatie) in Afghanistan.

Gedetailleerde resultaten van het Mijnactieprogramma Afghanistan zijn te raadplegen in het jaarverslag 2007 van het ICRC (www.icrc.org). Meer info over de Rode Kruishulp aan landmijnslachtoffers op blz. 56 van dit jaarverslag.

Music for Life 2007, ten voordele van de waterprojecten van Rode Kruis-Vlaanderen Inkomsten: 3,3 miljoen euro De inkomsten van Music for Life 2007 (water) kwamen pas binnen de laatste dagen van 2007 en begin 2008. Het geld wordt besteed in 2008. Wat de geplande bestedingen zijn, leest u op blz. 56 van dit jaarverslag.



9/05/2008 11:35:27

Bedrijfskosten Opvang voor Asielzoekers 2,8 %

2,8 %

12,0 % 39,3 %

Personeel Huur gebouwen

2,9 %

Werkingskosten

4,5 %

Investeringen in gebouwen Overhead Medische kosten

30,7 %

Integratie 6,0 %

Voogden Totaal Opvang voor asielzoekers: 21,3 miljoen euro

De uitgaven van de dienst ‘Opvang voor Asielzoekers’ kunnen in twee gesplitst worden volgens de activiteiten. Een eerste deel van onze activiteiten omvat de opvang zelf. Deze kernactiviteit wordt volledig gefinancierd door de overheid via een uitgavendekkende conventie met Fedasil. Deze conventie werd gewijzigd in 2007. Ze omvat de huur van de gebouwen, de werkingskosten, de personeelskosten, in-

vesteringen in gebouwen, medische kosten, de kosten voor onze integratieactiviteiten en de overheadkosten (zie cirkeldiagram).

opdracht gemiddeld lager liggen dan bij Fedasil) en voor de hogere werkingskosten die een gevolg zijn van de nieuwe opvangwet.

Om een menswaardige en kwaliteitsvolle opvang te bieden, heeft Rode Kruis-Vlaanderen in 2007 een aanpassing van de financiële middelen aangekaart bij Fedasil voor de volledige herstelling van de gebouwen, de personeelskosten (die nog steeds voor dezelfde

Een tweede deel van onze activiteiten omvat de voogdij voor nietbegeleide minderjarige vreemdelingen. De werkingskosten van deze activiteit werden volledig vergoed door het ministerie van Justitie en met een toelage van de Sociale Maribel.



9/05/2008 11:35:27

Resultatenrekening De resultatenrekening met geauditeerde cijfers is, ten gevolge van de onaangepaste interne structuur van het Belgische Rode Kruis, bij het ter perse gaan van dit jaarverslag nog niet ter beschikking. Vanaf 1 juni 2008 kunt u de resultatenrekening raadplegen op: jaarverslag.rodekruis.be



9/05/2008 11:35:27

EEN ANTWOORD OP AL UW VRAGEN

COLOFON

Met vragen kunt u altijd bij uw plaatselijke afdeling terecht. Wilt u een preventieve hulppost aanvragen? Wilt u weten of er een Zorgbib in uw buurt actief is? Wilt u beroep doen op de uitleendienst van het Rode Kruis?

Foto’s © Rode Kruis-Vlaanderen: blz. 6, 12, 18, 21, 23, 41, 46, 49, 66, 82, 90, 100, 110 © Frank Toussaint: blz. 10, 11, 14, 16, 26, 32, 37, 43, 63, 69, 73, 77, 81, 87 © Sander Genotte: blz. 30, 70 © Ans Brys: blz. 75 © Marc Gysens: blz. 24 © iStockphoto: blz. 33 © Jimmy Kets: blz. 39 © Libelia de Splenter: blz. 56 © Sven Dillen: blz. 55 © ICRC: blz. 61

De contactgegevens van onze 256 afdelingen vindt u op: www.rodekruis.be > Over Rode Kruis > Rode Kruis in jouw buurt. Ook de medewerkers van de provinciale zetels van het Rode Kruis helpen u graag verder. Algemene vragen of net heel specifieke vragen: de provinciale medewerkers beantwoorden al uw vragen of kunnen u doorverwijzen naar de geschikte personen. Provinciale zetel Rode Kruis-Vlaams-Brabant Herestraat 49/BTC, 3000 Leuven tel. 016 39 80 72 [email protected]

Provinciale zetel Rode Kruis-Oost-Vlaanderen Bomastraat 10, 9000 Gent tel. 09 225 81 97 [email protected]

Provinciale zetel Rode Kruis-Antwerpen Belgiëlei 34, 2018 Antwerpen tel. 03 286 93 00 [email protected]

Provinciale zetel Rode Kruis-West-Vlaanderen Dirk Martensstraat 11, 8200 St. Andries-Brugge tel. 050 45 90 00 [email protected]

Provinciale zetel Rode Kruis-Limburg Boomkensstraat 303, 3500 Hasselt tel. 011 28 09 23 [email protected]

Provinciale zetel Rode Kruis-Brussel-Hoofdstad Stallestraat 96, 1180 Ukkel tel. 02 371 31 63 [email protected]

Redactie Sofie Pues Liesbeth Vergauwen Vormgeving Roel Hadermann Verantwoordelijke uitgever Philippe Vandekerckhove Motstraat 40 2800 Mechelen

Met vragen over bloed, plasma of bloedplaatjes geven kunt u terecht bij de medewerkers van de bloedtransfusiecentra van Rode Kruis-Vlaanderen. Ook voor algemene vragen over de Dienst voor het Bloed bent u bij hen aan het juiste adres. Bloedtransfusiecentrum Antwerpen Wilrijkstraat 8, 2650 Edegem tel. 03 829 00 00 [email protected] Bloedtransfusiecentrum Oost-Vlaanderen Ottergemsesteenweg 413, 9000 Gent tel. 09 244 56 56 [email protected]

Bloedtransfusiecentrum Vlaams-Brabant - Limburg Herestraat 49/BTC, 3000 Leuven tel. 016 31 61 61 [email protected] Bloedtransfusiecentrum West-Vlaanderen Lieven Bauwensstraat 16, 8200 Brugge tel. 050 32 07 27 [email protected]

De centrale diensten van Rode Kruis-Vlaanderen staan ook steeds ter beschikking om vragen te beantwoorden.

D/2008/0665/4 2008_051

Het Rode Kruis ontvangt structurele steun van:

Centrale diensten Rode Kruis-Vlaanderen Motstraat 40, 2800 Mechelen tel. 015 44 33 22 [email protected]

Heeft u zeer specifieke vragen, dan vindt u hieronder de contactgegevens van de kaderleden van Rode Kruis-Vlaanderen. Algemene directie Philippe Vandekerckhove, gedelegeerd bestuurder: [email protected] Directie Dienst voor het Bloed Karin Genoe, departementshoofd Operationele Zaken: [email protected] Martine Baeten, medisch directeur: [email protected] Directie Humanitaire Diensten Katja Verhelst, coördinator Nationaal: [email protected] Luc De Wever, coördinator Internationaal: [email protected]

Surf naar jaarverslag.rodekruis.be voor een digitale versie van dit jaarverslag en een schat aan extra informatie.

Centraal ondersteunende diensten Michel Leduc, departementshoofd Communicatie: [email protected] Jackie Pelst, departementshoofd Financiën: [email protected] Luc Botten, departementshoofd ICT: [email protected] Marc Biesemans, departementshoofd Personeelszaken: [email protected] Lisette Loos, departementshoofd a.i. Aankoop, Logistiek: [email protected]

122 JAARVERSLAG 2007


9/05/2008 11:35:28

Jaarverslag 2007



www.rodekruis.be

Jaarverslag 2007

7


19


47

bloedvoorziening

67


83


91



101

Financieel verslag

111


122



30/05/2008 14:24:53

Jaarverslag Rode Kruis-Vlaanderen: efficiëntie met een hart

Recommend Documents