Jaarverslag 2013
Jaarverslag van Alterfins activiteiten, sociale en financiële prestatie
Voorwoord Een boodschap van de Algemeen directeur
Beste lezer,
In 2013 zijn we er opnieuw in geslaagd om een
hebben de meeste van onze partners de nodige
indrukwekkend bedrag aan bijkomend kapitaal op
maatregelen genomen om zonder al te veel
te halen bij bestaande en nieuwe vennoten.
kleerscheuren deze situatie te boven te komen.
Bedankt voor het vertrouwen en welkom aan die 1.005 nieuwe vennoten!
Verderop in dit jaarverslag zal u ook lezen dat we dit jaar opnieuw meer mensen bereikten in het
Alterfin
mogelijk
Zuiden dan vorig jaar. In 2013 slaagden we er in
investeren in organisaties die sociaal een hoge
zal
uw
om rechtstreeks 57.620 mensen te bereiken. Dat
toegevoegde waarde hebben en ook financieel
zijn er 13,7 % meer dan vorig jaar. En voor de
een behoorlijk rendement neerzetten. Voor elke
eerste keer leeft bijna de helft van hen in Afrika.
investering voeren we een grondige analyse door
Dat is het vervolg op een tendens van wat we
om zeker te zijn dat een partner aan onze
vorig jaar al zagen: alhoewel het bedrag dat we
financiële
investeren in Afrika erg beperkt is, bereiken we
en
kapitaal
sociale
zo
goed
criteria
beantwoordt.
Vandaar dat er een decalage is tussen de groei
hiermee wel bijzonder veel mensen.
van onze portefeuille en de groei van het kapitaal. In 2014 gaan we voort op de ingeslagen weg: Onze portefeuille kende in 2013 een mooie groei,
vooral in onze landbouwportefeuille willen we
voornamelijk in de sectoren waar we traditioneel
meer investeren in innoverende duurzame teelten
actief zijn. Op bescheiden schaal hebben we ook
en in nieuwe landen. Zo kunnen we onze missie
geïnvesteerd in boeiende nieuwe projecten. Het
verder realiseren: meehelpen aan de uitbouw van
mooiste
onze
een financieel netwerk toegankelijk voor kans-
investering in Terral in Senegal waar we voor de
armen in het Zuiden. Tot slot, kijken we ook verder
eerste keer basisvoedsel voor de lokale markt
in de toekomst: in 2014 zullen we een strate-
financieren. Dit is een project met een zeer grote
gische oefening maken die de bakens naar een
sociale meerwaarde: we leveren een belangrijke
duurzaam en innnoverend Alterfin in 2020 zal
bijdrage, niet alleen aan de verhoging van het
uitzetten.
voorbeeld
hiervan
is
zeker
inkomen van de lokale rijstboeren, maar ook aan de
voedselzekerheid
van
de
Senegalese
stedelijke bevolking en de organisatie van de
Met vriendelijke groeten,
lokale rijstmarkt. Meer informatie vindt u op p.27. 2013 was echter geen gemakkelijk jaar, vooral voor onze partners actief in de koffieketen. Zij hadden enerzijds te kampen met een schimmelziekte, de koffieroest, en anderzijds waren de koffieprijzen op de wereldmarkt uitzonderlijk laag. Het staat buiten kijf dat een dergelijke situatie ernstige gevolgen voor deze partners had. Ook in enkele andere teelten hadden de landbouwers met te lage prijzen af te rekenen. Gelukkig
Kris Goossenaerts
Over dit rapport
Voor het tweede jaar op rij stelt Alterfin een
de inhoudelijke vragen van de vennoten van de
geïntegreerde versie van haar jaarrapport en het
laatste Algemene Vergadering.
rapport
over
haar
sociale
en
ecologische
prestaties voor. Maar voor het eerst is dit rapport opgesteld volgens de richtlijnen van het ‘Global Reporting Initiative’ (G3 .1, niveau C “self declared”) aangevuld met het supplement voor
en haar sociale en ecologische prestaties toelichten, behandelen alle portefeuilles die Alterfin op 31 december 2013 beheert (de eigen
de financiële sector.
portefeuille alsook die welke voor rekening van
Het Global Reporting Initiative (GRI) is een
bevatten enkel de balans en de resultaten-
organisatie zonder winstoogmerk die richtlijnen
rekening van Alterfin cvba voor het boekjaar
opgesteld
2013.
heeft
voor
derden beheerd wordt). De financiële resultaten
duurzaamheidsverslag-
geving, die wereldwijd gebruikt worden. De keuze van de GRI-indicatoren werd bepaald op basis van relevantie en haalbaarheid.
Dit rapport kunt u op www.alterfin.be ook in het Frans en in het Engels raadplegen. Voor
bijkomende
informatie
kunt
u
Audrey
Dit rapport werd opgesteld door een werkgroep
Timmermans
samengesteld uit leden van ons krediet- en
Reporting en Compliance Manager van Alterfin
marketing team, onder leiding van de Algemene
contacteren.
directeur en de Raad van Bestuur. Het bevat ook
4
De hoofdstukken die onze investeringsportefeuille
(
[email protected]),
Inhoudstafel
Voorwoord ............................................................................................................................................................... 3 Over dit rapport ........................................................................................................................................................ 4 Onze missie ............................................................................................................................................................. 7
1. Het kapitaal van Alterfin ........................................................................................9 Groeirecord van het maatschappelijk kapitaal .......................................................................................... 9 Onze marketing activiteiten in volle ontwikkeling ..................................................................................... 10 Getuigenissen: de Alterfin vennoten aan het woord ................................................................................ 12
2. Onze investeringen in het Zuiden ....................................................................... 15 Situatie van de portefeuille ...................................................................................................................... 15 Ons investeringsbeleid ............................................................................................................................ 23 Terral: een bijdrage aan de voedselzekerheid in Senegal ...................................................................... 27
3. Onze sociale prestatie ......................................................................................... 28 Belangrijkste resultaten van onze sociale prestatie ................................................................................. 28 Sociale prestatie in microfinanciering ...................................................................................................... 30 Sociale prestatie voor duurzame landbouw en fair trade ........................................................................ 34 Adel Ixcán : een microfinancieringsinstelling (MFI) in een afgelegen streek van Guatemala ................. 38
4. Onze ecologische voetafdruk .............................................................................. 39 Op het niveau van onze Zuidpartners...................................................................................................... 39 Op het niveau van de zetel ...................................................................................................................... 39
5. Bestuur en stakeholders ....................................................................................... Onze Raad van Bestuur ........................................................................................................................... 41 Ons team ................................................................................................................................................. 42 Onze voornaamste stakeholders ............................................................................................................. 44 Alterfin, een referentie in de sector .......................................................................................................... 44 Getuigenis : In de schoenen van een kredietbeheerder ......................................................................... 46
6. Onze financiële prestatie .................................................................................... 48 Balans ...................................................................................................................................................... 48 Verlies– en winstrekening ........................................................................................................................ 49 Follow-up van onze partners die in gebreke blijven ................................................................................ 50 Enkele sleutelindicatoren ......................................................................................................................... 51 Resultaatverwerking................................................................................................................................. 52
Overzicht GRI-indicatoren ...................................................................................................................................... 53
Kerncijfers op 31 december 2013
6
34,2 miljoen euro kapitaal aangebracht door 4.403 vennoten. 38,7 miljoen euro geïnvesteerd bij 116 partners in 27 ontwikkelingslanden. Alterfin bereikt 57.620 personen en hun families in het Zuiden.
Onze missie
Meer dan 1 miljard mensen, voornamelijk in het Zuiden, moeten rondkomen met een inkomen van minder dan 1 euro per dag. Om aan de armoede te ontsnappen, starten velen met eigen middelen een kleine onderneming, een handeltje of een productieactiviteit, doorgaans in de informele economie. Meestal hebben die kleine ondernemers en boeren geen toegang tot een krediet, hoewel dat een hefboom zou kunnen zijn om hun situatie te verbeteren. Zij hebben kapitaal nodig om te kunnen investeren en groeien. Hun grootste probleem is dat ze geen krediet kunnen krijgen. Lokale financiële instellingen hebben dikwijls weinig geld ter beschikking of vinden hen niet kredietwaardig.
Alterfin wil meehelpen aan de uitbouw van een financieel netwerk in het Zuiden dat toegankelijk is voor mensen die op sociaal-economisch vlak weinig kansen hebben. Vaak hebben zij maar zelden toegang tot financiële middelen. Om haar doel te bereiken, verzamelt Alterfin kapitaal in België en investeert het op een ethisch verantwoorde manier in het Zuiden in:
Microfinanciering
Alterfin financiert microfinancieringsinstellingen (MFI’s) in Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Die instellingen verstrekken op hun beurt microkredieten (gemiddeld tussen 50 en 1500 euro) en spaardiensten aan tienduizenden kleine lokale ondernemers en boeren. Dankzij de microkredieten kunnen zij hun activiteiten starten of verder uitbouwen.
Duurzame landbouw en eerlijke handel
Alterfin financiert rechtstreeks producentenorganisaties die in het fairtradecircuit actief zijn. Fair trade houdt in dat de producten verhandeld worden volgens rechtvaardige sociale, economische en ecologische principes. Daarnaast heeft Alterfin zich ook uitgebreid tot de financiering van andere actoren in duurzame landbouwketens.
7
8
1
Het kapitaal van Alterfin
2013 was een recordjaar voor het kapitaal van Alterfin: bij de 25 miljoen euro die eind 2012 al ingezameld waren, is er nog eens 9,2 miljoen euro bijgekomen. Vandaag beschikt Alterfin over nog meer middelen om haar investeringen in het Zuiden te verwezenlijken.
1. Groeirecord van het maatschappelijk kapitaal In 2013 kende het maatschappelijk kapitaal van Alterfin een nooit geziene groei: 9,2 miljoen euro bovenop de 25 miljoen euro die eind 2012 al ingezameld waren. Op 31 december 2013 bedroeg het maatschappelijk kapitaal van Alterfin 34,2 miljoen euro (+36,8%). Alterfin heeft 1.005 nieuwe vennoten in 2013 weten te verleiden zodat we nu in totaal 4.403 vennoten tellen (+29,5%). De particuliere vennoten vertegenwoordigen hiervan 95% en bezitten 84,5% van het totaal maatschappelijk kapitaal. Dat kapitaal vormt de financiële basis waarmee Alterfin haar investeringen in het Zuiden kan verwezenlijken. Om kapitaal te mobiliseren, biedt Alterfin de mogelijkheid om in te tekenen op aandelen. Natuurlijke personen kunnen intekenen op aandelen van 62,50 euro en rechtspersonen op aandelen van 250 euro.
Situatie op 31 december 2013 Aantal vennoten Aandelenkapitaal in euro Gemiddelde investering in euro
Natuurlijke personen
Rechtspersonen
Totaal
4.194
209
4.403
28.918.437,50
5.306.750
34.225.187,50
6.895
25.391
7.773
9
Kapitaal en aantal vennoten 5.000 25.000.000
4.500 3.500 3.000
15.000.000 Eur
2.500 2.000
10.000.000
1.500
Aantal vennoten
4.000 20.000.000
1.000
5.000.000
500 0
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kapitaal
Vennoten
De Alterfin aandelen: een aantrekkelijk ethisch financieel product De uitzonderlijke kapitaalgroei van Alterfin valt te verklaren door verschillende factoren:
Alterfin
kan
sinds
2010
fiscale
attesten
uitreiken
aan
particuliere
vennoten.
De
belastingvermindering bedraagt 5% van het totale geïnvesteerde kapitaal tijdens het jaar. Het voordeel is begrensd tot 320 euro in 2014, wat overeenkomt met een investering van 6.437,50 euro (of 103 aandelen). Om de vermindering te kunnen genieten, moet men minstens op 7 aandelen (437,50 euro) intekenen en die gedurende ten minste 5 jaar op naam van de houder aanhouden.
Sinds het jaar 2000 keert Alterfin elk jaar een dividend uit (sinds 2008 tussen 3,35 en 4%). De rendementen uit het verleden, vormen echter geen garantie voor de toekomst.
De eerste 190 euro dividend zijn voor de particulieren vrijgesteld van roerende voorheffing.
Door de financiële crisis van 2008 gingen steeds meer beleggers op zoek naar ethische en transparante beleggingen.
Tot slot heeft Alterfin sinds 2012 haar marketing-inspanningen gevoelig uitgebreid. Daarom is sinds september 2012 een tweede persoon actief in Communicatie en Marketing.
2. Onze marketing activiteiten in volle ontwikkeling In 2013 heeft Alterfin haar communicatie op een meer professionele leest geschoeid en heeft zij haar marketing strategie verstevigd. Enkele van de vele nieuwigheden zijn bijvoorbeeld het nieuwe logo en de nieuwe website. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste marketing activiteiten van Alterfin in 2013.
Nieuwe huisstijl en nieuwe website In 2013 heeft Alterfin haar huisstijl gewijzigd dankzij een verjongd logo en een interactieve website. De site is erg gebruiksvriendelijk en dynamisch zodat het opzoeken van informatie vlotter verloopt. Het actuele nieuws 10
over Alterfin wordt ook systematisch op de voorgrond geplaatst zodat de bezoeker de coöperatie op de voet
kan volgen. Het accent ligt nu meer op onze partners in het Zuiden. Het is voor hen dat Alterfin zich inzet en het is dus niet meer dan normaal dat ze in de schijnwerpers geplaatst worden. De rubriek ‘Onze Financieringen in het Zuiden’ is volledig aan hen gewijd. In dit deel van de website biedt een interactieve kaart een overzicht van de partners van Alterfin over de ganse wereld en een uitgebreide beschrijving van enkelen onder hen. De site heeft in het tweede semester van het jaar meer dan 13.000 bezoekers gelokt. Ook de andere communicatiemiddelen (Alterfin Info, stand, folder, brieven, enz.) werden opgefrist.
Campagnes Alterfin heeft vier campagnes gevoerd tijdens het jaar (januari, mei, oktober, december) om meer fondsen in te zamelen. Op het einde van het jaar adverteerden we ook in Belgische, hoofdzakelijk financiële, dagbladen en tijdschriften (De Tijd, De Standaard, L’Echo, Trends, enz.). Er werd ook reclame gemaakt op websites (De Tijd, Spaargids.be, enz.) om meer mensen naar onze nieuwe website te lokken.
Aanwezigheid in de pers Nieuws over Alterfin werd dit jaar verschillende keren opgepikt door Belgische dagbladen en tijdschriften die in de loop van het jaar één of meer artikelen over ons geschreven hebben. Onderwerpen die daarbij aan bod kwamen, waren de uitkering van het dividend, de sterke groei van het kapitaal en het overschrijden van de kaap van 4.000 vennoten.
Deelname aan beurzen Alterfin was aanwezig op tal van evenementen, waaronder de Klantendag van Triodos, Finance Avenue, Trends Finance Day, enz. om de activiteiten van de vennootschap voor te stellen en te promoten.
Het nieuwe logo van Alterfin sinds 2013
11
3. De Alterfin vennoten aan het woord De vennoten van Alterfin zijn de beste ambassadeurs om onze activiteiten te promoten. Het is inderdaad via mond-aan-mond reclame dat de meeste van onze vennoten de eerste keer iets over Alterfin hoorden. Ons beste marketinginstrument zijn jullie! We hebben daarom enkele vennoten ontmoet om te vernemen wat volgens hen de sterke punten zijn van onze coöperatie. Hier is wat zij te vertellen hadden.
Na de bankencrisis zocht Marie-Claire Renneson een ethische belegging. Vandaag heeft ze Alterfin aandelen, een bankrekening bij Triodos en deelbewijzen van meerdere andere coöperaties. “Als je bij Alterfin belegt, weet je dat je belegging gebruikt wordt voor de ondersteuning van duurzame projecten in het Zuiden. Ik verkies eerder te investeren in Alterfin dan mijn geld op een spaarrekening te zetten, die bovendien minder opbrengt” zo legt ze uit, ”En zelfs als het dividend zou dalen of helemaal zou wegvallen verkies ik nog te investeren in Alterfin om zo bij te dragen aan een betere wereld. Met mijn investering in Alterfin geef ik de kans aan mensen in het Zuiden om een economische activiteit te ontwikkelen en vanuit hun eigen kracht te groeien.” Marie-Claire was ook aanwezig op de laatste twee Algemene Vergaderingen (AV) van Alterfin en op de ontmoetingen met partners die daarop volgden. ”De getuigenis van de Peruviaanse boerin, uitgenodigd op de laatste AV, heeft me erg geraakt. Ik voel me echt betrokken tijdens die vergaderingen. De partners uit het Zuiden, leggen uit hoe ze werken en welke rol Alterfin speelt in hun leven. Het is een ideale gelegenheid om te zien hoe je geld wordt gebruikt en voor de partners om de mensen te ontmoeten die in hun projecten investeren. Je ontmoet er mensen uit alle kringen en je krijgt er de kans om vragen te stellen en van gedachten te wisselen. De sfeer is altijd ontspannen en informeel en de kleine exotische hapjes zijn verrukkelijk!” besluit ze.
12
”Ik ontdekte microfinanciering via een televisie-reportage die me erg boeide. Toen ik van een kennis hoorde dat microfinanciering een van de sectoren was waarin Alterfin actief is, heb ik onmiddellijk geïnvesteerd” zegt Roxane van der Gracht, een jonge vrouw actief in de modewereld. “Door aandelen te kopen, geef ik aan boeren de middelen om te werken voor een betere toekomst en zelf krijg ik een financieel rendement op mijn investering. Dit win-win concept heeft me onmiddellijk verleid!”
Tom Beirnaert is beursmakelaar bij een grote financiële instelling en hij werd vennoot van Alterfin omwille van het sociaal rendement van de aandelen. ”Ik heb altijd giften aan caritatieve instellingen overgemaakt, maar die giften lossen niet alle problemen op. Op een reis naar Cambodja en Laos ontdekte ik microfinanciering en werd ik me beter bewust van de economische verschillen tussen Noord en Zuid. Ik las over Alterfin in een advertentie en ik analyseerde haar rekeningen alvorens in Alterfin te investeren. De cashflow is stabiel, het dividend is goed en de coöperatie wordt beheerd als een goede huisvader. Ik heb overigens nog twee vrienden overtuigd om mijn voorbeeld te volgen”. 13
Mexico Guatemala El Salvador Honduras Nicaragua Costa Rica Dominicaanse Rep. Colombia Ecuador Peru Bolivia Paraguay Chili Argentinië
Palestina
Alterfin in de wereld
Senegal Sierra Leone Ivoorkust Ghana Togo Benin Niger D.R. Congo Kenia Tanzania
Legende Alterfin fondsen
Laos Cambodja
Fondsen van Alterfin en van derden Fondsen van derden
14
2
Onze investeringen in het Zuiden
In dit hoofdstuk overlopen wij de investeringen van Alterfin in het Zuiden. U vindt er informatie over de portefeuille van Alterfin, vooral gericht op Afrika en Latijns-Amerika en over de uitdagingen waaraan we in 2013 het hoofd moesten bieden. Tot slot lichten wij ons investeringsbeleid en ons risicobeheer toe.
1. Situatie van de portefeuille Eind 2013 bedroeg het totale investeringsbedrag dat Alterfin beheerde (met inbegrip van de investeringen beheerd voor derden) 38,7 miljoen euro gespreid over 116 partners in 27 landen van Latijns-Amerika, Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Het totale investeringsbedrag is gedaald ten opzichte van 2012 (-12%). Deze situatie is haast volledig te wijten aan de stopzetting van de samenwerking met responsAbility. Deze daling werd voor een belangrijk deel goedgemaakt door de groei van de andere portefeuilles die Alterfin beheert. De eigen portefeuille van Alterfin (samengesteld op basis van het maatschappelijk kapitaal) is met 11% toegenomen tijdens het jaar 2013 en bedroeg op het einde van het jaar 28,2 miljoen euro. Alterfin breidt haar investeringen ook actief uit in Afrika via het fonds Fefisol opgericht in 2011. De portefeuille die voor Fefisol beheerd wordt, groeit snel. Ze bedraagt 3,3 miljoen euro, 87% meer dan in 2012. We werken ook intensiever samen met Calvert Foundation waarvoor wij nu leningen voor een bedrag van 4,2 miljoen euro beheren, hetzij 4 maal meer dan in 2012.
Meer info Meer uitleg over investeringen in Afrika en Latijns-Amerika, vindt u in onze focus op p. 20 en p. 21.
De ontwikkeling van Fopepro, ons fonds voor Latijns-Amerika, werd in 2013 afgeremd door de problemen om bijkomende financiering te krijgen. De portefeuille is teruggevallen tot 2,5 miljoen euro (-24%) in 2013. De perspectieven van het fonds zijn ondertussen fel verbeterd want sinds november 2013 kan Fopepro zijn activiteiten terug opvoeren dankzij een financiering door de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Door bijkomend andere geldbronnen aan te boren dan het maatschappelijk kapitaal, geniet Alterfin een
15
hefboomeffect terwijl de risico’s verbonden aan een te grote concentratie in één partner beperkt worden. Wanneer een Afrikaanse producentenorganisatie bijvoorbeeld zowel door de eigen portefeuille van Alterfin als door Fefisol gefinancierd wordt, beschikt zij over een groter werkkapitaal waarmee zij haar activiteit verder kan uitbreiden. Alterfin en Fefisol genieten hierdoor een dubbel voordeel aangezien de risico’s verdeeld worden en de operationele kosten voor het opvolgen van de partner beperkt blijven. Alterfin speelt ook een pioniersrol in de sector. Wij zijn immers vaak de eerste internationale investeerder. Onze steun en onze aanwezigheid leidt in vele gevallen tot extra investeringen door andere investeerders en een dynamische groei van de partners.
2011
2012
2013
Verschil 2012-2013
Portefeuille Alterfin
21.374.463
25.305.003
28.189.189
11%
Portefeuille responsAbility
20.588.468
13.071.683
468.962
-96%
3.844.101
3.290.394
2.507.835
-24%
450.000
1.789.049
3.349.897
87%
N.V.T.
756.727
4.198.758
555%
46.257.032
44.212.856
38.714.641
-12%
108
115
116
Investeringen in euro
Portefeuille Fopepro Portefeuille Fefisol Portefeuille Calvert Foundation Totaal portefeuille beheerd door Alterfin Aantal partners met openstaand saldo
Evolutie van de totale portefeuille beheerd door Alterfin 50.000.000 45.000.000 40.000.000
35.000.000 30.000.000
EUR
25.000.000 20.000.000 15.000.000 10.000.000 5.000.000 0
Portefeuille responsAbility Portefeuille FEFISOL Portefeuille Alterfin
16
Portefeuille FOPEPRO Portefeuille Calvert Totale portefeuille beheerd door Alterfin
In 2013 heeft Alterfin 16 nieuwe partners verwelkomd (schuin afgedrukt in de onderstaande tabel): 13 in Latijns-Amerika en 3 in Afrika.
Argentinië
Costa Rica
Ghana
Meerdere landen
Ciderural
La Riojana
Asopro
Grameen Ghana
Acerola
Cocla
Benin
Cafe de Altura
ID Ghana FNGO
Fefisol
Corp. Café Perú
CMMB
Coop. Victoria
Naara
Fopepro
Crediflorida
Renaca
Fudecosur
Guatemala
MFX
Divisoria
Bolivia
Dominicaanse Rep.
Adel Ixcán
Sidi
Edaprospo
ANED
Coopprobata
Adicla
Mexico
El Quinacho
Asocafe
Ecuador
Adisa
Café y Desarrollo
Fondesurco
Crecer
Apecap
Asdir
Nicaragua
Fortalecer
Emprender
Cepesiu
FECCEG
20 de Abril
Frontera
Fondeco
Espoir
Honduras
Cecocafen
Idesi Nacional
Green Forest
Fapecafes
Beneficio S. Rosa
FDL
Imsa
Impro
Fecafem
Cacil
Fundenuse
La Florida
Invalsa
Fund. Alternativa
Cafepsa
Prestanic
Los Andes
La Primavera
Jardin Azuayo
Caffex
Serfigsa
Naranjillo
Muije
San Antonio
Cocafcal
UCA S. J. Rio Coco
Norandino
Nakhaki
Unidad y Progreso
Cocafelol
Ucosemun
Oro Verde
Porvenir
Union El Ejido
Comsa (Marsala)
Niger
San Juan del Oro
Pro-Rural
Urocal
Comuel
Kokari
S. Martin de Porres
Cambodja
El Salvador
Wanigu
Palestina
Tocache Coopac
Hattha Kaksekar
AMC
Ivoorkust
Canaan
Unicafec
TPC
Asei
CABF
Paraguay
Wiraccocha
Chili
Enlace
Ecookim
Arasy
Senegal
Apicoop
Finca El Salvador
Kenia
Benjamin Aceval
Terral
Consorcio Vinicola
Fund. Campo
Adok Timo
Iturbe
Sierra Leone
Sagrada Familia
Inv. Confianza
Juhudi Kilimo
Manduvira
GGEM
Colombia
Micronegocios
Laos
Peru
SMT
Consolidar
Optima
AGPC
Acopagro
Tanzania
DR Congo
Padecomscredit
Fonds Coopératif
Apavam
KPD
Paidek
Scaes
Casil
Togo
Ceproap
Fececav
Sopacdi
Ucmecs
Nieuwe partners van Alterfin Ontdek twee nieuwe partners : Terral, een rijstproducent uit Senegal (p. 27) en Adel Ixcán, een microfinancieringsinstelling in Guatemala (p. 38).
17
Land
EUR
Peru
6.250.988
19,26%
23
Honduras
5.252.702
16,18%
10
Ecuador
3.790.295
11,68%
11
Nicaragua
2.902.045
8,94%
8
in Azië, 2 internationaal (SIDI en MFX) en één in
Bolivia
2.434.296
7,50%
10
het Midden-Oosten.
El Salvador
2.146.563
6,61%
9
Costa Rica
1.924.133
5,93%
3
Ivoorkust
1.886.435
5,81%
2
Paraguay
1.715.679
5,28%
4
Chili
1.287.198
3,97%
3
gekoppeld aan de ontwikkeling van Fefisol, maar
Guatemala
1.176.843
3,63%
5
ook aan de daling van de financieringen die wij
Argentinië
1.081.142
3,33%
1
beheren voor responsAbility en die uitsluitend
Kenia
1.053.030
3,24%
2
bestemd waren voor Latijns-Amerika. Meer info
Latijns-Amerika
893.996
2,75%
2
vindt u in onze focus op Afrika en Latijns-Amerika
Cambodja
839.024
2,58%
2
Laos
748.202
2,30%
2
Afrika
679.551
2,09%
1
beperkt is, helpen we er relatief veel meer
Ghana
476.073
1,47%
3
mensen (zie p. 29) want het bedrag van een
Palestina
400.000
1,23%
1
gemiddelde lening is lager in Afrika. Met andere
Tanzania
363.277
1,12%
1
woorden, met een zelfde bedrag bereikt Alterfin
Togo
286.290
0,88%
2
meer klanten of producenten in Afrika dan in de
Sierra Leone
272.236
0,84%
2
Senegal
250.000
0,77%
1
Internationaal
231.548
0,71%
2
(5,8% in 2012 tegenover 4,1% in 2013). We
Mexico
126.084
0,39%
1
blijven er dezelfde partners als in 2012 finan-
DR Congo
108.964
0,34%
2
cieren (in Cambodja en Laos).
Colombia
78.813
0,24%
1
Dominicaanse Rep.
55.805
0,17%
1
3.430
0,01%
1
38.714.641
100%
116
Eind 2013 waren de financieringen die Alterfin beheerde verdeeld over 116 partners gevestigd in 27 landen: 92 in Latijns-Amerika, 17 in Afrika, 4
De investeringen in Latijns-Amerika zijn gedaald (van 85,5% in 2012 tot 80,4% in 2013) ten voordele van deze in Afrika die van 8,3% gestegen zijn tot 13,9%. Dat resultaat is uiteraard
op pagina’s 20 en 21. Hoewel de omvang van de investeringen in Afrika
overige werelddelen. De financieringen in Azië gaan lichtjes achteruit
In het Midden-Oosten hadden wij geen lopende financieringen
meer
eind
2012
want
onze
Palestijnse partner Canaan had zijn krediet op die
Niger Totaal
% Partners
datum volledig terugbetaald. De financiering van hun olijfolieproductie werd in de loop van 2013 hernieuwd.
Portefeuille 2013 Aantal partners per regio Latijns Amerika
412 17
Portefeuille 2013 Volume van de financiering per regio 4,1% 13,9%
Latijns Amerika
Afrika
Afrika
Azië
Azië
Midden Oosten
Midden Oosten 92 18
Internationaal
80,4%
Internationaal
Eind 2013 waren 17,1 miljoen euro, dit is 44% van de door Alterfin beheerde financieringen, geïnvesteerd in microfinancieringsinstellingen en 19,8 miljoen euro, hetzij 51% van de financieringen, waren belegd in duurzame familiale landbouw. Dat toont aan dat Alterfin een evenwicht bewaart tussen investeringen in microfinanciering en in duurzame landbouw. De resterende 5% zijn financieringen die verleend zijn aan organisaties betrokken bij de twee gefinancierde sectoren (Fefisol, Fopepro, Acerola, Sidi en MFX). Product
%
Microkrediet
44,0%
Koffie
29,3%
Cacao
8,1%
Landbouwketen
4,7%
Wijn
3,9%
Sesam
2,4%
Honing
2,2%
Suikerriet
2,0%
Olijfolie
1,0%
Andere
2,3%
In 2013 werden twee nieuwe producten toegevoegd aan de lijst van de landbouwproducten gefinancierd door Alterfin: rijst en quinoa. Via de organisatie Terral, in Senegal, investeert Alterfin in de rijstproductie en -handel op lokaal niveau. Meer informatie over Terral en haar financiering vindt u op pagina 27. Wiraccocha is een nieuwe Peruviaanse partner die de productie van nagenoeg 520 producenten van quinoa verhandelt. Quinoa is een traditionele plant die al meer dan 5.000 jaar geteeld wordt op de hoogvlakten van de Andes. Deze partner wordt zowel door Alterfin als door Fopepro gefinancierd. Door deze cumul kunnen er meer financieringen aan Wiraccocha verstrekt worden terwijl het risico voor de investeerders gedeeld wordt.
Nieuwe Mexicaanse partner In 2013 is Alterfin teruggekeerd naar Mexico via een financiering verleend aan de organisatie Café y Desarrollo. Deze organisatie groepeert om en bij de 950 koffietelers in de regio Veracruz in het Zuidoosten van Mexico. Alterfin had al sinds 2004 geen partners meer in Mexico.
19
Van die 10,8 miljoen beheert Alterfin rechtstreeks Afrika heeft steeds centraal gestaan in de
3,3 miljoen euro waarmee we onze partners in
activiteiten
microfinanciering, cacao en koffie in 7 Afrikaanse
van
Alterfin,
ook
al
verliep
de
ontwikkeling van de portefeuille er trager en
landen ten zuiden van de Sahara steunen.
moeilijker dan in Latijns-Amerika. De activiteiten van Alterfin in Afrika Volgens Hugo Couderé, regionaal
worden thans vooral ontwikkeld via
verant-woordelijke voor Afrika en Azië
Fefisol want het fonds biedt meer
zijn er verschillende redenen voor
m o ge l ij kh e de n
deze “achterstand”: een meer kwets-
aandelenparticipaties, financieringen in
bare economische situatie, zwakke
lokale valuta en technische assistentie.
organisaties en staten, onaangepaste
Alterfin behoudt echter een eigen
regelgeving, het feit dat de finan-
kredietportefeuille in Afrika. Eind 2013
ciering in zwakke lokale valuta moet
bedroeg
ze
2
in
t e rme n
miljoen
va n
euro
en
financierden we negen partners actief
gebeuren, enz.
in microfinanciering, cacao, koffie en rijst. Om in te spelen op de wensen van onze vennoten en de groei van onze financieringen in Afrika te
Vijf partners worden zowel door Fefisol als door
stimuleren heeft Alterfin, in samenwerking met
Alterfin gefinancierd en profiteren zo van het
SIDI (een Frans bedrijf gespecialiseerd in de
hefboomeffect
financiële en technische assistentie van micro-
meerdere fondsen te werken. Dat systeem maakt
financieringsinstellingen)
het ons ook mogelijk om het risico voor de
Italiaanse
en
Etimos
investeringscoöperatie),
een
(een fonds
dat
wij
verkrijgen
door
met
investeerders te beperken.
opgericht dat volledig gericht is op Afrika. Dat fonds, Fefisol genaamd, is operationeel en in volle
Alterfin beschikt momenteel over een team van
expansie sinds 2011.
drie kredietbeheerders dat de portefeuille Afrika voor Alterfin en Fefisol ontwikkelt.
Sidi staat in voor het algemeen beheer van het fonds, maar de selectie en de opvolging van de partners is verdeeld over Alterfin, SIDI en Etimos. Als mede-eigenaar van het fonds participeert Alterfin ook in de Raad van Bestuur en in het investeringscomité. Eind 2013 liepen de financieringen van Fefisol op tot 10,8 miljoen euro, 36% meer dan in 2012. Die financieringen zijn verspreid over 29 partners in 20 landen.
Alterfin in Afrika
20
EUR
Partners
Land
Via Fefisol
3.349.897
11
Ivoorkust, Ghana, Kenia, DR Congo, Sierra Leone, Tanzania, Togo
Met eigen portefeuille
2.029.390
9
Ivoorkust, Kenia, DR Congo, Niger, Senegal, Tanzania, Togo
Totaal
5.379.287
16
cacaopartners in Latijns-Amerika gefinancierd, De investeringen in Latijns-Amerika verlopen via
maar we overwegen om ook partners die in
de eigen fondsen van Alterfin, maar ook via de
andere
fondsen
Afrikaanse partners aan Calvert Foundation voor
beheerd
voor
Calvert
Foundation,
producten
actief
zijn
en
sommige
te stellen.
Fopepro en responsAbility. De meeste financieringen in Latijns-
Het
Amerika gebeuren via de eigen
opgericht door Alterfin en SIDI, een
portefeuille
Franse sociale investeringsmaatschappij.
van
Alterfin.
Naast
fonds
rol
Fopepro
van
werd
Fopepro
in
2010
investeringen in microfinanciering
De
en koffie, ondersteunen we onder
landbouwketens
meer de productie van cacao in
Centraal-Amerika
Ecuador en Peru, van wijn in
financieren. Sinds oktober 2011 beheert
Argentinië en Chili, van sesam in
Alterfin de investe-ringsportefeuille en is
in
de en
bestaat
erin
Andes-landen, Paraguay
te
SIDI verantwoordelijk voor het algemeen
Paraguay en van bananen in de
beheer. De situatie van Fopepro was tijdens het
Dominicaanse Republiek.
grootste deel van het jaar onzeker vanwege Het voordeel om met andere fondsen te werken,
financieringsproblemen. Uiteraard heeft dit een
is dat de partner meerdere financieringsbronnen
impact gehad op de ontwikkeling van de
kan aanboren en zo een hefboomeffect geniet
investeringsportefeuille. De situatie is intussen
terwijl wij kunnen besparen op onze operationele
merkelijk verbeterd want sinds november 2013
kosten (slechts één kredietbeheerder voor de
heeft de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank
opvolging van meerdere fondsen) en de risico’s
een bijkomend krediet uitbetaald zodat Fopepro
kunnen verminderen.
nu opnieuw over middelen beschikt. De huidige financieringen van Fopepro ondersteunen 18
Calvert Foundation is een Amerikaanse stichting
partners
die fondsen inzamelt bij privé-investeerders om
rietsuiker, honing, cacao, koffie en quinoa.
betrokken
bij
de microfinanciering,
ze in de vorm van leningen in sociale projecten te investeren, vooral in de Verenigde Staten, maar
In 2005 is Alterfin ook financieringen voor
ook in ontwikkelingslanden. De samenwerking
responsAbility
met Alterfin is in 2005 gestart en geleidelijk aan
investeringsmaatschappij gaan beheren. De door
toegenomen.
Alterfin beheerde investeringen voor rA zijn
(rA)
een
Zwitserse
sociale
voortdurend gestegen tot 2010, het jaar waarin Naast de lening van 5 miljoen dollar die Calvert
responsAbility besloot om zijn samenwerking
Foundation
toegekend,
stilaan af te bouwen en de eigen capaciteit uit te
investeert de organisatie ook rechtstreeks in onze
breiden. Alterfin beheert op dit ogenblik de
partners via een deelneming in leningen toege-
allerlaatste contracten. De samenwerking zal
kend aan sommige producentenorganisaties. Op
volledig stopgezet worden vanaf 1 januari 2014.
dit
aan
ogenblik
Alterfin
worden
heeft
enkel
Alterfin in Latijns-Amerika
koffie-
en
Partners
Land
23.941.026
84
Argentinië, Bolivia, Dominicaanse Rep., Chili, Colombia, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Ecuador, Honduras, Mexico, Nicaragua, Paraguay, Peru
Via Calvert Foundation
4.198.758
8
Via Fopepro
2.507.835
18
468.962
1
31.116.581
92
Via eigen portefeuille
Via responsAbility Totaal
EUR
Costa Rica, Honduras, Peru Bolivia, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Honduras, Paraguay, Peru Nicaragua 21
Koffie: epidemie van koffieroest, daling van de prijs en van de vraag De Latijns-Amerikaanse koffieproducenten kregen dit jaar met een epidemie van koffieroest te maken, een schimmel beter gekend onder de Spaanse naam Roya, die de bladeren van de arabicaplant aantast. Talrijke producenten werden zwaar getroffen. Sommigen verloren een groot deel van hun plantage. Ze hebben regeringshulp en kredieten op langere termijn gekregen om de plantages die te zwaar aangetast waren, te vernieuwen. Die hulp was echter niet voldoende om alle getroffen plantages te recupereren. Deze situatie zal nog geruime tijd gevolgen hebben voor de koffieproductie in de getroffen landen. De impact op onze koffiepartners was gelukkig vrij beperkt omdat de meesten van hen snel gereageerd hebben. Ze hebben immers hun productie-, verkoop- en financieringsbehoeften tijdig bijgestuurd samen met alle betrokken partijen (producenten, importeurs en investeerders). Via hun departement technische assistentie hebben zij hun personeel de plantages vaker laten bezoeken en methodes ontwikkeld om de schimmel te bestrijden en de producenten te helpen bij het verzorgen van hun planten. Van de 31 koffiepartners van Alterfin werden er toch nog vijf zwaar getroffen (één in Peru, één in Nicaragua, één in Ecuador en twee in Honduras). De koffieproducenten werden in 2013 ook nog eens geconfronteerd met een ander probleem: de koffieprijs (onderhandeld in Londen en New York) is sterk gedaald wegens overaanbod (vooral in Brazilië), een lage vraag in de verbruikslanden en het effect van speculatie door bepaalde investeerders. Als de prijs van koffie daalt, is het doorgaans de producent die daar het meest onder lijdt. Hij ontvangt immers minder inkomsten voor dezelfde hoeveelheid verkochte koffie. Het grootste deel van de productie van onze koffiecoöperaties is fair trade gecertificeerd. Fairtradeproducenten ontvangen in principe een minimumprijs waardoor ze beschermd zijn tegen de gevolgen van een sterke prijsdaling. Maar door de algemene prijsdaling hebben onze partners het hoofd moeten bieden aan een dalende vraag naar koffie vanwege de internationale kopers. De coöperaties hebben daardoor een deel van de productie (nochtans gecertificeerd) als conventionele koffie moeten verkopen en hebben dus noch de minimumprijs, noch de fairtradepremie ontvangen. Ook voor Alterfin is dat alles niet zonder gevolgen gebleven: enerzijds is de vraag naar krediet van onze koffiepartners gedaald, anderzijds heeft een klein aantal van onze (institutioneel meer kwetsbare) partners problemen ondervonden om hun krediet terug te betalen.
’Roya’ de schimmelplaag op koffieplantages van tal van onze partners in Latijns-Amerika. 22
Daling van de dollar in 2013 In de loop van het jaar is de dollar sterk in waarde gedaald ten opzichte van de euro. Hoewel het kapitaal dat we plaatsen ingedekt is tegen de schommelingen van de dollar, heeft de waardevermindering ervan ons op twee fronten geraakt. Ten eerste vermindert dit de waarde van onze portefeuille (die vooral in dollar opgebouwd is). Er zijn immers meer kredieten in dollar nodig voor hetzelfde kredietvolume in euro. De evolutie van de dollar heeft daarnaast ook een negatieve impact gehad op de resultatenrekening, meer bepaald bij de omzetting in euro van de netto dollar inkomsten, dat is het verschil tussen de opbrengsten van de leningen in dollar aan onze partners en de interesten die door Alterfin betaald worden aan de banken voor het financieren van die leningen. Omzetting van het kapitaal in krediet Eind 2013 hebben we een recordgroei opgetekend van het maatschappelijk kapitaal. Deze toename die er kwam dankzij de marketingcampagne van december was buiten alle verwachting. Aangezien de selectie van partners en de analyse van kredietdossiers enige tijd vergt, loopt de groei van ons kapitaal tijdelijk voor op deze van onze portefeuille. De kredietaanvragen van bestaande en potentiële partners blijven echter vlot binnenstromen en de opbouw van onze portefeuille zal vanaf begin 2014 versneld worden door de aanwerving van een nieuwe kredietbeheerder.
2. Ons investeringsbeleid Elke investeringsbeslissing is afgestemd op het investeringsbeleid goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Dat beleid definieert de selectiecriteria voor elk type van partner (microfinancieringsinstelling of producentenorganisatie), de soorten kredieten die we hun kunnen aanbieden, de investeringslimieten per land en per sector alsook de procedures die gepaard gaan met de financieringsbeslissing.
De eerste etappe is de identificatie van potentiële partners. Hoewel sommige organisaties ons rechtstreeks contacteren, valt het vaak voor dat we via onze relaties (NGO’s of bestaande partners in het Zuiden) of op internationale evenementen waaraan wij deelnemen, in contact komen met potentiële partners. Zodra een potentiële partner geïdentificeerd is, vindt er een preselectie plaats. Valt deze positief uit, dan gaat de kredietbeheerder ter plaatse om de leden van de organisatie te ontmoeten. Dat bezoek is van essentieel belang want het dient om de reeds beschikbare informatie na te gaan, de leden van de organisatie te ontmoeten en een vertrouwensrelatie met de potentiële partner op te bouwen. Na dat bezoek stelt de kredietbeheerder een dossier samen dat vervolgens aan het Kredietcomité voorgelegd wordt.
23
Het Extern Kredietcomité behandelt kredieten aan nieuwe partners of vernieuwingen van kredieten voor meer dan één miljoen euro. Dat comité is samengesteld uit personen die actief zijn in de ontwikkelingssamenwerking enerzijds en/of technische expertise in kredietverlening bezitten anderzijds. Het Extern Kredietcomité vergadert doorgaans één maal per maand. Onderaan deze pagina vindt u de huidige samenstelling. Naam
Expertise
Affiliatie
Vincent de Brouwer
Financieel Management, kredietanalyse
Onafhankelijk
Laurent Biot
Microfinanciering in Afrika en Latijns-Amerika en rurale ontwikkeling
SOS Faim
Reginald Thibaut
Bankieren, Afrika
Onafhankelijk
Isabelle Philippe
Microfinanciering, kredietanalyse
Crédal
John Bliek
Lokale economische ontwikkeling en toegang tot financiering in ontwikkelingslanden
Trias
Sinds 2010 worden wegens de uitbreiding van het kredietteam en de toename van het aantal dossiers, kredietvernieuwingen voor minder dan één miljoen euro aan het Intern Kredietcomité voorgelegd. Dat Comité vergadert één maal per week en bestaat uit 3 personen: de Algemeen directeur, de verantwoordelijke voor het portefeuillebeheer en de Reporting and Compliance Manager. De kredietcomités baseren hun financieringsbeslissing op drie soorten criteria: financiële, institutionele en sociale. De partner moet zijn institutionele leefbaarheid kunnen aantonen, blijk geven van financiële stabiliteit en vooral een echte sociale meerwaarde bieden aan de uiteindelijke begunstigden van zijn activiteiten (klanten of producenten).
Alterfin biedt drie soorten financieringen aan de partners in het Zuiden aan : kredieten, aandelenparticipaties en garanties. De overgrote meerderheid (94%) van de investeringen gebeuren in de vorm van kredieten die we aanpassen aan de specifieke vragen van onze partners. Zo bieden wij de producentenorganisaties kredietlijnen aangepast aan hun oogstperiodes aan. Voor de microfinancieringsinstellingen stemmen wij de voorwaarden van onze kredieten af op de markten waarop we actief zijn. We bieden ook leningen op langere termijn aan waarmee sommige partners, afhankelijk van de garanties die zij verstrekken, investeringen kunnen financieren.
Het Alterfin Garantiefonds
24
Het doel van deze vzw is fondsen inzamelen die als garantie kunnen dienen voor partners uit het Zuiden die zelf weinig garanties kunnen voorleggen. Het Fonds is ook zeer kleinschalig begonnen met het indekken van leningen in lokale valuta. In tegenstelling tot de coöperatie wordt het Fonds gefinancierd door giften, vooral van vennoten. Het Garantiefonds waarborgt thans meer dan 1 miljoen euro financieringen van de coöperatie Alterfin.
Door de aard van onze activiteiten en de markt waarin we actief zijn, zijn er risico’s verbonden aan onze investeringen. De identificatie van die risico’s en de beperking ervan is één van de prioriteiten van Alterfin, wat zowel blijkt uit ons investeringsbeleid als uit ons dagelijks beheer. Het risico dat een partner zijn krediet niet terugbetaalt, is inherent aan onze activiteit. Wij omkaderen dat risico op twee manieren. Enerzijds door elk dossier grondig te bestuderen vooraleer we beslissen om te gaan investeren en door elke partner systematisch ter plaatse en van op afstand op te volgen. Anderzijds nemen wij in de overgrote meerderheid van de gevallen garanties op in onze kredietovereenkomst. Het kan gaan om hypotheken, verkoopcontracten, garantiebrieven van organisaties in het Noorden (NGO’s of andere), kredietportefeuille,… Een deel van de portefeuille van Alterfin is ook gewaarborgd door de vzw Alterfin Garantiefonds (zie pagina 24). Alterfin werkt in ontwikkelingslanden die aanzienlijke risico’s vertonen. Dat landenrisico houden we beperkt omdat we enerzijds onze investeringsportefeuille diversifiëren in tal van landen. Er zijn ook voor elk land grenzen vastgelegd volgens de rating van Standard & Poor's en Credendo (vroegere Nationale Delcrederedienst (NDD)). Zo zijn onze investeringen in Guatemala beperkt tot 15% van onze totale portefeuille. Anderzijds wordt de portefeuille die we bij microfinancieringspartners belegd hebben globaal verzekerd door Credendo terwijl de portefeuille belegd bij producentenorganisaties over het algemeen gewaarborgd is door exportcontracten met buitenlandse klanten (bv. de Oxfam-Wereldwinkels). Deze laatsten betalen ons rechtstreeks, wat de risicofactoren eigen aan het land van de partner vermindert. Tot slot maakt het Alterfin Garantiefonds het ook mogelijk om in sommige gevallen het landenrisico te dekken. Een groot deel van de kredieten van Alterfin wordt in dollar toegekend. Alterfin dekt het wisselkoersrisico op de dollar globaal in door het totaalbedrag van de kredietportefeuille voor eenzelfde bedrag te financieren via leningen in dollar bij diverse bank- en kredietinstellingen. Voor de kredieten en participaties in andere lokale valuta, kan Alterfin gebruik maken van indekkingsmogelijkheden van het wisselkoersrisico via MFX Microfinance Currency Risk Solutions en, sinds juni 2013, via de vzw Alterfin Garantiefonds. Alle informatie over de risico’s verbonden aan een participatie in het kapitaal van Alterfin staan in detail beschreven in ons prospectus (goedgekeurd op 12 november 2013 door de FSMA). Het prospectus kunt u raadplegen op onze website of op de maatschappelijke zetel.
25
Alterfin financiert Terral voor een bedrag van 250.000 euro. Hiermee koopt ze rijst op van de kleine boeren om ze daarna te bewerken en op de markt te brengen.
26
In Senegal bedraagt de consumptie van rijst ongeveer 90 kilo per persoon en per jaar. Meer dan 70% daarvan wordt ingevoerd. De rijstteelt is ter plaatse wel degelijk aanwezig maar ontoereikend om de totale behoefte aan rijst te dekken.
In
Senegal
wordt
de
rijst
een 200-tal privételers die in een meer
bedrijfjes.
werken; ze realiseren samen 15%
toegekend
van de productie en bewerken
Daarmee
terreinen van 20 tot 40ha.
worden bij de kleine boeren om ze
geraakt
Deze
lokale
moeilijk
teelt
buiten
de
productiezone: 75% ervan wordt
commerciële
context
Alterfin heeft aan Terral een lening
voornamelijk geteeld in familiale
daarna
ter plaatse verbruikt en raakt niet
van kan
te
250.000 rijst
euro.
opgekocht
bewerken
en
te
commercialiseren.
tot in de grote steden. Maar de vraag naar rijst groeit zowel in de
In deze context heeft Durabilis,
steden als overal elders in het
een Belgische sociale investe-
Hoofddoel van Terral is de lokale
land.
te
ringsmaatschappij, in 2011 Terral
rijst te verkopen aan een eerlijke
Azia-
opgericht. Na twee jaar heeft
prijs waarmee de kleine telers een
Terral al bewezen dat de lokale
fatsoenlijk
rijst in elk opzicht evenwaardig is
Ook al heeft Terral geen Fairtrade-
aan de ingevoerde rijst.
label, toch verdedigt ze dezelfde
Om
voldoen,
aan wordt
die
vraag
massaal
tische rijst ingevoerd.
De traditionele rijstteelt in Senegal steunt
nog
altijd
op
inkomen
verdienen.
waarden, die we als Alterfin ook
water-
Er rest nog één grote uitdaging:
hoog in het vaandel dragen. Met
voorziening door regen, maar het
de productie opvoeren om de
haar steun aan Terral bevestigt
is enkel met irrigatiemethodes dat
import te beperken en de lokale
Alterfin
verhandelbare oogstoverschotten
boeren een menswaardig inko-
ontwikkeling
kunnen gegenereerd worden. De
men te garanderen. Het gaat dus
familiale landbouw.
belangrijkste productiezone ligt in
om een strategische inzet voor de
het noorden van het land, in de
nationale voedselzelfvoorziening.
vallei van de Senegalstroom. Het
haar
steun van
aan
de
duurzame
Alterfin hoopt zo bij te dragen tot de toename van de Senegalese
rendement is er één van de
Terral behandelt en verhandelt de
rijstproductie voor de Senega-
hoogste van de wereld (6 ton/ha).
witte rijst van kleine plaatselijke
lezen!
Bovendien zijn er weinig ziektes.
bedrijfjes en biedt ook technische
De
wordt
en financiële ondersteuning gedu-
gevormd door de zaadetende
rende het ganse productieproces.
grootste
bedreiging
vogels. Terral zorgt voor de link tussen De grote meerderheid van de
700 familiebedrijfjes en de markt
telers in de vallei zijn families
én garandeert de kwaliteit van het
(36.000)
kleine
aanbod met een programma van
oppervlaktes bewerken (minder
die
eerder
technische bijstand en perma-
dan één ha). Voor de bevloeiing
nente opvolging. De boeren doen
van hun velden hebben ze zich
ook een beroep op één van de
gegroepeerd en georganiseerd
grootste organisaties van micro-
rond
die
financiering in Senegal voor de
rond
financiering van de rijstproductie,
irrigatiesystemen,
bestaan
uit
een
dijk
opvangbekkens, pompstations en
de
een netwerk van irrigatie- en
krachten,...
drainagekanalen. Er zijn slechts
logistiek,
de
arbeids -
Het woord Terral komt uit het Wolof, de belangrijkste taal in Senegal, en verwijst naar de Senegalese godin Terranga "die
verwelkomt".
En
een
lekkere schotel rijst is dan onmisbaar!
27
3
Onze sociale prestatie
Om te voldoen aan haar sociale missie, is het voor Alterfin van cruciaal belang haar sociale prestatie te analyseren. In 2013 bracht Alterfin deze missie tot een goed einde. We zijn er inderdaad in geslaagd het aantal finale begunstigden (klanten of producenten) van onze financieringen te verhogen. Het zijn voornamelijk vrouwen en bewoners van afgelegen gebieden die genieten van Alterfin investeringen. De verschillende prestatie-indicatoren tonen ook dat de activiteiten en diensten ontwikkeld door onze partners in lijn blijven met onze missie.
Alterfin heeft een controle- en evaluatieinstrument gecreëerd dat toelaat het bereik van onze activiteiten te meten. Het instrument dat ontwikkeld werd voor onze microfinancieringpartners is gebaseerd op het instrument ontwikkeld door CERISE, een internationaal netwerk voor uitwisseling van microfinancieringspraktijken. Het instrument ontwikkeld voor de producentenverenigingen bevat de sleutel-indicatoren gedefinieerd door FAST (Finance Alliance for Sustainable Trade). Deze instrumenten zijn gebaseerd op een vragenlijst die elk jaar naar al onze partners wordt gestuurd. We controleren de sociale prestatie van onze portefeuille via de gegevens die we van onze voornaamste stakeholders, onze partners in het Zuiden, ontvangen.
1. Belangrijkste resultaten van onze sociale prestatie Op 31 december 2013 werkten onze partners met ongeveer 1.473.000 klanten of producenten over de hele wereld: 1.386.000 microfinancieringsklanten en ongeveer 87.000 producenten. Dat zijn er 118.000 meer dan vorig jaar. Van deze 1.473.000 personen kan worden gezegd dat 50.675 mensen (en hun families) werden bereikt door het werk van Alterfin (via eigen investeringen van Alterfin of via de fondsen beheerd voor derden), 28
hetzij 6.945 meer dan vorig jaar.
Het grootste deel bevindt zich in Afrika: 50%. Latijns-Amerika vertegenwoordigt ook een belangrijk deel van alle klanten: 46%. Azië en het Midden-Oosten vertegenwoordigen een beperkt aantal klanten (respectievelijk 4% en 0,2%). Hoewel het investeringsvolume in Afrika eerder beperkt is, ligt het bereik aanzienlijk hoger. Dat is te verklaren door het feit dat het gemiddelde ontleende bedrag veel lager ligt in Afrika (zie p. 31). De klanten die via MFI - partners van Alterfin bereikt worden, vertegenwoordigen 88% van het totaal aantal bereikte personen. De overige begunstigden zijn de leden van producentenorganisaties die door Alterfin gefinancierd worden.
Geografische spreiding van de begunstigden klanten/producenten 4% 20%
50% 26%
Afrika Zuid-Amerika Centraal Amerika Azië Midden Oosten
Finale begunstigden van onze financieringen
2012
2013
Afrika Azië
23.773 4.585
28.796 2.448
Zuid-Amerika
22.317
26.262
Midden-Oosten Totaal
50.675
114 57.620
Het werk van Alterfin bereikt voor 64% vrouwen Alterfin verleent bij voorrang vrouwen toegang tot financieringen want:
de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in ontwikkelingsgemeenschappen remt economische groei en ontwikkeling af;
vrouwen zijn oververtegenwoordigd bij de de armste mensen in de wereld;
vrouwen spenderen een groter deel van hun inkomen aan hun familie; wanneer vrouwen financieel gesteund worden, verbetert dat het welzijn van de hele familie.
De werking van Alterfin kiest resoluut voor vrouwen, want 64% van de klanten van de partners van Alterfin zijn vrouwen (vorig jaar 67%). De focus op vrouwen blijkt nog duidelijker wanneer we enkel kijken naar onze microfinancieringspartners (68%).
Begunstigden klanten/producenten per geslacht
Vrouwen
36% 64%
Mannen 29
In de ontwikkelingslanden is de plattelandsbevolking vooral werkzaam in de landbouw. Seizoensinvloeden en onvoorspelbare weersomstandigheden leiden vaak tot grote schommelingen in het gezinsinkomen. Bovendien woont de landelijke bevolking wijd verspreid en de traditionele financiële instellingen (zoals commerciële banken) vermijden doorgaans om landelijke gebieden te bedienen vanwege de hogere transactiekosten en risico’s. Toch zijn de meeste mensen die in een landelijke omgeving wonen over het algemeen armer dan de stadsbewoners. De nood aan kredietverlening in landelijke gebieden is groot en draagt bij tot het creëren van duurzame activiteiten en het indijken van de armoede. Daarom concentreert Alterfin haar investeringen in landelijke gebieden. Het feit dat 64% van de klanten van onze partners in dergelijke gebieden woont, bewijst dat we onze doelstelling wel degelijk bereiken.
Begunstigde klanten/producenten per type woonwijk
36%
Stedelijk Ruraal
64%
2. Onze sociale prestatie in microfinanciering
In 2013 hebben wij opnieuw dezelfde doelstelling nagestreefd, namelijk een optimaal evenwicht behouden in onze portefeuille tussen de nog wat zwakkere instellingen, die een aanzienlijk groei- en verbeteringspotentieel vertonen en organisaties die de duurzaamheid van onze activiteiten kunnen garanderen. Alterfin concentreert zich dus vooral op kleine pionierinstellingen en opkomende instellingen (“C” en B” instellingen, zie definities hierna) met een aanzienlijke sociale meerwaarde. Alterfin is vaak de eerste internationale investeerder van die instellingen, waardoor andere investeerders aangetrokken worden en er dus een zeer snelle groei gecreëerd wordt. We financieren ook grotere organisaties (“A”) met een sociale missie die afgestemd is op de onze om de stabiliteit van onze activiteiten te verhogen.
30
Categorie
Type
Bruto kredietportefeuille
Aantal klanten
A B C
Grote instellingen Opkomende instellingen Kleinere pioniersinstellingen
Meer dan 10 miljoen USD Tussen 3 en 10 miljoen USD Minder dan 3 miljoen USD
Meer dan 15.000 Tussen 5.000 en 15.000 Minder dan 5.000
Categorie
Situatie op 31 december 2013
Doel
A
20%
25%
B
44%
50%
C
36%
25%
Het gemiddeld krediet (afgewogen ten opzichte van het aantal klanten per MFI) varieert aanzienlijk naargelang van de regio: van 199 EUR in Afrika tot 1.432 EUR in Latijns-Amerika. Het gemiddelde globale krediet bedraagt 995 EUR per klant. In elke regio ligt het gemiddelde microkrediet beduidend lager dan het gemiddelde bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking, wat aantoont dat onze partners de relatief arme bevolkingsgroepen bereiken. Het feit dat de gemiddelde omvang van de kredieten slechts lichtjes stijgt met de jaren en zelfs in een aantal streken daalt, toont aan dat Alterfin zich op dat type van partners blijft focussen.
Microfinanciering partners Gemiddelde bedrag van een lening en BBP per inwoner € 7.000
5.921
€ 6.000 € 5.000
4.143
4.050
€ 4.000 € 3.000
1.813
€ 2.000 € 1.000
1.033 199
1.432
995
812
599
€Afrika
Azië
Centraal Amerika
Zuid-Amerika
Gemiddelde bedrag van een lening in 2013
Totaal
Gewogen BBP per inwoner
Microfinanciering Partners Gemiddelde bedrag van een lening € 2.000
1.432
€ 1.500
995
812
€ 1.000
599 € 500
199
€-
Afrika
Azië 2011
Centraal Amerika 2012
Zuid-Amerika Wereldwijd
2013
Investeerders zijn vaak verrast door de schijnbaar hoge
rentevoeten die de
eindklanten
van
microfinancieringsinstellingen (MFI’s) moeten betalen in ontwikkelingslanden. De rentevoeten verschillen sterk van land tot land en zelfs van MFI tot MFI. Globaal gezien bedragen zij zo’n 33% per jaar 1. 1
“Microcredit Interest Rates and Their Determinants, 2004-2011”, Richard Rosenberg, Scott Gaul, William Ford, and Olga Tomilova, Access to Finance Forum, Reports by CGAP and Its Partners, No. 7, June 2013.
31
Er zijn verschillende redenen waarom de MFI’s hogere rentevoeten aanrekenen dan de normale banken: 1. De voornaamste reden is dat de MFI’s onvermijdelijk hogere werkingskosten hebben.
10.000 leningen toekennen van 100 dollar kost heel wat meer aan personeel dan 100 leningen van 10.000 dollar bijvoorbeeld.
De klanten hebben doorgaans geen krediethistoriek, geen onderpand, en wonen vaak in afgelegen gebieden. Het is ook duurder om deze klanten te financieren en hun afbetalingen op te volgen. Dat geldt vooral voor onze partners aangezien zij doorgaans klanten in landelijke gebieden helpen die moeilijker te bereiken zijn.
2. De financieringskosten hebben eveneens een niet te miskennen impact. 3. De MFI’s moeten bovendien hun risico’s beheren en het risico op wanbetaling indekken door provisies aan te leggen. 4. De hoogte van die rentevoeten hangt ook af van de terugbetalingsvoorwaarden: de meeste microkredieten worden niet na een jaar, maar na enkele dagen of weken afbetaald. 5. Tot slot ligt het inflatiepercentage vaak hoger in de landen waar aan microfinanciering gedaan wordt. Vanuit die invalshoek geven de jaarlijkse rentevoeten een totaal ander beeld. Bij Alterfin zijn we de mening toegedaan dat de MFI’s hun werkingskosten moeten dekken, maar dat die kosten zo laag mogelijk moeten zijn. Hoge rentevoeten mogen onder geen beding leiden tot het uitkeren van hoge dividenden aan de vennoten van de MFI. Alterfin controleert zorgvuldig de winstmarges van een MFI-partner. Als een MFI niet winstgevend is, zal Alterfin de investering meestal weigeren omwille van het risico dat de instelling zal falen. Maar als een MFI al te winstgevend is, kan Alterfin de investering eveneens weigeren omwille van een slechte sociale prestatie bijvoorbeeld. De gemiddelde rentevoeten die onze MFI-partners hanteren zijn vergelijkbaar met die van de sector.
Jaarlijks kostenpercentage per regio 60% 50% 40% 30% 20%
10% 0% Afrika
Azië
Centraal Amerika
Zuid-Amerika
Totaal
De krediettarieven kunnen erg verwarrend zijn. Om zo transparant mogelijk te zijn, heeft Alterfin beslist om de jaarlijkse effectieve rentevoeten van onze partners te berekenen. Die tarieven vertegenwoordigen de werkelijke kosten die de eindklant heeft aangezien ze rekening houden met de berekeningswijze van de interesten (degressief of lineair), de commissielonen of kosten verbonden aan het krediet, de kapitaliseringsfrequentie, de betalingsfrequentie en de verplichte spaarvolumes. Die tarieven houden echter geen rekening met de inflatie die sterk kan verschillen van land tot land. 32
Alterfin bekommert zich om de mogelijke negatieve effecten van de microfinanciering op het leven van de klanten. Dit is heel belangrijk omdat de klanten van microfinancieringsinstellingen kwetsbaar zijn. Daarom is Alterfin één van de bezielers van de Smart Campaign, een wereldwijd initiatief om een geheel van 7 Klantbeschermingsprincipes (zie kader) in de sector toe te passen. 73% van onze partners hebben de Klantbeschermingsprincipes ondertekend (tegenover slechts 50% in 2010). De partners die ze nog niet onderschreven hebben, hebben wij daartoe aangespoord.
1. Verantwoord productieontwerp en -levering 2. Preventie van overmatige schulden 3. Transparantie 4. Verantwoorde prijszetting 5. Eerlijke en respectvolle behandeling van klanten 6. Respect voor privacy van klantengegevens 7. Procedures voor klachtenbehandeling
Daarenboven, om hun klanten te beschermen tegen een overdreven schuldenlast, gaat 91% van onze partners na of ze niet één of meer leningen bij andere instellingen lopen hebben.
De kerntaak van microfinancieringsinstellingen is het leveren van een reeks financiële diensten aan bevolkingsgroepen die van oudsher geweerd worden door de formele financiële sector van hun land. De laatste jaren is er een groeiende bewustwording dat het ontzeggen van de toegang tot spaargeld, kredieten, geldtransfers en verzekeringen een grote belemmering voor ontwikkeling vormt. Om tegemoet te komen aan de specifieke noden en beperkingen van hun klanten bieden onze MFI-partners de financiële producten aan die in het kader hierna beschreven worden.
Financiële diensten aangeboden door microfinancieringspartners van Alterfin Leningen aan micro-of kleine / middelgrote ondernemingen
100%
Andere kredietformules
83%
Verzekeringsdiensten
68%
Spaardiensten
53%
Anderen financiële diensten
69% 0%
20%
40%
60%
80%
100%
De andere kredietformules die de partners gewoonlijk aanbieden zijn consumentenleningen, hypothecaire leningen
of
studieleningen.
De
voornaamste
verzekeringsdiensten
zijn
schuldsaldoverzekeringen,
levensverzekeringen of ziekteverzekeringen. De belangrijkste spaardiensten zijn vrijwillig en verplicht sparen of termijnrekeningen. Geldtransferdiensten of betalingen via cheque zijn de andere belangrijke financiële diensten die door de partners van Alterfin aangeboden worden. 33
Naast de financiële diensten bieden de meeste MFI-partners hun klanten en leden ook een reeks niet financiële diensten aan. Ze vormen een aanvulling op de basisactiviteit van de MFI en helpen de klanten om de aangeboden financiële producten en diensten beter te leren gebruiken. De meerderheid van de MFI-partners van Alterfin bieden hun klanten niet financiële diensten aan:
58 % van onze partners biedt volwassenenonderwijs aan, vooral opleidingen in financieel beheer, maar ook in gezondheids- of kinderopvoeding;
54% van de partners leert vrouwen zelfstandig werken om de sociale ongelijkheid en beperkingen die vrouwen ondervinden op te vangen. De belangrijkste diensten zijn bedrijfsopleidingen en trainingen voor vrouwelijke leidinggevenden;
3. Sociale prestatie voor duurzame landbouw en fair trade Zolang de kleinschalige, familiale landbouwsector geen betere handelsvoorwaarden krijgt, zullen de kleine landbouwers het armst blijven, zelfs al krijgen ze toegang tot microfinanciering. Daarom zet Alterfin zich actief in voor een duurzame familiale landbouw. De kredieten die Alterfin in die sector toekent, gaan vooral naar producentenorganisaties die in het fairtradecircuit actief zijn. Daarnaast heeft onze activiteit zich uitgebreid tot de financiering van andere actoren in duurzame landbouwketens. Alterfin financiert immers ook KMO’s die om verschillende redenen geen fairtradelabel hebben maar wel volgens de fair trade principes werken en zich gefocust hebben op dienstverlening aan kleine landbouwbedrijven, met een duidelijke meerwaarde voor de boeren. Deze meerwaarde kan zich uiten op 2 vlakken: inkomen en zeggenschap in de keten. Volgens Alterfin is het dankzij het opbouwen van duurzame waardeketens dat de landbouwers echt toegang kunnen krijgen tot de markten.
Kerncijfers Eind 2013 hebben een vijftigtal producentenorganisaties hun sociale resultaten gedeeld. Ze vertegenwoordigen nagenoeg 87.000 producenten waaronder 11.000 vrouwelijke landbouwers, alsook 2.400 vaste werknemers. Alle leden van die organisaties samen bewerken op duurzame wijze meer dan 157.000 hectaren grond.
De partners van Alterfin beschikken grotendeels over het fairtradelabel (FLO) (90%) en/of zijn biologisch gecertificeerd (82%). We stellen echter vast dat het verkoopvolume van gecertificeerde producten daalt ten aanzien van het totale verkoopvolume van onze partners (69% in 2013, tegenover 80% in 2011 en in 2012).
34
Onze koffie- en cacaopartners hebben inderdaad te kampen met een dalende vraag naar fairtradeproducten. Ze hebben daarom een deel van de productie van hun leden (nochtans gecertificeerd) moeten verkopen onder het conventionele regime zonder minimumprijs of fairtradepremie .
We stellen ook vast dat de verkoop met een ander type van certificering dan FLO (fair trade) of bio aanzienlijk toeneemt. Meestal gaat het dan om producten die gecertificeerd zijn door Utz of Rainforest Alliance. Deze tendens komt door de toegenomen vraag van internationale kopers naar dergelijke certificeringen die geen minimumprijs vastleggen.
Verkoop en certificeringen
2011
80%
20% Met certificeringen
2012
80%
2013
20%
69%
0%
20%
Onder de conventionele regeling
31%
40%
60%
80%
100%
Verkoop en certificeringen in detail
2011
46%
2012
35%
18% 10% 7%
25%
10% 10%
20%
Eerlijke handel en Organisch Enkel eerlijke handel
20%
Enkel organisch Andere certificaties Conventioneel
2013
23%
0%
20%
17% 10%
40%
20%
60%
31%
80%
100%
De rol van de consument Gelet op de problemen van onze fairtradepartners om kopers voor hun gecertificeerde producten te vinden, kan de eindverbruiker hier vast en zeker een belangrijke rol spelen. Vergeet niet dat als we fairtradeproducten in onze supermarkten of gespecialiseerde winkels kopen, we de vraag naar deze producten stimuleren en een reële impact op de markten kunnen uitoefenen.
Naast de minimumprijs betalen fairtradekopers ook een premie bovenop de afgesproken ‘fair trade’ prijs om te investeren in sociale, ecologische of economische ontwikkelingsprojecten. Deze projecten worden democratisch gekozen door de producenten binnen de landbouwersorganisatie. In 2013 hebben onze fairtradepartners in totaal 13,2 miljoen euro als fairtradepremie ontvangen.
35
Gebruik van de Fairtrade Premium
2011
53%
21%
13% 6%
Directe betaling aan producenten Infrastructuur
2012
49%
32%
Kwaliteitsverbetering en certificeringen
14%
Opvoeding
2013
53%
28%
Gezondheid
13%
Andere 0%
20%
40%
60%
80%
100%
85% van de door Alterfin gefinancierde producentenverenigingen bieden hun leden ook bijkomende diensten aan, vooral technische assistentie, om de kwaliteit en kwantiteit van de oogst en de productiviteit van de boeren te verbeteren. Met de premie worden ook verschillende projecten rond onderwijs, gezondheidszorg, voor vrouwen en voor de gemeenschap gefinancierd. De coöperatie Acopagro in Peru, bijvoorbeeld, biedt aan haar leden een verzekering tegen ongevallen en ziektes en geeft een premie voor mensen met kinderen aan de universiteit. De coöperaties die lid zijn van de vereniging Ecookim, in Ivoorkust, kennen hun leden studieleningen toe alsook leningen voor medische verzorging of begrafeniskosten.
We hebben onze fairtradepartners gevraagd wat voor hen het belangrijkste effect is van de financiering door Alterfin. Het antwoord van Sopacdi, in de Democratische Republiek Congo, luidde als volgt: “de stijging van de verkoop en de ontwikkeling van de activiteiten dankzij de premies waardoor nieuwe investeringen konden gedaan worden”. Voor Fapecafes, in Ecuador, is “de belangrijkste impact de verbetering van de levenskwaliteit door de stijging van de inkomsten en de verbetering van de voedselzekerheid” terwijl COMSA, in Honduras verwijst naar ”de verbetering van de levensstandaard van de jongeren dankzij onderwijs- en vormingsprogramma’s”. Als we hen tenslotte vragen aan welke uitdagingen zij nu het hoofd moeten bieden, antwoorden de meesten onder hen: “het behoud of de verbetering van hun rendement, of nog, een betere markttoegang voor hun gecertificeerde producten”.
36
De vragenlijst werd verstuurd naar 123 partners: 65 microfinancieringsinstellingen (MFI’s) en 58 producentenorganisaties (PO). We hebben 87 antwoorden binnen de termijn ontvangen en hebben er de resultaten van 2012 voor 24 partners aan toegevoegd. In totaal werden er 111 partners geanalyseerd (63 MFI’s en 48 PO).
37
Alterfin heeft een lening van 300.000 USD verleend aan Adel Ixcán. Hiermee kan deze organisatie meer kredieten verlenen aan plaatselijke ondernemers. Voor hen een eerste stap uit de armoede.
Het bureau van de MFI Adel
verschillende gebieden. Dankzij
Deze som versterkt de financiële
Ixcán is gelegen in Ixcán, in de
microkredieten
kleine
middelen van de organisatie.
provincie Quiché, noordwesten
boeren hun landbouwproductie
Hiermee kan zij meer kredieten
van Guatemala.
vergroten en diversifiëren. De
verlenen aan kleine plaatselijke
kleine,
kunnen
middelgrote
en
grote
ondernemers die op die manier
kunnen
El Quiché is een van de minst
ondernemingen
meer
hun omzet kunnen verhogen. Dit
ontwikkelde streken van het land.
produceren en komen met hun
betekent voor hen dat ze op weg
Ze wordt verwaarloosd door de
producten op de markt.
zijn
overheid en heeft een gebrekkige infrastructuur. Een groot
Adel
deel van de bevolking redt het
activiteiten rekenen op de inzet
dankzij
van een team dat gesteund
overlevingslandbouw.
Ixcán
Het potentieel van de gemeente
wordt
Ixcán
kredietcomité.
op
nochtans
landbouwgebied zeer
groot.
is
Vele
wordt
kan
door
voor
uit
de
armoede
een De
haar
intern
portefeuille
opgevolgd
door
een
producten worden er geteeld,
kredietmanager. Hij leidt een
Adel Ixcán startte in 1993
zoals kardemom, maïs, bonen,
klein
dankzij
palmolie, kruiden, enz.
medewerkers, die de mannelijke
initiatief om vrede en stabiliteit
Desondanks bereikt de klassieke
en
te
bancaire dienstverlening deze
adviseren.
team van analisten en vrouwelijke
ondernemers
een
brengen
internationaal in
de
regio
Quiché, die toen erg werd
rurale bevolking niet die terug-
getroffen
door de
burger-
getrokken leeft, soms op een
Eerst werden enkel financiële
oorlog. Toen verleende Adel
hoogte van 2.000 m.
diensten
de
Ixcán verschillende diensten
gemeente Ixcán, maar nu komt
aan een bevolking die op de
Adel Ixcán kent zeer goed de
Adel
regio,
gemeenten
haar
gewoontes
en
verleend
Ixcán
ook en
in
in
andere
vlucht was en op zoek was
met
nieuwe
naar
een
professionele
gebruiken, en spreekt de in-
financiële producten zowel voor
activiteit die inkomsten zou
heemse taal. Dit vergemakkelijkt
coöperaties
genereren. In 1998 stopten
de
ondernemers.
samenwerking
met
haar
als
voor
kleine
deze diensten tegelijk met de
klanten.
internationale steun. Het werk Vandaag
telt Adel Ixcán 25
van Adel Ixcán wordt nu
Dienstverlening op maat
w e rkn eme rs .
v er lee n t
verdergezet dankzij elf locale
Reeds meer dan 15 jaar verstrekt
kredieten aan 2.500 personen,
organisaties uit elf dorpen, die
Adel
waarvan de helft vrouwen.
allemaal deeluitmaken van de
Ixcán
kredieten
aan
Ze
plaatselijke ondernemers. Meer
38
om
geraken.
g em ee nt e
I xcá n .
El ke
dan een vijfde van alle kredieten
De bijdrage van Alterfin
organisatie wordt vertegen-
gaat naar kleine boeren. Adel
In november maakte Alterfin voor
woordigd in de Raad van
Ixcán verleent aan haar leden
Adel
Bestuur.
ook
300.000USD vrij voor drie jaar.
technische
bijstand
op
Ixcán
een
krediet
van
te
4
Onze ecologische voetafdruk
1. Op het niveau van onze Zuidpartners Alterfin beperkt zijn ecologische voetafdruk voornamelijk door milieuvriendelijke landbouw in het Zuiden actief te ondersteunen. In 2013 ging 66% van de kredieten die wij rechtstreeks toekennen of via de portefeuille die we voor derden beheren naar de landbouw, waarvan een groot deel naar gecertificeerde biologische landbouw. Bovendien stippelen steeds meer van onze MFI-partners een ecologisch beleid uit:
80% heeft reeds of ontwikkelt momenteel een ecologisch beleid voor hun eigen organisatie (vermindering van hun energie- en waterverbruik, gebruik van gerecycleerd papier en beperking van de afvalproductie);
66% heeft reeds of ontwikkelt momenteel een ecologisch beleid voor hun klanten. De meesten onder hen financieren geen activiteiten die een negatieve impact op het milieu hebben.
De meeste van onze fairtradepartners (65%) controleren de impact van hun activiteiten op de kwaliteit van het water. De meest gebruikte praktijken zijn:
de meststoffen bewaren op een plaats waar geen risico bestaat op besmetting van de waterwegen;
bufferzones palend aan de waterwegen onderhouden of herstellen, bij voorkeur met inlandse soorten.
de producten en de afvoer van het afvalwater zo beheren dat de omliggende waterbronnen beschermd worden;
67% van alle hectaren die door onze partners bewerkt worden, worden op duurzame wijze bewerkt (met biologische certificering of in omschakeling). Dat vertegenwoordigt nagenoeg 157.000 hectaren.
2. Op het niveau van de zetel Ook op de maatschappelijke zetel van Alterfin proberen wij elke dag zo milieuvriendelijk mogelijk te werken:
we gebruiken “groene” elektriciteit afkomstig van duurzame bronnen;
we werken zoveel mogelijk met fietskoeriers.
het schoonmaken gebeurt met milieuvriendelijke producten; het papier is 100% gerecycleerd en we printen zo weinig mogelijk; alle afval wordt gesorteerd; het personeel neemt uitsluitend het openbaar vervoer voor woon-werk verkeer en, indien mogelijk, voor andere verplaatsingen; 39
Dit jaar hebben wij voor het eerst de milieu-impact van onze activiteit becijferd. Dankzij deze analyse kunnen wij de evolutie van onze ecologische voetafdruk opvolgen en maatregelen nemen om deze zoveel mogelijk te beperken. De vliegtuigreizen die we met het oog op de opvolging van onze partners in het Zuiden ondernemen vormen duidelijk de grootste bron van onze CO2-uitstoot. Deze verplaatsingen zijn nodig om onze partners correct te kunnen analyseren vooraleer we in hen investeren en om ze goed te kunnen opvolgen. We beperken ze, waar mogelijk, door rechtstreekse vluchten te nemen en lokale partners of personeel ter plaatse in te schakelen.
Milieu-indicatoren
2013
2013 Per voltijds tewerkgestelde werknemer (VTE)
Totale hoeveelheid gebruikte materialen • Kopieerpapier
kg
536,8
42
• Papier voor brochures en jaarverslag
kg
532,5
41
• Enveloppen
kg
112,5
8
Direct energieverbruik van primaire energiebronnen
Per m²
• Kantooroppervlakte
m²
209
• Gas voor verwarming
KWh
21.961
104
• Electriciteit voor het gebouw
KWh
4.837
23
Indirect energieverbruik van primaire energiebronnen
Per VTE
• Woon-werkverkeer Auto
km/jr
-
-
Trein
km/jr
115.883
9.124
Tram
km/jr
2.373
186
Fiets
km/jr
804
63
Te voet
km/jr
1.041
81
896.538
70.593
• Verplaatsingen per vliegtuig voor de opvolging van de Zuidpartners Vliegtuig
km/jr
Totale wateronttrekking • Water voor gebouw
Per VTE m³
10,8
Totale directe en indirecte uitgifte van CO2
0,85 kg CO2
• Gebouwen Gas voor verwarming
KWh
21.961
4.901,7
Electriciteit voor het gebouw
KWh
4.837
145,9
Auto
km/jr
-
-
Trein
km/jr
115.883
1.332,7
Tram
km/jr
2.373
16,2
Fiets
km/jr
804
-
Te voet
km/jr
1.041
-
• Woon-werkverkeer
• Verplaatsingen per vliegtuig voor de opvolging van de Zuidpartners
40
Vliegtuig
km/jr
896.538
205.184,3
• Papierverbruik
kg
1182
1.559,99
Totale CO2 uitstoot
213.140,6
Gemiddelde CO2-uitstoot per VTE
16.782
Berekening van de CO2-uitstoot op basis van BaseCarbone® ADEME.
5
Bestuur en stakeholders
1. Onze Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van Alterfin telt 8 leden. Ze worden gekozen door de Algemene Vergadering die hen het mandaat geeft om Alterfin te beheren. Dit is de huidige Raad van Bestuur, verkozen door de Algemene Vergadering van 23 maart 2013.
Organisatie of groep
Vertegenwoordigd door
Onafhankelijke bestuurder
Dominique Morel (Voorzitster)
Triodos Invest cvba*
Frederick De Gryse
SOS Faim België
Marc Mees
Vredeseilanden
Chris Claes
Particuliere vennoten
Klaartje Vandersypen
Particuliere vennoten
Vincent de Brouwer
Particuliere vennoten
Jean Matton
Onafhankelijke bestuurder
Mark Lambrechts
* Triodos Invest cvba is statutair lid van de Raad van Bestuur.
41
2. Ons team Eind 2013 bestond het Alterfin-team uit 13 werknemers, met name:
Naam
Functie
Kris Goossenaerts
Algemeen directeur
Hugo Couderé
Senior advisor en Verantwoordelijke portefeuille Afrika en Azië
Jan De Grande
Verantwoordelijke financiën en boekhouding
Saúl Castro
Verantwoordelijke portefeuille Latijns-Amerika
Sofie Desmet
Verantwoordelijke portefeuillebeheer
Alex Tack
Kredietbeheerder Latijns-Amerika en Afrika
Mauricio Duran
Kredietbeheerder Latijns-Amerika
Bernard Ornilla
Kredietbeheerder Latijns-Amerika
Caterina Giordano
Kredietbeheerdster Afrika
Audrey Timmermans
Reporting en Compliance Manager
Julie Depelchin
Medewerkster financiën en boekhouding
Karin Huffer
Medewerkster communicatie en marketing en opvolging vennoten
Georges Karras
Medewerker communicatie en marketing
Kris Goossenaerts heeft in 2013 Hugo Couderé opgevolgd als Algemeen directeur van Alterfin. Hugo behoudt nu nog zijn functie als Senior Advisor en als verantwoordelijke voor de portefeuille in Afrika en Azië. Caterina Giordano vervangt Diana Banuro als kredietbeheerdster voor Afrika.
Het Alterfin team
42
Sociale indicatoren
2013
Totaal personeelsbestand Personen in dienst op 31 december 2013
Aantal
13
Totaal VTE op 31 december 2013
Aantal
12
Aanwervingen
Aantal
3
Ontslagen
Aantal
1
Turn-over van het personeel
Opleiding Aantal personeelsleden die een opleiding genoten Aantal opleidingsuren per jaar
7 Uur/jaar
127
Personeel per geslacht en categorie Man-Vrouw op 31 december 2013 Voltijds tewerkgestelde mannen
Aantal
7
Deeltijds tewerkgestelde mannen
Aantal
1
Voltijds tewerkgestelde vrouwen
Aantal
3
Deeltijds tewerkgestelde vrouwen
Aantal
2
Hoger Onderwijs
Aantal
3
Universitair
Aantal
10
30 - 50 jaar
Aantal
8
> 50 jaar
Aantal
5
Latijns-Amerika
Aantal
2
België
Aantal
8
Europa (buiten België)
Aantal
3
Per opleidingsniveau
Per leeftijdscategorie
Per afkomst (totaal op 31 december 2013)
43
3. Onze voornaamste stakeholders Onze partners in het Zuiden De partners in het Zuiden staan centraal in onze activiteiten. We bouwen langetermijnrelaties met hen op gebaseerd op communicatie en vertrouwen. Zowel onze sociale als onze financiële doelstellingen zijn nauw verbonden met de hunne. We delen dus hun bekommernissen en hun successen.
Onze partners in het Noorden Door de vele samenwerkingsverbanden die we gesmeed hebben met andere organisaties in het Noorden kunnen we onze inspanningen bundelen, efficiënter werken en ons bereik vergroten. Alterfin werkt nauw samen met NGO’s zoals SOS Faim, Oxfam Solidariteit, Oxfam-Wereldwinkels, Vredeseilanden, Trias en met andere sociale investeerders (Triodos bank, SIDI, Etimos, Calvert Foundation, Crédal…). De meeste van onze partners in het Noorden zijn trouwens ook vennoten van Alterfin. Sommigen zijn ook vertegenwoordigd in onze Raad van Bestuur of in ons Extern Kredietcomité.
Onze vennoten Onze vennoten leveren ons de broodnodige zuurstof voor onze werking. Zonder hen zouden we onze activiteiten niet kunnen ontplooien. Het zijn zij die, via de Algemene Vergadering, het soevereine orgaan van onze organisatie vertegenwoordigen. Tijdens deze vergadering maken zij ons deelgenoot van hun vragen en bekommernissen (waarop wij zo transparant mogelijk inspelen), maar ook van hun enthousiasme. Naast deze bijeenkomst en de infobrieven die we regelmatig versturen, staat onze deur altijd wagenwijd open.
4. Alterfin, een referentie in de sector Door haar ervaring is Alterfin een referentie in de sector geworden. De teamleden maken deel uit van talrijke werkgroepen of internationale platforms die de verschillende actoren in de sector bijeenbrengen met als doel de beste praktijken te bepalen en te delen, deze te veralgemenen en de evolutie en innovaties in de sector te bespreken.
Microfinanciering Alterfin neemt actief deel aan drie actiegroepen van het Europees Platform voor microfinanciering (e-pmf) om onze visie te delen en de banden aan te halen met de overige Europese spelers uit de sector:
44
Sofie Desmet en Audrey Timmermans vertegenwoordigen Alterfin in de groep van investeerders in MFI’s van niveaus 2 en 3 (kleinere of opkomende MFI’s). Met dit initiatief bundelen wij onze inspanningen om deze partners beter te kunnen steunen.
Bernard Ornilla heeft meegewerkt aan de lancering van de groep Microfinanciering en Milieu en aan de samenstelling van het jaarboek van de “groene” microfinanciering.
Bernard Ornilla heeft ook gedurende drie jaar de groep “Rural Innovation and Outreach” gecoördineerd en een leidende rol gespeeld in de discussies over de rol van MFI’s in de financiering van niet
georganiseerde kleine boeren. Daarnaast nam hij ook actief deel aan debatten over de rol van spaar- en kredietcoöperaties in nieuwe vormen van microfinanciering.
Sinds de oprichting van de “Social Performance Task Force” (SPTF), een wereldwijd netwerk van alle actoren in microfinanciering met als taak de beste praktijken op het vlak van sociale prestatie te bevorderen, is Alterfin actief lid. In 2013 heeft Alterfin de halfjaarlijkse bijeenkomst van de SPTF in Antwerpen bijgewoond waar een levendig debat tussen de directeuren van de verschillende investeringsfondsen gehouden werd over hoe het evenwicht tussen financieel en sociaal rendement bewaren. Sofie Desmet heeft ook de visie van Alterfin mogen uiteenzetten tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de SPTF in Panama.
Saúl Castro en Bernard Ornilla hebben deelgenomen aan de conferentie die het netwerk voor microfinanciering in Centraal-Amerika (REDCAMIF) georganiseerd heeft en waar gesproken werd over de capaciteiten van instellingen om in te spelen op de behoeften aan goederen en diensten voor gezinnen met een laag inkomen.
Saúl Castro was ook aanwezig op het Inter-Amerikaans forum van de microbedrijven (FOROMIC) dat jaarlijks georganiseerd wordt door het multilaterale investeringsfonds van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Er kwamen tal van onderwerpen aan bod: financiële opvoeding van jongeren, evolutie van de microbedrijven, groene, rurale en verantwoorde kredietverlening.
Duurzame landbouw en fair trade Saúl Castro is sinds 2013 vicevoorzitter van FAST (Finance Alliance for Sustainable Trade), een netwerk opgericht door organisaties van duurzame landbouwproducenten en organisaties uit de fairtradesector, in samenwerking met financiers. De organisatie heeft tot doel de financiering van duurzame landbouw te faciliteren. Hugo Couderé heeft één van hun evenementen bijgewoond ge-organiseerd in Nairobi, Kenia, voor kleine bedrijven en producenten actief in landbouw-ketens. Als actief lid van FAST, draagt Alterfin ook bij tot het ontwikkelen van een meer gestandaardiseerde methodologie om de sociale prestatie in de sector te meten. In 2012 heeft Alterfin met zes andere sociale investeerders, de Raad voor de financiering van kleine landbouwexploitanten (CSAF ) opgericht. Deze Raad dient om de sociale investeerders uit de sector te groeperen om ethische financieringsprincipes uit te werken, hun gemeenschappelijke procedures zoveel mogelijk te standaardiseren tegenover de klanten en een gemeenschappelijk kader te creëren voor het evalueren van hun sociale impact. In 2013 heeft Hugo Couderé de jaarlijkse bijeenkomst van de CSAF in Boston bijgewoond. Saúl Castro en Bernard Ornilla hebben Alterfin vertegenwoordigd op het forum van de Special Coffee Association in Amerika (SCAA). Ze hebben er enkele van onze koffiepartners ontmoet alsook potentiële partners en andere actoren die betrokken zijn bij de industrie (certificeringsorganismen, importeurs, andere kredietverleners, NGO’s, …). Bernard Ornilla heeft ook deelgenomen aan de Europese editie van dit evenement dat georganiseerd werd door de Special Coffee Association Europe (SCAE).
Duurzame ontwikkeling en verantwoord beleggen Alterfin is lid van KAURI, het Belgisch netwerk van duurzaam ondernemerschap, sinds de oprichting. Audrey Timmermans heeft tijdens een workshop die Kauri in Brussel georganiseerd heeft trouwens geïllustreerd hoe Alterfin haar stakeholders betrekt bij de evaluatie van haar sociale prestatie. Alterfin is één van de ondertekenende organisaties van de Principles for Investors in Inclusive Finance (PIIF) en de Principles for Responsible Investments (PRI) van de Verenigde Naties. Alterfin is ook actief lid van het Réseau Financement Alternatif, een Belgisch netwerk dat tot doel heeft ethiek en solidariteit in onze omgang met geld te ontwikkelen en te stimuleren om zo tot een meer rechtvaardige en menselijke samenleving te komen.
45
In de schoenen van een kredietbeheerder Innovatie financieren om nieuwe opportuniteiten in het Zuiden te creëren” Gesprek met Bernard Ornilla, Credit manager voor Latijns-Amerika
Bernard Ornilla werkt sinds 2010 als kredietbeheerder bij Alterfin. Hij heeft eerst kredieten in Latijns -Amerika, Centraal-Amerika en Afrika beheerd. Nu werkt hij vooral in vijf landen: Honduras, Costa Rica, Nicaragua, Ecuador en Colombia. Onder zijn partners telt hij microfinancieringsinstellingen (MFI’s) en producentenorganisaties, vooral van koffie. Een terugblik op zijn voorbije vier jaren bij Alterfin.
Bernard, wat is uw taak bij Alterfin? Als kredietbeheerder ga ik op zoek naar MFI’s en producentenorganisaties in het Zuiden met sociale, ecologische en economische doelstellingen om ze te financieren en te helpen groeien. Door hun ontwikkeling te stimuleren, kunnen plaatselijke initiatieven de levenskwaliteit van kleine producenten en landbouwers verbeteren en een positieve impact op het milieu hebben. Welke criteria zijn belangrijk voor u?
46
om nieuwe ecologische producten te ontwikkelen, zoals biologische compost of insecticiden. Het meest opmerkelijke is dat de kost van die producten lager is dan deze van de chemische producten. Dat bewijst dat het mogelijk is om groene alternatieven te vinden terwijl men de plaatselijke bevolking helpt. De nieuwe producten doen ook de productiekosten dalen en het
productievolume stijgen. Deze coöperaties hebben allemaal het “fairtradelabel”. Het is trouwens met de fairtrade premie dat de coöperaties hun ontwikkeling van innoverende producten gefinancierd hebben. Tot slot halen de producenten ook heel wat voordelen uit deze milieuvriendelijke oplossingen. Ze hebben meer inkomsten en zijn minder gevoelig voor het risico op tegenvallende oogsten.
daarbij
De organisatie moet beantwoorden aan welbepaalde sociale en financiële criteria. Ze moet financieel leefbaar zijn en zich inzetten voor de armen. Ook de strategie van de organisatie, haar bedrijfscultuur en haar motivatie om de uitdagingen van haar leden aan te gaan zijn belangrijk. In Honduras bijvoorbeeld, hebben drie koffiecoöperaties die Alterfin financiert zich verenigd om hun activiteiten te verbeteren. Het gaat om Comsa, Cocafelol en Cocafcal. Die verenigingen hebben hun ervaringen gebundeld en verschillende projecten uitgewerkt
Ontmoeting in juni 2013 met onze Honduriaanse koffiepartners Comsa, Cocafelol,Cocafcal en Beneficio Santa Rosa tijdens het Europees forum van de Special Coffee Association Europe in Nice.
Alterfin levert de nodige middelen voor de prefinanciering, de oogst, de verwerking en de export van koffie van deze drie organisaties. Welke kwaliteiten moet een kredietbeheerder hebben? Een kredietbeheerder moet uiteraard over een uitstekend analysevermogen beschikken, maar dat is niet alles. Deze persoon moet ook een stevige relatie met de partner opbouwen. Communicatie is cruciaal voor een goede samenwerking. Anderzijds moet hij het land, de sector en de cultuur van dat land goed kennen. Om inzicht in de sector te krijgen, ga ik naar conferenties (zie p. 44-45) en neem ik actief deel aan werkgroepen. Zo heb ik bijvoorbeeld gedurende drie jaar een werkgroep voor het Europees Platform voor Microfinanciering gecoördineerd met als thema “Rural Innovation and Outreach”. Ik ga ook vaak naar
koffieforums waar ik de belangrijkste actoren van de sector ontmoet. Tijdens die forums en mijn werk op het terrein, ontmoet ik talrijke producenten, importeurs, directeuren van bedrijven, klanten van MFI’s, enz. We luisteren naar elkaar, leren van elkaar en wisselen ideeën uit. Zo begrijp ik beter welke behoeften de diverse stakeholders precies hebben. Welke zijn de mooiste kanten van uw werk? Op menselijk vlak zijn die missies heel verrijkend. Wat mij de grootste voldoening geeft, is teruggaan naar een partner en vaststellen dat de organisatie, maar vooral de levenskwaliteit van de producenten en landbouwers, sterk vooruitgegaan is.
eens voor verrassingen te staan: op een dag, tijdens een diner met een partner in Ecuador, heeft men mij een heel Guinees biggetje voorgeschoteld! Dat gerecht is vreemd voor een Europeaan. Maar het was een aangename verrassing en het heeft mij gesmaakt! En wat staat er nog op het menu voor 2014? Er zitten nog heel wat projecten in de pijplijn. In 2014 wil ik de banden met mijn partners nog verder aanhalen en nieuwe sectoren voor Alterfin verkennen, zoals hernieuwbare energie, recyclage of sociale huisvesting.
Op het culturele vlak ontdek ik verschillende tradities en gewoonten in de landen waar ik naar toe ga. Soms kom ik wel
Bernard Ornilla (links) met een koffie-, groenten en fruitproducent, klant van de spaar– en krediet coöperatie ‘Unión el Ejido’ in Ecuador. 47
6
Onze financiële prestatie
1. Balans
Activa Passiva
48
Balans uitgedrukt in euro voor winstverdeling Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Kredietportefeuille Geldbeleggingen en liquide middelen Andere debiteurs Overgangsrekeningen Te ontvangen pro rata interesten & dividenden Totaal der activa Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Wettelijke reserve Andere reserves Overgedragen winst Resultaat van de periode Voorzieningen Schulden Schulden op meer dan 1 jaar Schulden op minder dan 1 jaar Andere schulden Overgangsrekeningen Te betalen pro rata interesten Totaal der passiva
2011
2012
2013
1.326.169 384 31.068 1.294.717 38.615.626 19.614.831 18.135.995 864.800 416.335
1.473.906 285 18.261 1.455.360 47.148.651 22.944.541 23.961.652 242.459 1.111.508
2.017.082 185 460.337 1.556.560 58.649.908 26.099.074 32.184.610 366.224 1.135.302
Verschil 2012-2013 37% -35% 2421% 7% 24% 14% 34% 51% 2%
416.335
1.111.508
1.135.302
2%
40.358.131 20.927.094 18.952.813 134.770 737.113 57.543 1.044.855 60.603 18.929.993 2.984.452 15.525.709 419.832 440.441 440.441 40.358.131
49.734.065 27.202.960 25.004.000 187.013 1.100.000 77.733 834.214 0 22.325.976 4.463.705 17.413.370 448.900 205.129 205.129 49.734.065
61.802.293 36.502.201 34.225.188 228.723 1.087.612 181.309 779.369 0 25.117.015 4.686.011 19.857.539 573.465 183.077 183.077 61.802.293
24% 34% 37% 22% -1% 133% -7% 13% 5% 14% 28% -11% -11% 24%
Op 31 december 2013 bedroegen de totale activa van Alterfin 61,80 miljoen euro, een stijging van 24% in vergelijking met vorig jaar. Op diezelfde datum bedroeg het eigen vermogen van Alterfin 36,50 miljoen euro, terwijl het een jaar eerder gelijk was aan 27,20 miljoen euro. Het maatschappelijk kapitaal steeg van 25 tot 34,23 miljoen euro dankzij het toetreden van nieuwe aandeelhouders maar ook door de verhoging van de deelnemingen van de bestaande aandeelhouders. De meeste partners van Alterfin hebben financiering in dollar nodig. Alterfin plaatst daarom het merendeel van haar maatschappelijk kapitaal (opgehaald in euro) op spaar- en depositorekeningen die als garantie worden gebruikt om bij commerciële banken kredietlijnen in dollar te verkrijgen. Alterfin bouwt dan zijn portefeuille op door de ontleende dollars aan haar partners in het Zuiden uit te lenen. Dankzij de aangroei van het kapitaal in 2013 kon Alterfin hogere garanties verstrekken aan de banken en zo bijkomende kredietlijnen in dollar verkrijgen. Dit verklaart waarom de schulden in 2013 met 13% zijn gestegen, een stijging die rechtstreeks verband houdt met de toename van de kredietportefeuille met 14%. De aanzienlijke stijging van onze materiële vaste activa is het gevolg van de afroep van een waarborg die we bezaten bij een Paraguayaanse partner in moeilijkheden. We hebben het lopend krediet in 2013 vervangen door een onroerend goed dat ons als onderpand voor dat krediet was verstrekt.
2. Verlies– en winstrekening 2011
2012
Budget 2013
2013
Verschil Budget
1.182.463
1.867.784
2.009.214
2.256.120
12%
383.150
381.029
258.606
246.267
-5%
Consultancy
12.580
5.050
5.000
405
-92%
Inkomsten uit commissie Triodos
47.197
30.132
15.000
16.724
11%
Inkomsten uit deposito’s Totale financiële en operationele inkomsten Financiële kosten
587.154
701.418
862.221
942.760
9%
2.212.544
2.985.413
3.150.041
3.462.276
10%
-414.976
-725.759
-794.760
-848.265
7%
Financiële marge
1.797.568
2.259.654
2.355.281
2.614.011
11%
Personeel
-533.863
-649.119
-777.283
-815.449
5%
Kantoor en marketing
-245.880
-253.942
-301.533
-277.486
-8%
Diensten
-23.968
-19.023
-17.500
-46.731
167%
Monitoring portfolio
-72.607
-77.645
-100.000
-106.952
7%
Operationele kosten
-876.318
-999.729
-1.196.316
-1.246.618
4%
Bruto operationele marge
921.249
1.259.925
1.158.965
1.367.393
18%
Voorzieningen voor risico
-123.334
-326.217
-301.119
-652.078
117%
-38.577
-39.965
-50.000
-42.063
-16%
In euro uitgedrukt Inkomsten uit eigen portefeuille Inkomsten uit beheer van portefeuille van derden
Verzekering Credendo (NDD) Commissie voor Garantiefonds
-12.128
-8.032
-10.000
-11.524
15%
Netto operationele marge
747.210
885.711
797.846
661.729
-17%
Wisselkoersresultaat
28.339
-12.388
0
42.312
Uitzonderlijk resultaat
323.755
32.358
0
75.328
Belastingen
-54.448
-71.467
-79.785
0
Netto marge
1.044.855
834.214
718.061
779.369
9%
49
In 2013 bedroegen de totale financiële en bedrijfsopbrengsten van Alterfin 3,46 miljoen euro, d.i. 16% meer dan in 2012. De toename van de inkomsten die verband houden met onze portefeuille is voornamelijk toe te schrijven aan de groei van die portefeuille en niet aan een stijging van de rentevoeten die aan onze partners worden gevraagd. Dit wordt bevestigd door het stabiele rendement van onze portefeuille (zie verder).
- en depositorekeningen die worden gebruikt als waarborg om bij de bankpartners kredietlijnen in dollar te verkrijgen.
De stijging van de financiële kosten (+17%) en van de bedrijfskosten (+25%) houdt verband met de groei van onze activiteiten. Dankzij het bedrag van de notionele interesten dat het gevolg is van de sterke kapitaalsverhoging in 2013 is er geen belasting te betalen. Alterfin sloot het jaar opnieuw af met een winstmarge die hoger is dan wat was begroot. De brutowinst uit de bedrijfsoefening bedraagt 1,37 miljoen euro, d.i. 9% meer dan in 2012. Het nettoresultaat na belasting klokt af op 779.369 euro, wat hoger is dan de prognoses. Het heeft echter sterk te lijden onder het bedrag van de waardeverminderingen op onze portefeuille. Ons financieel verslag in het officiële formaat van de Nationale Bank van België wordt ieder jaar nagekeken door KPMG bedrijfsrevisoren. KPMG verstrekte dit jaar, net zoals de voorgaande jaren, een verklaring zonder voorbehoud.
3. Follow-up van de partners die in gebreke blijven Als een partner te kampen heeft met moeilijkheden, bestaat het beleid van Alterfin erin om samen oplossingen te zoeken waardoor de partner deze crisis te boven kan komen. We voeren dan een grondige analyse uit van de situatie, waarna over het algemeen een herstructurering van de financiering volgt. Dit beleid heeft twee voordelen: we vermijden dat de partner dieper in moeilijkheden geraakt en meestal is het de beste methode om onze financiering volledig terug te krijgen. Rechtsvorderingen of het te gelde maken van een onderpand zijn middelen waarvan in extreme situaties gebruik wordt gemaakt. In 2013 waren er diverse redenen waarom partners in gebreke bleven:
de uitdagingen waarmee de koffiecoöperaties te maken kregen (zie pagina 23) hebben bepaalde van onze partners erg verzwakt, wat in bepaalde gevallen heeft geleid tot bestuursproblemen die de situatie hebben verergerd;
we hadden te maken met een fraudegeval binnen een microfinancieringspartner;
de prijzen van verschillende landbouwproducten zijn sterk gedaald op de wereldmarkt, wat bepaalde van onze partners in moeilijkheden heeft gebracht.
Er werden maatregelen genomen om het aantal in gebreke blijvende partners te verminderen. Enerzijds volgen we de evolutie van de situatie van elk van hen op de voet op en hebben we in bepaalde gevallen de financieringen geherstructureerd. Anderzijds hebben we een interne werkgroep opgericht om onze 50
risicobeoordelingstools te verbeteren.
4. Enkele sleutelindicatoren Zowel het rendement als de nettomarge had te lijden onder de waardeverminderingen die we hebben toegepast om de commerciële risico’s van bepaalde partners in te dekken. Die waardeverminderingen werden toegepast in overeenstemming met onze procedures en vertegenwoordigen een correcte waardering van het gelopen risico. Rendement en marge
2012
2013
Rendement van de eigen middelen (ROE)
3,52%
2,47%
Rendement van de eigen portefeuille van Alterfin
8,44%
8,26%
Rendement van de voor derden beheerde portefeuille
1,74%
1,67%
Rendement van de spaar- en depositorekeningen
3,32%
3,36%
Netto marge (netto-inkomen/totaal inkomen)
23,18%
17,27%
Het aandeel van de portefeuille dat we als ‘risicovol’ beschouwen, hetzij omdat de partner betalingsachterstand
heeft,
hetzij
omdat
zijn
financiering
werd
geherstructureerd,
is
stabiel
en
vertegenwoordigt 4,6% van de totale portefeuille. Kwaliteit van de portefeuille
2012
2013
Risicoportefeuille/Totale portefeuille
4,58%
4,59%
Waardeverminderingen op de portefeuille/Totale portefeuille
1,71%
1,78%
Het bedrag van de waardeverminderingen dat we in 2013 boekhoudkundig ten laste hebben genomen vertegenwoordigt 1,78% van de totale portefeuille. Dit percentage is eveneens stabiel maar blijft hoog, in het bijzonder gezien de impact ervan op onze rentabiliteit. Onze solvabiliteits-, liquiditeit- en schuldenlastratio’s blijven uitstekend. De evolutie ervan houdt verband met de uitzonderlijke aangroei van ons maatschappelijk kapitaal. Solvabiliteit, liquiditeit en schuldenlast
2012
2013
Eigen middelen/Totaal van de activa
53,29%
59,06%
Liquiditeit (Vlottende activa/Vlottende passiva)
122,84%
155,29%
Schulden/Eigen middelen
86,89%
68,81%
De bedrijfskosten (inclusief waardeverminderingen) blijven ruimschoots lager dan onze bedrijfsopbrengsten en blijven stabiel ten opzichte van het totaal van de activa, wat aantoont dat onze werkwijze efficiënt blijft. Efficiëntie
2012
2013
Operationele zelfvoorziening (Waardeverminderingen inbegrepen) Operationele kosten / Totaal der activa
142,18% 2,01%
123,63% 2,02%
51
5. Resultaatverwerking Het dividend voorgesteld aan de jaarlijkse Algemene Vergadering bedraagt 3%.
Evolutie resultaat Alterfin 1.200.000
5,00%
1.000.000
4,00%
800.000
3,00%
600.000 2,00%
400.000
1,00%
200.000 -
0,00% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Resultaat in EUR
52
Dividend
Overzicht GRI-indicatoren Profiel
pagina
Strategie en analyse 1.1
Inleiding door de Agemeen directeur
3
2.1
Naam van de organisatie
1
2.2
Producten en/of diensten
15-27
2.3
Operationele structuur van de organisatie
41-42
2.4
Locatie van het hoofdkantoor
Vierde cover
2.5
Aantal landen waar de organisatie actief is
14,18
2.6
Eigendomsstructuur en de rechtsvorm
9-10
2.7
Afzetmarkten
15-27
2.8
Omvang van de organisatie/ Kerncijfers
10, 16, 42, 48-51
2.9
Significante veranderingen wat betreft omvang, structuur of eigendom
9-10, 15-16
2.10
Onderscheidingen
Website
3.1
Verslagperiode
4
3.2
Datum van het meest recente verslag
4
3.3
Verslaggevingscyclus
4
3.4
Contactpunt voor vragen
4
3.5
Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag
4
3.6
Afbakening van het verslag
4
3.7
Specifieke beperkingen voor de reikwijdte of afbakening van het verslag Basis voor verslaggeving die de vergelijkbaarheid tussen de verschillende verslag perioden aanzienlijk beïnvloedt
4
Technieken en berekeningsgrondslagen voor gegevensmetingen Uitleg over de gevolgen van eventuele herformuleringen van eerder verstrekte informatie Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiodes ten aanzien van reikwijdte, afbakening of meetmethoden GRI-overzichtstabel met overzicht van de behandelde indicatoren
28,4
Organisatieprofiel
Verslagparameters
3.8 3.9 3.10 3.11 3.12
4
N.A. Geen 53,54
Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1
10, 24, 41-42
4.3
Bestuursstructuur van de organisatie Geef aan of de voorzitter van het hoogste bestuurslichaam eveneens een leidinggevende functie heeft Aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende bestuurders
4.4
Mechanismen die de gelegenheid geven om aanbevelingen te doen
44
4.14
Lijst van groepen belanghebbenden
44
4.15
Basis voor inventarisatie en selectie van belanghebbenden
44
4.2
41 41
53
Prestatie-indicatoren
pagina
Economische aspecten EC1
Directe economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd
48-54
EC4
Significante financiële steun van een overheid
Geen
EN3
Direct energieverbruik door primaire energiebron
40
EN4
Indirect energieverbruik door primaire bron
40
EN8
Totale wateronttrekking per bron
40
EN16
Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht
40
EN18
Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en gerealiseerde verlagingen
39-40
EN26
Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en diensten
39-40
Milieuaspecten
Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk LA1
Totale personeelsbestand
43
LA2
Totale personeelsverloop
43
LA10
Opleidingen
43
LA13
Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie
43
Sectorsupplement financiële dienstverlening FS1
Specifiek sociaal en milieubeleid voor sectoren
FS3
Procedures voor vaststellen en doorlichten sectoren op sociale en milieurisico’s 23-24, 28
FS6
Percentage van het portfolio verdeeld naar regio, sector en grootte
FS7 FS8
54
Monetaire waarde van producten en diensten van elk bedrijfsonderdeel die sociale toegevoegde waarde hebben Monetaire waarde van producten en diensten van elk bedrijfsonderdeel die toegevoegde waarde hebben voor het milieu
23-24 18-21 15-16 15-16
FS13
Toegangspunten in dunbevolkte of economisch benadeelde regio's
17-19, 28-34
FS14
Initiatieven om de toegang tot financiële diensten voor mensen met een handicap te verbeteren
15-36
FS15
Beleid voor eerlijk ontwerp en verkoop van financiële producten en diensten
7, 24
FS16
Initiatieven om financial literacy te verbeteren.
34
Alle foto’s © Alterfin behalve coverfoto en p. 15 door AGPC, p. 8, 37 en 48 door FAST, vierde cover door istockphoto.com.
V.U. Alterfin cvba, Kris Goossenaerts, Haachtsesteenweg 159, 1030 Brussel, maart 2014.
Alterfin cvba Haachtsesteenweg 159 B-1030 Brussel Tel. +32 (0) 2 538 58 62 www.alterfin.be
[email protected]
