Jaarverslag LUCHTHAVENPASTORAAT

LUCHTHAVENPASTORAAT Jaarverslag

2014

“Do your little bit of good where you are; it’s those little bits of good put together that overwhelm the world.” Archbishop Desmond Tutu

Inhoud Voorwoord





Pastoraat op een luchthaven? Samenwerking op de luchthaven Stiltecentrum



4



7



8



10

Vrijwilligers 12 Oproepen 16 Conferentie 17 Bijzondere gebeurtenissen dit jaar

19

Public Relations 20 Contacten 21 Vanuit de Stichting

21

Personalia 22 Resultaten 2014 en begroting 2015

23

Onze financiele cijfers 25

Jaarverslag Luchthavenpastoraat 2014W

Voorwoord

Beste lezers, Graag bieden wij u ook dit jaar weer ons jaarverslag aan. Dit verslag geeft ons de gelegenheid om over onze activiteiten in het afgelopen jaar te vertellen. Ook geven wij u inzicht in onze financiële stand van zaken. Als wij spreken over onze activiteiten dan hebben wij het over ons pastoraat op de luchthaven Schiphol. Pastoraat van de nabijheid, een parochie, een gemeente op een plek met 55 miljoen reizigers en waar meer dan 65.000 mensen werken om dit allemaal goed te laten verlopen. Een wereld op zich, een hectische wereld, waar iedere dag weer mooie en spannende dingen gebeuren, maar ook trieste. Waar mensen tijdens hun reis graag even tot zichzelf willen komen in ons Stiltecentrum of aandacht en hulp nodig hebben omdat zij zich om welke reden dan ook, in die hectiek en grote massa van mensen eenzaam voelen. Waar mensen soms door ingrijpende gebeurtenissen persoonlijke begeleiding nodig hebben. In al deze situaties zijn onze drie pastores en 26 vrijwilligers aanwezig om er voor iedereen te zijn. Zo zal het jaar 2014 nooit los gezien kunnen worden van de ramp met de MH17. In dit verslag komen wij daar uitgebreid op terug. Onze pastores en vrijwilligers zijn 10 dagen lang 13 uur per dag in de weer geweest om nabestaanden en anderen bij te staan en met een bemoedigend woord tot steun te zijn. Daarnaast hadden wij meer dan 300 individuele oproepen om hulp. Om mensen te begeleiden die even die persoonlijke aandacht nodig hebben, bijvoorbeeld vanwege een overlijden van een medereiziger of vanwege psychische problemen.

4

Wij zijn trots dat wij het afgelopen jaar de gastheer mochten zijn van de 47ste IACAC-conferentie: de jaarlijkse internationale bijeenkomst van luchthavenpastores. Het was een boeiende conferentie waar onze gasten, naast het uitwisselen van de ervaringen in elkaars wereld, kennis konden maken met onze activiteiten op Schiphol, en de werkzaamheden van onder meer het Sluisteam van de Koninklijke Marechaussee. Het was ook een kennismaking met Amsterdam en ‘onze polder’. Het blijft voor buitenlandse bezoekers een bijzonder fenomeen dat Schiphol op de bodem van de vroegere Haarlemmermeer en dus onder de zeespiegel ligt. Onze pastores werken vanuit drie deelnemende stichtingen waarin diverse kerkgenootschappen participeren. Deze stichtingen hadden met elkaar een samenwerkingsovereenkomst waarin de wijze waarop wij ons werk op Schiphol doen was vastgelegd. Sinds 3 april 2014 doen wij dat in een nieuwe stichting: ‘Stichting Ondersteuning Luchthavenpastoraat Schiphol’, kortweg SOLS. Het bestuur wordt gevormd door vertegenwoordigers uit de drie afzonderlijke stichtingen. Op deze wijze waarborgen wij dat wij samen vanuit één visie werken en eenheid uitstralen. Het Luchthavenpastoraat is geen optelsom van doelstellingen van drie afzonderlijke stichtingen. Wel blijven de afzonderlijke stichtingen nodig omdat onze pastores daar in dienst zijn en de zending meekrijgen van hun kerkelijke achterban. Ook worden daar, naast de bijdragen van Schiphol Group, de gelden geworven voor het resterende deel van de salariskosten. We hebben besloten tot de oprichting van SOLS omdat wij ons samenwerkingsverband een

juridische status wilden geven naar de partijen toe waar wij mee samenwerken. Ook willen wij via deze stichting inkomsten gaan werven voor onze activiteiten en een ‘Vriendenkring’ gaan opbouwen. Daarom hebben wij voor deze stichting de ANBI status aangevraagd.

We zullen ter gelegenheid van dit jubileum een boek uitgeven, waarin ons werk in die afgelopen jaren wordt belicht. Het wordt een plezierig leesbaar boek waarbij er voor de lezer een wereld open zal gaan over wat er allemaal gebeurt in de bijzondere stad die Schiphol heet.

De missie van de nieuwe, gezamenlijke, stichting luidt: “De Stichting Ondersteuning Luchthavenpastoraat Schiphol wil vanuit een christelijke identiteit en in oecumenische samenwerking, ongeacht religie of levensbeschouwing, middels de pastores en vrijwillige medewerkers de reizigers van de Luchthaven Schiphol pastorale en diaconale verzorging, toerusting en ondersteuning bieden. De volgende christelijke waarden zijn daarbij heel belangrijk: compassie, respect, dialoog en betrouwbaarheid.”

Schiphol is aan het verbouwen. En niet zo maar een verbouwing: veel gaat op de schop. En dat betekent ook dat wij met ons Stiltecentrum naar een nieuwe plek gaan en tijdelijk onderdak hebben gevonden op het vertrekniveau aan het begin van de F-pier. Wij zijn blij met de wijze waarop wij betrokken worden in de bouwplannen en dat wij onze wensen voor het nieuwe centrum kunnen inbrengen. De ingebruikname daarvan eind 2015 zal dit jaar voor ons een tweede hoogtepunt vormen.

Ook hebben wij een internetsite gebouwd, zodat iedereen die meer over ons wil weten daar alle informatie kan vinden. Graag verwijzen wij naar onze site www.luchthavenpastoraat.nl. Daar vindt u ook ons beleidsplan voor de komende jaren en actuele informatie.

Zoals wij vorig jaar al aankondigden loopt eind dit jaar ons 5 jarig contract af met Schiphol Group. Een voor ons ontzettend belangrijk contract. Immers Schiphol Group betaalt een groot deel van de personele lasten van de afzonderlijke stichtingen en daarnaast ontvangen wij € 23.000 per jaar voor onze directe kosten. Ook krijgen wij een ruime bijdrage in de parkeerkosten voor onze pastores; eveneens komen de huisvestingskosten voor rekening van Schiphol Group. Wij kunnen altijd bij bijzondere gelegenheden gebruik maken van de gastvrijheid van Schiphol en ontvangen veel ondersteuning van de afdeling Corporate Communicatie. Wij zijn Schiphol Group en ook onze accountmanager Cocky Brouwer zeer dankbaar. De afloop van de gesprekken over de verlenging van het contract zien wij met vertrouwen tegemoet.

Er is het afgelopen jaar veel in beweging gezet, en de veranderingen zitten in de wijze waarop wij ons juridisch organiseren en ons presenteren aan de buitenwereld. De huidige tijd vraagt immers om steeds meer transparantie. Daarom presenteren onze pastores zich ook regelmatig via de pers en programma’s op de tv. Wij willen bekendheid geven aan ons werk zodat iedereen weet dat wij er zijn en dat men op ons kan rekenen als dat nodig mocht zijn. Veel veranderingen dus, maar wat gelijk gebleven is, is de passie waarmee wij ons werk op de luchthaven zo goed mogelijk proberen te doen. En dat al 40 jaar. In 2015 staan wij stil bij dit 40 jarig jubileum. Dat gaan wij met elkaar vieren op 26 juni. Met speciale genodigden vanuit onze achterbannen en de personen die in de afgelopen 40 jaar bij ons pastoraat betrokken zijn geweest zullen wij het glas heffen.

Graag willen wij hier onze dank uitspreken voor de tomeloze inzet van onze pastores en onze vrijwilligers. Wij zien uit naar een boeiend 2015, waarbij wij weer veel extra inzet naast het ‘gewone’ werk vragen. Maar dat maakt dit jaar weer tot een uitdagend jaar. Namens het bestuur, Flip Poort, voorzitter SOLS

5

Pastoraat op de Luchthaven De luchthaven is een druk bezochte

pastoraat. Pastoraat is beeld zijn van

plaats. Afgelopen jaar hebben 55 miljoen

Gods liefde, daar waar mensen een ander

vliegtuigpassagiers van de luchthaven

nodig hebben.

Schiphol gebruik gemaakt als plaats van vertrek, aankomst of overstap, de poort

Bijna altijd begint het pastoraat op

van of naar Europa.

Schiphol met tijd maken voor mensen,

Naast de reizigers per vliegtuig zijn er

beschikbaar zijn en luisteren. Soms wordt

ook dagelijks stromen mensen die komen

er bemiddeld tussen een reiziger en in-

om familie en vrienden uit te zwaaien of

stanties en/of familie. Soms is het er zijn

op te halen. Voorts zijn er ook de trein-

en meelopen voldoende, andere keren

reizigers en buspassagiers.

verlenen we materiële hulp of brengen

Amsterdam Airport Schiphol is een door-

we mensen samen. Van geval tot geval

gangshaven voor velen, en een plek van

kijken we waar mensen behoefte aan

afscheid en weerzien.

hebben. We proberen in die behoefte te

De motieven om te reizen zijn divers.

voorzien, zonder hen de eigen verant-

Veel mensen reizen vanwege vakantie,

woordelijkheid uit handen te nemen.

bezoek of werk. Sommigen reizen alleen,

Het Luchthavenpastoraat is ook verant-

anderen in familie- of groepsverband. Op

woordelijk voor het Stiltecentrum. Hier

de luchthaven hangt vaak een opgewek-

komen mensen om te mediteren, te bid-

te sfeer en bij terugkeer worden mensen

den, stil te worden en soms overdag voor

in de aankomsthal nogal eens met bal-

een gesprek met een van de vrijwilligers.

lonnen, bloemen en spandoeken verwel-

Op de luchthaven werken 65.000 men-

komd. Tussen al die reizigers bevinden

sen. Ook onder hen zijn werknemers of

zich echter ook mensen die om een ver-

afdelingen, die onder bijzondere om-

drietige reden vliegen, zoals een overlij-

standigheden een beroep doen op het

den of na een traumatische gebeurtenis.

Luchthavenpastoraat.

Met name tussen de transfer-passagiers bevinden zich mensen die stranden op

Ons werk wordt mogelijk gemaakt door

de luchthaven. Ze missen een of meer

de betrokken kerken en Schiphol Group.

keren hun vliegtuig of worden vanwege

Het team bestaat uit drie pastores, daar-

hun gedrag of de toestand waarin ze zich

naast zijn er 26 vrijwilligers. Zij hebben

bevinden geweigerd.

doorgaans - hoezeer soms ook aan de

In dergelijke crisissituaties kan de hulp

rand - een kerkelijke binding; van hoog-

van het Luchthavenpastoraat worden in-

tot laag-kerkelijk en van orthodox tot

geroepen, beschikbaar voor iedereen die

vrijzinnig. In de samenwerking is het

de luchthaven aandoet, religieus of niet.

Luchthavenpastoraat bij uitstek oecume-

Hoewel het Luchthavenpastoraat een bij-

nisch. Het Luchthavenpastoraat is er voor

zondere plaats inneemt binnen het pas-

iedereen, en heeft respect voor ieders

toraal palet, verschilt het ten diepste niet

levensovertuiging.

van andere vormen van categoriaal

7

Samenwerking op de luchthaven Het Luchthavenpastoraat betekent in de praktijk vooral crisispastoraat. Omdat crises meestal plotseling ontstaan zijn de drie pastores dan ook bij toerbeurt vierentwintig uur per dag zeven dagen in de week direct oproepbaar. De oproepen komen vooral van: • het Regiecentrum, doorgaans in samen spraak met de Operational Manager, • Floormanagement (de mensen die het reilen en zeilen op de luchthaven in de gaten houden, zoals de soepele door- gang voor passagiers), • de Koninklijke Marechaussee, • medewerkers van de Informatiebalies, aan landside en airside, • Alarmcentrales van reisverzekeringen, • de KLM of andere luchtvaartmaat- schappijen, • Axxicom (vervoerder van passagiers die slecht ter been zijn, maar soms ook geestelijke problemen hebben), • het mortuarium, • het Leger des Heils, • de Medische Dienst, • ambassades en consulaten, • het ministerie van Buitenlandse Zaken, • andere Schipholorganisaties of –mede werkers, • particulieren.

8

Bij zo’n oproep (het afgelopen jaar waren er 314 oproepen) komt het pastoraat meteen in actie. De drie pastores (twee priesters, een rooms-katholieke en een oud-katholieke/anglicaanse, en een protestantse dominee) zijn beurtelings 24 uur per dag 7 dagen per week oproepbaar. De pastores dragen geen uniform in een wereld waar uniformen herkenbaar zijn voor de vele verschillende organisaties die er werken. Een keycord met de letters Chaplain (pastor) is het enige herkenningsteken. Collega’s op Schiphol zeggen wel eens: “Als niemand het meer weet, bellen we het Luchthavenpastoraat.” Van anderen horen we: “We weten niet wat jullie met de mensen doen, maar als we iemand aan jullie hebben overgedragen zien we de hulpzoeker niet meer terug.” Dat leidt tot heel wat grappen… In ons dit jaar uit te geven verhalenboek staat het aldus: “Je moet dan natuurlijk in die grote stad Schiphol wel te vinden zijn. En je collega’s op Schiphol moeten weten wat je te bieden hebt. Niet vanzelf zijn de oproepen van het pastoraat de laatste jaren verdriedubbeld. Dat heeft te maken met, zoals de pastores het noemen: ‘Walking the terminal’, ofwel: de vloer op! Kennismaken, ontmoeten en rondlopen. Een praatje maken dat misschien nergens over lijkt te gaan maar wel aangeeft dat de pastores aanspreekpunt zijn wanneer dat nodig is. Het Luchthavenpastoraat is er voor de reizigers, maar heeft ook oog voor de mensen die er werken.”

Soms moet er snel gehandeld worden, soms moet je gaan onderhandelen, en dan is het goed zo je contacten te hebben, met telefoonnummers onder handbereik. Hoe afschuwelijk de MH17-ramp ook was, voor ons heeft het toch ook te midden van alle zwaarte en verdriet aandacht opgeleverd. Schiphol Group zag ons als gesprekspartner bij de vraag naar aanwezigheid van onze vrijwilligers bij de bloemen, en bij de overwegingen rondom het al dan niet doorgaan met het laten groeien van de bloemenzee. Door aanwezig te zijn bij de bloemen buiten Aankomsthal 3, als vrijwilligers en als teamleden, hebben we veel mensen kunnen spreken en bijstaan van diverse organisaties van de luchthaven, van cabinepersoneel van diverse vliegmaatschappijen, particulieren, en de binnen- en buitenlandse pers (zij het met gepaste terughoudendheid).

Maar het pastoraat is ook van en voor de kleine momenten: de opgestoken hand naar een passagier of medewerker, een groet, een glimlach voor iedereen, een praatje met een schoonmaker, kleine gebaren die een groot verschil kunnen maken. Peter Daas zorgde ook dit jaar voor het legen van de collectebus, en telde en wisselde de inhoud: een mooie welkome bijdrage van onze bezoekers! Al bijna 40jaar krijgen we twee keer per week twee boeketten voor onze ruimtes van Aviflora; kleur en geur dragen bij aan de welkome sfeer. Vooral van de kant van vrouwelijke passagiers is er veel waardering voor deze bloemen.

9

Stiltecentrum Het Stiltecentrum is een bijzondere plaats op de luchthaven. De ruimte is bedoeld voor een ieder die de stilte zoekt, in een heilig boek wil lezen, wil mediteren of bidden, of anderszins tot zichzelf wil komen. Het Stiltecentrum bestaat uit een gebeds-/meditatieruimte, een inloopruimte en een kantoortje waar tijdens kantooruren een vrijwilliger aanwezig is die de bezoekers verwelkomt. Deze vrijwilligers zijn de gastheren en gastvrouwen van het Stiltecentrum. Zij zijn altijd bereid een luisterend oor te bieden of een gesprek te voeren. Het Stiltecentrum heeft een multireligieus karakter. Bewust is er voor gekozen om geen symbolen aan te brengen die aan een religie gekoppeld zijn. Wel zijn er zes glazen kunstwerken van de Friese kunstenaar Jan Murk de Vries. Het zijn kleurrijke glaspanelen die de vier elementen verbeelden. Ook zijn er een aantal kasten met heilige boeken aanwezig. Bijna al deze boeken zijn door bezoekers gedoneerd. In een hoek van de ruimte ligt de kibla die voor moslims de gebedsrichting aanwijst. In 2014 is het Stiltecentrum weer door ruim 50.000 mensen bezocht. Onder de bezoekers bevinden zich zowel passagiers als medewerkers van de bedrijven op de luchthaven. Het is mooi om te zien dat mensen van allerlei levensbeschouwelijke stromingen, religies en tradities gebruik maken van deze ruimte. Het kan gebeuren dat je op een zonnige ochtend een aantal moslims, enkele joodse mensen en een echtpaar dat aan yoga doet in harmonie ziet bidden en mediteren. De vrijwilligers letten er op dat mensen geen aanstoot geven aan elkaar en dat er niet geslapen wordt in het Stiltecentrum. Indien nodig wekken ze bezoekers en wijzen hen vriendelijk maar beslist op een locatie waar stoelen staan om te slapen of te relaxen. Vieringen Elke zondag is er om 11.00 uur een korte viering. Deze vieringen worden in vier talen omgeroepen in de lounges 2 en 3. De drie aan het Luchthavenpastoraat verbonden voorgangers doen in toerbeurt dienst. Hierdoor wisselen een rooms-katholieke Heilige Mis, een anglicaanse/oud-katholieke Eucharistieviering en een protestantse Maaltijdviering elkaar

10

af. De vieringen hebben een open karakter. Bij de vieringen zijn ook altijd twee vrijwilligers aanwezig. Een van hen heeft begeleidingsbevoegdheid en neemt de oproepdienst van de pastor over, de andere functioneert als gastvrouw of gastheer. Na afloop wordt er koffie of thee aan de kerkgangers aangeboden. In het kader van het kerkelijk jaar en de Nieuwjaarsreceptie wordt er een enkele keer buiten de reguliere zondag om gevierd. Zo was er met Aswoensdag gelegenheid om een askruisje te komen halen, was er op Goede Vrijdag een viering en is het traditie geworden dat er op Kerstavond een mini-‘Festival of Lessons and Carols’ is. Voor de derde keer was dit in handen van ds. Ruurd van der Weg van de dienst Geestelijke Verzorging van de Koninklijke Marechaussee en pastor Wina Hordijk. Pastor Wina vertelt: “Ruurd had binnen Marechaussee-kringen een stijlvolle uitnodiging gestuurd. De ruimte om veel mensen te herbergen was kleiner in ons tijdelijke Stiltecentrum, de vele aanwezigen pasten er amper in. De omroep werd gedaan in het Nederlands en Engels. Twee koperblazers van de Koninklijke Militaire Kapel kwamen ons begeleiden bij het zingen van de Engelse kerstliederen; zo’n 25 mensen schoven aan. Leidinggevenden van de Marechaussee waren ook dit jaar aanwezig. Medewerkers (van wie enkelen hun werkpauze hieraan aangepast hadden) en reizigers waren blij met deze viering. Zij noemden het een bijzondere en verrassende invulling van een - misschien eenzame – Kerstavond. Vanwege de kleine kantoorruimte voor de vrijwilligers besloten we dit jaar geen warme drank te schenken, maar het te houden bij koude chocolademelk, rode wijn en natuurlijk kerstbrood. En weer maakten we mee hoezeer dit alles werd gewaardeerd door de aanwezigen. We moesten weer op de foto met de reizigers, “omdat ze anders thuis niet geloven dat zoiets moois op Kerstavond op deze luchthaven werd georganiseerd…”” Volgens beproefd recept werd op 9 januari met de genodigden de start van het nieuwe jaar gevierd. In het Stiltecentrum vierden we een korte vesper. Nico Schoorl begeleidde op dwarsfluit het ad-hoc koor o.l.v. Peter Daas met verve. Wina was liturg, en Nico nam de uitleg van de Bijbeltekst voor zijn rekening.

Aansluitend gaven Gerlieke Aartsen met haar hobo en Vasile Nedea op accordeon een concert op de Holland Boulevard. Het was mooi, grappig en ontroerend. In de VIP-Centre hield Hans Bartelds namens het Voorzittersoverleg een nieuwjaarstoespraak, waarin werd terug- en vooruit geblikt, en afscheid werd genomen van vertrekkende bestuursleden en vrijwilligers, en waarin nieuwe mensen welkom werden geheten. Verhuizing naar het tijdelijke Stiltecentrum Sinds het jaar 2000 was het Stiltecentrum gesitueerd tussen de lounges 2 en 3 boven de Holland Boulevard. In verband met de invoering van centrale security in het niet-Schengengedeelte van de terminal moest er in juni afscheid genomen worden van dit prachtige Stiltecentrum met zijn melkglazen wanden en glazen dak. Eerst werd het centrum omgeven door bouwschotten, zodat het wat geïsoleerd raakte van de luchthaven, vervolgens werd het onttakeld. De grote planten werden afgevoerd, de paaltjes bij de ingang verwijderd en de 6 glazen kunstwerken ingepakt en naar het depot gebracht. Ondertussen was er op F2 aan het begin van de Fpier een tijdelijk Stiltecentrum opgetrokken. Op 2 juni sloot het oude centrum en tien dagen later werden de deuren van het nieuwe geopend. Het tijdelijke centrum heeft eveneens een inloopruimte, een kantoortje en een meditatieruimte. Vanuit de meditatieruimte kun je op het platform

kijken; de sfeervolle vitrage dempt deze indrukken en geeft de ruimte iets intiems. Er staan vier boekenkasten met de heilige boeken, de pijl wijst nog steeds naar Mekka, en de vertrouwde tafel staat er, die op zondag als viertafel wordt gebruikt. Van de zes glaskunstwerken zijn prachtige foto’s gemaakt; levensgroot hangen deze achter de viertafel. Alles is iets kleiner dan we gewend waren. Vooral het kantoortje heeft veel ingeleverd. Het vorige kantoor was van glas en van boven viel direct daglicht de ruimte binnen, nu is alleen de deur van glas en dit is direct het enige raam. Ook is er geen stromend water. Mooi is om te zien hoe vaste bezoekers en vrijwilligers zich aan de nieuwe situatie hebben aangepast. Nieuwe Stiltecentrum op de tekentafel Het nieuwe Stiltecentrum ligt op de tekentafel. Het is gepland op de 2e verdieping boven het begin van de E-pier, zodat het verbonden is met Lounge 2. Schiphol doet haar best er weer een aantrekkelijke ruimte van te maken, maar men probeert ook de kosten te beheersen. Er is vanuit het Luchthavenpastoraat een commissie die meekijkt en meedenkt over opzet en inrichting van het nieuwe Stiltecentrum. In deze commissie hebben namens de vrijwilligers Toos Verkuyl en Ati de Zeeuw zitting en namens SOLS Flip Poort. Gerard Timmermans voert het directe overleg met Schiphol en het architectenbureau. Naar het zich nu laat aanzien zullen we pas in oktober 2015 naar het definitieve centrum verhuizen.

11

Vrijwilligers Op meerdere luchthavens over de wereld verspreid leveren vrijwilligers een bijdrage aan ‘hun’ luchthavenpastoraat. Onderscheidend op Schiphol is dat er tijdens kantooruren en in het weekend altijd een vrijwilliger in het Stiltecentrum aanwezig is. Dit zijn mensen met een pastoraal hart. Zij begroeten de bezoekers, al is het maar met een hoofdknikje. Zij zijn aanspreekpunt en vraagbaak. Geregeld lenen zij hun oor aan mensen die zich tussen twee werelden bevinden. Het kantoortje biedt indien gewenst de gelegenheid om, gescheiden van de overige bezoekers, met elkaar in gesprek te gaan. Ook spreken de vrijwilligers reizigers aan die in het Stiltecentrum slapen en wijzen hen op een plekje waar ze rustig de ogen even kunnen sluiten. Een enkele keer moeten ze de sfeer bewaken, wanneer iemand even vergeet dat het een ruimte van stilte en gebed is. De vrijwilligers zijn aanwezig van 09.00 tot 13.00 uur en van 12.30 tot 16.30 uur: zo creëren ze een half uur voor overdracht. In het weekend is van 10.00 tot 14.00 uur een vrijwilliger aanwezig. In 2014 waren er 26 vrijwilligers bij het Luchthavenpastoraat betrokken. Voor Harriët Kroon, Elly van Kuijk-Spaans en Victor de Mos was dit het eerste jaar, zij traden eind 2013 aan. Gelukkig hebben zij snel hun draai gevonden. Anderen zijn soms al jaren actief bij het Luchthavenpastoraat, zoals Anneke Blom en Peter Daas: in juni tijdens de vergadering vierden zij hun 20-jarig jubileum. Zij zijn de nestors van ons gezelschap, zij horen bij de eerste groep vrijwilligers van het Luchthavenpastoraat. Helaas moeten wij ook berichten over verdrietige situaties. Kate Knowles voerde sinds 2013 een dappere maar ongelijke strijd tegen kanker. Op 16 december overleed Kate. We zijn dankbaar voor haar trouwe inzet en het contact dat tot het einde bleef, en we missen haar node. Magdi Labib kreeg bij zijn bezoek aan Egypte in april een hersenbloeding. Gelukkig werd hij daar goed opgevangen en eenmaal terug in Nederland kreeg hij een plaatsje in het Revalidatiecentrum Naarderheem. Dankzij goede zorg en zijn doorzettingsvermogen is Magdi goed aan het herstellen. Ton de Kleijn heeft in februari een hartinfarct gehad. We zijn blij dat hij wonderwel hersteld is

12

en al zijn taken binnen het LHP weer heeft kunnen hervatten. Taken De vrijwilligers doen meer binnen het LHP. Zeven van hen hebben op hun pas ook begeleidingsbevoegdheid en kunnen bezoekers mee door de grens nemen. Zij vormen de achterwacht van de pastores en nemen soms begeleidingen en wachtdiensten over. Dan is er de Commissie Vorming en Toerusting, waar vier vrijwilligers zitting in hebben. Het afgelopen jaar zijn twee tijdelijke commissies ingesteld: de ene commissie adviseert over de inrichting van het nieuwe Stiltecentrum en de andere houdt zich bezig met het 40-jarig jubileum en met de opening van het nieuwe Stiltecentrum in 2015. Voorts noemen wij een aantal mensen met een specifieke taak: Dethmer Boels die met regelmaat een dag op het kantoor zit om de financiële administratie bij te werken. Anneke Blom die met engelengeduld elke twee maanden een nieuw rooster maakt voor het Stiltecentrum en daarbij rekening houdt met de wensen van alle vrijwilligers. Peter Daas die het offerblok in het Stiltecentrum leegt, de kas bijhoudt en vreemde valuta via de bank, maar soms ook via reislustige bekenden omzet in klinkende euro’s. Jan van ’t Slot die de vergaderingen van de vrijwilligers voorzit. Tenslotte willen we nog een vreemde eend in dit gezelschap noemen. Gerard Blom, hij is geen officiële vrijwilliger, maar treedt wel op als onze vrijwillige huisfotograaf. Ook dit jaar hebben we weer verschillende keren een beroep op hem gedaan. Met al deze fantastische medewerkers weet het Luchthavenpastoraat zich gezegend! Toerusting Elke vergadering combineren we met een uur van toerusting. In februari: Alicia v. Woensel over de verbouwing vanwege de werkzaamheden voor de centrale securityfilters en de gevolgen voor ons pastoraat. In april: Daan, medewerker van het Leger des Heils, vertelt over hun werk.

In juni: mw. Marianne Huijser over neuro-linguïstisch programmeren. In augustus zouden we van iemand uit de uitvaartwereld horen hoe om te gaan met mensen die vers in rouw gedompeld zijn. Ook daar eiste de MH17werkzaamheden hun tol: niemand was beschikbaar. We hebben onze taken rondom MH17 geëvalueerd. In oktober: de jaarlijkse studiedag, waarbij ook de bestuurders welkom zijn, brachten we door in de nieuwe Maxima-kazerne van de Koninklijke Marechaussee. ’s Morgens hoorden we over de organisatie, ’s middags vertelden de Geestelijke Verzorgers ds. Ruurd van der Weg en Humanistisch Raadsman Harrie Bols ons over hun werkzaamheden. Ervaringen van vrijwilligers: Peter Daas vertelt: Er heerst een serene rust in het Stiltecentrum als ik die maandag binnen kom. In de gebedsruimte staat een Afrikaanse vrouw te bidden, terwijl een jong meisje in een roze jasje bij haar in de buurt zit. Er komt een ouder Egyptisch echtpaar binnen, de vrouw gaat zitten en de man vraagt waar het toilet is, hij wil zijn voeten wassen en verdwijnt. Als ik weer in het ‘kantoor’ zit hoor ik opgewonden stemmen. Als ik ga kijken zie ik de Afrikaanse vrouw hevig gebaren naar de man die inmiddels terug is. Zijn vrouw is nu haar voeten aan het wassen en ik vermoed dat ze per ongeluk de sandalen van de Afrikaanse vrouw heeft aangedaan. Zij legt mij uit dat ze urgent naar de gate moet voor haar vlucht naar Ghana. Haast is dus geboden. Ik vraag de rustig zittende man met klem om zijn vrouw te gaan halen en leg hem de situatie uit. Gelukkig komt de vrouw eraan en inderdaad, zij heeft ze per abuis de sandalen van de Afrikaanse vrouw aangetrokken. Het waren overigens opvallende sandalen, kleurrijk bewerkt en apart van vorm. Enigszins onbegrijpelijk dus. Opgelucht en dankbaar vertrekt de vrouw met het kleine meisje op weg naar Accra. Het echtpaar vertrekt ook gehaast, want de man herinnert zich plotseling dat zij over 20 minuten aan de gate moeten zijn voor de vlucht naar Detroit. Hierna keert de rust weer……

Harriët Kroon herinnert zich: Zondagmorgen. De tafel stond al klaar voor de dienst. Het was ontroerend om te zien hoe twee moslimmannen tegen de muur aan gingen zitten kijken en luisteren naar Gerard en het rooms-katholieke schouwspel dat zich aan hun ogen voltrok. Het gelaat van de oudere man zag ik veranderen van verbazing naar respect, naar geraaktheid, naar het zichzelf hervinden in zijn eigen religieuze opvoeding. De jongere man (geen familie) keek met de ogen van een afkeurende scepticus. De andere man wenkte mij na de dienst, zijn ogen waren zacht. Hij sprak vanuit zijn hart en zei: “Ik heb nog nooit zo’n dienst meegemaakt. Dank je wel. Alle religies zijn hetzelfde, we bidden allemaal tot dezelfde God. Ik wil een opmerking maken. Ik zie jullie met schoenen op het tapijt lopen, dat doet mij pijn, pijn in het hart.” Ik legde hem uit dat ik hier persoonlijk ook mee worstel, omdat ik thuis altijd mijn schoenen uittrek, en dat dit geen moskee is, maar een plek voor alle gezindten, waarvoor eens is afgesproken, dat er met schoenen aan mag worden gelopen. Hij voelde zich gehoord en bracht toen een tweede uitdaging aan het licht: “In de dienst kwamen vrouwen mij de hand schudden. Vanuit mijn religie mag ik vrouwen de hand niet schudden. Uit respect voor jou heb ik je toch de hand geschud. Ik wilde je respecteren.” Ik heb hem hartelijk bedankt en beaamd dat er culturele verschillen zijn. Het was zo enorm koud in het Stiltecentrum, dat ik een loopje moest gaan maken. Toen ik terug kwam zaten de twee mannen op de twee zwarte stoelen te praten. Ze wachtten op het volgende gebed en gingen dan vliegen. Ik heb ze koffie met een koekje gegeven, ze waren enorm verkleumd. Na het gesprek kwam de andere heer naar me toe. Zijn ogen stonden hard. Hij was boos: “Waar zijn de ‘turba’ (terbeh schreef hij op mijn verzoek). Die zijn weg. Ze zijn hier altijd geweest, ik gebruikte ze in het vorige Stiltecentrum. Nu moet ik me behelpen met een tissue. Het zijn de.....(hij bedoelde de radicale moslims) die ze hebben weggehaald.” Ook miste hij het boek “Meftah Al-Jenan”, wat volgens hem altijd bovenaan op de plank stond. Het is een additioneel boek bij de Koran. Volgens hem hadden de radicalen die ook weggehaald. Verontwaardigd vertrok hij naar zijn vliegtuig. De jongeman volgde later.

13

Nico Schoorl schreef op: Op een mooie herfstdag stapte ik in de trein naar Schiphol om mijn middagdienst te vervullen, tegelijk met een jong echtpaar. Te oordelen naar hun kleding was hun eindbestemming die dag niet Schiphol, maar Mekka. En terwijl ik anderhalf uur later rustig rondliep bij het Stiltecentrum kwamen ze aanwandelen, want voor hun vertrek moesten zij eerst nog hun middaggebed doen. De jongeman vroeg mij of er geen aparte gebedsruimte voor vrouwen was, waarop ik hem uitlegde hoe het bij ons werkt: één ruimte voor iedereen; voor mensen die in zichzelf willen keren, of ze keren zich naar Mekka, of naar de Klaagmuur in Jeruzalem: geen aparte ruimte dus, ook niet voor een moslima’. Waarop de jonge vrouw, van top tot teen, op haar gezicht na, bedekt, bijna triomfantelijk in plat Hilversums tegen haar man zei: ”Dat zei ik je toch!” In het logboek van het Stiltecentrum houden de vrijwilligers bij hoe hun dagdeel is verlopen. Ton de Kleijn heeft een selectie gemaakt:

- Ook nog wat leuks: twee kinderen onderweg van Engeland naar Saoedi Arabië tellen de paren schoenen in de kast en de aanwezige bidders. Ze vragen zich af of sommige mensen hun schoenen hebben vergeten en nu met blote voeten in het vliegtuig zitten. - Vanmorgen bij bloemenzee gestaan, blijft emotioneel. Woensdag 23 juli (Dag van Nationale Rouw) daar ook gestaan, heel veel mensen in de rij voor het condoleanceregister, indrukwekkend! - Gesproken met Colombiaanse missiezuster op weg naar Nairobi. Tegelijkertijd kwam er een vrouw in diepzwart (en het gelaat geheel bedekt) uit het Stiltecentrum. Toen ik haar ook gedag zei, draaide ze zich om en gaf de missiezuster een hand! - Twee nonnen vonden het jammer dat er geen kruis aan de muur hing, dus baden ze hier niet!

- Een medewerkster kwam een bijbel halen en wilde teksten om rustig te worden, gelukkig kon Nico die aanwijzen.

- Op de koffie een jonge Poolse alcoholist die vroeg of er ook een AA op Schiphol bestond. Nee helaas niet, wel een plezierig gesprek gehad.

- Een meneer met een tulband op, in kleermakerszit, is aan het mediteren naast de viertafel, waarschijnlijk een Hindoestaan. Een tweede Hindoestaan komt binnen. Een jonge blanke vrouw zit op de grond te mediteren en dan komt een moslim binnen. Een mooi multireligieus moment, met ook nog orthodoxe Joden, die vanaf de gang naar binnen gluurden.

- Er zit een zwart gesluierde dame te bidden achter een groen kleed dat omhoog wordt gehouden door haar man. Ik dacht eerst dat ze zich aan het omkleden was, maar nee, ze was onzichtbaar (geen neus, geen ogen of mond) aan het bidden. Het zijn Indonesische moslims.

- Er moest wel gezogen worden, maar het lukte aanvankelijk niet. Er was even niemand, toen alsnog de machine gepakt. Toen weer een bezoeker. Rustig afgewacht tot ik opeens de stofzuiger hoorde. Een bezoeker was begonnen terwijl er twee mensen aan het bidden waren. Hij wilde niet stoppen en ik mocht het ook niet doen. Volgens hem is stofzuigen tijdens het bidden geen probleem. - Er kwam een man, die al tijden in allerlei boeken uit de kast had zitten spitten, naar mij toe. Of ik wist in welke passages in de Koran staat dat een man meerdere vrouwen mag hebben. Helaas, die informatie kon ik hem niet geven. Ik heb hem verwezen naar Google. Zijn drang om de passages te vinden was groot.

14

- Bijzonder om te zien dat een hoogblonde KLMstewardess haar gebedskleedje uitrolt en zich hult in over jurk en gaat bidden.

- Leuk gesprek met Belgische jongen, op weg naar China, was erg nerveus. Wist niet precies waar hij moest zijn: het was toch anders dan zijn moeder had verteld. Wanneer het Luchthavenpastoraat wordt benaderd met de vraag om een reiziger, iemand die op Schiphol verblijft of een medewerker van de luchthaven of diens familie bij te staan, spreken we van een oproep. Om te allen tijde beschikbaar te zijn hebben de luchthavenpastores bij toerbeurt oproepdienst. Deze oproepdiensten duren 24 uur per dag en beslaan vaak verschillende dagen achter elkaar. Het streven is dat, wanneer een oproep in de avond, nacht, vroege ochtend of het weekend plaats vindt, de pastor binnen een uur op de luchthaven is. Om dit mogelijk te maken kan de pastor buiten kantoor-

uren op de voorrijbaan voor de terminal parkeren en ook in P8, onder het Skyportgebouw. Soms ook fungeren vrijwilligers als achterwacht van de pastor en een enkele keer nemen zij een oproep over. Vanaf 2010 is het aantal oproepen behoorlijk gegroeid naar 314 in 2014. Sinds afgelopen jaar hebben we voor het eerst bijgehouden met welke luchtvaartmaatschappij passagiers vlogen die wij middels de oproepen bijstonden: het Luchthavenpastoraat heeft passagiers begeleid van bijna alle luchtvaartmaatschappijen die Schiphol aandoen. Koploper was KLM: ruim 100 keer stonden we passagiers van hen bij. Transavia kwam op de tweede plaats. Bijzonderheden: In 2014 is het Luchthavenpastoraat verschillende keren benaderd voor advies en ondersteuning, door bedrijven en diensten op Schiphol, na een overlijden van een medewerk(st)er. Voor een medewerkster van de KLM werd samen met haar collega’s een herdenkingsdienst in het Stiltecentrum voorbereid en gehouden. MH17 Op donderdag 17 juli 2014 rond het middaguur vertrok van Schiphol vlucht MH17, de dagelijkse vlucht van Malaysia Airlines naar Kuala Lumpur. Aan boord waren 298 mensen. In het vliegtuig zaten 196 Nederlandse passagiers, naast andere nationaliteiten. Er waren veel gezinnen aan boord, maar ook kinderen die zonder hun ouders reisden onder begeleiding van familieleden. Aan het einde van de middag bereikte Nederland het verschrikkelijke nieuws dat het toestel boven Oost-Oekraïne was verongelukt. Alle inzittenden kwamen om het leven. In de eerste uren was nog niet duidelijk hoeveel Nederlanders bij de ramp waren betrokken. Er werd een beroep op het Luchthavenpastoraat gedaan om familieleden van passagiers op te vangen. Aanvankelijk vond de opvang van nabestaanden plaats in de Dakotabar. Al snel bleek deze ruimte te klein en werd uitgeweken naar het Steigenberger Hotel op Schiphol-Oost. Rond middernacht hadden zich daar zo’n 300 familieleden en vrienden van passagiers verzameld. Er werd inmiddels zij aan zij gewerkt met medewerkers van de GGZ en een hulpteam van KLM. In de dagen die volgden werd veelvuldig een beroep gedaan op het Luchthavenpastoraat om Nederlandse familieleden die in verband met de ramp

uit het buitenland terugkeerden op te vangen en te herenigen met hun familie alhier. Ook kwamen er nabestaanden naar Nederland die dierbaren hadden verloren die in Nederland woonden, maar niet de Nederlandse nationaliteit hadden. Ook deze mensen werden begeleid. Er werd zij aan zij gewerkt met leden van het team van Malaysia Airlines dat de dag na de ramp naar Nederland was gekomen om nabestaanden op te vangen. Op vrijdagochtend meldden zich de eerste mensen die een bloemetje ter nagedachtenis wilden neerleggen bij de balie waar de MH17 was ingecheckt. Besloten werd om een klein stukje voor Vertrekhal 4 te reserveren voor bloemen, kaartjes en knuffels. Al spoedig vormde zich een bloemenzee, die uiteindelijk vele, vele meters in de lengte en in de breedte besloeg. Ruim 80 condoleance boeken werden volgeschreven. Op de maandag na de ramp werd een beroep op het Luchthavenpastoraat gedaan om aanwezig te zijn op deze plaats van gedenken. Tien dagen lang, in vier shifts per dag, waren er telkens twee vrijwilligers aanwezig die beschikbaar waren voor een gesprek en/of om mensen op te vangen. Voor de doorstroom waren er Schipholmedewerkers aanwezig. Er werd op een fantastische manier samengewerkt en over en weer was er veel waardering. In de dagen van de ramp en in de weken die volgden werkten de vrijwilligers en pastors nauw samen bij de opvang en begeleiding van nabestaanden en bij het omzien naar bezoekers van de bloemenzee. Het was bijzonder hoe onze vrijwilligers op de dag van de ramp en in de dagen daarna hun agenda leeg maakten om beschikbaar te zijn. Twee pastores zijn op uitnodiging aanwezig bij de Nationale herdenking in de RAI op 10 november. Ook waren zij aanwezig tijdens de voor kleine kring hulpverleners georganiseerde herdenking bij Malaysia Airlines op 11 november. Op woensdag 17 december werd in Hoofddorp door Burgemeester Theo Weterings de herdenkingspenning uitgereikt aan vertegenwoordigers van de hulpverleners bij de ramp. De ruimte was te klein voor alle 800 hulpverleners die in de veiligheidsregio Kennemerland betrokken zijn geweest. De meeste medewerkers van het Luchthavenpastoraat kregen de herdenkingspenning uitgereikt door de pastores tijdens het kerstontbijt op 19 december.

15

Oproepen De gebruikelijke oproepen waren ook dit jaar: Het opvangen van passagiers en hun afhalers of wegbrengers bij het overlijden van naaste familie of andere aangrijpende gebeurtenissen, bijvoorbeeld: - enkele malen moesten we iemand vertellen dat een geliefde overleden was. We probeerden dit zoveel mogelijk samen met iemand van de Koninklijke Marechaussee (vertegenwoordiger van de overheid) te doen; - opvangen van familie of collega’s na een overlijden aan boord, vaak ook begeleiden naar het mortuarium; - wanneer mensen samen op reis gaan en één overlijdt, dan wil de ander zo snel mogelijk opgevangen worden door geliefden. Wij begeleiden die door de grens naar de gate, opdat men elkaar bij het betreden van Nederland direct in de armen kan sluiten; - begeleiding van mensen die terugkwamen na een ernstig ongeluk of opgelopen trauma in het buitenland; - wanneer een stoffelijk overschot naar het land van herkomst gaat, kan de familie om een reiszegen vragen, in het mortuarium of in het toestel; - begeleiden van partners van passagiers in geval van ziekenhuisopname en in geval van overlijden. Het al of niet in samenwerking met de Medische Dienst opvangen van passagiers met psychische problemen: - Wij maken tijd voor mensen en onze grondhouding is er een van luisteren; wij bieden mensen de gelegenheid hun verhaal te vertellen en of stoom af te blazen; meestal is dat voldoende om mensen tot rust te laten komen. - Het is onontkoombaar dat op een luchthaven daklozen onderdak proberen te vinden. Onder hen zijn verwarde mensen. Soms hebben we contact met hen en geregeld werken we schouder aan schouder met het dienstenbureau van het Leger des Heils op Schiphol. Over en weer doen we een beroep op elkaar. - De Koninklijke Marechaussee roept geregeld onze hulp in wanneer mensen in verwarde toestand zich melden aan hun balies, en de hulpverlening aan hen buiten hun competentie valt. - Meermalen is ons gevraagd mensen naar de gate te brengen wanneer zij - na een afkickprogramma op weg naar huis of op weg naar een afkickkliniek in het buitenland - verwachten de verleidingen van b.v. alcohol op weg naar de gate moeilijk te kunnen weerstaan.

16

- De gesloten afdeling van het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp doet met regelmaat een beroep op ons om ontslagen patiënten (die dus ‘fit to fly’ zijn) op hun weg naar huis samen met een psychiatrisch verpleegkundige te begeleiden naar de gate, en zo nodig de crew op de hoogte te brengen. Hulp bieden aan gestrande passagiers. Die hulp kan bestaan uit het leggen van contact met thuis, met andere luchthavenpastoraten of het regelen van een tijdelijk onderdak, maaltijden of vervoer naar huis. - Soms zijn mensen geweigerd door het land van bestemming, beroofd, of durven ze niet verder te reizen; wij kennen vaak de wegen om hen verder te helpen. - Er zijn Nederlanders die – vaak na detentie of op de vlucht voor oorlog – terugkomen, en hun hele bestaan weer moeten zien op te bouwen. Hen brengen we in contact met het Leger des Heils of indien mogelijk met familie of bekenden. - Voor een enkeling regelen we onderdak in een goedkoop hotel, b.v. voor moeders met kinderen, of voor jonge kwetsbare vrouwen die we niet op Plaza durven laten overnachten. - We komen soms in contact met slachtoffers van mensenhandel. Sommige willen geen aangifte doen en zo snel mogelijk naar huis. Anderen dreigen in de illegaliteit te verdwijnen, dit laatste trachten wij te voorkomen. - Soms moeten mensen eenvoudigweg een ticket of Eurolines-buskaartje (voorgeschoten) krijgen, omdat er geen uitzicht is op zelfstandig voortzetten van de reis. Met name ambassades of consulaten schakelen ons in wanneer landgenoten op weg geholpen of opgevangen moeten worden. Ook vroegen ze ons te helpen bij het opsporen van vermiste landgenoten. Diverse keren is ons gevraagd adopties te begeleiden. Alleen wanneer er bijzondere omstandigheden zijn gaan wij op dit verzoek in. Soms vond hereniging van passagiers en hun afhalers plaats in ons kantoor of in een andere ruimte op Schiphol. De samenwerking met Schipholpersoneel, van beveiliging, douane en marechaussee verliep keer op keer voorspoedig. Sommige oproepen namen meerdere dagen in beslag of kregen later een vervolg.

Conferentie 2014 van IACAC (International Association of Civil Aviation Chaplains). Voorbereiding. Tijdens de conferentie in Melbourne in 2012 werd aan de aanwezige Schiphol-pastor de dringende vraag gesteld of Nederland (locatie Schiphol) in 2014 gastland wilde zijn. Uiteindelijk heeft Wina zich laten overhalen (en voorspelde toen al twee jaar slapeloze nachten…). Terug in Nederland was de afdeling Corporate Communicatie volgaarne bereid mee te denken. Het voorstel om via het Luchtvaartcollege Schiphol een stagiaire aan te stellen bleek een gouden keus; hun medewerking was hartverwarmend. Rasha Dierckx, studente Economie en Business Administration, gedurende de eerste termijn aan de Universiteit van Twente en de laatste twee termijnen aan de Vrije universiteit in Amsterdam, heeft anderhalf jaar minimaal één dag in de week meegedacht en -gewerkt aan de voorbereiding van de conferentie. Zij bleek een bijzonder grote steun. Wina heeft de eerste voorbereidingen gedaan, en werd in een later stadium geholpen door Nico. Een event als een internationale conferentie vraagt veel van het team: Nico en Wina hebben extra werk verzet en er eigen tijd in gestoken, en Gerard heeft zich daardoor eveneens extra ingezet door gedurende de conferentie èn de post-conference tour alle oproepdiensten op zich te nemen.

Dinsdag 19 augustus Het aantal deelnemers viel bij de registratie tegen: rond de 50 personen. Economische crisis? Aan het eind van de middag vertrokken we per bus naar Amsterdam, en maakten een korte wandeling vanaf de Nicolaaskerk naar de Oude Kerk. De PKNpredikant Eddy Reefhuis leidde ons rond in ‘zijn’ kerk. Vervolgens ging hij ons voor in een de openingsceremonie in de vorm van een avondgebed. De Sweelinck-cantorij zong o.l.v. Christiaan Winter. Nico leidde het thema voor de ochtendwijdingen in: ‘ontmoetingen’. De voorbeden en de zegen waren ontroerend.. De maaltijd, klaargemaakt door ‘Not for Sale’ (een organisatie die zich inzet voor slachtoffers van mensenhandel), werd geserveerd in een hoek van de kerk aan ronde tafels. De folders van ‘Not for Sale’ op de tafels zijn gelezen en meegenomen. Een en ander was bijzonder gezien de locatie van de Oude Kerk midden in het Red Light District.

e

ramm

Prog

Beknopt verslag Beknopt verslag van de 47ste jaarlijkse conferentie van de International Association of Civil Aviation Chaplains (IACAC) van 18-23 augustus 2014 in Amsterdam, Nederland.

C

IACA

Intern

Thema was ‘The added value of chaplaincy to an airport’.

IACAC

AtIonA l

‘The adde

Locatie was het iAM-hotel, het achterste deel van Hotel Schiphol A4 van de fa. Van der Valk. Het hotel werd door de deelnemers zeer gewaardeerd vanwege de moderne inrichting en de enorme keus tijdens de buffetten.

Confe r

d value of

August 19

- 24, 2014

the airpor

iAmHote

enCe 2 014:

t chaplain

l Amsterd

am

cy ’

Post-con ference 20 Discover 14: th August 24 e Netherlands -27, 2014 iAmHot el Amste rdam

Taxivervo er

• Tour ingc

arvervoe

r • Limo usine

service

17

Woensdag 20 augustus De gezamenlijk ochtendvieringen rondom het thema ‘Ontmoetingen’ werden beurtelings door daarvoor gevraagde chaplains geleid. Deze dag was de ‘Schiphol-dag’, geheel op kosten van Schiphol Group, gehouden in het Schiphol gebouw. Cocky Brouwer heeft alles voortreffelijk georganiseerd. Vrijwilligers en bestuursleden waren eveneens uitgenodigd. Burgemeester Theo Weterings van de Gemeente Haarlemmermeer opende deze dag. Marianne de Bie was namens Schiphol Group onze gastvrouw. Birgit Otto, bijna COO van de directie van Schiphol Group, sprak over de toegevoegde waarde van Luchthavenpastoraat voor een luchthaven. Marianne de Bie interviewde drie chaplains (Stockholm, Manchester en Amsterdam), en maakte aan de hand daarvan duidelijk dat, hoewel allen werkzaam in Europa en werkend in dezelfde openheid, de chaplaincies toch behoorlijk van elkaar verschilden in werkwijze, en wat te leren viel van elkaar. Na de lunch kwamen twee mensen van het Sluisteam van de Koninklijke Marechaussee aan het woord. Hun bijdrage vormde de afronding van het thema ‘mensenhandel’, gestart twee jaar geleden tijdens de conferentie in Melbourne, gezien tijdens de wandeling rondom de Oude Kerk, besproken door ‘Not for Sale’, en nu hoorden we wat er op Schiphol wordt gedaan om o.a. mensenhandel tegen te gaan. Tot slot vertelde oud-Dijkgraaf drs. Rob van Gaalen over ‘Waar bevinden wij ons eigenlijk?’ Hij beschreef het ontstaan van de Haarlemmermeer. Na de borrel genoten we in ons hotel van een door Schiphol Group gesponsord diner. Donderdag 21 augustus Een dag in het hotel, geleid door Marcel Elsenaar, geassisteerd door Botte Jellema (die de energizemomenten voor zijn rekening nam). Doel van de dag: luchthavenpastores werken op heel verschillende wijzen; daarom: - van elkaar leren wat die verschillende wij zen inhouden, - welke missie en visie daaronder liggen, en - waar ontwikkelingsmogelijkheden liggen. ‘Presence and prayer’ en ‘building community’ waren de onderdelen. Door de evocatieve opzet werden beschouwingen en uitwisseling afgewisseld.

18

De rest van de tijd werd gebruikt om te vertellen over de situatie rondom de ramp met de MH17. Elly van Kuijk, vrijwilligster en die dag aanwezig, vertelde over haar aanwezigheid bij de bloemen, Nico en Wina over de rest. Het team van Melbourne vertelde over hun wederwaardigheden met het team van Malaysia Airlines. Aan het eind vroegen zij ons te midden van iedereen een zegen te ontvangen. Bijzonder ontroerend! Vrijdag 22 augustus De dag van het uitstapje naar Amsterdam In de ochtend bezochten we het Rijksmuseum. Aansluitend lunchten we tijdens een uitgebreide rondvaart door de grachten. Daarna was er tijd voor jezelf; vrijwilligers waren bereid rondleidingen door de stad te geven. Een wolkbreuk gooide roet in het eten: velen gingen voortijdig terug naar het hotel. Zaterdag 23 augustus ‘s Morgens was de officiële Annual IACAC Business Meeting. Vervangende vice-president voor een jaar werd George Lane uit Manchester. New-York organiseert de conferentie in 2015, Parijs die van 2016. De middag werd besteed aan het KLM Emergency Team door Kees van der Louw, Deputy Director Emergency Management van KLM .

Kees richtte zich voornamelijk op het thema ‘zelfredzaamheid’. Hoezeer kun je daarop bouwen, in hoeverre is het een heilzame stimulerende bron in slachtoffers, die hen helpt bij het verwerken van een ramp? Maar ook: in hoeverre kun je bouwen op zelfredzaamheid als je in een compleet andere cultuur neerstort? Aan het einde van de middag volgde de Closing Ceremony. Het Gala diner, gesponsord door de KLM, kreeg als dress code mee: ‘Dutch orange’. Veel Nederlandse thema’s bij het diner. Bestuursvoorzitters, iedereen die ‘om niet’ hadden bijgedragen en sponsoren waren ook uitgenodigd. Na het diner dansten we op jaren ’70 muziek, gedraaid door DJ Quinz.

Zondag 24 augustus We namen afscheid van de meeste mensen; een groepje van 8 personen bleef voor de Post-Conference Tour. Met een busje zijn we naar Zandvoort gereden, en aten in Haarlem. Maandag 25 augustus We bezochten – als ware toeristen - Flora, de bloemenveiling in Aalsmeer, de ‘Batavia’ in Lelystad, en reden via Enkhuizen naar Volendam en de Zaanse Schans.

Dinsdag 26 augustus Naar Amsterdam. De helft ging naar het Anne Frankhuis, de andere naar het Rembrandthuis. Woensdag 27 augustus Naar Rotterdam: een rondvaart door de havens., lunch bij Hotel New-York. ’s Middags naar het Mauritshuis in Den Haag. Donderdag 28 augustus De ingevulde evaluatieformulieren lieten zien dat er volop loftuitingen waren over het geheel.

Bijzondere gebeurtenissen Op 23 april ontvingen we His Holiness Bartholomeus, Patriarch van de Oosters-Orthodoxe kerk, die op uitnodiging van de Oud-Katholieke kerk bij monde van aartsbisschop Joris Vercamme naar Nederland kwam. In het VIP-centre waren verder de ambassadeurs van Turkije en Griekenland, Metropoliet Athanagoras van België en Exarch van Nederland, en andere vertegenwoordigers van de geestelijkheid aanwezig. Ook deden wij hem en zijn gevolg enkele dagen later uitgeleide, weer via het VIP-centre. Intervention-Nederland heeft contact gelegd met de vraag of wij mensen kunnen begeleiden die in een kliniek in het buitenland gaan afkicken van een verslaving. Hen hebben wij terug verwezen naar de gebruikelijke instanties op de luchthaven, zoals Axxicom.

De nabestaanden van Kris Kremers en Lisanne Vroon hebben wij gedurende de zomer meerdere keren begeleid, samen met de hen toegewezen familierechercheurs. In het mortuarium stonden we de familie bij toen de resten van Lisanne terug kwamen. De enorme impact van de MH17-ramp wordt elders beschreven. De MH17-ramp werd nationaal herdacht tijdens een indrukwekkende bijeenkomst in de RAI in Amsterdam. Gerard en Wina waren aanwezig. Ook bij de bijeenkomst georganiseerd door Malaysia Airlines voor direct betrokken hulpverleners was het goed om de banden te bestendigen.

19

Public Relations Het doet ons goed te merken dat de informatiehonger naar ons werk maar door blijft gaan. Natuurlijk vanuit kerkelijke hoek, maar de vraag komt ook van daarbuiten. Nico en Wina gaven diverse lezingen, tot hoog in het Groninger land en ver oostwaarts. Ook buiten Schiphol laten we ons uitnodigen om lezingen te geven over ons werk. Vaak in kerkelijke kring, maar ook daarbuiten; zo sprak vrijwilliger Peter Daas op een Rotary-vergadering, en Wina bij een Lions-bijeenkomst Verder schreef Wina een artikel voor de kerkbladen van de Protestantse Gemeente Doorwerth–Hevea dorp, en van de Gereformeerde kerk (PKN) in Andijk. Al in 2012 is het plan ontstaan om een verhalenboek uit te geven over onze oproepen. Vaak hoorden we tijdens lezingen: “Daar moet je een boek over schrijven!” Een schrijfster was snel gevonden: Ellen Kok. Met haar zijn besprekingen gevoerd en plannen en prijsafspraken gemaakt. Daarna is het rustig gebleven, omdat de eerst benodigde gelden geworven moesten worden. Met name de Stichting Protestants Luchthavenpastoraat is succesvol actief geweest: aan hen is een bedrag van € 5000,- toegezegd door Kerk en Wereld, en eenzelfde bedrag door het Classicaal-Regionaal Overleg van de PKN in Noord-Holland.

20

Vervolgens zijn enkele uitgeverijen benaderd, en wordt inmiddels overleg over de uitvoering gevoerd met het Boekencentrum in Zoetermeer. Bij verschijning van dit verslag ligt het boek bij de drukker. Wina bezocht in november een studiedag-werkconferentie van de PKN over ‘Pastoraat en Trauma.’ De voorbereidingen voor de viering van het 40-jarige jubileum zijn in volle gang. Een brainstormcommissie, bestaande uit vrijwilligers, bestuursleden en een teamlid hebben hun ideeën al in daden omgezet. De banden met de Geestelijke Verzorgers van de Koninklijke Marechaussee zijn goed, en wel zodanig, dat zij een deel van onze studiedag (zie elders) hebben gevuld. De viering op Kerstavond wordt is voor de vierde keer gezamenlijk voorbereid en uitgevoerd, tot volle tevredenheid. Het Leger des Heils is niet weg te denken van de luchthaven vanwege hun zorg voor mensen zonder onderdak. We lopen regelmatig even bij hen binnen. Ook collecte-opbrengsten van vieringen elders zoals de Kerstzangdienst in Nieuw-Vennep doen we hen evenals vorig jaar toekomen.

Contacten Het is van groot belang voor ons werk om een uitgebreid netwerk te hebben. Het is goed als de lijntjes kort zijn wanneer we in een noodsituatie tijdens een oproep snel verschillende disciplines moeten bellen om hulp. Daar doen we dan ook ons best voor, door op de vloer rond te lopen en mensen aan te spreken, door naar diverse afdelingen te gaan, en door ons te laten uitnodigen voor werkvergaderingen en daar ons werk te introduceren. En natuurlijk draagt de aandacht van de media bij aan herkenning.

Consulaten en ambassades weten ons te vinden. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat andersom wij bij vele meestal op een dichte deur kloppen, tenzij wij de mensen persoonlijk kennen. De lijnen met die van de VS , Canada, Australië en andere zoals Duitsland (de laatste als gevolg van de MH17-ramp) bleken ook dit jaar gelukkig weer kort en dus effectief. De consul van de VS nodigde ons uit om Independence Day met hen te vieren op 1 juli; Nico en Wina zijn geweest.

Ook dit jaar werd door het ministerie van Buitenlandse Zaken meermalen een beroep op ons gedaan.

In de nasleep van de MH17-ramp intensiveerden de contacten met Malaysia Airlines en de andere instanties die hulp hadden verleend.

Vanuit de Stichtingen SOLS Vorig jaar beschreven we hoe wenselijk het was om tot een gezamenlijke overkoepelende stichting te komen, naast de drie bestaande stichtingen. De voorbereidingen van ‘Vrienden van het Luchthavenpastoraat’ noopten de drie stichtingen om tot een gezamenlijke bankrekening te komen, en dus ook tot één rechtslichaam in de vorm van een Stichting Ondersteuning Luchthavenpastoraat Schiphol: SOLS. Ook de betaling aan het hotel vanwege de IACACconferentie (zie elders) betekende dat we een inschrijving bij de Kamer van Koophandel nodig hadden als nieuwe Stichting. Bij de notaris is dit in het voorjaar van 2014 officieel geworden. Besloten is diegenen die ook op de presentielijst van het voormalige Voorzittersoverleg stonden, lid te laten worden van dit SOLS-overleg. De voormalige gastleden zijn nu volwaardig lid. De voorzitters, een eerste en tweede secretaris, een eerste en tweede penningmeester en de teamleden vergaderden zoals gewoonlijk vier keer per jaar. Naast de conferentie stonden en staan de financiële banden met Schiphol Group, de nieuwe website (zie hieronder bij OCAAM), het verhalenboek, het 40-jarig jubileum en het nieuwe Stiltecentrum hoog op de agenda.

Kees Borst! Inmiddels hebben Walter Wassenaar en Marc Teerlink het bestuur weer verlaten; hun plaatsen zijn overgenomen door Arthur Benjamin en Iwan Tensen. Stichting Rooms-Katholiek Luchthavenpastoraat (RKLHP): Binnen dit bestuur zijn geen veranderingen geweest. Jhr. Steven van Weede, adviserend lid namens het bisdom Haarlem-Amsterdam komt jaarlijks naar het team om zich het werk van het Luchthavenpastoraat eigen te maken. Stichting Protestants Luchthavenpastoraat Schiphol (SPLS): De samenstelling van het bestuur is uitgebreid met een vertegenwoordigster van de Remonstrantse Broederschap: Gloria-Jeanne de Meijer. Inzet is samenwerking zowel in de vorm van een afvaardiging in het bestuur van de SPLS als ook een financiële. Hun financiële bijdrage is in grote dank aanvaard. De SPLS is druk geweest met het werven van fondsen, met name voor het verhalenboek. Team Binnen het team hebben zich geen wijzigingen voorgedaan.

Old-Catholic and Anglican Airport Ministry (OCAAM): Veel aandacht is besteed aan communicatie, aan de eigen website en aan de gezamenlijke. Bijzonder veel dank, bewondering en waardering voor

21

Personalia Vrijwilligers: Anneke de Blieck Anneke Blom-Baars Dethmer Boels Deirdre Burk Peter Daas Eva Dalmulder Annemarie Fakkeldij Fransje Hoogendoorn-van Schaik Christa Hündchen Ton de Kleijn Kate Knowles (wegens ziekte dit jaar niet aanwezig en overleden in december) Harriët Kroon Elly van Kuijk-Spaans Magdi Labib (wegens ziekte dit jaar vanaf mei niet aanwezig) Gerrit Medema Victor de Mos Hans van de Pieterman Petra Ringenaldus-Burgerhout Nico Schoorl Herbert Siebbeles Jan van ’t Slot Tineke te Velde Toos Verkuijl-de Nie John Visser Ati de Zeeuw-Kroesbergen Jans de Zeeuw-van Rees Teamleden: Ds. Wina Hordijk-van der Zwaag, Protestantse Kerk in Nederland Pastoor Nico Sarot, Oud-Katholieke en Anglicaanse Kerk Pater Gerard Timmermans SMA, Rooms-katholieke Kerk

22

Bestuursleden van de Stichting Rooms-Katholiek Luchthavenpastoraat (RKLHP): Hans Bartelds, voorzitter Sandra Kluyskens, secretaris Lano Jansen, penningmeester Mieke Blankers-Kasbergen Jhr. Steven van Weede, adviserend lid namens het bisdom Haarlem-Amsterdam (vanaf november) Bestuursleden van de Old-Catholic and Anglican Airport Ministry (OCAAM): Corinne de Klerk, voorzitter Jaap Wijker, vice-voorzitter Alex Blok, secretaris Kees Borst, website Marc Teerlink, penningmeester (tot maart ) Walter Wassenaar (tot juni ) Arthur Benjamin (vanaf maart) Iwan Tensen (vanaf juni) Bestuursleden van de Stichting Protestants Luchthavenpastoraat Schiphol (SPLS): Flip Poort, voorzitter Jan Blankert, secretaris Han Warning, penningmeester Marja van Gaalen-van Veen, vertegenwoordigt het SPLS in de PKN-classis Hoofddorp Aranka Goijert, vertegenwoordigt het SPLS in de PKN-classis Amsterdam Gloria-Jeanne de Meijer, vertegenwoordiger van de Remonstrantse Broederschap Deelnemers aan het Voorzittersoverleg, later SOLS: Flip Poort, voorzitter Hans Bartelds Corinne de Klerk Jan Blankert, eerste secretaris (vanaf september) Sandra Kluyskens, tweede secretaris Lano Jansen, eerste penningmeester Han Warning, tweede penningmeester Kees Borst (vanaf november) De patores.

Overzicht financiële gegevens van ons Samenwerkingsverband over 2014 De pastorale activiteiten op de luchthaven vallen onder de verantwoordelijkheid van de drie pastores, die verbonden zijn aan afzonderlijke stichtingen van drie kerkgenootschappen. Vanuit deze stichtingen worden de personele lasten betaald. Naast de werving van gelden en bijdragen vanuit de kerkelijke achterbannen van de kerkgenootschappen en fondsen ontving iedere stichting in 2014 evenals vorig jaar € 33.667 van Schiphol Group. Alle opbrengsten en kosten die verband houden met de directe werkzaamheden van het pastoraat op Schiphol worden vanuit onze Stichting Ondersteuning Luchthavenpastoraat Schiphol beheerd. Ter dekking van deze uitgaven ontvingen wij in 2014 evenals in 2013 een bijdrage van Schiphol van € 23.000. Ook ontvangen wij jaarlijks voor parkeerkosten van onze pastores en vrijwilligers een bedrag van € 7.800. Daarnaast neemt Schiphol alle huisvestingskosten van het Stiltecentrum en de kantoorruimten voor haar rekening. Onze huidige overeenkomst met Schiphol heeft een duur van 5 jaar en loopt tot eind 2015. Er zijn inmiddels afspraken gemaakt om over de verlenging van dit contract met wederom 5 jaar te gaan spreken. Wij hebben alle vertrouwen in een positieve afloop van deze besprekingen. Voor onze stichting is een langjarig contract van groot belang voor de continuïteit van onze werkzaamheden op de luchthaven. Om deze continuïteit nog verder te versterken streven wij er naar om met de opbrengsten uit de collectes en giften, als die niet nodig zijn voor andere doeleinden, een reserve op te bouwen ter grootte van één jaarbijdrage van Schiphol in de salariskosten. Deze ‘reserve personeelslasten pastores’ dient er voor om extra lasten die niet door de afzonderlijke stichtingen gedragen kunnen worden, zoals bijvoorbeeld vervanging bij langdurige ziekte, te kunnen betalen. De Stichting Ondersteuning Luchthavenpastoraat Schiphol doet hierbij verslag van het financiële beheer over het afgelopen jaar. Wij geven een inzicht in de geldstromen die via onze stichting zijn gelopen en hoe wij de reserves die wij aanhouden, om bij bijzondere uitgaven in de toekomst te kunnen voorzien in de betalingen, muteren.

23

Resultaten 2014 en begroting 2015 Naast de bijdragen vanuit Schiphol Group ontvingen wij in 2014 aan collectes en giften een bedrag van € 6.392 (in 2013 € 7.250). Doordat wij uit de subsidie van Schiphol ter dekking van onze directe kosten ook onze extra lasten van dit jaar konden dekken konden wij wederom dit bedrag geheel aan de ’reserve personeelslasten pastores’ toevoegen. Deze reserve bedraagt nu € 77.454. Zoals hiervoor aangegeven streven wij naar een bedrag van € 101.000. In 2014 is € 17.386 uitgegeven aan directe kosten voor onze werkzaamheden op de luchthaven (in 2013 € 20.155). Wij ontvingen hiervoor een bijdrage van Schiphol Group van € 23.000. Voor parkeerkosten ontvingen wij € 7.800 en declareerden in 2014 € 6.620. Bij elkaar hielden wij dit jaar dus € 6.794 over op onze bijdrage van Schiphol. Daarnaast ontvingen wij aan renteopbrengsten een bedrag van € 1.146. In 2014 zijn voor het door ons dit jaar in Amsterdam te organiseren internationale jaarlijkse congres van luchthavenpastors, naast het bedrag van € 5.000 dat wij reeds in 2013 ten laste van ons resultaat hadden genomen, nog € 2.011 aan uitgaven voor rekening van onze stichting gekomen. Het congres was een groot succes. De hulp van een pastor kan ook wel eens bestaan uit het geven van een noodzakelijke financiële bijdrage. Kleine vergoedingen in schrijnende gevallen aan vertrekkende migranten of het voor hen betalen van eventuele openstaande boetes. Hierdoor worden belemmeringen voor de terugkeer van de migrant opgeheven. Regelmatig ontvangen wij specifiek voor dit doel bijdragen, zoals in 2010 € 8.000 van het Diaconale Fonds van Kerk in Actie in opdracht van de plaatselijke protestantse gemeenten in Nederland. Deze bijdragen worden in de ‘reserve hulpverlening’ gestort en de kosten worden ten laste van deze reserve gebracht. Aan het begin van dit jaar bedroeg de reserve € 5.713. Dit jaar is een bedrag van € 8.175 (in 2013 € 7.162) voor deze begeleidingen uitgegeven. Er zijn dit jaar geen nieuwe bijdragen ontvangen. Het uitgegeven bedrag was dus € 2.462 hoger dan wat wij in onze reservepot nog hadden zitten. Daarom is dit bedrag uit de algemene reserve onttrokken. Dit jaar zullen wij weer een beroep proberen te doen op de diaconale stichtingen voor bijdragen in deze uitgaven. Uit het overschot op de bijdragen van Schiphol Group en de renteopbrengst totaal € 7.940 konden wij de extra kosten van het congres en de uitgaven van de begeleidingen totaal € 4.473 betalen en hielden nog € 3.469 over om aan de algemene reserve te kunnen toevoegen. Wij zijn Schiphol Group dankbaar dat wij ons overschot hiervoor mochten gebruiken en het restant aan de algemene reserve te mogen toevoegen. Deze algemene reserve bedraagt nu € 18.448. In 2015 vieren wij ons 40 jarig jubileum en openen wij na de ingrijpende verbouwing van Schiphol het nieuwe Stiltecentrum. Voor het congres en de festiviteiten ter gelegenheid van deze bijzondere gebeurtenissen hebben wij een bedrag van € 17.500 uitgetrokken. Ook zullen wij dit jaar een boek uitgeven waarin wij onze historie en ons werk op Schiphol vastleggen. De kosten die hiermee verband houden en nog niet ten laste van onze stichting zijn genomen verwachten wij te kunnen dekken uit extra subsidies en donaties. De begroting 2015 sluit met een negatief resultaat ter grootte van de kosten voor deze festiviteiten; die kunnen wij uit de algemene reserve betalen. Onderstaand geven wij u een inzicht in de resultaten over 2014 en 2013 en onze verwachtingen voor 2015

24

Onze financiële cijfers Onze ontvangsten en uitgaven over 2014 en 2013 in euro’s: Begroting * Ontvangsten:

2014

2013

2015

Bijdrage Schiphol: .

In personele lasten

.

In materiële kosten

101.000 23.000

Bijdrage Schiphol in parkeerkosten Collectes en giften Stiltecentrum Rente en overige baten

101.000



23.000

7.800

7.800

6.392

7.250

1.146 139.338



101.000

23.000 7.800

4.700

1.516 2.500 140.566 139.000

Uitgaven: Bijdrage personele lasten stichtingen

100.998

101.000

101.000

Materiële lasten: .

Kosten vrijwilligers

.

Operationele kosten pastores

.

Representatie en publiciteit

.

Stiltecentrum

.

Organisatie en administratie

.

Kosten begeleidingen



Bijdrage congres 2014

.

Parkeerkosten

9.261

4.460

6.460

7.000

1.481

1.684

3.200

298



Kosten jubileum en opening

8.500

865

1.000

1.886

4.000

8.175

7.162

6.500

2.011

5.000

- 135.190

Saldo



2.706

6.620

.





8.441

4.148



7.779



7.800



- 17.500 141.097 156.500 - 531

- 17.500

Als volgt te verdelen over de reserves: Algemene reserve Reserve hulpverlening Reserve personeelslasten pastores Saldo



3.469

- 619

- 5.713

- 7.162

6.392 ______ 4.148

7.250 ______ - 531

25

De positie van onze reserves en liquiditeiten is als volgt: ultimo 2014 ultimo 2013 Rekening courant pastoraat



Bank Kas Totaal aan liquiditeiten

4.889

3.659

93.280

92.548

600 98.769 =======

548 96.755 =======

Ten behoeve van de volgende reserves en te betalen posten: Algemene reserve Reserve hulpverlening



Reserve personeelslasten pastores Crediteuren



18.448 -



14.979



5.713

77.454

71.062

2.867

5.000

De penningmeesters, Lano Jansen Han Warning

________ 98.769 =======

_________ 96.755 =======