Kerkinformatie. Luchthavenpastoraat Schiphol. Wijsheid in kleur Vertrek algemeen directeur

Kerkinformatie Nummer 122

Januari 2005

Luchthavenpastoraat Schiphol Wijsheid in kleur Vertrek algemeen directeur

Inhoud

Colofon

Nummer 122 Januari 2005 Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland.

Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht,

3

Campagne Campagne Kerkinactie Veertigdagentijd

4

Synode Berichten Kleine Synode

6

Synode Berichten Generale Synode

7

Kroniek Het jaar 2004

8

Midden Oosten Zorg en hoop. Impressies van de delegatiereis

Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, fax (030) 880 13 00.

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs Q 16,00 per jaar; buitenland Q 22,50. Vanaf 35 ex.: Q 13,75 per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementenadministratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected].

10

Predikanten Werkgemeenschappen van predikanten

12

Categoriaal pastoraat Luchthavenpastoraat groeit mee met Schiphol

14

Kunst Wijsheid in kleur

15

Berichten

16

Berichten

17

Register 2004

Advertenties:

21

Berichten

[email protected]; tel. (030) 880 17 07.

22

Dienstenorganisatie Interview met de algemeen directeur

Redactie

24

Berichten

25

Sint Piter-traditie Het Grouster Sint Piter-feest

26

Berichten

Total Identity, Amsterdam

27

Bijbelteksten

Opmaak

28

Predikantswisselingen & berichten

29

Advertenties

Dit blad is voor visueel gehandicapten in aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo. telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 12 / 14 13. Fax (030) 880 14 45. E-mail: [email protected]

Ronald Bolwijn, Mieke Brak, Ad van Oost, Frans Rozemond, Corinth van Schaik (hoofdredactie), Nelleke Slootweg (eindredactie).

Basisvormgeving

Johan van der Wal

Druk Hoonte Bosch & Keuning, Utrecht.

Bij de voorplaat:

Kerkinformatie op internet

Stiltecentrum gevestigd op de airsite van Schiphol. Zie artikel over luchthavenpastoraat op

www.pkn.nl

pagina 12 en 13. Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits

(Foto: PKN/Freek Visser)

met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg. ISSN 1380-460X

2

Kerkinformatie

Januari 2005

CAMPAGNE KERKINACTIE

Jaap ’t Gilde

Gelooft u ook dat ieder mens telt? Campagne Kerkinactie Veertigdagentijd

In november 2004 brachten drie medewerkers van Indiase partnerorganisaties van Kerkinactie een bezoek aan Nederland. Jamuna van Gramy, Frank Viswanath van Cards en Kasturi van de Kerk van Zuid-India. Ze trotseerden regenachtig weer en drukke Nederlandse wegen op weg naar regionale campagnebijeenkomsten van Hoek tot Drachten en van Amstelveen tot Hardenberg.

In hun presentaties gaven ze klip en klaar aan dat in India grote groepen worden uitgesloten van ontwikkeling en dat de kloof tussen arm en rijk als gevolg van economische globalisering toeneemt. Kerken en kerkelijke organisaties geloven - weten zeker - dat ieder mens telt. Wij leven onder de belofte van Jezus Christus dat Hij gekomen is om “leven in volheid” te geven. Dat is een spirituele én materiële belofte. Kerken nemen afstand van alle economische, politieke en militaire systemen die zich tegen Gods bedoelingen verzetten en grote groepen mensen uitsluiten. Of zoals Jan-Gerd Heetderks, preses van de generale synode, in een speciale uitgave van het blad Vandaar bij de campagne het zegt: ‘Wij zijn het ons geloof verplicht.’

In de campagne werkt Kerkinactie samen met ICCO. Beide steunen initiatieven die werken aan verbetering van de positie van kwetsbare groepen mensen. Een partnerorganisatie van Kerkinactie is Cards. Zij biedt o.a. onderwijs en werkgelegenheid aan kastelozen. ICCO werkt samen met Dastkar Andrha. Deze organisatie koopt katoenen stoffen van coöperaties in en garandeert de wevers een constante afname. India is een land met gigantische problemen, maar er zijn altijd weer mensen of organisaties die aan alternatieven werken. Dat is bemoedigend.

Centraal thema

Voorbeeldlanden India en Nederland zijn de voorbeeldlanden in de campagne die aandacht vraagt voor de economische en sociale uitsluiting van mensen. We leven in een snel veranderende wereld en veel besluiten worden alleen op economische gronden gemaakt. Grote groepen mensen haken daarbij af. Ze moeten keuzes maken, terwijl er voor hen vaak weinig te kiezen valt. Wist u bijvoorbeeld dat het jaarlijkse inkomen van 1% van de rijkste mensen in de wereld net zo hoog is als dat van 57% van de armsten?

gelen en inkoopprijzen die vooral bepaald worden door de grote supermarkten en de wereldhandel zijn velen niet in staat om een fatsoenlijk inkomen te verwerven. Het ene na het andere boerenbedrijf moet zijn stallen of schuren sluiten. Dit leidt tot grote onzekerheid en psychische belasting van de gezinnen.

India

Campagne

India is een groot land met een snel groeiende economie. Veel mensen profiteren daarvan, maar dalits (onaanraakbaren), inheemse bevolkingsgroepen, kleine boeren en ondernemers blijven straatarm. Kleine (kastelozen) boeren moeten wijken voor de bouw van moderne kantoren en de aanleg van vliegvelden. Werk wordt overgenomen door moderne landbouwmachines. En landloze werkzoekenden komen terecht in de sloppenwijken van de grote steden.

De campagne ‘Gelooft u ook dat ieder mens telt?’stelt de negatieve effecten van economische globalisering aan de kaak. Globalisering wordt niet afgewezen, maar de ontwikkelingen die ertoe leiden dat steeds meer mensen moeten vechten om te overleven zijn niet in overeenstemming met onze overtuiging dat ieder mens telt. De campagne roept plaatselijke kerken op bij te dragen aan een bezinging op de kwaliteit van leven. Het onrecht in de wereld kunnen we niet op onze schouders dragen. Wel kunnen we een levenshouding volgen die wijst in de richting van het Koninkrijk van God. Daarbij passen woorden als goed rentmeesterschap, naastenliefde, gerechtigheid, duurzaamheid en solidariteit.

Nederland Uitsluiting als gevolg van economische globalisering komt ook in Nederland voor. Denk bijvoorbeeld aan de positie van de Nederlandse boeren. Door tal van maatre-

3

‘Gelooft u ook dat ieder mens telt’ sluit naadloos aan bij het centrale thema van de assemblee van de Wereldbond van hervormd/gereformeerde kerken (WARC) die in augustus 2004 plaatsvond. Kerken uit het Zuiden brachten daar de onaanvaardbare tweedeling van de wereld in onvoorstelbare rijkdom en onvoorstelbare armoede, in macht en onmacht op de agenda. Het gesprek over de verklaring van Accra zal de komende jaren in de kerken moeten worden gevoerd. De Kerkinactie campagne geeft daartoe al een aanzet. Naast de Veertigdagentijd organiseren Kerkinactie en ICCO als onderdeel van een internationaal breed oecumenisch initiatief een ‘Week van de Rechtvaardige Handel’ die op 16 april in Den Haag zijn finale krijgt.

Jaap ’t Gilde is senior medewerker Communicatie en Fondsenwerving, speciaal belast met campagnes van Kerkinactie.

Er is veel materiaal voor de plaatselijke kerken over de campagne verschenen. Daarmee kunt u het onderwerp en de projecten onder de aandacht van de hele gemeente brengen. U kunt het beste een campagnepakket bestellen bij de brochureverkoop van de Protestantse Kerk, tel. (030) 880 17 24. Ook kunt u de speciale website bezoeken: www.kerkinactie.nl/campagne2005.

Kerkinformatie

Januari 2005

SYNODE

Ronald Bolwijn

Berichten Kleine Synode 26 november 2004

Kleine Synode geeft groen licht voor ontwikkeling nieuw systeem ledenregistratie

Kantoor SMRA Delft

De Kleine Synode heeft tijdens haar vergadering van 26 november ingestemd met het ontwikkelen van een nieuw systeem voor de ledenregistratie binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Het nieuwe systeem zal naar verwachting vanaf 2005 ingevoerd worden en vanaf 2007 voor alle gemeenten operationeel zijn. De investeringskosten worden voorgefinancierd uit de middelen van de kerk. Het nieuwe systeem zal naar verwachting voor de gemeenten niet meer gaan kosten dan de huidige ledenregistratie die de SMRA nu verzorgt. Dat de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland een aanpassing van de ledenregistratie zou betekenen, was al langere tijd duidelijk. Overleg tussen de SMRA (die de ledenregistratie faciliteert), het moderamen van de synode en het bestuur van de Protestantse Dienstenorganisatie heeft de

afgelopen jaren tot de conclusie geleid dat aanpassing van de huidige systemen zeer kostbaar zou zijn en dat het ontwikkelen van een nieuw systeem de voorkeur heeft. Daarvoor is een Stuurgroep ingericht, die het afgelopen jaar een inventarisatie heeft gemaakt van de mogelijkheden en inmiddels een uitgebreid plan klaar heeft liggen. De grootste verandering ten opzichte van de huidige systemen zal zijn dat het programma niet langer op lokale pc’s geïnstalleerd hoeft te worden maar via internet te benaderen is. (Zie Kerkinformatie nr. 120, blz. 18, voor meer informatie.) Deze opzet lag nu voor aan de leden van de Kleine Synode, met de vraag om daar mee akkoord te gaan en financiële middelen ter beschikking te stellen om de plannen uit te kunnen voeren. De Kleine Synode had grote waardering voor de snelle voortgang van het project. Wel drongen verschillende synodeleden er op aan het nieuwe systeem zeer goed te beveiligen en ook de bevoegdheden goed

De Kleine Synode is een delegatie van ongeveer dertig leden uit de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland. De Kleine Synode behandelt met name synodezaken van personele, organisatorische en financiële aard.

4

te regelen; daarom ook legde de synode vast dat het systeem uitsluitend gebruikt mag worden voor in de kerkorde omschreven doeleinden. Het betekent bijvoorbeeld dat gebruik van de registers van gemeenten alleen mogelijk is met toestemming van de (algemene) kerkenraad ter plaatse. De heer J. Moelker, voorzitter van de Stuurgroep die de ontwikkeling van het nieuwe systeem begeleidt, gaf aan dat er talloze beveilingstechnieken beschikbaar zijn en dat het uiteindelijk aan de synode is om daar een keus in te maken. Het nieuwe systeem zal in 2005 verder ontwikkeld en getest worden. Daarbij zullen met name ook toekomstige gebruikers van het systeem betrokken worden. Want volgens de heer Moelker ‘kunnen uiteindelijk zij het beste bepalen aan welke gebruikseisen het systeem moet voldoen’. Vanaf 2005 zullen dan gelijdelijk aan alle plaatselijke gemeenten op het nieuwe systeem aangesloten kunnen worden. De Kleine Synode drong er tenslotte op aan om de vinger aan de pols te houden waar het gaat om de voortgang en kosten van de ontwikkeling van het nieuwe systeem. In de eerste helft van 2005 komt een voortgangsrapportage daarom terug op de agenda van de Kleine Synode.

Kerkinformatie

Kleine Synode kiest voor vereenvoudiging quotumsysteem De berekening van de quota wordt sterk vereenvoudigd. Daartoe heeft de Kleine Synode op 26 november besloten tijdens haar vergadering in Utrecht. Plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland wordt gevraagd jaarlijks een financiële bijdrage te leveren voor het bovenplaatselijke kerkenwerk. Dit gebeurt in de vorm van het diaconaal en kerkrentmeester-

Kleine Synode stelt voor 2005 quota en bijdrage Solidariteitskas vast De percentages voor het diaconaal en kerkrentmeesterlijk quotum zullen voor het jaar 2005 gelijk zijn aan die van 2004. Ook de bijdrage voor de Solidariteitskas verandert niet. Hiertoe heeft de Kleine Synode op 26 november besloten.

Landelijke Protestantse Kerk heeft sluitende begroting voor 2005

SYNODE

Januari 2005

lijk quotum. De berekening van de quota is deels gebaseerd op de eigen inkomsten van gemeenten. Daar horen ook de opbrengsten uit verhuur en buffet/keuken-exploitatie bij. Voor 2004 was bepaald dat kerkrentmeesters daarvoor precies hun inkomsten en uitgaven moesten bijhouden. Tijdens de vergadering van de Kleine Synode gaf dhr. P. Leendertse, lid van het Bestuur van de Protestantse Dienstenorganisatie, aan dat dit plaatselijk tot irritatie heeft geleid. En omdat bovendien veel opgaveformulieren op dit punt onvolledig werden ingevuld, was de verwerking van deze formulieren zeer arbeidsintensief. Om aan deze ongelukkige situatie een einde te maken, besloot de Synode vanaf 1 januari

2005 een nieuwe methode te laten gelden: kerkrentmeesters hoeven alleen de bruto inkomsten uit verhuur en baropbrengst vast te stellen. Over de helft daarvan draagt de gemeente dan quotum af. De heer Leendertse rekende de Synode voor dat deze wijziging alle gemeenten samen in totaal zo’n 200.000 euro zal schelen. Leendertse gaf aan dat het bestuur dit verschil te klein vond om daarvoor de quota te verhogen. De Synode stemde daarmee in. De Kleine Synode wijzigde de quotumsystematiek ook nog op een ander punt. Op voorstel van het bestuur stemde de synode er mee in dat opbrengsten uit kerkbladen niet langer meetellen voor het quotum.

De heffingsgrondslagen voor het jaar 2005 zijn als volgt: – kerkrentmeesterlijk quotum: 4,6% over de daarvoor vastgestelde inkomsten van de gemeente – diaconaal quotum: 5,7% over de daarvoor vastgestelde inkomsten van de gemeente, plus 1,85 per belijdend lid. – Solidariteitskas: 5 euro per belijdend lid.

Uit de opbrengsten van het diaconaal en kerkrentmeesterlijk quotum wordt de dienstverlening betaald waar de Protestantse Dienstenorganisatie zorg voor draagt. Ook de kosten van de classes, de synode en oecumenisch werk worden uit deze quota betaald. De Solidariteitskas is een landelijk fonds voor werk met een solidariteitskarakter (bijvoorbeeld het dovenpastoraat) en steunverlening aan gemeenten.

De kerkenraden ontvangen hierover nog nader bericht.

De Kleine Synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft op 26 november ingestemd met de begroting voor het bovenplaatselijk werk in het jaar 2005. Het bestuur van de Dienstenorganisatie presenteerde een sluitende begroting, wat mede mogelijk is door een beperking van het invullen van vacatures. Ongeveer 18 vacatures zullen in 2005 niet worden ingevuld. De vastgestelde

bezuinigingen op de personeelsformatie zijn ingegeven door de al eerder afgesproken jaarlijkse daling van de quotumdruk. Verder is in de begroting ook rekening gehouden met een inkomstenverlies van 2% aan verplichte bijdragen als gevolg van de kerkvereniging (leden die overgaan naar een ander kerkverband). In een toelichting maakte bestuursvoorzitter F. van Tuyll de synode duidelijk dat er geen enkele rek in de begroting zit. Hij benadrukte de plicht om in 2005 sterk op de kosten te sturen. In antwoord op vragen uit de Synode gaf Van Tuyll verder aan dat in april 2005 een meerjarenbegroting volgt, waarin ook op de wat langer termijn rekening wordt gehouden

met dalende inkomsten. In april bespreekt de Generale Synode het beleidsplan 2005 – 2008 van de Protestantse Dienstenorganisatie. Algemeen directeur van de Dienstenorganisatie, W. van Santen, gaf als toelichting op de beperkte invulling van vacatures dat dit met name gevolgen zal hebben voor het Protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht. “De dienstverlening in de regio’s moet zoveel mogelijk op peil blijven”, aldus Van Santen. Verder benadrukte hij het streven de kosten van overhead en leiding zo beperkt mogelijk te houden. “Ondersteuning van het directe kerkenwerk blijft centraal staan.”

Kleine Synode stemt in met Voorzieningen Commissie van Overgang

De Kleine Synode heeft ingestemd met een aantal voorzieningen van de Commissie van Overgang bij de Generale regeling Predikantstraktementen. De overgangsmaatregelen betreffen onder meer de rechten op

wachtgeld. De voorzieningen zijn – net als eerder getroffen voorzieningen – beschikbaar op de website www.pkn.nl onder het trefwoord Synode.

Beëindiging ambtsbediening

Het betreft predikanten van gereformeerde kerken die vóór 1 mei hadden aangegeven niet mee te gaan in de Protestantse Kerk in Nederland. De predikanten is vervolgens per brief gevraagd of dit voor hen ook betekent dat zij hun ambtsbediening buiten de Protestantse Kerk in Nederland willen voortzetten. Uit de gevoerde correspondentie heeft de Kleine Synode opgemaakt dat dit voor de

volgende drie predikanten inderdaad het geval is: ds. K.J. Bijleveld te Garderen, ds. T.E. Heslinga te Harkema en mw. ds. J.J. Doumavan der Molen te Frieschepalen.

De Kleine Synode heeft op 26 november 2004 van drie predikanten geconstateerd dat hun ambtsbediening in de Protestantse Kerk in Nederland per 1 mei 2004 is geëindigd.

5

Ronald Bolwijn is voorlichter van de Protestantse Kerk in Nederland en lid van de redactie van Kerkinformatie.

Kerkinformatie

Januari 2005

SYNODE

Ronald Bolwijn

Jeugdwerkorganisaties: kies radicaal voor jongeren Het lukt nog altijd niet om jongeren voldoende bij het kerkelijk leven te betrekken. De Protestantse Kerk in Nederland moet daarom een radicale keuze voor jongeren maken. Dat was het advies van drie jeugdwerkorganisaties aan de Generale Synode, tijdens een presentatie op 18 november 2004.

De positie van jongeren in de kerk komt regelmatig terug op de agenda van de Generale Synode. De laatste decennia is steevast de constatering dat het onvoldoende lukt om jongeren “vast te houden”. Het afgelopen jaar heeft het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland samen met de HGJB (Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond) en Youth for Christ gewerkt aan aanbevelingen om hier verandering in te brengen. Dit visiestuk, met de titel “Aansprekend geloven” stond op 18 november op de agenda van de Generale Synode. Volgens “Aansprekend geloven” hebben ouderen zich jarenlang afgevraagd hoe jongeren betrokken kunnen worden bij hún manier van kerk-zijn. De vraag had echter moeten zijn hoe de kerk weer betrokken kan

de jeugwerkorganisaties nodig om van het jeugdwerk geen eiland te maken. “Goed jeugdwerk heeft betrekking op alle aspechten van gemeente zijn.” Essentieel is daarbij dat jongeren verantwoordelijkheid krijgen om de activiteiten die voor hen relevant zijn zelf in te vullen, aldus de jeugdwerk-organisaties.

Synodeleden spelen het spel mee tijdens gesprek over Jeugdwerk. (Foto: Ronald Bolwijn)

raken op jeugd. Ouderen lieten zich lang te weinig aan jongeren gelegen; nu laten jongeren zich weinig gelegen aan ouderen en gaan hun eigen weg. Om (weer) volop gemeente te zijn met jeugd en jongeren, is het volgens

De synode had grote waardering voor de rapportage. Wel drong de synode er op aan ook de geloofsvragen van de ouders en de geloofsopvoeding nadrukkelijk in de nadere uitwerking van de beleidsvisie te betrekken. De aanbevelingen komen in ieder geval terug in het beleidsplan 2005-2008 voor het bovenplaatselijke kerkenwerk, dat in april 2005 in de Generale Synode aan de orde komt. Het volledige rapport “Aansprekend geloven” is aanwezig op de website www.pkn.nl.

Generale Synode legt Nieuwe Bijbelvertaling voor aan plaatselijke gemeenten De Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland vraagt haar gemeenten de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) in de komende vier jaar te gaan beproeven. De Synode besloot hiertoe tijdens haar vergadering van 19 november. Na deze vier jaar komen de ervaringen met de nieuwe vertaling op de tafel van de synode terecht. De synode besluit dan op basis van deze ervaringen of

Synode-preses ds. Jan-Gerd Heetderks biedt exemplaar Nieuwe Bijbelvertaling aan drie buitenlandse gasten aan. V.l.n.r.: ds. Sevesta (Boheemse broeders, Tsjechië), ds. Keleman (Reformatus-kerk, Roemenië), bisschop Márkus (Reformatus-kerk, Hongarije). (Foto: Ronald Bolwijn)

de NBV officieel ‘kerkbijbel’ zal worden in de Protestantse Kerk. Bij een positief besluit zal de NBV de derde officiële kanselbijbel worden, naast de Statenvertaling en de NBGvertaling van 1951. In een toelichting gaf scriba dr. Bas Plaisier aan dat de Protestantse Kerk geen toevallige toeschouwer is geweest bij de NBV, maar ten diepste betrokken was bij de totstandkoming ervan. ‘Wij hebben met andere kerken het NBG gevraagd om een nieuwe vertaling, en zijn ook betrokken geweest bij het vertaalproces zelf. We hebben supervisoren geleverd om op de vertaling toe te zien. Bovendien heeft de synode ingestemd met de vertaalprincipes die aan de vertaling ten grondslag liggen.’ Tijdens de synodebespreking drongen enkele synodeleden aan op het instellen van een breed samengestelde commissie, die het beproeven gaat begeleiden. Dr. Plaisier raadde de synode af om hiertoe te besluiten. ‘Nu is het moment gekomen dat onze gemeenten zelf hun verantwoordelijk

6

nemen en zich de nieuwe bijbelvertaling eigen maken. Als er één boek is dat iedereen ter hand kan nemen, dan is het de bijbel’, aldus Plaisier. De scriba sprak de hoop uit dat de nieuwe vertaling in alle facetten van het gemeenteleven gebruikt en beleefd gaat worden, zoals de eredienst en de catechese. Uiteindelijk besloot de Synode akkoord te gaan met de procedure die de kerkorde aangeeft. Dit betekent dat de gemeente hun bevindingen kunnen doorgeven aan de classicale vergaderingen, die vervolgens gevraagd worden om voor 1 januari 2009 aan de Generale Synode te rapporteren. Later dat jaar neemt de synode dan een besluit. In januari 2005 kunnen de kerkenraden van de gemeenten binnen de Protestantse Kerk een brief van de Generale Synode verwachten waarin hun het verzoek wordt gedaan de Nieuwe Bijbelvertaling te beproeven. Ronald Bolwijn is voorlichter van de Protestantse Kerk in Nederland en lid van de redactie van Kerkinformatie.

Kerkinformatie

Januari 2005

KRONIEK

Bas Plaisier

Het jaar 2004 Het afgelopen jaar behoort ongetwijfeld tot de jaren die een plek in kerkhistorie zullen krijgen. De vereniging van onze kerken was nationaal en internationaal een zeer belangrijk gebeuren. Het feit dat drie kerken het na jaren eens worden om samen verder te gaan in de Protestantse Kerk in Nederland en daarbij ook twee reformatorische tradities verenigen, is vermeldenswaard.

2004 was ook het jaar van de nieuwe boeken voor de kerk: de Nieuwe Bijbelvertaling en het Dienstboek voor de Protestantse Kerk. Het dienstboek is nu compleet en bergt een schat aan liturgische en meditatieve teksten in zich. Door de oecumenische breedte laat de Protestantse Kerk zich van haar beste zijde zien. We gaan het nieuwe jaar dan ook in met boeken die ons kerkelijk leven in de komende jaren zullen stempelen.

Opheffen van gescheidenheid Er is in 2004 veel veranderd. Wellicht niet zozeer in het geestelijk leven of in het gemeenteleven, maar wel in het “aangezicht” en de “stem” van de kerk. We kunnen het nog nauwelijks bevatten dat onze kerk tot de zeer weinige kerken in de wereld behoort, die de gelovige en moedige stap hebben gedaan om de gescheidenheid op te heffen. Juist als je mensen buiten ons land spreekt, bemerk je hoe bijzonder dit is en met hoeveel verwondering men naar ons kijkt. Ook voor het Nederlandse volk is de vereniging een belangrijk signaal. Kerken kunnen hun interne verdeeldheid te boven komen! Kerken tonen aan een samenleving, die – zeker nu – bepaald wordt door verdeeldheid en felle tegenstellingen, dat oude godsdienstige geschillen te overwinnen zijn en dat er een weg is tot volledige integratie en samengaan. Dat is een niet mis te verstane boodschap. Misschien doen we hiermee een jaar na de beslissing van 12 december 2003 nog te weinig. De lange weg naar de eenheid zit ons nog in de botten en zo ontgaat ons de brede context van een historisch kerkvereniging. Zou het echter niet tijd zijn om vanuit deze weg van verzoening aan te geven wie we zijn, wat we geleerd hebben en verlangen te worden? Niet voor niets is het specifieke programma voor de komende jaren de missionaire gestalte van de kerk. Niet alleen voor de landelijke en regionale kerk, maar vooral – en dat hopen we zeer – voor de plaatselijke gemeenten.

Heling en hoop Teruggekomen van een indrukwekkende reis naar het Midden Oosten heb ik met eigen ogen gezien, hoe destructief het is als groepen mensen met de rug naar elkaar blijven staan en alleen nog maar in stereotypen over elkaar spreken. Wij hebben in onze gesprekken met Israëli’s en Palestijnen gepoogd om de schat van vereniging die we met ons dragen, te gebruiken in hun – veel moeilijker en gecompliceerdere – tegenstellingen en strijd. Het was nodig om te luisteren en te reageren op verhalen over achterstelling en geweld, en om hun trauma’s, angst en diepe afkeer mee te voelen. In onze contacten naar beide zijde konden we nauwelijks meer doen dan enige druppels laten vallen van heling en hoop.

te komen voor het goede recht van het geloof en daarvoor ruimte te vragen. Het zou wel eens kunnen zijn dat we door deze tragische gebeurtenis tot het besef komen dat we allemaal moeten inburgeren in onze samenleving. En dat is wellicht de ergste schrik van 2004.

Omgaan met verschillen Die zullen we ook in onze eigen samenleving hard nodig hebben. De moord op Theo van Gogh hoorden we in Beiroet, en over de onlusten die daarna in ons land plaatsvonden vernamen we in Jeruzalem. De felle reacties op de islam vervulden ook verschillenden van onze gesprekspartners met zorg. ‘Wat is er nog te zien van het tolerante Nederland?’, werd ons gevraagd. Inderdaad. Waren we trouwens in het verleden wel zo tolerant, of hebben we altijd gepoogd mensen die anders denken, pas te accepteren als ze zich aanpassen aan de heersende overtuiging? Was onze tolerantie vaak niet meer dan een veredelde onverschilligheid? Dat is nu voorbij. Nu blijkt echter dat we zowel binnen als buiten de kerk maar moeilijk kunnen omgaan met verschillen. Voordat we het weten krijgen we een samenleving, waarin de godsdienst in een verdachtenbank zit. Sommige lijken dit te zien als een laatste zendingstocht tegen de overblijfselen van de godsdienst. De kanselboodschap die de synode vanuit haar novembervergadering liet uitgaan, werd goed ontvangen, hoewel er ook felle afwijzende reacties waren. Ondanks de (grote) verschillen die er tussen christendom en islam zijn, is het nu de tijd om op

7

Dr. Bas Plaisier is scriba van de Protestantse Kerk in Nederland.

Kerkinformatie

Januari 2005

MIDDEN OOSTEN

Pieter Goedendorp

Zorg en hoop

Impressies van de delegatiereis naar het Midden Oosten ‘Op het scherm van m’n toestel bekijk ik later het plaatje pas goed. Het Palestijnse echtpaar. De handen van de man vallen me op. De militair. Ook hij maakt een handgebaar. Niet zozeer boos, zie ik nu, als wel vragend. En pas dan valt me z’n gelaatsuitdrukking op. Die frons op het voorhoofd toont niet alleen boosheid en ergernis, maar ook... Wat zou het zijn? Onzekerheid? Ongerustheid? Angst?’

Vrijdagmorgen 5 november, negen uur ‘s morgens. Cultureel antropoloog Jeff Halper, als coördinator betrokken bij The Israeli Committee Against House Demolitions, leidt ons aan de achterzijde van de Olijfberg door de buurtschap van Abu Dis, op een steenworp afstand van Oost Jeruzalem. We staan bij het scheidingshek, of beter: de metershoge muur tussen Palestijnen en Israëli’s. We laten ons uitleggen hoe het bouwwerk niet zomaar twee nabuurvolken van elkaar scheidt, maar ook Palestijnse gemeenschappen klieft en berooft van gronden en mogelijkheden van bestaan. In Abu Dis is de muurconstructie nog niet klaar. Er zijn kruip-door-sluip-door mogelijkheden om van de ene kant van het dorp naar de andere te gaan. Wie het probeert loopt tien tegen één tegen Israëlische militairen op die identiteitsbewijzen opvragen en naar believen mensen doorlaten of terugwijzen. Zo gebeurt het deze ochtend ook. Terwijl Halper aan het woord is en ons wijst op het tracé van het bouwwerk, lopen er militairen om ons heen langs de muur en de laatste open plekken erin. Onze aanwezigheid maakt hen wat nerveus. Een ouder echtpaar, in bezit van een identiteitsbewijs - dat toegang tot Oost Jeruzalem zeker mogelijk zou moeten maken - probeert over een open plek heen te steken maar wordt resoluut teruggestuurd. Er wordt geroepen, boos geschreeuwd, ook in onze richting: ergerlijke pottenkijkers dat we zijn. Ik maak een foto: vragende man en vrouw, kwade soldaat.

Informatie verzamelen De foto werd voor mij het meest indringende souvenir dat ik meenam van het bezoek dat de eerste officiële delegatie van de PKN sinds de eenwording van onze kerken van 1 tot en met 11 november j.l. bracht aan Libanon, de Palestijnse gebieden en Israël. Een lang tevoren vastgestelde periode die, éénmaal onderweg, gekleurd bleek te worden door een samenloop van bijzondere omstandigheden: de herverkiezing van president Bush, de ziekte van Arafat en de moord op Theo van Gogh met de maatschappelijke onrust die daarop in Nederland volgde. Onze gesprekspartners in het Midden Oosten

informeerden ook bij ons naar de situatie in ons eigen land. De zeven deelnemers tellende delegatie onder leiding van dr. Bas Plaisier wilde zich ter plekke zo breed mogelijk op de hoogte stellen van de huidige situatie en actuele onderwerpen, zowel op religieus als op humanitair en politiek terrein. Het bezoeken van vele partners en contacten van Kerk en Israël en Kerkinactie zou daarvoor een belangrijk middel zijn. Ook wilden we ons via veldbezoek en gesprekken met onder meer politici, religieuze leiders en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld aan weerszijden laten informeren over uiteenlopende aspecten van het Israëlisch-Palestijnse conflict. Alle indrukken die we opdeden en de informatie die we verzamelden zullen een bijdrage leveren aan de verdere gedachtevorming over en naar aanleiding van de beleidsnotitie over het Israëlisch-PalestijnsArabisch conflict die in september 2003 binnen de toenmalige SoW-kerken verscheen.

Beeldvorming Het programma van de delegatie was ambitieus. We hadden in Beiroet, Jeruzalem, Ramalla en andere plaatsen aan de hand van een strakke agenda ontmoetingen met mensen “van links en rechts”. Maar naast de terdege voorbereide thema’s van de officiële agenda boden ook spontaan aan bod gekomen onderwerpen en ontmoetingen een kijkje achter de schermen van het dagelijks leven aan Palestijnse en Israëlische zijde. Ze verfijnden de beeldvorming. Naast de grimmige aspecten van het grote conflict, de dingen waar het journaal melding van maakt, naast de frustraties die mensen over en weer hebben opgelopen, blijken er toch ook aan weerszijden massa’s mensen te zijn die iets van hun leven hopen te kunnen maken. Dat is trouwens een hele ontdekking geweest voor mij persoonlijk: aan weerszijden van het conflict wonen gewone mensen! Ouders die het beste voor hebben met hun kinderen. Jongeren die willen werken aan hun toekomst. Idealisten, zich inzettend voor menswaardige levensomstandigheden. Politici op zoek naar vrede, in een veranderend tij bereid tot concessies en toekomstgericht bezig met de

8

omstandigheden waaronder hun volken zullen kunnen leven.

Erev shabbat Zorgen hebben we genoeg geproefd, aan Palestijnse en aan Israëlische kant. Zo brachten de delegatieleden aan het einde van diezelfde vrijdag (die we bij de muur begonnen aan het begin van de shabbat, erev shabbat), twee aan twee een visite aan joodse gastgezinnen, leden van de gemeenschap rond de Yedidya-synagoge in Jeruzalem. Een Synagoge die vooral aantrekkingskracht uitoefent op jongere gezinnen die in de laatste decennia vanuit Amerika hun aliya naar Israël hebben gemaakt. We waren in uiteenlopende huizen aan de maaltijd genodigd en hadden de kans om heel persoonlijke gesprekken aan te knopen. De zorg die ik - achteraf - op het gefronste gezicht van de jonge soldaat had gezien, kwam in een andere vorm ter tafel toen de vrouw des huizes vertelde van de rust die over Jeruzalem was neergedaald sinds het veiligheidshek werd opgebouwd. ‘Er is nu nog maar één keer per maand een aanslag,’ vertelde ze. ‘Vroeger was het één keer per week - of vaker. Dat is al een heel verschil. Die muur brengt in ieder geval meer veiligheid.’ Ze vertelde wat het met je doet, te leven onder de continue druk van onveiligheid. En terwijl aan de ene kant van de tafel het gesprek daarover verder ging, kwam aan de andere kant het belang van het bestaan van een veilig nationaal thuis voor joden van “all over the world” weer eens aan bod. Onze gastheer waardeerde wat dat betreft ons voorgenomen bezoek aan Yad waShem, het park dat de holocaust blijvend in herinnering wil brengen. Maar, terug naar de eigentijdse politieke verhoudingen, hij ergerde zich aan de neiging van de wereld om voor Israël de lat hoger te leggen dan voor andere landen. Toch kwam evenzogoed zijn echtgenote,

Op de website van de PKN www.pkn.nl zijn onder “Dossier Midden Oosten” impressies en documenten met betrekking tot de delegatiereis te vinden.

…Niet alleen boosheid en ergernis, maar ook …Wat zou het zijn? Onzekerheid? Ongerustheid? Angst?’ (Foto: Pieter Goedendorp)

onze gastvrouw, tot de slotsom dat, waar de Israëlische staat z’n veiligheidshekken dwars door Palestijns gebied bouwt, ‘ons land wel degelijk laakbaar optreden te verwijten valt. That’s criminal!’ En terwijl zij bij het bereiken van die conclusie grauw wegtrok, was het aan ons, gasten, om te vertellen van hoopgevende gesprekken die wij tot dan toe aan beide zijden van de muur-in-aanbouw hadden gevoerd.

Wat voor God? In de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland en in de harten van veel leden neemt Israël een speciale plek in. Een verbondenheid met een geschiedenis. Zo werd in de naoorlogse jaren, met de uitspraken van Karl Barth over de stichting van de staat Israël in 1948 in z’n Kirchliche Dogmatik (III/3), de terugkeer van het joodse volk naar het land Israël gewaardeerd als een openbaring van God in de geschiedenis. Eén van onze gesprekspartners heeft daarbij een stevig vraagteken geplaatst: de Palestijnse theoloog ds. Naim Ateek. We spraken met hem over het werk van Sabeel, een stichting die op geweldloze manier zich inzet voor het recht van Palestijnen en Arabische Israëli’s. In de ontmoeting kwam de spanning ter tafel die ook de Schrift doortrekt wanneer het gaat om uitverkiezing van het joodse volk en meer uni-

versalistische trekken van -bijvoorbeeld- Jona en nieuwtestamentische geschriften. In dat verband wees Ateek op de klassieke visie in de westerse theologie: ‘Als de komst van de joden naar Israël, als de stichting van de staat een teken van God was in de geschiedenis, is Hij dan een onderdrukkende God? Wat voor God zou Hij zijn, die met de terugkeer van zijn geliefde volk naar ‘n eigen land tegelijk het lijden van de Palestijnen heeft opgeroepen? Dat is toch een vraag die wij Palestijnen wel mogen stellen!’ Een ongerijmdheid legde Ateek ons voor, dat spreekt vanzelf. Maar daarmee wees hij wel een gevoelige plek aan in alle denken over Israël, namelijk de onmogelijkheid om politieke stellingnamen te beargumenteren of toe te dekken met theologische argumenten. De stichting van de staat was een politieke actie en het Palestijnse volk draagt tot op de dag van vandaag de gevolgen ervan. Theologie kan uiteindelijk alleen maar wijzen op de principiële gelijkheid van alle mensen voor Gods aangezicht.

tieke en religieuze thema’s me opgevallen. Twee volken voelen zich verbonden met hetzelfde land. Vaak wordt die claim met religieuze motivering verdedigd en blijken de verschillende belangen elkaar uit te sluiten. Maar vaak genoeg bleek ook hoe religieuze waarden een opening te bieden hebben naar oprechte ontmoeting, ondanks alle wederzijdse verschillen. Zo stond tegen het einde van delegatiereis ook een bezoek aan Nes Ammim op het programma. De vanouds vanuit Nederland gedragen gemeenschap in het Noorden van Israël heeft zware jaren achter de rug, maar bewijst juist in deze tijd op een andere manier dan voorheen zijn bestaansrecht. Het ontplooit zich meer en meer tot platform voor interculturele en interreligieuze ontmoetingen en huisvest groepen (scholieren, jongeren, vrouwen) uit Galilea, (waar in 1948 naar verhouding veel Arabieren achterbleven) en heel Israël, die ontmoeting en dialoog nastreven. Zo moet er in de samenleving een draagvlak ontstaan voor een duurzame vrede. Een hoopvol bezoek zo tegen het einde van een indrukwekkende reis.

Ontmoeting Onderweg door de wereldregio en oog in oog met de gevolgen die het voortduren van het Israëlisch-Palestijnse conflict heeft, is de ingewikkelde verwevenheid van poli-

9

Pieter Goedendorp is predikant te Soest-Noord en voorzitter van de Protestantse Raad voor Kerk en Israël.

Kerkinformatie

PREDIKANTEN

Januari 2005

Mieke Brak

Werkgemeenschap predikanten: “Oefenplaats in collegialiteit” Werkgemeenschappen van predikanten: een nieuw begrip in de kerkorde. Wat wordt er precies mee bedoeld, waarom zijn deze werkgemeenschappen ingesteld, hoe werken ze? Daarover spraken op vrijdag 19 november 2004 zo’n 80 (vooral) gemeentepredikanten in conferentieoord Hydepark. Bijeen waren predikanten die het op zich genomen hebben deze werkgemeenschappen in het leven te roepen. Aan de kerkorde Protestantse Kerk in Nederland werd op verzoek van de synode een nieuwe taak voor de classicale vergadering toegevoegd: het instellen van werkgemeenschappen van predikanten. Deze zijn de opvolgers van de vroegere hervormde ringen, wat bijeenkomsten waren van predikanten “tot bezinning en ondersteuning”. Overigens zijn de meer bestuurlijke taken die deze ringen hadden daarbij overgedragen aan de classicale vergaderingen. De werkgemeenschappen van predikanten zijn

vooral bedoeld als “oefenplaats in collegialiteit”, zoals dr. Jan Bruin het uitdrukte in zijn inleiding. Bruin is adviseur classicale vergaderingen bij het protestants dienstencentrum Noord-Holland.

Nieuwe taak classis Jan Bruin schetste welke ontwikkelingen en visies er aan ordinantie 4-18 ten grondslag liggen. De werkgemeenschappen zijn bedoeld als een “instrument” van de classicale vergadering, die daarmee “de onder-

Oefenplaats in collegialiteit. (Foto: Herbert Monteban)

10

linge saamhorigheid en de gezamenlijke bezinning van predikanten” kan bevorderen. Het is de bedoeling dat alle dienstdoende predikanten aan deze werkgemeenschappen meedoen: gemeentepredikanten, predikanten in algemene dienst (bijvoorbeeld scriba in de Protestantse Kerk) en predikanten met een bijzondere opdracht (bijvoorbeeld luchtmachtpredikant). Overigens, wat emeriti betreft gaat het uitsluitend om die emeriti die een belangrijk stuk werk verrichten in een gemeente of in de kerk in haar geheel.

ARTIKEL 18 WERKGEMEENSCHAPPEN VAN PREDIKANTEN

Predikanten zijn “verplicht” aan deze werkgemeenschap deel te nemen, zo staat er. En de werkgemeenschap kan zelf bepalen of zij ook kerkelijk werkers uitnodigt om mee te doen – iets wat veel werkgemeenschappen als vanzelfsprekend zullen doen.

Ruimte voor nieuwe trends? Zelf wierp Jan Bruin twee vragen op bij de vorm werkgemeenschap: ‘Wat hier in de kerkorde wordt geschetst als werkvorm, past die eigenlijk wel bij de ontwikkelingen die nu in de gemeenten gaande zijn?’ De oorspronkelijke wens was om in de werkgemeenschap een plek te creëren waar predikanten van allerlei kleur met elkaar in gesprek moeten blijven, en zo als het ware een voorbeeldfunctie voor de gemeenten kunnen vervullen. In het Samen-op-Weg-proces was die spanning tussen eenheid en veelheid van meningen een hot item – en leidde het zelfs uiteindelijk tot een scheuring. Maar hoe is dat nu de Protestantse Kerk een feit is? In de meeste Samen op Weg-gemeenten waren deze spanningen allang geen onderwerp van gesprek meer. Zij wilden zich kunnen buigen over thema’s als ‘Kerk zijn in de buurt.’

Werkgemeenschap en team De werkgemeenschap staat los van de gemeenten waar de predikanten toe behoren. Dat maakt het mogelijk dat ook niet-gemeentepredikanten eraan meedoen, en geeft bovendien een zekere vrijheid, zo meende Jan Bruin. Maar de laatste jaren is er, vooral in de grote steden, juist een ontwikkeling naar een team van predikanten, nauw verbonden met hun gemeenten. Laat de kerkorde ruimte over voor deze nieuwe ontwikkelingen, of juist niet? ‘Het hangt ervan af’, zegt Bruin, ‘hoe je een team opvat. Als je een team ziet als een oefenplaats in collegialiteit, dan sluit dat naadloos aan bij de kerkorde. Maar wanneer je wilt werken als een team, dus: samen taken wilt verdelen, beleidsadviezen geven aan de kerkenraden, dan heb je daarvoor ook een inbedding nodig in een team van gemeenten. Terwijl juist het kenmerk van een werkgemeenschap is, dat die een link heeft naar de classis, maar niet naar de gemeen-

ten. Het is ook niet verwonderlijk dat deze teams van predikanten vooral in grote steden bestaan, want daar is een dergelijk verband van gemeenten natuurlijk aanwezig.’ Moet een goed functionerend team zich dan omvormen tot een werkgemeenschap, en daarbij andere gemeentepredikanten, maar ook predikanten met een bijzondere opdracht in zich op nemen? Jan Bruin is er bepaald niet voor: ‘Als zo’n team is ingesteld onder verantwoordelijkheid van hun gemeenten, als zo’n team de taken en verantwoordelijkheden samen draagt en deelt, breng dat team dan vooral niet onder in een werkgemeenschap! Houd dat apart. Een predikantenteam is uitvoerend van aard, het is er ten dienste van de gemeenten die zij als predikanten dienen. Een werkgemeenschap van predikanten echter is er voor de predikanten, zodat zij beter in hun ambt functioneren.‘

Werkgemeenschap tussen team en intervisie Jan Bruin zijn vraag naar nieuwe ontwikkelingen, die eigenlijk al weer vooruitlopen op “de werkgemeenschap”, vond weerklank in de zaal. Spontaan hebben zich de laatste jaren al heel wat vormen van “werkgemeenschap” ontwikkeld. Hier en daar draaien al langer naar alle tevredenheid hervormde ringen, waar predikanten van de andere Samen op Weg-kerken zich spontaan bij hebben aangesloten. In sommige plaatsen hebben zulke ringen zich zelfs ontwikkeld tot volledig oecumenische werkgemeenschappen, waar katholieke, evangelische en doopsgezinde pastores zich bij aansloten. Hoe waardevol hij deze gespreksgroepen ook vindt, scriba Jan Bruin wijst erop dat de werkgemeenschappen van predikanten toch van heel andere aard zijn: ‘Het is een vaste werkgemeenschap van de Protestantse Kerk, verankerd in de kerkorde, een taak van de classis: het heeft als doel predikanten – en kerkelijk werkers - te ondersteunen bij het functioneren in hun ambt.’

1. De predikanten die werkzaam of woonachtig zijn binnen een door de classicale vergadering aangewezen gebied vormen samen een werkgemeenschap. 2. Deze werkgemeenschap heeft in het bijzonder tot taak: – de onderlinge opbouw van het geestelijk leven van haar leden met het oog op het werk waarmee zij zijn belast; – het bevorderen van pastorale zorg voor haar leden; – de bezinning op de versterking van het geestelijk leven van de gemeenten en het uitwisselen van de daaromtrent opgedane ervaringen; – de gezamenlijke bestudering van themata die voor het werk van de predikant van belang zijn.

zich daar zullen inzetten voor “saamhorigheid en onderlinge bezinning”? Zullen zij daar het achterste van hun tong durven laten zien aan collega’s die zij regelmatig op het werk tegenkomen?’ Jan Oortgiesen, werkzaam bij Team Begeleiding Predikanten van de Protestantse Kerk, stelde ook hier het belang van een goede afbakening vast: ‘Waar aan de ene kant de werkgemeenschap afgebakend moet worden ten opzichte van het uitvoerende team, moet zij aan de andere kant worden afgebakend ten opzichte van de intervisiegroepen. Deelname aan een intervisiegroep is vrijwillig. Zo’n groep zal in de regel ook kleiner zijn. Intervisie is gericht op gemeenschappelijke reflectie op het werk en daarbij staat ook de persoon van de predikant in het middelpunt. Daar komen dus vragen aan de orde als: hoe sta ik in mijn werk, hoe loop ik daarin tegen mijzelf aan? Hoe kan ik ander gedrag inoefenen? Het team Begeleiding Predikanten heeft hiervoor ook modellen ontwikkeld.’ De zaal gaf zelf al aan hoe sommigen daarmee om gaan. Enkele oude hervormde ringen waren meer de kant van intervisie opgegaan, waarvoor het van belang is dat de groepsleden zich bij elkaar op hun gemak voelen, en op een zelfde lijn zitten, in welk opzicht dan ook. Andere groepen gingen meer de kant uit van een gespreksgroep met een thema. Zij namen bijvoorbeeld een jaar lang het thema “jeugdwerk” bij de kop. Overigens kan zo’n gesprek dan opeens zo diep gaan dat het bijna intervisie wordt, zo werd daarbij meteen opgemerkt.

Werkgemeenschap als intervisie

‘Als het zo belangrijk wordt gevonden, deze verplichte gezamenlijke collegialiteit, kan daarvoor dan ook vanuit Utrecht materiaal worden aangereikt, zowel werkvormen als inhoudelijke thema’s?’, zo informeerden enige deelnemers. Jan Oortgiesen: ‘Als daar vraag naar komt, kan daar voor gezorgd worden!’

Mag je wel verwachten dat, als mensen verplicht naar een werkgemeenschap komen, zij

Mieke Brak is redactielid van Kerkinformatie.

11

Kerkinformatie

Januari 2005

CATEGORIAAL PASTORAAT

Douwe Anne Verbrugge

Luchthavenpastoraat groeit mee met Schiphol Een overlijdensgeval op vakantie, een psychiatrische patiënt die door het lint gaat of een vrouw van wie haar paspoort is doorgescheurd door een boze echtgenoot die er ook nog eens vandoor is. Het zijn maar een paar voorbeelden waarmee de luchthavenpastores op Schiphol te maken krijgen.

‘Ik probeer iedere dag wel een rondje te lopen om gewoon mensen te ontmoeten voor een praatje. Maar in de anderhalf jaar dat ik hier nu werk, ben ik daar onvoldoende aan toe gekomen. Meestal loop ik door de aankomst- en vertrekhallen met een bepaald “pastoraal” doel.’ Aan het woord is luchthavenpredikant Edith Plantier. Een gesprek met haar en de voorzitter van de Protestantse Werkgroep Luchthavenpastoraat Flip Poort. Het kantoor van de luchthavenpastores telt sinds begin november één computer extra. Naast Edith Plantier die namens de Protestantse Kerk in Nederland op Schiphol werkt en Wim van Broekhoven namens de RoomsKatholieke Kerk, is de Anglicaanse pastor Howie Aden aan het team toegevoegd. ‘Onlangs is hij hier geïnstalleerd door de bisschop van Gibraltar,’ lacht Flip Poort. ‘Geen overbodige luxe dat ze nu met zijn drieën werken. Schiphol groeit, de pastorale arbeid dus ook. Het unieke aan Schiphol is het oecumenische aspect. Op de meeste andere luchthavens heb je voor ieder geloof een eigen pastor en een eigen ruimte.’ Luchthavenpastor Edith Plantier en de voorzitter van de Protestantse Werkgroep Luchthavenpastoraat Flip Poort. (Foto: D.S. Verbrugge)

Marechaussee ACHTERGROND

Edith Plantier is sinds de oprichting van het luchthavenpastoraat de vijfde protestantse pastor op Schiphol. De eerste luchthavenpastor was in 1975 pater J.H. Duin die kort tijd daarop werd bijgestaan door de hervormde predikant M.A. de Savorin Lohman uit het naburige Badhoevedorp. Een paar jaar later werd het luchthavenpastoraat van protestantse zijde overgenomen door de diaconie van de hervormde gemeente van Amsterdam en trad dominee Hoogervorst in dienst. Dominee Blankert en dominee Van der Hart volgden daarna als luchthavenpastor. Edith Plantier was eerder werkzaam in het onderwijs en in een kleine kerkelijke gemeente in Alkmaar. Daarnaast heeft ze veel ervaring in ziekenhuis- en verpleeghuispastoraat. Plantier schreef ook een aantal boeken en artikelen op het gebied van de praktische theologie. Zij is geregistreerd supervisor.

Voor het goed functioneren van het luchthavenpastoraat is een goede relatie met andere disciplines die werken op Schiphol belangrijk, vertelt Plantier. ‘Zo hebben we een goed contact met de marechaussee. Van hen krijg ik vaak te horen waar de problemen zijn. Dat verschilt van een sterfgeval tot het begeleiden van iemand die compleet over zijn toeren is. Laatst klopte een reiziger aan die zei dat hij van zijn geld was beroofd. Ja, daar sta je dan met de vraag “geloof ik hem of geloof ik hem niet”. Onderzoek bij de marechaussee wees uit dat het verhaal klopte. Toen hebben we een en ander kunnen regelen voor deze man.’ ‘Overigens verlenen we geen pastoraat meer aan de mensen die door de marechaussee op Schiphol worden vastgezet zoals de bolletjesslikkers,’ vult Poort aan. ‘Vroeger hadden we hier misschien tien cellen, maar het aantal dat nu wordt vastgehouden loopt tegen de driehonderd mensen. Daarvoor heb je twee

12

pastores nodig: een taak voor justitiepastoraat. Wij zijn genoodzaakt onze taken goed af te bakenen, anders lopen wij vast in onze werkzaamheden.’

Stiltecentrum Veel tijd besteedt de luchthavenpastor aan het wel en wee rond het stiltecentrum dat gevestigd is op de airsite; dus voorbij de paspoortcontrole. Het stiltecentrum is vooral bedoeld voor mensen die moeten wachten; voor een overstap of voordat ze Nederland uit mogen. Edith Plantier: ‘Voordat ze het vliegtuig in stappen, vinden sommige mensen het prettig om nog even tot rust te komen. Ik heb daar vaak gesprekken met mensen en één keer in de drie weken ga ik voor in een dienst. Dat is dan in het Engels, voor een groep variërend van vijf tot vijfentwintig mensen. Daarnaast coördineer ik de vrijwilligers die toezicht houden op het stiltecentrum. Het stiltecentrum is open van 6.00 uur tot 23.00

Schiphol zelf. ‘De ene keer komt de familie van de overledene naar Schiphol, waar de opvang voor ons dan begint. De andere keer moet iemand die net met het vliegtuig is aangekomen op Schiphol, worden verteld dat een naaste van hem of haar is overleden. Dat zijn heftige situaties. Als pastor sta je dag en nacht klaar. Gelukkig woon ik niet ver weg van Schiphol, ik ben er zo in noodgevallen.’

De kracht van het pastoraat op Schiphol schuilt in het aantal vrijwilligers dat op de luchthaven in het pastoraat actief is. (Foto: D.A. Verbrugge)

uur, het gevaar is dus dat het een kampeerterrein wordt en dat moeten we voorkomen.’

Vrijwilligers De kracht van het pastoraat op Schiphol schuilt volgens Plantier en Poort in het grote aantal vrijwilligers dat op de luchthaven in het pastoraat actief is: wel 25 personen. ‘Grappig is dat ze allemaal een verschillende achtergrond hebben. De één is arts, de ander heeft 20 jaar op Schiphol gewerkt en heeft daardoor een omvangrijk netwerk en weer een ander heeft vooral veel in de “lucht” gezeten,’ somt Poort op. ‘Ze zijn misschien niet allemaal even theologisch onderlegd, maar ze spreken hun talen en ze zijn sociaal vaardig. Dat is heel belangrijk op deze plek en in deze functie,’ voegt Plantier er aan toe. Berend Seelemeijer die net het kantoor van de luchthavenpastores binnenwandelt, onderbouwt het verhaal. ‘Het is een echt team.’ Seelemeijer werkt al 28 jaar op Schip-

hol. Nu is hij senior floormanager en vrijwilliger voor het luchthavenpastoraat. ‘Een tamelijk unieke combinatie,’ meldt Plantier. Seelemeijer: ‘Ik heb een omvangrijk netwerk en krijg op die manier veel voor elkaar. In het team zelf zit ontzettend veel know-how, je voedt elkaar met informatie en dat is uniek. Ik zeg altijd maar: “Als pastoraal-team vormen we een taart met veel ingrediënten”. Met de kerk in mijn woonplaats heb ik niet zoveel op, het is me allemaal veel te passief. Ik help nog wel mee met het uitdelen van kerstpakketten maar daar blijft het bij. Hier op Schiphol heb ik veel meer het idee dat ik qua medemenselijkheid iets kan betekenen. Je helpt, ondersteunt en vangt mensen op die in nood zitten.’

Overlijden Heftig zijn volgens Plantier vooral de gebeurtenissen waarin ze als team te maken krijgen met overlijdensgevallen op vakantie of op

13

Bij echte grote calamiteiten zoals een vliegtuigongeluk met veel slachtoffers of een terroristische aanslag, is de overheid verantwoordelijk. Poort: ‘Na de vuurwerkramp in Enschede zijn de regels aangescherpt. En dat is maar goed ook, het is nu veel beter geregeld. Je kunt niet van een kerkelijke organisatie verwachten dat ze voor dit soort situaties een specialistisch rampenplan in elkaar zet. Nu is het tenminste heel duidelijk dat bij grote calamiteiten de overheid de touwtjes in handen heeft en dat het luchthavenpastoraat samenwerkt met de GG&GD. Wij kunnen in totaal zo’n zestig mensen inzetten. Naast de 25 vrijwilligers die al veel werk verrichten hebben we contact met zo’n dertig predikanten en andere pastores rond Schiphol die bij zo’n ramp kunnen worden ingeschakeld.’

Douwe Anne Verbrugge is free-lance journalist.

CATEGORIAAL PASTORAAT

Dit is een artikel over één van de vormen van categoriaal pastoraat, die werkt in opdracht en onder aansturing van de landelijke kerk. Het gaat hier om een categoriaal pastoraat dat niet ten laste kan komen van de plaatselijke gemeenten in de regio. Het werk heeft een landelijke - en in het geval van het Luchthavenpastoraat een internationale uitstraling. Daarom wordt voor de ondersteuning van deze werkzaamheden een beroep gedaan op de solidariteit van de plaatselijke gemeenten in het land. Voor vragen over de categoriale pastoraten: Ploni Robbers-van Berkel, e-mail: [email protected]

Kerkinformatie

KUNST

Januari 2005

Jeroen Vellekoop

Wijsheid in kleur Kunstenaar en predikant Ruud Bartlema verwerkte de diepe symbolische betekenissen van de Hebreeuwse letters in 22 schilderijen op houten panelen. In april verschijnt er een boekje bij, voor persoonlijke bezinning of bespreking in een groep. Kerkinformatie zocht de kunstenaar op voor een interview.

De betekenissen achter elke Hebreeuwse letter hebben Ruud Bartlema al vroeg in zijn studietijd geboeid. Eigenlijk had hij twintig jaar geleden al het plan om ze in beeld te brengen. Zo maakte hij al eens een schilderij bij de beginletter van elk van de vijf boeken van de Tora, Genesis tot en met Deuteronomium. ‘Vijf jaar geleden ben ik vier maanden in Jeruzalem geweest om onder andere in contact te komen met mensen die bezig zijn met de mystieke betekenis van de letters,’ vertelt Bartlema. ‘Dat waren bijzondere ontmoetingen. Ze waren ook wel verbaasd dat een goj zich hiermee bezighoudt. De laatste jaren heb ik de serie afgemaakt, 22 schilderijen op houten panelen, in hetzelfde formaat.’ De keuze welke betekenissen hij in het schilderij terug laat komen, maakt Bartlema na bestudering van de literatuur vooral op grond van wat hem raakt. Dat kan iets in de uitleg zijn, of in de vorm van een letter. Iets wat beelden bij hem oproept. ‘Taal roept eigenlijk altijd beelden in me wakker. Ik begin dan met schetsen, en zo kom ik allengs tot een schilderij. Soms is het erg zoeken hoe je het kunt verbeelden, want bij de ene letter zijn ook meer associaties en verhalen dan bij een andere letter. In de taalmystiek van het Chassidisme, een belangrijke mystieke stroming van het jodendom, worden van elke letter wel negen aspecten genoemd. Daar zit altijd wel iets bij waar ik een beeld bij krijg. In het boekje beschrijf ik bij elke letter welke aspecten mij raakten en wat ik daarvan in beeld heb gebracht.’

Het project van de mens ‘Bij de letter “waw” zie je een dansende figuur met de handen omhoog en de voeten op de aarde. Zo’n beeld zegt: de mens is er om hemel en aarde te verbinden. Dat is onze opdracht, het “project van de mens”. Het zijn gedachten uit de joodse mystiek. Deze schilderijen gaan over de mystieke betekenis van de letters. Het bijzondere is dat heel de joodse mystiek praktisch gericht is, met consequenties voor hoe je je dagelijks leven inricht.’ ‘Bij de letter “gimel” zie je een rijke man achter een bedelaar aanlopen. Het doen van gerechtigheid kan tot je dagelijks levenspa-

“De letter waw herinnert ons aan de opdracht hemel en aarde te verbinden.” (Foto: Docete)

troon gaan behoren. Ik denk dan aan orthodoxe joden die ik in Jeruzalem zag, die vaak een bedrag aan kleingeld op zak hebben, voor de bedelaars, de sjnorders, bij de klaagmuur. Soms geven ze zelfs elke dag aan dezelfde sjnorder, en zo ontstaat er ook een band.’

Kleurbetekenissen ‘In de mystieke literatuur wordt niet zo veel bij kleuren stilgestaan’, vertelt Bartlema. ‘Mijn

14

kleurgebruik heb ik vooral ontleend aan hoe Chagall ze gebruikt in de Bijbelse Boodschap. Bij hem heeft het een chassidische, Oost-Europees joods-mystieke achtergrond. Hij reserveert het wit, het nog ongebroken licht, voor de Onnoembare maar altijd Aanwezige. Het rood is de kleur van de liefde, maar ook van hartstocht, van bloed en agressie. Geel reserveert hij sterk voor de hemelse dimensie en het blauw is bijna altijd

mystiek een aanduiding voor de Oneindige, voor Licht met een hoofdletter.’

Ruud Bartlema, kunstenaar en predikant

de kleur van een universele spiritualiteit. Wat ook wel bijzonder is: ik heb twee verschillende soorten verf gebruikt. Voor de kleuren een transparante zeefdrukinkt, ecotex, en voor het wit een acrylverf. Door te mengen ontstaat de verscheidenheid aan kleuren en tinten. Het ongebroken licht, het wit komt als het ware uit een andere wereld, maar zit tegelijk overal in verwerkt en gemengd. En het ongebroken witte licht is in de taal van de

Om zijn schilderijen te kunnen begrijpen of waarderen hoef je volgens Bartlema niet per se iets met mystiek te hebben. Zijn schilderijen beschouwt hij als leermiddelen. ‘Dat lijkt misschien vloeken voor een kunstenaar’, zegt hij. ‘Het is als het ware didactisch materiaal dat bepaalde rabbijnse grondgedachten verbeeldt. Vandaar trouwens ook de titel Wijsheid in kleur. Het gaat om de praktische mystiek van het dagelijks leven. Je kunt de schilderijen vergelijken met van die niet-vergeten-briefjes, die memmootjes die je op de tafel legt, “opdat je niet vergeet”. Ze willen er steeds weer even aan herinneren dat bijvoorbeeld de mens hemel en aarde moet verbinden, of dat je barmhartigheid moet doen en niet moet weglopen van een bedelaar, maar achter hem aangaan.’ Veel van de 22 schilderijen zijn inmiddels verkocht. Dat is goed, zegt Bartlema. ‘Ze komen bij mensen voor wie ze ook zo functioneren,

Een boxje met de 22 kaarten is voor Q 8,75 verkrijgbaar bij Stg. Docete, tel. (030) 293 68 07. Zie ook: www.docete.nl Op vrijdag 15 april wordt het boek gepresenteerd in het Protestants Landelijk Dienstencentrum te Utrecht. Ruud Bartlema zal over zijn werk vertellen en er zijn workshops. De dag duurt van tien tot vier, deelname kost Q 20,- incl. lunch. Opgave: tel. (030) 880 15 15, e-mail [email protected]. Na aanmelding ontvangt u een bevestigingsbrief met overmakingverzoek.

die iets met de betekenis ervan hebben en daar van tijd tot tijd naar kijken om eraan herinnerd te worden. Zo kunnen de kaarten van Stg. Docete en het boekje dat we erbij uitgeven ook werken.’

Jeroen Vellekoop is projectmedewerker afdeling binnenland.

BERICHTEN

Dienstboek deel II is uit: Leven – Zegen - Gemeenschap Lezersvoordeel Tijdelijk T 19,50 . Dienstboek, een proeve deel II Leven, zegen, gemeenschap Bij inlevering van deze bon bij boekhandel of uitgeverij ontvangt u een korting van Q 2,00 op de verkoopprijs van Q 21,50. Actienummer (00000)501-26088 Omslag dienstboek

Geldig tot 31 maart 2005

✂

Op 11 december jl. is in de Nicolaïkerk in Utrecht deel II van het Dienstboek van de Protestantse Kerk in Nederland aangeboden aan de Generale Synode. Alle dienstdoende predikanten en kerkenraden hebben inmiddels een exemplaar ontvangen. De Generale Synode vraagt de plaatselijke gemeenten om het Dienstboek te gaan gebruiken (“beproeven”) in het leven van de gemeente. Hiervoor is in totaal tien jaar uitgetrokken. Deel II van het Dienstboek bevat gebeden, teksten en liturgische formulieren rond de thema’s Leven – Zegen – Gemeenschap. In 1998 verscheen deel I (Schrift – Maaltijd – Gebed), dat inmiddels op ruime schaal binnen en buiten de Protestantse Kerk in gebruik is. (Extra) exemplaren van het Dienstboek deel II zijn te bestellen via de boekhandel of rechtstreeks bij uitgeverij Boekencentrum. De prijs is Q 21,50 (exclusief verzendkosten). Bij afname van grote aantallen (vanaf 10 stuks) geldt een kortingsregeling. Informatie daarover is te verkrijgen bij het Boekencentrum (www.boekencentrum.nl), tel: (079) 361 54 81. In dit januari-nummer van Kerkinformatie is bovendien een kortingsbon afgedrukt. Daarmee betaalt u tot 1 april 2005 bij de boekhandel Q 19,50 voor een exemplaar.

www.boekencentrum.nl Uitgeverij Boekencentrum

15

Kerkinformatie

BERICHTEN

Januari 2005

Cursussen Hydepark voor predikanten en kerkelijk werkers – Liturgie en pastoraat in dagen van rouw, o.l.v. drs. A. van ’t Spijker-Niemi en ds. J.H. Uytenbogaardt, 10-12 januari 2005, kosten Q 246,- (BNP-leden Q 160,-) – Basiscursus theatrale werkvormen, Met elementaire middelen bijbelverhalen en thema’s “op de planken brengen”, o.l.v. Cilia Hogerzeil, 12-14 januari 2005, kosten Q 232,– Liturgie, spel en leven, Postacademiale opleiding liturgie, o.l.v. dr. M. Barnard, ds H. Uytenbogaardt en dr. A.M. Spijkerboer, 31januari-1 februari, 1415 april, 2-3 juni, 1-2 september, 24-25 oktober en 24-25 november 2005, kosten Q 1.098,– De kunst van het voorgaan, Authentiek en aanspreken voorgaan in de liturgie, o.l.v. R. Beurmanjer en T. Borggrefe, 3-4 februari en 13 april 2005, kosten Q 514,(BNP-leden Q 425,-)

– De pastor en seksueel geweld, De theologie, het geloof en de emoties van de pastor in confrontatie met gevolgen van seksueel geweld in het pastoraat, o.l.v. S. van Delden en drs. A. van ’t Spijker, 7-8 februari 2005, kosten Q 139,- (BNP-leden Q 79,-) – Mystieke teksten lezen, Teksten van Hadewijch, Ruusbroec en Eckhart, o.l.v. dr. K. Bras, 7-8 februari 2005, kosten Q 432,– Poëzie in de kerkelijke praktijk, o.l.v. P. van de Peppel, 14-15 februari 2005, kosten Q 139,– Geloof staat tegen geloof, Over Miskottes >>Edda en Thora<<, o.l.v. dr. D. Boer, 15-18 februari 2005, kosten Q 287,– De zeven kruiswoorden, Jezus’ laatste woorden volgens de vier evangeliën, o.l.v. dr. L.Th. Witkamp, 16-18 februari 2005, kosten Q 215,– Basiscursus Judaica, Inleiding Joodse

exegese aan de hand van de Jakobverhalen, o.l.v. drs. M. den Hartog, 1718 februari, 25-26 september en 24-25 november 2005, kosten Q 565,– Pastorale liturgie - liturgisch pastoraat, Introductie Dienstboek – een proeve Deel II, ‘Leven – Zegen – Gemeenschap’, o.l.v. ds. H. Uytenbogaardt, 23-24 februari 2005, kosten Q 298,– ‘God in Frankrijk’, Confrontatie van Levinas en Derrida, o.l.v. prof. dr. Th. de Boer, 28 februari-3 maart 2005, kosten Q 287,– Depressie en burnout in pastoraal perspectief, Tweede module pastoraat en Psychiatrie, o.l.v. dr. A.F. Verheule, 24-26 januari 2005, kosten 215,-

Rectificatie bericht

Het nieuwe Luthers Dagboek 2004-2005 is uit. Alle lutherse kerkenraden hebben hierover rechtstreeks van de SLUB informatie ontvangen. Via de bestellijst kan worden ingetekend voor deze nieuwe uitgave, waarvan de prijs Q 10,- bedraagt. Een

present-exemplaar is eveneens aan iedere lutherse kerkenraad toegestuurd, zodat het Dagboek eerst kan worden ingezien. Natuurlijk kunt u het boek ook rechtstreeks bestellen bij het SLUB, bij voorkeur via het emailadres: [email protected]

uit twee delen: een publiek deel, dat voor iedereen toegankelijk is, en een afgesloten gedeelte, dat door middel van beveiligde toegangsprocedures alleen toegankelijk is voor de eigenaars van het erfgoed en voor onderzoekers. De gevarieerde publiekssite biedt allerlei informatie over de Nederlandse kerkelijke kunst en cultuur. – De bezoeker kan het ’Objecten ABC’ raadplegen, een alfabetische geïllustreerde lijst van ca. 1200 verschillende religieuze objecten, waarbij de functie van deze objecten wordt uitgelegd. – Via het onderdeel ’Aangeboden’ toont de SKKN de religieuze objecten waarvoor een

kerkelijke herbestemming wordt gezocht. – Op het onderdeel ’Van Dag tot Dag’ staat elke dag een andere belangrijke historische kerkelijke figuur centraal. – Bij het ’Object van de week’ wordt telkens een opmerkelijk voorwerp uit het religieuze erfgoed van Nederland nader belicht. Onder het kopje ’Diefstal’ worden de objecten getoond die uit kerken en kloosters zijn gestolen. Voor meer informatie: Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland, Pia Verhoeven, Mariahoek 16-17, 3511 LG Utrecht, (030) 234 07 42, [email protected]

hersendood?….is er een garantie! Kun je je op zoiets voorbereiden? Is afscheid nemen mogelijk? Wat is, en waar ligt de grens van mijn verantwoordelijkheid? Is het onze plicht ons uit te laten delen en wat betekent voor mijn stervensuur? En hoe zit het met wederopstanding? Kan/wil/mag de kerk aanvaarding leren, hoe risicovol het leven ook is?

iedereen die in dit thema is geïnteresseerd. U bent welkom op 2 februari 2005 vanaf 18.00 uur. Tussen 18.00 uur en 19.00 uur: brood/ soep/koffie of thee voor u klaar. Aanvang programma: 19.00 uur. Adres: Koornmarkt 1, 8261 JX in Kampen. Opgeven voor deelname: Protestants Diensten Centrum Overijssel-Flevoland, telefoon (0572) 34 68 00 of via info. [email protected]

Luthers Dagboek 20042005 Verborgen kerkschatten ontsloten De Nederlandse kerken en kloosters herbergen samen de grootste collectie kunstvoorwerpen en historische objecten binnen Nederland. De Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland (SKKN) beheert de gegevens over ca. 250.000 objecten. Deze gegevens zijn gedeeltelijk toegankelijk gemaakt voor een breed publiek door middel van de vernieuwde website www.religieuserfgoed.nl. De website bestaat

Orgaan- en weefseldonatie & religie Hoe brengen we aarzelingen, emotionele bezwaren, pastorale vragen, ethische vragen, ter sprake? Er over praten?….met wie dan? Ik wil geen keus maken, laat anderen dat maar doen! Mijn partner is donor, maar ik wil het niet! Wil ik iemands hoeder zijn? Gebrek, tekort, plicht ….waar slaat dit op? Moet ik alles willen wat de medische wetenschap ontdekt! Wat is

Op 2 februari 2005 vindt in de aula van de theologische universiteit Kampen een avondconferentie plaats over ‘orgaan- en weefseldonatie en religie’. De conferentie is voor

16

Informatie en aanmelding via mw. J.F. van Surksum-den Besten, tel. (0343) 51 40 41, e-mail: [email protected]

Kerkinformatie

REGISTER 2004

Januari 2005

Register Kerkinformatie 2004 Dit register kan uit Kerkinformatie worden verwijderd. De cijfer- en lettercombinaties achter de onderwerpen geven achtereenvolgens aan: het nummer van de uitgave en het paginanummer. Het vorige register, over het jaar 2003, is gepubliceerd in het februarinummer van 2004, nr. 112, p. 16-18.

A Ambtsdragers, nieuwe regels voor af- en aantreden van

120, p. 7

Arme kant van Nederland

120, p. 19

B Beeldmerk PKN

114, p. 3; 120, p. 23

Beleidsplan, werkboek voor gemeenten

116, p. 22

Beroepingswerk

112, p. 6

Biddag, - werken met bezieling

111, p. 32

- HGJB-themamap

113, p. 16

Bossey, oecumenisch instituut

117, p. 12

Bijbelvertaling, Nieuwe - passieoratorium

111, p. 21

- leesestafette

116, p. 19

- totstandkoming NBV

117, p. 11

- cursus Theologische Vorming Gemeenteleden

119, p. 14

- PKN-editie

118, p. 32

- proefperiode voor gemeenten

120, p. 23

- presentatie in de media

121, p. 4

- digitale beschikbaarheid

121, p. 23

Bijbelse verhalen als spiegel van de ziel

121, p. 10

Bijzondere zorg, commissies van 112, p. 5; 113, p. 6; 117, p. 7; 119, p. 4 C Catecheseproject Provider

116, p. 23

Collecterooster 2005

117, p. 15

D Dankdag

119, p. 32

Diakonaal handboek

119, p. 12

Dienstboek deel 2

121, p. 8

Dienstenorganisatie - prioriteiten vastgesteld

111, p. 8

17

Kerkinformatie

Januari 2005

REGISTER 2004

- financiële rapportage en

Kerkinactie

J

begroting

111, p. 9

Jacobsladder, website

- inzet van vrijwilligers

111, p. 16

- organisatieschema

111, p. 16

- klachtenprocedure

115, p. 23

- samenwerking met ICCO

116, p. 7

- jaarcijfers 2003

118, p. 6

- financiële beleidsruimte

120, p. 5

E Evangelisch studiecentrum

113, p. 23

- Oikocredit en, informatiemap

112, p. 11

Jeugd en jongeren

- CRED-campagne Zuid Afrika

112, p. 12

- CD-rom over pesten en

- ‘Maak heel wat gebroken is’,

112, p. 3

verzoeningsprojecten

112, 13; 113, p. 10

- diakonaal huisbezoek

113, p. 8

113, p. 20

- bezoek Afganistan en Pakistan

113, p. 12

- Jeugdwerkloosheid

115, p. 3

- beleggen in ontwikelingslanden

114, p. 7

- Werkboek TIEN in drie

115, p. 32

- prijsvraag ‘Helen en delen’

114, p. 19

- catecheseproject Provider

116, p. 23

- Europa-avonden

114, p. 22

- Rwanda tien jaar later

115, p. 19

117, p. 5

- Diaconaat in België

115, p. 20

- Flevo-festival

118, p. 3

- Vredeswerk Oeganda

118, p. 16

- De vredesfabriek geopend

121, p. 20

- missionair en diakonaal

uitschelden

113, p. 12

- minder subsidie voor SoW Jeugdwerk

- jeugdwerkproject ‘Leve je verhaal’

G Geldwerving in het verleden

113, p. 11

Gemeenteleden in de PKN

113, p. 5

Gemeenten, plaatselijke

aandeel 2004 K

- Emmeloord (SoW)

111, p. 14

Kerkbalans

- Terschelling

112, p. 32

Kerkdag Utrecht 2004

- Den Haag

114, p. 20

- programma

- Katwijk

117, p. 8

- thema ‘Hoop doet samenleven’

115, p. 4

- microkrediet

- Londen

117, p. 20

- Kerkdaglied

116, p. 5

- diaconale handreiking

- verslagen

117, p. 2

‘Helpen onder protest’

119, p. 24

Godsdienstleraren aan openbare scholen

116, p. 27

- geschenkfonds

Grote steden, Beraad

121, p. 6

Kerkelijk werkers

120, p. 3 114, p. 7; 116, p. 4

H

- geestelijke begeleiding

Hersteld Hervormde Kerk

- basisopleiding

118,p. 12 en 15 119, p. 8 120, p. 9

113, p. 4

- werk van commissie van bijzondere zorg

119, p. 4

- Nes Ammimdag

112, p. 11

119, p. 23

- vluchtelingenbeleid

120, p. 11 120, p. 14; 121, p. 21 120, p. 19

- campagne ‘Help de 120, p. 21

kerkleden, profiel van protestantse 121, p. 22 Kerkmuziek

118, p. 9; 121, p. 27

Kerkspeelplein

120, p. 16 112, p. 14; 121, p. 27

Kerkvisitatie, rapport

111, p. 8

- Nes Ammimconferentie Duitsland 112, p. 23

Kinderboekjes over kerk en geloof 119, p. 20

- opkomend antisemitisme

Kindermishandeling

116, p. 16

Kleine dorpskerken

119, p. 10

- akkoord over naamgeving

119, p. 13

- film The passion of Christ

Hydepark, bezinningscentrum

113, p. 18

- Israëlisch-palestijns conflict,

I

119, p. 22

- aids-conferentie Bankok

Kerktelefoon

Kerk en Israël

voorkomen

bestemming’

Assepoesters van Peru’

- positie in de gemeenten

- Appèl om scheuring te

118, p. 22

- campagne ‘geloven in een

114, p. 13 115, p. 14,15

discussiedag

121, p. 12

L

Kerkendag Zwolle 2005

121, p. 28

Ledenregistratie, landelijke

120, p. 18 121, p. 5

Identiteit in multiculturele samenleving,

Kerk en School, bezinningsdag

113, p. 17

Lidmaatschap van de gemeente

christelijke

Kerk en Wereld 60 jaar

118, p. 21

Liturgische formulieren 115, p. 23; 121, p. 8

112, p. 14

In memoriam: C.F. Beyers Naudé

Kerkgebouwen

116, p. 20 en 26

119, p. 7; 121, p. 27

18

Londen, Nederlandse Kerk te

117, p. 20

Kerkinformatie

Lutherse Kerk, Evangelisch- Verenigingsbesluit

111, p. 6

Lutherse Wereldfederatie, PKN lid van

Oecumenisch leesrooster

- organisatieschema

2004-2007

- commissies van bijzondere zorg

levenmoeheid

M

P

Migrantenkerken

Pastoraat

112, p. 22; 116, p. 24; 117, p. 32 116, p. 14

Multiculturele samenleving - studiedag en oecumenelezing over christelijke identiteit

112, p. 14

- eenzijdig aandacht voor excessen 112, p. 20 - integratie migrantenkerken

112, p. 22

- verbod op hoofddoeken vergroot isolement - interreligieuze dialoog

111, p. 18; 113, p. 7 112, p. 4

- protestantisme als stroming

112, p. 10

- eerste synodevergadering

113, p. 6

- commissies van overgang benoemd 112, p. 4

- uitgave belijdenisgeschriften

- ziekenhuispastoraat

112, p. 8

- rechter stelt PKN-gemeenten in

- huisbezoek

113, p. 8

- pastorale scholing

113, p. 22

- Klinische Pastorale Vorming

116, p. 15

118, p. 4

beëindigd

118, p. 5; 120, p. 5

- benoeming woordvoerder

118, p. 21

116, p. 17

- profiel van een protestant

121, p. 22

- beheersorganisaties gaan samen 121, p. 26

- psychische nood na vredesmissies

gelijk

- daders van seksueel misbruik

118, p. 9

113, p. 3

- verstandelijk gehandicapten

118, p. 10

114, p. 20

- partners van chronisch zieken

119, p. 19

114, p. 32; 115, p. 16; 118, p. 3

Q

112, p. 4

R

- ondersteuning migrantenkerken 116, p. 24

- beroepingswerk

112, p. 6

Raad van Kerken

- verzet tegen vreemdelingenhaat 117, p. 7

- pensioenfonds

- migrantenkerken Bijlmer zoeken nieuw onderdak - wijkproject de Buitenwacht in Dordrecht

118, p. 32

- reacties na de moord op

- werkboek collegiale intervisie

Theo van Gogh

121, p. 7

Mystiek

121, p. 3

116, p. 9

- Decennium tegen geweld

114, p. 16

- brochure over tolerantie

118, p. 32

- protest tegen uitzettingsbeleid

121, p. 23

- Kerkendag 2005

121, p. 28

- ambtsbediening 118, p. 5; 120, p. 5

werkers

Naam van de gemeente

117, p. 9 113, p. 18; 121, p. 22

118, p. 12

- evaluatiegesprekken

118, p. 15

Oecumenisch instituut Bossey

117, p. 12

S

- geestelijke begeleiding pastores 119, p. 8

Seksueel Misbruik in pastorale

- opleiding tot interim-predikant

relaties

114, p. 18

Solidariteitskas

111, p. 20

120, p. 9

O 119, p. 6; 120, p. 20

Rouw, VELDK-conferentie in Duitsland over 116, p. 11

- samenwerking met kerkelijk N

111, p. 18

- digitaal oecumenische leesrooster 113, p. 7

117, p. 14; 120, p. 6

predikanten beëindigd

112, p. 14

- oecumenische leesrooster

115, p. 7

- regeling traktementen en pensioenen

- oecumenelezing 2004 2004-2007

- positie na verenigingsdatum 1 mei 2004

118, p. 18

- brochure over tolerantie

113, p. 6; 116, p. 12

- Op Goed Gerucht, nieuw elan bij 114, p. 15 117, p. 32

111, p. 9, 20.

Predikanten - ambtswoning

116, p. 14

117, p. 14

- ambtsbediening predikanten

Quotisatieregeling

- conservatieve moslimliteratuur

Oecumene

113, p. 6

- levensmoede ouderen

- intercultureel bijbellezen

Normen en waarden

111, p. 16

112, p. 5; 113, p. 6; 117, p. 7; 119, p. 4

Ouderen, handreiking inzake 120, p. 6

Moslims, ontmoeting met

Januari 2005

REGISTER 2004

Protestantse Kerk in Nederland

Spiritualiteit

- naam en positie plaatselijke gemeenten

- verlangen naar gerechtigheid

111, p. 11; 115, p. 13; 117, p. 9

19

111, p. 21

Kerkinformatie

- Terschelling, groepsprogramma’s op

- reacties na de moord op 112, p. 32

- meditatie

119, p. 27

- mystiek

121, p. 3

- bijbelse verhalen als spiegel van de ziel

Theo van Gogh

W 121, p. 7

121, p. 10

117, p. 22; 119, p. 16; 120, p. 4 T

Websites, kerkelijke

- rapport Visitatoren-generaal

111, p. 8

- rapport en begroting

Synode, gereformeerde

111, p. 9

- ambtswoning predikanten

112, p. 4

111, p. 9

Theologische Universiteit Kampen

- laatste zitting

115, p. 6

150 jaar

121, p. 16

- laatste acta

120, p. 20

Thomasviering

121, p. 18

Synode, hervormde - uitspraak Hoge Raad in

V 112, p. 4

- waarschuwing tegen onkerkelijk handelen

VELKD (lutherse kerken Duitsland) 116, p. 10 Vereniging

113, p. 7

- reactie op brieven tegenstanders vereniging

- Verenigingsbesluit 12 december 2003

111, p. 3

113, p. 19

- besluit hervormde synode

111, p. 4

- open brief aan bezwaarden

114, p. 8

- besluit gereformeerde synode

111, p. 5

- laatste zitting

115, p. 6

- besluit lutherse synode

111, p. 6

- geschiedenis Samen op Weg

111, p. 12

- Bezwaarden weigeren handreiking

115, p. 9

- afscheid preses ds. A. van der Plas

- videoband/dvd

111, p. 21;121, p. 32

- fusies in het verleden 115, p. 10

113, p. 13; 114, p. 11; 116, p. 13 - interesse Duitse Lutherse Kerk

Synode, lutherse - laatste zitting

115, p. 12

- verenigingsakte ondertekend 116, p. 3 en 6 115, p. 7

Synode, Protestantse Kerk

- bezwaren tegen vereniging afgewezen

116, p. 8

- eerste preses ds. J.G. Heetderks 114, p. 4

Visitatoren-generaal, rapport van

- vaststelling prioriteiten

117, p. 6

Vluchtelingenwerk Nederland

- benoeming scriba B. Plaisier

117, p. 6

25 jaar

120, p. 10

Vredesweek

118, p. 20

- oproep tot verzet tegen vreemdelingenhaat

111, p. 8

117, p. 7

Vredesmissies, psychische

117, p. 8

nood na

116, p. 17

Vredesfabriek, de

121, p. 20

118, p. 5

Vrijwilligers in de kerk

111, p. 16

- wereldecomonie op de agenda

120, p. 4

Vijftigplus-beurs

120, p. 12

- diaconaal beleid

120, p. 5

- gesprek met bezwaarden - ambtsbediening 45 predikanten beëindigd

121, p. 13-15

20

Z Ziekenhuispastoraat

dienstenorganistie

- instemming met

kerkvoogdijkwestie

WARC-assemblee Ghana

Triosynode

Synode (zie ook: Triosynode)

quotisatieregeling

Januari 2005

REGISTER 2004

112, p. 8

Kerkinformatie

Wereldgebedsdag 4 maart 2005 Ieder jaar wordt op de eerste vrijdag in maart de Wereldgebedsdag gehouden. Het thema op vrijdag 4 maart 2005 is “Laat je licht schijnen”. Ruim 170 landen deel aan

Toetreding Turkije tot EU Erkenning religieuze minderheden wel voorwaarde voor toetreding De Raad van Kerken in Nederland vindt het feit dat Turkije een seculiere staat is met een overwegend islamitische bevolking geen beletsel voor een eventuele toetreding van het land tot de Europese Unie. Wel zou de EU aan Turkije de voorwaarde moeten stellen dat het de Syrisch-orthodoxe gemeenschap in het land en andere etnische en religieuze minderheden erkent. Dit schrijft de Raad van Kerken in een brief aan minister-president Balkenende. In december 2004 zal de Europese Unie besluiten of Turkije lid kan worden van de Europese Unie. De Raad van

Werkgelegenheid jongeren Op 17 november 2004 organiseerden Kerkinactie en bureau DISK (Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken) een werkconferentie over jeugdwerkloosheid. De Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in

16 januari – Oecumenecollecte In een groot aantal gemeenten wordt op 16 januari de oecumene-collecte gehouden. Deze vindt plaats aan het begin van de Gebedsweek voor de Eenheid. De Protestantse Kerk is nauw verbonden met vele kerken in binnen- en buitenland. Veel gemeenten hebben één of meer internationale contacten. Die verbondenheid krijgt ook vorm in oecumenische organisaties, zoals de Raad van Kerken in Nederland en de Wereldraad van Kerken. Met en van elkaar leren we wat het betekent in deze wereld kerk van Christus te zijn. Dit gebeurt via ontmoetingen en ook via allerlei samenwerkingsverbanden. In de zomer van 2005 houdt de Gereformeerde Oecumenische Raad bijvoorbeeld zijn assemblee in Utrecht. De Protestantse Kerk is dan gastvrouw. Ook daar zal de vraag centraal staan hoe kerken

BERICHTEN

Januari 2005

de Wereldgebedsdag. Zo gaat in 24 uur het gebed de gehele wereld rond. Sinds 1929 wordt de Wereldgebedsdag ook in Nederland gevierd en wel op ongeveer 500 plaatsen. Naast de volwassenenviering is er ook voor kinderen een viering samengesteld. Orde van dienst volwassenen.............. Q 0,65 Orde van dienst kinderen..................... Q 0,35 Verkorte orde van dienst

(voor zorgcentra).................................. Q 0,55 Voor bestellingen: Tel. (033) 286 23 60 Mevr. M. Timmer-Dorsman, Maarsbergseweg 73, 3931 JG Woudenberg Voor informatie over de Wereldgebedsdag: Tel. (0172) 430 932 Mevr. L. Miedema-Spijksma, Groenoord 4, 2401 AE Alphen a/d Rijn Zie de website: www.wereldgebedsdag.nl

Kerken verzoekt premier Balkenende – in zijn rol van voorzitter van de Europese ministerraad – om de zaak van de religieuze minderheden bij die besluitvorming aan de orde te stellen. “Binnen de Europese Unie is ruimte voor verschillende religies; erkenning van het multireligieuze karakter van Europa is ook van belang voor de reeds binnen de grenzen van de Europese Unie verblijvende (Turkse) moslims”, aldus de Raad. Wel acht de Raad het vanzelfsprekend dat Turkije voldoet aan de gebruikelijke toelatingscriteria, waaronder het respect voor mensenrechten en de democratische rechtsstaat. Voor de Raad van Kerken is respect voor de vrijheid van godsdienst en voor religieuze en etnische minderheden in het land van groot belang. De in Nederland aanwezige gemeenschap van

de Syrisch-Orthodoxe Kerk, die met twaalfduizend leden lid is van de Raad, wijst erop dat Turkije tot op heden de Syrisch-orthodoxe minderheid binnen zijn grondgebied niet erkent. Erkenning van deze en andere religieuze minderheden zou een harde voorwaarde voor toelating moeten zijn, volgens de Raad. Voorts is het belangrijk dat alle religieuze minderheden recht krijgen op de bouw en het onderhoud van gebouwen als kerken en kloosters, op het opzetten van theologische opleidingen, op het spreken en onderwijzen van de eigen taal alsook op het in vrijheid uitoefenen van diaconale en andere kerkelijke activiteiten, aldus de Raad van Kerken in Nederland.

Nederland pakt het probleem jeugdwerkloosheid serieus op. Als plaatselijke kerken behoefte hebben aan verdere informatie, kunnen zij hun vraag voorleggen aan het Protestants Dienstencentrum in hun regio. De gemeenteadviseurs kunnen bureau Personeelszaken van de Dienstenorganisatie inschakelen bij het geven van voorlichting aan kerkelijke werkgevers. De Taskforce Jeugdwerkloosheid van het Ministerie

van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zal in zijn publiciteit aandacht geven aan de mogelijkheden die het Diaconaal Jaar (‘Durf over je grens!’) ook aan werkzoekende jongeren kan bieden. Voor nadere inlichtingen: Kerkinactie: Postbus 456, 3500 AL Utrecht, tel. (030) 880 18 86 (Marijke Gaastra, Kees Tinga). Aanvullende informatie kunt u vinden op het internet: www.jeugdwerkloosheid.nl

uit de gereformeerde traditie kunnen bijdragen aan de eenheid van christenen wereldwijd. Meer dan honderd gedelegeerden uit ruim dertig landen bieden we een afwisselend programma, waarin ook kennis gemaakt wordt met Nederland en plaatselijke kerkelijke gemeenten. Al deze oecumenische activiteiten worden voor een belangrijk deel betaald uit de jaarlijkse bijdrage van de lidkerken. Voor de Protestantse Kerk in Nederland is de opbrengst van de oecumene-collecte daar een belangrijk onderdeel van.

21

Zoeken naar eenheid Dichtbij en ver weg 16 januari 2005 oecumenecollecte giro 5261 Protestantse Kerk in Nederland te Utrecht, o.v.v. oecumene

Kerkinformatie

DIENSTENORGANISATIE

Januari 2005

Wisse Hettinga

Veranderingen Per 1 januari 2005 is Wouter van Santen vertrokken als directeur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk in Nederland. In de afgelopen drie jaar heeft hij binnen de Dienstenorganisatie grote veranderingen aangebracht. Een gesprek met hem.

In de aanloop naar het gesprek was verzocht een plek te zoeken die jou na aan het hart ligt. Uiteindelijk belanden we toch weer op je kantoor. Het kantoor, de ruimte doet me niets bijzonders, het is een fijne plek waar je goed kunt werken. Belangrijker zijn de mensen, die zijn alles. Ik heb mijn kantoor ook eenvoudig gehouden, er zijn geen grote dingen aan de muren gekomen. Als ik terugdenk aan mijn drie jaren hier, denk ik vooral aan de mensen, de collega’s. Welke “gedachten aan mensen” moeten we ons voorstellen? Ik denk dan aan mensen die heel erg betrokken zijn, die zich niet laten afleiden door hoe alles georganiseerd is met rapportages en projecten etc, maar het werk gewoon doen; de projecten overzee, de steunverlening, de projecten in eigen land, de inloophuizen, de aandacht voor vluchtelingen, catechisatie, gemeenteopbouw en ook het synodewerk. Het gaat er altijd om dat het werk voortgezet wordt en dat de kerk daarmee in de maatschappij doorklinkt. Het is niet eenvoudig een plaatje te maken van de mens “Wouter van Santen”. Heeft hij hobby’s? Rijdt hij af ten toe te hard? Pakt hij wel eens een pint in een café? De boetes worden thuis gewoon op de trap gelegd, niet leuk, maar het komt niet vaak voor. Nee, ik ben altijd iemand die in het contact de inhoud zoekt en ik probeer mezelf niet te gelde te maken. Je hebt als directeur altijd het risico dat je je zin krijgt omdat je de directeur bent; één van de redenen waarom ik me als persoon niet zo laat zien. Ik probeer het over de inhoud te hebben. Als je me het toch vraagt - in mijn privé leven ben ik bezig met het “goed hebben met elkaar” Thuis, onze zonen en vriendinnen, vrienden, altijd zijn er wel wat zorgen. Dan is het belangrijk dat mensen elkaar kunnen vinden en met elkaar kunnen genieten. Dat staat bij mij centraal. Kunnen de persoon en zijn functie elkaar versterken? Zeker, “goed hebben met elkaar” moet zich zeker in het werk vertalen. Als leiding is het

satie te groot voor. Als je echter de moeite neemt om elkaar te spreken en te ontmoeten, dan merk je toch ook vaak begrip.

Wat zijn de grootste veranderingen die je binnen de organisatie hebt meegemaakt? Niet de structuur, niet het geld, maar het gesprek en openheid. Er is een proces op gang gekomen waarin het normaler is geworden om met elkaar over het werk te praten. De betrokkenheid is verbeterd en dat is vreselijk belangrijk. Dat betekent dat de verzuiling - ieder zijn eigen bureautje -, en de verschillen tussen “land” en “regio”, ambtelijk, niet-ambtelijk (bijvoorbeeld de schijnbare tegenstelling tussen moderamen en dienstenorganisatie), beginnen weg te vallen. Als je het hebt over resultaat en doelmatigheid dan zijn dat dingen die heel belangrijk zijn.

belangrijk dat je de juiste omstandigheden geeft zodat mensen hun werk goed kunnen doen. Dat sluit nauw bij elkaar aan. .... daarom doet het ook pijn als je merkt dat je niet wordt begrepen. Soms moet je maatregelen nemen om die omstandigheden goed

Mensen zullen zeggen dat er vroeger ook gesprek was en openheid. Is er echt op dit gebied een stap gemaakt? Ik ben er natuurlijk niet altijd bij geweest, maar je zocht waarschijnlijk meer naar deskundigen met wie je het besprak. Nu ligt dat breder. Ook omdat allerlei werkvelden bij elkaar gekomen zijn in een afdeling. Je spreekt dan ook meer met elkaar over de kansen en belemmeringen die zich voordoen op de afzonderlijke werkvelden. Meer

‘Inhoudelijke discussies ga ik niet uit de weg, integendeel, ik stimuleer ze’ voor elkaar te krijgen, maatregelen die niet altijd populair zijn, maar dat hoort erbij.

Is het vaak voorgekomen dat je niet begrepen bent? Zo zou ik het niet willen zeggen. Ik denk dat de lijnen die ik heb uitgezet heel goed worden begrepen. Veel maatregelen waren noodzakelijk om erger te voorkomen. Niet iedereen zal begrijpen hoe ik daar achter zit. Soms is daar de afstand binnen de organi-

22

gesprekken leiden tot meer openheid. Je krijgt het sneller voor je voeten geworpen als de openheid er een keer niet is. Dat is iets om blij mee te zijn.

Toch wel apart dat zaken als vertrouwen en openheid, typisch christelijke eigenschappen, dat we dat nog zo vaak moeten leren. Dat is niet zo gek. Er zijn drie dingen die daar altijd een rol in spelen; ten eerste - in kerken is traditie belangrijk. Een groot goed, we heb-

ben er veel aan te danken. Dus wil je al die tradities niet altijd ter discussie stellen. Door dingen open te bespreken met mensen die wellicht niet bekend zijn met je vakgebied, moet je de discussie aangaan. Vanuit de traditie zijn we eerder belerend dan dat we naar anderen luisteren. Mensen ontlenen hun positie binnen de kerk soms aan hun eigen werk en deskundigheid en dat openbreken vraagt mensen om over hun eigen schaduw heen te springen. Ik vind het dus niet zo gek als mensen daar terughoudend in zijn.

Wat zijn de mijlpalen geweest in de afgelopen periode, los van de bijvoorbeeld de eenwording? Er zijn veel mijlpalen, maar het gekke is dat veel van die mijlpalen te maken hebben met projecten en geld, vaak genoeg mijlpalen waar weinigen op zitten te wachten en ook niet als zodanig herkennen. Een van de echte mijlpalen was de managementbijeenkomst op Hydepark - vorig jaar december - waar het nieuwe beleidsplan op de agenda stond. Ik bracht als trefwoord naar voren: “de verlegenheid voorbij”. Tot mijn “warme” verbazing is daar de volgende anderhalf uur continue op gereageerd. Erg indrukwekkend was dat. Voor welke uitdagingen staat de organisatie in de komende jaren? In eerste instantie het inhoud geven aan het geloofsgesprek. Zowel plaatselijk als landelijk. Noem het zending of missionair werk, maar de grammofoon klinkt af en toe wel wat grijsgedraaid. Het laten zien, handelen vanuit geloof is heel belangrijk. Woord en daad. Veel mensen zien in de plaatselijke kerk wat ze zoeken, maar in de bovenplaatselijke kerk zien ze het veel minder. Zijn mensen zich wel bewust van een bovenplaatselijke kerk? Vaak dringt deze niet verder door dan kerkenraden, veel gemeenteleden zegt het weinig. Het is heel belangrijk het kleine zinnetje “God is goed” inhoud te geven. Dat is een echte uitdaging; in jeugdwerk, via allerlei organisaties, in de politiek. Een tweede punt is kostenbewustzijn. We weten nu waar we het geld aan uitgeven. Nog onvoldoende helder is wat ‘iets’ mag kosten. In de kerk is dat altijd een moeilijk gesprek. We moeten hier zorgvuldig mee omgaan. Nu we weten waar we het aan uitgeven kunnen we ons ook bewust worden van de kosten. De bespreekbaarheid van de kosten is een grote winst.

Hoe zie je de relatie tussen bovenplaatselijke en de plaatselijke organisatie zich ontwikkelen? Ik denk dat de kracht moet liggen in de lokale kerkgemeenschap. Daar leeft de kerk. Alleen waar doelgerichtheid moet zijn en de gezamenlijke stem in de maatschappij

moet klinken, moet je bovenplaatselijk zijn. Bovenplaatselijk heeft altijd de neiging om zich uit te breiden en daar moet je erg voor oppassen. Ontzettend blij ben ik met het synodebesluit om de negen Protestantse Dienstencentra te laten bestaan. Daar is directe ondersteuning van de plaatselijke gemeenten en dat mag niet verloren gaan. Onze financiële middelen worden voor het overgrote deel plaatselijk besteed. Slechts een klein gedeelte gaat als verplichte bijdrage in de landelijke/regionale organisatie. Uiteindelijk 4.5% van de kerkrentmeesterlijke begroting. De rest wordt dus lokaal besteed.

We hebben nu de Protestantse Kerk in Nederland. Op de borden en de vlaggen... en de visitekaartjes… en we praten erover. Dat laatste is het belangrijkste. De Protestantse Kerk in een gemeenschap, een orga-

Het drijft je naar je geloof toe? Ik ben algemeen directeur en geen dominee. Als ik mij in dat soort processen meld zie je dat sommigen dat plezierig vinden omdat het ontspannen en niet theologisch dichtgetimmerd is en voor anderen of ik hun plaats wil innemen in het gesprek. Niets is minder waar. Ik heb je uitnodigingskaart voor je afscheid bekeken. Nog nooit eerder een kaart gekregen met cartoons en zelfspot. Waarom heb je daarvoor gekozen? Mijn vertrek kost mij moeite. Waarom ga ik weg? Ik ga weg omdat ik eigenlijk het meeste wat ik voor deze organisatie kan doen ook gedaan heb. Maar tegelijkertijd heb ik het gevoel dat ik een heel goede katalysator ben voor de organisatie. Daarom doet het een beetje pijn. Daardoor is mijn afscheidsbrief wat serieus geworden. Zo zit ik in elkaar. Ik

‘Accepteren dat langzame veranderingen soms beter kunnen zijn’ nisme van gelovige en pratende mensen. Zij is er in haar eenheid en verscheidenheid; dat moeten we blijven benadrukken.

Zit daar ook geen drempel of belemmering in; altijd maar rekening houden met iedereen? Duizend keer nee!. We zijn gemaakt, geschapen in verscheidenheid. Als het anders had moeten zijn, hadden we ook wel anders in elkaar gezeten en allemaal op elkaar geleken. We mogen het niet zien als een conflict. Je moet leren dat je zelf er maar een heel klein plekje in hebt en dus ook kunt genieten van al die verschillen. Waarin ben je zelf veranderd de afgelopen jaren? De acceptatie dat langzame veranderingen soms beter kunnen zijn. Het is ook zo dat …. ik ben belijdend lid van de kerk, maar de afstand tussen mij en God was groter geworden in de afgelopen vijftien jaar. Ik denk zelf dat enerzijds door er veel mee bezig te zijn en door de irritatie hoe er af en toe mee wordt omgegaan ik er feller over ben gaan spreken. Gekscherend hoor je soms dat je als je je geloof wilt behouden je niet bij de Dienstenorganisatie moet werken. Hoor ik bij jou het tegenovergestelde? Toen de kerk aan het verenigen was ben ik brieven gaan schrijven aan voorgangers van de nu Hersteld Hervormden. Het deed me pijn. Ik raak dan eerder warm en betrokken. Als ik zie dat mensen in mijn perceptie het niet helemaal kunnen vinden dan ontstaat de wens om te helpen. Inhoudelijke discussies ga ik niet uit de weg, integendeel, ik stimuleer ze.

23

ben geen man van grappen en grollen, maar ik vind humor wel heel erg belangrijk.

In je afscheidsspeech vergelijk je de organisatie met het schilderij ‘Who is afraid of Red, Yellow and Blue?’ Aparte vergelijking... is er angst in de organisatie? Juist niet ... het is de vraag; waar zou je bang voor zijn? De Dienstenorganisatie roept bij sommigen reacties op van “het zal wel niet goed zijn”, omdat we niet houden van schijnbare macht, omdat het zo groot en ondoorzichtig is, omdat men niet kijkt naar het prachtige werk. Ik denk dat het komt doordat de Dienstenorganisatie een moeilijke geboorte heeft gehad. Het bij elkaar brengen van bureau’s, alle verhuizingen, eindeloos gedoe over financiën heeft soms een sfeer doen ontstaan van “het is niet goed”. Dat is met het schilderij ook zo. Wanneer komt nu het moment dat mensen elkaar niet meer napraten, hun kop schudden en zeggen “wat is dat prachtig”. In ondersteunend en synodewerk is dat al lang voor elkaar.

Wisse Hettinga is teamleider corporate binnen de afdeling Communicatie en Fondsenwerving.

Kerkinformatie

Arbeidsvoorwaardenregeling PKN 2004 Nu de Protestantse Kerk in Nederland een feit is, is ook de nieuwe ‘Generale Regeling voor de rechtspositie van medewerkers’ van kracht. Daarom is de Arbeidsvoorwaardenr egeling– die is gebaseerd op deze generale regeling - herzien en opnieuw uitgegeven. Deze arbeidsvoorwaardenregeling is bestemd voor medewerkers van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland, voor kerkelijk werkers en kerkmusici, voor kosters en koster-beheerders en voor plaatse-

Helpen onder protest Kerkinactie en de werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA houden op zaterdag 22 januari, van 10.00 tot 16.00 uur, in College Blaucapel, Winklerlaan 273 in Utrecht de werkdag ‘Helpen onder protest’. Deze werkdag is bedoeld voor diakenen en vrijwilligers die te maken hebben met materiële hulp door kerken. Op de werkdag schetst Evelyn Schwarz, voorzitter van de werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA, hoe ontwikkelingen in de zorg en sociale zekerheid de kerkelijke hulpverlening kunnen beïnvloeden. Herman Noordegraaf, theoloog en onderzoeker diaconaat, en ervaringsdeskundige Dini van Velthooven verzorgen een inleiding,

Charismatische vernieuwing Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam zal door prof. dr. C. van der Kooi de cursus worden gegeven Inleiding in de theologie van de charismatische vernieuwing. Op de woensdagen 5, 12, 19 en 26 januari 2005,

Jonge predikanten bieden handvatten om te werken aan (huwelijks)relatie Voor het eerst sinds de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland treden 31 predikanten, uit de volle breedte van de aangesloten kerken, gezamenlijk naar buiten met de uitgave “Meer dan vanzelfsprekend”. Het boek biedt bezinning en reikt praktische handvaten aan voor mensen die willen werken aan hun relatie. Voor de uitgave zijn

BERICHTEN

Januari 2005

lijke medewerkers. Deze uitgave bevat de: – ‘Arbeidsvoorwaardenregeling medewerkers Protestantse Kerk in Nederland’ – ‘Uitvoeringsbepalingen’ – ‘Aanvullende bepalingen voor de rechtspositie van kosters en koster-beheerders’ – ‘Aanvullende bepalingen voor plaatselijke medewerkers’. Bovendien zijn modellen en formulieren opgenomen die zo kunnen worden gebruikt: – model voor een arbeidsovereenkomst met een koster – Sociaal Plan voor plaatselijke medewerkers – modelovereenkomst voor een ‘Fietsregeling’. Werknemers van de Protestantse Kerk in

Nederland, en plaatselijke gemeenten die werkgever zijn, krijgen deze regeling gratis toegezonden. Zij ontvangen ook regelmatig wijzigingen en aanvullingen op de arbeidsvoorwaardenregeling, in de vorm van ‘circulaires’. Werkgevers die ‘trendvolgers’ zijn van de Protestantse Kerk in Nederland – bijvoorbeeld een kerkelijke stichting - kunnen de arbeidsvoorwaardenregeling a Q 6,50 bestellen en zich bovendien voor Q 8,- per jaar abonneren op de bijbehorende circulaires. Bestellen: brochureafdeling, tel. (030) 880 17 24; [email protected]. Abonneren: abonnementenafdeling, tel. (030) 880 17 25; [email protected] Website: arbeidsvoorwaardenregeling en circulaires.

waarin zij toelichten wat onder ‘helpen onder protest’ wordt verstaan. Cabaretduo ‘Jansen en Jansen’ zorgt voor komische en kritische intermezzo’s. In de middag gaan de deelnemers aan de slag in workshops: – hoe kom je hulpvragen op het spoor?

Armoede is onrecht. (Foto: Peter de Bie)

– welke hulpverleningsprocedures volg je? – welke vormen van protest kun je hanteren? – plaatselijke samenwerking in bijvoorbeeld sociale allianties. – welke rol kunnen kerken spelen in schuldhulpverlening? – hoe ga je om met pr en persbeleid? De dag wordt afgesloten met een forumdiscussie over twee manieren van hulpverlening: voedselbanken en noodfondsen. De kosten van de werkdag bedragen, inclusief lunch, Q 15,-. U krijgt na opgave ook de handreiking ‘Helpen onder protest’ toegestuurd. Indien u de handreiking al bezit en geen exemplaar extra wenst te ontvangen, betaalt u Q 10,-. Voor mensen met een minimuminkomen bedragen de kosten Q 5,-. Zij kunnen desgewenst ook reiskosten vergoed krijgen, als zij die niet ergens anders kunnen declareren. Zie ook: www.armekant-eva.nl

van 14.00-16.30 uur. Doel is inzicht te geven in de voornaamste historische en systematische hoofdlijnen van de charismatische vernieuwing. Het gaat om hoor- en werkcolleges die een kort overzicht bieden van de geschiedenis van de charismatische beweging, zowel internationaal als in Nederland. Meer informatie staat op www.kcv-net.nl/ leerstoel. Aanmelding kan via prof. dr. C. van der Kooi, tel. (020) 444 66 29,

e-mail: [email protected] ; per adres Theologische Faculteit, Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam. Voor hen die aan een Nederlandse universiteit staan ingeschreven is deelname kosteloos. Opgave is verplicht. Belangstellenden zijn van harte welkom. De kosten voor nietstudenten bedragen Q 113,55. Betaling geschiedt bij het eerste college via een machtiging.

31 predikanten, die bijna allemaal jonger zijn dan 40 jaar en van hervormde, gereformeerde of lutherse huize zijn, gevraagd een bezinning te schrijven over een bijbelfragment dat betrekking heeft op relaties. De scribenten verwoorden zonder omhalen. Ds. A.J. Stam uit Woudenberg heeft het over: Het valt op dat de jonge predikanten hun persoonlijke mening als persoonlijk en daarmee als keuzemogelijkheid durven inbrengen. “Meer dan vanzelfsprekend” leent zich uitstekend voor mensen die willen werken aan hun relatie, maar het is ook goed te gebruiken in gespreksgroepen in kerkelijk verband. Iedere bijdrage eindigt met een gespreksvraag. Het

boek kost Q 11,95, telt 135 pagina’s, isbn 908525-003-x en is verkrijgbaar in de boekhandel.

24

Kerkinformatie

SINT PITER-TRADITIE

Januari 2005

Ad van Oost

Kerken in Grou nemen enthousiast deel aan het Grouster Sint Piter-feest Tijdens het weekeinde van 19 en 20 februari 2005 wordt in Grou het Sint Piterfeest gevierd. De vierdag van de apostel Petrus (22 februari) wordt in deze plaats sinds mensenheugenis in ere gehouden. Het feest is te vergelijken met het Sinterklaasfeest elders. Een afwisselend en oecumenisch programma wordt aangeboden aan alle dorps- en streekbewoners en aan gasten van elders. De kerken in Grou doen enthousiast mee aan het Sint Piter-feest. en Maarten. Ook deze kerken kennen manifestaties, waarbij andere kerken met dezelfde naam worden uitgenodigd. Manifestaties met folklore, uitbeelding, informatie, muziek, viering en ontmoeting. Voor deelname aan het totale programma van het Sint Piter Weekeinde wordt Q 5,- als inschrijfgeld berekend. Nadere informatie is te verkrijgen bij de Werkgroep Sint Pieter Weekeinde 2005. E-mailadres secretaris: [email protected]. Telefoonnummer voorzitter: (0566) 62 13 31. Grou ligt 14 kilometer ten zuiden van Leeuwarden en is bereikbaar per auto (via de A32) en per trein (station met uurverbinding).

Sytze de Vries maakte het Sint Piter-lied voor Grou, Christiaan Winter zette het op muziek. 1. Over het water komt gevaren een visser die naar mensen vist, een heilig herder alle jaren – gezegend zijn gedachtenis!

Sint Piter kerk Grou. Met zadeldaktoren 15e eeuws. Schip begin 12e eeuws met Angelus torentje.

refrein: O naam vanouds voor wie geloofden, geleid ons naar wat komen zal. Gij herder van de nieuwe lente, vaar met ons naar de overwal!

Opschrift Poarte: quod erit rege. oorsprong van 21 febr. 1 Petrus 5:1

2. De erekrans rond kerk en toren is Piters naam, gehecht aan Grou. De leerling van herwonnen liefde werd de apostel van de trouw.

Openbaring 2:10b

3. Al was hij eenmaal diep gezonken, de torenhaan in ‘t ochtendgrauw kraait na een lange nacht van leugen dat het weer daagt na diep berouw

Matt. 14:30

Op zaterdag 19 februari 2005 vindt om 10.00 uur in Grou de aankomst van Sint Piter plaats. Deze Sinterklaasachtige heilige opent na een feestelijke intocht de tentoonstelling “De apostel Sint Pieter in beeld” (in het Fries Piter) in de Sint Piter kerk. ’s Middags is in deze kerk een symposium, met inleidingen - verzorgd door een (kerk)historicus, een etnoloog, een kunsthistoricus (iconoloog) en een theoloog – en muzikaal intermezzo. ’s Avonds staat een vocaal en instrumentaal concert op het programma, met samenzang en gedichten. Zondags vangt om 09.30 uur de feestelijke viering aan van de oecumenische dienst in de Sint Piter kerk, waarin de afzonderlijke kerken in Grou een bijdrage leveren.

refrein: O naam vanouds …

In Nederland zijn weinig Sint Pi(e)ter of Petrus kerken in vergelijking met de naamgeving uit een latere periode; namen als Sint Laurens

refrein: O naam vanouds

4. Hier, waar wij wonen rond de toren is nóg Sint Piter onze trots. Waar wind en water blijven voortgaan, is de naam ons als een rots. 5. Hij heeft de sleutel van het leven dat goed is en op goedheid bouwt. Met ieder deelt hij van het zijne. Daarom is hij gevierd in Grou.

25

Matt. 4: 18-20

Johannes 21:15-23

Matt 26:69-75

Matt. 14:30 Matt. 16:19 Matt. 16:19 Opschrift klok: suum cuique

Kerkinformatie

Conferentie Kerk en Israël Voor de 25e keer organiseert de Provinciale Werkgroep Kerk en Israël voor Noord-Brabant en Limburg en de Contactgroep voor JoodsChristelijke betrekkingen te Antwerpen een tweedaagse conferentie. De confe-

Maatschappelijk ondernemen Hoe bereik je dat maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) in de praktijk meer betekent dan een charitatieve hobby van de manager of een fraai geformuleerde bedrijfsdoelstelling met een ethische code? Het Instituut voor CultuurEthiek ontwikkelde een model om mvo structureel te verankeren in de organisatie van een bedrijf. Het model richt zich vooral op de IT-

Symbolisch bloemschikken De Werkgroep Symbolisch Bloemschikken van Zuid-Holland heeft een brochure ontwikkeld bij de zondagen voor de 40 dagen tijd, stille week en Pasen. Evenals de projecten van Kind en Zondag en Bonnefooi gaat ook de werkgroep met de kruiswoorden aan de gang. De schikkingen zijn tevens een aanvulling bij de Kerkinactie campagne 2005: gelooft U ook dat ieder mens telt! De brochure sluit hier bij aan, zo ook de kinder-

Luisterlijn Raad van Kerken Veel mensen willen zich inzetten voor een samenleving waarin iedereen zich thuisvoelt. De overheid zou er – temidden van de huidige spanningen - goed aan doen van die bereidheid gebruik te maken. In deze woorden liet de voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland, dr. Ton van Eijk, zich op 29 november uit in een ontmoeting met de voorzitter van de Tweede Kamer, drs. Frans Weisglas. Van Eijk bood namens een delegatie van de Raad van Kerken de kamervoorzitter een rapportage aan over de zogenoemde “Luisterlijn” die de Raad van Kerken in de week van 15 november had ingesteld. Bij de telefonische luisterlijn kon iedereen terecht die zich na de moord op Theo van Gogh bezorgd, angstig of boos voelde. Een team van christenen en moslims heeft in deze vier dagen ongeveer 240 bellers te woord gestaan. De luisterlijn werd gefa-

BERICHTEN

Januari 2005

rentie is bedoeld voor predikanten, pastores, pastorale medewerk(st)ers, catecheten en ieder, die zich wil verdiepen in de relatie van Jodendom en Christendom. Thema: Het gezicht van God na Auschwitz . Welke vragen roept dat op voor de kerk? Datum: 8 en 9 februari 2005. Plaats: Antwerpen, Theologisch- en Pastoraal Centrum, Groenenborgerlaan 149. Tijd: dinsdag 8-02-

2005, 10.30 uur, tot woensdag 9-02-2005, 15.00 à 16.00 uur. Deelnemerskosten: Q 90,= inclusief één overnachting / Q 70,= exclusief overnachting. Studenten betalen Q 50,= inclusief één overnachting. Inlichtingen bij: Ds. Sj. Van der Zee, Eikenlaan 6, 4254 AS Sleeuwijk, telefoon (0183) 30 48 05 of bij ds. J.H. Meijer, Prinses Irenelaan 2, 4255 VK Nieuwendijk (N.Br.), telefoon (0183) 40 51 04.

sector. Veel aandacht wordt besteed aan de bijbelse motieven en ethische aspecten van het ondernemerschap. Een wetenschappelijke onderbouwing van het model is te vinden in het rapport Goede zaken, snelle tijden. Maatschappelijk verantwoord ondernemen in de IT. Het rapport is geschreven door ICE-onderzoeker drs. Arthur Zijlstra. Aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen mag zich – zo is het uitgangspunt van het Instituut voor CultuurEthiek – niet beperken tot bijzondere morele dilemma’s, incidenten en bijzondere problemen. Bedrijfsethiek betreft juist een bezinning

op de verantwoordelijkheid van de gehele onderneming en is zaak van alle bedrijfsgenoten, niet alleen van managers of ethische experts. Het model is getest in een tweetal gevalstudies bij de Triodos Bank en het software- en consultancy bedrijf Ordina. Rapportgegevens: Drs. Arthur Zijlstra, Goede zaken, snelle tijden. Maatschappelijk verantwoord ondernemen in de IT. Bedrijfsethiek en mondialisering, Amersfoort: Instituut voor CultuurEthiek, 177 pag., Euro 21,- ISBN 9076167-07-9. Te bestellen bij het Instituut voor CultuurEthiek, , tel. (033) 465 19 69 of 06 50 28 42 15.

nevendienst projecten! De werkgroep van Zuid Holland presenteert de schikkingen op de paasbeurs in het gebouw van het Protestants Dienstencentrum Zuid-Holland; op vrijdag 14 januari 2005 tussen 16.00 uur en 21.30 uur en zaterdag 15 januari 2005 tussen 9.30 – en 12.30 uur in Capelle aan den IJssel, Ligusterbaan 2. Ook het jeugdwerk, de uitgeverijen en een boekhandel zijn aanwezig op de beurs waar u naar hartelust kunt grasduinen en inkopen kunt doen. Het jeugdwerk start om 18.30 uur haar programma. Eveneens zijn de schikkingen te zien op zaterdag 15 januari 2005 van 10.00

uur tot 12.30 uur in de Vredenbergkerk te Oosterbeek. Ook op de Paascarousselbeurs van zaterdag 22 januari 2005 in de Trefpuntkerk, Louise de Colignystraat 20 te Alkmaar, van 9.45 tot 12.45 uur. De brochures zijn op de beurs in de diverse provincies voor Q 6,- te koop! U kunt de brochure Symbolisch Bloemschikken Pasen 2005 bestellen voor Q 7,50 bij het Protestants Landelijk Dienstencentrum, tel. (030) 880 18 80 bij de afdeling brochureverkoop of via de site: www.pkn.nl via de webwinkel.

ciliteerd door de Protestantse Kerk in Nederland. Uit de rapportage die aan de kamervoorzitter ter beschikking is gesteld, blijkt dat met name gevoelens van bezorgdheid, angst en machteloosheid sterk leven. Verschillende bellers gaven aan de samenleving als onsamenhangend en chaotisch te ervaren en zich niet gehoord te voelen door politiek en overheid. Aan de andere kant bleken veel bellers bereid zich in te zetten voor een samenleving waar ieder zich thuis mag voelen. Op grond daarvan kan de overheid ervan uitgaan dat er behalve een beweging van polarisatie ook voldoende goodwill is in de samenleving en dat er mensen van goede wil zijn. ‘Juist deze bereidheid kan voor de overheid een handvat betekenen om de huidige gevoelens van onzekerheid en machteloosheid het hoofd te bieden’, aldus Raadsvoorzitter Van Eijk. Kamervoorzitter Weisglas sprak zijn waardering ervoor uit dat de Raad van Kerken als luisterend oor wil dienen voor zorgen in de samenleving. Hij gaf daarbij ook aan het

belangrijk te vinden dat het initiatief van de luisterlijn gedragen werd door christenen en moslims gezamenlijk.

26

Kerkinformatie

BIJBELTEKSTEN

Januari 2005

Januari 2005 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene.

za 1 Toen de herders het kind Jezus in de kribbe gezien hadden, maakten ze bekend wat hun over dit kind gezegd was. Allen stonden er verwonderd over. Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en overwoog ze bij zichzelf. (Luc. 2,16-21) zo 2 Het Woord was in de wereld; de wereld was door Hem geworden, en toch erkende de wereld Hem niet. Aan allen echter die Hem aanvaardden, gaf Hij het vermogen om kinderen van God te worden. (Joh. 1,1-18) ma 3 Zacharias sprak: Gezegend de Heer, want Hij heeft zich het lot van zijn volk aangetrokken, en het bevrijd. Hij heeft voor ons een reddende kracht opgewekt, zoals Hij van oudsher had gezegd bij monde van zijn heilige profeten. (Luc. 1,67-79) di 4 Johannes schreef: Wij zijn verbonden met God, met zijn Zoon Jezus Christus. Dit is de ware God, dit is eeuwig leven. (1 Joh. 5,18-21) wo 5 In het begin was het woord, en het woord was bij God, en het woord was God. (Joh 1,1-5) do 6 Paulus schreef: In Christus is dit geheim bekend gemaakt: allen zijn medeërfgenamen, medeleden en mededeelgenoten van de belofte. (Ef. 3,2-6) vr 7 God zegt: Ik ben de oorsprong en het einde. Wie dorst heeft zal Ik te drinken geven uit de bron van het water des levens, om niet. (Openb. 21,5-7)

en nu heeft Hij zijn woord openbaar gemaakt. (Titus 1,1-4) di 11 In het begin was het woord. Wat ontstaan was, had leven in Hem, en het leven was het licht van de mensen. (Joh. 1,1-5)

vr 21 Gij, Heer, doet mijn lamp schijnen, Gij doet mijn duisternis opklaren. (Ps. 18) za 22 Zingt de Heer een nieuw lied, zegent zijn naam, dag op dag verkondigt zijn heil. Meldt onder de volken zijn glorie. (Ps. 96)

wo 12 Heer, U komt de mens tegemoet die met vreugde gerechtigheid doet, hun die op uw wegen aan U denken. (Jes. 64,3-7)

zo 23 Jezus zegt: Keer om! Want het koninkrijk der hemelen is ophanden. (Matth. 4,12-23)

do 13 Toen de goedheid en mensenliefde van God is verschenen, heeft Hij ons gered, niet omdat wij iets gedaan zouden hebben dat ons kan rechtvaardigen maar alleen omdat Hij barmhartig is. (Titus 3,4-7)

ma 24 Jezus zegt: Waar er twee of drie in mijn naam bijeen zijn, daar ben Ik in hun midden. (Matth. 18,15-20)

vr 14 De Heer kijkt naar hemel en aarde. De zwakke tilt Hij uit het stof, de arme haalt Hij uit het slijk. (Ps. 113) za 15 Johannes de Doper kwam zoals geschreven staat in het boek van Jesaja: Een stem roept in de woestijn: Bereid de weg van de Heer, maak zijn paden recht. (Luc. 3,1-6) zo 16 Johannes de Doper zag Jezus naar zich toekomen en zei: Zie, het Lam Gods dat de zonde van de wereld wegneemt. (Joh. 1,29-34) ma 17 Jesaja zei: U zult vol vreugde water putten uit de bronnen der redding. Dan zult u zeggen: “Looft de Heer, roept zijn naam uit, maakt onder de volken zijn daden bekend.” (Jes. 12,2-6)

za 8 Juicht de Here, gij ganse aarde, dient de Here met vreugde, komt voor zijn aangezicht met gejubel. (Ps. 100,1-5)

di 18 Petrus zei: God heeft mij gekozen opdat door mijn mond de volken het evangeliewoord zouden horen en tot geloof zouden komen. Hij heeft geen onderscheid gemaakt tussen ons en hen. (Hand. 15,5-12)

zo 9 Nadat Jezus gedoopt was, zag Hij de Geest Gods neerdalen in de gedaante van een duif en over zich komen. En een stem uit de hemel sprak: Dit is mijn Zoon, mijn veelgeliefde, in wie Ik welbehagen heb. (Matth. 3,13-17)

wo 19 Paulus schreef: Ik ben bedienaar van het evangelie geworden krachtens de gave van Gods genade. Aan mij is de genade gegeven de volken de onpeilbare rijkdom van Christus te verkondigen. (Ef. 3,1-12)

ma 10 Paulus schreef aan Titus: Wij hopen op het eeuwige leven. Reeds lang geleden heeft God eeuwig leven beloofd

do 20 Jezus zegt: Ik ben de weg, de waarheid en het leven. (Joh. 14,1-10)

27

di 25 Jezus sprak tot zijn leerlingen: Gaat uit over de hele wereld en verkondigt het evangelie aan heel de schepping. (Marc. 16,15-20) wo 26 Laat ik bij God mijn rust zoeken, op Hem mijn hoop vestigen. (Ps. 62) do 27 Paulus schreef aan de Tessalonicenzen: Wij hebben u het evangelie verkondigd, niet alleen met woorden, maar ook met kracht en heilige Geest en volle overtuiging. (1 Tess. 1,1-5) vr 28 Jezus zei tegen een vrouw: “Uw zonden zijn vergeven.” De andere mensen zeiden onder elkaar “Wie is dit die zelfs zonden vergeeft?” Tegen de vrouw zei Hij: “Uw vertrouwen is uw redding. Ga in vrede.” (Luc. 7,36-50) za 29 Hoed degenen die God u heeft toevertrouwd, zoals Hij het graag ziet: niet gedwongen, maar vrijwillig en belangeloos. (1 Petr. 5,1-4) zo 30 Jezus zegt: Gelukkig zijn jullie, als ze jullie uitschelden en vervolgen en je van allerlei kwaad betichten vanwege Mij. Wees blij en juich, want in de hemel wacht jullie een rijke beloning. (Matth. 5,1-12) ma 31 Jezus zegt: U zult de Heer uw God liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede daaraan gelijk: U zult uw naaste liefhebben als uzelf. (Matth. 22,34-40)

Kerkinformatie

Januari 2005

RUBRIEK

Predikantswisselingen

Beroepen te Almkerk (geref.; beiden pt), ds. B. Ridder te Lopik (pt) en ds. mw. S. van Meggelen te Lopik (pt); te Bennekom (geref.; bijstand pastoraat), ds. mw. T. Ferwerda-Scholtens te Ede; te Bennekom (herv.; wijkgem. 3), ds. C. de Jong te Waddinxveen (Immanuëlkerkgem.); te Dedemsvaart (herv.), ds. J. van Dijk te Metslawier-Nijawier; te Gouderak (herv.), kandidaat A. Schroten te Meerkerk; te Heteren (herv.), kandidaat A. Schroten te Meerkerk; te Nieuwerkerk a/d IJssel (herv.; wijkgem. 2,3), ds. A. Visser te Apeldoorn (b.w.); te Oldebroek (herv.; wijk 1), ds. P. van der Kraan te Bleskensgraaf; te Scherpenzeel, ds. J.C. Schuurman te Ridderkerk; te Schoonrewoerd, ds. J. Blom te Katwijk aan Zee. te Uddel (herv.), ds. J. Muller te Wapenveld (herv.).

Aangenomen naar Aagtekerke, kandidaat mw. B.M. van Ginhoven te Zeist; naar Amstelveen-Buitenveldert (g.v. De Buitenhof), ds. mw. S. van der Hoek te Amsterdam (De Buitenhof g.v.); naar Bolnes (geref.), ds. E.J.S. den Breejen te Suawoude; naar Buurmalsen (herv.), kandidaat G. Doorn te Buurmalsen; naar Doorn (docent Hydepark), ds. mw. G.F. Struijs te Wageningen (g.v. Gelderse Roos); naar Doesburg, ds. H. Pals te Vlieland (pt; protest. gem. i.w.); naar Eext (herv.), ds. mw. B. Janssens-Fennema te Hooghalen; naar Ermelo (herv. wijk-

gem. kerkelijk centrum), ds. A.D.L. Terlouw te Willige-Langerak; naar GerkeskloosterStroobos (geref.), ds. J.G. Arensman te ’sGravenzande; naar Harderwijk (herv.wijk 3), ds. J. het Lam te Wezep (herv.); naar Hengelo (gld) herv., ds. mw. A.M.H. Blanken te Olst; naar Ieper (Ver. Prot. Kerk Belgie), ds. H. van Andel te Enkhuizen; naar Lelystad (coördinator diaconale projecten), ds. J. van Opstal te ‘s-Gravenhage-Oost; naar Marum (geref.), ds. mw. J. Paans-Spoelstra te Leimuiden; naar Meeuwen (herv.), kandidaat W. Stijf te Hoofddorp; naar Noordlaren-Glimmen, kandidaat mw. F.S. Karelse te Schipborg; naar Nijverdal (herv.), ds. W. Kaljouw te Ingen; naar Papendrecht (herv.; wijk oost), ds. P.J. Teeuw te Veenendaal; naar Waarde (herv.), kandidaat W.F. van de Woestijne te Utrecht; naar Zwolle (herv. Sionskerk), kandidaat mw. (mr. dr.) H. Oostenbrink-Evers te Zwolle; als predikant. bijz. opdracht (krijgsmachtpredikant), ds. A.W. Lubbinge te Berkenwoude.

(docent Chr. Hogeschool Ede); voor Wilnis (herv.), ds. F. Wijnhorst te Ermelo; voor Wijk (bij Heusden), ds. J. van Dijk te Ridderkerk.

Beroepbaar kandidaat M.P.L. Camarasa, Blasiussstraat 125c, 1091 CP Amsterdam; kandidaat mw. B. Gras, Paramaribostraat 18, 9715 RP Groningen; kandidaat mw. J. Visser-Sonneveld, Wijenburglaan 7, 6826 CA Arnhem; kandidaat C.J. Barth, Burg. Reijerslaan 13, 3471 CH Kamerik; kandidaat mw. H.M. de Jong, Schiedamseweg 153 b, 3026 AK Rotterdam; kandidaat mw. L.M. de Jong, Enny Vredelaan 95, 3584 ZC Utrecht; kandidaat mw. M. de Jager, Steenhuis 21, 9932 CH Delfzijl, E-mail: [email protected]; kandidaat H. Schipper, Vuufgemeten 8, 4321 BC Kerkwerve; kandidaat A. Schroten, ‘t Laantje 10, 4231 BL Meerkerk. Tel. (0183) 35 34 49; kandidaat mw. M.M. Slagter-Pranger, Veenkampen 23, 9304 TS Lieveren.

Bedankt voor Hendrik Ido Ambacht (wijkgem. Elim), ds. R.W. de Koeijer te Giessendam-NederHardinxveld; voor Nieuwveen (herv.), ds. J. Verdijk te Well-Ammerzoden; voor Vriezenveen (herv. wijk 4), ds. G.J. Mantel te Hattem; voor Waddinxveen (herv. Wijkgem. Oost), ds. J. Geene te Katwijk aan Zee; voor Wageningen (herv. wijkg. 1), ds. M. van Campen, predikant bgw werkz. Kerk in haar geheel

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail: [email protected]

BERICHTEN

Theologie voor senioren De NBI Hogeschool te Utrecht is een interkerkelijke instelling voor theologische studie en vorming. De hogeschool wil mensen door studie en praktische vorming motiveren en bekwamen om zich in te zetten voor geloof, kerk en samenleving. De NBI Hogeschool komt in 2005 weer met een cursusaanbod voor ouderen. Het aanbod draagt de naam THESEN (Theologie voor senioren). THESEN biedt in het voorjaar van 2005 drie cursussen, met name voor 50-plussers. Vanaf 1 februari 2005 staan de volgende onderwerpen op het

programma: 1. Abraham en Ibrahiem. Op zoek naar overeenkomsten in geloof tussen islam en christendom; 2. In gesprek over de geestelijke weg; 3. De bijbel lezen met Joodse oren. Exodus (Shemot): Uittochtbevrijding na slavernij. Alle cursussen worden overdag gegeven, op dinsdag- of woensdagmorgen of op de donderdagmiddag. Ze bestaan uit 6 tot 9 colleges van 100 minuten. Er wordt gewerkt in groepen van 10 tot maximaal 30 cursisten, zodat open gesprek en persoonlijke aandacht mogelijk zijn. Voor het verkrijgen van de gratis folder is een telefoontje of een bezoek aan de website www.nbihogeschool.nl voldoende. Aanmelding uiterlijk 14 dagen voor aanvang

28

van de cursussen. NBI Hogeschool voor theologie, Moezeldreef 400, 3561 GD Utrecht. Tel. (030) 262 73 33; fax: (030) 262 88 73; email: [email protected].

Kerkinformatie

Advertenties Kerkinformatie kent met ingang van januari 2005 twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: Q 174, Q 349, Q 697 en Q 1.394.

Januari 2005

ADVERTENTIES RUBRIEK

Andere advertenties bestaan in vier formaten: 1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk: Q 348, Q 697, Q 1.394, Q 2.788.

Uiterste aanleverdata: Maartnummer: 23 januari 2005 Aprilnummer: 27 februari 2005 Meinummer: 26 maart 2005

Aanlevering Per e-mail aan kerkinformatie.advertenties@ pkn.nl (de tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand), per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

De Gereformeerde Kerk te Surhuisterveen zoekt voor wijk Zuid een enthousiaste

De Protestantse Gemeente Zundert-Rijsbergen c.a., thuis in het historische ‘van Goghkerkje’, zoekt een

predikant(e)

fulltime predikant (m/v)

voor 80–100% Wij zijn een gemeente van 1860 leden met twee predikantsplaatsen. Wij hebben een nauwe samenwerking met de plaatselijke Hervormde Gemeente.

die: – in preek en liturgie jong en oud weet te inspireren; – zich bewust is van het belang van pastoraal werk en van daaruit mensen wil helpen met vragen van deze tijd; – samen met de kerkenraad actief is in vorming en toerusting; – oecumenische samenwerking wil stimuleren; – een brug wil slaan tussen kerk en samenleving.

Wij belijden Jezus Christus als onze Heer en Verlosser en proberen zijn boodschap te verstaan in deze tijd. Wij zoeken een predikant(e) die: – ons in verkondiging en viering inspireert gemeente van Christus te zijn – weet om te gaan met verscheidenheid in geloofsbeleving en leefwereld en predikant wil zijn voor de hele gemeente – met ons wil zoeken naar mogelijkheden om jongeren te bereiken en aan te spreken, zodat zij zich thuis voelen in de gemeente – in samenwerking met anderen wil werken aan een verdere ontwikkeling van het SoW-proces – ons stimuleert een gastvrije, missionaire en diaconale gemeente te zijn – beschikt over relevante werkervaring in tenminste een gemeente – bij voorkeur de leeftijd heeft tussen 30 en 50 jaar.

Op verzoek wordt u een schets van de gemeente toegezonden. Uw sollicitatie zien wij gaarne, binnen vier weken, tegemoet op ons adres: Vincent van Goghplein 1, 4881 DG Zundert Zie ook onze website www.pk-zundert.nl Voor inlichtingen kunt u contact opnemen met mw. A.M.E. Vlaardingerbroek, tel. (076) 596 23 81.

De gefedereerde gemeente te Bloemendaal – Overveen zoekt per 1 juni 2005 een

Surhuisterveen ligt in de Friese Wouden, een gebied met veel natuurschoon en fraaie landschappen. Het dorp zelf heeft ca. 6000 inwoners maar is verzorgingscentrum voor een veel grotere omgeving.

bijstand in het pastoraat Nadere informatie kunt u verkrijgen bij de voorzitter van de beroepingscommissie: dhr. G.Kok, De Wijk 18, 9231 BG Surhuisterveen, tel .(0512) 36 16 98. Een informatiemap kunt u vragen bij de secretaresse van de commissie: mevr. M. Bruining-Hoeksma Veenderij 24 9231 ML Surhuisterveen tel. (0512) 36 29 73 e-mail: [email protected]

voor ongeveer 60% van de werktijd

Het takenpakket omvat: – – – – –

pastorale zorg aan ouderen vanaf 70 jaar voorgaan in erediensten leiden van een aantal begrafenissen vervanging predikant bij afwezigheid enige redactionele en toerustende activiteiten

Het is wenselijk dat u in de regio Haarlem woont. Arbeidsvoorwaarden conform de regelingen van de PKN. De benoeming geldt in principe voor een periode van vier jaar.

Uw sollicitatie, inclusief c.v., gericht aan de voorzitter van de beroepingscommissie, zien wij graag tegemoet binnen 3 weken na het verschijnen van dit blad.

Een informatiepakket is verkrijgbaar bij de secretaris van de sollicitatiecommissie, mr. A.E. Patijn, Laan van Boreel 12, 2061 HN Bloemendaal, tel. (023) 527 01 90. Schriftelijke sollicitaties kunnen tot 19 januari gericht worden aan dit adres. Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen met ds. T.G. van der Linden, tel. (023) 526 26 37.

29

Kerkinformatie

ADVERTENTIES RUBRIEK

De Hervormde Gemeente Terkaple c.a., wil graag in contact komen met een

Januari 2005

De Hervormde Westerwijkgemeente van Ermelo, een redelijk jonge gemeente, open confessioneel, openstaand voor evangelische vernieuwing, zoekt in verband met het vertrek van de huidige vicaris per 1 september een

predikant(e) (66%)

kerkelijk werker (m/v)

die zich wil inzetten voor de verdere ontwikkeling van onze geloofsgemeenschap.

12 à 15 uur per week Taken 50 % pastoraat 50% gemeenteopbouw, toerusting en visie-ontwikkeling

De gemeente omvat de dorpen Terkaple, Akmarijp, Goïngarijp en Terherne en ligt in het Friese merengebied. Wij hebben besloten aansluiting te zoeken bij de PKN.

competenties – Heeft een luisterend oor en een pastoraal hart voor jong en oud – Is in staat mededrager en stimulator te zijn voor de ontwikkeling en groei van de gemeente. – Is gedreven om geloven te verbinden aan gemeente-zijn, belijden aan gemeente-activiteiten. – Ervaring in gemeenteopbouw en toerusting – Gericht op samenwerking: met predikant; elkaar aanvullen, stimuleren en ondersteunen, en met de diverse werkgroepen en initiatoren. – Gericht op vorming van kader: - vinden, inzetten en coachen van Talenten - toerusten van o.a. leiders GemeenteGroeiGroepen

Onze gemeente is een echte Hervormde plattelandsgemeente. Er is veel welwillendheid en “ruimte” om dingen te doen, uit te proberen en onderwerpen ter discussie te stellen. Er is een pastorie beschikbaar op een unieke locatie, waarin het goed wonen is. Belangstellenden kunnen contact opnemen met onze beroepingscommissie, waarna wij u een informatiepakket toesturen. Secretaris is dhr. J. de Jong, Bytling 1, 8493 KJ in Terherne, telefoon: (0566) 68 98 34, e-mail: [email protected] Reacties graag vóór 1 februari 2005.

Arbeidsvoorwaarden: de arbeidsvoorwaardenregeling PKN is van toepassing. De Hervormde gemeente Eexta/Nieuw-Scheemda en de Gereformeerde kerk Scheemda zien zich als een SoW-gemeente. Er wordt naar gestreefd om een Protestantse Gemeente Scheemda te vormen. De verwachting is dat dit in 2005 gestalte zal krijgen.

Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de wijkpredikant ds. G.H. Fredrikze, tel. (0341) 55 76 88 of de voorzitter van de wijkkerkenraad: dhr. F. Annot, tel. (0341) 42 31 11. Uw sollicitatie, voorzien van een curriculum vitae, kunt u voor 15 januari 2004 richten aan de scriba van de wijkkerkenraad, dhr. J. van Raaijen, Groene Haeg 44, 3853 EZ Ermelo.

We zijn op zoek naar een:

full-time predikant m/v en een

part-time predikant m/v 50% die: – Hart heeft voor Samen op Weg en mee wil werken aan het proces tot eenwording van onze gemeenten. – Vanuit zijn/haar omgang met God de gemeente op inspirerende wijze voorgaat in de verkondiging van het Woord en de bediening van de sacramenten. – In werk en prediking het verzoenende en bevrijdende werk van God door Jezus Christus centraal stelt en van daaruit ook verband legt naar het dagelijks leven, zodat de mensen hun leven daarin zullen herkennen. – De kerkenraad ondersteunt met vorming en toerusting. – Leiding geeft aan het catecheseteam en de belijdeniscatechisatie een nieuwe impuls wil geven. – In de dienst aandacht besteedt aan kinderen en jongeren. – Pastorale zorg verleent aan ouderen, zieken en mensen in een crisissituatie. Samen met de pastoraal medewerker. – Samen kan werken met de collega predikant en een pastoraal medewerker en in goed overleg tot een goede taakverdeling kan komen.

De Protestantse Gemeente i.w. te Maarn-Maarsbergen zoekt voor de wijk Maarsbergen een

bijstand in het pastoraat (m/v) voor 2 à 3 dagen per week De wijk Maarsbergen heeft ongeveer 225 pastorale eenheden en heeft een “open-confessioneel” karakter. Ook mensen uit de regio voelen zich tot onze gemeenschap aangetrokken. Graag willen wij in contact komen met een emeritus predikant, die de gemeente wil voorgaan in eredienst, pastoraat, catechese en kringwerk. Een mooi gelegen bungalow is in Maarsbergen als pastorie beschikbaar.

Het percentage kan in onderling overleg worden vastgesteld. Voor meer informatie kunt u zich wenden tot de secretaris van de beroepingscommissie: Mevrouw H.E. Zondag-Blokzijl, Wijkstraat 19, 9679 EJ Scheemda, tel: (0597) 59 28 47. E-mail: [email protected]

Inlichtingen kunt u verkrijgen bij: Ds. J.J. Ruitenberg, telefoon (0343) 44 29 00. Aanvragen van profielschets en reacties gaarne richten aan: De heer A.J. Werkhoven, Patrijzenlaan 17, 3951 AE Maarn, tel. (0343) 44 10 74.

Aan dit adres kunt u ook uw sollicitatie richten tot 15 februari 2005.

30

Kerkinformatie

Januari 2005

ADVERTENTIES RUBRIEK

Protestantse wijkgemeente Heerenveen (i.w.) heeft een vacature

Een

predikant (m/v)

Wij zijn een enthousiaste, recent gefedereerde gemeente met ongeveer 2.300 pastorale eenheden en meerdere predikanten (4,3 Fte).

voor de Protestantse Gemeente te Heerlen

Wij willen aan onze gemeente bouwen als een hechte gemeenschap van mensen die geloof, hoop en liefde met elkaar willen delen. En dit ook uitstralen naar buiten toe. Ontmoeting en contact zijn belangrijke elementen voor onze gemeente.

Onze kerk is gelegen midden in het centrum van Heerlen aan het mooie Tempsplein. Een goede plaats, want zo willen we ook zijn: een gemeente die midden in de maatschappij staat. Een gemeente die oog heeft voor typische ‘grote stad’-problemen, die open staat voor verschillende vormen van geloofsbeleving en die een plek biedt waar jong en oud zich thuis kunnen voelen. Dat zijn ambitieuze doelstellingen, dus er is nog veel werk te doen!

Wij zoeken een fulltime

predikant (v/m) die: – vasthoudt aan het Woord van God en dit enthousiast en met bezieling weet te vertalen naar het leven van alledag; – goed kan communiceren en die oor, oog en hart heeft voor alle gemeenteleden hoe verschillend ook hun geloofsbeleving is; – een teamplayer die goed kan functioneren in een team van (vijf) predikanten; – goed kan samenwerken met vrijwilligers en hen stimuleert in hun werkzaamheden; – een actieve rol wil vervullen in de opbouw van onze pas gevormde Protestantse wijkgemeente en een bindend element wil zijn in onze pluriforme wijkgemeente; – relevante werkervaring heeft, bij voorkeur in een SoW gemeente.

Om zo’n gemeente te kunnen zijn, hebben we een aanjager en metgezel nodig: iemand die graag initiatief neemt en mensen kan enthousiasmeren. Iemand die de samenwerking opzoekt met mensen in de gemeente en daarbuiten. Maar ook een predikant die zowel in taal als vorm een eigentijdse kerkdienst weet vorm te geven, die aanzet tot nadenken. Voor onze nieuwe predikant hebben we een pastorie klaar staan. Bent u de predikant die we zoeken? Bel dan met Lies Deijs, voorzitter van de beroepingscommissie, voor informatie en een profielschets: tel. (045) 542 23 43.

Wij bieden: – Een fulltime predikantsplaats. – Een pastorie in een prettige woon- en leefomgeving. – Een warme, hartelijke wijkgemeente en betrokken leden.

Uw sollicitatiebrief kunt u binnen 3 weken sturen naar: Secretariaat Beroepingscommissie Protestantse Gemeente te Heerlen t.a.v. Dhr. Henk Jansen Dorothea-Gracht 12 6465 EA Kerkrade

Spreekt dit u aan? Wilt u meer informatie? Schrijf of bel naar de voorzitter van de beroepingscommissie, Siebe Postuma, Heidemeer 16, 8445 SB Heerenveen, tel. (0513) 68 20 10. Er is een uitgebreid informatiepakket beschikbaar, op te vragen bij de scriba van onze gemeente Afke van de Brug, tel. (0513) 62 81 68.

De Hervormde Gemeente Sassenheim zoekt een

U kunt uw schriftelijke sollicitatie richten aan de voorzitter van de beroepingscommissie tot uiterlijk 3 weken na het verschijnen van deze advertentie.

senioren-pastor voor bijstand in het pastoraat (bij voorkeur van hervormde signatuur) voor 20 uur per week Tot de taken behoren onder meer de pastorale zorg aan ouderen vanaf 70 jaar, het leiden van begrafenissen en diensten in de twee verzorgingstehuizen. Bij voorkeur zouden wij een emeritus-predikant willen aantrekken. Als tweede mogelijkheid zien wij deze vacature eventueel vervuld worden door een pastoraal medewerker. Vanwege de bereikbaarheid is het wenselijk dat de seniorenpastor in de nabijheid van Sassenheim woont. Een profielschets kunt u opvragen bij de scriba, tel. (0252) 21 62 63. Voor inlichtingen kunt u contact opnemen met de gemeentepredikant mevr. ds. A.A. Bosma, tel. (0252) 21 14 30. Uw schriftelijke sollicitatie kunt u tot 1 februari 2005 richten aan de scriba mevr. J.N. Oudshoorn-Koppier, Baartmanstraat 32, 2171 DC Sassenheim.

31

Kerkinformatie

Januari 2005

ADVERTENTIES RUBRIEK

De Gereformeerde Kerk te Ommen (PKN) zoekt een

De Hervormde Gemeente Bethlehemkerk (PKN) te Papendrecht zoekt een fulltime

kerkelijk werker (m/v)

predikant

Hij/zij zal voor 20 uur in onze kerkelijke gemeente een aantal taken op zich nemen welke de gemeente verder bouwen, vormen en de taken van onze drie predikanten verlichten.

De gemeente (1400 pastorale eenheden) kent één volledige en sinds kort ook één 6/12 predikantsplaats. Bovendien is een kerkelijk werker (6/12) in de gemeente werkzaam en wordt er gezocht naar een jeugdwerker. Voor deze pluriforme, dynamische gemeente zoeken wij iemand die: – werkt vanuit het evangelie van Jezus Christus en de Bijbel verstaat als enige regel van het geloof; – inspirerend is in prediking en vormgeving van de eredienst; – het evangelie in hedendaagse taal kan verwoorden en betrekken op de praktijk van het leven; – mede vorm kan geven aan de saamhorigheid in een gemeente met een grote verscheidenheid in geloofsbeleving; – talent heeft om de jeugd bij geloof en kerk te betrekken; – in PKN-verband de reeds bestaande samenwerking met de Gereformeerde Kerk ‘De Morgenster’ kan intensiveren; – oog heeft voor de plaatselijke oecumene; – breed inzetbaar is en in teamverband kan werken; – over organisatorische en leidinggevende capaciteiten beschikt; – beschikt over ervaring in een (middel)grote gemeente.

Naast veel enthousiaste vrijwilligers is een professionele kracht voor onze gemeente nodig voor de duur van circa drie jaar. De te vervullen taken zullen voornamelijk bestaan uit: – Opbouwwerk voor groepen van 20 jaar tot b.v. 50 jaar. – Begeleiden van gesprekgroepen. – Pastoraat randkerkelijke, jongbelijdende leden, jonge gezinnen – Het geven van catechisatie. De salariëring en arbeidsvoorwaarden zullen geschieden volgens de bepalingen binnen de PKN. Bent u enthousiast en spreekt u deze uitdaging aan en heeft u een opleiding/ervaring op HBO-Theologie niveau, stuur dan uw schriftelijke reactie, voorzien van uw c.v., binnen drie weken na het verschijnen van dit blad aan: Secretariaat commissie “kerkelijk werker Geref. Kerk, PKN te Ommen”. p/a. Falkenburgerf 3, 7731 AK te Ommen.

Nadere informatie kunt u verkrijgen bij de voorzitter van de beroepingscommissie, dhr. H. van der Leeden, tel. (078) 615 43 49 of per e-mail [email protected]. Een informatiepakket kunt u bij voorkeur per e-mail aanvragen bij de secretaris van de beroepingscommissie dhr. E. Wisgerhof, tel. (078) 615 67 40, [email protected]).

Indien u nadere informatie wenst kunt u contact opnemen met dhr. C.Siebert, telefoon (0529) 46 22 01 te Ommen.

Uw schriftelijke reactie kunt u, voorzien van uw curriculum vitae, binnen drie weken na verschijning van dit blad richten aan de beroepingscommissie van de Bethlehemkerk p/a Grondmolen 24, 3352 CA Papendrecht, [email protected]

Bouwen aan een kerk, is bouwen in de wereld.

De Hervormde Gemeente Ommelanderwijk-Zuidwending (gemeente Veendam) zoekt zo spoedig mogelijk voor 8 uren per week een enthousiaste

predikant/kandidaat/ pastoraal werker (m/v)

beter verzekerd

die zich thuis kan voelen in een ‘middenkerkelijke’ plattelandsgemeente met een kleine, actieve kern. Graag komen wij in contact met een voorganger (m/v) die: – zowel de zondagse eredienst als het pastoraat belangrijk vindt; – onze gemeente kan inspireren en ondersteunen.

Donatus verzekert kerken, al meer dan 150 jaar. Maar wist u dat we ook speciale verzekeringsproducten voor kerken hebben? Bijvoorbeeld voor vrijwilligers, ramen, inventaris, aanstraalverlichting, enzovoort. Als onderlinge verzekeringsmaatschappij houden we de premies laag. Sterker nog, we restitueren zelfs een groot deel. Nog geen speciale kostbaarhedenverzekering van Donatus? Vraag een vrijblijvende offerte aan.

Heeft u belangstelling dan kunt u een infopakket met profielschets van de gemeente en de voorganger aanvragen bij de scriba: Mw. G.W. Flik Ommelanderwijk 197 9644 TG Veendam tel. (0598) 61 49 58.

Postbus 500, 5240 AM Rosmalen [email protected] www.donatus.nl

Uw schriftelijke sollicitatie, voorzien van CV, zien wij uiterlijk 3 weken na het verschijnen van dit blad op bovenstaand adres met belangstelling tegemoet.

tel. 073 - 5221700

32

Kerkinformatie

Januari 2005

ADVERTENTIES RUBRIEK

De Protestantse Gemeente te Raalte zoekt een Wij, oud en jong, van de Gereformeerde Kerk De Levensbron te Ridderkerk zoeken een

fulltime hervormde predikant

predikant m/v

die: – wil samenwerken met een vrouwelijke gereformeerde collega en een vrouwelijke hervormde kerkelijk werker; – ruime ervaring heeft in bij voorkeur meerdere gemeentes; – het aantrekkelijk vindt te werken in een van oorsprong plattelandsgemeente met 3.000 leden, die thans meer pluriform is samengesteld; – inspirerend is in erediensten en pastoraat voor jong en oud en die vernieuwingen niet uit de weg gaat; – zich met ons geroepen voelt vanuit de beloften van God te leven. Beloften die wij vinden in de Heilige Schrift en die ons uit de geschiedenis van God met zijn volk en kerk bekend geworden zijn.

(voor 0,5 fte) om samen met onze predikant ds. Martin de Geus en een parttime kerkelijk werker voor het ouderenpastoraat op levendige en inspirerende wijze onze pluriforme gemeente te dienen en te enthousiasmeren.

Wie zijn wij? De Levensbron, een mooi nieuw kerkgebouw, biedt plaats aan een verscheidenheid van geloofsbelevingen met o.m. een traditionele kern. De vieringen nemen daarbij een centrale plaats in. Wij proberen samen invulling te geven aan ons thema ‘open en gastvrije gemeente’ met oog voor de (individuele) mens in de samenleving, dichtbij en ver weg. Onze gemeente telt 1300 leden, waarvan velen actief zijn in taakgroepen. Daarnaast hebben wij banden met de kerk van Rugalika in Rwanda.

Wat hebben wij te bieden: – een goed functionerende gemeente die het SoW-proces zonder problemen heeft doorlopen; – een gemeente waarin actief beleid met betrekking tot de jeugd wordt gevoerd; – middelen als leerhuizen en groothuisbezoeken om de gemeenteleden te voeden; – een moderne pastorie in het centrum van het dorp en op loopafstand van het kerkelijk centrum.

Wat verwachten wij? Een pastor – die meewerkt aan het verbeteren van het open en gastvrije karakter van de gemeente; – die de boodschap van de bijbel weet te vertalen naar het dagelijkse leven; – die bijzondere aandacht kan schenken aan jeugd en jongeren; – die op inspirerende, eigentijdse en creatieve wijze invulling geeft aan de eredienst en samen met collega-predikant en gemeente onze vieringen verder verdiept.

Raalte is een centrumgemeente in Salland met veel mooie natuur rondom. De A-1 en de A-28 zijn gemakkelijk te bereiken en er is ook een NS-station. De onderwijsvoorzieningen zijn gevarieerd. Voor meer informatie en een profielschets kunt u zich wenden tot de voorzitter van de beroepingscommissie mevrouw F. Freriks, telefoon (0572) 35 46 62.

Ridderkerk is een groene, verstedelijkte gemeente aan de schone, zuidoostelijke kant van de stadsregio Rotterdam met 46.000 inwoners en een prima voorzieningenniveau.

Uw brief met uw gemotiveerde belangstelling kunt u binnen drie weken na het verschijnen van deze advertentie richten aan de secretaris van de beroepingscommissie, mevrouw L. de Wit, Stobbenbroekerweg 18, 8101 NT Raalte.

Nadere informatie kunt u verkrijgen bij de voorzitter van de beroepingscommissie, de heer Jan van Hulsteijn, telefoon (0180) 42 60 61, bij wie tevens een informatiepakket kan worden aangevraagd. Uw sollicitatiebrief met c.v. kunt u voor 18 januari 2005 zenden aan de heer J. van Hulsteijn, Oranjestraat 99, 2983 HN Ridderkerk.

ook beter verzekerd

Postbus 500, 5240 AM Rosmalen [email protected] www.donatus.nl

tel. 073 - 5221700

33

Kerkinformatie

De PKN-gemeente, van origine Gereformeerd, van Vinkeveen en Waverveen bestaat uit 578 leden, waarvan de leeftijdsgroepen evenredig verdeeld zijn. De gemeenteleden komen voornamelijk uit de genoemde dorpen. Het kerkgebouw staat aan Herenweg 253 in Vinkeveen. Behalve de kerkzaal heeft de gemeente ook de beschikking over het ‘Ontmoetingscentrum’, een multifunctionele ruimte waar o.a. de jeugdactiviteiten, de Soos en het koffiedrinken georganiseerd worden. Vinkeveen en Waverveen liggen op een steenworp afstand van Amsterdam en Utrecht. Ze bevinden zich in een prachtig groen gebied met polders, plassen en rivieren. Hier is de lucht helder en het water schoon, hier zijn nog de plekjes te vinden waar je het leven van alledag van je af kunt schudden.

ADVERTENTIES RUBRIEK

lt zich geroepen e o v e ? Wi

Januari 2005

De Algemene Kerkenraad van de Hervormde Gemeente Katwijk aan Zee zoekt met onmiddellijke ingang voor waarschijnlijk een aantal jaren t.b.v. het werk binnen de wijkgemeente ‘Sion’ een

bijstand in het pastoraat De leden van de PKN-gemeente, van origine Gereformeerd, van Vinkeveen en Waverveen zoeken een

Bij voorkeur een emerituspredikant of iemand met bezoekervaring. Deze vacature is ontstaan doordat de predikant van de wijk Sion, ds. P.J. Stam, zijn werkzaamheden door gezondheidsomstandigheden nog maar voor vijftig procent mag en kan verrichten. Het gaat hier om vier dagdelen per week voor vijfenveertig weken per jaar (totaal 180 dagdelen), welke, in overleg met de kerkenraad en predikant, kunnen worden ingedeeld. De werkzaamheden omvatten:

predikant (m/v) voor een aanstelling van 80%. Wij verwachten o.a. van de predikant dat hij/zij – geïnspireerd invulling aan de erediensten geeft – ruime aandacht heeft voor het pastoraat – in staat is te initiëren en te delegeren – open staat voor oecumenische contacten – beschikt over relevante werk/ levenservaring.

– – – – – – – –

Van ons kan de predikant o.a. verwachten dat we – een geestdriftige en actieve gemeente vormen – desgewenst ondersteuning bieden bij het zoeken naar een invulling van de overige 20% – een woning beschikbaar hebben.

Salariëring geschiedt volgens de daarvoor bestaande regels van de Vereniging van Kerkvoogdijen. Buiten de salariëring vallen begrafenissen en preekbeurten, welke separaat worden betaald. Sollicitanten naar deze functie worden verzocht hun sollicitatie met curriculum vitae schriftelijk te sturen naar de scriba van de wijkgemeente de heer H.A. Hoek, F.A. Borgerstraat 18, 2225 AR Katwijk aan Zee.

regulier wijkpastoraat zieken(huis)bezoek doopzitting kerktelefoonuitzendingen weeksluitingen in tehuizen presentatie/leiding van wijkavonden reguliere catechese naast deze reguliere arbeid is een uitbouw door preekbeurten en begrafenissen en voorkomende werkzaamheden mogelijk, afhankelijk van de vraag.

De wijk Sion:

Een uitgebreid profiel van onze gemeente kunt u vinden op onze website

– is gesitueerd in de het oude dorp aan Zee; – weet zich verwant met het rechts-confessionele gedachtengoed; – waardeert in de prediking een wat bevindelijk Kohlbruggiaans geluid; – maakt in de eredienst gebruik van de oude formulieren voor de sacraments, bevestiging- en huwelijksdiensten; – zingt in de erediensten de psalmen in de berijming van 1773 en de gezangen uit bundel 1938 en op de wijkavonden ook de bundel Johannes de Heer.

www.gereformeerdekerkvinkeveen waverveen.nl Voor een reactie of nadere informatie kunt u ons bereiken via – telefoon: Jaap den Boer (0297) 26 32 34 – postadres: Postbus 85, 3645 ZK Vinkeveen – email: beroepingscommissie @gereformeerdekerkvinkeveen waverveen.nl

35

Kerkinformatie

ADVERTENTIES RUBRIEK

Januari 2005

Het mooie dorp Wadenoijen, gelegen aan de rivier de Linge, vormt samen met de St. Maartensgemeente in Tiel één kerkelijke gemeente. De Hervormde gemeente Tiel/Wadenoijen vraagt voor haar wijk Wadenoijen een:

De Sionkerkgemeente is onderdeel van de Protestantse Gemeente Arnhem. Voor onze gemeente met een open confessioneel karakter zoeken wij een:

predikant (50%) predikant (m/v) op parttime basis (50%)

– – – – – –

met enige jaren ervaring en die: – samen met ons wil bouwen aan een actieve gemeenschap in het dorp en in de aangrenzende nieuwbouwwijk Passewaaij – betrokken is bij mensen, inspirerend, open en bewogen is – de inbreng van de gemeenteleden stimuleert – een brede maatschappelijke belangstelling heeft – een goed gevoel heeft voor de plaats van de dorpskerk binnen de hervormde gemeente Tiel/Wadenoijen en de toekomstige PKNpartners – zelfstandig en in teamverband kan werken – voor jong en oud op een enthousiaste boeiende manier in de eredienst voorgaat

Wij denken aan iemand die: een warm hart heeft voor het pastoraat inspirator is voor jong en oud Bijbelgetrouw preekt samen met de gemeenteleden bouwt aan de kerk van de toekomst hedendaagse geloofs- en levensvragen bespreekbaar wil maken binnen het team van Arnhemse predikanten bovenwijkse taken vervult.

Wij bieden: – een actieve, meelevende gemeente – een mooi eigentijds kerkgebouw – helaas, geen pastorie

Het dorp Wadenoijen heeft een prachtig gerestaureerde kerk met naastgelegen pastorie. Er is een meelevende groep actieve leden die betrokken is bij de dorpskerk.

Is uw interesse gewekt? Dan kunt u voor nadere inlichtingen en/of een informatiepakket terecht bij de beroepingscommissie. Voorzitter: dhr. W. Burgers, tel. (026) 323 29 67 Secretaris: dhr. Th. van Loenen , tel. (026) 321 01 43. Sollicitaties: aan dhr. van Loenen, Jachthoornlaan 118, 6813 CH Arnhem. Reacties voor: 15 januari 2005.

Is uw interesse gewekt, dan kunt u een volledig informatiepakket opvragen bij onze secretaris mevrouw Christine Jonker, Zonnedauw 104, 4007 VB Tiel, tel.: (0344) 63 44 06, e-mail: [email protected] Voor direct persoonlijk overleg kunt u contact opnemen met de voorzitter van de beroepingscommissie de heer Jo de Rooij, Dreef 3, 4014 MJ Wadenoijen, tel. (0344) 66 15 19. Uw schriftelijke sollicitatie met aangehechte CV, kunt u binnen drie weken na verschijning van dit blad eveneens richten aan de voorzitter van de beroepingscommissie.

Op ongeveer 10 kilometer afstand van de stad Groningen ligt Harkstede. Harkstede is een dorp in de gemeente Slochteren. De Hervormde gemeente Scharmer-Harkstede en de Gereformeerde Kerk Harkstede werken al vele jaren samen.

Hervormde gemeente Barchem

De SoW-gemeente Scharmer-Harkstede zoekt een Wij zoeken een

predikant m/v (6/12) predikant(e) (40%) die: – instemt met de roeping van kerk en gemeente in overeenstemming met het belijden van de Protestantse Kerk in Nederland – met enthousiasme wil voorgaan in erediensten om Gods Woord naar de gemeente over te brengen – door de omgang met de jeugd deze weet te inspireren en te betrekken bij de kerk. – pastorale werkzaamheden belangrijk vindt – samen met de kerkenraad inspirerend en motiverend bezig wil zijn in het verdere SoW-proces.

Wij ontvangen graag reacties van een predikant(e) die: – inspirerend en met enthousiasme voorgaat in de eredienst. – het pastoraat aan jong en oud een warm hart toe draagt. – luisteren naar en spreken met mensen van alle leeftijdsgroepen. – meedenkt over het beleid voor de toekomst. Wat hebben wij te bieden? – vele vrijwilligers – actieve kerkenraad – gerestaureerde kerk – nieuw kerkelijk gebouw De Wingerd – eventueel hulp bij het vinden van woonruimte

Bent u geïnteresseerd, dan sturen wij u graag een informatiepakket toe, met daarin een uitgebreide profielschets. Deze kunt u opvragen bij:

Barchem is omgeven door natuurschoon. Wandelaars en fietsers bezoeken veelvuldig ons dorp. De sociale voorzieningen zijn volop aanwezig, de kerkelijke gemeente heeft 928 leden.

J. Bolhuis-Janssens Klein Martijn 18 9617 BA Harkstede tel. (050) 404 14 52.

Voor informatie: mevr. Dinie Luesink, Eekvenne 51, 7244 AM Barchem. Telefoon: (0573) 44 16 58, e-mail: [email protected]

Uw schriftelijke reactie, met c.v., kunt u ook richten aan bovenstaand adres, tot 3 weken na het verschijnen van dit nummer.

Reacties graag binnen voor 1 februari 2005.

34

(Advertentie)

œVՓi˜ÌÊۜœÀʘÕÊ i˜Ê>ÌiÀ £ÓÊ`iVi“LiÀÊÓääÎ\Ê ii˜Ê…ˆÃ̜ÀˆÃV…iÊ`>}]Ê Ü>>Àœ«Ê…iÌÊÀՈ“Ê ÛiiÀ̈}ʍ>>ÀÊ`ÕÀi˜`iÊ ->“i˜Êœ«Ê7i}‡«ÀœViÃÊ ÜiÀ`Ê>v}iϜÌi˜°Ê

i˜Ê`>}Ê`ˆiʅiÌÊ ÛiÀ`ˆi˜ÌÊÌiÊܜÀ`i˜Ê Û>ÃÌ}ii}`ʈ˜Êii˜Ê `œVՓi˜Ì>ˆÀiʜ«Ê`Û`°

iÊ}iLiÕÀÌi˜ˆÃÃi˜Êˆ˜Ê1ÌÀiV…ÌÊܜÀ`i˜Êœ«Ê`iÊۜiÌÊ }iۜ}`]ÊÛ>˜>vÊ`iʜ«i˜ˆ˜}ÊÛ>˜ÊiŽÊÛ>˜Ê`iÊ`ÀˆiÊÃޘœ`i˜]Ê `iÊiiÀÃÌiʜÀ`iۜœÀÃÌii˜Êi˜Ê«œ}ˆ˜}i˜Ê̜ÌÊՈÌÃÌiÊÛ>˜Ê LiψÃȘ}]Ê̜ÌÊ>>˜Ê`iÊÃÌi““ˆ˜}i˜Êi˜Ê`iÊՈÌÏ>}i˜]ʓiÌÊ >ÃÊϜÌÊ`iÊۈiÀˆ˜}ʈ˜Ê`iÊ œ“ŽiÀŽ°Ê˜Êy>ÅL>VŽÃʎˆŽi˜Ê ۈvʅœœv`ÀœÃ«iiÀÃʜ«Ê`iâiÊ`>}ÊÌiÀÕ}\Ê >Ài˜`Ê7>iÌÊ ­ÃiVÀiÌ>ÀˆÃÊÛ>˜Ê`iÊ,>>`ÊÛ>˜Ê`i«ÕÌ>Ìi˜Ê->“i˜Êœ«Ê7i}®]Ê œ˜>ÊÀˆÌâÊ­«ÀiÈ`i˜ÌiÊ Û>˜}iˆÃV…‡Õ̅iÀÃiÊiÀŽÊˆ˜Ê…iÌÊ œ˜ˆ˜ŽÀˆŽÊ`iÀÊ i`iÀ>˜`i˜®]Ê>˜‡iÀ`ÊiiÌ`iÀŽÃÊ­«ÀiÃiÃÊ iÀivœÀ“iiÀ`iÊiÀŽi˜Êˆ˜Ê i`iÀ>˜`®]Ê
ÀˆiÊÛ>˜Ê`iÀÊ*>ÃÊ ­«ÀiÃiÃÊ i`iÀ>˜`ÃiÊiÀۜÀ“`iÊiÀŽ®Êi˜Ê >ÃÊ*>ˆÃˆiÀÊ ­ÃVÀˆL>Ê->“i˜Êœ«Ê7i}‡ŽiÀŽi˜®°Ê iÊ`œVՓi˜Ì>ˆÀiʏ>>ÌÊۜœÀÊ>iÃʅiÌÊÛiÀ…>>Êâˆi˜ÊÛ>˜Ê

iÊ`Û`ʼ œVՓi˜ÌÊۜœÀʘÕÊi˜Ê>ÌiÀ½Ê

“i˜Ãi˜Ê‡Ê“i˜Ãi˜Ê`ˆiÊâˆV…Ê“iÌʅ>ÀÌÊi˜ÊâˆiÊۜœÀÊ`ˆÌÊ->“i˜Ê

ˆÃÊii˜ÊՈÌ}>ÛiÊÛ>˜Ê`iÊ

œ«Ê7i}‡«ÀœViÃʅiLLi˜Êˆ˜}iâiÌ°Ê6>˜Ê…Õ˜Ê}iâˆV…Ìi˜Ê∍˜Ê

ˆi˜ÃÌi˜œÀ}>˜Ãˆ>̈iÊÛ>˜Ê`iÊ

`iÊÛÀiÕ}`iÊi˜Ê`iʜ«ÕV…̈˜}Ê>vÊÌiʏiâi˜]Ê>ÃʅiÌÊLiÏՈÌÊ̜ÌÊ

*ÀœÌiÃÌ>˜ÌÃiÊiÀŽÊi˜ÊˆÃÊۜœÀʼ£Ç]xäÊÊ

ÛiÀi˜ˆ}ˆ˜}Ê`>˜Êiˆ˜`iˆŽÊˆÃÊ}i˜œ“i˜°Ê

ÌiÊLiÃÌii˜ÊLˆÊ`iÊLÀœV…ÕÀiÛiÀŽœœ«]Ê

>>ÀÊ`ˆÌʈÃʜœŽÊ…iÌÊÛiÀ…>>ÊÛ>˜Ê`iʓi˜Ãi˜Ê`ˆiÊâˆV…Ê“iÌʅ>˜`Ê

Ìi°­äÎä®ÊnnäÊ£ÇÓ{ÆÊi‡“>ˆÊ

i˜ÊÌ>˜`ʅiLLi˜ÊÛiÀâiÌÊÌi}i˜Ê`iâiÊii˜ÜœÀ`ˆ˜}°Ê6œœÀʅi˜Ê

LÀœV…ÕÀiÛiÀŽœœ«J«Ž˜°˜°Ê

LiÌiŽi˜`iÊ`ˆÌÊLiÏՈÌÊ`>ÌÊ∍ÊâˆV…ʏœÃʓœiÃÌi˜Ê“>Ži˜ÊÛ>˜Ê

"œŽÊˆÃÊ`iÊ`Û`ÊÌiÊLiÃÌii˜Êۈ>Ê`iÊ

`iÊâœÊÕˆÃÌÊ}iۜÀ“`iʎiÀŽ]Ê`ˆiÊ̜V…ÊۜœÀÊii˜Ê}ÀœœÌÊ`iiÊ`iÊ

ÜiL܈˜ŽiÊÛ>˜ÊÜÜÜ°«Ž˜°˜

ۜœÀÌâiÌ̈˜}ÊÜ>ÃÊÛ>˜Ê`iÊiˆ}i˜ÊÛiÀÌÀœÕÜ`iʎiÀŽ°Ê iÊ`œVՓi˜Ì>ˆÀiʏ>>Ìʈ˜Ê{nʓˆ˜ÕÌi˜Ê`iʓi˜ÃiˆŽiʎ>˜ÌÊâˆi˜Ê Û>˜ÊÜ>ÌÊÛ>>ŽÊܜÀ`ÌÊ}iÃV…iÌÃÌÊ>ÃÊii˜Ê`œÀÊi˜Ê`Àœœ}Ê«ÀœViÃÊ ÛœÊÛ>˜ÊÃ>>ˆiÊi˜ÊvœÀ“>ˆÃ̈ÃV…iÊÃޘœ`iÛiÀ}>`iÀˆ˜}i˜oÊ

ii˜Ê«Àœ`ÕV̈iÊÛ>˜Ê-ޘV°Ê Ài>̈iÛiÊ*Àœ`ÕV̈iÃ]ʈÛiÀÃՓ