Jaarverslag 2013 Maatschap urologie MMC Veldhoven
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
1
Inhoudsopgave Inleiding
3
Samenwerking regionaal
4
Commissie werkzaamheden
8
Productieoverzicht
12
Structuur en organisatie
13
Opleiding, onderwijs en wetenschap
15
Deelgebieden in de urologie: Functionele urologie en steenchirurgie
19
Kinderurologie
22
Incontinentie
23
Andrologie
24
Implantologie
25
Oncologie
26
Kwaliteitsbeleid & complicaties
51
Gegevens continentiezorg
52
Curricula urologen
58
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
2
Inleiding De Resultaat Verantwoordelijke Eenheid (RVE) Urologie van het Maxima Medisch Centrum bestond in 2013 nog gedeeltelijk uit twee maatschappen, één voor iedere locatie. Dit rapport betreft de Maatschap urologie Veldhoven, maar er worden tevens getallen en cijfers medegedeeld m.b.t. de hele RVE urologie van het MMC. Er is per 1/11/2013 afscheid genomen van de urologen op locatie Eindhoven en vanaf die datum is de maatschap urologie werkzaam in het MMC zoals hieronder beschreven, en tijdelijk versterkt door een waarnemer gedurende 6 maanden. Er zal een vacature worden gesteld voor een 1,5 FTE nieuwe uroloog welke de vakgroep en maatschap urologie zal versterken ter vervanging van de vertrokken urologen. Deze maatschap had 3,75 FTE, verdeeld over 4 urologen. dr. De Laet is in 2011 als chef de clinique aangesteld en volgt de patiënten van Dr. Braam op uit diens praktijk. Sinds 1/10/2013 maakt dr. De Laet deel uit van de maatschap urologie MMC. Er is steeds ook een ANIO in dienst van de maatschap, welke in dienstverband werkt tegen een vaste vergoeding.
Samenstelling maatschap en indeling Na een aantal jaren werkzaam geweest te zijn als chef de clinique maakt dr. De Laet sedert 1/10/2013 deel uit van de maatschap urologie MMC. Sedert november 2013 werd een nieuwe chef de clinique aangesteld, m.n. Dr. I. Karaoglu. Per 1/11/2013 bestaat de maatschap urologie in het MMC uit 5,25 FTE urologen dr. K. De Laet Dr. L.M.C.L. Fossion Dr. E. L. Nanlohy-Manuhutu dr. W. J. Levens Dr. I. Karaoglu
1 FTE (per 1/10/2013) 1 FTE 1 FTE 0,75 FTE 1,5 FTE (waarnemer per 1/11/2013)
Vanuit de pijler oncologie ontving Dr. Fossion op 24/02/2013 de Menzis award voor Topzorg voor prostaatkanker in het concertgebouw in Amsterdam.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
3
Samenwerking met de urologen van het St.Anna ZH Geldrop en het St.-Jans Gasthuis Weert Historie: 2007
Oriëntatie en gesprekken met de 2 regiogroepen: CZE/Diak/Helmond en MMC VHV
2007
Besluit tot start gesprekken MTS vorming SAG met MMC VHV
2008
Aanstelling Dr. Fossion, uroloog MMC – Dr. Sonneveld zitting in benoemingscommissie
2009 Aanstelling Dr. Van Beekum – gemeenschappelijke sollicitatieprocedure MTS SAG/MMC-V Officiële start gezamenlijke regionale weekenddiensten SAG met het MMC VHV (met garantie van continuïteit en kwaliteit van zorg) 2010
Verdere gesprekken – vorming 1 vakgroep binnen het MMC = probleem Start gesprekken met Weert – Dr. Van de Looverbosch / op initiatief van Dr. Fossion en Dr. Sonneveld: 15/11/2010, 2/12/2010, 7/12/2010, 20/12/2010, 3/02/2011, 24/02/2011, 23/03/2011, 8/04/2011, 28/04/2011. Start met fusiegesprekken regio en maatschapfusie o.l.v. Aart Sliedrecht (regionale maatschapvoorzitter) oud lid RvB Raad van Bestuur Groene Hart Ziekenhuis - Lid Raad van Bestuur Ziekenhuis Amstelveen 1993 – 1999 - Lid Raad van Bestuur Wilhelmina Kinderziekenhuis te Utrecht - Secretaris Centraal Orgaan Tarieven Gezondheidszorg(COTG) Utrecht - Projectleider Regionaal Oncologische zorg NoordHolland 2011
Samenwerkings- en Fusiedocument Urologisch Zuid-Oost Brabant en omstreken cq bedrijfsplan
2012
Tekening intentieverklaring binnen het MMC voor MTS-vorming urologie SAG met de MTS MMC-VHV en MTS-Helmond Eindhoven
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
4
Teambuilding sessies regionaal urologengroep olv Frans Meijer (Meijer consultancy en Mireille Cheung van Discovery BV) Presentatie bedrijfsplan ter inzage aan de RvB MMC en SAZ Geldrop (9 aug 2012) “samenwerkingsovereenkomst, waarin tevens geregeld de fusie van de maatschappen urologie MMC Veldhoven en Sint Anna Ziekenhuis Geldrop” getekend op 2 juni 2012 Aanstelling dr. De Laet, uroloog MMC – Dr. Sonneveld zitting in benoemingscommissie Instelling regionale werkgroepen oncologie, steenlijden, BPH, kinderurologie, incontinentie, prothesiologie, laserbehandeling, om antwoord te geven op de vragen van Inspectie, ZVZ, patiëntenverenigingen en beroepsvereniging (met garantie van continuïteit, expertise en kwaliteit van zorg) Instelling regionaal behandelteam blaaskanker waarbij de cystectomie wordt geconcentreerd in het MMC (Dr. Fossion – Dr. Sonneveld): minimumeis van 10/j wordt ruim behaald Start wekelijkse regionale indicatiebespreking urologie (locatie overstijgend) 2013
Werkgroep/portfolio presentatie Sonneveld en Fossion aan de RvB en SB Geldrop op 14 mei 2013 Gesprekken RvB Weert juni en augustus 2013 Evaluatiegesprek met RvB en SB Geldrop op 2-7-2013: officieus een “GO” gekregen en behandelstromen al verder geïnitieerd onder meer t.a.v. complexe steenpathologie richting Geldrop Finalisering 1 vakgroep urologie MMC en vertrek Pernet en Bos uit het MMC – Vanaf dan is de MTS MMC-V de vakgroep urologie in het MMC (dus op beide locaties) Werkgroep/portfolio presentatie Sonneveld en Fossion aan de RvB, Hans de Jong en vz SB Verkeijn op 3 oktober 2013 Werkgroep/portfolio presentatie Sonneveld en Fossion aan de RvB MMC Prof. dr. Zwaveling en dhr. van Berlo op 8 oktober 2013
Plan: 1/ Plenaire vergadering raden van bestuur Geldrop MMC en Weert in december 2014: GO 2/ Start project regionale samenwerking urologie MMC - SAG- SJG per 1/01/2014
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
5
Doelen: -
Eénduidige visie en beleid wekt vertrouwen en brengt zekerheid/rust/stabiliteit Uniforme, regionale werkwijze binnen de urologie in de regio Kwaliteitsgarantie Mogelijkheid om te excelleren (superspecialisatie - aantallen - equipement) - expertise Garantie omtrent bemanning en continuïteit Financieel en organisatorisch transparant en overzichtelijk (bedrijfsmanager regelt het) Doel om op 1 locatie de complexe oncologische chirurgie te organiseren
Voorwaarden: -
Respect voor ieders cultuur Samen sterker... elkaar niet uithollen Samenwerken - overleg - korte lijnen Goede ondersteuning personeel & logistiek Mandaat en vertrouwen Organisatorisch Operationeel Financieel gezond
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
6
Mission statement: Visie (mission statement) – Bron: SAMENWERKINGS- EN FUSIEDOCUMENT UROLOGENKRING ZUID-OOST BRABANT EN OMSTREKEN I.O., juni 2012. Onze regionale samenwerking en fusie is een direct uitvloeisel van de kwaliteits- en doelmatigheidseisen van overheid, ziektezorgverzekeraars en onze urologische beroepsvereniging (NVU), waardoor kwaliteitsverhogende centralisatie van complexere zorg, vorming van hoogwaardige expertisegroepen (superspecialisatie), profilering per ziekenhuislocatie en per medisch specialist, formulering van speerpunten en efficiëntere zorg mogelijk worden. Een grotere groep urologen is samen veel beter en sneller in staat te reageren op de snel opeenvolgende vernieuwingen in de zorg. Onderling vertrouwen in elkaar is daarbij een absolute voorwaarde, en die is er dan ook. Wij streven naar professionaliteit op een hoog niveau en een regionaal en landelijk sterke positie. Keihard werken, discipline, verbetering van de beeldvorming (van een 7- naar een 8+), open en transparante communicatie, aantoonbare expertiseontwikkeling zijn daarbij voorwaarden die wij onszelf hebben opgelegd. Daarnaast: wij houden ons aan gemaakte afspraken en staan voor onze handtekening. Een goede onderlinge samenwerkingsstructuur, gedragen leiderschap van de groep, een goede relatie met management, Raden van Bestuur, verwijzers en patiëntenvertegenwoordigers zijn daarbij randvoorwaarden om ons doel te bereiken. Voor de patiënt betekent onze samenwerking dat zij kan rekenen op topzorg en hoogstaande expertise door een betrokken team, waarbij wij ervaring kunnen bieden met hoge behandelaantallen per ziektebeeld. Verder bieden wij de patiënt korte lijnen waarbinnen intern verwezen kan worden, een uniform regionaal medisch beleid, en een betere en onderling afgestemde informatievoorziening. Onze samenwerking zorgt er ook voor dat we de patiënt, verwijzer en de ziekenhuizen garantie kunnen bieden omtrent onze bemanning en continuïteit van de zorg. Wachttijden zullen verminderen en de patiënt zal sneller zijn op de locatie waar hij of zij zijn of haar uiteindelijke behandeling moet krijgen. Financieel en organisatorisch is er transparantie en gezamenlijkheid: wie wat doet en waar het gebeurt is niet meer belangrijk voor de leden van de groep. Dit geeft rust en stabiliteit, en maakt dat wij onze energie en ambitie kunnen focussen op zaken als: verdere expertiseontwikkeling, wetenschappelijk onderzoek, analyse van behandelresultaten en samenwerking met een academisch centrum, waardoor verdere kwaliteitsverbetering mogelijk wordt. Ten slotte maakt de nu mogelijk geworden vertegenwoordiging namens één grote groep het maken van afspraken met derden, zoals bijvoorbeeld de Raden van Bestuur, het ziekenhuismanagement, verwijzers en patiëntenvertegenwoordigers, gemakkelijker en professioneler. Hierbij willen wij nadrukkelijk de positieve samenhang benadrukken die wij zien met de eerste lijn, andere medische specialismen en de besturen van de verschillende regionale ziekenhuizen: onze samenwerking kent geen grenzen!
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
7
Aandachtsgebierden, commissiewerkzaamheden en scholing dr. K. De Laet,
M.D., uroloog, Phd., FeBU
Aandachtspunten • Steenlijden • Prostaatcarcinoom • Minimaal invasieve urologie en laparoscopie • Onderwijs, wetenschappelijk werk, opleiding Commissiewerkzaamheden 1/ Contactspecialist EPD 2/ Contactspecialist voor de verpleegafdeling 2A 3/ Lid laser commissie 4/ Lid VIM commissie urologie 5/ Lid OK-adviesraad 6/ Plaatsvervangend lid MIC 7/ Contactpersoon postoperatieve pijn (anesthesie) 8/ Verantwoordelijke voor de opleiding/scholing (co-assistenten en verpleegkundigen) Congresbezoek en scholing 2013 • 17-19 maart 2013: Annual congress of the European Association of Urology (Milaan) • 23 april 2013 Masterclass gemetastaseerd prostaatcarcinoom (Eindhoven) • 3 juni 2013 zorgrondes overheveling (Eindhoven) • 18 juni 2013: IKNl themaavond spierinvasief blaascarcinoom (Eindhoven) • 26-28 juni 2013: Challenges in endourology (Parijs) • 1 oktober 2013: Klinische les Zytiga (Veldhoven) • 15-17 november 2013: European Multidisciplinary Meeting on Urological Cancers (Marseille)
Dr. L.M.C.L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Aandachtspunten • Oncologie • Laparoscopie • Onderwijs, wetenschappelijk werk & training Commissiewerkzaamheden 1/ Oncologie commissie – MOC MMC en voorzitter werkgroep oncologische tumoren urologie 2/ IKZ-werkgroep oncologie Noord-Brabant 3/ Minimaal invasief centrum werkgroep (MIC): secretaris 4/ Verantwoordelijke voor de opleiding/scholing (AGNIO, semi-artsen en visiting urologists…) 5/ Website creator & beheerder (urologie.mmc.nl) 6/ Docent – Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht (2010 – ad hoc).
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
8
7/ Redactielid Medisch Journaal, MMC, Veldhoven (sept 2010 – ad hoc). 8/ Initiatiefnemer fusieproject regionale samenwerking urologie (2010-ad hoc) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Congresbezoek en scholing 2013 Oncologiebesprekingen, MMC Veldhoven, wekelijks. ESOU Urologic Oncology course, Rome, 17-19/01/2013. IKZ urologische werkvergadering, 22/01/2013. Thema avond: ‘Zorgpad nierkanker in het MMC’, MMC Veldhoven, 24/01/2013. Oncologie commissie, MMC Veldhoven, 13/03/2013. EAU congress, Milano, 15-19/03/2013. Wetenschapsavond, MMC Veldhoven, 21/03/2013. Werkbespreking MMC – AZM – Geldrop SAZ, Nederweert, 11-04-2013. Masterclass ‘Castratie resistent prostaat carcinoom’, Eindhoven, 23/04/2013. Cursus Sealing techniques in MIS – Olympus, Hamburg 25-06/04/2013. Voordracht ‘Regionale fusie maatschap urologie’, RvB, St.-Anna ZH, 14-05-2013. ‘Good clinical practise,’ cursus MMC Academie, Veldhoven, 17/05/2013. Complicatiebespreking urologie, MMC Veldhoven, 17/05/2013. Casusbespreking blaaskanker, IKZ, Eindhoven, 21/05/2013. ‘Basic clinical teaching’, training en cursus, MMC Academie, Veldhoven, 23-24/05/2013. IKZ-vergadering, Eindhoven, 4/06/2013. Intervisie training, Frans Meijer, Veldhoven, 4/06/2013. PROSCA congress, Marseille, 12-14/06/2013. Intervisie o.l.v. Aart Sliedrecht, Veldhoven, 17/06/2013. Thema-avond: ‘het spierinvasieve blaascarcinoom’, IKZ, MMC Eindhoven, 18/06/2013. Visitatie NVU, Veldhoven, 25/06/2013. ‘Els borst gesprek’- gesprek met prostaatkankerpatiënten, MMC Veldhoven, 3/09/2013. Online cursus op Oncologie TV: ‘Het gemetastaseerd castratie resistent prostaat carcinoom’, 29-09-2013. Bijscholing CRPCA, opstarten Abiraterone – Janssen, MMC Veldhoven, 1/10/2013. Uro-oncology symposium, Brussel, 12/10/2013. Oncologiebespreking, MMC Veldhoven, 15/10/2013. Overleg urologen / longartsen MMC, 15/10/2013. IKZ-vergadering, Eindhoven, 22/10/2013. ‘3D-zicht bij laparoscopie, de toekomst of de standaard anno 2013?’ en ‘Ergonomie tijdens laparoscoie’. Voordrachten tijdens de maand van de laparoscopie, MMC Veldhoven, 18/11/2013. Primetime masterclass laparoscopie, MMC Veldhoven, 19/11/2013. SWEN symposium, JBZ, 6/12/2013. Prijzen in 2013 24/02/2013 Menzis award voor Topzorg voor prostaatkanker, Concertgebouw, Amsterdam.
dr. W. Levens, M.D., uroloog, PhD, MHA Aandachtspunten
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
9
• • • •
Andrologie Incontinentie Prothesiologie Steenlijden (PNL)
Commissiewerkzaamheden 1/ Contactspecialist kamer vrijgevestigden (KV) 2/ Contactspecialist huisartsen (“Petit conferences”) 3/ OK-planning en contactspecialist voor de OK Congresbezoek en scholing 2013 • 22.01 Symposium andrologie, Eindhoven • 27.03 EAU review, Zeist • 18.04 Andrologiesymposium, Rotterdam • 26.04 refereeravond prothesiologie, Maastricht • 20- 23.06 ESSM, Berlijn • 11.07 training female prosthesis, Maastricht • 26- 30.08 ICS, Barcelona • 24- 25.10 Prothesiologiesymposium, Nieuwegein/ Woerden • 08.11 NVU, Nieuwegein • 14- 15.11 Nascholing MBA/ TIAS Tilburg, Terneuzen
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
10
Dr. E.L. Nanlohy-Manuhutu, M.D., uroloog Aandachtspunten • Kinderurologie • Incontinentie & bekkenbodemproblematiek Commissiewerkzaamheden 2013 • • • • • • • •
Hoofd zorggroep urologie, lid managementteam Contactspecialist poli/functieafdeling Contactspecialist Pipopoli/kinderartsenoverleg Contactspecialist Vimcommissie poli/functieafdeling Lid Bekkenbodemteam Lid Klachtencommissie Lid Werkgroep Kinderurologie ( NVU) Lid commissie expertiseontwikkeling en continuïteit van zorg in de kinderurologie ( SKMS-project)
Congresbezoek 2013 • Nascholing WGKU 30-01-2013, 22-05-2013 en 25-09-2013 • Refereeravond cluster Utrecht: 16-04-2013 • NVU voorjaarsvergadering 31-05-2013 • ESPU congres Genua 24 tot 27-04-2013 • Performance clinic bekkenbodempoli deel 2. 09-11-2013 • IKN refereeravond Spierinvasief Blaascarcinoom 18-06-2013 • GroepsIFMS urologie MMC 22-11-2013 Nevenactiviteiten: *Opereren met collega de Vylder, kinderuroloog in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch op diverse woensdagen in het kader van de kinderurologie en urethrachirurgie * 16-02-2013 tot 04-03-2013 Urologische operaties in het dokter Haulussyziekenhuis te Ambon, Indonesië via de Stichting Stedenverband Vlissingen –Ambon ( 80 ingrepen!)
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
11
Productie overzicht Urologie MMC
2009 2010 2011 2012 2013
Opnames
1563 1388 1377 1474 1345
Verpleegdagen
6799 5567 5266 5735 5187
Gem. verpleegduur 4,4
4,0
3,8
3,9
3,9
Dagopnames
1147 1228 1234 1222 1054
EPB
7212 7125 7276 6877 6627
Herhalingsbez
18977 19225 19157 16069 13780
Herhalings factor
2,631 2,698 2,633 2,337 2,079
Verrichtingen urologie CTG-code
Blaasinstillaties Nefrostomie catheter Retrograde pyelografie Vasectomieën Cystoscopieën Circumcisio Prostaatbiopsies Urodynamisch ond. Echografie
39161 36087 36170 36721 39860 36800 36581 39870 39492
2011 2012 2013 VHV EHV Totaal VHV EHV Totaal VHV EHV Totaal 48 182 100 41 141 76 16 92 134 119 4 123 142 4 146 174 6 180 268 46 314 218 86 304 258 56 314 623 295 117 412 264 79 343 486 137 2219 1103 3322 2140 990 3130 2330 846 3176 78 172 20 27 47 0 1 1 94 302 84 386 280 73 353 294 74 368 446 103 549 348 130 478 238 109 347 2390 816 3206 2065 743 2808 2229 610 2839
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
12
Structuur en organisatie Leiderschap & beleid Met ingang van 1 november 2013 is afscheid genomen van de maatschap urologie Eindhoven. Urologie werd in 2013 geleid door 2 urologen Dr. M. Nanlohy en Dr. F. Pernet. In het kader van MMC next wordt in 2014 een stabiele leiding gevormd, waarbij urologie zal aansluiten bij zorggroep VMK. Communicatie strategisch plan De RVE is in 2013 verdergaand gestructureerd. Er is een tweewekelijks overleg tussen: -medisch hoofd&bedrijfsmanager -unithoofd&bedrijfsmanager Er is maandelijks overleg tussen: -unithoofd, bedrijfsarts en bedrijfsmanager (SMT URO) Er is regelmatig overleg tussen: - bedrijfsmanager en accounts van HRM, MIT, inkoop, MMC academie - bedrijfsmanager& MARCOM Management van medewerkers Voor 2103 werd in de RVE een zeer hoog ziekteverzuim gerealiseerd. In 2013 is gestart met een structureel overleg tussen unithoofd, arbo-arts, HR adviseur en management. Het resultaat in 2013 is een verzuimpercentage van 3,72%. De 2 overgebleven medewerkers van polikliniek Eindhoven zijn sinds 1 november 2013 bij polikliniek Velhoven werkzaam. Kennisoverdracht, wetenschap en opleiding van de medewerkers Op basis van uitkomsten vanuit het MTO waarin medewerkers aangeven dat er sprake is van pest gedrag en dat met enige regelmaat agressie wordt ervaren is een programma voor zowel verpleegkundigen als secretaresses ontwikkeld. De verpleegkundigen van de functieafdeling hebben een opfriscursus gehad communicatie in het kader van: omgaan met agressie, inzetten kernkwaliteit en feedback geven en ontvangen. Dit krijgt vorm door het organiseren van nascholingsavonden. Tevens hebben zij meerder vakinhoudleijke cursussen gevolgd. Voor de secretaresses van de polikliniek is 1 communicatie training geweest tbv van telefoon gesprekken en omgaan met agressie. In 2014 wordt een programma gemaakt met vervolgtrainingen voor alle medewerkers van polikliniek Urologie. De 2 continentie verpleegkundigen hebben beide een opleiding afgerond t.w. de HBO opleiding Urologie Continentie Stoma verpleegkundige en de continentie opleiding. Op de functieafdeling word het ‘ VIM-en’ doorgezet. Inmiddels maakt de afdeling o.l.v. mevrouw J. van Gassel van zorg en dienstverlening de volgende stap in deze verbetercyclus. In mei 2013 is een verpleegkundige aangetrokken voor de opleiding verpleegkundig specialist oncologie. 4.4 Management van processen In 2013 werden de veiligheidsrondes op de functieafdeling en polikliek op beide locaties afgenomen. In maart 2013 heeft een interne audit plaats gevonden. Zowel op de afdeling als op de polikliniek is een forse start gemaakt met de verbetervoorstellen.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
13
Op de poli urologie is de telefonische bereikbaarheid een punt van aandacht. De ACD score > 70% wordt regelmatig niet gehaald, er wordt gekeken naar uitbreiding van mogelijkheden om de bereikbaarheid te verbeteren. Op de poli urologie en op de functieafdeling zijn alle spreekuren in 2013 aangepast. Met name op de poli voor afspraken (die binnen 2 weken gepland moeten worden) zijn plaatsen gerealiseerd mbv extra agendacodes. Tevens is er iedere dag uitlooptijd ingebouwd in de spreekuren om een reëlere planning van de poli’s te realiseren. Op de functie afdeling zijn de programmering en tijden per dagdeel aangepast. Het Bekkenbodemcentrum is op poli gynaecologie gestart en de mannenpoli werd uitgebreid naar een hele dag per 14 dagen. De kinderpoli heeft in 2013 structureel plaats gevonden in VMK centrum. Dit is zeer naar tevredenheid van ouders, patiënten, kinderuroloog en alle medewerkers. De dbc beleidsmedewerker heeft ervoor gezorgd dat de registraties van poli- en functieafdeling urologie sterk verbeterd zijn in 2013. . Klanttevredenheid - Een aantal klachten zijn met de maatschap in een matenberaad besproken onder leiding van de klachtenfunctionaris met als doel herhaling te voorkomen. - Sinds kort worden op alle afdelingen antwoordkaarten uitgereikt waarop patiënten hun advies of klacht kunnen weergeven. 4.3 Management van middelen In 2013 is gewerkt met een begroting op basis van historie van beide maatschappen en 2 locaties. In Veldhoven zijn de resultaten genoemd in het ombuigingsplan Urologie uitgevoerd en gerealiseerd daar waar het gaat om verbeteren van processen en logistiek.
Mevr. T. Meekes, Afdelingshoofd urologie
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
14
Opleiding, onderwijs en wetenschap Opleiding 1/ Wij participeren in de opleiding vanco-assistenten en semi-artsen urologie vanuit de universiteit in Maastricht. Dr. Fossion is aangesteld als docent voor de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht (MUMC). § Opleiding semi-arts Tom Hermans (WEZP-stage), periode oktober 2012 – febr. 2013 (18 weken). § Opleiding semi-arts Ingrid Janssen (GESP-stage), periode 17/10/2013 – 27/02/2014 (18 weken). 2/ Wij hebben 1 AGNIO urologie welke wij inschakelen in ons poli- en klinische activiteiten. Deze wordt daarbij continu gesuperviseerd en onderricht. Ook trachten we de AGNIO te betrekken in wetenschappelijke activiteiten. 2013: Dr. E. Hoenjet ging van start november 2012- juni 2013 en Dr. G. Veenstra startte juni 2013-ad hoc. 3/ We hebben het voorbije jaar verschillende collegae urologen uit andere ziekenhuizen getraind in de laparoscopie d.m.v. side-by-side training voor zowel de uroloog als zijn OK-assistentie (cfr. lijst infra). Het voorbije jaar hebben wij, met veel enthousiasme, een AGNIO opgeleid en de kans geboden om wetenschappelijk onderzoek te verrichten en zich op die wijze te laten ontplooien om in opleiding te komen. Daarnaast zijn er verschillende urologen, in ons centrum, in de leer gekomen voor side-by-side trainingen in de laparoscopie. Op verschillende symposia, zowel internationaal als nationaal (NVU, BAU, EAES, NVEC), hebben we onze resultaten gepresenteerd om actief een wetenschappelijke bijdrage te leveren aan de urologische ontwikkelingen. Ook op gebied van scholing van verpleging en OK-assistenten zijn er verschillende initiatieven geweest, met onder andere artikels in de vakliteratuur over de verschillende laparoscopische ingrepen en voordrachten op wetenschappelijke vergaderingen van de desbetreffende beroepsverenigingen. Wij hopen dan ook snel het traject van opleidingscentrum te kunnen inslaan en trachten inmiddels onze organisatie verder op punt te stellen door de opleiding urologie aan semi-artsen, co-assistenten, AGNIO’s verder uit te werken en te structureren. Dr. L. Fossion en Dr. De Laet zijn aangesteld als docenten vanuit de universiteit geneeskunde in Maastricht. 4/ Sinds de tweede helft van 2013 zijn er op regelmatige basis co-assistenten van de Universiteit Maastricht op de urologie. Deze komen tijdens hun stage op de chirurgie voor enkele weken meewerken op de urologie. De co-assistenten worden op de werkvloer begeleid door dr. De Laet, die tevens een mentorrol vervult voor enkele coassistenten tijdens hun hele masterfase. De taakomschrijving van de coassistent ziet er als volgt uit. Ze volgen mee de visite en de patiënten op de afdeling. Doel is om de coassistent zo veel mogelijk van de algemene urologie te laten beleven, zonder al te specialistisch in detail te treden. De coassistenten werken samen met de ANIOS of uroloog op de afdeling. De coassistent denkt mee over medische problemen, m.n. waar ze niet al te specialistisch zijn. Hij of zij krijgt een of meerdere patiënten toegewezen, welke zij of hij kan volgen tijdens en kort na de opname. Een traject van eerste polibezoek tot postoperatief eindconsult is vaak niet haalbaar gezien de relatief korte periode van het coschap. In geval van
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
15
urgente opname kan dit bv wel het geval zijn. De coassistent kan gevraagd worden een intercollegiaal consult bij een opgenomen patiënt of spoedconsult op de SEH te gaan doen. De coassistent wordt gevraagd hierbij een systematische casusbeschrijving te doen, met notitie van voorgeschiedenis, medicatie, allergie, huidige ziektegeschiedenis. Het plan van aanpak wordt besproken met de ANIOS of een van de urologen. Lichamelijk onderzoek wordt slechts uitgevoerd door, of onder directe begeleiding van de ANIOS of uroloog. Uitvoering van het intiem medisch onderzoek zoals rectaal toucher en vaginaal onderzoek kunnen in geselecteerde gevallen en betreft het steeds een dubbel onderzoek. De coassistenten houden een lijst bij van alle urologische patiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis, met inbegrip van patiënten waarbij een consult loopt. Dit document dient tegen het einde van elke werkdag te zijn bijgewerkt (geactualiseerd). Dit document wordt bij de ochtendvisite door de (semi-)artsen, coassistenten en stafleden gebruikt. Hiervoor is goede communicatie tussen de coassistenten onderling van belang. De coassistent krijgt tijdens de stage op de urologie uitgebreid de gelegenheid op het OK naar urologische ingrepen te gaan kijken en desgevallend te assisteren. De coassistent kan mee de poli volgen. Indien er een extra kamer vrij is, kan deze de intake doen bij nieuwe patiënten, in geselecteerde gevallen (waarbij de verwijsbrief als selectiemiddel wordt gebruikt). Er is ook de gelegenheid een consult te voeren onder permanente supervisie. Onmiddellijk na het consult volgt dan een gesprek en met feedback. Op de functieafdeling, worden technische onderzoeken en kleine ingrepen uitgevoerd. De ANIOS of uroloog volgt een traject van 4 tot 5 kamers, alwaar patiënten klaarliggen voor lichamelijk onderzoek, echografie, cystoscopie of kleine ingrepen. De coassistent heeft hier vooral een observerende rol. Er wordt behalve de uitvoering van het onderzoek (meestal) ook een beleid afgesproken met de patiënt. Er is een namiddagdeel vasectomies voorzien in het programma van de coassistenten. De vasectomies worden door de ANIOS uitgevoerd onder supervisie van de urologen. De coassistent leert hoe de indicatie wordt gesteld, kijkt hoe de procedures verlopen. Zij of hij kan mee wassen en de ANIOS een handje helpen. De coassistent kan indien nodig wel een hechting plaatsen op de scrotale huid. Naast de reguliere medische activiteiten, krijgen de coassistenten ook de kans om te leren catheteriseren. In de eerste week krijgen ze een instructie over catheteriseren, waarbij ze op een model kunnen oefenen. Als ze laten zien dat ze dit goed onder de knie hebben, kunnen ze patiënten catheteriseren. Het is een unieke kans voor de coassistenten om deze skills bij patiënten in gecontroleerde omstandigheden te kunnen leren. Ook op OK wordt vaak een blaascatheter geplaatst. De coassistent mag ook hier in geselecteerde gevallen een catheter plaatsen. Er worden klinische lessen georganiseerd tijdens de stage. De momenten waarop deze lessen worden georganiseerd liggen niet vast. Een deel van het onderwijs is praktisch: uitleg over catheters, uitleg over incontinentiemateriaal bij de continentieverpleegkundigen, leren catheteriseren, rectaal toucher op een model. Een deel is toegepast theoretisch en gaat over urologische onderwerpen die de basisarts sterk aanbelangen: (recidiverende) urineweginfecties, niersteenkolieken, prostaatcarcinoom in eerste lijn en andere nader te bepalen onderwerpen welke door de coassistent kunnen worden aangeleverd. Hoewel niet specifiek opgenomen in het programma van de co-assistenten, is het mogelijk om klein wetenschappelijk werk te verrichten. Hiervoor kan eventuele tijdens de werkuren tijd gemaakt worden. Er ligt oa een groot aantal case reports klaar, welke makkelijk binnen het bestek van een coschap kunnen worden geschreven. Een eerste evaluatie van de coschappen heeft inmiddels plaatsgevonden en werd als positief ervaren door de coassistenten.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
16
Opleidingsactiviteiten - Dr. K. De Laet
• • • • •
Carrouseldagen: onderwijs voor afdelingsverpleegkundigen 8/04, 3/06 en 9/09/ 2013 “Mentor” voor studenten in de Masterfase: Leo Fohr, Hedwig Nies en Nina Laeven Stagemeetser co-assistenten: Marnik Visser, Leo Fohr, Jim Peeters. Leren catheteriseren en onderwijs voor Coassistenten (wekelijks) Begeleiding operatieassistenten in opleiding bij afstudeerproject over laparoscopische pyelumplastiek: Sigrid Vrijburg en Joyce van der Meijden
Opleidingsactiviteiten - Dr. L. Fossion § § § § § § § § § § § § §
Stagemeester voor de assistenten niet in opleiding (AGNIO), maatschap urologie MMC Veldhoven, vanaf oktober 2008-ad hoc. 1/03/2010 – ad hoc Docent – Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht. Side-by-side training laparosc. nefrectomie (LRN) Judith Hilderink, co-assistent CHIR, 6/03/2013. Side-by-side training laparosc. nefrectomie (LRN) Dr. Gile Yurdakul, uroloog Roermond, 8/05/2013. Side-by-side training laparosc. radicale prostatectomie (EERPE) Dr. Gile Yurdakul, uroloog Roermond, 15/05/2013. Side-by-side training laparosc. radicale prostatectomie (EERPE) Dr. Meijer, uroloog Roermond, 6/06/2013. Mentor voor de opleiding van de VSO urologie: Marina Enkelaar, 1/06/2013 ad hoc, MMC. Opleiding AGNIO Geert Veenstra als stagemeester voor de urologie in het MMC, 20/06/2013-dec 2014. Side-by-side training laparosc. radicale cystoprostatectomie(LRC) + LPLND + Bricker Dr. Jansen, AIO chirurgie - urologie, 31/07/2013. Side-by-side training partiële nefrectomie Dr. Ilhan Karaoglu, uroloog Deventer, 30/09/2013. Opleiding semi-arts Ingrid Jansen (GESP-stage) als docent voor de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht. 7/10/2013 – 21/02/2014. (18 weken). Workshop EERPE, Masterclass laparoscopie, MMC Veldhoven, 19/11/2013 als faculty member. ‘Laparoscopische cystectomie en Bricker,‘ Eindwerk Bas Peters, Fontys Hogeschool, 2013.
Opleidingsactiviteiten - Dr. W. Levens
• • • •
12.06 Docent workshop male sling anatomisch lab Leiden 14.06 Lezing afscheidsymposium dr. Delaere Heerlen: “Het belang van de wetenschap” Proctor prothesiologie: begeleiding van 8 collegae Begeleiding post HBO scriptie verpleegkundige mevr. Kauwenberg
Wetenschappelijke publicaties 2013 T. HERMANS, H. PASMANS, L. FOSSION - Transperitoneal laparoscopic radical nephrectomy in a patient with severe scoliosis. Urology. 2013 Aug;82(2):485-8. doi: 10.1016/j.urology.2013.03.016. Epub 2013 May 29. T. HERMANS, S. VAN AARLE, L. FOSSION - Oncological outcomes with a median follow-up of 32 months after laparoscopic radical cystectomy for bladder cancer. Europ Urol. March 2013, Vol 12 - Suppl 1;e1037.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
17
T. HERMANS, R. JACOBS, L. FOSSION - Parameters influencing continence recovery after endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy. Mirrors of Medecine. June 2013: pag 6. T. HERMANS, L. FOSSION - Oncologic outcome after laparoscopic radical cystectomy without neoadjuvant or adjuvant therapy with a median follow-up of 32 months. Urologia internationalis. (DOI: 10.1159/000353092) Urol Int. 2013 Sep 21. T. HERMANS, L. FOSSION - Open versus laparoscopische radicale cystectomie: een kostenanalyse. Medisch Journaal, 2013, nr. 2: 72-77. V.P.M. VAN DOOREN, L.M.C.L. FOSSION – Een anatomische variant: gefuseerde gekruiste ectopie. Medisch Journaal, 2013, nr. 3: 130-132. VAN AARLE S, ARENTS NL, DE LEAT K. - Actinobaculum schaalii causing epididymitis in an elderly patient. J Med Microbiol 2013; 62: 1092-3.
Presentaties in 2013 § § § § § § § § §
Poster presentatie: ‘Laparoscopic radical cystectomy for bladder cancer in a non-academic center: A single surgeons experience showing our results and learning curve’, S. van Aarle, E. Hoenjet, A. Sonneveld, L.M.C.L. Fossion. EMUC, Barcelona, 18/11/2012. ‘Partiële nefrectomie’, voordacht’op de thema avond: ‘Zorgpad nierkanker’, MMC Veldhoven, 24/01/2013. Complicatiebespreking, oncologiecommissie, MMC Veldhoven, 13/03/2013. ‘Oncological outcomes with a median follow-up of 32 months after laparoscopic radical cystectomy for bladder cancer ,’ T.J.N. Hermans, S. Van Aarle, L.M.C.L. Fossion. Oral presentation, EAU congress, Milano, 18/03/2013. ‘Laparoscopische cystectomie voor MIBC, ervaring met 90 procedures,’ IKZ-vergadering, Eindhoven, 4/06/2013. Poster presentatie: ‘Parameters influencing continence recovery after endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy,’ T. Hermans, R. Jacobs, L. Fossion. PROSCA congress, Marseille, 12-14/06/2013. Voordracht: ‘Resultaten na 8 jaar LRC-procedures,’ L.Fossion. IKZ-vergadering, Eindhoven, 22/10/2013. ‘3D-zicht bij laparoscopie, de toekomst of de standaard anno 2013?’ Voordracht tijdens de maand van de laparoscopie, MMC Veldhoven, 18/11/2013. ‘EERPE, van begin tot het einde’, voordracht en les aan OK-assistenten op de Masterclass laparoscopie, MMC Veldhoven, 19/11/2013.
Dr. K. De Laet, M.D, uroloog, FeBU, PhD., docent voor MUMC Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU, docent voor MUMC
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
18
Functionele urologie & steenchirurgie Omschrijving ingreep Blaas, Lithotripsie
2008
2009
2010
2011
2012
2013
14
4
9
14
8
17
1
0
0
4
5
7
5
Nier, Endoscopische pyelotomie Nier, Endoscopische pyelumplastiek
5
Nier, Nefrostomie catheter open/via lumbotomie
5
1
2
2
4
7
Nier, Nefrostomie per-/transcutaan
18
34
28
37
43
52
Nier, Niersteen verwijdering endoscopisch
1
2
2
Nier, PSV (Per-cutane Steen Verwijdering)
20
25
15
14
11
22
Nier, Retrograde pyelogram
46
47
48
90
85
49
20
7
8
12
10
9
70
77
67
117
105
152
Ureter, Double J catheter verwijderen
3
5
3
15
10
11
Ureter, Double J catheter verwisselen
22
28
41
50
55
71
Ureter, Endoscopische steenverwijdering
8
13
20
28
37
30
30
23
12
20
20
24
1
3
4
4
2
4
1
2
Ureter, Antegrade sondage en dilatatie of stent plaats Ureter, Double J catheter met/zonder dilatatie ureter
Ureter, Endovesicale uretersteenbehandeling (korfje) Ureter, Laparoscopische ureterimplantatie in blaas Ureter, Laparoscopische ureterolysis Ureter, Opvoeren uretercatheter met endoscopie
12
23
17
23
15
26
Ureter, Retrograde endoscopisch plaatsen stent
16
30
74
72
81
41
Ureter, Ureteroperatie niet nader omschreven
2
2
2
2
(sondage)
Ureter, ureterotomie/ureterolithotomie
2
2
2
1
1
Ureter, Ureteroscopie
2
5
11
18
13
15
Ureter, URS Incl evt proefexc
12
8
8
19
22
54
TOTAAL
306
344
374
551
532
594
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
19
Steenchirurgie Afgelopen jaar zijn er meer percutane steenverwijderingen geweest. Deze worden uitgevoerd door dr. Levens en dr. De Laet. Door de verdere ontwikkeling en know how zitten de flexibele ureterorenoscopieën(URS) in de lift. Deze worden alle uitgevoerd door dr. De Laet. Ook alle ureterstenen van groter dan 1 cm worden door dr. De Laet behandeld. Bij complexe (uitgebreide) steenpathologie wordt in regionaal samenwerkingsverband gewerkt met St. Anna Geldrop en St. –Jans Gasthuis Weert. Deze samenwerking steunt op onderling overleg en waar nodig worden operaties uitgevoerd in combinatie met twee urologen. Bijvoorbeeld bij simultaan benaderen van een niersteen via percutane en transurethrale weg, bij grote steenload in meerdere kelken, waarbij patiënt in 1 sessie steenvrij kan gemaakt worden met slechts een enkele percutane toegangsweg. De resultaten van de steenverwijdering van een van de urologen werden geanalyseerd, waarbij gekeken werd naar welke patiënten steenvrij zijn na 1 steenbehandeling. URS ureter URS ureter>10 Percutane URS <10 mm mm steenverw. nier Steenvrij na 1 behandeling Niet steenvrij na 1 behandeling totaal
34
17
10
20
7 41
7 24
4 14
6 26
Er werd een analyse gemaakt van de complicaties van steenbehandelingen door een van de urologen over de periode 2011-2013. De complicaties zijn beperkt en zijn conform de literatuur. Complicaties 2011/2013 Ureterstenen <10 Ureterstenen
Percutane Flexibele
mm
steenverw. URS
>10 mm 26
18
10
18
1 urinelek
1
0
0
0
2 koorts
0
0
0
0
3 urineweginfectie
2
0
0
1
4 nierkoliek
5
0
0
0
5 Nierbekkenontsteking
0
1
0
0
6 Steenstraat
0
0
0
0
7 Bloeding nierkapsel
0
0
0
0
8 Langdurig bloed plassen
4
1
4
2
9 Mislukte ingreep
2
4
0
3
1
0
0
0
0 Geen
10 Perforatie slijmvlies urineleider
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
20
11 perforatie nierkelk of bekken
0
0
0
0
12 Urosepsis
0
0
0
2
41
24
14
26
Totaal
Functionele laparoscopie Het gaat steeds om kleine aantallen gezien het minder frequent voorkomen van deze pathologiën. Het aantal laparoscopische pyelumplastieken ligt conform de laatste 5 jaar op ongeveer 5 per jaar, afgelopen jaar waren het er precies 5. De cijfers hierboven weergegeven zijn enkel de cijfers van patiënten die in Veldhoven werden gerecruteerd en ook aldaar werden behandeld. Om zo groot mogelijke expertise te behouden, worden ook nog patiënten mee geopereerd met de urologen van het Anna ziekenhuis. Deze patiënten die aldaar werden behandeld zijn niet opgenomen in bovenstaande cijfers. Net als vorig jaar werden 4 laparoscopische ureterreïmplantaties gedaan.
Dr. De Laet, M.D, uroloog, FeBU, PhD.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
21
Kinderurologie Polikliniek. De kinderpoli’s vonden dit jaar voor het eerst structureel plaats op de kinderpoli in het VMKcentrum. Zowel ouders als kinderen alsook de medewerkers ervaren dit als een enorme verbetering. Er is voldoende ruimte en speelgelegenheden voor kinderen van alle leeftijden. Ook het flow toilette is ingericht voor kinderen. Het gebruik van de echo voor buikonderzoek en scrotum wordt, indien nodig, gerealiseerd door een toestel van de functieafdeling urologie mee te nemen. De pipo-poli heeft door het veranderde aandachtsgebied van dr. B. Zegers, kinderarts een andere vorm gekregen. Er wordt aan het eind van het spreekuur op maandag tijd gemaakt om te overleggen met de kinderarts-nefroloog , dr. De Lorenzo. Indien nodig, zien wij de kinderen samen maar meestal is het overleg voldoende. Verder is er steeds ad hoc overleg met de twee continentieverpleegkundigen voor kinderen. Operaties: Ook dit jaar zijn de kinderurologische ingrepen door Dr. Nanlohy uitgevoerd. Landelijk wordt nagedacht over de plaats van kinderurologische ingrepen in Nederland en de kwaliteit van de operateurs. Er zijn normen voorgesteld waarbij een deel van de ingrepen alleen nog maar in academische centra kan plaatsvinden. Dr. Nanlohy wordt als gecertificeerd uroloog voor kinderen gekwalificeerd. Dat betekent dat een deel van de ingrepen wel door haar kan worden gedaan, die door een algemeen uroloog niet meer gedaan kan worden zoals bv. de dubbelzijdige orchidopexie. Ook voor de hypospadieën worden normaantallen opgesteld. Dit aantal ligt op 20, net zoals in allerlei andere Europese landen al wordt gehanteerd. Het gaat er om spannen of wij deze aantallen hier in dit ziekenhuis kunnen behouden. Het mee opereren in het JBZ et collega dr. A. de Vylder kan mogelijk nog een gunstige invloed hebben. In het kader van de regiosamenwerking is een werkgroep kinderurologie gevormd met collega Dries Sonneveld ( st. Anna ziekenhuis Geldrop) en collega Jacob Brandenburg ( st Jans gasthuis Weert). Het doel van deze werkgroep is de kwaliteit te bevorderen en door regelmatig overleg en zo nodig verwijzing te kunnen volstaan aan de kwaliteitsnormen en de pathologie verantwoord te behouden in de regio. Tabel ingrepen MMC-Veldhoven Niet scrotale testis enkelzijdig Dubbelzijdig Met liesbreuk Niet scrotale testis laparoscopie: Vanishing testis Hydrocele communicans enkelzijdig Scrotale orchidopexie (2x torsio testis) Hypospadieën: Verwijdingsplastiek Circumcisie
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
33 7 21 5 3 7 3 8 59 1
22
Frenulumplastiek Webbed penis Meatusplastiek Adhesiolyse in narcose Diagnostische cystoscopie Met retrograde pyelografie Urethraklepresectie Synechieën
7 5 3 2 5 1 4 2
Complicaties: Fistelvorming 3 maanden na hypospadiecorrectie Nabloeding verwijdingsplastiek Abces verwijdingsplastiek Circumcisie na verwijdingsplastiek
1 1 1 1
Dr. Nanlohy-Manuhtu, M.D., uroloog
Incontinentie chirurgie Bekkenbodemcentrum Maxima In 2013 heeft het bekkenbodemcentrum in MMC-Eindhoven zijn beslag gekregen. Het team bestaat uit: Urologen: collegae Pernet ( tot oktober 2013)en Nanlohy Gynaecologie: collegae dr. J. Veen, Dr. L. Mulders en dr. S. Ter Haar, Bekkentherapeuten: mw. H. Hawinkels en mw Albers Van Ommering, physician assistent Kauwenberg, continentie verpleegkundige Op afroep: Proctologen: Collegae dr. O. Repelaer van Driel en dr. F. van Dielen. De poli is tweemaal per maand op dinsdagochtend geopend en heeft tot eind 2013 tijdelijk gedraaid op de polikliniek gynaecologie in afwachting van de verbouwing op de poli urologie. In het voorjaar van 2014 zal een tevredenheidsanalyse worden gedaan onder de in 2013 behandelde patiënten. 6 wekelijks is er overleg om het spreekuur te evalueren en bij te stellen.
Dr. Nanlohy-Manuhtu, M.D., uroloog
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
23
Andrologie en mannenkliniek De andrologiepoli van het MMC is nog steeds uniek binnen de regio. De bekendheid neemt steeds meer toe. In het jaarverslag 2012 vermeldden wij een te verwachten verdere groei voor de andrologiepoli. Deze kunnen we, nu de jaarcijfers bekend zijn, inderdaad vaststellen. Het aantal verwijzingen toonde een forse groei in vergelijking met voorgaande jaren. Het aantal polisessies breidden we uit van één dagdeel per twee weken naar twee dagdelen per twee weken. Het grootste deel van de verwijzingen komt uit de eerste lijn, alhoewel het aantal patiënten met een andrologische zorgvraag na een oncologische ingreep (via interne verwijzing) eveneens toeneemt. De andrologiepoli en het seksuologisch centrum MUCES besloten na overleg nauwer te gaan samenwerken. De eerste multidisciplinaire patiëntenbesprekingen hebben inmiddels plaatsgevonden. Periodiek overleg staat gepland. Hiermee is een belangrijke stap in de kwaliteitsverbetering gezet. Het aanwezige informatiemateriaal bezagen we kritisch, een deel vervingen we. In de loop van het volgend jaar zullen we deze activiteit afronden. De logistiek van de poli verbeterde aanzienlijk mede door het post HBO project van onze specialistische verpleegkundige mevr. Kauwenberg. De zorgverzekeraars waren niet bereid het plaatsen van penisprothesen in 2012 te vergoeden. Bezien dient te worden hoe patiënten die voor een prothese in aanmerking komen in de toekomst behandeld kunnen worden. Te denken valt aan samenwerking met een centrum gespecialiseerd in erectieprothesen. Eerste verkennende gesprekken vonden inmiddels plaats. Cijfers: Aantal polisessies: Nieuwe patiënten: Controles: Stagiaires: Aantal nieuwe patiënten/spreekuur:
2010 20 93 119 4 4,6
2011 17 93 77 5 5,4
2012 19 94 130 4 4.9
2014 31 124 184 4 4.0
Het aantal verwijzingen in 2013 steeg met ruim 30%. Het aantal controlepatiënten nam met 40% toe. Ingrepen: Cavernosoplastiek Penisprothese Revisie penisprothese Vasovasostomie Testisprothese
2011 5 0 3 4 4
2012 12 2 2 3 2
2013 10 0 1 9 0
Vooruitblik 2014: We streven naar het opzetten van een website voor de andrologie. Verdere verbetering van de logistiek is dan mogelijk (bv. door downloaden van vragenlijsten), waardoor het aantal controles per patiënt beperkt kan worden. Indien de forse groei van het aantal patiënten zich voortzet zullen we wederom het aantal poliklinieksessies uitbreiden. Node missen we een tweede uroloog die zich m.n. in de andrologie specialiseren. We hopen het komend jaar een dergelijke collega aan onze groep te kunnen toevoegen. W.Levens, MD, PhD, MHA , uroloog
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
24
Implantologie De implantologie laat voor 2013 een divers beeld zien. Achtereenvolgens zullen de ontwikkelingen betreffende de verschillende implantaten de revue passeren. - Male sling: Het aantal male slings bedroeg 9.Gezien de voorgaande jaren leek een groter aantal voor de hand te liggen. De belangrijkste reden ligt waarschijnlijk in de negatieve, ongenuanceerde berichtgeving over meshes en slings in algemene zin. Alhoewel zich bij male slings geen problemen hebben voorgedaan besloten een aantal patiënten van de ingreep af te zien. Deze tendens is in 2013 landelijk merkbaar geweest. Het zal enige tijd duren alvorens het effect van de negatieve berichtgeving is uitgewerkt. - Erectieprothese: In 2012 gaven we al aan dat de zorgverzekeraars in toenemende mate een afwijzende houding aannemen t.o.v. de vergoeding van deze prothesen. Net als bij de male sling is sprake van een landelijke ontwikkeling. Gezien het lage aantal biedt samenwerking met een centrum waar deze ingrepen wel in voldoende aantal uitgevoerd kunnen worden in de toekomst behandelingsmogelijkheden voor onze patiënten. - Sfincterprothese bij mannen: Het aantal ingrepen heeft zich gestabiliseerd. Verwijzingen van buiten de regio veroorzaakten een toename van het aantal revisies. De centra die zich op de sfincterprothese toeleggen zijn zeer beperkt. Het toenemend aantal radicale prostatectomieën heeft voor een aantal patiënten een incontinentieprobleem tot gevolg. Een groei in de vraag naar sfincterprothesen is te verwachten. Indien het MMC zich als expert center weet te profileren liggen op dit gebied grote mogelijkheden. Gedurende het jaar vonden een aantal gesprekken plaats met andere centra om de bereidheid te peilen patiënten die in aanmerking komen voor een sfincterprothese te verwijzen naar het MMC. Het ligt in de lijn der verwachting dat het effect van deze gesprekken in 2014 zichtbaar zal zijn. - Sfincterprothese bij vrouwen: Tot voor kort voerde geen enkel centrum in Nederland deze ingreep uit. Gezien het grote aantal vrouwelijke patiënten met een onbehandelbaar incontinentieprobleem voorziet het introduceren van deze behandeling in een al lang bestaande behoefte. Het academisch ziekenhuis Maastricht heeft in samenwerking met de implantoloog van het MMC het initiatief genomen om deze lacune op te vullen. Na specifieke trainingen en ingrepen samen met een ervaren operateur hebben de urologen van beide centra inmiddels de eerste patiënten in Maastricht behandeld met deze voor ons land nieuwe methode. In 2014 zal ook in het MMC de mogelijkheid bestaan bij vrouwelijke patiënten een sfincterprothese in te brengen. - TOT/ TVT: zie paragraaf “incontinentie”. Vermeldenswaard is dat dr. Levens landelijk als proctor optreedt voor de implantologie. In totaal werden 8 collegae begeleid bij diverse ingrepen. Een collega uroloog uit Ghana liep stage in het MMC en heeft inmiddels de eerste TOT procedures in zijn land verricht. De volgende stap betreft de invoering van de male sling. Aantallen: Male sling: Sfincterprothese: Revisie sfincterprothese
2010 12 5 2
2011 19 2 2
2012 15 5 4
2013 9 7 6
W.Levens, MD, PhD, MHA , uroloog
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
25
Oncologische urologie Regionale samenwerking oncologische urologie Regie: 10 urologen van het MMC (locatie EHV en VHV), het St.-Anna ZH Geldrop (SAZ) en het St.-Jans Gasthuis Weert (SJG) Regionale samenwerking urologie Zuid-Oost Brabant en West-Limburg MMC Veldhoven/Eindhoven Dhr. K. De Laet, PhD. Dhr. L.M.C.L. Fossion Dhr. W.J. Levens, PhD. Mevr. E.L. Nanlohy-Manuhu
St Anna ZH Geldrop St.-Jans Gasthuis Weert Dhr. A. Sonneveld Dhr. J.J. Brandenburg Dhr. J.B. Van Beekum Dhr.M. Landman, PhD. Mevr. V. Dolmans (chef de clinique)
Dhr. I. Karaoglu (chef de clinique)
Mede betrokken bij deze samenwerking: - RvB en directie van het MMC, SAZ en SJG - Maatschappen oncologie MMC, SAZ en SJG (9 oncologen) - Maatschappen radiologie MMC, SAZ en SJG - Maatschappen nucleaire geneeskunde MMC, SAZ en SJG - Anatoom pathologen van de PAMM - Afdeling radiotherapie van het CZE, Maastro en van het Verbeten Instituut Tilburg - IKZ-registratie - NVU beroepsvereniging - UMC Maastricht (AZM)
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
26
Behandelteams oncologische urologie Urologen Blaaskankerteam Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. A. Sonneveld, M.D., uroloog Prostaatkankerteam Dr. K. De Laet, M.D., PhD., uroloog, FeBU Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. J. Brandenburg, M.D., uroloog Nierkankerteam Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. M. Landman, M.D., PhD., uroloog Dr. A. Sonneveld, M.D., uroloog Testiskankerteam Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. A. Sonneveld, M.D., uroloog Peniskankerteam Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. A. Sonneveld, M.D., uroloog
Samenwerkingsverbanden Universitair: -
UMC Maastricht UMCN Radboud, Nijmegen AVL Amsterdam Erasmus, Rotterdam UZ Gasthuisberg - KULeuven, België Klinikum, Aachen, Duitsland
Kwaliteits controle op oncologisch vlak -
Regionale besprekingen / MOC NVU beroepsvereniging Inspectie ZZV Zizo, patiëntenverenigingen IKZ / IKNL
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
27
Normen van de landelijke beroepsvereniging urologie - NVU Blaaskanker NVU
ZZV 1. Volume per locatie MMC doet 24 cystectomieën /jaar (cfr. infra) • Voor 2015 zal de minimumnorm van CZ worden verhoogd naar 20 cystectomieën 2. Aanwezigheid en samenstelling van het multidisciplinair overleg (MDO)
Elke patiënt wordt preop op het MDO besproken zoals vereist vanuit de NVU 3. Aanwezigheid van een gespecialiseerd verpleegkundige • urologieverpleegkundige; Aanwezig in het MMC
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
28
• oncologieverpleegkundige; Aanwezig in het MMC • stomaverpleegkundige; Aanwezig in het MMC • verpleegkundig specialist. Aanwezig in het MMC 4. Ruime ervaring met verschillende vormen van urineafleidingen Centra worden onderverdeeld in goede en excellente centra o.b.v. de aantallen en het soort derivaties dat frequent wordt toegepast. In het MMC worden Bricker derivaties en neoblazen verricht. 5. Wachttijd tussen diagnose en operatie Maximale wachttijd van 12 weken.
De wachttijd bedraagt in het MMC gemiddeld 9 dagen voor de cystectomie en 22 dagen gerekend vanaf de eerste tumor positieve TURT. Dus telkens binnen de 12 weken. 6. Aanlevering minimale dataset aan de landelijke database spierinvasief blaascarcinoom. Sedert 2008 bestaat de NVU-kwaliteitsdatabase en sedert 2010 is deze verplicht in te vullen.
Wij hebben vanuit het MMC sedert 2008 alle patiënten correct ingevoerd. Wij voldoen vanuit het MMC voor de blaasverwijdering operatie dus aan de criteria: Categorie 2: Goed Volumenorm • Volume: 10 of meer blaasverwijderingsoperaties per geografische locatie per jaar (in 2012 of over de periode juli 2012 – juli 2013) (ZiZo-data) Kwaliteitsnormen • Multidisciplinair overleg (tenminste deelname van uroloog, internist/ medisch oncoloog én radiotherapeut) (CZ uitvraag) • Beschikt over een gespecialiseerd verpleegkundige die betrokken is bij de zorg voor patiënten met blaaskanker (CZ uitvraag) • Wachttijd diagnose – operatie maximaal 12 weken (norm NVU) (CZ uitvraag)
Blaaskankerteam Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. A. Sonneveld, M.D., uroloog
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
29
Nierkanker NVU
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
30
ZZV Wij voldoen in het MMC aan de voorop gestelde criteria, bespreken alle patiënten op het MDO en voeren jaarlijks ongeveer 30 operaties uit voor nierkanker. (cfr. infra) Wij voldoen aan de wachttijden en de omkadering met oncologisch gespecialiseerde verpleegkundigen. Hoeveel nieuwe patiënten met niercelcarcinoom werden er in totaal in uw ziekenhuis behandeld in 2011, 2012 en 2013? Antwoord: 2011: Aantal: 34 2012: Aantal: 45 2013: Aantal: 54 (norm: 20 of meer) Hoeveel operatieve oncologische ingrepen aan de nier werden er op uw ziekenhuislokatie verricht in 2011, 2012 en 2013? Antwoord: 2011: Aantal: 26 2012: Aantal: 34 2013: Aantal: 30 (norm: 10 of meer) Hoeveel niersparende operaties voor niercelcarcinoom werden er op uw ziekenhuislokatie verricht in 2011, 2012 en 2013? Antwoord: 2011: Aantal: 10 2012: Aantal: 6 2013: Aantal: 11
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
31
Vinden er op uw ziekenhuislokatie ook resecties voor niercelcarcinoom plaats bij patiënten met een mononier of een supra-diafragmatische trombus? - Mononier Antwoord: Ja - Supra-diafragmatische trombus Antwoord: Nee Vindt er in uw ziekenhuis immunotherapie en/of targeted therapy voor niercelcarcinoom plaats? Antwoord: Ja, door een internist-oncoloog werkzaam met specifieke kennis en ervaring met immunotherapie en/of targeted therapy voor niercelcarcinoom Hoeveel patiënten met niercelcarcinoom werden er in uw ziekenhuis systemisch behandeld in 2011, 2012 en 2013? Antwoord: 2011: Aantal: 4 2012: Aantal: 8 2013: Aantal: 16 (norm: 10 of meer)
Nierkankerteam Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. A. Sonneveld, M.D., uroloog Dr. M. Landman, M.D., PhD., uroloog
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
32
Prostaatkanker NVU
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
33
ZZV Wij voldoen in het MMC aan de voorop gestelde criteria, bespreken alle patiënten op het MDO en voeren jaarlijks ongeveer 60 operaties uit voor prostaatkanker. (cfr. infra) Wij voldoen aan de wachttijden en de omkadering met oncologisch gespecialiseerde verpleegkundigen en begeleiding door een continentie vpk en BB-fysiotherapeut. We voeren sedert 2008 al onze data in de NVU-kwaliteitsdatabase. Het vaste team bestaat uit 3 ervaren urologen m.b.t. de prostatectomieën die alle drie een fellowship laparoscopische radicale prostatectomie hebben gevolgd. Prostaatkankerteam Ervaring Dr. L. Fossion, M.D., uroloog, FeBU Dr. K. De Laet, M.D., PhD., uroloog, FeBU Dr. J. Brandenburg, M.D., uroloog
Fellowship Nijmegen 450 Parijs 150 Nieuwegein & MMC 150
De urologen van het MMC hebben van de ziektekostenverzekeraar Mensis het topzorg predikaat voor prostaatkanker ontvangen, anno 2012 voor 2013-2014.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
34
Centrum
n
Tijdsspanne
Santeon – centrum 1
94
2005-2011
Santeon – centrum 2
497
2005-2011
Santeon – centrum 3
378
2005-2011
MMC (+ Bernhoven Oss)
317
2006-2014
Bron Santeon verslag 2013 Santeon verslag 2013 Santeon verslag 2013 Database Fossion
PSM pT2 (%)
PSM pT3 (%)
PSM pT4 (%)
PSM tot (%)
40,3
72,2
100
53,2
30,3
57,8
66,7
40,6
26,7
69,9
66,7
35,2
22
59,6
100
32,5
Tabel: Oncologische data met weergave van de aantallen radicale prostatectomieën per centrum en de percentages positieve chirurgische snijvlakken per tumorstadium van enkele STZ-ziekenhuizen.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
35
Aantallen en expertise Blaaskanker 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 145 202 170 194 182 166 262 TURT Cystectomie (MMC breed) laparoscopisch 6 12 13 16 24 21 open 9 17 5 1 2 1 3 Type derivatie - Bricker extracorporeel 5 17 15 13 17 16 19 - Intracorporele Bricker 7 5 - Neoblaas 1 2 - Indiana pouch 4 6 1 1 1 -
Cystectomies - MMC Veldhoven 25 20 15 10 5 0 2007
2008
2009 Cystectomie (MMC breed)
2010 -
2011 laparoscopisch
-
2012
2013
open
Grafiek 1: Deze grafiek toont de evolutie overheen de tijd van de open naar de minimaal invasieve, laparoscopische cystectomie in het MMC Veldhoven.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
36
20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2005
2006
2007
2008 ICU - RC
2009
2010
2011
2012
MC - RC
Grafiek 2: De bovenstaande grafiek toont de evolutie van het aantal opnames op Intensive Care (ICU - licht blauw) en op Medium Care (MC - indigo) voor patiënten die een cystectomie hebben ondergaan. het effect van de minimaal invasieve chirurgie op de opname indicatie voor ICU of MC is duidelijk zichtbaar. In 2005 ging nog elke patiënt die een open cystectomie onderging postop naar de ICU. Anno 2012 gaat nog slechts een fractie van de mensen die een laparoscopische cystectomie ondergaan een nacht naar de ICU, en zijn opnames op de MC quasi overbodig geworden.
Grafiek 3: Deze grafiek toont het aantal uitgevoerde cystectomieën per ZH in de IKZ regio, over 2 jaar tijd berekend (2008-2009). Landelijk is een minimum van 10 cystetcomieën per
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
37
ZH per jaar vereist om cystectomieën te mogen blijven uitvoeren, dus zullen nog slechts 4 centra deze ingreep vanaf 2012 mogen aanbieden: het Maxima Medisch Centrum, het Catharina ZH, het Jeroen Bosch ZH en het Elisabeth ZH.
Figuur 1: Oncologische resultaten in het MMC uit : ‘Laparoscopische radicale cystectomie, uitgevoerd bij 94 patiënten in een niet-academisch ziekenhuis, door één hoog volume chirurg/uroloog.’, I.M.C. Jansen, L.M.C.L. Fossion, 2014.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
38
Nierkanker 2010 17 11 1 7
Laparosc. tumornefrectomie Partiële tumornefrectomie Open tumornefrectomie Laparosc. nefroureterectomie
2011 10 10 3 3
2012 20 6 3 5
2013 17 11 2
Nierkanker 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Laparoscopische tumornefrectomie Partiële tumornefrectomie Open tumornefrectomie Laparoscopische nefroureterectomie
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Jaartal
Grafiek 4: Deze grafiek toont de evolutie van de renale oncologische chirurgie in onze maatschap van 2005 - 2013. Het aantal open nefrectomieën is geleidelijk afgenomen in het voordeel van de minimal invasieve chirurgie (laparoscopische tumornefrectomie) en de open nephron sparende chirurgie. In 2013 werden er 11 partiële tumornefrectomieën uitgevoerd, 17 laparoscopische tumornefrectomieën en nog slechts 2 open tumornefrectomieën.
Prostaatkanker Omschrijving en code
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Endoscopische prostatectomie (EERPE) - 336556 Totale Prostatectomie incl. kapsel (RPP) - 36553
44 3
45 6
42 2
39
34
56 1
Laparoscopische pelviene klierdissectie - 33725 Laparoscopische pelviene staging klierdissectie - 33724
37 7
28 8
15 15
25 14
22 11
27 16
-
5 -
7 440
8 386
6 353
390
Prostaat, Biopsie/punctie op OK - 36581 Prostaat, prostaatbiopsie (PBx) - 36581
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
39
Prostaatkanker - Radicale prostatectomie 70 60 50 Prostaat, Endoscopische prostatectomie (EERPE) - 336556
30
Prostaat, Totale Prostatectomie incl. kapsel (RPP) - 36553
n
40
20 10 0 2008
2009
2010
2011
2012
2013
Jaartal
Grafiek 5: Deze grafiek toont het aantal uitgevoerde radicale prostatectomieën in het MMC. Sedert 2008 is de minimal invasieve benadering d.m.v. laparoscopie geïntroduceerd (EERPE). Door de jaren heen is dit aantal stabiel gebleven en we merken een toename van het aantal door de samenwerking regionaal. Vanaf 2014 worden alle patiënten met een prostaatcarcinoom, die in aanmerking komen voor een chirurgische verwijdering, verwezen naar het Maxima. 2013 In 2013 is er een forse toename van het aantal endoscopische extraperitoneale radicale prostatectomieën (EERPE) te merken dankzij de verwijzingen die vnl. komen uit het SJG Weert, van waaruit de urologen sedert dit jaar de patiënten, welke in aanmerking komen voor een radicale prostatectomie als curatieve ingreep voor hun PCa, worden verwezen naar het behandelteam prostaatkanker van de vakgroep urologie MMC (voorheen de maatschap MMC-V). Dit heeft ertoe geleid dat per 31/12/2013 de teller op 55 EERPE's en 2 salvage RP's stond. Dr. De Laet voerde vier EERPE-procedures uit en 11 staging LPLND's. Dr. Fossion voerde in 2013 de volgende ingrepen uit m.b.t. PCa: 5 staging LPLND's, 2 salvage prostatectomieën (waarvan 1 scopisch en 1 open), 51 EERPE's, waarbij bij 27 patiënten simultaan een LPLND werd verricht. De prostatectomieën die simultaan worden verricht tijdens een LRC-procedure worden niet meegerekend hoewel daar ook in 30% van de mannelijke patiënten nog eens een prostaattumor wordt verwijderd.
Aantal MRI prostaat onderzoeken per jaar: De ambitie bestaat en eerste stappen zijn gezet vanuit de radiologie om regionaal expertise centrum te worden voor de MRI prostaat. Dit gebeurt o.l.v. onze eigen radiologen die een training programma ingaan bij Prof. Dr. Barentz, UMCN Radboud. 2011 50
2012 105
2013 122
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
40
Diagnose 10
DiagnoseOmschrijving (bij)niertumor
Zorgtype 2010 2011 2012 2013 Eindtotaal 11 99 99 125 60 383 21 120 118 174 149 561 Totaal 10 219 217 299 209 944 20 uretertumor 11 16 14 13 10 53 21 18 15 23 22 78 Totaal 20 34 29 36 32 131 30 blaastumor 11 246 220 263 166 895 21 806 747 736 715 3004 Totaal 30 1052 967 999 881 3899 40 prostaatcarcinoom 11 337 346 386 239 1308 21 557 527 715 720 2519 Totaal 40 894 873 1101 959 3827 45 lymfnodi prostaatcarcinoom 11 16 11 11 25 63 21 3 7 26 36 Totaal 45 19 11 18 51 99 50 peniscarcinoom 11 2 3 7 3 15 21 3 1 6 4 14 Totaal 50 5 4 13 7 29 60 testistumor 11 24 29 35 24 112 21 56 53 64 58 231 Totaal 60 80 82 99 82 343 Eindtotaal 2303 2183 2565 2221 9272
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
41
Kwaliteit van zorg -
Datamanagement Registratie in de kwaliteitsdatabases van de NVU sedert 2008 (prostatectomie, cystectomie) Complicatieregistratie IKZ-werkbijeenkomsten en kwaliteitscontrole Patiëntenverenigingen Kostenbesparing dankzij minimaal invasieve urologie
Kwaliteitsborging samenwerking patiëntenzorg
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
42
Oncologische urologie waarbij een chirurgische ingreep wordt uitgevoerd met curatieve en/of palliatieve intentie en tegemoet dient te worden gekomen aan minimum behandelaantallen per centrum en per uroloog (gesteld door de Inspectie, ZZV en/of NVU). Het betreft patiënten met een oncologische aandoening op het gebied van de urologie. - (Laparoscopische) radicale prostatectomie, al dan niet in combinatie met een lymfeklierdissectie, bij gelokaliseerd of lokaal gevorderd prostaatca - Salvage prostatectomie bij recidief PCa na HiFU, brachytherapie en externe radiotherapie - (Laparoscopische) radicale cystectomie, in combinatie met een lymfeklierdissectie en een urinederivatie (Bricker urostoma of neoblaas), bij spierinvasief blaasca, multipele niet-spierinvasief blaasca en urachusca - Endoscopische tumorresectie bij tumoren van de hogere urinewegen (URS) - (Laparoscopische) tumornefrectomie bij nierkanker - (Laparoscopische) partiële tumornefrectomie bij nierkanker - (Laparoscopische) tumornefroureterectomie bij tumoren van de hogere urinewegen - Partiële penisamputatie of glandulectomie bij peniskanker - Staging lymfeklierdissectie bij complexe uro-onco pathologie ( UCC, RCC, testisca...) - (Laparoscopische) adrenalectomie voor een bijniertumor
Diagnostiek en stadiëring gebeurt conform de richtlijn van de NVU en/of EAU en de regionale zorgpaden. Deze kan op eigen locatie gebeuren tenzij hoog technologische onderzoeken dienen te worden verricht en bijzondere expertise vanuit de beroepsvereniging wordt vereist (bv. choline PET-CT, mp diagnostische MRI prostaat en MRI-geleide prostaatbiopsies...). Dit gebeurt bij voorkeur op 1 locatie door een gespecialiseerd team.
De zorgpaden voor de verschillende tumorsoorten zijn regionaal opgesteld en goedgekeurd en worden uniform gehanteerd/gerespecteerd.
Wekelijks kan de patiënt op de indicatiebespreking urologie worden besproken binnen de regionale samenwerking. Idem voor de wekelijkse bespreking op het MDO/MOC.
De patiëntenvoorlichtingsfolders zullen regionaal uniform worden gebruikt (KWF-folder en de folder over de ingreep). Voorafgaand aan de ingreep wordt de patiënt voor een intake gesprek uitgenodigd in het centrum waar de ingreep zal plaats vinden. Op die locatie wordt ook een afspraak met de POS gemaakt. Van dat intake gesprek en de intentie tot ingrijpen, wordt een schrijven gericht aan de HA, inclusief de motivatie, volledige diagnostiek en alternatieve behandelmethoden. Idem voor het verslag van het MDO/MOC.
De patiënt dient binnen de 10 werkdagen gezien te zijn op de polikliniek, inclusief de afspraak op de POS. Idem voor evt. bijkomende gespecialiseerde onderzoeken(cfr. supra).
Verwijzing gebeurt schriftelijk met overdracht van alle relevante informatie en onderzoeken, inclusief beeldmateriaal indien van toepassing. De patiënt wordt binnen de 10 werkdagen gezien op de polikliniek en ingepland voor de ingreep, tenzij er nog aanvullende diagnostiek dient te worden verricht.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
43
De ingreep wordt uitgevoerd en de directe postoperatieve zorg wordt geleverd door het expertisecentrum. Indien de patiënt is hersteld van zijn ingreep en de behandelaar overdracht naar de verwijzer mogelijk acht, wordt de patiënt terug verwezen voor de verdere follow-up bij de verwijzer. Indien er zich laattijdig postoperatieve complicaties voordoen, kan er steeds opnieuw dienst worden gedaan op het expertisecentrum voor aanvullende behandeling indien gewenst.
Bij indicatiestelling/overname van het behandeltraject, wordt ook de verantwoordelijkheid, c.q. het hoofdbehandelaarschap, overgenomen. Van zodra de patiënt als hersteld wordt beschouwd, kan de overdracht opnieuw gebeuren naar de verwijzer toe. Hierbij wordt steeds een schriftelijke overdracht verricht, inclusief de vermelding van evt. aandachtspunten of complicaties in het postoperatieve traject. Deze overdracht geschiedt eveneens naar de huisarts. De verwijzer en huisarts zorgen voor de overdracht van informatie naar medebehandelaars in het eigen ziekenhuis.
Het aanspreekpunt is de uroloog en/of de case manager, zijnde de VSO.
Volledige transparantie inzake alle kwaliteitsindicatoren is mandatoir.
Wekelijks indicatiebespreking regionaal voor de urologen. Wekelijks MDO/MOC-bespreking op alle locaties.
De weekdiensten worden gescheiden per ziekenhuis opgevangen, de weekenddiensten worden gezamelijk door de regionale samenwerking, dus door alle urologen van de regionale samenwerking. Dit garandeert een voortdurende continuïteit van zorg. De dienstoverdracht gebeurt eveneens schriftelijk.
Klachten, incidenten en calamiteiten dienen besproken te worden op reguliere overlegmomenten, tezamen met de bespreking van de kwaliteitsindicatoren.
De zorg, c.q. onderzoeken, welke gekoppeld worden aan de DOT, worden per locatie in het eigen ZH verrekend. I.p. worden geen kosten doorbelast naar andere ziekenhuizen.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
44
Wetenschappelijke output m.b.t de uro-oncologie State of the art lecture on metastatic urologic cancers: ‘Laparoscopic cystoprostatectomy with Bricker urinary derivation,’ EAU-EAUN congres, Milaan, 26-28/03/2008. ‘Blaastumoren en de behandeling ervan,’ Stafvergadering MMC, Veldhoven, 23/04/2008. ‘Laparoscopische cystoprostatectomie met Bricker urinederivatie,’ L. Fossion. Voordracht op het LVO-congres, Veldhoven, 29/01/2009. ‘First laparoscopic cystoprostatectomy in combination with prepubic urethrectomy’, W. Runneboom, L. Fossion. Posterpresentatie op het 2nd World Congress on Controversies in Urology, Lissabon, 5-8/02/2009. ‘Current opinion on criteria for lymphadenectomy in localized prostate cancer’, W. Runneboom, P. Braam, M. Nanlohy, W. Levens, L. Fossion. Posterpresentatie op het 2nd World Congress on Controversies in Urology, Lissabon, 5-8/02/2009. ‘Oncologische resultaten en complicaties van de eerste 100 EERPE’s,’ W. Runneboom, L. Fossion. Voordracht op Wetenschapsavond in het MMC, Veldhoven, 5/03/2009. ‘Endoscopische extraperitoneale radicale prostatectomie (EERPE) voor prostaatadenocarcinoom: ervaring na 120 procedures ,’ L. Fossion. Stafvergadering MMC, Veldhoven, 14/04/2009. ‘Diagnosis and treatment in RCC’, L. Fossion. 1ste Refereeravond urologie in het MMC Veldhoven, 21/04/2009. ‘Current opinion on criteria for lymphadenectomy in localized prostate cancer’, L. Fossion, W. Runneboom, P. Braam, M. Nanlohy, W. Levens, A. Smans. Posterpresentatie op het EAES Congress, Prague, 17-20/06/2009. Award: Best poster presentation. ‘Endoscopische extraperitoneale radicale prostatectomie voor prostaatcarcinoom; ervaring na 120 procedures’, L. Fossion. Artikel in OK operationeel, n°5, sept 2009: 18-21. ‘Laparoscopische cystoprostatectomie met Bricker urine-derivatie,’ M. deJong, L. Fossion. Voordracht op NVU najaarsvergadering, Groningen, 13/11/2009. Abstract in NTvU, nr 7, november 2009: 191-192. ‘Indications for lymphadenectomy in localized prostate cancer can no longer be based on the Partin tables’, L. Fossion, W. Runneboom, P. Braam, M. Nanlohy, W. Levens, A. Smans. Posterpresentatie op het EMUC Congress, Barcelona, 26-29/11/2009. ‘Ligation of Santorini plexus - necessary step in endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy ?’, J. Kliment, L. Fossion. Posterpresentatie op het 3rd World Congress on Controversies in Urology (CURy), Athens, 25-28/02/2010. ‘Ervaring na 155 EERPE + LPLND in het MMC,’ M. De Jong, L. Fossion. Refereeravond urologie, MMC Veldhoven, 3/03/2010. ‘Ervaring in het MMC met extended laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie (n=301),’ W. Runneboom, L. Fossion. Refereeravond urologie, MMC Veldhoven, 3/03/2010. ‘Nieuwe aanwinst in de hormonotherapie: de LHRH-blokkers,’ L. Fossion. Refereeravond urologie, MMC Veldhoven, 3-/03/2010. ‘Minimaal invasieve benadering van het spierinvasieve blaascarcinoom: laparoscopische radicale cyst(oprostat)ctomie,’ M. De Jong, L. Fossion. Best award sessie op het 8ste NVEC-jaarcongres, Amersfoort, 16/03/2010. ‘Ervaring na 31 laparoscopische cyst(oprostat)ectomieën voor een blaastumor,’ M. De Jong, L. Fossion. Stafvergadering MMC, Veldhoven, 7/04/2010. ‘Laparoscopic radical cystectomy: initial experience with 31 cases in non-academic center,’ M. De Jong, L. Fossion. Posterpresentatie op het 18de EAES congres, Geneve, juni 2010. ‘Laparoscopic radical cystectomy: initial experience with 38 cases’, M. De Jong, L. Fossion. Poster presentation on the BAU congress, Louvain-la-Neuve, 10/12/2010.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
45
‘Synchronous laparoscopic radical nephrectomy left and contralateral right hemicolectomy during the same endoscopic procedure’, G. M. Veenstra, L. M. C. L. Fossion, K. de Laet, and A. A. P. M. Luijten. ISRN Surgery, 2011, Article ID 179456, 4 pages. ‘Open versus laparoscopische radicale cystectomie in een perifeer ziekenhuis’, S. Van Aarle, K.R. Van IJzendoorn, L.M.C.L. Fossion. Tijdschrift voor urologie, november 2011, nr 7, pag 167. ‘A modification for controlling the dorsal vascular complex in endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy’, R.A.L. Jacobs, L.M.C.L. Fossion. Poster presentatie, BAU, Gent, 09/12/2011. ‘Laparoscopische tumornefrectomie links en contralaterale hemicolectomie rechts gecombineerd in één endoscopische procedure,’ G. M. Veenstra, L. M. C. L. Fossion, A.A.P.M. Luijten. Artikel Medisch Journaal, 2011, nr. 3:172-174. ‘Conventionele laparoscopische cystectomie,’ L. Fossion. Voordracht op NVEC congres, Arnhem, 13-03-2012. ‘Laparoscopische versus open radicale cystectomie,’ S. Van Aarle, L. Fossion. Video presentatie, NVEC congres, Arnhem, 13-03-2012. ‘Laparoscopische nefrectomie: een case serie van een Nederlands perifeer ziekenhuis,’ K. Rademakers, K. IJzendoorn, L. Fossion. Video presentatie, NVEC congres, Arnhem, 13-03-2012. ‘A modification for controlling the dorsal vascular complex in endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy,’ R.A.L. Jacobs, L.M.C.L. Fossion. Poster presentation, NVU congres, Den Bosch, 11/05/2012. ‘A modification for controlling the dorsal vascular complex in endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy’, R.A.L. Jacobs, K.L.J. Rademakers, L.M.C.L. Fossion. Video presentation, AUA congress, Atlanta, 21/05/2012. ‘Laparoscopic versus open radical cystectomy: results in a non-academic center,’ – S. Van Aarle, L.M.C.L. Fossion. Oral presentation, EAES congress, Brussels, 23/06/2012. ‘Radical laparoscopic prostatectomy for locally advanced disease’, J. Brandenburg, L.M.C.L. Fossion. Poster presentation, PROSCA congress (Global Congress on Prostate Cancer), Brussel, 27-30/06/2012. ‘Lymph node involvement after laparoscopic pelvic lymph node dissection: a retrospective analysis of 391 cases‘, V. Van Doorn, L.M.C.L. Fossion. Poster presentation, PROSCA congress (Global Congress on Prostate Cancer), Brussel, 27-30/06/2012. ‘Laparoscopic radical cystectomy, the Dutch experience,’ Oral presentation, TOPICS in urology, Stockholm, 9/09/2012. ‘Laparoscopische tumornefrectomie en conralaterale hemicolectomie,’ G. Veenstra, L.M.C.L. Fossion, A. Luijten. Artikel in OK Operationeel, 2012, nr 5/6:34-37. ‘Laparoscopic radicale cystectomy for bladder cancer in a non-academic centre: a single surgeon’s experience showing our results and learning curve.’ S. Van Aarle, V. Van Dooren, J. Brandenburg, A. Sonneveld, L. Fossion. European Urology. Nov. 2012, Vol 11 – Suppl. 5: 197 (P20). ‘Lymph node involvement in prostate cancer after laparoscopic pelvic lymph node dissection.’ V. Van Dooren, L. Fossion, A. Van Aarle, J. Brandenburg, E. Nanlohy-Manuhutu, W. Levens, K. De Laet, P. Braam. European Urology. Nov. 2012, Vol 11 – Suppl. 5: 232 (P122). ‘Radical laparoscopic prostatectomy for locally advanced disease.’ J. Brandenburg, L. Fossion, A. Van Aarle, V. Van Dooren. K. De Laet. European Urology. Nov. 2012, Vol 11 – Suppl. 5: 233-234 (P125). ‘Transperitoneal laparoscopic radical nephrectomy in a patient with severe scoliosis.’ T. Hermans, H. Pasmans, L.M.C.L. Fossion. Urology. 2013. ‘Oncological outcomes with a median follow-up of 32 months after laparoscopic radical cystectomy for bladder cancer ,’ T.J.N. Hermans, S. Van Aarle, L.M.C.L. Fossion. Oral poster presentation, EAU congress, Milano, 18/03/2013.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
46
‘Oncologische resultaten met een mediane follow-up van 32 maanden na laparoscopische radicale cystectomie voor blaaskancer ,’ T.J.N. Hermans, L.M.C.L. Fossion. Nominatie voor beste poster presentatie, Wetenschapsavond MMC, Velhoven, 21/03/2013. ‘De leercurve van laparoscopische radicale cystectomie: ervaring van één chirurg na 72 procedures.’ S. Van Aarle, E. Hoenjet, A. Sonneveld, L. Fossion. Poster presentatie, Wetenschapsavond MMC, Velhoven, 21/03/2013. ‘Influences on continence in EERPE.’ T. Hermans, R. Jacobs, E. Hoenjet, L. Fossion. Poster presentatie, Wetenschapsavond MMC, Velhoven, 21/03/2013. ‘Laparoscopische versus open radicale cystectomie: een retrospectieve studie bij 125 patiënten in een niet-academisch ziekenhuis.’ S. Van Aarle, E. Hoenjet, A. Sonneveld, L. Fossion. Poster presentatie, Wetenschapsavond MMC, Velhoven, 21/03/2013. ‘Blaaskanker en minimaal invasieve behandeling d.m.v. laparoscopische cystectomie,’ E. Hoenjet, L. Fossion. Staflunch MMC, Veldhoven, 3/04/2013. ‘Behandeling bij blaaskanker,’ E. Hoenjet, L. Fossion. Voordracht voor ziekenhuisapothekers MMC, Veldhoven, 16/04/2013. ‘Laparoscopische of open radicale cystectomie: Een retrospectieve vergelijking met 125 patienten in een perifeer ziekenhuis.’ S. Van Aarle, L. Fossion. Orale presentatie, NVU voorjaarsvergadering, Zwolle, 31/05/2013. ‘Lymph node involvement after laparoscopic pelvic lymph node dissection: a retrospective analysis of 391 cases‘, V. Van Doorn, L.M.C.L. Fossion. Poster presentatie, NVU voorjaarsvergadering, Zwolle, 31/05/2013. ‘Parameters influencing continence recovery after endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy’, T.J.N. Hermans, R.A.L. Jacobs, L.M.C.L. Fossion. PROSCA congress, Marseille, 12-14/06/2013. ‘Resultaten na 8 jaar LRC-procedures,’ L.Fossion. Voordracht op de IKZ-vergadering, Eindhoven, 22/10/2013. ‘Cistectomia radicală laparoscopică - Experienţa de 5 ani a celei mai ample serii olandeze Laparoscopic Radical Cystectomy - The 5-Year Experience of the Largest Dutch Series’ M. Onaca, L. Fossion. Voordracht RAES congress (ARCE), Bucharest, Roemenië, 22/11/2013. ‘Laparoscopic radical cystectomy. Experience with 94 cases in a non-academic center.’ Poster presentatie. I. Jansen, L. Fossion. BAU-congress, Gent, 6/12/2013.
Artikels L.M.C.L. FOSSION, B.C. KNIPSCHEER , P.F.A. MULDERS – Laparoscopische partiële nefrectomie. Tijdschrift voor Geneeskunde, 64, nr. 22, 2008. M.R.P.A. DE JONG, L.M.C.L. FOSSION - Laparoscopische cystoprostatectomie met Bricker urine-derivatie. Nederlands Tijdschrift voor Urologie, nr. 7, Nov. 2009: 191-92. L.M.C.L. FOSSION, W. RUNNEBOOM, P. BRAAM, E. NANLOHY, W. LEVENS, A. SMANS – Current opinion on criteria for lymphadenectomy in localized prostate cancer, 2010; Europ Urol, Vol 24, Suppl. 1: S155 (P578). M.R.P.A. DE JONG, L.M.C.L. FOSSION – Laparoscopische radicale cystectomie – ervaring met de eerste 36 ingrepen. Medisch Journaal, 2010, nr. 3: 110-113. L.M.C.L. FOSSION – Inoperabel niercelcarcinoom. Medisch Journaal, 2011, nr. 1: 37-38. S. VAN AARLE, K.R. VAN IJZENDORN, L.M.C.L. FOSSION - Open versus laparoscopische radicale cystectomie in een perifeer ziekenhuis. Tijdschrift voor urologie, november 2011, nr 7, pag 167.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
47
G.M. VEENSTRA, L.M.C.L. FOSSION, K. DE LAET, A.A.P.M. LUIJTEN - Laparoscopische tumornefrectomie links en contralaterale hemicolectomie rechts gecombineerd in één endoscopische procedure. Medisch Journaal, 2011, nr. 3: 172-174. R.A.L. JACOBS, L.M.C.L. FOSSION – Leercurve voor endoscopische extraperitoneale radicale prostatectomie bedraagt minstens 200 gevallen. Medisch Journaal, 2012, nr. 1: 20-27. R.A.L. JACOBS, L.M.C.L. FOSSION – Een kritische analyse van de eerste 218 endoscopische exrtraperitoneale radicale prostatectomie procedures in een Nederlands perifeer ziekenhuis. Tijdschrift voor urologie, nr. 8, Dec. 2012: 197-204.
K. VAN IJZENDOORN, L.M.C.L. FOSSION – Open partiële nefrectomie, in een Nederlands perifeer ziekenhuis. Medisch Journaal, 2012, nr. 2: 6-9. C.M. VEENSTRA, L.M.C.L. FOSSION, A.A.P.M. LUIJTEN – Laparoscopische tumornefrectomie en conralaterale hemicolectomie. OK Operationeel, 2012, nr 5/6:34-37. V. VAN DOOREN, L.M.C.L. FOSSION – Predictive tools for lymph node involvement: An assessment of 395 patients who underwent pelvic lymph node dissection in a general hospital. Urologic Oncology, submitted 2012. S. VAN AARLE, V. VAN DOOREN, J. BRANDENBURG, A. SONNEVELD., L. FOSSION – Laparoscopic radicale cystectomy for bladder cancer in a non-academic centre: a single surgeon’s experience showing our results and learning curve. European Urology. Nov. 2012, Vol 11 – Suppl. 5: 197 (P20). V. VAN DOOREN, L. FOSSION, A. VAN AARLE, J. BRANDENBURG, E. NANLOHY-MANUHUTU, W. LEVENS, K. DE LAET, P. BRAAM. – Lymph node involvement in prostate cancer after laparoscopic pelvic lymph node dissection. European Urology. Nov. 2012, Vol 11 – Suppl. 5: 232 (P122). J. BRANDENBURG, L. FOSSION, A. VAN AARLE, V. VAN DOOREN, K. DE LAET – Radical laparoscopic prostatectomy for locally advanced disease. European Urology. Nov. 2012, Vol 11 – Suppl. 5: 233-234 (P125). T. HERMANS, H. PASMANS, L. FOSSION - Transperitoneal laparoscopic radical nephrectomy in a patient with severe scoliosis. Urology. 2013 Aug;82(2):485-8. doi: 10.1016/j.urology.2013.03.016. Epub 2013 May 29. T. HERMANS, S. VAN AARLE, L. FOSSION - Oncological outcomes with a median follow-up of 32 months after laparoscopic radical cystectomy for bladder cancer. Europ Urol. March 2013, Vol 12 - Suppl 1;e1037. T. HERMANS, R. JACOBS, L. FOSSION - Parameters influencing continence recovery after endoscopic extraperitoneal radical prostatectomy. Mirrors of Medecine. June 2013: pag 6. T. HERMANS, L. FOSSION - Oncologic outcome after laparoscopic radical cystectomy without neoadjuvant or adjuvant therapy with a median follow-up of 32 months. Urologia internationalis. (DOI: 10.1159/000353092) Urol Int. 2013 Sep 21. T. HERMANS, L. FOSSION - Open versus laparoscopische radicale cystectomie: een kostenanalyse. Medisch Journaal, 2013, nr. 2: 72-77. T. HERMANS, L. FOSSION - What about conventional laparoscopic radical cystectomy? Cost-analysis of open versus laparoscopic radical cystectomy. Journal of Endourology 2013 Dec: 30.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
48
Investeringen
Specifieke eisen voor het operatiekwartier OK bemanning: - 3 fulltimers + 2 parttimers - Geen leerlingen/onervaren urologie assistenten laten assisteren (alleen omlopen/instrumenteren) - Momenteel bestaat alleen bij Fossion een bemanning van 2 OK-assistenten (dankzij het gebruik van de endoboy), bij de andere urologen 3 OK-assistenten - Evt. verdeling OK-assistenten onco/laparo (hoogcomplex) endoscopie/penoscrotaal Input vanuit urologie: kostenbesparing door - weinig disposables - endoboy (1 personeelslid minder nodig per operatie) - uniformiteit en reproduceerbaarheid met garantie op behoud van optimale kwaliteit - assortiment reductie - training side-by-side Resultaten: - snellere procedure - minder complicaties - continuïteit - vast team die de urologen assisteren - optimale kwaliteit van zorg
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
49
Investeringsideeën: - 3D-laparoscopie toren of operatierobot voor minimaal invasieve chirurgie - ALA-fotodetectie (blue light) Kostenbesparing dankzij minimaal invasieve urologie: - snellere procedure - minder complicaties - minder personeel - zo veel mogelijk herbruikbare materialen - prima oncologische en functionele resultaten - goedkoopste techniek 9goedkoper dan open en dan robot geassisteerd)
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
50
Kwaliteitsbeleid De landelijke prestatie-indicatoren betreffende kwaliteit hadden betrekking op incontinentie (gebruik van vragenlijsten, multidisciplinair overleg) en blaastumoren (multidisciplinaire oncologie bespreking, aanwezigheid en betrokkenheid van gespecialiseerde verpleegkundigen). De maatschap scoorde op beide indicatoren 100%. Gerealiseerde structurele verbeteringen in 2009 en 2010: stroomlijnen patiëntentraject polikliniek volgens het “one stop” principe, realisatie van een aparte ruimte voor incontinentie- en stomaconsultatie door de gespecialiseerde verpleegkundige, verruiming van de poliklinische faciliteiten, periodiek overleg met alle geledingen van de urologische unit. Nagenoeg alle aanwezige protocollen werden gereviseerd. Uniformiteit over beide locaties werd bereikt. Reguliere complicatiebespreking vond plaats (zie verslag). De maatschap werd gevisiteerd in 2013. Aanbevingen werden ter harte genomen. Initiatieven tot verbetering werden genomen.
Complicaties Alle complicaties worden zorgvuldig in een database bijgehouden. Vervolgens worden ze periodiek besproken tijdens een werkvergadering waarbij alle urologen aanwezig zijn. Indien er bepaalde trends zijn waar te nemen, worden hieromtrent afspraken en zo nodig een adequaat beleid opgesteld om deze complicaties in de toekomst te vermijden. De bespreking leidt tot kwaliteitsverbetering en helpt ons om de zorg op een zo hoog mogelijk niveau te brengen, zoals ook kan verwacht worden van een topklinisch ziekenhuis. . Om te komen tot een transparante en duidelijke registratie, zou deze best vanuit een landelijke beroepsvereniging worden georganiseerd. De NVU en de SWEN doet dit. Voor de laparoscopie houden we de Clavien classificatie aan, welke wereldwijd wordt aangeraden. Daarnaast beschrijven we per casus duidelijk en gedetailleerd elke complicatie, indien die plaatsvindt. Tijdens de ingreep worden ook foto’s en/of videobeelden geregistreerd welke tijdens besprekingen kunnen worden gebruikt. Er vindt periodiek overleg plaats binnen het Minimaal Invasief Centrum (MIC = vergadering van endoscopische georiënteerde chirurgen, gynaecologen en urologen) tijdens de zogenaamde ‘Complicatiebespreking’. Dit is ook een vereiste van de Inspectie van Volksgezondheid betreffende minimaal invasieve chirurgie. Binnen de oncologie commissie worden op reguliere basis complicaties besproken, zoals ook verplicht is vanuit de NIAZ-accreditatie oncologie. Vanuit de urologie participeren wij aan deze besprekingen. En als laatste vindt er ook periodiek overleg plaats met collegae urologen uit naburige ziekenhuizen waarbij bepaalde complicaties worden besproken. Tot op heden vond dit plaats met de urologen uit het St.-Anna ziekenhuis in Geldrop en het SJG Weert, omdat wij hiermee onze diensten delen. Vermeldenswaardig is het feit dat sedert 2012 elke vrijdag middag een gezamelijke indicatie-bespreking plaats vindt waarbij alle patiënten, welke gepland staan voor een operatieve ingreep, besproken worden binnen de vakgroep. Pas na goedkeuring op deze bespreking, kan de ingreep definitief worden ingepland. Deze procedure is mede ingevoerd om de kwaliteit van zorg te optimaliseren en de uniformiteit van urologisch beleid binnen de vakgroep te garanderen.
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
51
Continentiezorg Inleiding In vele opzichten is 2013 een bewogen jaar geweest voor de continentie zorg. Met name veranderingen in de zorg en zorgverzekeringswet zijn van invloed geweest. Vele patiënten hebben deze veranderingen ook gemerkt en dit heeft soms voor lastige situaties gezorgd. Denk hierbij aan invoeren van de dagprijssystematiek. Ook de onduidelijkheid over wel of niet ziekenhuisverplaatste zorg (MSVT of AWBZ) heeft tot onrust geleid en vele discussies op alle niveaus. Verpleegkundigen continentiezorg Carla van Hirtum 20 uur Margo Kauwenberg 24 uur Op de verpleegafdeling zijn verpleegkundigen met het aandachtsgebied incontinentiezorg, te weten: Marijke Verheijen (2A) Jeannette Bogmans (2A) Wilma Cuppen (3B) Coby Keij (2B) Arianne Aarts (PAAZ) Renate Lemmens (PAAZ) Radicale Prostatectomie Sinds het begin van het jaar worden patiënten uit regio Weert doorverwezen naar het Máxima Medisch Centrum. Dit laat een exponentiële groei zien in de patiënten aantallen. Naar aanleiding van het behaalde Topzorg predikaat voor prostaatkankerzorg, heeft een Els Borst gesprek plaats gevonden. Dit in samenwerking met NFK (Nederlandse Federatie van kankerpatiëntenorganisaties) een viertal patiënten, 2 urologen en continentieverpleegkundigen. Ook in 2013 hebben we het Topzorgpredikaat voor prostaatkankerzorg mogen ontvangen. We merken bij deze patiëntencategorie dat de zorgvraag steeds uitgebreider wordt. Er blijkt steeds meer behoefte te zijn aan de psycho-sociale begeleiding van de incontinentie, erectiele disfunctie en seksualiteit. Dit resulteert onder andere in stijgende cijfers voor de mannenpoli. Ook de uitleen van erectiepompen stijgt. Patiënten na radicale prostatectomie
2010
2011
2012
2013
Nieuwe patiënten Controle patiënten Klinische patiënten Pre-klinische patiënten
41
68
35 41
58 69 55 19
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
52
Mannenpoli mannenpoli
2012 (aug t/m nov) 26 56 5
Nieuwe patiënten Controle patiënten Vacuümpomp Advies erectiele disfunctie Androskat injectie/instructie
2013 123 211 27 42 40
Blaasinstillatie in de thuissituatie. CIC + Gepan ®/uracyst®/ ialuril ®
2010
2011
2012
2013
8
32
57
49
Bekkenbodempoli Bekkenbodemcentrum BB poli BB scopie BB udo Telefonisch consult
2010
2011
36 63
11 14
2012 99 8 18
2013 92 35 43 117
PTNS ( percutaneous tibial nerve stimulation) PTNS staat voor Percutaneous Tibial Nerve Stimulation. Hierbij wordt een onderbeenzenuw, de nervus tibialis, gestimuleerd met kleine elektrische prikkelingen. Het prikkelen van de zenuw zorgt ervoor dat de blaas zich niet meer ongewenst samentrekt, zodat de normale blaasfunctie zich kan herstellen. Behandelingen waarbij zenuwen op deze manier worden beïnvloed via elektriciteit noemen we ook wel neuromodulatie, neurostimulatie of zenuwstimulatie. Indicaties voor PTNS zijn: • Een ongewenst verlies van urine samengaand met een aanhoudend sterk gevoel te moeten plassen (aandrangsincontinentie). • Een aanhoudend sterk gevoel te moeten plassen (aandrang).U wordt op dag om uur verwacht op • Vaker dan normaal moeten plassen, in de regel meer dan 10 keer per dag (frequentie). • Moeite met goed leegplassen zonder dat prostaatvergroting daarbij een rol speelt (Niet Obstructieve Retentie). • Voortdurend hinderlijke en onbehandelbare pijn in de bekkenbodem, blaas of geslachtsorgaan (bekkenbodempijn).
PTNS Nieuwe patiënten Aantal behandelingen
2011 20
2012 27 282
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
2013 39 684
53
Er is gehoor gegeven aan de wens om een betere registratie te bewerkstelligen voor PTNSpatiënten. Er moest een beter inzicht komen in de resultaten van de behandeling. Hiervoor zijn we gebruik gaan maken van gevalideerde vragenlijsten. Naast een mictielijst, wordt nu ook gebruik gemaakt van de SF-36 (QoL), PRAFAB en VAS-score. Er zijn 3 meetpunten, te weten een 0meting, na 11 behandelingen en na een half jaar. Deze lijsten worden digitaal en in het EPD verwerkt. Gezien de grote toename van het aantal patiënten, zijn enkele verpleegkundigen van de functie afdeling ingewerkt om deze behandeling te doen. Aan de hand van een kort onderzoek naar de resultaten van PTNS, gevolgd door een presentatie voor Uroplasty, zien we een zeer groot succespercentage. Noot bij onderstaand diagram: 24% stop zonder resultaat blijkt een categorie te zijn die te snel is gestopt (na 6 weken) of een verkeerde indicatiestelling had.
Overige cijfers
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
54
Totaal patiënten 1e consult Vervolgconsult Klinische patiënten Telefonische eval CIC Dilatatie Inc advies Flow/residu Darm spoelen Blaas/cath problemen
2010 202 116 200 62 16 99 8 12
botox diverse Consult derden Overleg arts/thuiszorg
2011 731 253 81 25 357 69 13 76 3 1 18
2012 2203 384 1819 39 1185 114 13 120 5 0 8
62
2013 2300 527 1773 67 1481 130 23 164 16 4 42 2 81 6¹ 94¹
¹ code derde kwartaal ingevoerd Scholing 2013 Margo Kauwenberg: (Bij)Scholing gegeven op verpleegafdeling/ symposia/congressen/etc • • • •
Urologie training, Rochester Medical BV Klinische les verzorgd MMC, intermitterend zelfkatheterisatie bij residu na gynaecologische operaties Presentatie gegeven op het MMC over het kwaliteitsplan ivm mijn opleiding tot UCS verpleegkundige Fontys hogeschool, HBO verpleegkunde Module: Urologisch onderzoek en blaaskatheters Module: Katheters en de zin en onzin van blaasspoelen
(Bij)scholing zelf gevolgd • • • •
“ronde tafelbijeenkomst hollister” Psychosociale impact bij zelfkatheterisatie HBO opleiding Urologie Continentie Stoma verpleegkundige (UCS) aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen, diploma behaald juli 2013 Omgaan met lastige gesprekken Kernkwaliteiten en het geven en ontvangen van feedback
Margo werkt in het bekkenbodemcentrum Máxima, hieruit resulterende bijeenkomsten en bijscholingen zijn: • Deelname MDO bekkenbodem; bijeenkomst 1 x 6 weken
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
55
• • • •
•
Performance clinic voor bekkenbodempoliklinieken Vervolgbijeenkomst Performance clinic bekkenbodemkliniek Bijeenkomst bekkenbodemteam in opvolging performance clinic Maand van de bekkenbodem; • Prolaps en incontinentie, J v Veen • Bekkenpijn antepartum, T v Delft • Stress- en gemengde incontinentie, wel of geen UDO? F. Pernet Defecatiemanagement Praktijkopleiding, 4-daagse cursus
Symposia • • • •
EAUN te Milaan Mini-symposium “veranderingen in de zorg”, MSVT en AWBZ; wat betekenen deze veranderingen voor ons en voor de patiënt in de praktijk. CV&V symposium, ‘wij draaien door…. Nationaal Wellspect HealtCare urologie symposium
Divers •
Bestuurslid CV&V, namens het bestuur heeft Margo deelgenomen aan: o Commissielid wet & regelgeving; functiegericht voorschrijven/ RIFA o Afdelingsbijeenkomst V&VN o Verenigingsconferentie V&VN o naar mini-symposium van SBP geweest “goud in handen”, patiënt centraal in de zorg bij bekkenbodemproblemen. o Deelgenomen aan commissie onnodige zorg bij Vilans. o medewerking verleend aan herziening van het zorgboek urineverlies o CBO Utrecht, Netwerkbijeenkomst platform gedeelde besluitvorming
•
Werkbezoek poli andrologie te Zaandam in kader van opleiding voor UCSverpleegkundige RIF (regionaal incontinentie forum) Deelname CAB; Coloplast Advisory Board Nurses, adviesraad continentieverpleegkundigen voor productontwikkeling. Bijeenkomst Hoogland Medical BV;Veranderingen in de zorg, thema was huidige ontwikkelingen omtrent zorgverzekeraars in combinatie met het leveren van hulpmiddelen Deelname aan Els Borst gesprekken in het MMC. Dit zijn gesprekken tussen zorgverleners prostaatkanker en patiënten met partners geleid door een gespreksleider. Georganiseerd door het NFK. Bijdrage geleverd aan online magazine JIJ – NFK ( Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties), stukje geschreven over ED na prostaatkanker Interview in tijdschrift van Mediq combicare ivm behalen UCS diploma en wat dat betekent voor de patiënt Interview voor Máximaal en de site urologie ivm behalen UCS diploma en wat dat betekent voor de patiënt Met stand urologie vertegenwoordigd op seniorenbeurs in Valkenswaard
• • • • • • • •
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
56
Carla van Hirtum: (Bij)Scholing gegeven op verpleegafdeling/ symposia/congressen/etc • Geven van scholing aan BOL-leerlingen, intern • Presentatie gegeven over PTNS, uroplasty symposium (Bij)scholing zelf gevolgd • “ronde tafelbijeenkomst hollister” Psychosociale impact bij zelfkatheterisatie • “ronde tafelbijeenkomst hollister”Sexueel misbruik • Kernkwaliteiten en het geven en ontvangen van feedback • Afronden continentie opleiding • Neurogeen blaaslijden, Coloplast Symposia • EAUN te Milaan • Mini-symposium “veranderingen in de zorg”, MSVT en AWBZ; wat betekenen deze veranderingen voor ons en voor de patiënt in de praktijk • AWBZ/MSVT, medireva • Veranderingen in de zorg, AWBZ/MSVT, medireva • Symposium CV&V “sterren stralen” Divers • • • • • • •
Voorbereidingen Bosman symposium, wond stoma en incontinentiezorg Bard customer advisory Board RIF (regionaal incontinentie forum) Deelname aan Els Borst gesprekken in het MMC. Opzetten projectgroep afvoerend materiaal en incontinentie materialen Met stand urologie vertegenwoordigd op seniorenbeurs in Valkenswaard Omzetten eenmalige katheter
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
57
Overzicht van de urologen met hun curriculum Urologen van de maatschap urologie MMC Veldhoven (in volgorde van toetreding tot de maatschap):
Wim Levens werd geboren op 25 april 1953. Opleiding Middelbare studies: 1965-1971: Atheneum-B Bernardinus college te Heerlen Universitaire studies: 1971-1978: Studie medicijnen KU te Nijmegen (tijdens de medische studie enkele jaren jaarvertegenwoordiger alsmede lid van de faculteitsraad) Opleiding tot uroloog: 0/ Voorbereiding op de opleiding 1978-1980: Arts assistent (AGNIO) Juliana ziekenhuis te Ede 1980-1983: Tropenarts St.-Elisabeth Hospital Hwidiem te Ghana 1983-1984: Arts assistent psychiatrie (AGNIO) Radboud UMCN ziekenhuis te Nijmegen 1/ Algemene heelkunde 2/Urologie 1984-1989: Arts assistent urologie (in opleiding) RWTH Aken (opleider Prof. Dr. W. Lutzeyer) en Weverziekenhuis te Heerlen (opleider Dr. F. van de Weyer) 3/ Werkzaam als uroloog 1989-1990: Staflid afdeling urologie Universiteitskliniek Aken 1990-heden: Uroloog in het MMC te Veldhoven/ Eindhoven, voorheen St.-Josephziekenhuis 1990: Promotie te Aken (interferonbehandeling van het niercarcinoom, promotor: Prof. Dr.G. Jakse) 1998-1999: Lid stafbestuur St.-Josephziekenhuis te Veldhoven 1999-2001: Voorzitter stafbestuur 2000-2001: Voorzitter regionale specialistenvereniging “Interstaf “ 2002-2003: Divisiemanager snijdende disciplines 2003- oktober 2006: Lid Integraal Managementteam,medisch inhoudelijke portefeuille Jan. 2006- april 2007: Consultant Berenschot Adviesgroep Utrecht, sector “Zorg” Jan. 2007- heden: Consultancy op zelfstandige basis Bijkomende medische opleiding 1980: Tropencursus KIT te Amsterdam 1999-2000: Diverse korte opleidingen (vergadertechniek, communicatie, verandermanagement, omgang met de media) 2001: Opleiding “Medisch Management” Orde van medisch specialisten te Utrecht Afstudeerscripties: “Strategisch beleid van het “Managementparticipatie door medici” 2003- 2005: Opleiding Health Management Universiteit Tilburg (TIAS) Overige werkzaamheden: 1996-heden: Voorzitter van de NGO Stichting “Madamfo”(financiering, beoordeling en begeleiding van projecten in de Derde Wereld)
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
58
2001- april 2006: Coördinator Orde medisch specialisten 2001-2007: Bestuurslid Coöperatie vrij gevestigde specialisten MMC 2001-heden: Lid Kernstaf 2003-april 2006: Projectleider “Zorgdomein” (stroomlijnen logistiek proces huisarts- ziekenhuis) 1999-april 2006: Lid onderhandelingsteam MMC- zorgverzekeraars Specifieke interesse binnen de urologie: § Mannenkliniek: andrologie & erectiele dysfunctie § Incontinentie § Management
Miel Nanlohy-Manuhutu werd geboren op 12 januari 1961 te Vught. Opleiding Middelbare studies: 1973-1979 Gymnasium ß te Gorinchem 1979-1980 Reformatorische Bijbelschool Vormingsjaar Universitaire studies: Geneeskunde Vrije Universiteit Amsterdam: Propadeuse 1981 - Doctoraal 1984 - Artsexamen 1988 Opleiding tot uroloog: 0/ Voorbereiding op de opleiding - Twenteborgziekenhuis Almelo : arts-assistent Chirurgie - St-Anna ziekenhuis Oss : arts-assistent urologie niet in opleiding 1/ Algemene heelkunde 1993-1995 Bosch Medicentrum Den Bosch,Alg. Chirurgie vooropleiding Opleider: Dr. J. Wever 2/Urologie 1995-1997 Bosch Medicentrum Den Bosch, Perifere Urologie opleiding Opleider: Dr. J.W. Hoekstra 1997-1999 Academisch Ziekenhuis Utrecht,Academische Urologie opleiding Opleider: Prof. Dr. T. Boon Bijkomende medische opleiding - Schriftelijk examen EBU : november 1998 - Verpleeghuis voor geestelijk en lichamelijk gehandicapten : verpleeghulp - Stichting kruispost : Eerste hulp arts voor onverzekerden en illegalen - Luchthaven Schiphol : Eerste hulp arts Schiphol / keuringsarts - Basiscursus laparoscopie sept . 2006 SWEN - Cursus neuromodulatie UMCM 2005 - Attest praktische stralingshygiëne 4A/M 2013 Specifieke interesse binnen de urologie: § Kinderurologie § Bekkenbodempoli § Functionele urologie
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
59
Laurent Fossion werd geboren te Leuven, België, op 25 januari 1974. Opleiding Middelbare studies: 1986-1992: Sint-Jozefcollege, Turnhout. Jezuïeten college. Universitaire studies: Katholieke Universiteit Leuven, België. Afgestudeerd als Arts met de onderscheiding aan de K.U.L. op 30 juni 1999. Opleiding tot uroloog: 1/ Algemene heelkunde via de KULeuven, België (Prof. Dr. P.L.O. Broos) § 1/08/1999-31/07/2000 Stedelijk Z.H. Dr. H. Kluge / Dr. L. Cardoen § 1/08/2000-31/07/2001 H. Hart Z.H. Dr. P. Vanclooster 2/Urologie o.l.v. Dr. P. Van Erps, ZNA Middelheim, Antwerpen, België § 1/08/2001-31/07/2005 ZNA.Middelheim Dr. P. VanErps § 06/2003-10/2003 Centre Hospitalier Universitaire Vaudois, Lausanne, Zwitserland Prof. Dr. Leisinger § 1/09/2004-31/07/2005 Radboud Universitair Centrum, Nijmegen Fellowship laparoscopie Prof. Dr. Debruyne § 1/09/2005-31/11/2005 ZNA Middelheim Dr. P. VanErps 3/ Werkzaam als uroloog Erkenning als uroloog op 22/11/2005 door het RIZIV, België. Erkenning als uroloog op 28/03/2006 door het MRSC, Nederland. Consulent laparoscopische urologie voor het ZNA Middelheim, Antwerpen, België. 1/01/2006 - 31/12/2007 Uroloog in het Bernhoven ZH, Oss. Opstarten laparoscopie. 1/01/2008 – ad hoc: Uroloog in het MMC. Bijkomende medische opleiding § 1/03/2002 Attest Brevet Acute Geneeskunde (urgentie-arts). § 5/09/2004 European Board of Urology - schriftelijk examen, Praag: geslaagd. § 2005 – 2006 Fellowship laparoscopie, UMCN Radboud – Dr. B. Knipscheer. § 10/06/2006 European Board of Urology - mondeling examen, Athene: geslaagd. § 10/06/2006 Fellow of the European Board of Urology. § 1/10/2006 Masterclass oncology - ESOU - schriftelijk examen, Barcelona: geslaagd. § 1/01/2010 Docent – Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht. § 20/04/2012 Attest praktische stralingshygiëne 4A/M, UOI, Nieuwegein. § 17/05/2013 Cursus ‘Good clinical practise,’ MMC Academie Veldhoven. § 23-24/05/2013 Cursus & training ‘Basic clinical teaching’, MMC Academie Veldhoven. Specifieke interesse binnen de urologie: § Oncologische urologie § Laparoscopische chirurgie (ervaring: meer dan 700 laparoscopisch oncologische procedures) § Minimaal invasieve urologie
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
60
Kevin De Laet werd geboren te België, op 6 mei 1978. Opleiding Middelbare studies: College van het Eucharistisch Hart Essen, Latijn Wetenschappen 1990-1996
Universitaire studies: Universiteit Hasselt en Universiteit Antwerpen, België. Afgestudeerd als Arts met de grootste onderscheiding op 23 juni 2003. Opleiding tot uroloog: 1/ Wetenschappelijk onderzoek Universiteit Antwerpen § 01/10/2003 -30/09/2005 Universiteit Antwerpen, Prof. Dr. JJ Wyndaele 2/ Algemene heelkunde § 01/10/2005-30/09/2006
ZNA Middelheim, Dr. M. Vanderveken
3/ Urologie § 01/10/2006-30/09/2007 § 01/10/2007-30/09/2008 § 01/10/2008-31/03/2010 § 01/04/2010-31/12/2010
Universitair Ziekenhuis Antwerpen , Prof. Dr. JJ Wyndaele Hopital Henri Mondor Parijs, Prof. Dr. C.C. Abbou Universitair Ziekenhuis Antwerpen , Prof. Dr. JJ Wyndaele AZ Groeninge Kortrijk, Dr. I. Billiet
4/ Werkzaamheden als uroloog § 01/01/2011 – ad hoc
Maxima Medisch Centrum
Erkenning als uroloog op 01/10/2010 door het RIZIV, België. Erkenning als uroloog op 01/01/2011 door het MRSC, Nederland. Bijkomende opleiding § 30/06/2010 Promotie PhD “Studies over de afferente bezenuwing van de lagere urinewegen” § 01/07/2011 Fellow of the European Board of Urology. § 2013 Attest praktische stralingshygiëne 4A/M Specifieke interesse binnen de urologie: § Laparoscopische chirurgie § Minimaal invasieve urologie § Steenchirurgie
Jaarverslag maatschap urologie MMC – anno 2013
61