Luchthavenpastoraat Jaarverslag
2013
Inhoud Voorwoord Inleiding
4
7
Pastoraat op een luchthaven?
8
Samenwerking op de luchthaven
9
Stiltecentrum
10
Vrijwilligers
12
Oproepen
17
Conferenties 18 Bijzondere gebeurtenissen dit jaar
19
Public Relations 19 Enquête 2013 20 Contacten
20
Vanuit de Stichtingen
21
Overzicht financiële gegevens van ons Samenwerkingsverband over 2013
23
Jaarverslag Luchthavenpastoraat 2013 In het afgelopen jaar is weer veel aandacht gegeven aan het over het voetlicht brengen van ons pastoraat. Wij vinden dat belangrijk. Ons werk heeft toegevoegde waarde voor de kwaliteit en de menselijke maat van Schiphol. Daarvoor is het belangrijk dat reizigers, bezoekers, bedrijven en werknemers weten dat wij er zijn, en wat wij voor mensen kunnen betekenen. Het is mede een reden om dit jaarverslag uit te brengen. Onze pastores voeren tevens veel gesprekken en geven interviews om te kunnen vertellen over hun werk op Schiphol. In 2013 hebben zij een begin gemaakt met het opschrijven van een aantal ervaringen over hun werk op Schiphol. Wij willen hun verhalen bundelen in een boek en zijn volop bezig daarvoor fondsen te werven.
Voorwoord Beste lezers, Als pastoraat kunnen wij terugkijken op een inspirerend jaar, vol ontwikkelingen die boeien en energie geven. In 2013 is, na de pensionering van de anglicaanse priester Joop Albers, een nieuw team van pastores aan de slag gegaan. Naast de protestantse dominee Wina Hordijk en de rooms-katholieke pater Gerard Timmermans is het team versterkt met Nico Sarot als oud-katholiek priester. Een team dat in het afgelopen jaar snel en goed op elkaar is ingespeeld en eenheid uitstraalt. De drie pastores geven leiding aan een groep deskundige en gemotiveerde vrijwilligers, die vanuit het Stiltecentrum een grote rol hebben in het waarmaken van ‘het pastoraat van de nabijheid’. Schiphol groeit nog steeds. Meer dan 52 miljoen reizigers passeerden onze luchthaven.
Velen streken even neer in het Stiltecentrum waar onze vrijwilligers overdag aanwezig zijn. De pastores hebben in 2013 ruim 300 oproepen gekregen die hun professionele aandacht en begeleiding vroegen. In 2013 is veel aandacht besteed aan de grootschalige verbouwingen op Schiphol. Deze verbouwingen hebben grote invloed op de inbedding van ons Stiltecentrum in de terminal. Wij zijn blij met het open overleg en de inspraak die wij krijgen ten aanzien van onze positionering in die nieuwe situatie. Hier liggen ook voor ons kansen om meer zichtbaar te zijn en ons werk nog beter te kunnen doen. Een nieuwe locatie voor ons Stiltecentrum biedt tevens een goed moment om nog eens onze doelstellingen onder ogen te zien. De verbouwingen en de verhuizing van het Stiltecentrum zullen in 2014 extra werk gegeven, maar ook nieuwe kansen, energie en motivatie leveren.
Dit jaar zal de jaarlijkse internationale conferentie van luchthavenpastores door onze pastores worden georganiseerd. Nederland is dit jaar het gastland, en het Luchthavenpastoraat Schiphol de gastheer. Natuurlijk vraagt dat de nodige voorbereidingstijd. Gelukkig kregen wij via het Schiphol College de beschikking over een stagiaire, die ons veel werk uit handen neemt. Schiphol Group, KLM en Met en Co zullen belangrijke sponsoren van dit congres zijn. Een uitgelezen kans om ons mooie Schiphol en ons werk aan onze collega’s van andere luchthavens uit de hele wereld te kunnen tonen. Het Luchthavenpastoraat wordt aangestuurd door drie besturen vanuit drie afzonderlijke stichtingen. De katholieke, protestantse en anglicaanse/ oud-katholieke stichting. Dit aansturen gebeurt vanuit een samenwerkingsovereenkomst. In 2013 hebben wij besloten dat het beter is om dit vanuit een centrale stichting te doen. Deze stichting kan dan de ANBI-status aanvragen, zodat wij ook op dit niveau geld kunnen gaan werven voor ons werk en daarnaast een Vriendenstichting kunnen oprichten. Bij het uitkomen van dit verslag is deze stap juridisch een feit geworden.
Dit jaar zullen wij tevens gesprekken starten met Schiphol Group over het verlengen van ons contract, dat eind 2015 afloopt. Graag willen wij nog eens onderstrepen dat wij ons werk zonder Schiphol Group niet kunnen doen. Deze neemt niet alleen een groot deel van de personele lasten en de directe operationele kosten voor hun rekening, maar ook de totale huisvestingslasten. En bij extra uitgaven en het uitbrengen van ons jaarverslag kunnen wij altijd een beroep op medewerkers van Schiphol doen zonder daarna een gepeperde rekening te ontvangen. Daar zijn wij zeer dankbaar voor. Wij hebben altijd een open oor bij onze accountmanager Cocky Brouwer. Wij vertrouwen op een goede uitkomst van de gesprekken met de luchthaven, zodat wij ons werk nog jaren kunnen voortzetten. Wij vertrouwen erop dat ons pastoresteam en de vele gemotiveerde vrijwilligers, voor wier inzet in het afgelopen jaar wij ook weer heel dankbaar zijn, een pastoraat hebben neergezet dat niet meer weg te denken is op Schiphol. Tot slot moet nog één persoon worden genoemd en bedankt voor zijn betrokkenheid bij ons Luchthavenpastoraat, en wel Mgr. De Groot, de vicarisgeneraal van het bisdom Haarlem-Amsterdam. Na bijna 50 jaar actieve dienst nam hij in 2013 afscheid van het bisdom. Hij heeft aan de wieg gestaan van de oprichting van ons Luchthavenpastoraat op Schiphol, en is altijd zeer betrokken en sturend geweest bij de ontwikkelingen. Wij zijn hem zeer veel dank verschuldigd. Wij wensen u veel leesplezier met dit verslag waarin wij weer verhalen over onze activiteiten in het afgelopen jaar. Namens het samenwerkingsverband, Flip Poort Corinne de Klerk Hans Bartelds
5
Inleiding Met voldoening presenteren we dit verslag over het jaar 2013. We zien terug op een druk jaar: weliswaar iets minder oproepen dan vorig jaar – na de enorme toename in het jaar daarvoor niet verwonderlijk. 2013 was het jaar waarin veel werd vergaderd; met de besturen over een nieuwe organisatie structuur, met anderen over een door ons voor te bereiden conferentie in 2014, met een schrijfster van een mogelijk verhalenboek… Het was een jaar waarin vrijwilligers weggingen en nieuwe aangenomen moesten worden. Het was ook het jaar waarin pastor Nico Sarot het team kwam versterken. Met veel plezier zagen we hoe snel Nico zich de werkzaamheden eigen maakte, de weg leerde kennen, mensen ontmoette, en indrukken achterliet. Wij zien de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet! Waren de voorgaande Jaarverslagen vanaf 2010 van de hand van Wina Hordijk, dit jaar schreef Nico Sarot een deel mee. We prijzen ons gelukkig vanwege de bereidwilligheid en kundigheid van Marianne de Bie van Corporate Affairs om mee te lezen en ons te adviseren bij dit schrijven. En zonder de enthousiaste hulp en deskundigheid van Hans van de Berge, eveneens verbonden aan Corporate Affairs, hadden we dit nooit zo mooi uit kunnen geven. Het is goed samenwerken met deze attente en creatieve mensen, op wie wij ook een beroep kunnen doen om mee te denken over de internationale conferentie van luchthavenpastores. Dat geeft ons bij voorbaat goede moed.
7
Pastoraat op een luchthaven? De luchthaven Schiphol wordt door veel mensen aangedaan: zij die reizen naar het buitenland of terugkomen; tegelijkertijd is het een overstapplaats voor passagiers die vliegen, maar ook voor treinreizigers of mensen die de bus nemen. De momenten van rust zijn er dan ook zeldzaam. Die van hectiek helaas niet. Schiphol vormt een grensgebied, waar afgelopen jaar zo’n 52,6 miljoen passagiers die vlogen in-, uit en overstapten. Sommigen waren geroutineerde reizigers, anderen ervoeren de spanning van het onbekende. Mensen reisden in groepen, anderen alleen; om leuke redenen of verdrietige. Weg van thuis, van het vertrouwde, of juist weg van de plaats van zorgen. De last van wat je achterlaat kan diepe schaduwen werpen op de weg die voor je ligt. En soms wordt het alles bij elkaar te veel. In crisissituaties kan hulp worden ingeroepen van het Luchthavenpastoraat, mogelijk gemaakt door kerken en Schiphol Group. Immers pastoraat is ‘beeld van Gods liefde zijn, daar waar mensen God nodig hebben.’ Dat is – evenals diaconaat – het gezicht van de
kerk, en evenzeer het gezicht van het Luchthavenpastoraat. De drie pastores zijn hiervoor oproepbaar, en de 26 vrijwilligers maken van het multireligieuze Stiltecentrum een welkome plek voor zoekers naar stilte voor gebed, meditatie of rust, of juist naar contact met een betrokken mens. We zijn er voor passagiers, voor mensen die gestrand zijn; ook de 65.000 werknemers van de ongeveer 500 bedrijven op het luchthaventerrein weten steeds beter de weg te vinden naar het LHP. In haar samenwerking en in de bijstand die aan mensen verleend wordt is het LHP bij uitstek oecumenisch. De vrijwilligers en pastores vertegenwoordigen een breed palet aan kerken. Sommigen leven actief mee in hun eigen gemeente of parochie, anderen zijn aan de rand betrokken. De vrijwilligers en pastores zijn aanwezig vanuit hun eigen levensovertuiging, zonder dat deze naar passagiers toe benoemd hoeft te worden. In de wijze waarop het LHP naar buiten treedt en mensen opvangt is ze open voor de ander en toont respect voor diens levensovertuiging.
Samenwerking op de luchthaven Het LHP werkt samen met een groot aantal afdelingen en organisaties op de luchthaven, zoals: • Operationeel management • Regie-centrum • Floormanagement • Douane • Koninklijke Marechaussee • Medewerkers van de informatiebalies • Medewerkers van verschillende afdelingen van de KLM • Axxicom • Dienstencentrum Leger des Heils • Medische Dienst • Mortuarium • Medewerkers van andere organisaties in de terminal. Een aantal van deze diensten zijn onze ogen en oren op Schiphol. Vaak ook werken we schouder aan schouder. Het is mooi om te zien hoe alle neuzen dezelfde kant op staan als het er om gaat passagiers tijdens of na een traumatische gebeurtenis bij te staan. Het management van Schiphol, de luchtvaartmaatschappijen en de bedrijven in de terminal mogen trots zijn op hun servicegerichte medewerkers. Deze grondhouding van alle mensen ‘op de vloer’ maakt van Schiphol een bijzondere en inspirerende plek om te werken. In ons dagelijks werk en door de variëteit van de oproepen leren we steeds nieuwe mensen kennen. De contacten die we al hebben met de verschillende afdelingen en organisaties verdiepen zich. Wij verlenen regelmatig hulp naar aanleiding van traumatische gebeurtenissen. Samen aan de slag om oplossingen te zoeken of om hulp te bieden bij een indringende situatie maakt dat er een band groeit. Deze band leidt soms ook tot gesprekken in de wandelgangen en steeds meer vertrouwen. Dit vertaalt zich dan terug bij een volgende gebeurtenis waar verschillende disciplines elkaar weer vinden. Het komt voor dat we over een langere periode contact hebben met een passagier die om een of andere reden op Schiphol is gestrand.
8
Geregeld zijn daar ook andere diensten bij betrokken. Dan assisteren en informeren we elkaar bij het verlenen van hulp. Bijvoorbeeld de informatrice achter de informatiebalie die een beroep op ons deed toen de jongeman, die zich bij haar meldde, maar bleef huilen. Of de medewerkers van de Koninklijke Marechaussee van Bureau Plaza die zich over een bejaarde man ontfermden die, in bezit van een vliegticket, een week op Plaza rondzwierf. Deze Schiphol-collega’s hebben er behoefte aan om te horen hoe het is verder gegaan en ze zijn blij als wij de moeite nemen om hen te informeren; zo ook omgekeerd. Ook een ogenschijnlijke mislukte actie kan een band en inzicht opleveren. Nico Sarot vertelt: “Op een avond begeleidde ik een man met een bezoekerspas naar een vliegtuig dat aan het landen was. Zijn vader keerde terug na een groot verlies. Het was een race tegen de klok. Bij de personeelsdoorgang bleek echter dat de man, na het verkrijgen van de bezoekerspas, zijn paspoort aan zijn vrouw had teruggegeven. De man mocht niet door de grens. De Securitymedewerker die hem de toegang weigerde deed zijn werk goed. Telefonisch probeerde ik toestemming te krijgen van het Operationeel management om de man toch mee te mogen nemen door de grens. De tijd tikte weg en ik besloot niet naar de gate te gaan, maar een via een andere route naar de bagagehal. Drie maanden later stond ik plotseling oog in met de Securitymedewerker die ons had geweigerd. “Ik vond het zo erg”, vertelde de man, “ik heb er wakker van gelegen. En u was nog niet weg of we kregen toestemming om u door te laten…” Sindsdien hebben deze Securitymedewerker en ik een bijzondere band.” Om contacten op te bouwen en te onderhouden is het ook belangrijk om met enige regelmaat over de luchthaven te lopen en tijd en aandacht te besteden aan bestaande relaties, zodat deze goed blijven. Juist die beschikbaarheid in de wandelgangen is belangrijk voor alle mensen die op Schiphol werken.
9
Stiltecentrum Stiltecentra elders Als wij, dat wil zeggen betrokkenen bij het LHP, op een andere luchthaven komen, gaan we, als het even kan, op zoek naar het Stiltecentrum – indien aanwezig. Vaak vinden we die ergens diep weggestopt in een uithoek, meestal onderverdeeld in aparte ruimtes voor de verschillende religies; ook christenen creëren aparte rooms-katholieke en protestantse (en soms oosters-orthodoxe) ruimtes. Meermalen zagen we een sobere ruimte, soms helemaal leeg, in andere wat stoelen en een tafel; meestal wel enkele religieuze symbolen. Hier en daar markeerde een gordijn een afscheiding, naar we aannemen om mannen en vrouwen te scheiden. Diverse keren was onze indruk: nogal rommelig, met weg gepropte gebedskleedjes, muzak- en omroepgeluiden die doordringen. Meestal hangt ergens een papier waarop telefoonnummers van het pastoraat, indien gewenst, en vaak de tijden waarop dat bereikbaar is (soms maar enkele uren overdag). We troffen bijbels in het Engels aan, een enkele Koran, en folders van luchthavenwinkels en van evangelisatiebewegingen. Enige aanwijzing voor gebruik, laat staan een (papieren) welkom, ontbreekt nogal eens. Geen bloemen, geen groet of glimlach, niemand aanwezig om je te ontvangen.
Stiltecentrum / Meditation Centre Schiphol We begrijpen dan ook de vele blijken van waardering, uitgesproken of beschreven in het gastenboek, voor het Stiltecentrum zoals wij dat hebben. De meeste bezoekers stellen het multireligieuze karakter van ons Stiltecentrum zeer op prijs, soms zelfs ook tijdens de zondagse vieringen, wanneer andersgelovigen aanschuiven om mee te doen. Regelmatig horen we bezoekers zeggen dat dit Stiltecentrum voor hen de reden is om via Schiphol te reizen. Dit betreft niet alleen moslims (die krijgen van reisbureaus in o.a. Saoedi-Arabië en Dubai advies om hun reis via Schiphol te plannen, want “daar hebben ze een moskee waar je kunt bidden”). Een Finse dame vertelde dat zij haar driemaandelijkse reis naar de V.S. via Schiphol laat lopen omdat ze zo verknocht is geraakt aan het Meditation Centre; en passant merkte ze op dat we geen Bijbel in het Fins hebben – die zal ze de volgende keer meenemen.
10
In het Stiltecentrum, op de bebording in de Lounges 2 en 3 aangeduid als Meditation Centre, is iedereen, gelovig of niet, welkom die de stilte zoekt om te bidden, te mediteren, te lezen of op een andere manier tot zichzelf te komen. Maar wel allen samen in dezelfde ruimte. Hier staan of hangen dan ook geen symbolen die aan één religie gekoppeld zijn. Wel zijn er de heilige geloofsboeken van de wereldreligies, altijd geschonken door (en soms ook weer meegenomen door andere) bezoekers, evenals de gebedskleden en -doeken, -stenen en -kralen. De zes kunstpanelen, gemaakt van glasacrylaat door de Friese kunstenaar Jan Murk de Vries stellen de elementen voor, en zijn achtergrondbeeltenis voor de zegenkaartjes en wenskaarten die we maakten om uit te delen voor verschillende religieuze feestdagen. Achtergelaten brochures met wervende teksten van diverse stromingen worden verwijderd; aangeboden boeken worden door de vrijwilligers Magdi Labib en Dethmer Boels gescreend en, indien geaccepteerd, van stempel en sticker voorzien en in de kast geplaatst. Het Stiltecentrum bevindt zich boven de Holland Boulevard tussen Lounge 2-3, en is geopend van 06.00 uur tot 23.00 uur. Voor vroege bezoekers blijkt de ruimte soms ook een welkome slaapplaats; helaas voor hen worden ze dan door de vrijwilligers op zachte maar doeltreffende manier gewekt, en verwezen naar de luie stoelen naast het Stiltecentrum. De tegenwerping dat men diep in meditatie verzonken is wordt graag gepareerd met: “Maar toch niet snurkend?” De ruimte trekt veel bezoekers (rond de 50.000 per jaar), onder wie ook Schipholmedewerkers van allerlei religies.
Vieringen Elke zondag om 11.00 uur zijn er vieringen (een rooms-katholieke Heilige Mis, een oud-katholieke/ anglicaanse Eucharistie of een protestantse oecumenische Maaltijdviering), waarvoor reizigers worden uitgenodigd door middel van omroepen in diverse talen, die om 10.30 en 10.45 uur klinken in Lounges 2 en 3. De vieringen staan tevens vanaf de voorafgaande vrijdag aangekondigd op de zuil aan de ingang van het Stiltecentrum. Ze duren een half uur – immers de reiziger moet verder. Liederen worden niet gezongen i.v.m. de tijd en omdat er weinig universele melodieën zijn. Soms wordt er spontaan gezongen, tijdens of na de vieringen, al of niet met muzikale begeleiding, solo of meerstemmig. Een vrijwilliger met begeleidingsbevoegdheid waakt over de oproeptelefoon gedurende de viering, de vrijwilliger-van-dienst assisteert, en schenkt na afloop voor bezoekers die nog even willen napraten koffie of thee. Gedurende de meeste vieringen doen zich bijzondere momenten voor. Regelmatig vertelt een bezoeker lang niet in de eigen kerk geweest te zijn, en diep geraakt te zijn door de nodiging tot Maaltijd vieren. Bijbelteksten kunnen ongemerkt diep in iemands ziel binnenkomen. Omdat iedereen vooraf vertelt waarom hij of zij op reis is, en we dat noemen bij de voorbeden, kan dat leiden tot ontroerde reacties. Hemelse ontmoetingen, heilzaam voor alle betrokkenen.
Daarnaast zijn er ieder jaar de bijzondere vieringen, zoals de vesper tijdens onze Nieuwjaarsbijeenkomst. - In februari hielden we de gebruikelijke Aswoensdagviering ter markering van het begin van de Veertigdagentijd. Gedurende de hele dag konden mensen op aanvraag een askruisje komen halen. - Op Goede Vrijdag was er een dienst met lezingen rond de kruiswegstatiën. - Dit jaar hielden we voor de derde keer in samenwerking met ds. Ruurd van der Weg van de dienst Geestelijke Verzorging van de Koninklijke Marechaussee een Kerstavondviering in de vorm van een mini-‘Festival of Lessons and Carols’. De omroep werd gedaan in het Nederlands en Engels. Twee koperblazers van de Koninklijke Militaire Kapel begeleidden de in het Engels gezongen liederen; een kleine 40 mensen deden mee. Medewerkers (van wie enkelen hun werkpauze hieraan aangepast hadden) en reizigers waardeerden deze viering. Zij noemden het een bijzondere en verrassende invulling van een - misschien eenzame – Kerstavond. Ook het kerstbrood, de warme chocolademelk en de Glühwein droegen er aan bij om Kerstavond op Schiphol een inspirerende invulling te geven.
Peter Daas zorgde ook dit jaar voor het legen van de collectebus, en telde en wisselde de inhoud: een mooie welkome bijdrage van onze bezoekers! Al meer dan 37 jaar krijgen we twee keer per week twee boeketten voor onze ruimtes van Aviflora; kleur en geur dragen bij aan de welkome sfeer. Vooral van de kant van vrouwelijke passagiers is er veel waardering voor deze bloemen.
11
Vrijwilligers We blijven ons onverminderd gezegend voelen met onze vrijwilligers, die in het Stiltecentrum alle bezoekers een warm welkom geven. Zij zijn aanwezig van 09.00 tot 13.00 uur en van 12.30 tot 16.30 uur: zo creëren ze een half uur voor overdracht. In het weekend is de bezetting van vrijwilligers van 10.00 tot 14.00 uur. In het logboek houden zij bij hoe hun dagdeel is verlopen. Hieronder daaruit een aantal voorbeelden. Ze begroeten de bezoekers, houden de ruimte schoon en verzorgen de bloemen, en bewaken de voor ieder respectvolle sfeer; zo garanderen ze stilte en ruimte voor alle aanwezigen. Deze 26 zeer gemotiveerde vrijwilligers zijn in staat om in te schatten wanneer zij op iemand af zullen stappen of juist niet. Ze heten mensen welkom, al was het maar met een glimlach of knikje. Ze nodigen mensen die wat extra aandacht nodig hebben uit in hun kantoortje. In deze Ontmoetingsruimte delen ze koffie of thee. Beurtelings draaien ze een dienst op zaterdag of zondag, wanneer ze ook bij de viering behulpzaam zijn bij het delen van brood en wijn – ‘misdienaars-op-leeftijd’. En ook dit jaar spreken we uit dat we trots zijn op hen: we kennen geen andere luchthavenpastoraten waar vrijwilligers op deze manier dienstbaar zijn. Onze roostermaker Anneke Blom maakt de roosters en houdt daarbij rekening met langdurige ziekte of vakanties en met ieders wensen. Zeven vrijwilligers hebben begeleidingsbevoegdheid. Omdat Kate Knowles vanwege ziekte dit jaar niet beschikbaar kon zijn is haar bevoegdheid tijdelijk overgenomen door Gerrit Medema. We blijven met haar ernstig bezorgd om haar gezondheid. Ook anderen kampten met kwalen of ziekte, van henzelf of hun partner. In augustus was er een viering waarin Gerard voorging bij gelegenheid van het 65-jarige Broeder-jubileum van Hans van Leeuwen bij de Broeders van Maastricht. Vanwege zijn leeftijd en bijkomende lichamelijke ongemakken nam Hans in december afscheid van het LHP in kleine huiselijke kring.
12
Geheel informeel was op eigen verzoek het afscheid in juni van Johan van der Laan en Klaar Meekhof. Beiden voelden zich te zeer in beslag genomen door andere bezigheden om voldoende beschikbaar te blijven voor het LHP. We prijzen ons gelukkig met het feit dat we een wachtlijst hebben voor kandidaat-vrijwilligers. We merkten ook dit jaar weer hoe goed het is dat – naast onze eigen beoordeling – drie vrijwilligers mee oordelen over de geschiktheid van de kandidaten. Blij zijn we met drie nieuwe vrijwilligers: Harriët Kroon, Elly van Kuijk-Spaans en Victor de Mos.
De Prayerbox was gevuld met een kruisje, rozenkransje, flesje wijwater en een blaadje met gebeden. Ook kregen sommige groepen nog iets extra’s mee van de plaatselijke organisatie. Zo gaf de afdeling Roermond een sleutelhanger met daaraan de afbeelding van de Heilige Christoffel. Heel toepasselijk, want Christoffel is de beschermheilige voor de reizigers.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ervaringen van vrijwilligers Christa Hündchen herinnert zich: “In het najaar van 2013 kwam op vrijdag tijdens mijn dienst een Nederlandse vrouw binnen, die even kort een gebed wilde doen voor haar ouders. Zij was een maand in Enkhuizen bij haar ouders geweest en ging nu weer terug naar haar werk in Dubai. Had het hier moeilijk mee. Ze vertelde dat zij op Schiphol onderweg was om een glas champagne te drinken, toen zij ons Stiltecentrum zag; ze had de vorige avond een uitzending via de radio gehoord, waarin Wina Hordijk hierover vertelde. Ik vroeg haar of een glas water in plaats van champagne ook goed was, waar we beiden om moesten lachen. Na ons gesprek ging ze opgewekt op weg naar haar vlucht.”
Al met al hebben 350 jongeren ons Stiltecentrum bezocht en dat was toch wel een heel bijzondere ervaring. Jongeren die al maanden lang met de voorbereiding bezig zijn geweest en zo enthousiast op pad gaan. Veel van hen gingen ook nog één week ontwikkelingswerk doen, voordat het programma in Rio van start ging. Het was ook interessant om te horen op welke wijze iedereen op zijn of haar manier het benodigde geld voor deze reis bij elkaar had gekregen. Alle lof voor deze gemotiveerde jongens en meisjes en al was het Stiltecentrum niet meer echt ‘stil’, het was wel indrukwekkend.”
Anneke Blom schrijft:
Peter Daas meldt, nog wat na grinnikend:
“Afgelopen jaar waren de Wereldjongerendagen van 22 - 28 juli in Rio de Janeiro. Voor veel jongeren was Schiphol het begin van deze bijzondere dagen en op zaterdag 13 juli hebben heel veel groepjes jongeren een bezoek aan ons Stiltecentrum gebracht. Onder leiding van Mgr. E. de Jong werd een korte dienst gehouden en ontving men de reiszegen. Na afloop kreeg iedereen een programmaboekje, een wereldontvanger en een Prayerbox.
“De middagdienst leek een ‘normale’ dienst te worden in het Stiltecentrum. Plotseling echter was daar een Afrikaanse man met zeer opvallende pet. Hij was gekleed in een militair uniform en had twee plastic zakken en een weekendtas bij zich. ”I need help,” sprak de man, en vertelde zijn verhaal: de avond daarvoor was hij aangekomen uit Londen waar hij op bezoek was geweest bij zijn dochter en haar twee kinderen. Deze ochtend had hij een doorverbinding om 09.25 uur naar Harare, Zimbabwe, maar was te laat bij de gate gekomen en had daardoor de vlucht gemist.
Gisteravond had hij zich ziek gevoeld en enkele pillen geslikt, zich bovendien niet gerealiseerd dat er tijdsverschil was tussen Londen en Amsterdam, was vervolgens in slaap gevallen en voilà. Hij was naar de KLM-balie gegaan waar hem werd gezegd dat er een nieuw ticket moest komen omdat hij door zijn eigen schuld de aansluiting had gemist. Hij verklaarde geen geld te hebben en vroeg het LHP om hulp. Terwijl hij bij koffie en water wat op verhaal kwam ben ik naar de KLM-transferdesk gegaan om de zaak uit te leggen. Helaas kregen ze daar net te maken met een grote groep passagiers die moest worden overgeboekt en bovendien liet het computersysteem het afweten. Het ging dus even duren…….. Inmiddels had ik ook Wina Hordijk ingeseind en samen probeerden we iets te regelen voor onze bezoeker, mr. Simba Dodzo uit Harare. Na enig puzzelen kon er een nieuw ticket worden geregeld naar Nairobi met Kenyan Airways, die zelfde avond om 20.40 uur, met aansluiting de ochtend daarop om 11 uur naar Harare. Echter er moest € 105 boekingskosten worden betaald. Na nogmaals overleg met mr. Simba kwamen Wina en ik tot de slotsom dat hij (zeer waarschijnlijk) inderdaad geen geld had en besloten we dat het LHP de kosten zou ‘voorschieten’ mits mr. Simba een schuldbekentenis zou tekenen. Deze was daar gaarne toe bereid en hij begon het leven weer wat zonniger in te zien! Hij vertelde rasta-muzikant te zijn en vrij bekend in Harare. Zo gauw hij thuis zou zijn zou hij zo snel mogelijk het geleende geld aan ons overmaken, èn $ 10 extra!! Samen met mr. Simba en Wina weer terug naar de KLM-balie om de inmiddels nieuwe instapkaarten voor de Kenyan Airlines vluchten op te halen en de boekingskosten te betalen. Inmiddels was het bijna 16.00 uur geworden, maar we konden terugzien op een ‘goede daad’ waarvoor we door mr. Simba uitvoerig werden bedankt. Hopelijk is mr. Simba volgens plan via Nairobi naar Harare gevlogen en is hij nu onderweg naar de bank ………..!!”
Ton de Kleijn vertelt: “Op donderdag 14 november werd ik gebeld door Gerard Timmermans of ik mijn dienst van zaterdag 16 november vroeger wilde beginnen omdat er een nogal emotionele begeleiding zou zijn. Natuurlijk was dat geen probleem. Dus vroeg opstaan. Om vijf uur ’s morgens naar de informatiebalie in Aankomsthal 2. Gerard en Wina stonden er al, samen met een aantal personen. Wat was er gebeurd: vijf mannen van middelbare leeftijd uit Amsterdam en omgeving waren gaan duiken bij een eiland in de Filipijnen. Na de orkaan, die half november daar plaats vond, bleek dat één van hen die helaas niet te hebben overleefd. Wij moesten dus de overige vier samen brengen met hun partners, kinderen of overige familieleden. Helaas was het niet mogelijk om contact te krijgen met de familie van één van hen, daarom waren we met drie begeleiders. Elke begeleider kreeg één gezin toegewezen. Zo ook ik. De partner en de zoon met schoondochter van ‘mijn’ man kwamen laat aan en tot overmaat van ramp hadden zoon en schoondochter geen paspoort bij zich. De zoon ging die snel even halen (zij wonen vlak bij Schiphol). Ik ben vast richting de balie gelopen voor de nodige pasjes en scherp op tijd kwam de zoon met de paspoorten. Toen wij uiteindelijk door de beveiliging waren, kwamen we precies op tijd aan bij de gate. De mannen waren net uitgestapt. Het weerzien was emotioneel en hun verhalen waren indrukwekkend. Wij zijn met hen en de afhalers naar kantoor gegaan en hebben daar nog koffie gedronken. Wina heeft bij de aankomsthal gelukkig de dochter van de man van wie we de familie niet hebben kunnen traceren opgevangen en ook naar het kantoor gebracht. Het was een enerverende en indrukwekkende begeleiding, die ik niet licht zal vergeten, omdat er veel onverwerkte emoties los kwamen bij zowel de mannen als hun familieleden.” Ton de Kleijn verzamelde ook dit jaar een bloemlezing uit het logboek van de vrijwilligers: Januari - Een Palestijnse man vanuit Bethlehem komt even langs, en stelt vragen over het Stiltecentrum. Hij bleek de directeur van een Palestijns Conflict Transformation Centre. Goed gesprek over de situatie aldaar.
14
- Twee diensten tegelijk! Een oecumenische dienst met Wina in het Stiltecentrum en een joodse viering van 10 mannen in vol ornaat in onze kantoorruimte! Februari - Direct bij binnenkomst vraagt een mevrouw of ze met me kan praten. Ze blijkt op de terugweg naar de V.S., vanuit Kenia te zijn, waar haar zuster op eerste Kerstdag aan een hartaanval is overleden op 48-jarige leeftijd. Zij en haar vader zijn arts en ze blijft zich afvragen of ze dat niet had kunnen voorkomen. Ik hoop haar wat troost te hebben gegeven. - Kwam een Indiër binnen die bezig was met de Nederlandse geschiedenis. Voornamelijk over onze “liberale” levensinstelling. Hij had gehoord dat moslims er (officieel) op gewezen werden dat ze “blote” mensen op straat konden tegenkomen en dat dat oké was. ‘Niet op letten dus.’ Maart - Eerste Paasdag. Na de viering op de koffie: een jonge Amerikaan, die de Himalaya ging beklimmen, Johan, die voor het eerst ging vliegen (14 uur naar Manilla) om zijn lief te bezoeken. Een mooie Nigeriaan, die ook zijn verhaal deed. Een Ghanese baptist die niet voor het eerst kwam. Een Chinese jongen die naar Shanghai ging op familiebezoek. - Nederlands echtpaar wilde persé kaars aansteken, desnoods een waxinelichtje (mevrouw had dit in haar tas). Helaas, mag niet; ze gingen niet blij weg. April - Een joodse meneer, die het hier heel prettig vond. Ook dat alle religies hier samen tegelijkertijd kunnen bidden. Hij vond het bijna een heilige plaats. - Een glaskunstenares uit Washington maakt foto’s van het Stiltecentrum. Ze is laaiend enthousiast over de ruimte en de glazen panelen. Mei - Het ziet er vredig uit: twee joden in vol ornaat biddend, één mediterende man, twee op hun knieën zittende mensen met gevouwen handen en een moslimman die leest in de Koran. - Een geheel in zwarte boerka gehulde dame legt me uit hoe de gebedskleedjes gebruikt horen te worden (hoofdeinde, voeteneinde) zodat je kan voorkomen dat je zweetvoeten ruikt als je buigt.
Mijn stellige indruk is dat de meeste moslims dat niet weten… Juni - Vertederend te zien hoe een hindoestaanse dame toenadering zoekt en krijgt bij een moslima. Spreken geïnteresseerd langdurig met elkaar en komen vervolgens nog even voor een kort gesprek over uitleg van het Stiltecentrum. Super! De essentie van onze aanwezigheid op Schiphol. - Jonge vader met klein zoontje; vader doet de schoenen uit en wil ’t zoontje, geschoeid en wel, meenemen naar binnen. Maar het jochie vertikt het; hij wil ook groot zijn en na enige tijd gaat pa door de knieën voor zijn zoon: schoenen uit en mee – maar dan moet je ook mee bidden! Juli - Ik leg mijn pen neer en er komt een Chinese mevrouw uit Singapore binnen, die me in een nut shell uitlegt dat ze teruggaat omdat haar (Belgische) man haar heeft gedumpt. Goed dat ik er nog was! - Lang gesprek gehad met Nederlander die naar Shanghai vliegt om ‘garantie te gaan geven’ op een machine die zijn bedrijf daar heeft verkocht. Hij kan niet mee: overbooked, en wacht nu op volgende mogelijkheid. Avontuur noemt hij dat! - Aan het eind van de ochtend kwamen er zeven priesters voor een kerkdienst. Zij kwamen allen uit Rio (Wereld Jongerendagen) en nu voor viering hier. Heel bijzonder. En de volgende groep: één bisschop, één TV-priester, twee andere priesters en zo’n 30 jongelui. Ze zijn in Rio hun stem niet kwijt geraakt en zingen er lekker op los! Augustus - Er zit al de hele middag (vanaf een uur of twee) een Japanner doodstil in lotushouding te mediteren, hij is even weggeweest en later weer teruggekomen. - Slechts één vraag: “Moet je hier mediteren en bidden of mag je ook gewoon wat lezen?” En dat terwijl de ruimte helemaal leeg was!
Oktober - Lang gesprek met Canadese vrouw, op weg naar Londen, naar haar 29-jarige ontspoorde zoon (alcoholprobleem). Ze gaat hem materieel en moreel ondersteunen. - Een man bracht wat gebedsstenen. Hij doet dat vaker en verbaast zich dat ze steeds weer verdwijnen. “Als ze maar gebruikt worden, nadat ze zijn meegenomen.” - Er was een joodse jongeman die na het gebed een paar moslims bedankte: omdat zij naar de ‘goede’ richting aan het bidden waren, wist hij ook weer waar Jeruzalem lag. Het was een mooi gebaar, dat ook door de moslims werd gewaardeerd. November - ’s Middags een – waarschijnlijk Engelse - passagier, kwam even binnen melden dat hij meer dan 20 keer het Stiltecentrum heeft bezocht, en dat het zeer kalmerend is! - Een boeddhistische vrouwelijk monnik overhandigde een boek voor het Stiltecentrum, omdat ze meende dat er geen boeken van het boeddhisme aanwezig zijn. Zijn er wel! - Een Franse dame zoekt een Bijbel om mee te nemen, liefst in het Spaans. Laat die er nu net nog bijstaan! Ze is erg blij en neemt hem mee naar Montreal. December - Een groepje Israëliërs, onder wie de eigenaar van het Jerusalem Hostel in Jeruzalem. Geïnspireerd door ons Stiltecentrum wil hij voor zijn gasten ook zoiets in het klein maken. - Een komen en gaan van rondleiders en rondgeleiden. ’ t Was weer zo’n dag. Een enkeling wilde - “nu ik hier toch ben” - weten wat nou eigenlijk het verschil was tussen alle kerken. Mijn antwoord: “Heeft u even? Dan kan ik het uitleggen. Zo niet, dan moet u het maar doen met onze aanpak hier: we geven iedereen de gelegenheid om op eigen manier met God, religie enz. om te gaan”. Toen gingen ze maar.
September -- Een Syrische jongeman ging naar Mexico, tijdelijk Syrië ontvluchten. Hij hoopte toch binnen niet al te lange tijd weer naar Damascus te kunnen. Zijn familie had zich verspreid over diverse landen. - Een moslim vroeg zich af waarom christenen niet zo’n belang hechten aan de ‘bidrichting’.
15
Oproepen
Toerusting vrijwilligers We vergaderen als vrijwilligers en team zes keer per jaar. De tweede helft van de vergadering (met uitzondering van de studiedag en van de vergadering na het Kerstontbijt) wordt besteed aan toerusting van de vrijwilligers voor hun werk. Het programma van 2013 zag er als volgt uit: - in februari: twee medewerkers van het Sluisteam van de Koninklijke Marechaussee vertelden over hun werkzaamheden hier op de luchthaven. Zij hebben als zgn. ‘reizigers’ oren en ogen op onvermoede plekken, en sporen al doende paspoortfraude en slachtoffers van mensenhandel op. - in april: Christelle Delorme van Stichting Valk vertelde over hun aanpak van vliegangst. Ook gaf zij waardevolle tips hoe passagiers te helpen die angst ter plekke zodanig te verminderen dat vliegen mogelijk is geworden. - in juni: Nico Sarot over de geschiedenis en het huidige bestaan van de Oud-Katholieke kerk in Nederland en elders. Ook zijn persoonlijke weg in zijn geloven kwam aan de orde. - In augustus verviel het toerustingsmoment vanwege de viering rondom het jubileum van Hans van Leeuwen als frater bij de Broeders van Maastricht: zie bij ‘Vrijwilligers’. Andere vaste jaarlijkse momenten van samenkomen zijn: Nieuwjaarsreceptie Op 10 januari hielden we onze Nieuwjaarsviering. Zoals we gewoon zijn zetten we de toon tijdens een vesper met muzikale medewerking van Nico Schoorl op dwarsfluit en een gelegenheidskoortje o.l.v. Peter Daas. Aansluitend genoten we – met alle bij een luchthaven horende geluiden om ons heen - in de Lounge bij de Holland Boulevard van een mooi en vrolijk concert, verzorgd door Lauretta Bloomer die met Ian Gaukroger quatre-mains muziek van Mozart, Fauré en Brahms speelde op de vleugel.
Onze Nieuwjaarsreceptie werd net als voorgaande jaren gehouden in het VIP-Centre, waar Jaap Wijker een toespraak hield waarin hij naar goed gebruik de bijzondere gebeurtenissen van het afgelopen jaar noemde zoals het afscheid van pastor Joop Albers, van vrijwilliger Ab Mulder en van Astrid Zomervrucht, bestuurslid van OCAAM; vervolgens heette hij pastor Nico Sarot, de opvolger van Joop, welkom, evenals de nieuwe bestuursleden Marc Teerlink en Walter Wassenaar van de OCAAM.
Te allen tijde is één van de drie pastores oproepbaar. In het eerste decennium van 2000 waren er gemiddeld een kleine 100 oproepen per jaar. Vanaf 2010 nam dat aantal toe; in 2013 kregen we 307 oproepen. Gemiddeld namen de oproepen van het afgelopen jaar zo’n kleine vier uur in beslag.
Studiedag De jaarlijkse studiedag is bedoeld voor vrijwilligers en bestuurders. Ook dit jaar bleven we niet op de luchthaven, maar we lieten ons op 10 oktober in het gebouw van de Protestantse Diaconie van Amsterdam Korvershof informeren over het Boeddhisme. Inleidster was mw. Tessa Morice, theologe en inmiddels zelf boeddhiste. Na de lunch brachten we een informatief bezoek aan de boeddhistische tempel aan de Zeedijk met een korte meditatieoefening ter afsluiting. Een interessante, leerzame en ook genoeglijke dag, vonden we allen.
De oproepen kwamen zoals gebruikelijk vooral van het Schiphol Regiecentrum, van de KLM, van de Koninklijke Marechaussee, van de Medische Dienst, van alarmcentrales, van reisorganisaties en -verzekeringen, van informatiebalies, van het mortuarium, van het Leger des Heils, van ambassades en consulaten, van het ministerie van Buitenlandse Zaken, van Schipholmedewerkers, en ook steeds meer van particulieren.
Kerstontbijt Een groepje vrijwilligers heeft op 20 december een uitgebreid ontbijt op feestelijk versierde tafels klaargezet in de bijzaal van Centerpoint, voorafgaand aan de vergadering. Als blijk van waardering voor de inzet gedurende het afgelopen jaar kreeg men een tas met inhoud mee. Uitstapje Uitstapje: dit jaar organiseerden Toos Verkuijl, Anneke Blom en Ton de Kleijn op 9 mei een gezellige dag voor de vrijwilligers en (zo zij wilden, en dan alleen voor het ochtendprogramma) hun partners. We werden rondgeleid door de Beeldentuin achter de Johannes de Doperkerk in Hoofddorp. Na de lunch in de Dakota-bar leidde Airport Manager Johan Blom ons op een bevlogen manier per bus langs bijzondere delen van het platform. Bijzonder interessant, constateerden we na afloop tijdens de borrel.
Oproepen, van wie?
Wat opviel: Opvallend dit jaar was het feit dat in de zomermaanden de opvang in Nederland van thuislozen overvol was – een gevolg van deze tijd van crisis en huisuitzettingen. Een aantal keer leidde dat ertoe dat wij, in samenwerking met de Koninklijke Marechaussee en het Leger des Heils, gezinnen met kinderen niet naar behoren onderdak konden brengen. Zo kon een moeder met twee kinderen nergens terecht, tenzij de kinderen elders (in een pleeggezin) ondergebracht zouden worden. Ze waren vlak daarvoor uitgezet naar Nederland, en hadden ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt, en wilden ze daarom niet gesplitst worden. Na enkele dagen zoeken konden we haar niets anders adviseren dan zich te melden in het politiebureau in haar laatste woonplaats als woningzoekende; het lukte toen wèl om haar onderdak te krijgen. Tegelijkertijd meldde zich een Egyptisch echtpaar met hun vijf dochtertjes; zij hadden de Nederlandse nationaliteit, en hadden vanwege de ongeregeldheden in Egypte van de Nederlandse ambassade het dringende advies gekregen naar Nederland terug te gaan. Ook zij gingen aan het eind van de dag naar hun voormalige woonplaats (die zich eveneens niet meer verantwoordelijk voelde voor haar voormalige inwoners) en meldden zich bij de politie. Na afloop van deze begeleidingen bleek er behoefte tot napraten met elkaar, alleen al om de frustraties en machteloosheid te delen.
Gebruikelijke oproepen Gebruikelijke oproepen waren ook dit jaar: Het opvangen van passagiers en hun afhalers of wegbrengers bij het overlijden van naaste familie of andere aangrijpende gebeurtenissen, bijvoorbeeld: - enkele malen moesten we iemand vertellen dat een geliefde overleden was. We probeerden dit zoveel mogelijk door iemand van de Koninklijke Marechaussee (vertegenwoordiger van de overheid) te laten doen; - opvangen van familie of collega’s na een overlijden aan boord, vaak ook begeleiden naar het mortuarium; - wanneer mensen samen op reis gaan en één overlijdt, dan wil de ander zo snel mogelijk opgevangen worden door geliefden. Wij begeleiden die door de grens naar de gate, opdat men elkaar bij het betreden van Nederland direct in de armen kan sluiten; begeleiding van mensen die terugkwamen na een ernstig ongeluk of opgelopen trauma in het buitenland; - wanneer een stoffelijk overschot naar het land van herkomst gaat, wordt soms door de familie om een reiszegen gevraagd, in het mortuarium of in het toestel; - begeleiden van partners van passagiers in geval van ziekenhuisopname en in geval van overlijden. Het - al of niet in samenwerking met de Medische Dienst, en soms met het Leger des Heils of psychiater Hans Pijp - opvangen van passagiers met psychische problemen, bijvoorbeeld: het is onontkoombaar dat op een luchthaven daklozen onderdak proberen te vinden. Onder hen zijn verwarde mensen die psychiatrische behandeling nodig hebben. Sinds afgelopen zomer is psychiater Hans Pijp als ‘vrijwilliger’ bij het Leger des Heils één morgen per week actief op zoek naar deze mensen om hen bij te staan. Over en weer wijzen we elkaar op mensen of raadplegen we elkaar; ons wordt gevraagd mee te denken wanneer mensen in verwarde toestand worden aangetroffen; - meermalen is ons gevraagd mensen naar de gate te brengen wanneer zij - na een afkickprogramma op weg naar huis of op weg naar een afkickkliniek in het buitenland - verwachten de verleidingen van b.v. alcohol op weg naar de gate moeilijk te kunnen weerstaan;
17
Bijzondere gebeurtenissen dit jaar - de gesloten afdeling van het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp doet met regelmaat een beroep op ons om ontslagen patiënten (die dus ‘fit to fly’ zijn) op hun weg naar huis samen met een psychiatrisch verpleegkundige te begeleiden naar de gate, en zo nodig de crew op de hoogte te brengen; - wij nemen tijd om te luisteren; vaak is dat voldoende om mensen tot rust te laten komen of juist te laten praten. Hulp bieden aan gestrande passagiers. Die hulp kan bestaan uit het leggen van contact met thuis, met andere luchthavenpastoraten of het regelen van een tijdelijk onderdak of vervoer naar huis, bijvoorbeeld: - soms zijn mensen geweigerd door het land van bestemming, beroofd, of durven ze niet verder te reizen; wij kennen vaak de wegen om hen verder te helpen; - er zijn Nederlanders die – vaak na detentie of op de vlucht – terugkomen, en hun hele bestaan weer moeten zien op te bouwen. Hen brengen we in contact met het Leger des Heils; - voor een enkeling regelen we onderdak in een goedkoop hotel, b.v. voor moeders met kinderen, of voor jonge kwetsbare vrouwen die we niet op Plaza willen laten overnachten; - we komen soms in contact met mensen – wellicht slachtoffers van mensenhandel – die in de steek gelaten zijn en zich, vaak na uren, melden. Ons advies om zich te melden als asielzoeker en niet te verdwijnen in de illegaliteit wordt altijd opgevolgd;
- soms moeten mensen eenvoudigweg een ticket of Eurolines-buskaartje (voorgeschoten) krijgen, omdat er geen uitzicht is op zelfstandig voortzetten van de reis. Met name ambassades of consulaten schakelen ons in wanneer landgenoten op weg geholpen moeten worden. Ook vroegen ze ons te helpen bij het opsporen van vermiste landgenoten. Een enkele keer belandden we in een echtelijke ruzie: het pastoraat kan ook helpen bij het vertolken van achterliggende gedachten en wensen en onderliggende gevoelens. Diverse keren is ons gevraagd bijzondere adopties te begeleiden. Doorgaans houden we ons hier niet mee bezig, maar er zijn uitzonderingen, zoals dat jongetje die samen met oma eerst zijn ouders en nieuwe zusje na drie maanden bij de gate mocht verwelkomen alvorens de hele familie zich in de Aankomsthal feestelijk op hen stortte. Soms vond hereniging van passagiers en hun afhalers plaats in ons kantoor of in een andere ruimte op Schiphol. De medewerking van Schipholpersoneel, van beveiliging, douane en marechaussee verliep altijd heel voorspoedig. Sommige oproepen namen meerdere dagen in beslag.
Conferenties In mei bezocht Gerard de conferentie van de Europese tak van de rooms-katholieke Airport Chaplains in Krakov in Polen. Rome heeft aangekondigd dat de frequentie van de bijeenkomsten verschuift van één keer per jaar naar twee keer per drie jaar.
18
Voorbereiding conferentie IACAC 19-24 augustus 2014 Het afgelopen jaar werd voor een deel gekleurd door de voorbereidingen van de IACAC (International Association of Civil Aviation Chaplains)-conferentie in augustus 2014. Met de drie voorzitters van de Stichtingsbesturen vormde Wina een klankbordgroep; later heeft Nico zich daarbij gevoegd. Het Luchtvaartcollege Schiphol heeft van meet af aan enthousiast met ons meegedacht over de mogelijkheid een stagiaire voor ons te werven; we zijn heel blij met de inzet en creatieve manier van denken van Rasha Dierckx, bachelor studente aan de TU Twente. Ook tijdens haar masterstudie aan de VU in Amsterdam kon ze nog twee keer haar aanstelling verlengen: zij zal de hele voorbereidingsperiode meemaken. Ook het Luchtvaartcollege Schiphol zijn we bijzonder veel dank verschuldigd. Ook zijn we gelukkig met de bereidheid tot meedenken van Marianne de Bie van Schiphol Group en Cocky Brouwer, onze accountmanager. We hebben prettig zaken kunnen doen met het iAM-hotel, onderdeel van het Hotel Schiphol A4. Met de directie van Schiphol Group zijn goede afspraken gemaakt, evenals met de KLM en de busmaatschappij Met en Co. We zijn vol goede moed bezig met het zetten van de vele puntjes op de i, zowel wat betreft het inhoudelijke deel van de conferentie als ook de postconference tour.
Verhalenboek Hoe vaak horen we niet wanneer we vertellen over ons werk: “Daar moet je een boek over schrijven!” Welnu, dat zijn we in gang gaan zetten. Enkele jaren geleden waren we al in contact gekomen met Ellen Kok, alias mevrouw Inktvis. Zij heeft inmiddels diegenen die betrokken waren bij een oproep geïnterviewd en aan de hand daarvan drie verhalen geschreven. Deze zijn aan de besturen voorgelegd, waarna begonnen kon worden met het werven van financiering. Er is met name grote support vanuit de SPLS (Stichting Protestants Luchthavenpastoraat Schiphol), die met succes toegang heeft weten te krijgen tot protestantse projectsponsoren. Wij hebben goede hoop in 2015 ons verhalenboek met 14 verhalen ten doop te kunnen houden. Gebedsruimtes bagage Met regelmaat wordt aan ons gevraagd mee te denken over en mee in actie te komen om een geïmproviseerde gebedsruimte voor de medewerkers in de bagagekelder of op een andere plaats op de luchthaven in stand te houden. Naar onze mening stonden deze plaatsen te vaak onder druk, en waren ze teveel afhankelijk van de willekeur van een gebiedsmanager om een dergelijke plaats al of niet te gedogen. Samen met Bagagemedewerker Noureddine Abdelkrim heeft Wina een afspraak gemaakt met de heer Ad Rutten en mevrouw Birgit Otto; in september hadden zij een constructief overleg, en is per direct geregeld dat de gebedsruimtes de status van een vaste facilitaire ruimte kregen. Hulde aan Schiphol Group!
Public Relations In september bezochten Nico en Wina de jaarlijkse IACAC-conferentie in Atlanta, Georgia in de V.S. ‘The Business of Service’, luidde het thema. Inhoudelijk was naar onze mening de conferentie minder verrijkend, daarentegen is ook deze conferentie weer goed geweest voor de broodnodige onderlinge contacten.
Nico maakte de overstap van parochie (en basisschool) naar het LHP; dit ging niet onopgemerkt aan de pers voorbij. Hij werd geïnterviewd door de dagbladen De Gooi- en Eemlander en het Friesch Dagblad. In het magazine De Oud-Katholiek verscheen een artikel over hem en zijn nieuwe baan. Dagblad Trouw kwam op bezoek in het Stiltecentrum in het kader van ‘de tempeltest’ tijdens een viering door Nico.
In het septembernummer van het protestantse blad Woord en Dienst verscheen een artikel ‘Oog en oor’ waarin Gerard vertelde over ons werk. Het blad voor protestants Almere Spirit interviewde Wina voor de zomereditie. Diverse uitnodigingen (o.a. van ‘De Nachtzoen’ van de IKON en het radioprogramma ‘Dit is de zondag’ van de EO) gingen om diverse redenen niet door, en zijn uitgesteld tot nader datum.
19
Enquête 2013 Sinds 2009 houden we elke twee jaar in het Stiltecentrum een klanttevredenheidsonderzoek. Dit jaar zijn er opnieuw 250 mensen ondervraagd: 90% van hen was reiziger, 10% medewerker op Schiphol. De uitkomsten vertoonden weinig afwijkingen, vergeleken met die van de vorige keren: bijna alle mensen zijn dik tevreden over de ruimte en de aanwezige vrijwilligers. Natuurlijk vroegen wij ook wat er verbeterd zou kunnen worden. Een enkele geënquêteerde zou liever voor elke godsdienst een eigen ruimte hebben. Eén katholiek gaf aan dat hij het tabernakel mist. Een ander miste een kaars. Sommige moslims zouden graag willen dat er een wasbak in het centrum is en/of een afscheiding waarachter de vrouwen kunnen bidden. Echter we gaan niet op deze wensen in, want het is een interreligieuze gebedsruimte. We zijn blij dat
Vanuit de Stichtingen alle godsdiensten en levensbeschouwelijke stromingen gebruik maken van onze gezamenlijke ruimte. Deze opzet getuigt van openheid en tolerantie naar alle stromingen en levensbeschouwingen en biedt mensen de gelegenheid elkaar te ontmoeten. Gelukkig delen verreweg de meeste bezoekers deze visie. Een moslima schrijft: “Op allerlei luchthavens bid ik onder trappen en in hoekjes en hier is zo’n fantastische ruimte. Veel dank!” Tenslotte nog drie opmerkingen van bezoekers over het Meditatie Centrum: - “Het is als een eiland van vrede en respect. Hartelijk dank voor deze faciliteit.” - “Ik reis veel via Schiphol en dit is de beste gebedsruimte die ik ooit heb gezien.” - “Werkelijk, ik ben verbaasd zo’n wondermooie plaats te vinden, waar ik vrijelijk mijn geloof kan praktiseren.”
Contacten Ook dit jaar waren en zijn we voortdurend bezig met het uitbreiden van onze contacten en ons netwerk, binnen kerkelijke organisaties en op Schiphol. Nog steeds gaan we voor in (thema-)vieringen in kerken in de omgeving en in het land, ook houden we spreekbeurten. We vragen daarvoor geen cadeaubon, maar liever een donatie voor ons werk. Door het ministerie van Buitenlandse zaken is diverse keren een beroep op ons gedaan; de lijnen met hen zijn kort. Ook de ambassades en consulaten van diverse landen (met name die van de V.S.) weten ons met regelmaat te vinden. De nieuwe vice-consul van American Citizen Services, de heer Grant Phillipp, kwam persoonlijk kennis maken. We kregen uitnodigingen, zoals die van de Ierse Ambassade om St. Patricksday mee te vieren. Ook vraagt het Amerikaanse consulaat ons jaarlijks om Independence Day met hen te vieren, evenals Thanksgiving.
In de zomer maakten we kennis met Hans Pijp, psychiater, die als vrijwilliger verbonden is aan het Leger des Heils. Elke woensdagmorgen loopt hij rond op Plaza om te zien of hij voor met name de ‘vaste bewoners’ (veelal thuislozen) iets kan betekenen door een vertrouwensband op te bouwen en vinger aan de pols te houden, en hen eventueel van medicatie te voorzien. Diverse op de luchthaven werkzame organisaties stuurden uitnodigingen om hun ‘social events’ bij te wonen (b.v. SAOC); indien mogelijk gaven we daaraan gehoor. Met de Geestelijke Verzorgers van de Koninklijke Marechaussee onderhouden we een nauwe band. Door middel van lunchgesprekken blijven we op de hoogte van elkaars reilen en zeilen. Met hen en met enkele collega’s van Justitiepastoraat, werkzaam in het Justitieel Complex Schiphol bezochten we de locatie waar mensen asiel aanvragen.
Vanuit de Stichtingen Vrienden van het Luchthavenpastoraat Schiphol betaalt mee aan het Luchthavenpastoraat, de overige salarisgelden komen van de kerken. In tijden van terugloop van het aantal kerkleden voorzien we dat het wijs is om ook om te zien naar andere bronnen van inkomsten We hebben het afgelopen jaar veel zitten brainstormen onder bezielende leiding van de heer Henk Hoek, bekend met fondsenwerving. We dachten na hoe mensen te benaderen, hoe hoog de bijdrage van een Vriendenlidmaatschap zou moeten zijn en wat hier tegenover te moeten zetten, hoe een bestuur te vormen, en die toch ook te koppelen aan het Samenwerkingsverband van de Stichtingsbesturen. Dit is ‘work in progress’, en de uitkomsten zullen in het Jaarverslag van volgend jaar worden vermeld. Nieuwe overkoepelende stichting Voortkomend uit de ‘Vrienden van het Luchthavenpastoraat’ was de wens om een gezamenlijke stichting op te richten teneinde gezamenlijk een bankrekening te kunnen voeren. Besprekingen zijn gevoerd door de drie voorzitters, contacten zijn gelegd met de notaris, en de oprichting is sinds april 2014 een feit. Samenstelling besturen: Old-Catholic and Anglican Airport Ministry (OCAAM): Veel aandacht is besteed aan communicatie. Met het oog hierop trad Walter Wassenaar toe tot het bestuur. Zo ook Marc Teerlink; hij nam het penningmeesterschap over van Marc Dunnewijk. Kees Borst is bezig met de vernieuwing van de websites.
Stichting (RKLHP):
Rooms-Katholiek
Luchthavenpastoraat
Mgr. Martin de Groot nam in september afscheid van het RKLHP als adviserend lid namens het bisdom Haarlem-Amsterdam. 37 jaar lang, vanaf de oprichting van het Luchthavenpastoraat in 1975 op initiatief van Mgr. Zwartkruis van Haarlem en PresidentDirecteur Orlandini van de KLM, is Mgr. De Groot hierbij betrokken geweest. Jhr. Steven van Weede, adviserend lid namens het bisdom Haarlem-Amsterdam is hem vanaf november opgevolgd. Stichting Protestants Luchthavenpastoraat Schiphol (SPLS): De samenstelling van het bestuur is niet veranderd. De SPLS is druk geweest met het werven van fondsen, met name voor het verhalenboek. Ook is – met succes – contact gezocht met de Remonstrantse Broederschap. Inzet is een vorm van samenwerking, zowel in de vorm van een afvaardiging in het bestuur van de SPLS als ook een financiële. In 2014 zal dit geformaliseerd worden. Team Het team is door het behalen van de pensioengerechtigde leeftijd van Joop Albers ingrijpend gewijzigd: Joop Albers is met ingang van januari 2013 opgevolgd door Nico Sarot, tot eind 2012 werkzaam als pastoor in Culemborg en docent op een basisschool in Hilversum. Voorzittersoverleg De drie besturen werkten ook in het afgelopen jaar nauw samen in het overkoepelende Voorzittersoverleg: de voorzitters, een eerste en tweede secretaris, een eerste en tweede penningmeester en de teamleden vergaderden zoals gewoonlijk vier keer per jaar over de lopende zaken.
We bezochten twee bijeenkomsten georganiseerd door Stichting Impact van het ministerie van Binnenlandse zaken over psychosociale hulp na rampen.
20
21
Personalia
Bestuursleden van de Stichting Rooms-Katholiek Luchthavenpastoraat (RKLHP):
Vrijwilligers: Anneke de Blieck Anneke Blom-Baars Dethmer Boels Deirdre Burk Peter Daas Eva Dalmulder Annemarie Fakkeldij Fransje Hoogendoorn-van Schaik Christa Hündchen Ton de Kleijn Kate Knowles Harriët Kroon (vanaf december) Elly van Kuijk-Spaans (vanaf december) Johan van der Laan (tot juni) Magdi Labib Hans van Leeuwen (tot december) Gerrit Medema Klaar Meekhof (tot juni) Victor de Mos (vanaf december) Hans van de Pieterman Petra Ringenaldus-Burgerhout Nico Schoorl Herbert Siebbeles Jan van ’t Slot Tineke te Velde Toos Verkuijl-de Nie John Visser Ati de Zeeuw-Kroesbergen Jans de Zeeuw-van Rees
Hans Bartelds, voorzitter Sandra Kluyskens, secretaris Lano Jansen, penningmeester Mieke Blankers-Kasbergen Mgr. Martin de Groot, adviserend lid namens het bisdom Haarlem-Amsterdam (tot november) Jhr. Steven van Weede, adviserend lid namens het bisdom Haarlem-Amsterdam (vanaf november) Bestuursleden van de Old-Catholic and Anglican Airport Ministry (OCAAM): Corinne de Klerk, voorzitter Jaap Wijker, vice-voorzitter Alex Blok, secretaris Marc Dunnewijk, penningmeester (tot juni 2013 ) Kees Borst, website Marc Teerlink, penningmeester (vanaf juni 2013) Walter Wassenaar Bestuursleden van de Stichting Protestants Luchthavenpastoraat Schiphol (SPLS): Flip Poort, voorzitter Jan Blankert, secretaris Han Warning, penningmeester Marja van Gaalen-van Veen, vertegenwoordigt het SPLS in de PKN-classis Hoofddorp Aranka Goijert, vertegenwoordigt het SPLS in de PKN-classis Amsterdam
Teamleden:
Deelnemers aan het Voorzittersoverleg:
Ds. Wina Hordijk-van der Zwaag, Protestantse Kerk in Nederland Pastoor Nico Sarot, Oud-Katholieke en Anglicaanse Kerk Pater Gerard Timmermans SMA, Rooms-katholieke Kerk
Flip Poort, voorzitter Hans Bartelds Corinne de Klerk Jan Blankert, eerste secretaris (vanaf september) Sandra Kluyskens, tweede secretaris Lano Jansen, eerste penningmeester Han Warning, tweede penningmeester Kees Borst (vanaf november)
22
Overzicht financiële gegevens van ons Samenwerkingsverband over 2013
De pastorale activiteiten op de luchthaven vallen onder de verantwoordelijkheid van de drie pastores, die verbonden zijn aan afzonderlijke stichtingen. Vanuit deze stichtingen worden de personele lasten betaald. Naast werving van gelden en bijdragen vanuit de kerkelijke achterbannen van de kerkgenootschappen en fondsen ontving iedere stichting in 2013 € 33.667 van Schiphol Group. In 2012 was dat € 33.333. Alle opbrengsten en kosten die verband houden met de directe werkzaamheden van het pastoraat op Schiphol worden vanuit het Samenwerkingsverband beheerd. Ter dekking van deze uitgaven ontvingen wij in 2013 evenals in 2012 een bijdrage van Schiphol van € 23.000. Ook ontvangen wij voor parkeerkosten een bedrag van € 7.800. Daarnaast neemt Schiphol alle huisvestingskosten van het Stiltecentrum en de kantoorruimten voor haar rekening. Onze huidige overeenkomst met Schiphol heeft een duur van 5 jaar en loopt tot en met 31 december 2015. Hiermee is voor een groot deel de continuïteit van onze werkzaamheden voor de komende jaren gegarandeerd. Om deze continuïteit nog verder te versterken streeft het Samenwerkingsverband er naar om met eventuele positieve resultaten over een jaar een reserve op te bouwen ter grootte van één jaarbijdrage van Schiphol. Deze ‘reserve personeelslasten pastores’ dient er voor om extra lasten die niet door de afzonderlijke stichtingen gedragen kunnen worden, zoals vervanging bij langdurige ziekte, te kunnen betalen. Het Samenwerkingsverband, dat functioneert op basis van een samenwerkingsovereenkomst, doet hierbij verslag van haar financiële beheer over het afgelopen jaar.
23
Resultaten 2013 Naast de bijdragen vanuit Schiphol Group ontvingen wij in 2013 aan collectes en giften een bedrag van € 7.250 (in 2012 € 8.045). Omdat wij dit jaar niet werden geconfronteerd met extra uitgaven kon dit bedrag geheel aan de ‘reserve personeelslasten pastores’ worden toegevoegd. Deze reserve bedraagt nu € 71.062. Zoals hiervoor aangegeven streven wij naar een bedrag van € 101.000. In 2013 is € 20.156 uitgegeven aan directe kosten voor onze werkzaamheden op Schiphol (in 2012 was dat € 23.396). Wij ontvingen hiervoor een bijdrage van € 23.000. Voor parkeerkosten ontvingen en declareerden wij over 2013 € 7.800. Bij elkaar hielden wij dit jaar dus € 2.865 over op de bijdrage van Schiphol. Daarnaast ontvingen wij aan renteopbrengsten een bedrag van € 1.516. In 2013 hebben wij voor het in 2014 door ons te organiseren internationale congres van luchthavenpastors in Amsterdam een bijdrage van € 5.000 toegezegd. Dat bedrag hebben wij reeds ten laste van dit boekjaar genomen. Het overschot, de renteopbrengsten en dit te betalen bedrag zijn per saldo aan de algemene reserve onttrokken. Deze bedraagt nu €14.979. De hulp van een pastor bestaat soms ook uit het geven van een noodzakelijke financiële bijdrage. Kleine vergoedingen in schrijnende gevallen aan vertrekkende migranten of het voor hen betalen van eventuele openstaande boetes. Hierdoor worden belemmeringen voor de terugkeer van de migrant opgeheven. Regelmatig ontvangen wij specifiek voor dit doel bijdragen, zoals in 2010 € 8.000 van het Diaconale Fonds van Kerk in Actie in opdracht van de plaatselijke protestantse gemeenten in Nederland. Deze bijdragen worden in de “reserve hulpverlening” gestort en de kosten worden ten laste van deze reserve gebracht. Dit jaar is een bedrag van € 7.162 (in 2012 € 5.047) voor deze begeleidingen uitgegeven. Er zijn dit jaar geen nieuwe bijdragen ontvangen. De reserve hulpverlening is hierdoor afgenomen van € 12.876 naar € 5.714 eind 2013. Onze resultatenrekening is dus geen échte resultatenrekening; het is meer een overzicht van geldstromen over een jaar. Als er overschotten zijn dan worden die aan een reserve toegevoegd en komen wij in een jaar tekort, dan hebben wij gelukkig die buffers. Onderstaand geven wij u een overzicht van onze resultaten in 2013 en 2012 alsmede onze laatste verwachtingen voor 2014.
Onze financiële cijfers Onze ontvangsten en uitgaven over 2011 en 2012 in euro’s: Begroting * Ontvangsten:
2013
2012
2014
Bijdrage Schiphol: .
In personele lasten
.
In materiële kosten
101.000
100.000
23.000
Bijdrage Schiphol in parkeerkosten Collectes en giften Stiltecentrum Rente en overige baten
23.000
7.800
7.800
7.250
8.045
101.000
23.000 7.800
4.700
1.516 140.566
1.498 2.500 140.343 139.000
101.000
100.000
Uitgaven: Bijdrage personele lasten stichtingen
101.000
Materiële lasten: .
Kosten vrijwilligers
.
Operationele kosten pastores
.
Representatie en publiciteit
.
Stiltecentrum
9.261
8.881
6.460
7.006
8.500 7.000
1.684
3.514
3.200
865
1.593
1.000
.
Organisatie en administratie
1.886
2.402
4.000
.
Kosten begeleidingen
7.162
5.047
6.500
Bijdrage congres 2014
.
Parkeerkosten
7.779
6.935
5.000
7.800
141.097
Saldo
135.378 139.000
- 531
4.965
0
Als volgt te verdelen over de reserves: Algemene reserve
- 619
Reserve hulpverlening Reserve personeelslasten pastores Saldo
24
1.966
- 7.162
- 5.047
7.250 ______ - 531
8.045 ______ 4.965
25
De positie van onze reserves en de liquiditeiten is als volgt: ultimo 2013 ultimo 2012 Rekening Courant pastoraat
Bank Kas Totaal aan liquiditeiten
3.659
3.338
92.548
88.309
548 96.755 =======
639 92.286 =======
Ten behoeve van de volgende reserves en te betalen posten: Algemene reserve Reserve hulpverlening
14.979
15.598
5.714
12.876
Reserve personeelslasten pastores
71.062
Crediteuren
5.000
De penningmeesters, Lano Jansen Han Warning
63.812
________ 96.755 =======
_________ 92.286 =======
