Jaarverslag 2013 onderwijsondersteuning zieke leerlingen
Inleiding Dit jaarverslag wijkt af van de voorgaande edities en dient gelezen te worden als een overgangsdocument. Alle voorgaande verslagen beschreven de werkzaamheden en ontwikkelingen per schooljaar. Omdat het jaarverslag 2012-2013 al praktisch klaar was toen het ABC met het verzoek om een kalenderjaarverslag kwam, is dit verslag uitgebreid met de resterende cijfers van 2013. Om de doorgaande lijn van verslaggeving omtrent de werkzaamheden en ontwikkelingen niet te verstoren zal in dit verslag ook de periode zomer-kerst 2012 beschreven worden. Schooljaar 2012-2013 kenmerkte zich door een plotseling stevige groei van het aantal aanmeldingen. Ook de hulpvraag veranderde waardoor er opeens, meer nog dan in voorgaande jaren, intensievere begeleidingstrajecten op ons pad kwamen. Na de zomervakantie van 2013 zette deze trend zich voort. Binnen 4 maanden waren er evenveel meldingen als voorgaande jaren in 8 a 9 maanden. Dit betekent veel werk en een hogere werkdruk voor de beide consulenten. Deze signalen zijn inmiddels landelijk neergelegd. In afwachting van wat dit gaat betekenen voor beide consulenten van ABC Onderwijsadviseurs wordt er ondertussen gewoon doorgewerkt met waar zij voor staan: het zo goed mogelijk laten verlopen van het onderwijsleerproces van leerlingen die kampen met medische belemmeringen. De werkzaamheden van de Consulenten Onderwijsondersteuning Zieke Leerlingen bij ABC Onderwijsadviseurs zijn erop gericht scholen te helpen bij hun verantwoordelijkheid voor het onderwijsleerproces van hun zieke leerlingen. De ondersteuning wordt op maat aangeboden en omvat onderdelen als:
Deskundigheidsbevordering waar het gaat om kennis over ziektebeelden De gevolgen van ziekte en behandeling op het onderwijsleerproces Begeleidingstrajecten ten behoeve van herstel van het onderwijsleerproces van de zieke leerling Desgevraagd lesgeven in de ziekenhuizen van Amsterdam, met uitzondering van AMC en VUmc
De consulenten, Eddy Dirkmaat en Bianca Vlaar, vervullen regelmatig een intermediërende rol tussen school, ouders en behandelaar(s). De diversiteit en het onverwachte maakt dat het werken als consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen nooit routine zal worden. Het is van groot belang dat de consulenten snel en adequaat kunnen ingaan op de hulpvragen rondom zieke leerlingen. Besteding uren In het schooljaar 2012-2013 is 125 maal een beroep gedaan op de ABC-consulenten, waaraan in totaal 1545,5 uur is besteed. De consulenten participeren ook in overleggen in diverse ziekenhuizen. Hier is 150 uur aan besteed. Onder specialisatie OZL vallen alle in- en externe overleggen, ontwikkeling en scholing t.b.v. de functie. Totaal is in 2013 159 maal een beroep gedaan op de ABC-consulenten. Omdat het ABC met een schooljaar registratiesysteem werkt valt het niet meer te achterhalen hoeveel uren er totaal in 2013 zijn besteed aan overleg in de ziekenhuizen en aan specialisatie OZL. Daarnaast is voor schooljaar 2013-2014 besloten dat een deel van de uren die eerder als specialisatie OZL werden geboekt voortaan tot interne (en dus niet geregistreerde) tijd behoort. Hieronder vallen de interne overleggen, studiebijeenkomsten, etc. In de periode zomer – kerst is 877 uur besteed.
2012 - 2013 Hulpvragen 66 maal PO + SO 59 maal VO + VSO Ziekenhuizen Specialisatie OZL Totaal
Totaal bestede uren 710,5 835 150 383 2078,5
Periode zomer – kerst 2013 Hulpvragen 40 maal PO + SO 42 maal VO + VSO Ziekenhuizen Specialisatie Totaal
Totaal bestede uren 411 235 61 170 877
Totaal 2013 Hulpvragen 83 maal PO + SO 76 maal VO + VSO Ziekenhuizen Specialisatie
(waarvan 370,5 in 2012) (waarvan 411 in 2012)
Totaal bestede uren 751 659
De ziekenhuizen van Amsterdam zijn belangrijke instellingen waar het gaat om het signaleren van potentiële cliënten. Binnen deze instellingen hebben de consulenten vaste contactpersonen. De verdeling is als volgt: Consulent / contactpersoon Eddy Dirkmaat
Bianca Vlaar
Ziekenhuis / instelling Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) Boven IJ Reade Diaboss Sint Lucas-Andreas ziekenhuis (SLAZ) Slotervaart Diaboss
Daarnaast komt het voor dat scholen begeleid worden waarvan een leerling bekend is op de poliklinieken van AMC en VUmc. Hierover zijn duidelijke afspraken gemaakt met de Educatieve Voorziening. Deze afspraken zijn vastgelegd in een notitie die een aanvulling vormt op de notitie “Overdracht begeleiding van EV naar OBD”. Diaboss is als instelling een nieuwe partner voor de ABC-consulenten. Het is een zelfstandig functionerende kliniek waarin diabetesverpleegkundigen van meerdere Amsterdamse ziekenhuizen samenwerken. Hierdoor is continuïteit in de zorg voor kinderen en jongeren met diabetes gegarandeerd. Voor de ABC-consulenten betekent dit een toename van voorlichtingen op scholen, omdat er sneller problemen worden gesignaleerd dan voorheen.
Uitvoering en verantwoording Tot de doelgroep behoren alle Amsterdamse scholen. De bestede tijd per hulpvraag verschilt sterk. 2012-2013 Bestede externe tijd
Totaal 2013 Bestede externe tijd
1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80
uur 84 16 9 11 2 1 1 1
maal
1-10 11-20 21-30 31-40 41-50
uur
maal
125 16 11 6 1
De consulenten hebben een informerende, begeleidende en onderwijsgevende taak. Lesgeven vindt alleen plaats in de niet-academische ziekenhuizen van Amsterdam en het revalidatiecentrum van Reade. In de praktijk komt het lesgeven nauwelijks meer voor. De opnames zijn kort en wanneer een langere opname dreigt dan is dit veelal gekoppeld aan een zwaardere diagnose waardoor er tot overplaatsing naar het VUmc of AMC wordt besloten. Voor huisonderwijs is er in Amsterdam een aparte voorziening, de Stichting Onderwijs aan Zieke Kinderen. 2012-2013 Functie (informeren, begeleiden, onderwijs)
i b,i b,i,o
54 61 10
Totaal 2013 Functie (informeren, begeleiden, onderwijs)
i b,i b,i,o
70 79 10
Officieel zijn scholen de opdrachtgevers. Het is dan ook verheugend te merken dat steeds meer scholen ons zonder tussenkomst van derden weten te vinden. Andere betrokkenen rond een zieke leerling kunnen ook het initiatief nemen OZL aan te vragen. In onderstaand schema is te zien wie het ABC hebben benaderd voor OZL. 2012-2013 Initiatief
school ziekenhuis ABC-collega EV ouders anders, o.a. schoolartsen, ABREC3, etc.
35 39 11 16 15 9
Totaal 2013 Initiatief
school ziekenhuis ABC-collega EV ouders anders, o.a. schoolartsen, ABREC3, etc.
42 52 10 18 22 15
Het grootste deel van de hulpvragen is gelieerd aan ernstig en chronisch zieke kinderen. Zie voor de andere categorieën onderstaand schema. 2012-2013 Categorieën
Totaal 2013 Categorieën
levensbedreigend ernstig/chronisch psychisch/psychiatrisch tijdelijk, bijv. orthopedie dood en rouw
7 80 16 10 12
levensbedreigend ernstig/chronisch psychisch/psychiatrisch tijdelijk dood en rouw, crisis
15 96 21 12 15
De consulenten kunnen bij de begeleiding gebruik maken van mede door henzelf ontwikkelde cq aangepaste protocollen. specifieke methoden en/of materialen
protocollen dood en rouw protocol SOLK protocol Nierstichting voorlichtingsmappen ziektebeelden van Ziezon voorlichtingsmateriaal voorbehouden en risicovolle handelingen KlasseContact
Externe contacten Het werkverband De goede samenwerking met de Stichting Onderwijs aan Zieke Kinderen en de Educatieve Voorziening komt tot uiting in het Werkverband. De bijeenkomsten zijn er op gericht de samenwerking te versterken, werkgrenzen af te bakenen en deskundigheid uit te wisselen. Eind 2013 is besloten dat, met het oog op de naderende veranderingen in onderwijsland én de voorgenomen wijzigingen bij Ziezon, het Werkverband “opgefrist” dient te worden. Begin 2014 zal duidelijk worden hoe dit vorm gaat krijgen. In het voorjaar van 2013 heeft het Werkverband alle scholen van Amsterdam gezamenlijke informatie over onze diensten gestuurd t.b.v. de schoolgidsen.
In de aanloop naar Passend Onderwijs is contact met de toekomstige samenwerkingsverbanden zeer belangrijk. Op uitnodiging van de projectgroep voorbereiding Passend Onderwijs hebben de Werkverbandleden en ook Bianca Vlaar meerdere malen met diverse betrokken partijen om de tafel gezeten. Het Werkverband heeft bijeenkomsten gehad met vertegenwoordigers van REC cluster 3 (Dienst ambulante begeleiding, Orioncollege, Dr. Coronel en W.B. Noteboom). Behalve het in stand houden van de goede samenwerking en het uitwisselen van expertise, staan ook structureel de ontwikkelingen richting de invoering van Passend Onderwijs op de agenda. Regionaal overleg Er zijn weer meerdere bijeenkomsten geweest van consulenten uit de regio (Onderwijsadvies, Zaanstreek-Waterland, OBD Noordwest, ABC Onderwijsadviseurs en EV AMC/VUmc). Halverwege 2012 is de groep uitgebreid met de consulenten van IJsselgroep-Flevoland. De bijeenkomsten zijn gericht op de toekomst van OZL, landelijke ontwikkelingen, deskundigheidsbevordering en uniformiteit in uitvoering en registratie. In november 2012 is de regionale vergadering uitgebreid met een studiebijeenkomst over de “ZelfKennisMethode” door Mieke Wijdeveld. In september 2013 was er voor alle regioconsulenten een cursus “Samenwerken in de regio” door Nelly Hazen. Een mooi voorbeeld van de samenwerking is het geven van gastlessen over OZL op de lerarenopleidingen in deze regio. Landelijk Landelijk zijn de consulenten verenigd in Ziezon. Uitwisseling van expertise vindt voornamelijk plaats via de interactieve website, met name het interne gedeelte en via de mail. Professionalisering Voor optimale uitvoering van dit werk is het van het grootste belang op de hoogte te zijn en te blijven van ontwikkelingen in de behandelwijzen en de invloed die deze hebben op het onderwijsleerproces. Professionalisering én uitwisseling op internationaal niveau vond plaats in de eerste week van oktober 2012 toen Nederland het gastland was voor HOPE. Onder de titel “Hope in Holland” werden in Amsterdam studiebijeenkomsten gehouden, waren er bezoeken aan diverse vormen van (speciaal) onderwijs en was er regelmatig ruimte voor informeel overleg met vakgenoten vanuit de hele wereld. Amsterdam was de stad waar dit allemaal plaatsvond en derhalve hebben beide consulenten hun bijdrage geleverd aan het gastvrij ontvangen en begeleiden van de bezoekers. Eddy Dirkmaat heeft een studiemiddag over “psychische problemen op school”, georganiseerd door Prezens, bezocht. In juni 2013 organiseerde de Ziezon-leiding een goedgevulde studie- en uitwisselingsdag voor alle Nederlandse consulenten. Beide consulenten hebben een studiemiddag over Conversie bijgewoond. Deze middag was georganiseerd door Huisonderwijs Amsterdam en de Educatieve Voorziening.
Bianca Vlaar heeft in 2013 deelgenomen aan de eerste van 2 studiebijeenkomsten over Brainstars (omgaan met de gevolgen van NAH in het onderwijs). Publiciteit en PR De komst van Bianca Vlaar als opvolgster van Erna Hartogensis was een goede aanleiding om OZL weer eens goed onder de aandacht van de Amsterdamse scholen te brengen. Op de website van het ABC werd de OZL-pagina opgefrist en geactualiseerd (www.hetabc.nl/ozl ) en er werd een nieuwe folder ontworpen. In de week van de chronisch zieken is op alle scholen in Amsterdam een pakketje met meerdere folders bezorgd, vergezeld gaande van een pen in de vorm van een injectiespuit. Dit alles onder het mom: “Een injectie voor de ondersteuning van zieke leerlingen?”. Samen met Miek Hoogbergen hebben de ABC-consulenten een artikel over OZL geschreven voor het digitale IB-magazine “Beter begeleiden”. Ontwikkeling -
-
Actualiseren en archiveren van ontwikkelingen in de medische wereld gekoppeld aan veranderingen en ontwikkelingen in het onderwijs. Met name de komst van Passend Onderwijs per 1 augustus 2014 vraagt daarbij onze speciale aandacht. Actualiseren en archiveren van ontwikkelingen op het gebied van dood & rouw -begeleiding bij kinderen en jongeren.
Voortgang 1. Het samenwerkingsverband tussen ABC, EV en SOZK Het werkverband blijkt al jaren een goed middel te zijn om de lijnen kort te houden. De betrokkenen informeren elkaar en kunnen naar de buitenwacht, als dat nodig is, als sterke partij situaties aankaarten. In 2014 zal het Werkverband een ander karakter met nieuwe doelstellingen krijgen. 2. De samenwerking met en bekendheid bij GGD en leerplichtambtenaren 3. De samenwerking met ziekenhuizen, Reade en Diaboss Door de steeds korter wordende opnames is het belang van goede contacten in de ziekenhuizen groot. Zij signaleren probleemgevallen voor de consulenten en melden de mogelijkheden van de ABC-consulenten bij ouders. 4. De samenwerking met REC 3 Als eerder vermeld, met het accent op de gevolgen en mogelijkheden van de naderende invoering van Passend Onderwijs voor alle betrokken partijen. 5. Het volgen van de landelijke ontwikkelingen en hieraan ook eigen bijdragen leveren via Ziezon Een voortgaand proces. Via de website en middels persoonlijke contacten (vooral via email en telefoon) zal deskundigheidsbevordering en landelijk beleid t.a.v. de OZL-functie op de agenda blijven staan. 6. Scholing en ontwikkeling Het aanbod goed in de gaten houden.
7. De samenwerking met de ABC-collega’s De functie OZL is binnen het ABC goed bekend. Collega’s benaderen de consulenten regelmatig voor advies of komen een melding doen. 8. De 3 hoofdonderdelen van de functie: informeren, begeleiden en lesgeven blijven uitvoeren en verdiepen Een voortgaand proces waar de consulenten inmiddels al bijna 15 jaar met veel enthousiasme uitvoering aan geven! De kwaliteit van uitvoering komt steeds meer onder druk te staan door het toenemen van het aantal meldingen en de verzwaring van de hulpvraag. Het bewaken van de kwaliteit heeft onze grootste aandacht, maar de zorgen erom blijven we, ook landelijk, uitspreken.
