Jaarverslag 2009 Maatschap urologen Slingeland Ziekenhuis
INHOUDSOPGAVE Blz. Inleiding Personele bezetting Activiteiten polikliniek Activiteiten kliniek Activiteiten operatiekamer Urologen SZ in het nieuws Complicatieregistratie Opleiding Sexuologe Onderzoek/ trials Kwaliteitszorg Niet patiëntgebonden activiteiten Vasovasostomie Urethraplastiek Steenteam Uro-oncologische zorg Bekkenbodempoli Laparoscopische ingrepen
3 5 6 8 9 11 12 13 13 14 15 16 21 23 24 25 26 27
2
INLEIDING Voor u ligt het tweede jaarverslag dat door de afdeling urologie is samengesteld. De eerste werd in 2006 gemaakt, maar heeft de drukpers nooit gehaald. Registratieproblemen en automatisering bleven voor ons een te groot obstakel. Gelukkig zien we op onze polikliniek een toenemende professionalisering ontstaan, waardoor nu ook dit jaarverslag kan worden gerealiseerd. Onze omgeving is momenteel sterk in beweging. De werkwijze wordt hierdoor in toenemende mate beïnvloed. Media en inspectie dwingen ons tot het registreren van de meest uiteenlopende gegevens. Niet altijd wordt hiervan het nut onderkend. Deze stok achter de deur is echter zeker van invloed op het tot stand komen van dit jaarverslag. Het jaar 2009 wordt voornamelijk gekleurd door de uitbreiding van de maatschap met Esther Remijn. Met haar onnavolgbare humor heeft zij de atmosfeer op de afdeling urologie opgefrist en nog meer urologisch gemaakt. Haar inzet heeft het mogelijk gemaakt te starten met de lang gewenste urologisch laparoscopische operatietechniek. Ook is de maatschap uitgebreid met een nurse practitioner, Mirjam Kappert. In de functie van verpleegkundig consulent urologie, die zij jarenlang heeft vervuld, verschoof haar aandachtsgebied steeds meer van continentie naar de uro-oncologie. Na afronding van de opleiding tot Master in Advanced Nursing Practice is zij in oktober 2009 gestart met de invulling van de functie als nurse practitioner. Toename van medische capaciteit leidde tot groei, maar vooral tot het ontwikkelen van nieuwe initiatieven. De refertilisatie chirurgie groeide dit jaar naar een onbetwist marktleiderschap in Nederland. Ook de eerste buitenlandse patiënten werden verwelkomd. Onze website is hiervoor nog steeds een sterk communicatiemiddel. De eerste stappen in de richting van het Glazen Ziekenhuis worden gezet. Ondertussen wordt ook het Steencentrum via het internet sterk in de markt gezet. Dit jaar was het eerste jaar dat we onze eigen niersteenvergruizer hadden. Deze draaide op volle toeren en bereikte een grote hoeveelheid patiënten buiten onze adherentie. De samenwerking met de gynaecologen zagen we in de bekkenbodempolikliniek verwezenlijkt. Betrekkingen met de kinderartsen werden aangehaald door onze inbreng in de PiPo-polikliniek. De samenwerking met de urologen in het Streekziekenhuis Koningin Beatrix groeide dit jaar nog dichter naar een fusie. Concrete plannen liggen rond de jaarwisseling op tafel en werden geaccordeerd door beide directies. Veel initiatieven zijn gestart in dit jaar. De gestage ontwikkeling van deze plannen zou zonder onze nieuwe floormanager niet zijn gelukt. Verdere professionalisering van alle medewerkers op de polikliniek moet leiden tot een goede werksfeer, waarin innovatie door het gehele team wordt gedragen en verwezenlijkt. Het urologisch team staat garant voor een prettige omgeving voor onze patiënten waarin aandacht en veiligheid voorop staat.
3
In 2009 werden door de organisatie nog twee ingrijpende veranderingen in de urologie verwezenlijkt. We verhuisden naar afdeling N1. Het welkom was warm, maar liet ook een leegte achter op de afdeling A2 waar veel verpleegkundig urologische capaciteit achterbleef. Hiermee kregen we een nieuw afdelingshoofd. Ook de polikliniek kreeg een nieuw afdelingshoofd. Rene Ketelaar keerde na lange tijd terug op het urologische nest. De polikliniek werd overigens verbouwd en aangepast aan drie urologen.
4
PERSONELE BEZETTING Urologen A.D.H. Geboers E.E.G. Remijn E.W.J. Taubert Floormanager (0,33 fte) Gemma Ruesink Nurse practitioner (0,89 fte) Mirjam Kappert Verpleegkundig consulenten (0,67 fte) Ans van Maanen Eduard Steevensz (& Functieassistent) Verpleegkundigen (3,78 fte) Ingrid Aagten Annemiek Foederer Caroline Gerritsen Gemma Ruesink Greet Snelder Medisch secretaresses (2,89 fte) Diana Engelen Ingrid van Hal Marga Zoethout Hester Kuenen
5
Activiteiten polikiniek Eerste polikliniek bezoeken (EPB): Herhalingsconsulten: Telefonische consulten
3333 7372 476
DBC’s Geopende DBC’s Gesloten DBC’s
5.635 5.519
Top 3 DBC’s kwantitatief 1. vasectomie 2. BPH/BH Obstructie 3. dysfunctional voiding Top 3 DBC’s financieel 1. spijtoptant na sterilisatie 2. BPH/BH obstructie 3. blaastumor Verrichtingen polikliniek: Flowmetrie met residu bepaling Echo prostaat met biopten Echo div. Cystoscopie Cystoscopie met verwijderen DJ Cystoscopie met coagulatie Cystoscopie met blaasbiopt Urodynamisch onderzoek Inbrengen suprapubische catheter Aanleren zelfcathetriasatie Poliklinische OK’s Vasectomie Circumcisie Frenulumplastiek Overig
1.701 149 809 1.310 56 14 23 197 70 41
292 56 14 16
6
Röntgen ESWL RUG retrograde urethro/cystografie Stent inbrengen /wissel nefrostomie Stent inbrengen/wissel DJ Verpleegkundig spreekuur Blaasspoelingen PTNS Wondcontroles Androskat Catheter wissel
169 37 37 32
252 761 171 28 ( + 16 door consulent) 120
Consulentenspreekuur Eerste consulten Herhalingsconsulten Telefonische consulten
153 91 70
Nurse Practitioner Eerste consulten Herhalingsconsulten Telefonische consulten
49 124 26
Bekkenbodemspreekuur Eerste consulten Gezien door alleen uroloog Gezien door alleen gynaecoloog Gezien door uroloog + gynaecoloog Thuiszorg Catheterwissels Aantal patiënten Aantal catheterwissels
30 5 10 13
31 175
7
Activiteiten kliniek Opnamen Overnamen Overdrachten Ontslagen Mortaliteit Medebehandelingen Consulten Verpleegdagen Gemiddelde ligduur (in dagen)
Dagverpleging Opnamen Eswl Intravesicale chemo-/immunotherapie
500 62 53 503 5 91 168 2264 4,4
976 169 262
8
Activiteiten operatiekamer (part) penisamputatie blaasdistensie blaashalsincisie blaashalsresectie blaasperforatie botox inj in de blaas carvernosoplicatie circumcisie correctie hydrocele cystectomie cystolithotripsie drainage abces perineaal epididymectomie excisie caruncula urethra excisie condyloma urethra excisie epididymiscyste excisie fibroompje bij meatus excisie huidfistel scrotum excisie neurinoom excisie spermatocele excisie testis excisie wrat op glans expl. sfincterprothese frenulotomie hryntschak hydrocele testis hydroceleectomie implantatie testisprothese laparatomie lymfeklierdissectie nefrectomie neurofuniculolyse nierpunctie ontlasten hematoom na vasectomie open processus vaginalis orchidofixatie orchidopexie orchiectomie palomo varicocele penoplicatie PNL praeputiumplastiek pyelumplastiek Radicale prostatectomie sachse scrotaal abces scrotale breuk met blaas+darminhoud
4 1 11 1 1 19 5 47 1 14 15 1 4 1 1 5 1 2 1 17 1 1 1 3 10 1 5 1 5 13 19 1 1 1 2 1 31 7 1 1 11 1 3 15 13 2 1 9
scrotale exploratie sectio alta spermagranuloom splenectomie spoelen blaas testis tumor torsio testis TOT TurBlaas TurProstaat ureterolysis ureterotomie urethraplastiek URS vasectomie vasoligatie vasovasostomie verwijderen transplantaatnier winkelmannplastiek wissel/inbrengen DJ wissel/inbrengen NSK
1 2 1 1 1 5 3 15 89 82 1 2 12 60 3 2 85 1 13 22 13
10
Urologen Slingeland Ziekenhuis in het nieuws Januari 2009 Doetinchems Vizier Slingeland ziekenhuis is niersteenspecialist April 2009 Graafschap TV Gezonde Zorg Wat een uroloog precies doet April 2009 SZ blad nr.2 Nieuwe situatie vraagt om ondernemerschap Mei 2009 Slingeland nieuws nr. 5 Niersteenvergruizer dagelijks beschikbaar Juli 2009 SZ blad nr. 3 Dr. Remijn, nieuwe specialist in het SZ stelt zich voor: “ taboes doorbreken”
11
Complicatieregistratie Vanaf het moment dat het mogelijk werd om complicaties digitaal te registreren in EZIS, moet hier in de dagelijkse praktijk nog steeds aan gewend worden dit consequent te doen. Het zal ingebouwd moeten worden in de dagelijkse routine en de hieronder genoemde lijst zal daarom nog niet volledig zijn. De in EZIS geregistreerde urologische complicaties, die overigens allen niet ernstig zijn gebleken, zijn : • • • • • • • •
Infectie wond na spermatocèle operatie Infectie wond na excisie spermagranuloom Infectie wond na correctie van de penis-curvatuur bij morbus p. Nabloeding algemeen (2x) Perforatie bloedvat bij nefrectomie Urineweginfectie na urethraplastiek (6x) Wondabces na urethraplastiek (1x) Moniliasis na urethraplastiek
12
Opleiding De maatschap urologie draagt bij aan de opleiding voor co-assistenten in het kader van de affiliatieovereenkomst met het UMC St. Radboud te Nijmegen. Tijdens het co-schap van 8 weken maken de co-assistenten gedurende 1 week kennis met ons vakgebied en proberen wij hen enthousiast te maken voor ons specialisme. Daarnaast geeft de maatschap urologie 1 keer per 4 weken les aan de co-assistenten.
Sexuologe In het Slingeland ziekenhuis is sexuloge Wil Berghuis werkzaam. Tijdens de avondpoli’s maakt zij gebruik van een spreekkamer op de poli urologie. Aantal patiënten 2009 doorverwezen door urologen: 25 Problematiek: Erectiele disfunctie Ejaculatio praecox Orgasme problemen
13
Onderzoek Trials 1. Avocat An open-label, prospective, comperative trial to assess PSA progression on bicalutamide monotherapy versus bicalutamide + dutasteride therapy in patients with advanded and/or metastatic carcinoma of the prostate. Protocol number: Urology 2006-01 Looptijd: 2007-heden 2. Horrad studie Een prospectieve, gerandomiseerde studie naar het effect op de overlevingsduur van hormonale behandeling versus hormonale behandeling plus lokale externe radiotherapie bij patiënten met een primair ossaal gemetastaseerd prostaatcarcinoom Protocol nummer; WO 04.015 Looptijd; tot heden 3. Iceland-study A phase IIIb randomized study of intermittend versus continious androgen deprivation therapy using Eligard® 22.5 mg 3-month depot in subjects with relapsing or locally advanced prostate cancer who are responsive to such therapy. Looptijd: 2007-heden (inclusieperiode afgerond). 4. CombAT A randomised, double-blind, parallel group study to investigate the efficacy and safety of treatment with Dutasteride (0,5 mg) and Tamsulosin (0,4 mg), administered once daily for 4 years, alone and in combination, on the improvement of symptoms and clinical outcome in men with moderate to severe symptomatic benign prostatic hyperplasia. Design; international, multicentre, randomised, double-blind, parallel group study. Study identifier: ARI40005 Looptijd: 2004 – 2009. Wachten op publicatie van de uitkomsten. 5. FREEDOM First Real-life Evaluation of Emselex in Dutch Overactive bladder patients during 3 Months Objectives: Primary objective is to evaluate safety and tolerability of Emselex in daily practice for the treatment of the OAB syndrome. Secondary objectives are to evaluate the patient’s perceptiom of bladder condition, the patient’s use of the patient support program, the patient’s and physician’s assessment of treatment regarding efficacy and tolerability and patient’s compliance with the treatment. Methodology; A 3 months open-label, multicenter, prospective, obeservational study. Study-number; CDAR328ANL01 Looptijd: 2006 – 2009
14
Kwaliteitszorg Om de kwaliteit te bewaken wordt er actief deelgenomen aan diverse besprekingen met een grote verscheidenheid aan disciplines waaronder: • oncologiebespreking • maatschapoverleg met daarbij patiëntenbespreking • uro/gyn bespreking • necrologiebespreking • operationeel overleg met directie en leidinggevende kliniek/polikliniek • IKO tumorwerkgroep urologie • visitatie • ICT bespreking • bekkenbodemoverleg • werkoverleg seksuologie • harmonicadag • BOHZ • stuurgroep zorgdomein
15
Niet patiënt-gebonden activiteiten A.D.H. Geboers Congresbezoek en nascholing • IKO-Tumorwerkgroep Urologie, Nijmegen, 22 jan. 2009 • European Association of Urology, Annual meeting. Stockholm 17-21 maart 2009. • Back to business, NVEC-Jaarcongres. Amsterdam, 2-3 april 2009 • EAU review. Zeist, 7 april 2009 • Scen intervisie bijeenkomst. Doetinchem, 1 juli 2009. • Intensive Course in Laparoscopic Urological surgery, Straatsburg, 8-12 juni 2009. • hygiënerichtlijnen en VMS 30 juni 2009 • Scen intervisie bijeenkomst. Doetinchem, 30 september 2009. • Scen intervisie bijeenkomst. Doetinchem, 9 december 2009. • training iVide • Appraisal en assessment. Evaluatie van medische professionals. St. Michielsgestel, 8-9 oktober 2009. Publicaties •
Discrepancy between clinical staging through bimanual palpation and pathological staging after cystectomy. M. Ploeg, L.A.L.M. Kiemeney, G. Smits, H. Vergunst, A. Viddeleer, A.D.H. Geboers, J.Th.H van Berkel, E. van Boven, K.K.H. Aben, J.A. Witjes. Accepted for publication in Urologic Oncology
Voordrachten/onderwijs • Regulier onderwijs co-assistenten chirurgie Slingeland Ziekenhuis. Lidmaatschappen • NVU, Nederlandse Vereniging voor Urologie • EAU, European Association of Urology nevenactiviteiten • SCEN arts (steun en consultatie bij euthanasie)
E.E.G. Remijn Congresbezoek en nascholing • IKO-Tumorwerkgroep Urologie, Nijmegen, 22 jan. 2009 • Back to business, NVEC-Jaarcongres. Amsterdam, 2-3 april 2009 • EAU review. Zeist, 7 april 2009 • Intensive Course in Laparoscopic Urological surgery, Straatsburg, 8-12 juni 2009. Voordrachten/onderwijs • regulier co-assistenten onderwijs • voordracht seksuologiesymposium SZ 24 maart
16
Lidmaatschappen • NVU, Nederlandse Vereniging voor Urologie • EAU, European Association of Urology • NVEC, Nederlandse Vereniging Endoscopische Chirurgie • EAES, European Association for Endoscopic Surgery
E.W.J. Taubert Congresbezoek en nascholing • AUA te Chicago, 27 t/m 30 april • ESSM congres te Lyon, 16 t/m 18 november Voordrachten/onderwijs • Regulier onderwijs co-assistenten chirurgie Slingeland Ziekenhuis • Voordracht in het kader van het strategieteam “De weg naar succes” • Voordracht urethrastricturen tijdens Twents/Achterhoeks urologen overleg Lidmaatschappen • NVU, Nederlandse Vereniging voor Urologie • EAU, European Association of Urology • lid van het stafbestuur • Raad van mandatarissen • Voorzitter van het strategieteam
17
Verpleegkundigen Mirjam Kappert (nurse practitioner) Lidmaatschap: VERENIGING • V&VN urologie verpleegkundigen • V&VN continentieverpleegkundigen (CV&V) • European Association of Urology, Nurses (EAU-N) WERKGROEP
• • • •
IKO regionaal verpleegkundig netwerk gynaecologie / urologie netwerk oncologie verpleegkundigen SZ oncologie commissie SZ Pipo-poli
Opleiding • Master of Advanced Nursing Practice, HAN 2007-2009 • Excel training, DOC 2009 Ontwikkeling / innovatie • Stroomschema verblijfscatheter ‘Een vlotte doorstroming’ • WIP-commissie; herziening landelijke richtlijn ‘veilig werken in de urologie’ • Patiënten Informatie Wijzer (PIW) prostaatkanker • Zorgpad prostaatkanker Trials • • • •
ICELAND-studie Avocat Horrad CombAT-trial
Nevenacitiviteiten • voorzitter van V&VN urologie verpleegkundigen (voorheen Uroned) Symposia • Sexuologiesymposium, VVVSZ 24 maart 2009 • Prostaatkanker, UMCN Radboud april 2009 • Bosman urologiesymposium 15 oktober 2009 • Uroned symposium 6 november 2009 • Voedingsbeleid na cystectomie, refereeravond TUK december 2009 • Internationale UroTainers meeting, BBraun, Leuven (B) oktober 2009 Presentaties • Prostaatkanker, SCP-ledendag Utrecht, oktober 2009 • TWOC, klinische les F2, november 2009 • Implementatie stroomschema ‘een vlotte doorstroming’
18
Ans van Maanen, verpleegkundig consulent Lidmaatschap: • V&VN, uroned • CV&V(continentieverpleegkundigen) Symposia • Kinder-urotherapie UMC Utrecht • symposium :hoe gestrest is stress, uroned 2009 • Regionaal incontinentie forum: februari, mei, november 2009
Eduard Steevensz, functieassistent Symposium • Regionaal Incontinentie Forum: februari, mei, november 2009
Gemma Ruesink, floormanager/verpleegkundige Lidmaatschap • V&VN, Uroned Opleiding: • Urologieverpleegkundige, ROC Rijn/IJssel 2009 • Leiding geven en organisatie polikliniek, HAN 2009 • Excel training DOC 2009 Symposia • Sexuologiesymposium 24 maart 2009 • Bosman urologiesymposium 15 oktober 2009 • Uroned symposium 6 november 2009
19
Caroline Gerritsen, verpleegkundige Lidmaatschap : • V&VN, Uroned Opleiding: • Urologieverpleegkundige, ROC Rijn/IJssel 2009 • Stralingshygiene 5A, TU Delft 2009
Greet Snelder, verpleegkundige Lidmaatschap: • V&VN, uroned Opleiding: • Urologieverpleegkundige, ROC Rijn/IJssel 2009 Symposium: • Uroned symposium 6 november 2009
Annemiek Foederer, verpleegkundige Opleiding: • Urologieverpleegkundige, ROC Rijn/IJssel 2009
Ingrid Aagten, verpleegkundige Lidmaatschap: • V&VN, Uroned Symposium: • Uroned symposium 6 november 2009
20
Vasovasostomie Refertilisatie chirurgie komt in Nederland toenemend voor. De mannelijke sterilisatie als manier om anticonceptie verzorgen is populair, evenals scheiden en opnieuw beginnen. Sinds 2006 richten wij ons op deze groeiende markt. In de begintijd was dit volledig particuliere C-Segment zorg. Dit was de reden om deze DBC in Doetinchem prioriteit te geven en zo een logistiek soepel systeem rondom deze patiënt te bouwen. De website vasovasostomie.nl werd vorm gegeven en in Google opgestuwd via AddWords en leuke informatieve stukjes en filmpjes. Hierdoor werden wij zichtbaar voor deze groep jonge patiënten die veelal zelf moesten betalen en zich wilden vergewissen van optimale kansen en informatie. Het secretariaat had al snel de opdracht om potentiële patiënten die belden voor informatie direct een afspraak aan te bieden. De logistiek, die daarna volgde werd soepel geregeld en als zeer laagdrempelig ervaren. In 2008 werd deze zorg echter door de politiek terug in het B-Segment geschoven. Hoewel dit financieel minder interessant werd, was er al een verschuiving in marktaandeel zichtbaar en stond Doetinchem op de kaart als centrum voor refertilisatiechirurgie.
21
In 2009 werden 85 vasovasostomie operaties uitgevoerd. De resultaten zijn goed, bij maar liefst 90,2 % van de patiënten zijn er na de operatie weer zaadcellen in het sperma aangetoond ! Ook de logistiek wordt steeds beter. Ondertussen wordt gewerkt aan het organiseren van de informatie die deze zorg oplevert, zodat wij voor de patiënten steeds meer transparantie kunnen bieden. Ook worden de eerste stapjes gezet om deze groep patiënten te koppelen aan de gynaecologische fertiliteitpolikliniek. Hoewel deze zorg in een kliniek normaal een zeer klein aandeel betreft is deze in het Slingeland Ziekenhuis uitgegroeid tot de grootste urologische DBC in 2009.
aantal 90 80 70 60 50
aantal
40 30 20 10 0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
jaartal
%geslaagd (bekend) 120 100 80 60 %geslaagd (bekend)
40 20 0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
jaartal
22
Urethraplastieken In de afgelopen jaren is de open urethrareconstructie uitgegroeid tot een aandachtsgebied van de Doetinchemse urologie. Contacten met andere perifere urologen in den lande hebben geleid tot een supraregionale verwijsfunctie waarbij de regio Achterhoek en Twente het leeuwendeel van de patiënten aanleverden. Ook uit de regio Eindhoven werden enkele patiënten behandeld. Van 2004 t/m 2009 zijn 41 open urethra reconstructies gedaan. De eerste jaren lag het aantal erg laag. Ondertussen doen we er ongeveer 15 per jaar. Er wordt voornamelijk gebruik gemaakt van een primaire anastomose in de bulbaire regio en vrije tong mucosa graft onlay technieken voor langere en anders gelokaliseerde stricturen. De resultaten zijn conform de literatuur. Er werden 9 restrictureringen gezien, waarvan slechts 3 echte recidieven waren. De andere 6 bestonden uit dunne diafragma op de naad, die met eenmalige dilatatie konden worden opgeheven en geen nieuwe strictuur ontwikkelden. Een tongmucosa graft reconstructie leidde tot een recidief, dat ondertussen met een nieuwe wang mucosa graft is opgelost. Er waren 9 postoperatieve complicaties. 6 urineweginfecties, een wondabces, een tonghaematoom en als laatste een candidiasis van de mondholte. totaal aantal urethraplastieken 2005-2009
preputium 15% anastomose 51%
tong 34%
Totaal aantal urethraplastieken 41 waarvan: middels primaire anastomose 21 middels preputium 6 middels tong mucosa 14
23
Steenteam In 2009 is het Steenteam opgezet. Dit met als doel de patiënten met stenen sneller en doelmatiger te helpen. Gezamenlijk proberen we de nieuwe steenpatiënt zo efficiënt mogelijk in kaart te brengen. Zo willen we dat een patiënt bij het eerste poliklinische bezoek meteen een buikfoto krijgt of gegevens uit het eigen regioziekenhuis op cd-rom heeft, zodat de patiënt dezelfde dag onder de ESWL – niersteenvergruizer - kan! We merken meteen effect en zijn heel benieuwd naar de uiteindelijke succescijfers eind 2010. Dit succes zal dus objectief bekeken worden en eind 2010 beschreven. We kunnen al wel 2008 met 2009 vergelijken. In 2008 maakten we gebruik van een ingehuurde externe niersteenvergruizer. Er zijn toen 75 ESWL behandelingen uitgevoerd. In 2009 zijn met onze eigen niersteenvergruizer maar liefst 148 ESWL behandelingen gedaan. Voor het komende jaar willen wij ook onze resultaten registreren. Resultaten na 2 weken: 31 patiënten >> geen effect >>> waarvan 14 patiënten gevolgd door URS/PNL 40 patiënten >> 50 % effect >>> waarvan 6 patiënten gevolgd door URS/PNL 25 patiënten >> 100 % effect Resultaat na 3 maanden: 4 patiënten >> 100 % Leden van het steenteam zijn: Caroline Bulten, verpleegkundige Eduard Steevensz, functieassistent Gemma Ruesink, verpleegkundige/floormanager Esther Remijn, uroloog
24
Uro-oncologische zorg door nurse practitioner Pas na afronding van de opleiding heeft de nurse practitioner fulltime aandacht kunnen schenken aan de uro-oncologische zorg. Spreekuren zijn geopend waarin directe patiëntenzorg wordt uitgevoerd. • Er is een nieuwe patiëntenpoli waarin patiënten, verwezen met een verhoogd PSA en patiënten met hematurie worden gezien. De intake wordt gedaan, lichamelijk en aanvullend onderzoek. In overleg met de uroloog wordt een behandelplan opgesteld. • Er is een specifiek verrichtingenspreekuur waarin TRUS, eventueel gecombineerd met biopten, en controle-scopieën worden gedaan. • In de overige spreekuren worden de oncologische patiënten met prostaatkanker, blaaskanker of nierkanker gezien. Patiënten krijgen aanvullende informatie over hun kanker en/of behandeling en begeleiding bij het leren omgaan met kanker in hun dagelijks leven. Ook voorbereiding op een eventueel chirurgische ingreep kan aan de orde komen. Alle mogelijke onderwerpen worden hierbij besproken; van vragen over aanpassing op het werk/daginvulling tot kwaliteit van leven vraagstukken. Indien nodig vindt verwijzing naar ondersteunende disciplines plaats. Om ook tijdens een klinische opname van de uro-oncologische patiënt goede kwaliteit van zorg te bieden, wordt een bijdrage geleverd aan de deskundigheidsbevordering van afdeling N1, urologie. Uitleg over de ziektebeelden, behandelopties en specifieke zorgvragen staat hierbij centraal. Ten behoeve van het up to date houden van het kennisniveau rondom cytostatica wordt meegewerkt aan het opzetten en verzorgen van een scholingsprogramma voor de verpleegkundigen. Dit betreft verpleegkundigen, betrokken bij de toediening van intravesicale spoelingen op F2, N1 en poli urologie. Het bevorderen van kennis bij het team van poli urologie wordt verzorgd middels aangevraagde klinische lessen, maar ook een lunchpauze kan hiervoor benut worden. In het kader van innovatie en kwaliteitsbeleid wordt, net als in voorgaande jaren, een bijdrage geleverd aan het up to date houden van de protocollen in het kwaliteitsportaal. Daarnaast heeft de organisatie van zorg voor met name blaaskanker- en prostaatkankerpatiënten hoog op de agenda gestaan. Afstemming van zorg voor stomapatiënten heeft zowel met interne stomaverpleegkundigen, als met de stomaverpleegkundigen uit Winterswijk plaatsgevonden; wie verleent wanneer welke zorg en hoe gaat de overdracht. Ten behoeve van de ontwikkeling van een zorgpad voor prostaatkankerpatiënten is in het 4e kwartaal van 2009 een project opgestart, in samenwerking met het IKO. Ook aan de registratie van uro-oncologisch patiënten wordt gewerkt. Niet alleen is dit belangrijk in het kader van de Zichtbare Zorg indicatoren, ook als poli willen we zélf sneller inzichtelijk hebben hoeveel uro-oncologische patiënten we in ons cliëntenbestand hebben, als ook het ziekteverloop. Uitkomsten van behandeling, complicatieregistratie, maar ook aantallen, aantal poli bezoeken, etc. In 2010 zal dit verder uitgewerkt worden. Er zijn verschillende trials waaraan poli urologie meewerkt, met name de oncologische trials zijn door de nurse practitioner uitgevoerd.
25
Bekkenbodem Oktober 2009 is de bekkenbodempolikliniek van start gegaan. Binnen deze polikliniek worden vrouwen gezien die last hebben van ongewenst urineverlies, ongewenst verlies van ontlasting en/of winden, urgeklachten, of een verzakking. Er wordt samengewerkt door de uroloog, de gynaecoloog, de bekkenfysiotherapeut en de continentieverpleegkundige. Door deze samenwerking kan er snel een passende behandeling voor de patiënt worden vastgesteld. In 2009 zijn er 30 patiënten verwezen door hun huisarts naar deze poli. Na de intake bij de continentieverpleegkundige en de bekkenfysiotherapeut werden er • 13 patiënten verwezen naar het gecombineerde spreekuur van de uroloog en de gynaecoloog. • 10 patiënten werden verwezen naar de gynaecoloog • 5 patiënten werden verwezen naar de uroloog De resterende 2 patiënten vervolgden op een andere wijze het traject. In de praktijk blijkt dat er nog wel aanpassingen moeten komen in details van het spreekuur om zo efficiënt mogelijk te kunnen werken. Toch zijn de artsen positief over het feit dat het prettig is om gezamenlijk patiënten te kunnen zien en daardoor van elkaar te kunnen leren. Ook ervaart de patiënt het als positief om het bezoek aan de specialisten met de bijbehorende onderzoeken in een half uur af te kunnen ronden. Samen met de patiënt wordt dan besproken hoe het verdere behandeltraject er uit gaat zien.
26
Laparoscopie Eind jaren 80 van de vorige eeuw is de laparoscopische chirurgie ontwikkeld. Aanvankelijk werd deze hoofdzakelijk toegepast in de gynaecologie en chirurgie, bijvoorbeeld voor de sterilisatie van de vrouw d.m.v. een tubaligatie en in de chirurgie voor de cholecystectomie. In de urologie werd de laparoscopie nefrectomie voor het eerst beschreven door in 1990 door Prof. Ralph Clayman uit de USA. In de jaren hierna worden ook de eerste nefrectomiën in Nederland verricht. In het Slingeland zijn de eerste schreden in de laparoscopie in de urologie gezet in 1997 en 1998, met een laparoscopische nefrectomie, enkele nefropexiën en pelviene klierdissecties bij prostaatcarcinoom. De maatschap bestond destijds uit slechts twee urologen en ook de beperkte OK capaciteit liet geen verdere uitbouw toe. Ook landelijk kwam de ontwikkeling van de laparoscopie pas echt op gang door de introductie van de laparoscopische prostatectomie. Hoewel de open radicale prostatectomie nog steeds een goed alternatief is voor de laparoscopische verwijderijng van het gelokaliseerde prostaatcarcinoom, is de laparoscopie van de hogere urinewegen de laatste jaren de benadering van eerste keus geworden. Toen in 2008 werd besloten dat de maatschap urologie uitgebreid moest worden, was laparoscopische interesse en ervaring een voorwaarde voor de nieuw aan te stellen uroloog. Met de komst van Dr. Remijn werd de ontwikkeling van de laparoscopie nieuw leven ingeblazen. Door het kritische rapport over complicaties in de urologie van de inspectie voor de volksgezondheid uit 2008, werd gekozen voor een gedegen opgezet traject. Dr. Remijn en Geboers hebben medio 2009 meerdere congressen gevolgd over dit onderwerp en hebben beide gedurende een week kennis en praktische ervaring opgedaan in het gerenommeerde IRCAD in Straatsburg. Terug in Nederland hebben zij Dr. Geert Smits, uroloog uit Arnhem met inmiddels ruime laparoscopische ervaring bereid gevonden om hen als tutor te begeleiden bij de eerste ingrepen. In totaal werden in 2009 11 laparoscopische ingrepen verricht. 9 hiervan werden samen met (of onder supervisie) van collega Smits uitgevoerd.
Overzicht: Laparoscopische nefroureterectomie Laparoscopische nefrectomie PLKD Laparoscopische Anderson-Hynes plastiek In opzet laproscopische AH plastiek, geconverteerd (zie onder complicaties)
2 5 1
Totaal:
11
2 x rechts 3 x rechts, 2 x links 2
1
27
Complicaties: Eén maal nabloeding uit vene leverhilus na lap. radicale nefrectomie waarvoor relaparotomie. • Eén patient geconverteerd bij gepland lap. pyelumplastiem ivm niet vorderende procedure door forse lymphomen thv de nierhilus. Besloten tot open nefrectomie. PA: metastasen mammacarcinoom •
28
