Jaarverslag 2013 Noorderkwartier N.V.
Jaarstukken 2013 Noorderkwartier N.V.
redactie: Marina de Haan
Inhoudsopgave Voorwoord - directeur-bestuurder drs. J.P.C. van Hooff
.......................................................................................
5
kijken naar kansen en mogelijkheden - raad van Commissarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
over mensen - P&o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
oog voor de mens - industrieel Centrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
werknemers blijven ontwikkelen - Groenvoorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
Jaar van stabilisatie - Grafisch Centrum en NK-Post. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
Voorbereiden op de toekomst - ondernemingsraad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Creëren van maatschappelijke waarde in financieel roerige tijden - Financiën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
Personalia per 31-12-2013. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
Nevenfuncties - raad van Commissarissen 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
organigram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
risicoparagraaf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
Jaarrekening 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
overige gegevens
.........................................................................................................................................
67
Bijlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
3
4
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Voorwoord iN GeSPrek Met direCteur-BeStuurder Jan van Hooff
Het was een goed financieel jaar. Dankzij recente efficiency
substantieel aantal mensen werk kunnen bieden, die
bezuinigingen, heeft Noorderkwartier het jaar met een
anders in een uitkeringssituatie thuis zouden zitten.
positief resultaat afgesloten. ook is de wet sociale werkvoorziening (wsw), in vergelijking met de rest van
ondanks deze positieve ontwikkeling zijn er intern
Nederland, goed uitgevoerd.
zorgen. ,,we hebben veel geïnvesteerd in het industrieel Centrum op het gebied van personeelsbeleid, logistiek
De focus van Noorderkwartier blijft het efficiënt en
en systemen. Toch blijft het operationeel en commercieel
effectief uitvoeren van de wsw voor de gemeenten.
een zorgenkindje. De flexibiliteit en het vermogen van dit
,,als bedrijf tillen we ook mensen naar een hoger niveau’’,
bedrijfsonderdeel om zich aan te passen aan de nieuwe
aldus directeur-bestuurder Jan van Hooff. dat wordt
tijdsgeest blijft jammer genoeg steken.’’
gedaan door goede begeleiding, werkervaringstrajecten en diverse opleidingen voor wsw-medewerkers en
Convenant gemeenten
wwb-medewerkers.
de samenwerking met de gemeenten is goed. ,,Zonder het convenant met de gemeenten zouden we er heel anders
Intern
voor staan. Het convenant maakt het mogelijk dat we
Het bedrijfsleven is, door de aanhoudende financiële
een bijdrage ontvangen ter financiering van de beschutte
crisis, steeds minder bereid mensen aan te nemen.
werkplaats. ik ben daar erg blij mee’’, aldus de heer
Noorderkwartier heeft naar mogelijkheden gezocht
Van Hooff.
om cliënten te kunnen blijven uitplaatsen. Zo zijn de schoonmaakactiviteiten in 2013 uitgebreid. en zijn veertig
wel zijn er enkele zorgen over de samenwerking met
werknemers uitgeplaatst. ,,de wsw-medewerkers zijn in
de gemeenten. ,,de aankomende Participatiewet,
dienst van Noorderkwartier, maar reinigen panden van
in combinatie met onze praktische ervaring met het
onder meer basisscholen en gemeenten.’’
uitvoeren van re-integratieactiviteiten in het verleden, zorgen ervoor dat wij bezorgd zijn over de toekomstige
de ontwikkeling van werknemers is zeer belangrijk.
operationele uitvoering van de wetswijziging.’’
,,Vandaar dat we werkervaringstrajecten aanbieden aan cliënten van de gemeenten. Conform de opdracht
Regionale uitvoerende dienst
helpen wij mensen, die zwak zijn, in het toetreden tot
Noorderkwartier pleitte voor de vorming van één regionale
de arbeidsmarkt.’’ Noorderkwartier heeft daardoor een
uitvoerende dienst die de taken van de sociale dienst van
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
5
6
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
de gemeente den Helder, de iSd en Noorderkwartier zou
omvang bedrijf
omvatten. ,,ik ben heel erg blij dat men streeft naar één
Noorderkwartier is in operationele zin gekrompen.
sociale dienst in de kop van Noord-Holland, maar ik vind
een decennium geleden telde het ontwikkelbedrijf nog
het een gemiste kans in de regio dat Noorderkwartier
bijna 1400 gesubsidieerde werknemers. inmiddels is dat
geen onderdeel uitmaakt van deze visie. en dat terwijl
aantal geslonken tot iets meer dan 700 medewerkers.
Noorderkwartier in de afgelopen jaren, naast de iSd,
ook de omvang van het ongesubsidieerde personeel
50% van de sociale wetgeving uitvoerde. Het onderzoek
is geslonken, waardoor het moeilijk is om innovatieve
van KeyZen heeft bewezen dat we dat uitermate efficiënt
initiatieven te ontplooien.
doen. Het is een misser van de gemeenten.’’ In de context van bovenstaande wordt teruggekeken op
verzuim
een financieel goed jaar. Echter gaat het gepaard met
in het voorjaar van 2013 zijn strengere maatregelen
interne zorgen, die hopelijk in 2014 verdwijnen.
getroffen tegen verzuim. Na de invoering van deze maatregelen was het verzuim de rest van het jaar,
Schagen, 15 mei 2014
zelfs in de winter, aanzienlijk laag. drs. J.P.C. van Hooff
Wachtlijsten
directeur-bestuurder
de wachtlijsten drogen snel op. een ernstige ontwikkeling is dat niet, want als de Participatiewet ingaat, worden de wachtlijsten afgeschaft. ,,echter, onze wachtlijsten drogen op, omdat de gemeente geen bewuste keus heeft gemaakt om de doorstroom van de wsw te optimaliseren. Men heeft niet voor een actieve doorstroom gezorgd.’’
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
7
8
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Kijken naar kansen en mogelijkheden iN GeSPrek Met VoorZitter Joke Jong oVer de raad VaN CoMMiSSariSSeN
Het jaar 2013 stond in het teken van onzekerheid. de
,,we vinden dat de directie en het team van
raad van Commissarissen zat met een dubbel gevoel.
Noorderkwartier het erg goed doen. Met vereende kracht
aan de ene kant waren er diverse creatieve ideeën om het
wordt het bedrijf steeds maar weer goed draaiende
bedrijf naar een hoger niveau te tillen. aan de andere kant
gehouden. dat is een geweldige prestatie.’’ de raad van
was er een groot stuk onzekerheid over de toekomstige
Commissarissen heeft haar zorg uitgesproken omtrent het
Participatiewet en wat dat concreet inhoudt voor
innovatieve vermogen van de organisatie. daarbij heeft
Noorderkwartier. ,,de raad ziet niet alleen bedreigingen,
de raad diverse ideeën aangedragen voor het ontplooien
maar ook kansen’’, vertelt Joke Jong, voorzitter van de
van nieuwe activiteiten ten behoeve van onze cliënten.
raad van Commissarissen.
Mevrouw Jong benadrukt dat innovatie ook in 2014 van groot belang zal zijn voor Noorderkwartier.
Het jaar stond dan ook in het teken van het zoeken naar de juiste balans in deze onzekere tijd. ,,we geloven dat
Zorgvuldig en efficiënt
Noorderkwartier meer kan doen dan nu het geval is.
de raad van Commissarissen heeft met tevredenheid
Echter door de aanhoudende financiële onzekerheid is er
kennis genomen van de uitkomsten van een onderzoek
weinig ruimte voor innovatieve kracht’’, aldus mevrouw
uitgevoerd door een extern deskundig bureau. Hieruit is
Jong. ,,Het ontbreekt ons aan een compleet beeld van de
gebleken dat Noorderkwartier op een zorgvuldige en
Participatiewet, waardoor we geen idee hebben wat er
efficiënte wijze haar bedrijfsvoering uitoefent.
met Noorderkwartier zal gebeuren als deze wet in werking treedt.’’ Verschillende mogelijkheden worden zorgvuldig
Samenstelling
onderzocht en besproken.
de raad van Commissarissen is een stabiele groep van betrokkenen. al twee jaar zijn er geen wisselingen in
de raad betreurt dat de omliggende gemeenten weinig tot
de samenstelling. ,,we zijn erg betrokken bij het wel en
geen aandacht hadden voor Noorderkwartier. ,,we zijn een
wee van onze doelgroep en kijken naar wat we kunnen
goed bedrijf en staan stevig op de kaart. Men maakt zich
bereiken.’’ de raad heeft negen keer vergaderd in 2013
blijkbaar daardoor geen zorgen om ons’’, zegt mevrouw Jong.
waarvan vier zogenaamde reguliere vergaderingen. twee vergaderingen met de ondernemingsraad en drie vergaderingen met de aandeelhouders waarvan één vergadering een meer informeel karakter had.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
9
10
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Samenstelling Raad van Commissarissen
ontwikkeling van medewerkers
Mevrouw drs. J.M.a. Jong (voorzitter)
,,we vinden het belangrijk dat gekeken wordt naar wat
de heer mr. w.N. Cool
wsw-medewerkers kunnen. dat steuntje in de rug
de heer drs. r.M. van Hout (vicevoorzitter)
kunnen wij ze bieden.’’ dat wordt onder meer gedaan door
de heer M.J. Venekamp
opleidingen. Zo hebben in 2013 schoonmaakmedewerkers
de heer H. van Zanten
en groenmedewerkers een diploma gehaald. ,,al die blije gezichten, dat is toch gigantisch leuk. daar doen we het
Sinds 2012 heeft de raad van Commissarissen twee
voor. Het geeft de medewerkers zo’n zelfvertrouwen.’’
commissies. de eerste is de auditcommissie, die bestaat uit de heer r.M. van Hout (voorzitter) en de
Mevrouw drs. J.M.a. Jong
heer M.J. Venekamp. de commissie kwam in 2013 één
voorzitter raad van Commissarissen Noorderkwartier N.V.
keer bij elkaar en richt zich vooral op de verdieping van de financiële kant van het bedrijf. Daarbij gaat het om onderwerpen die in het reglement van de auditcommissie staan. Voorbeelden hiervan zijn de integriteit van de financiële verslaggeving van de vennootschap en het financiële verslaggevingsproces. de tweede commissie is de remuneratiecommissie, die bestaat uit mevrouw J.M.a. Jong en de heer H. van Zanten en is één keer bij elkaar gekomen. deze commissie richt zich op het werven en selecteren van leden voor de raad van Commissarissen. ook maakt de commissie profielschetsen van de Raad van Commissarissen en voert ze het functioneringsgesprek met de bestuurder.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
11
12
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Over mensen IN GEsPREK mET HOOFD P&O geeRt van HeIJSteR oVer MedewerkerS
taakstelling
Wsw-medewerkers volgens werkladder
de taakstelling voor de gemeenten die deelnemen aan de
Het totale aantal werknemers is sinds 2010 gedaald ten
Gemeenschappelijke regeling Gesubsidieerde arbeid kop
gevolge van de dalende taakstelling. ultimo 2012 waren
van Noord daalde van 625,75 se in 2012 naar 622,63 se in
722 werknemers in dienst. in 2013 waren dat er 718.
2013. de terugloop van het aantal aanmeldingen voor de
dat betekent een daling van 4 personen in 2013 ten
wsw is een verschijnsel dat de laatste jaren terugkeert.
opzichte van het jaar ervoor.
,,een gevolg hiervan is dat we medewerkers moeten
aantal Wsw-medewerkers in personen volgens de werkladder ultimo 2013
laten uitstromen, voordat we nieuwe instroom krijgen’’, legt Geert van Heijster, hoofd P&o, uit. ,,een verdere
104
terugloop van de taakstelling zal meer druk leggen op de
59
351
bedrijfsvoering. Met minder medewerkers moet dan nog
Begeleid Werken
204
Detachering
steeds een goede omzet gedraaid worden.’’
Werken op locatie Beschutte werkplaats
2011
2012
2013
taakstelling
655,84
625,75
622,63
realisatie
654,78
625,57
622,34 Begeleid werken
uitsplitsing 2013 per gemeente
detachering
Den Helder
Hollands Kroon
Schagen
taakstelling
296,16
139,61
186,86
realisatie
296,03
139,46
186,85
2011
2012
2013
94
106
104
65
69
59
werken op locatie
200
212
204
Beschutte werkplaats
365
335
351
Bezetting wsw-medewerkers per divisie in 2013 exclusief begeleid werken en detacheren Groenvoorziening
fte 157,46
Nk-Post
31,19
Grafisch Centrum
13,33
industrieel Centrum
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
256,26
13
Bezetting Wsw-medewerkers in per fte per divisie in Bezetting WSW-medewerkers divisie in 2013 exclusief begeleid werken en detacheren 2013 exclusief begeleid werken en detacheren
opleidingen Naast de gebruikelijke opleidingen in het kader van Veiligheid (BHV, eHBo, VCa) is er in 2013 geïnvesteerd in
300
256,26
vakopleidingen. Voor de Groenvoorziening nemen de werknemers al enkele jaren deel aan de opleiding
250
assistent medewerker groenvoorziening (aka) op 200
MBo 1 niveau. Sinds 2011 wordt ook de aka-opleiding
157,46
Schoonmaak aangeboden.
150 100
opleidingen en trainingen 31,19
50
13,33
in 2013 investeerde Noorderkwartier in de volgende opleidingen en trainingen voor wsw-medewerkers en
0 Groenvoorziening
NK Post
Grafisch Centrum Industrieel Centrum
ongesubsidieerde werknemers:
ontwikkelen van medewerkers
Veiligheid
Sinds enkele jaren maakt Noorderkwartier gebruik van de
BHV, reanimatie en aed
dariuz-methodiek om te komen tot trajectplannen waarbij
Ploegleider BHV
9
de ontwikkeling van competenties centraal staat.
Beheer Brandmeldinstallatie
1
de dariuz-diagnose levert de informatie die bijdraagt aan
Basisveiligheid VCa
1
het opstellen van een voorlopig trajectplan. in het trajectplan
VCa VoL (leidinggevenden)
2
wordt uitgewerkt welke competenties ontwikkeld moeten
Middelbare Veiligheidskunde
1
worden. ook wordt gedurende de looptijd van het trajectplan de mate van leerbaarheid onderzocht. Na drie maanden wordt het trajectplan bijgesteld aan de hand van de dariuz-assessment. op basis van alle informatie wordt de medewerker ingedeeld als blijver, groeier of vertrekker. er worden dan ook acties ondernomen om de werknemer, afhankelijk van de indeling, verder te begeleiden. om te komen tot een goede loonwaardebepaling volgt uiteindelijk de loonwaardemeting. deze meting geeft werkgevers een goed beeld van de arbeidsproductiviteit van de medewerker.
14
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
aantal deelnemers 38
Vakopleiding
aantal deelnemers
assistent medewerker groenvoorziening (aka)
verloop wachtlijst
21
de wachtlijst is in 2013 verder gedaald. Van 88 personen
Medewerker groenvoorziening
3
in 2012 naar 43 personen in 2013. dit wordt veroorzaakt
Gedragscode Flora- en faunawet op niveau 1 of 2
7
door de geringe instroom van nieuwe aanmeldingen. Verloop wachtlijst
uitvoeren
140 125
2
120
workshop Groendag
2
100
Motorkettingzagen
1
Snoeien van straat- en laanbomen
1
Veilig werken aan de weg
1
Veilig werken in riolen
1
aantal personen
Gewasbescherming
106 88
80 60
43
40 20 0
Schoonmaakopleiding aka
2010
18
Vakopleiding Vloeronderhoud
5
Calculeren Schoonmaak
2
2011
2012
2013
ultimo jaar
Instroom en uitstroom op Wachtlijst 2010
2011
2012
2013
Basisvakbekwaamheid horeca
1
instroom
47
63
33
15
taaltraject Nederlands
1
uitstroom
47
44
70
60
Softwareprogramma ultimo Basis
1
Wsw-wachtlijst dariuz
3
wet- en regelgeving Sociale Zekerheid
2
werkgeversbenadering en acquisitie Preventie ziekteverzuim
2 48
de wsw-wachtlijst per gemeente in aantal personen: den Helder Hollands kroon Schagen
theorie rijbewijs B
2
Praktijklessen bedrijfsauto of bedrijfsbusje
4
Beroepsverkeersregelaar
1
Heftruckbewijs reachheftruckbewijs totaal
2011
2012
2013
59
57
23
9
11
23
23
12
36
45
42
22
106
125
88
43
10
rijbewijs e achter B
Veilig werken met elektrostapelaar
Totaal
2010
41 3 1 236
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
15
16
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
verzuim
ontvangen besluiten indicatie Wsw
in 2012 steeg het verzuim. Vandaar dat in 2013 drastische
Het uwV werkbedrijf heeft voor 2013 de volgende wSw-
maatregelen zijn genomen om het ziekteverzuim terug
indicatiebesluiten doorgegeven:
te dringen. er is veel tijd en aandacht besteed aan
-
117
deze pilot. Door een externe organisatie zijn trainingen
-
21
herindicatie besluiten nieuwe indicatie besluiten
gegeven voor zowel leidinggevenden als verzuimende
arbeidshandicap matig:
werknemers. daarnaast was er een scherpere manier van
arbeidshandicap ernstig:
monitoren en verdere sturing op het gedrag door het als
Met advies Begeleid werken
gespreksonderwerp in werkoverleg ter sprake te brengen.
Zonder advies Begeleid werken
14 7 14 7
ook is er een andere arbo-dienst ingehuurd om een bijdrage te leveren in het terugdringen van het verzuim.
Het aantal nieuwe besluiten is in vergelijking met 2012 met 17 gedaald. in 2013 zijn 5 beschikkingen ontvangen
vertrouwenspersonen
voor werknemers die niet langer tot de doelgroep verklaard
Noorderkwartier heeft drie vertrouwenspersonen bij wie de
zijn: ondergrens.
medewerker terecht kan als er sprake is van ongewenste omgangsvormen. de vertrouwenspersoon fungeert als
In- en uitstroom Wsw-medewerkers 2013
klankbord en zal, indien nodig en gewenst, zorg dragen
instroom
42
voor bemiddeling om de situatie op te lossen.
uitstroom
46
indien dit niet mogelijk is, kan de werknemer besluiten
Uitstroomredenen 2013
een klacht in te dienen bij de klachtencommissie.
Afloop overeenkomst bepaalde tijd
8
In deze commissie hebben externe personen zitting
ontslag op eigen verzoek
3
die de klacht zullen behandelen en een advies
overlijden
1
uitbrengen aan de algemeen directeur. in 2013 zijn drie
2 jaar ziek / arbeidsongeschiktheidsuitkering
6
meldingen binnengekomen die intern zijn opgelost. de
(Vervroegd) pensioen
12
klachtencommissie is niet ingeschakeld.
Betrokkene hoort niet langer tot de doelgroep
6
Verhuizing
0
Samenwerking
Aflopen proeftijd
3
de samenwerking met de iSd en de Sociale dienst van
ontslag
6
de gemeente den Helder is ook in 2013 voortgezet.
regulier werk zonder subsidie
1
Bij deze projecten doen mensen met een wwb-
Totaal Uitstroom
46
uitkering werkervaring op en kunnen ze nieuwe werknemersvaardigheden ontwikkelen. eind 2013 deden 58 personen van de iSd werkervaring op en 28 personen van de Sociale dienst den Helder.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
17
18
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Oog voor de mens IN GEsPREK mET bEDRIJFslEIDER Jaap BaRtoo oVer Het iNduStrieeL CeNtruM
een trotse organisatie. Zo omschrijft bedrijfsleider Jaap
Voor het nieuw opgestarte schoonmaakbedrijf was
Bartoo het industrieel Centrum (iC) van Noorderkwartier.
2013 een jaar van “ervoor gaan en alles oppakken”.
,,alle werkzaamheden worden met trots uitgevoerd.
Begin januari 2013 telde de afdeling Schoonmaak slechts
onze werkleiders en medewerkers zijn vol passie met de
twaalf schoonmaakmedewerkers. eind van datzelfde
producten bezig. Ze zijn trots op wat ze met elkaar als
jaar waren er veertig gediplomeerde schoonmakers in
team maken’’, aldus de heer Bartoo.
dienst. werkzaamheden zijn onder andere uitgevoerd op basisscholen, middelbare scholen, gemeentehuizen en een
de wsw-medewerkers van het iC worden op hun
brandweerkazerne in de kop van Noord-Holland.
verschillende niveaus uitgedaagd om hun toegevoegde
,,we hebben mooie klanten weten binnen te halen.’’
waarde te maximaliseren. Het primaire doel is gericht op de ontwikkeling van de 400 medewerkers. door het
Betere samenwerkingen
gericht uitdagen van de medewerkers komt er beweging
daarnaast draaiden de afdelingen HSr en Cleanroom
in het proces. ,,we doen ons best om medewerkers op de
boven de productienorm. en de afdeling Verpakken is
beste plek te plaatsen.’’
vergroot met medewerkers vanuit de intergemeentelijke sociale dienst (iSd) van Schagen en Hollands kroon.
De gevolgen van de financiële crisis zijn goed
,,Met deze samenwerking is de afstand die er was tussen
zichtbaar geweest in het werkaanbod dat het iC nodig
de aandeelhoudende gemeenten en Noorderkwartier
heeft. daardoor was 2013 geen gemakkelijk jaar.
aanzienlijk verbeterd. we hebben productiewerk voor de
,,Begrotingstechnisch was het een moeilijk jaar’’, vertelt
iSd’ers kunnen vinden én behouden. Zo hebben we hen
de heer Bartoo. de gemiddelde opbrengstwaarde per
een werkervaringsplek kunnen bieden.’’
ingezet uur daalde, terwijl de output per gewerkt uur steeg. Minder goed ging het bij de afdeling electromontage toen
verschillende werksoorten
slechts 30% van de contracten binnenkwam. ook zijn de
Naast het aanbieden van een groot aantal diverse
helft minder sleepkabels gemaakt dan verwacht.
werksoorten lag afgelopen jaar ook de nadruk op het
Begin 2013 was de Spuiterij bijna dichtgegaan, vanwege
plaatsen van medewerkers bij een regulier bedrijf.
een tekort aan werk. ,,Het was een kritisch proces, omdat
deels op basis van detachering en begeleid werken.
het aantal specialisten jaarlijks afneemt.’’ Maar door
Het grootste deel op basis van werken op locatie.
nieuwe klanten is de begroting van de Spuiterij met 50% overschreden.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
19
20
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
tijd, ruimte en begeleiding Het iC blijft ook in 2014 oog houden voor de wsw-
Het industrieel Centrum van Noorderkwartier
medewerker. ,,Bij Noorderkwartier krijgen medewerkers de
is eigenlijk een groot assemblagebedrijf met
tijd, ruimte en begeleiding om te leren wat ze moeten doen
verschillende accenten.
en hoe ze dat moeten doen.’’ als er voldoende groei in de vaardigheden en ontwikkeling van een medewerker zit, kan
Het iC bestaat uit zeven afdelingen, waaronder de
deze uitgeplaatst worden naar regulier werk.
Cleanroom, Verpakken, Spuiterij, HSr, electromontage, rijwielen en Schoonmaak. de afdelingen worden begeleid
in 2013 liepen de uitplaatsingen echter achteruit.
door werkleiders met assistenten en voormannen of
,,we willen meer medewerkers buiten de deuren van
-vrouwen. Jaap Bartoo heeft in het najaar van 2013 de
Noorderkwartier plaatsen. Vandaar dat we in 2014 actiever
functie van bedrijfsleider overgenomen van Leo Yntema.
op zoek gaan naar regulier werk voor onze medewerkers.’’ andere doelen zijn meer schoonmaakorders binnenhalen,
Het iC heeft een kleine 100 klanten in verschillende
vijftig schoonmaakmedewerkers uitplaatsen en belangrijke
branches. Binnen het iC is voldoende ruimte voor de
keuzes maken over de toekomst van het iC.
medewerkers om zich verder te ontwikkelen en om nieuwe vaardigheden aan te leren. Het basiswerk van het iC is het assembleren van diverse eindproducten. toch zijn er nog steeds een aantal vakmanprocessen aanwezig. Zo zijn de volgende processen te beoordelen als zodanig: • Cleanroom: IsO 13485 klasse 7, inclusief de administratieve en operationele borging • Epoxy- en natspuitwerk • schoonmaakdiensten, reguliere bedrijfsschoonmaak, vloer- en glasonderhoud • Rijwielproductie (reguliere en elektrische rijwielen) • Detaillogistiek en distributie voor eigen klanten • Afvulactiviteiten van voedingssupplementen onder HaCCP richtlijnen
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
21
22
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Werknemers blijven ontwikkelen IN GEsPREK mET bEDRIJFslEIDER Henk vISSeR oVer de GroeNVoorZieNiNG
de stijgende lijn van afgelopen jaren is ook in 2013 bij de
korte lijnen
Groenvoorziening (GVZ) doorgezet. dat kwam met name
de werknemers van de GVZ werken in ploegen van zo’n
door een goed werkpakket en voldoende werk van onder
5 tot 10 man. ,,we merken dat het werken in kleinere
andere gemeenten, bedrijven en particulieren. Met name
groepen een groot voordeel is voor de ontwikkeling van
het netto resultaat is op bevredigend niveau gebleven.
de werknemers’’, vertelt de heer Visser. ,,de begeleiding
,,Het was een goed jaar, want we hebben meer werk
en communicatie zijn directer doordat we werken met
zelf gedaan’’, verklaart bedrijfsleider Henk Visser het
een meewerkend voorman. deze voorman begeleidt het
positieve resultaat.
productieproces. Zodra er personele aspecten bij komen kijken, bespreekt de meewerkend voorman dat met de
Ondanks de gevolgen van de financiële crisis gaat het
uitvoerder. de lijnen zijn daardoor korter.’’
goed met de GVZ. een aantal projecten heeft daar aan bijgedragen. Zo zijn vanuit de gemeente Hollands
opleiding groenvoorziening
kroon en Schagen wwb-cliënten (wet werk en bijstand)
in april zijn zes medewerkers geslaagd voor de opleiding
ingezet om een werkstage te doen, waarbij werkritme en
medewerker groenvoorziening (MBo-1). in september is
vaktechnische vaardigheden aangeleerd zijn.
een nieuwe groep, waarvan vier wsw-medewerkers en elf wwB-medewerkers, gestart met diezelfde opleiding.
Voor het tweede jaar op rij heeft de GVZ het project
,,de eerste periode tot en met kerstmis zaten al onze
Nieuw den Helder, gezamenlijk met de sociale dienst,
kandidaten dik boven gemiddeld. echt leuk!”
uitgevoerd in opdracht van de afdeling Stadsbeheer van de gemeente den Helder. Het gaat bij dit project om de
de kandidaten krijgen gedurende een jaar gedeeltelijk les
uitvoering van een schoffelbestek. Visser: ,,Het verliep
op het Clusius College in alkmaar en op de eigen locatie
geheel probleemloos.’’
bij de Groenvoorziening in Schagen. Ze volgen onder meer lessen over het werken met kleine machines en
in 2013 is de gemeente Schagen gefuseerd met
plantenkunde. de geleerde theorie wordt dezelfde dag nog
buurgemeenten Zijpe en Harenkarspel. een groot deel
in de praktijk toegepast in de wijk.
van het groenwerk is aan Noorderkwartier uitbesteed. dat leidde tot een goed resultaat.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
23
24
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Naast deze opleiding wordt de kennis van de medewerkers
Blik vooruit
ook op peil gehouden door een eHBo-training en
,,komend jaar is het voor ons cruciaal dat wij met de
herhalingscursussen, zoals heftruck, hoogwerker en
sociale dienst blijven samenwerken. we houden met onze
spuitlicentie. ,,wij vinden het belangrijk dat werknemers
planning rekening met cliënten van de wwb, vandaar
zich blijven ontwikkelen.’’
dat we afhankelijk zijn van die instroom’’, vertelt de heer Visser. ,,we hopen dat in de zomer van het nieuwe jaar
technische dienst
50 tot 60 extra Wwb-cliënten bij ons aan de slag kunnen.’’
de technische dienst van Noorderkwartier valt onder de verantwoordelijkheid van de bedrijfsleider Groenvoorziening. Zes werknemers houden zich bezig met het onderhoud aan en de keuringen van alle installaties,
de Groenvoorziening van Noorderkwartier bestaat uit een
machines en gebouwen. dat wordt gedaan via een
afdeling in Schagen en in den Helder. in totaal werken
meerjarenonderhoudsplan voor gebouwen.
er zo’n 230 medewerkers. in 2013 zijn 29 werknemers gedetacheerd. ook is een tweede hoveniersploeg in
arie van Bodegraven is door eduard Moreels opgevolgd als
Schagen ingezet.
Hoofd td. Moreels werkte een half jaar met Van Bodegraven om de overgang zo goed mogelijk te laten verlopen.
de werkzaamheden zijn zeer divers en uiteenlopend. Zo wordt geregeld schoffelwerk en hovenierswerk gedaan.
de td’ers hebben het afgelopen jaar storingen en
daarnaast wordt gewerkt met kleine machines, waaronder
problemen opgelost en waren dus feitelijk de onmisbare
de heggenschaar en bosmaaier. in de winter worden vaak
smeerolie voor alle divisies en productieafdelingen.
bollen geschubd en wordt er zaagwerk gedaan. daarnaast zijn de uitvoerders actief in het zoeken
kwaliteit, arbo en Milieu (kaM)
naar nieuwe klussen.
een grote verandering binnen deze afdeling is dat de kaM-coördinator is gewijzigd. Marcus Copier heeft in
Het aantal klanten is redelijk stabiel en zelfs licht
maart het stokje overgenomen van Henk Visser.
gestegen. Naast de lokale gemeenten, zijn bedrijven,
Copier volgde de opleiding Middelbare Veiligheidskunde
instellingen, particulieren en zorgcentra ook klant bij de
en slaagde daarvoor in december.
Groenvoorziening. dat heeft een omzet opgeleverd van bruto 550.000 euro, exclusief de omzet bij de gemeenten.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
25
26
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Jaar van stabilisatie IN GEsPREK mET bEDRIJFslEIDER JaCk DuInevelD OVER HET GRAFIsCH CENTRum & NK-POsT
Voor het Grafisch Centrum en NK-Post was 2013 een
door de digitalisering worden organisaties gedwongen te
jaar van stabilisatie. ,,we hebben tijd genomen om de
kijken naar het onderwerp: hoe gaan bedrijven om met
beheersing van alle processen te verbeteren’’, vertelt
privacygevoelige gegegevens? Daarom is een ronde tafel
bedrijfsleider Jack duineveld. ,,we hebben ook ruimte
bijeenkomst georganiseerd over dit thema. ,,Binnen de
gekregen om nieuwe aspecten te ontwikkelen.’’ Zo is de
regio is het goed om over dit onderwerp van elkaars kennis
scanafdeling grondig opgezet.
te profiteren.’’ Zeker met het scannen van informatie is het belangrijk dat er zeer zorgvuldig met de gegevens
Het aantal print- en postklanten groeit nog steeds.
wordt omgegaan.
echter daalt het aantal prints en poststukken per klant, als gevolg van internet en e-mail. Het was daarom
Resultaat
noodzakelijk voor de afdeling om een compenserende
de afdelingen hebben het jaar met een mooi resultaat
bedrijfsactiviteit daar tegenover te stellen. ,,de markt
afgesloten. ,,ondanks de teloorgang van de post en de
vraagt naar meer digitalisering. daar ligt een enorme kans
ellende in de grafische industrie, hebben wij het heel
voor ons’’, aldus de heer duineveld. ,,daarom hebben we
goed gedaan. we scoorden beter dan de begroting.’’
de scanafdeling opgezet.’’ dat komt volgens de bedrijfsleider door de hogere Het scannen sluit mooi aan bij de activiteiten van het
dienstverlening. ,,we denken mee met de klant, leveren
Grafisch Centrum en de Post.
snel en gaan net iets verder dan de klant verwacht.
Post
Zo leggen we de lat ieder jaar hoger.’’ ook een betere beheersing van de interne processen heeft aan dat positieve resultaat bijgedragen. Zo heeft het bedrijf bijvoorbeeld de processen van facturering en ziekteverzuim volledig onder controle. uit het klanttevredenheidsonderzoek is gebleken dat
Print
Scan
klanten tevreden zijn over de dienstverlening. Zo scoorde het bedrijf gemiddeld een 4,5 op een schaal van 0 tot 5.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
27
28
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Meer eigenwaarde ,,we streven er naar om onze medewerkers naar een hoger
Het Grafisch Centrum is een modern grafisch bedrijf
plan te brengen’’, vertelt de heer duineveld. ,,we zijn
dat buiten de geëigende paden denkt. de kracht van het
goed in staat om te kijken naar de mogelijkheden van de
bedrijf ligt in pre-press en printwerkzaamheden.
mensen. Zo halen we het beste uit onze medewerkers.’’
Het aantal FTE is 13.3, waarvan drie personen buiten
de medewerkers krijgen daardoor een groter gevoel
Noorderkwartier zijn gedetacheerd.
van eigenwaarde en zijn verzekerd van een plek in de maatschappij. ,,dan is het heel dankbaar werk.’’
de basisbezetting kan binnen enkele minuten uitgebreid
Het niveau van de medewerkers wordt verbeterd
worden naar, indien nodig, honderd medewerkers.
door de inzetbaarheidmatrix. In die matrix komen alle
Het merendeel van de extra capaciteit is afkomstig van
bedrijfsactiviteiten terug. Zo kan de ontwikkeling en het
het industrieel Centrum. die nauwe samenwerking maakt
ontwikkeltempo van de medewerkers goed in de gaten
het mogelijk om pieken in de vraag eenvoudig op te
worden gehouden. en kan er persoonlijk gecoacht worden.
vangen en grote klussen snel te realiseren. Nk-Post brengt dagelijks de post rond in de regio. dat wordt gedaan door een vaste ploeg van 45 medewerkers. De gedefinieerde afname hoeveelheid post per klant wordt gecompenseerd met nieuwe klanten. de Post is een stabiele en gemotiveerde afdeling. Beide afdelingen leveren permanente kwaliteit en betrouwbare dienstverlening. ook op nieuwe terreinen, zoals scannen en documentbeheer.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
29
30
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Voorbereiden op de toekomst iN GeSPrek Met VoorZitter DIny tIJSen oVer de oNderNeMiNGSraad
Voor de ondernemingsraad (or) van Noorderkwartier
Samenwerken
was het een rustig jaar, waarin vooral is voorbereid op de
de or heeft zich voorbereid op de wetswijziging door
toekomstige veranderingen omtrent de Participatiewet.
zich goed te laten informeren door de bestuurder van
,,we weten niet precies waar we aan toe zijn, maar willen
Noorderkwartier. de samenwerking met het bestuur is
ons zo goed mogelijk voorbereiden op wat komen gaat’’,
erg goed gegaan. ,,we hebben veel contact gehad met
vertelt Diny Tijsen, voorzitter van de OR.
onze bestuurder om goed op de hoogte te blijven over de Participatiewet. Hij heeft ons steeds goed geïnformeerd en
Het jaar startte met een nieuwe voorzitter en nieuwe
voorbereid, waar mogelijk, op wat komen gaat.’’
leden. daarom hebben de elf leden in februari 2013 een opstartcursus nieuwe leden gevolgd. in deze cursus komen
daarnaast hebben de leden van de or individueel veel
de beginselen van de or aan bod. wegens persoonlijke
gelezen over de wetswijziging en is besloten om in 2014
omstandigheden heeft voorzitter Jan rietman echter zijn
een cursus Participatiewet te gaan volgen. ,,in eenvoudige
functie overgedragen aan tijsen, die daarmee haar tweede
taal wordt uitgelegd wat de wet precies inhoudt. Voor onze
zitting is gestart. tijsen: ,,Het rustige jaar gaf de or de
medewerkers is het belangrijk dat wij de informatie van die
tijd om aan elkaar te wennen. we hebben een sterke ploeg.
ingewikkelde wet in simpele taal kunnen vertellen.’’
En dat is fijn, want er komt een roerige tijd aan. We maken ons sterk om de juiste weg in te slaan.’’
ontwikkeling ,,we willen medewerkers altijd meer bijbrengen’’, vertelt
Net als in 2012 is bewust gekozen om een pas op de plaats
mevrouw tijsen. ,,dan doen we door te schuiven op de
te maken. Zo zouden de leden van de or een cursus
afdelingen.’’ als een medewerker bijvoorbeeld aangeeft,
volgen gericht op de toekomst. ,,we wilden echter liever
graag met fietsen te werken, dan wordt hij geplaatst op
onze tijd en energie sparen voor 2014’’, vertelt mevrouw
die afdeling om te kijken hoe het gaat. ,,Het is belangrijk
tijsen. ,,we kunnen wel van alles vooraf bedenken, maar
om aandacht aan dat proces te besteden. we willen
we kunnen nog onvoldoende inschatten wat er precies
mensen een eerlijke kans geven om iets nieuws te leren.’’
gaat veranderen.’’
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
31
32
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Creëren van maatschappelijke waarde in financieel roerige tijden FINANCIEEl DIRECTEuR eRIk HeeMSkeRk lICHT DE FINANCIëlE KERNCIJFERs TOE
Noorderkwartier is financieel gezond en heeft ‘de zaak op
Nog nooit eerder is een winstuitkering naar de gemeente
orde’. Dat laatste blijkt ook uit een onafhankelijk extern
gedaan. Van het onverdeelde resultaat uit 2012 is
efficiency onderzoek dat eind 2013 in opdracht van de
200.000 euro uitgekeerd aan de GrGa kop van
Gemeenschappelijke regeling Gesubsidieerde arbeid
Noord-Holland. dat is 25% van de winst over 2012.
(GRGA) is uitgevoerd. De gevolgen van de financiële en economische crisis verschaffen echter uitdagingen.
Het resultaat in 2013 overtreft het begrote resultaat.
Noorderkwartier bereidt zich daarnaast voor op de
Belangrijk te noemen is dat het resultaat is afgenomen
transitie die voortkomt uit de nieuwe Participatiewet.
door de afwaardering van twee panden (ten bedrage van 186.000 euro) en een voorziening voor afvloeiingskosten
Het is belangrijk te benadrukken dat ondanks deze crisis
van personeel (151.000 euro).
Noorderkwartier nog steeds voor 718 wsw-medewerkers werk aanbiedt. ,,Continuïteit van banen is bepalend voor
Efficiency onderzoek
de maatschappelijke waarde die de organisatie creëert’’,
In opdracht van het bestuur GRGA is een efficiency
aldus financieel directeur Erik Heemskerk. In dit hoofdstuk
onderzoek uitgevoerd door een extern adviesbureau bij
worden in dat kader de financiële cijfers toegelicht.
Noorderkwartier. ,,uit het onderzoek is gebleken dat we het financieel gezien goed doen. Dat is een bevestiging
nieuwe activiteiten
van onze jarenlange investering in het optimaliseren van
in 2013 lag de nadruk op een aantal nieuwe activiteiten.
de organisatie’’, vertelt de heer Heemskerk.
Zo zijn schoonmaakactiviteiten uitgebreid. in het laatste kwartaal van 2013 zijn stappen gezet om een nieuw
ook blijkt dat de maatschappelijke en economische
loonpakket te introduceren. ,,we bereiden een migratie
ontwikkelingen Noorderkwartier in haar bestaansrecht
voor naar een nieuw systeem voor de verwerking van de
‘raken’. Dat vraagt om de nodige stuurmanskunst.
salarissen. door het volume van een totaal van bijna 800
de actuele politieke ontwikkelingen in het sociaal domein
medewerkers is dat een zeer ingrijpende en tijdrovende
worden geschetst als ingrijpend. dat zorgt voor de nodige
gebeurtenis’’, zegt de heer Heemskerk.
druk op de organisatie en het management.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
33
34
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Noorderkwartier opereert bedrijfsmatig, kwalitatief en op
Solvabiliteit
basis van pragmatiek waarbij het regelmatig inspelen op
Solvabiliteit is de mate waarin een onderneming aan haar
grote veranderingen in de omgeving zijn weerslag heeft.
schulden op langere termijn kan voldoen. de ratio is de
,,Noorderkwartier wordt met betrokkenheid geleid, is
verhouding tussen het eigen en het totale vermogen.
efficiënt georganiseerd en beheert haar middelen zuinig en
Met 72% voldeed Noorderkwartier aan de in het
met zorg’’, komt in het onderzoek naar voren.
bedrijfsleven gehanteerde norm van 30%.
een prettige uitkomst van het onderzoek is dat
toekomstparagraaf
Noorderkwartier financieel in control oogt.
de komende jaren zal Noorderkwartier de wet sociale
Heemskerk: ,,We stimuleren altijd een efficiënte
werkvoorziening (wsw) in mandaat uitvoeren. Vanaf 2015
uitvoering. dus het is uitermate prettig dat het in
wordt de nieuwe wet van kracht. Vanaf dat moment
zo’n onderzoek naar voren komt.’’
neemt het aantal wsw-banen in de regio gestaag af, omdat de wsw wordt vervangen door de nieuwe wet.
liquiditeit
wsw-medewerkers, die een baan hebben, blijven onder
de liquiditeit staat onder druk, maar was in 2013 wel
voorwaarden recht houden op een wsw-dienstverband.
voldoende. ,,Liquiditeitsbeheersing vergt vanaf de aanvang
Met de gemeenten zal overleg plaatsvinden op welke
van de financiële crisis in toenemende mate de aandacht.’’
wijze en door welke partijen banen in het kader van de
Noorderkwartier is een seizoensbedrijf, met name door
Participatiewet worden gecreëerd.
de Groenvoorziening, vandaar dat rond het voorjaar de liquiditeit altijd laag is. ,,toch is de liquiditeit ten opzichte
tot die tijd zal Noorderkwartier haar activiteiten niet
van vorig jaar licht toegenomen.’’
substantieel uitbreiden. dat betekent dat het komende jaar in beperkte mate uitbreidingsinvesteringen zullen
Current ratio
worden gedaan. in principe zal dat uitsluitend plaatsvinden
de current ratio geeft de mate weer waarin een
bij het omzetten minder geschikte en renderende
onderneming aan haar betalingsverplichtingen op
activiteiten naar sociaal en financieel passender
korte termijn kan voldoen. de ratio komt voort uit de
activiteiten, zoals schoonmaak. de innovatie en onderzoek
kortlopende vorderingen (inclusief) voorraden en liquide
en ontwikkeling in het kader van nieuwe producten heeft
middelen gedeeld door de kortlopende schulden. deze ratio
eenzelfde patroon als in 2013. omdat investeringen zich
dient hoger dan 1 te zijn. de current ratio van
overwegend zullen beperken tot vervangingsinvesteringen,
Noorderkwartier is 1,28 en voldoet daarmee aan de norm.
zal geen externe financiering worden aangetrokken.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
35
36
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
in 2014 is de personeelsbezetting vergelijkbaar met het jaar 2013 voor zowel het gesubsidieerde als ongesubsidieerde personeel. de taakstelling van de wsw is vergelijkbaar met die van 2013. Na 2014 zal het gesubsidieerde wsw-personeel worden afgebouwd. indien de vrijgekomen capaciteit, de trajecten en werkplekken, wordt ingevuld door nieuwe instroom uit de Participatiewet, blijft het volume constant. dat geldt dan voor onder meer voor het aantal cliënten, het ongesubsidieerde personeel en de bedrijfsactiviteiten. Heemskerk: ,,Een dergelijke transitie brengt financiële en sociale risico’s met zich mee. Maar het geeft ook nieuwe kansen.’’ Noorderkwartier zal in dat verband het vermogen van de organisatie, letterlijk en figuurlijk, onder de aandacht van de gemeenten willen brengen. de gemeenten zijn weliswaar op de hoogte van de belangrijke rol die Noorderkwartier in de regio speelt. ,,we voeren al decennia voor meer dan 50% van het totale wettelijke kader sociale regelingen voor de deelnemende gemeenten uit. en dat doet Noorderkwartier optimaal! Het kan geen kwaad om dat in deze dynamische tijden nadrukkelijk onder de aandacht van gemeenten te brengen.’’
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
37
Personalia
per 31-12-2013
Samenstelling van de Raad van Commissarissen van noorderkwartier n.v.
Samenstelling Managementteam
Mevrouw drs. J.M.a. Jong (voorzitter)
De heer drs. E. Heemskerk (financiën en control)
de heer mr. w.N. Cool
de heer G. van Heijster (P&o)
de heer drs. r.M. van Hout (vice-voorzitter)
De heer J. Duineveld (Grafisch Centrum)
de heer M.J. Venekamp
de heer H. Visser (Groenvoorziening)
de heer H. van Zanten
de heer L. Yntema (industrieel Centrum)
De heer G.F.m. van Heijster (secretaris RvC)
tot 1 november 2013
de heer drs. J.P.C. van Hooff (voorzitter)
de heer J. Bartoo (industrieel Centrum) vanaf 1 november 2013 mevrouw T. scholte-Franzen (secretariaat)
Samenstelling bestuur de heer drs. J.P.C. van Hooff (algemeen directeur)
Samenstelling ondernemingsraad Mevrouw d. tijsen
(voorzitter vanaf 4 juli 2013)
de heer J. de wever
(secretaris)
de heer G.t.M. datema
(vice-voorzitter)
de heer J. Boekelaar Mevrouw M. van Stralen Mevrouw C.a. Pietens Mevrouw d. van der Hoeven De heer R.F.D. van der Plas de heer M. Copier de heer J.S. rietman de heer k. tessel
38
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
(voorzitter tot 4 juli 2013)
Nevenfuncties Raad van Commissarissen 2013 Mevrouw drs. J.M.a. Jong
De heer drs. R.M. van Hout
- raad van advies Coöperatie VGZ
- Vice-voorzitter raad van toezicht van Het regius
- Ledenraad VGZ
College, Schagen
- onderzoeker rekenkamercommissie amstel, Gooi en Vecht
- Lid van de raad van toezicht Stichting Mee Noord-west-Holland
- secretaris Programma beleidsorgaan JOuW Fm - Mentor aNwB
De heer M. J. venekamp - Bestuurslid Belangenvereniging willemsoord
De heer mr. W.n. Cool - Statenlid provincie Noord-Holland - interim directeur Mevos Beheer b.v. te Haarlem
De heer H. van Zanten
- Voorzitter Stichting wta te utrecht
- Voorzitter rvC rabobank Schagen-wieringerland
- Voorzitter hoor- en adviescommissie provincie N-H
- Voorzitter Stichting v/h Hervormd weeshuis
- Voorzitter commissie bezwaar en beroep Stadsregio amsterdam
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
39
40
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Organigram Gemeenteraden
Colleges van B&W
Algemene vergadering van Aandeelhouders Noorderkwartier N.V.
Algemeen bestuur van de GR
Raad van Commissarissen Noorderkwartier N.V.
Dagelijks bestuur van de GR
Bestuur van Noorderkwartier N.V.
Directiesecretariaat
FEZA
KAM
Personeel en Organisatie
ICT
Ondernemingsraad Noorderkwartier N.V.
Grafisch Centrum en NK-Post
Groenvoorziening
Industrieel Centrum
(incl Begeleid werken en Detachering)
(incl Begeleid werken en Detachering)
(incl Begeleid werken en Detachering)
Diverse dochtermaatschappijen c.q.deelnemingen Industrieel Centrum Noorderkwartier B.V. Grafisch Centrum Noorderkwartier B.V. Noorderkwartier Schoonmaak B.V. Noorderkwartier D&B B.V. (100% personeels-B.V.)
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
41
Risicoparagraaf Noorderkwartier N.V. voert voor de deelnemende gemeenten den Helder, Hollands kroon en Schagen de wsw in mandaat uit. Het kabinet heeft het voornemen op 1 januari 2015 de Participatiewet te introduceren. uitgangspunt van de wet is dat mensen primair verantwoordelijk zijn om in hun eigen bestaand te voorzien. dat wil tevens zeggen dat mensen verantwoordelijk zijn om een baan te zoeken. om mensen meer te prikkelen om zelfstandig een baan te zoeken, vormt de Participatiewet één regeling voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. de wet vervangt de huidige wajong, wsw en wwb. indien de wet op 1 januari 2015 van kracht wordt, zullen mensen met een wsw-dienstverband of Begeleid werken in hun rechten en plichten worden gerespecteerd. Nieuwe instroom in de huidige wsw-regeling zal niet meer mogelijk zijn. Noorderkwartier N.V. is in gesprek met gemeenten over activiteiten die het bedrijf in het kader van nieuwe wetgeving voor gemeenten kan uitvoeren. de gemeenten zullen in het kader van nieuwe wetgeving namelijk beleid ontwikkelen om de gedecentraliseerde taken uit te voeren. Noorderkwartier N.V. stelt capaciteit beschikbaar aan de sociale diensten voor mensen die werkervaring willen opdoen. deze capaciteit kan vanaf 1 januari 2015 groter worden door uitstroom van wsw-ers als gevolg van natuurlijk verloop. indien de deelnemende gemeenten geen gebruik maken van deze capaciteit zal Noorderkwartier N.V. de overcapaciteit als gevolg van de afbouw van de wsw afbouwen. een dergelijke afbouw gaat met kosten gepaard. door de decentralisaties beoogt het rijk taken over te laten aan het maatschappelijk middenveld. de gemeenten zullen daarin prioriteiten gaan stellen en keuzen maken. de gemeenten zullen op dit proces op gepaste wijze invloed willen uitoefenen, om de belangen van de burgers op de best mogelijke wijze te behartigen. omdat Noorderkwartier namens gemeenten in mandaat en zelfstandig de wet Sociale werkvoorziening uitvoert, zou door de behoefte van gemeenten om invloed uit te oefenen op het beleid, het draagvlak voor het zelfstandige werkbedrijf kunnen verminderen. tot die tijd zal Noorderkwartier haar activiteiten niet substantieel uitbreiden. dat betekent dat het komende jaar in beperkte mate uitbreidingsinvesteringen zullen worden gedaan. in principe zal dat uitsluitend plaatsvinden bij het omzetten minder geschikte en renderende activiteiten naar sociaal en financieel passender activiteiten, zoals schoonmaak. De innovatie en onderzoek en ontwikkeling in het kader van nieuwe producten heeft eenzelfde patroon als in 2013. omdat investeringen zich overwegend zullen beperken tot vervangingsinvesteringen, zal geen externe financiering worden aangetrokken. in 2014 is de personeelsbezetting vergelijkbaar met het jaar 2013 voor zowel het gesubsidieerde als ongesubsidieerde personeel. de taakstelling van de wsw is vergelijkbaar met die van 2013.
42
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Naast de decentralisatie van taken naar gemeenten door nieuwe wetgeving, beoogt het rijk tevens bezuinigingen op het gebied van de sociale zekerheid door te voeren. Noorderkwartier N.V. heeft met gemeenten sluitende afspraken gemaakt over de financiële consequenties van het realiseren van de taakopdracht Wsw. Het bedrijf ontvangt geen gemeentelijke bijdrage of aanvullende financiering voor eventuele tekorten door bezuinigingen op subsidies. De liquiditeit is naar jaren van uitkeren van sociaal dividend, laag te noemen. Het risico bestaat dat bij aanhoudende economische neergang de inkomsten dalen en nog meer druk op de liquiditeit ontstaat. De economische ontwikkelingen van de afgelopen jaren en de nabije toekomst zijn negatief: de financiële crisis is overgeslagen naar de reële economie. Noorderkwartier N.V. voorziet zowel in het vinden van geschikt werk als ook het genereren van voldoende omzet, bij een aanhoudende crisis, een forse uitdaging. in het kader van de nieuwe wetgeving werkt Noorderkwartier N.V. in overleg met gemeenten aan een business model waarbij de capaciteiten van het bedrijf ingezet worden om de (bredere) doelgroep van arbeidsgehandicapten een baan te bieden. Het model voorziet in efficiënte en relatief goedkope uitvoering van werk voor arbeidsgehandicapten en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor onder meer de gemeenten. we verwachten dat in de loop van 2014 duidelijkheid zal ontstaan in hoeverre gemeenten in hun beleid rekening willen houden met aanbiedingen van deze uitgelezen combinatie.
Statutaire gegevens Handelsnaam
Noorderkwartier N.V.
adres
witte Paal 122
Postcode en plaats 1742 Nw, Schagen k.v.k. nummer
37087652
activiteiten uitvoeren van activiteiten in het kader van de gesubsidieerde arbeid en het hiertoe drijven van ondernemingen en het verwerven van deelnemingen in andere ondernemingen.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
43
44
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Jaarrekening 2013 Noorderkwartier N.V.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
46
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Balans voor resultaat bestemming
ACTIVA x € 1.000
2012
2013
Vaste activa 1
Materiële vaste activa
2
Financiële vaste activa
4.582
4.730
72
72 4.655
4.802
Vlottende activa 3
Voorraden
4
Vorderingen en overlopende activa
5
Liquide middelen
89
81
1.283
830
538
Totaal
1.048 1.909
1.959
6.564
6.761
PASSIVA x € 1.000 6
2013
Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Overige reserve Onverdeeld resultaat
7
8
9
2012
50
50
4.512
3.867
139
845 4.701
4.762
327
215
45
139
Kortlopende schulden
1.491
1.645
Totaal
6.564
6.761
Current ratio
1,28
1,19
Solvabiliteitsratio
0,72
0,70
Voorzieningen Langlopende schulden
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
47
Winst- en verliesrekening Begroting x € 1.000
2013
1
Netto omzet -/- interne omzet
2
Kostprijs van de omzet
3
Bruto omzet resultaat
4
Personeelskosten
4-1
Wsw
4-2
Begeleid werken
4-3
Wiw / ID-banen
4-4
Work-First
4-5
Ongesubsideerd personeel
2012
6.560
6.596
6.752
978
1.055
1.293
5.582
5.542
5.459
-
subtotaal personeelskosten 5
2013
-
-
1.290
1.193
1.140
83
79
137
-
-
-
3.636
3.639
3.503
5.008
4.911
4.780
Overige personeelskosten
5-1
Vervoer
4
23
19
5-2
Arbokosten
127
117
96
5-3
Overige personeelskosten
282
397
415
5-4
Personeelskosten derden
15
16
85
5.437
5.464
5.395
totaal personeelskosten 6
Huisvesting
6-1
Huur
6-2
Onderhoud
6-3
Energie totaal huisvesting
90
93
13
262
224
143
177
175
147
529
493
303
7
Bedrijfsmiddelen
7-1
Autokosten
289
287
263
7-2
Afschrijvingen
389
385
439
7-3
Automatisering
113
83
66
7-4
Diversen
1.036
860
383
1.827
1.615
1.151
7.793
7.572
6.849
-2.210
-2.031
-1.390
2.258
2.079
2.108
83
79
137
-
0
-
15
16
85
2.356
2.173
2.330
7
33
77
138
109
863
totaal bedrijfsmiddelen Som der kosten Netto omzet resultaat Overige bedrijfsopbrengsten 8
Subsidies
8-1
Wsw
8-2
Wiw / ID-banen
8-3
Work-First
8-4
Personeelskosten derden totaal subsidies
9
Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen
10
Aandeel in winst/verlies van ondernemingen waarin wordt deelgenomen
-
Resultaat na belastingen
48
138
109
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
18 845
Overzicht kasstromen conform Wet op Jaarrekening (x € 1.000) 2013
2012
Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat
146
922
Aanpassingen voor: - afschrijvingen
261
-80
- mutaties voorzieningen
112
-100
- mutaties algemene reserve
-
373
-180
Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden - vorderingen - vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk -overschot - kortlopende schulden (excl. schulden aan kredietinstellingen)
-8
-3
-452
13
-154
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest Buitengewoon resultaat
-907 -614
-897
-96
-155
-
-
7
77
-
7
77
-103
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
-232
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen immateriële vaste activa Desinvesteringen immateriële vaste activa Investeringen deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden Mutatie leningen u/g Overige investeringen in financiële vaste activa
-458
-217
344
984
-
-
-
-
-
18
-
-
-
-
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
-114
785
Kasstroom uit financieringsactiviteiten In boekjaar betaald dividend Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden
-200
-
-
-
-94
-779
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten
-294
-779
Mutatie geldmiddelen
-510
-227
In de bijlage is de reguliere kasstroom van Noorderkwartier opgenomen zoals die in periodieke rapporteringen wordt gepresenteerd.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
49
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Activiteiten De activiteiten van Noorderkwartier N.V., statutair gevestigd te Witte Paal 122, 1742 NW Schagen, bestaan voornamelijk uit: uitvoeren van activiteiten in het kader van de gesubsidieerde arbeid en het hiertoe drijven van ondernemingen en het verwerven van deelnemingen in andere ondernemingen. Groepsverhoudingen Noorderkwartier NV te Schagen staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen. Niet-geconsolideerde maatschappijen: Naam
Statutaire zetel
Aandeel in het geplaatste kapitaal
Industrieel Centrum Noorderkwartier B.V.
Schagen
100%
Noorderkwartier Schoonmaak B.V.
Schagen
100%
Grafisch Centrum Noorderkwartier B.V.
Schagen
100%
Noorderkwartier D & B B.V.
Schagen
100%
Gezien het materieel belang van bovengenoemde B.V.’s zijn de regels van consolidatie met Noorderkwartier N.V. niet van toepassing, dit is in overeenstemming met art. 2:407 lid 1 sub a BW. De genoemde B.V.’s zijn in de financiële vaste activa als deelneming opgenomen en als zodanig financieel verantwoord in Noorderkwartier N.V. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het betreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover deze op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden vóór het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met BW 2 titel 9. De winst- en verliesrekening wijkt op sommige onderdelen af van het besluit modellen jaarrekening. Noorderkwartier heeft hier bewust voor gekozen om het inzicht te verbeteren en omdat dit gebruikelijk is in de branche.
50
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Voor de kosten van periodiek groot onderhoud wordt een voorziening gevormd. Deze voorziening is opgenomen onder de overige voorzieningen aan de passiefzijde van de balans. De afschrijvingstermijnen bedragen in jaren: Immateriële activa
5
Voorzieningen aan terreinen
20
Gebouwen
40
Installaties
10
Leidingnetten
20
Machines
5/10
Inventarissen
5/10
Vervoermiddelen
5
Hardware en programmatuur
5
Financiële vaste activa De deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend worden gewaardeerd op netto – vermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze waarde wordt berekend op basis van de grondslagen van de N.V. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs. Bij de waardering van de deelnemingen wordt rekening gehouden met waardedalingen, indien deze duurzaam zijn.
Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Noorderkwartier kent geen andere financiële instrumenten. Voorraden Voorraden grond- en hulpstoffen en handelsgoederen worden gewaardeerd tegen verkrijgings-prijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De waardering van de voorraden grond- en hulpstoffen komt tot stand op basis van fifo. Het onderhanden werk en de voorraden gereed product worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De vervaardigingsprijs omvat het directe materiaalverbruik, de directe loon- en machinekosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend, en een opslag voor indirecte fabricagekosten. De netto-opbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
51
Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.
Liquide middelen De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden.
Overige reserve De overige reserve wordt gevormd door de exploitatieresultaten van voorgaande jaren.
Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. Voorziening uit te betalen wachtgeldregelingen Dit betreft verplichtingen uit hoofde van het vóór de normale pensioendatum beëindigen van dienstverbanden met werknemers. Wachtgeldregelingen worden verwerkt indien aantoonbaar sprake is van een verplichting tot beëindiging van dienstverbanden met werknemers. Regelingen worden tegen contante waarde opgenomen. De verplichting wordt als zodanig opgenomen en toegelicht onder de voorzieningen. Overige voorzieningen Tenzij anders vermeld worden de overige voorzieningen gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de betreffende verplichtingen af te wikkelen. Voorziening groot onderhoud De voorziening ter gelijkmatige verdeling van lasten voor groot onderhoud van gebouwen wordt bepaald op basis van de te verwachten kosten over een reeks jaren. De voorziening wordt lineair opgebouwd. Het uitgevoerde onderhoud wordt ten laste van deze voorziening gebracht.
52
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Schulden De schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen op langlopende schulden worden opgenomen onder kortlopende schulden.
Afrondingen Door afrondingsverschillen kunnen er in de telling van de Balans en de Winst en verliesrekening soms verschillen van 1 ontstaan. Deze verschillen duiden niet op fouten en zijn daarom blijven staan.
Netto-omzet Onder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst van de in het verslagjaar geleverde goederen en verleende diensten onder aftrek van kortingen en de over de omzet geheven belastingen. Opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van goederen worden verantwoord op het moment dat alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s zijn overgegaan op de koper. De kostprijs van deze goederen wordt aan dezelfde periode toegerekend. Opbrengsten van diensten worden opgenomen naar rato van de mate waarin de diensten zijn verricht, gebaseerd op de tot balansdatum in het kader van de dienstverlening gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte kosten van de totaal te verrichten dienstverlening. De kostprijs van deze diensten wordt aan dezelfde periode toegerekend.
Kostprijs van de omzet De kostprijs van de omzet omvat de kostprijs van de verkochte en geleverde goederen, bestaande uit het directe materiaalverbruik, de directe loon- en machinekosten en de overige directe en indirecte kosten die aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend.
Subsidies Subsidies worden als Begeleid Werken Wsw, Wiw en personeelskosten derden subsidies verantwoord, ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht in het jaar waarin de gesubsidieerde banen zijn gerealiseerd.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
53
Pensioenen De vennootschap heeft twee pensioenregelingen. Dit betreft beide een Nederlandse regeling en wordt gefinancierd door afdrachten aan de pensioenuitvoerder, te weten het Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PGGM), en het Pensioenfonds voor Overheid en Onderwijs (ABP). De vennootschap heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij het Pensioenfonds Zorg en Welzijn en het Pensioenfonds voor Overheid en Onderwijs, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. De vennootschap heeft daarom de pensioenregeling verwerkt als een “verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering” en heeft alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.
De dekkingsgraad bedroeg in december 2013 109 % (in december 2012 101%) voor PGGM De dekkingsgraad bedroeg in december 2013 106 % (in december 2012 96%) voor ABP
Belastingen op het resultaat Noorderkwartier N.V. is op grond van artikel 5 letter c, onderdeel 3 van de Wet Vennootschapsbelasting jo. artikel 4 van de Uitvoeringsbesluit Vennootschapsbelasting aangemerkt als subjectief vrijgesteld lichaam.
Overzicht van kastroom Het overzicht van de kasstroom is opgesteld volgens de indirecte methode
Aandeel in het resultaat van niet-geconsolideerde ondernemingen waarin wordt deelgenomen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de vennootschap toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij Noorderkwartier N.V. geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten.
54
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Deelnemingen Noorderkwartier N.V. is 100% moeder van de volgende B.V.’s: ·
Industrieel Centrum Noorderkwartier B.V.
·
Noorderkwartier Schoonmaak B.V.
·
Grafisch Centrum Noorderkwartier B.V.
·
Noorderkwartier D & B B.V.
Gezien het materieel belang van bovengenoemde B.V.’s zijn de regels van consolidatie met Noorderkwartier N.V. niet van toepassing, dit is in overeenstemming met art. 2:407 lid 1 sub a BW. De genoemde B.V.’s zijn in de financiële vaste activa als deelneming opgenomen en als zodanig financieel verantwoord in Noorderkwartier N.V.
Verbonden partijen De Gemeenschappelijke Regeling gesubsidieerde arbeid Kop van Noord-Holland heeft een 100% deelneming in Noorderkwartier N.V.
Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Winstbelastingen, ontvangen en betaalde interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract wordt voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten.
Bijzondere waardevermindering Reden voor de bijzondere waardevermindering: de boekwaarde is beduidend hoger dan de directe en indirecte opbrengstwaarde van toekomstige kasstromen. Methode die als grondslag voor de bijzondere waardevermindering is gehanteerd is de "impairment test".
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
55
Toelichting op de balans
1
Totaal
Materiële vaste activa
Bedrijfs-
Machines
Andere
gebouwen
installaties
bedrijfs-
& terreinen
Stand 1 januari 2013 Aanschaffingswaarde
middelen
11.131
6.984
2.378
1.768
6.401
3.378
1.682
1.341
4.730
3.606
696
427
Cumulatieve afschrijvingen en overige waardeverminderingen Boekwaarde Mutaties in de boekwaarde Investeringen Desinvesteringen
457
0
249
208
-344
-4
-149
-191
Correctie afschrijving ivm desinvestering
314
4
120
190
Afschrijvingen
388
141
122
125
Bijzondere waardevermindering
186
186
0
0
-147
-327
98
82
11.243
6.980
2.478
1.785
6.661
3.701
1.684
1.276
4.582
3.279
794
509
Stand 31 december 2012 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen en overige waardeverminderingen Boekwaarde
Als gevolg van de waardeontwikkeling van bedrijfsontroerend goed heeft Noorderkwartier NV onderkend dat de waardering van recent aangekochte bedrijfspanden mogelijk aan een duurzame waardevermindering onderhevig zijn. Voor de bepaling van de omvang van de duurzame waardevermindering is de boekwaarde getoetst aan hoogste van de directe en indirecte opbrengstwaarde. De bepaling van de indirecte opbrengstwaarde is bepaald op het niveau van de kasstroom genererende eenheid waartoe de activa behoren. De directe opbrengstwaarde is gebaseerd op een door een extern waarderingsdeskundige bepaalde marktwaarde. Op grond van de uitkomsten van deze toets is de boekwaarde van de betreffende bedrijfspanden verlaagt naar de directe opbrengstwaarde. De bijzondere waardevermindering is in de jaarrekening verantwoordt onder de bijzondere baten en lasten. 2
Financiële vaste activa
Totaal
A
B
C
D
Deelnemingen in groepsmaatschappijen Stand 1 januari 2013
72
18
18
18
18
- aandeel in resultaat
-
-
-
-
-
- verwervingen
-
-
-
-
-
- verstrekkingen
-
-
-
-
-
- voorziening verlies deelneming
-
-
-
-
-
72
18
18
18
18
mutaties:
- einde deelneming Stand 31 december 2013
A Noorderkwartier D & B B.V., Postbus 315 te Schagen B Grafisch Centrum NK B.V., Postbus 315 te Schagen C Noorderkwartier Schoonmaak BV, Postbus 315 te Schagen D Industrieel Centrum NK B.V., Postbus 315 te Schagen De aandelen van bovengenoemde deelnemingen zijn 100% in handen van Noorderkwartier N.V.
56
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
2013 3
4
2012
Voorraden Grond- en hulpstoffen
71
Voorraad gereed product
18
67
Totaal
89
81
6
14
10
Vorderingen en overlopende activa 720
679
Voorziening dubieuze debiteuren
Handelsdebiteuren
-1
-6
Overige vorderingen
83
8
Rekening-courant WBU
30
30
136
0
Vorderingen op verbonden partijen, rekening courant GRGA Rekening-courant deelnemende gemeenten Vooruitbetaalde kosten Nog te ontvangen bedragen Totaal
7
0
83
41
224
78
1.283
830
Op balansdatum zijn onder de nog te ontvangen bedragen begrepen, vorderingen op aandeelhouders voor een bedrag van € 211.706 (2012: € 27.268) Over de rekening-courantverhoudingen is geen rente in rekening gebracht. GRGA staat voor Gemeenschappelijke Regeling gesubsidieerde arbeid Kop van Noord-Holland. 5
Liquide middelen Kas
1
2
Bank Nederlandse Gemeenten
6
67
529
977
Rabobank Rabobank bedrijfstelerekening
6
Totaal
Eigen vermogen
Stand 1 januari 2013
2
2
538
1.048
Geplaatst
Overige
Onverdeeld
kapitaal
reserve
resultaat
4.762
50
3.867
845
Mutaties: - toevoegingen
-
- onttrekkingen
-200
- resultaat bestemming voorgaand boekjaar - nog te bestemmen resultaat N.V. Stand 31 december 2013
139 4.701
-
-
-
-200
-
845
50
4.512
-845 139 139
Het geplaatst en gestort aandelenkapitaal bedraagt € 50 duizend, zijnde 100 aandelen van € 500,-- nominaal. De storting van aandelen heeft volledig met liquide middelen plaatsgevonden.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
57
7
Stand
Voorzieningen
Stand
1 januari
Toevoeging Onttrekking
Vrijval
31 december
2013 Flexpensioen ex-ambtenaren
2013 8
-
8
0
0
25
-
11
10
4
1
12
5
aanspraken vervroegd uitgetreden personeel met flexpensioen op basis van CAO Car-Uwo
*
Voorziening organisatorische herstructurering reorganisatievoorziening in het kader van beleid van gemeenten en Rijk op gebied van reïntegratie- en werk-leer-activiteiten
* 19
Overige personele en juridische kosten *
advieskosten Onderhoud gebouwen
126
174
103
-
198
22
94
14
-
103
15
2
-
-
18
215
271
137
22
327
egalisatievoorziening onderhoud gebouwen, terreinen en installaties gebaseerd op het onderhoudsplan
**
Voorziening uit te betalen wachtgeldregelingen aanspraken van personeel op na te betalen salarissen en wachtgelden in de CAO Car-Uwo
**
Voorziening jubileum uitkering aanspraken op toekomstige jubileum **
uitkeringen Totaal * kort lopend (korter dan 1 jaar) ** lang lopend (langer dan 1 jaar)
58
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
8
Stand
Langlopende schulden rente % leningnummer
Stand
1 januari
Aflossing
Extra aflossing 31 december
2013
2013
Lening Gemeenschappelijke Regeling / BNG *
4,95
40.88738
91
45
-
Lening Gemeenschappelijke Regeling / BNG *
5,51
40.90258
49
48
-
-
0
45
139
93
45
* resterende looptijd korter dan 5 jaar
9
Kortlopende schulden
2013
2012
Leveranciers en handelskredieten
470
436
Belastingen en premies sociale verzekeringen
298
358
12
8
Pensioen premies Rekening-courant deelnemende gemeenten
0
2
Nog te betalen loonkostensubsidie ID - banen
9
62
Overige schulden
11
11
Reservering vakantiegeld/verlofuren niet gesubsidieerd personeel
247
291
Nog te betalen kosten
337
345
13
19
0
7
Vooruitontvangen bedragen Schulden aan verbonden partijen, rekening-courant GRGA Aflossingsverplichting langlopende lening, Rabobank en GRGA komend boekjaar Totaal
94
106
1.491
1.645
GRGA staat voor Gemeenschappelijke Regeling gesubsidieerde arbeid Kop van Noord-Holland.
Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 1 Noorderkwartier N.V. heeft huurcontracten met uiteenlopende contractsduren. Het langstlopend contract loopt tot en met het jaar september 2014. De verplichting voor deze huurpanden bedraagt € 67.511.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
59
1
2
3
Post 2012
2013
NK 2012
2012
Totaal 2013
-56
6.808
2013
-69
6.629
2012
1
166
2013
Grafisch centrum
-1
60
2012
-18
567
2013
Groenvoorziening
-28
627
2012
-21
550
2013
Industrieel centrum
Toelichting op de winst- en verliesrekening x € 1.000
Omzet
-17
6.752
557
6.560
-4
-17
1
-1289
3.663
-979
5.459
-17
-50
5.582
3.458
599
-37
117
-1
529
-183
21
1.862
540
0
-185
365
-5
3.645 0
-181
414
1.927
3.441 -
-158
349
Interne omzet -/-
Omzet
1.861 -712
382
167
1.923 -4 -397
2.934
58
Omzet excl. interne omzet 1 -163
3.044
549
Mutatie onderhanden werk -201
1.694
-
Inkoopkosten v.d. omzet
1.722
Bruto winst
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
60
Toelichting op de winst- en verliesrekening x € 1.000
4
4-1
Personeelskosten
2013
Wsw - medewerkers
2012 -
-
De salarissen van de WSW-medewerkers worden vanaf 1 januari 2012 verloont in de Gemeenschappelijke Regeling gesubsidieerde Arbeid Kop van Noord-Holland
4-2
Begeleid werken
4-3
Wiw - medewerkers/ID banen extern
1.290
1.140
Salarissen
69
123
Sociale lasten
10
8
Pensioenpremie
4
4
Overige personeelskosten
1
2 83
4-4
137
Ongesubsidieerd personeel Salarissen
2.857
2.760
Sociale lasten
383
363
Pensioenpremie
347
322
Overige personeelskosten
50
Subtotaal personeelskosten
58 3.636
3.503
5.008
4.780
De bezolding voor de Raad van Commissarissen en de loonkosten volgens loonstaat van de Algemeen Directeur bedragen: mevrouw drs. J.M.A. Jong
(Voorzitter)
8
de heer drs. R.M. van Hout
5
de heer W.N. Cool
5
de heer M.J. Venekamp
5
de heer H. van Zanten
5
de heer drs. J.P.C. van Hooff
(Algemeen Directeur)
de heer drs. J.P.C. van Hooff
(Algemeen Directeur)
De gemiddelde standen van het aantal medewerkers
140 bezoldiging 25 werkgeverslasten pensioen
2013
2012
57,0
56,5
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
61
2013 5 5-1
Vervoer
5-2
Arbokosten
5-3
Overige personeelskosten Opleidingen
86 231
Werkkleding
70
50
Reiskosten
24
29
Kantine Overige personeelskosten
5
7
12
11
5
Personeelskosten derden Totaal personeelskosten
6-1
19 96
62
Kerstpakketten
6
4 127
105
Inhuur personeel/uitzendkrachten
5-4
2012
Overige personeelskosten
1 282
415
15
85
5.437
5.396
Huisvesting Huur Gebouwen
89
110
Overige bedrijfsmiddelen
0
4
Doorberekende huur aan Rataplan
0
-101 90
13
6-2
Onderhoud
262
143
6-3
Energie
177
147
529
303
289
263
Totaal huisvestingskosten
7
Bedrijfsmiddelen
7-1
Autokosten
7-2
Afschrijvingen Materiële vaste activa
7-3
62
-Gebouwen en voorzieningen terreinen
141
164
- Machines en installaties
122
128
- Overig
125
Automatisering
147 389
439
113
66
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
2013 7-4
2012
Diversen Onderhoud bedrijfsmiddelen
218
197
Telefoonkosten
42
54
Verzekeringen
61
60
Verkoopkosten
15
18
Accountantskosten
60
56
248
-354
Bezoldiging van Raad van Commissarissen
31
29
Aanschaf diversen
75
29
Bijzondere baten en lasten *
Ondernemingsraadkosten Loonadministratiekosten Advieskosten Overige algemene kosten
3
1
32
40
77
77
173
176
Totaal bedrijfsmiddelen
1.036
383
1.827
1.151
* Toelichting bijzondere baten en lasten - Bijzondere lasten - Aanvulling voorziening jubileum uitkering - Dotatie voorziening uit te betalen wachtgeldregelingen - Boekverlies desinvestering - Aanvulling voorziening dubieuze debiteuren - Bijzondere waardeverminderingsverlies bedrijfsgebouwen - Overig
2
-
148
-
3
10
-
4
186
-
2
1 342
15
- Bijzondere baten - Vrijval voorziening flexpensioen
0
2
- Vrijval voorziening jubileum uitkering
-
1
- Vrijval voorziening dubieuze debiteuren
5
-
- Vrijval voorziening organisatorische herstructurering
10
47
- Vrijval voorziening personele en juridische kosten
12
-
- Boekwinst desinvestering
36
183
- Energiebelasting teruggaaf en inramingen
-
18
- Resultaat Gemeenschappelijke Regeling
-
22
- Overig
29
totaal bijzondere baten en lasten
96 93
369
248
-354
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
63
2013 8
8-1
Subsidie Wsw
8-1
Gemeentelijke bijdrage Wsw
8-2 8-3
2.258
10
0
Subsidie Wiw / ID-banen
83
137
Personeelskosten derden
15
85 2.356
2.330
Rente Rentelasten
0
64
Rentelasten verbonden partijen
7
13
Rentebaten
0
0 7
77
-
18
Deelnemingen Resultaat deelneming Reïnteq
64
2.108
0
Totaal 9
2012
Subsidies
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
65
Ondertekening van de jaarrekening Schagen 15 mei 2014
Bestuurder: de heer drs. J.P.C. van Hooff (Algemeen Directeur)
Raad van Commissarissen: mevrouw drs. J.M.A. Jong (Voorzitter)
de heer drs. R.M. van Hout
de heer W.N. Cool
de heer M.J. Venekamp
de heer H. van Zanten
66
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Overige gegevens
Vaststelling en winstbestemming Op grond van artikel 29 lid 6 dient de jaarrekening te worden vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA). De vergadering wordt gehouden op 5 juni 2014. Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen, die nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balans datum (31-12-2013). Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Statutaire regeling betreffende de bestemming van het resultaat In artikel 30 lid 2 en 3 van de statuten van de vennootschap staat opgenomen dat het resultaat ter vrije beschikking van de aandeelhouder staat , mits het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden. Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2012 De directie heeft in de algemene vergadering van aandeelhouders gehouden op 6 juni 2013 het voorstel gedaan om de winst toe te voegen aan de algemene reserve. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft in de vergadering gevraagd het voorstel te heroverwegen. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is op 12 september 2013 de dividenduitkering over de winst van 2012 vastgesteld op 200.000 euro. Voorstel tot bestemming van het resultaat over het boekjaar 2013 Gelijktijdig met het aanbieden van de jaarstukken aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal de directie zich in een voorstel tot de Algemene Vergadering van Aandeelhouders richten over de bestemming van de winst over het boekjaar 2013.
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
67
Deloitte Accountants B.V. Orlyplein 10 1043 DP Amsterdam Postbus 58110 1040 HC Amsterdam Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9733 www.deloitte.nl
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Raad van Commissarissen van Noorderkwartier N.V.
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2013 van Noorderkwartier N.V. te Schagen gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de winst-en-verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag 2013, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doe! een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap.
Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853.
Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
15582/aw
68
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Noorderkwartier N.V. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag 2013, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag 2013, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Alkmaar, 15 mei 2014 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: P.W.C. Beliën RA
15582/aw
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
69
Bijlage: Overzicht kasstromen conform reguliere publicatie Noorderkwartier N.V. (x € 1.000)
2013
2012
Mutatie werkkapitaal - Afschrijvingen
261
-80
- Mutatie langlopende lening
-94
-779
138
845
- Mutatie bedrijfskapitaal -netto resultaat -mutatie algemene reserve
-200
-mutatie bestemmingsreserve
-
-
-voorziening
-
112
-deelneming Watch Aut BV
-100
-
18 217
-Investeringen -Desinvestering
-96
458
217
-344
-984
Mutatie werkkapitaal
114
-767
103
671
Mutaties kortlopende vorderingen/schulden Voorraden per 31-12-2013
89
Voorraden per 31-12-2012
81
81 78 -8
Debiteuren en overige vorderingen per 31-12-2013
1.283
Debiteuren en overige vorderingen per 31-12-2012
830
-3 830 843
-452 Leveranciers en overige schulden schulden per 31-12-2013
1.491
1.645
Leveranciers en overige schulden schulden per 31-12-2012
1.645
2.552
Mutatie kasstroom
-154
-907
-510
-227
Liquide middelen per 31-12-2013
538
1.048
Liquide middelen per 31-12-2012
1.048
1.275
Mutatie liquide middelen
70
13
-510
J a a rV e r S L aG N o o r d e r k wa rt i e r N V 2 0 1 3
-227