JAARVERSLAG ACTIVITEITEN 2010
I INLEIDING Achtergrond Advocaten voor Advocaten (L4L) is een onafhankelijke Nederlandse stichting met de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). In 1986 werd L4L opgericht op initiatief van de Beroepsgroep Juristen van Amnesty International Nederland met steun van de Nederlandse Orde van Advocaten, het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM), en het Studie- en Informatie-centrum Mensenrechten (SIM).
Doelstelling In overeenstemming met het internationale recht en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, de Basic Principles on the Role of Lawyers en de Declaration on Human Rights Defenders van de Verenigde Naties, zet L4L zich er voor in dat advocaten hun beroep in vrijheid en onafhankelijk kunnen uitoefenen.
Werkwijze L4L verleent financiële, morele en juridische bijstand aan onderdrukte advocaten en advocatenorganisaties. Wij doen dit onder meer door de positie van bedreigde advocaten wereldwijd onder de aandacht te brengen van nationale en internationale juridische en politieke instellingen civil society organisaties en de betrokken autoriteiten van het land waar de advocaat zich bevindt. Daarbij benadrukken wij met name het belang van naleving van de Basic Principles on the Role of Lawyers. Ook organiseren wij fact finding- of proceswaarnemingsmissies en schrijfacties. In voorkomende gevallen mobiliseren wij advocaten om onderdrukte advocaten in rechte bij te staan. Wij proberen onze steun zo veel mogelijk aan de specifieke behoefte(n) van de desbetreffende advocaat of advocatenorganisaties aan te passen. Daarnaast organiseren of nemen wij deel aan workshops, seminars en conferenties over de positie van bedreigde en belemmerde advocaten of ondersteunen wij de organisatie daarvan. Ook verzorgen wij een vaste column in het „Advocatenblad‟, en publicaties in andere periodieken van de advocatuur in Nederland.
Organisatie L4L heeft een bestuur dat bestaat uit (voormalige) advocaten en mensenrechtenspecialisten. De dagelijkse leiding is in handen van een directeur. Regio's die aandacht behoeven worden gemonitord door groepen vrijwilligers, die in overleg met het bestuur actie kunnen ondernemen. Verder schakelt L4L waar nodig werkstudenten in.
Financiën L4L heeft als stichting geen leden. Voor onze inkomsten zijn wij volledig afhankelijk van giften. Onze donateurs zijn voor het merendeel individuele advocaten, advocatenkantoren en advocatenorganisaties.
II ACTIES VOOR ADVOCATEN IN 2010 In 2010 werden opnieuw veel advocaten in de uitoefening van hun werk belemmerd of bedreigd. Wij hebben ons ingezet voor advocaten in ondermeer China, Colombia, de Filippijnen, Guatemala, Honduras, Iran, Kirgizië, Mexico, Rwanda, Sri Lanka, Syrië en Vietnam.
Landenoverzicht China Ook in 2010 werd het meerdere advocaten in China moeilijk gemaakt hun beroep in vrijheid te kunnen uitoefenen. Gao Zhisheng, die bekend staat als criticus van de Communistische Partij verdween in februari 2009. In februari 2010 organiseerde L4L een schrijfactie om zijn situatie onder de aandacht te brengen, omdat op dat moment precies één jaar niets meer van hem was vernomen. Kort daarna – halverwege maart – dook Gao Zhisheng echter weer op en gaf hij een kort telefonisch interview aan journalisten. Hij vertelde dat hij was veroordeeld voor staatsondermijnende activiteiten, maar eind september 2009 vrijgelaten. Sindsdien leefde hij in het noorden van China een teruggetrokken bestaan. Vermoed wordt dat hij sinds zijn vrijlating in de gaten werd gehouden door de 2
politie. Begin april keerde Gao Zhisheng terug naar Peking waar hij woonde en tot februari 2009 werkte als advocaat. Toen hij in Peking was stelde hij niet langer als mensenrechtenadvocaat te willen optreden. Op 20 april is hij opnieuw verdwenen. Sindsdien is niets meer van hem vernomen. Het is onbekend waar hij verblijft. Vanwege het werk van Gao Zhisheng liepen ook zijn vrouw en kinderen gevaar in China. Daarom zijn zij noodgedwongen naar de Verenigde Staten vertrokken. Daar nam zijn dochter in augustus namens hem de International Human Rights Lawyer Award van de American Bar Association in ontvangst. Tang Jitian (foto) en Liu Wei, twee advocaten uit Peking, zijn op 7 mei hun advocatenvergunningen kwijtgeraakt omdat zij in april tijdens een zitting voor de rechtbank de orde zouden hebben verstoord. Eerder oordeelde het Judicial Bureau nog dat er onvoldoende bewijs was voor deze aanklacht; de advocaten hadden alleen de zaal verlaten nadat hun verzoek om het maken van filmopnamen van hun cliënten was afgewezen. De advocaten verdedigden een aanhanger van de verboden religie Falun Gong. In China is het niet vernieuwenof intrekken van advocatenvergunningen een beproefde methode om advocaten die dergelijke „gevoelige‟ zaken behandelen het werk te bemoeilijken. Zonder vergunning is het bijvoorbeeld niet toegestaan om cliёnten in rechte te vertegenwoordigen. Mo Shaoping, de advocaat van Liu Xiaobo, de winnaar van de Nobelprijs voor de vrede in 2010, werd in november tegengehouden door de Chinese autoriteiten toen hij het land wilde verlaten om deel te nemen aan een congres georganiseerd door de International Bar Association. Het lukte Mo Shaoping en zijn reisgenoot, professor in het recht He Weifang, wel om het reisverbod te omzeilen en deel te nemen aan het congres. De autoriteiten zeiden Mo Shaoping dat zijn vertrek uit China de staatsveiligheid zou bedreigen. Hij vermoedde dat het verbod te maken had met de uitreikingsceremonie van de Nobelprijs op 10 december: de Chinese autoriteiten wilden niet dat
Shaoping het land zou verlaten om later de prijs namens winnaar Liu Xiaobo in ontvangst te nemen.
Colombia Op 5 maart 2010 hebben de International Commission of Jurists Colombia (CCJ) en de Colombiaanse NGO Corporación Reiniciar een verzoekschrift ingediend om (een deel van) wet 1288 uit 2009 in strijd met de grondwet van Colombia te laten verklaren. Deze wet "[…] bepaalt de normen die juridische basis geven aan de activiteiten van inlichtingen- en 'counterintelligence'-diensten zodat die hun institutionele en juridische functies kunnen uitoefenen." Om dit verzoekschrift kracht bij te zetten heeft CCJ bij het constitutionele hof van Colombia een amicus curiae-brief ingediend waarin een overzicht wordt gegeven van de bestaande internationale standaarden met betrekking tot de bescherming van de mensenrechten door inlichtingendiensten. Het doel van de amicus is dat het hof, op het moment dat zij over het verzoekschrift oordeelt, deze internationale standaarden incorporeert in haar analyse. L4L heeft ter ondersteuning een zgn. 'adhesion' als bijlage bij de amicus ondertekend, omdat het gebrek aan controle op de activiteiten van inlichtingendiensten bijdraagt aan het feit dat veel advocaten in Colombia hun beroep niet ongehinderd kunnen uitoefenen. Zo stellen de verregaande bevoegdheden van de inlichtingendiensten hen in staat om advocaten af te luisteren. In augustus nam L4L ook deel aan een internationale onderzoeks- en waarnemingsmissie in Colombia. Het doel van de missie was om de situatie van advocaten in het land in beeld te brengen. Sinds 2008 zou de positie van mensenrechtenactivisten en -advocaten en de mensenrechtensituatie in het algemeen in Colombia aanzienlijk zijn verslechterd. Aan de zogeheten „Caravana Internacional de Juristas‟ namen 56 advocaten uit 13 landen deel, onder wie een bestuurslid en de directeur van L4L. De delegatieleden spraken onder meer met (hoge) autoriteiten zoals de vicepresident van Colombia en leden van verschillende gemeenschappen, 3
zoals de Afro-Colombians en de inheemsen, in 8 regio's en 14 steden. Deze gemeenschappen en mensen die opkomen voor hun belangen, zoals advocaten, zijn het slachtoffer van aanhoudende en ernstige schendingen van fundamentele mensenrechten (dreigementen, moordpogingen en moorden). Het bezoek van de Caravana vond plaats kort na de installatie van een nieuwe President. In zijn inaugurele rede zegde de nieuwe President toe dat hij de mensenrechtenverdedigers niet meer zou stigmatiseren. In gesprekken met de delegatieleden werden soortgelijke toezeggingen ook gedaan door de autoriteiten. Het rapport van de Caravana wordt in de loop van 2011 verwacht. In 2010 sprak L4L met advocaten van het Colombiaanse advocatencollectief José Alvear Restrepo (CAJAR). Het collectief CAJAR wilde in september een aanklacht indienen tegen voormalig president Uribe. Als reactie daarop organiseerden prominente aanhangers van Uribe uit de Colombiaanse politiek begin september een manifestatie waarin zij het collectief een terroristische organisatie noemden die zou zijn gelieerd aan de rebellenbeweging FARC. Later zijn ook gevallen van bedreiging en het afluisteren van individuele leden van CAJAR gerapporteerd. In 2010 zijn advocaten die slachtoffers van buitengerechtelijke executies in Colombia bijstaan, geregeld het doelwit van bedreigingen geweest. L4L organiseerde een schrijfactie voor drie van hen. De eerste is Jorge Eliecer Molano. Molano staat verschillende personen bij in zaken waarin organisaties en verdedigers van mensenrechten bespioneerd worden door de binnenlandse veiligheidsdienst en in zaken die buitengerechtelijke executies betreffen. In december 2009 hebben personen geprobeerd zijn huis binnen te dringen. Ook zijn mobiele telefoon werd afgeluisterd. De tweede is Leonardo Jaimes Marín. Marín staat familieleden bij van drie mannen die op 28
maart 2008 zijn verdwenen. Volgens de familieleden zijn de mannen op bevel van het leger vermoord. De moorden zouden door tien militairen zijn uitgevoerd. In het kader van de rechtszaken tegen deze militairen is Leonardo Jaimes Martín op 13 oktober 2010 aangesproken door een man die vertelde dat een bevel was uitgevaardigd om hem en de familieleden van de slachtoffers om te brengen. Dit bevel zou afkomstig zijn van één van de superieuren van de vervolgde militairen. De derde advocaat voor wie L4L in actie is gekomen is William Cristancho Duarte. Hij werkt onder meer in de zaken van twee lokale boeren die zijn vermoord tijdens een militaire operatie in 2007. Aanvankelijk werd gedaan alsof de twee mannen leden waren van de guerrilla en in een gevecht waren gedood. Op 26 oktober 2010 werd William Cristancho bedreigd, kort na het bijwonen van een hoorzitting met rechterlijke ambtenaren waar over de zaak en de eventuele arrestatie van mogelijke betrokkenen bij de moorden werd gesproken. Bovendien zijn op 10 december 2010 twee kogels op zijn auto afgeschoten.
Filippijnen Het jaar 2010 kende voor de Filippijnen presidentsverkiezingen. Een nieuw regime betekende voor het Filippijnse volk hoop op vooruitgang. De politieke situatie was al enige tijd stabiel, maar uit twee fact finding missies in 2006 en 2008 van L4L bleek dat mensenrechtenver-dedigers in het algemeen en mensenrechtenad-vocaten in het bijzonder in het land niet altijd vrij kunnen handelen. Een groot probleem zijn de buitengerechtelijke moorden, waarvan ook advocaten het slachtoffer werden. Zo werden eind 2009 werden de advocates Connie Brizuela en Cynthia Oquendo vermoord. L4L ontving meerdere signalen dat de situatie halverwege 2010 nog niet significant was verbeterd. Advocaten worden in de uitoefening van hun werk nog steeds bedreigd, geïntimideerd of als staatsvijand gelabeld, onder meer omdat zij met hun cliёnten worden vereenzelvigd. Tijdens zijn inauguratie beloofde de nieuwe president Noynoy Aquino (foto) beterschap. Om die reden stuurde L4L in juli een open brief aan de nieuwe 4
president om hem op te roepen de daad bij het woord te voegen en ondermeer het probleem van de buitengerechtelijke moorden serieus aan te pakken. Ook sprak bestuurslid Judith Lichtenberg eind november op een bijeenkomst van Amnesty International, waarin werd stilgestaan bij de massamoord waarvan Connie Brizuela één van de slachtoffers was. L4L sprak meerdere malen met verschillende Filippijnse advocaten die o.a. op uitnodiging van L4L in Nederland of tijdens het side event in Genève waren.
Guatemala Advocaat Juan Antonio Chea is op 17 februari vermoord. Hij werd in Cobán, in centraal Guatemala, doodgeschoten door onbekende schutters. De advocaat van Maya-komaf werkte samen met de Human Rights Office of the Archbishop (ODHA) en de National Reparations Program (PNR), dat onderdeel uitmaakt van het verzoeningsbeleid na de slepende 36-jaar durende burgeroorlog. Het motief voor de moord is onduidelijk. In januari en februari werden nog drie andere mensenrechtenactivisten vermoord in Guatemala.
Honduras In juni 2009 bracht een staatsgreep verandering in de politieke situatie in Honduras. Manuel Zelaya werd uit zijn ambt gezet en Porfirio Lobo werd in november 2009 verkozen als nieuwe president. Deze machtswisseling en het huidige regime werden en worden gesteund door velen, maar er bestaat ook verzet. Sinds de staatsgreep gebruikt de politie in Honduras steeds meer geweld om demonstraties tegen het regime de kop in te drukken. Kenia Olivia Cardona staat slachtoffers van dergelijk politiegeweld bij. Op 21 juli 2010 werd haar auto opengebroken terwijl zij op het bureau van het openbaar ministerie de status onderzocht van een aantal mensenrechtenzaken die door haar organisatie waren aangespannen. Bij de auto-inbraak zijn haar papieren doorzocht en is haar laptop gestolen. Ook werd lesmateriaal van een cursus over mensenrechten die zij volgde meegenomen. De auto van Kenia was al eerder doelwit geweest van vandalisme. Mensenrechtenorganisaties
vermoeden dat de intimidatie van Kenia dient om haar het werk te bemoeilijken. In oktober werd een advocate die werkt voor de Hondurese Association for a more Just Society (ASJ) ontvoerd en bedreigd met de dood (haar naam is om veiligheidsredenen niet bekend). Ze werd op deze manier gewaarschuwd te stoppen met het onderzoek naar een particulier beveiligingsbedrijf. In november werd een lid van het Juridische Team van ASJ bedreigd met de dood, vanwege onderzoek naar corruptie in het onderwijs en de gezondheidszorg in Honduras.
Iran De situatie van mensenrechtenadvocaten in Iran is in 2010 sterk verslechterd. Gedurende het jaar hebben opnieuw advocaten het land moeten ontvluchten vanwege hun legitieme inspanningen voor het verbeteren van de mensenrechtensituatie en hun optreden in politiek gevoelige zaken. Daarnaast werden advocaten opgepakt en vastgehouden, zoals Maryam Ghanbari, die op 8 februari werd opgepakt en naar de beruchte Evin-ge-vangenis in Teheran gebracht. Twintig dagen later, op 28 februari, werd zij vrijge-laten nadat een borgsom van omgerekend 50.000 Amerikaanse dollars was betaald. Haar arrestatie hield vermoedelijk verband met haar werk voor het Volunteer Lawyers Network, welke rechtshulp biedt aan kwetsbare vrouwen. Ook had zij zich verzet tegen een nieuw wetsvoorstel met betrekking tot scheiding en voogdij. L4L organiseerde een schrijfactie waarin op de invrijheidsstelling van Ghanbari werd aangedrongen. In februari werd Mohammad Olyaeifard veroordeeld tot een gevangenisstraf van één jaar, die hij vanaf 1 mei 2010 uitzit. Hij spant zich in voor minderjarige ter dood veroordeelden, en was voor het eerst gearresteerd nadat hij zich in een interview kritisch had uitgelaten over de Iraanse rechtsgang naar aanleiding van de ophanging van zijn cliënt Behnoud Shojaee. Shojaee kreeg de doodstraf voor een moord die hij als minderjarige had gepleegd.
5
Shadi Sadr, de Iraanse advocate die verschillende mensenrechtenprijzen ontving, is op 16 mei 2010 bij verstek veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar en 74 zweepslagen. Ze zou tegen de nationale veiligheid hebben gehandeld en de openbare orde hebben verstoord tijdens een vreedzame demonstratie in 2007, toen vier vrouwelijke mensenrechtenactivisten terecht stonden. Shadi Sadr zet zich als advocate, journaliste en onderzoekster al jaren in voor de rechten van vrouwen in Iran. Mensenrechtenorganisaties, waaronder L4L, nemen aan dat de veroordeling dient om het werk van Shadi Sadr te dwarsbomen. Zelf was ze niet aanwezig toen het vonnis werd uitgesproken, omdat zij op dat moment in Europa verbleef. Sindsdien woont zij noodgedwongen in Europa. L4L organiseerde na de uitspraak een schrijfactie. Daarnaast nodigde de stichting haar uit om te spreken op het jaarcongres van de NOvA op 24 september. Na Shadi Sadr, en eerder Shirin Ebadi, kan sinds juli 2010 ook Mohammad Mostafaei (foto) zijn werk niet meer vanuit Iran doen. Hij spande zich in voor minderjarige ter dood veroordeelden en tot steniging veroordeelden zoals Sakineh Ashtiani Mohammedi, wiens veroordeling tot grote internationale verontwaardiging leidde. Vanwege zijn inspanningen voor Ashtiani werd eind juli een arrestatiebevel tegen Mostafaei uitgevaardigd. Omdat hij onvindbaar was werden zijn vrouw en haar broer in zijn plaats opgepakt. Toen bekend werd dat Mostafaei naar Noorwegen had weten te vluchten werden zij vrijgelaten. Het arrestatiebevel betekent dat Mostafaei niet meer naar Iran kan terugkeren. Zijn vrouw en dochtertje bleven aanvankelijk achter in Iran, maar het gezin werd uiteindelijk herenigd in Noorwegen. Door middel van een schrijfactie heeft L4L aandacht gevraagd voor de situatie van Mostafaei en zijn gezin en er bij de Iraanse autoriteiten op aangedrongen het arrestatiebevel in te trekken en de van toepassing zijnde mensenrechtenverdragen te respecteren.
De verdediging in de zaak van Sakineh Ashtiani Mohammedi werd overgenomen door Houtan Kian, die om die reden in oktober werd gearresteerd. Momenteel zit hij nog steeds vast. Hij zou veroordeeld zijn tot een jaar gevangenisstraf en een werkverbod van 5 jaar, maar mogelijk worden hem nog andere feiten ten laste gelegd waarvoor hij opnieuw een gevangenisstraf of zelfs de doodstraf zou kunnen krijgen. De onderzoeken tegen hem zouden zich concentreren op zijn vermeende banden met “antirevolutionaire groepen uit het buitenland”. In de schrijfactie voor Houtan Kian werd, in navolging van een schrijfactie in september, ook aandacht gevraagd voor de zaak van Nasrin Sotoudeh. Zij trad op als advocaat voor mensenrechtenverdedigers en ter dood veroordeelde minderjarigen. Eind augustus werd haar kantoor doorzocht en werden verschillende documenten en een pc meegenomen. Een week later moest ze zich melden in de Evin gevangenis, waar ze werd ondervraagd en uiteindelijk gearresteerd. Ze ging driemaal in hongerstaking, in oktober, november en december. Haar proces begon in november en eindigde in 2011 met de veroordeling tot 11 jaar gevangenisstraf en bovendien een werk- en reisverbod van 20 jaar. De arrestaties van Sara Sabaghian, Maryam Kianarsi, Hosein Nayeti, Maryam Karbasi en Roza Gharachorlou in november worden in verband gebracht met hun oproep om Nasrin Sotoudeh vrij te laten. De laatste twee van de genoemde advocaten werden korte tijd na hun arrestatie weer in vrijheid gesteld: de overige drie hebben intotaal een maand vastgezeten. Onderzoeken van de openbaar aanklagers richtten zich in 2010 ook op de oprichters van het Defenders of Human Rights Center (DHRC). De eerdergenoemde Shirin Ebadi richtte het DHRC onder meer op met Mohammad Ali Dadkhah (foto), Abdolfattah Soltani en Mohammad Seifzadeh. De laatstgenoemde werd eind oktober tot een gevangenisstraf van 9 jaar veroordeeld. Bovendien mag hij gedurende 10 jaar zijn beroep niet uitvoeren. Een dergelijk beroepsverbod was 6
niet eerder in combinatie met een celstraf aan een advocaat opgelegd; later in 2010 gebeurde dat dus ook bij de hiervoor genoemde Nasrin Sotoudeh. Het beroepsverbod werd opgelegd door de rechtbank, die daar niet toe bevoegd is. Er zijn ook vervolgingen tegen medeoprichters Mohammad Ali Dadkhah en Abdolfattah Soltani gestart, maar dit heeft nog niet tot een arrestatiebevel of concrete aanklacht geleid. L4L overlegt regelmatig met andere ngo´s over welke strategie gevolgd moeten worden om de advocaten in Iran te helpen.
Kirgizië Advocaat Tahir Asanov is eind september eerst binnen, en later buiten de rechtszaal aangevallen en mishandeld. Asanov stond een cliёnt bij die wordt verdacht van de moord op een politiechef. Tijdens een strafzitting voor de rechter is zijn cliёnt in de rechtszaal aangevallen en mishandeld. Toen Asanov de rechters verzocht een onderzoek naar de mishandeling van zijn cliёnt in te stellen scholden in de rechtszaal aanwezige familieleden van de vermoorde politiechef hem uit en vielen zij hem fysiek aan. De rechters noch het aanwezige beveiligingspersoneel grepen in. L4L organiseerde een schrijfactie om de zaak onder de aandacht van de autoriteiten te brengen en hen op te roepen de zaak te onderzoeken en de veiligheid van Asanov te garanderen.
Mexico Op 3 mei 2010 ontmoette L4L de Mexicaanse advocate Alba Cruz Ramos. Door het werk van Alba zijn in de provincie Oaxaca vele politieke gevangenen vrijgekomen. Het Mexicaanse hooggerechtshof oordeelde, in een zaak aangespannen door Alba en haar collega‟s van het “Comité 25 Noviembre”, dat de gouverneur van Oaxaca en acht anderen verantwoordelijk moeten worden gehouden voor ondermeer martelingen van die gevangenen. Na dit oordeel is echter geen vervolging gestart. Vanwege haar werk worden Alba en haar familie constant en ernstig bedreigd. De Inter-American Commission on Human Rights heeft de Mexicaanse staat opgedragen beschermende
maatregelen te nemen, maar dit heeft niet tot actie geleid. Door middel van een schrijfactie heeft L4L geprobeerd Alba Cruz te helpen en er bij de autoriteiten op aangedrongen dat er alsnog vervolging plaatsvindt. L4L heeft ook aandacht gevraagd voor de situatie van Blanca Mesina, waar de stichting in juni mee sprak. Blanca Mesina is advocate in de Mexicaanse stad Tijuana, waar de onafhankelijkheid van de politie onder grote druk staat. Agenten maken gebruik van foltering om verklaringen af te dwingen. Mesina stelt de mensenrechtenschendingen aan de orde door procedures te voeren voor lokale en federale rechtbanken. Vanwege haar werkzaamheden wordt ze veelvuldig bedreigd met de dood. Haar situatie is het afgelopen half jaar dusdanig verslechterd dat zij Tijuana heeft moeten ontvluchten. Het werk van mensen als Blanca Mesina is hard nodig voor de verbetering van de mensenrechtensituatie in Tijuana.
Rwanda De Amerikaanse advocaat Peter Erlinder werd op 28 mei 2010 opgepakt in Kigali, Rwanda, wat buiten het land tot grote verontwaardiging leidde. Hij was in Rwanda om Victoire Ingabire te verdedigen. Zij was één van de presidentskandidaten voor de verkiezingen die in augustus door de zittende president Paul Kagame werden gewonnen, en woonde tijdens en na de Rwandese genocide in 1994 in Nederland. Zowel Erlinder als Ingabire was het ontkennen van genocide ten laste gelegd. Erlinder had in april 2010 een aanklacht ingediend tegen de huidige Rwandese president Kagame namens de weduwen van zijn voorgangers. L4L heeft de autoriteiten opgeroepen om informatie te verschaffen, ervoor te zorgen dat advocaten gewoon hun werk kunnen doen en in elk geval – wanneer het zover zou komen- een eerlijk proces te garanderen. Na 3 weken is Erlinder op borgtocht vrijgelaten. De reden voor de vrijlating zou Erlinder‟s zwakke gezondheid zijn.
7
Sri Lanka Op 2 maart publiceerde een nieuwswebsite een lijst met namen van mensenrechtenverdedigers en journalisten die vermoedelijk door de Sri Lankaanse inlichtingendienst is gelekt naar de pers. Op deze lijst was ook advocaat J.C. Weliamuna te vinden. Het lekken van de lijst is onderdeel van een reeks intimidaties aan het adres van Weliamuna. Zo werden enkele artikelen gepubliceerd waarin hij in verband werd gebracht met fraude. Als directeur van de Sri Lankese afdeling van de anti-corruptie organisatie Transparency International werd hij al eerder geïntimideerd. Zo werd in september 2008 een handgranaat naar zijn huis gegooid nadat hij had opgetreden in een mensenrechtenzaak waarbij het Ministerie van Defensie betrokken was.
Syrië In het voorjaar van 2010 vonden de processen tegen de mensenrechtenadvocaten Muhannad al-Hassani (foto hiernaast) en Haitham alMaleh (foto hieronder) plaats. L4L heeft zich actief ingezet voor hun zaken. Zo zijn er in mei en juni drie maal waarnemers van de stichting afgereisd naar Syrië om zittingen in de strafzaak tegen Al-Hassani bij te wonen. Zij werden daarbij tweemaal vergezeld door de Amsterdamse deken Germ Kemper. Het doel van de observatiemissies was om aandacht voor de zaken te vragen en de gerechtelijke instanties te wijzen op hun plichten en de waarborging van een eerlijk proces. Begin juli 2010 kwam in beide zaken een uitspraak en beide advocaten kregen een gevangenisstraf van drie jaar opgelegd. Deze missies organiseerde L4L samen met EuroMediterranean Human Rights Network (EuroMedRights) uit Parijs. Aan de missies namen ook delegaties van verschillende Bar Associations uit Parijs en Londen mee. L4L had een mandaat van zowel de Amsterdamse als de Nederlandse Orde gekregen om namens hen de processen waar te nemen.
Naast het waarnemen van de zittingen zijn er ook gesprekken gevoerd met de presidenten van de Bar Associations van Damascus en Syrië, met mensenrechtenverdedigers, betrokken rechters en officieren van justitie, diplomaten en met familie van de gedetineerden. Bij het proces tegen de destijds 79-jarige AlMaleh konden geen waarnemers aanwezig zijn, omdat hij voor een militaire rechtbank terechtstond. Behalve het waarnemen van zittingen organiseerde L4L in maart al een schrijfactie om de autoriteiten te laten weten dat de zaken internationaal gevolgd werden. Ook heeft de stichting haar vrijwilligers opgeroepen deel te nemen aan een kaartenactie ter ere van de 80 e verjaardig van Al-Maleh, om de in zwakke gezondheid verkerende advocaat een hart onder de riem te steken. In oktober werd de andere advocaat, Muhannad al-Hassani belaagd door een celgenoot. De wond die dat opleverde moest met tien hechtingen worden behandeld. Vervolgens werd Al-Hassani begin november in isolatie geplaatst. Nadat andere gevangenen hiertegen door middel van een hongerstaking in protest gingen, mocht AlHassani op 6 november weer naar zijn eigen cel. In november werd nog een Syrische advocaat veroordeeld tot een gevangenisstraf. Mustafa Ismail werd in november tot 7 jaar veroordeeld; deze straf werd later gereduceerd tot 2,5 jaar. Ismail is een Koerdische advocaat die meerdere politieke oppositieleden verdedigde, maar zich ook actief in het publieke debat mengde. Dit laatste is vermoedelijk ook de aanleiding van zijn arrestatie en vervolging. In oktober, voor de uitspraak, riep L4L de autoriteiten door middel van een schrijfactie op om Ismail vrij te laten of in ieder geval een eerlijk proces te garanderen.
Vietnam In januari organiseerde L4L een schrijfactie voor de Vietnamese advocaat Le Cong Dinh. Desondanks werd hij op 20 januari 2010 tot vijf jaar celstraf veroordeeld vanwege het verspreiden van propaganda tegen de regering 8
en staatsondermijnende activiteiten. Hij was tevens beschuldigd van een poging tot het omverwerpen van de regering, een misdrijf waarop de doodstraf staat. De advocaat, die in het verleden werkte aan politiek gevoelige zaken, is hoogstwaarschijnlijk vervolgd voor zijn inzet voor de mensenrechten, in het bijzonder het recht op vrijheid van meningsuiting. Hij is niet de enige Vietnamese advocaat in de gevangenis. Twee advocaten voor wie hun straf er in 2010 opzat (Le Thi Cong Nhan (foto hierboven) en Nguyen Bac Truyen), zijn na hun vrij-lating meerdere keren opge-pakt en kort vastgehouden omdat ze zich in interviews kritisch hadden uitgelaten over hun zaak of die van andere „politieke‟ gevangenen.
III CONTACTEN/SAMENWERKING MET ANDERE ORGANISATIES In 2010 heeft L4L onder meer samengewerkt en/of contacten onderhouden met vertegenwoordigers van Buitenlandse Zaken waaronder de Mensenrechtenambassadeur, verschillende parlementsleden, de Nederlandse Orde van Advocaten, lokale Ordes van Advocaten waaronder de Amsterdamse Orde, de Human Rights Institute van de International Bar Association en vele andere nationale en internationale politieke en juridische instellingen en mensenrechtenorganisaties, zoals Amnesty International, de International Commission of Jurists, Lawyers Rights Watch Canada, de Europese Unie en de Verenigde Naties. Gedurende 2010 heeft L4L diverse besprekingen gehad met mevrouw Gabriela Knaul, de VN Speciaal Rapporteur voor de Onafhankelijkheid van Rechters en Advocaten. L4L heeft haar in die besprekingen en door middel van brieven ingelicht over bedreigingen van advocaten. In augustus namen twee vertegenwoordigers van L4L deel aan de „Caravana Internacional de Juristas‟, een observatiemissie waarbij 56 juristen van verschillende nationaliteiten gezamenlijk in zes dagen door Colombia reisden. De missie was
onder meer van belang om persoonlijk met advocaten van het Colombiaanse advocatencollectief José Alvear Restrepo (CAJAR), van de ICJ Colombia en met de vertegenwoordiger van de High Commissioner on Human Rights in Colombia te spreken. Daarnaast was de toegevoegde waarde van de missie om de samenwerking met internationale advocatenorganisaties te versterken.
IV WORKSHOPS EN SEMINARS Side-event on Protective Measures Genève Op 3 juni 2010 organiseerde L4L samen met de Canadese organisatie Lawyers Rights Watch Canada (LRWC), Rechters voor Rechters (J4J) en de International Commission of Jurists (ICJ) een zogenaamd side-event over „Protective Measures‟ in Genève. Een side-event vindt plaats in de marge van de plenaire vergadering van de UN Human Rights Council. Het was de eerste keer dat L4L een dergelijk evenement zelf organiseerde en het was in meerdere opzichten zeer geslaagd. De bijeenkomst draaide om zogenaamde beschermingsmaatregelen, de maatregelen die overheden kunnen of moeten nemen om mensenrechtenverdedigers te beschermen. De belangrijkste vragen waren welke maatregelen beschikbaar zijn, wat de ervaringen daarmee zijn en hoe het gebruik ervan kan worden bevorderd. De conclusie was drievoudig. Ten eerste moet er meer gebruik worden gemaakt van bestaande „soft-law‟ instrumenten zoals de Basic Principles on the Role of Lawyers. Ten tweede moeten de lobby activiteiten bij de overheden van landen waar advocaten geregeld worden onderdrukt worden uitgebreid. Ten derde moet het internationale netwerk van civil society organisaties worden versterkt, zodat er meer bekendheid komt met betrekking tot de beschikbaarheid van maatregelen en de verantwoordelijkheid die overheden hieromtrent hebben.
9
Overig L4L-directeur Adrie van de Streek verzorgde samen met bestuurslid Judith Lichtenberg een workshop tijdens een seminar georganiseerd door de Stichting Opleiding Advocaten Alkmaar en de Jonge Balie Alkmaar. Tijdens het jaarcongres van de Nederlandse Orde van Advocaten heeft L4L op 24 september 2010 te Rotterdam een sessie gehouden met als titel „Te hoge claims, de advocaat betaalt met baan of eigen leven‟. Speciale gast was Shadi Sadr, de advocate die Iran moest ontvluchten en nu vanuit Europa haar werk voortzet. In een tweegesprek met L4Lvoorzitter Phon van den Biesen legde zij uit waarom zij en sommige van haar collega‟s niet meer naar hun vaderland kunnen terugkeren. Als advocaat spande ze zich in om politieke gevangenen, ter dood veroordeelde minderjarigen en tot steniging veroordeelde vrouwen vrij te krijgen, of in ieder geval een eerlijk proces voor hen af te dwingen. Dat dat moelijk is komt volgens Sadr mede doordat de rechterlijke macht zelf onderdeel is van het probleem. Geregeld vraagt Shadi zich af of en hoe ze vanuit het buitenland de situatie in haar eigen land kan verbeteren. Ook is ze bezorgd om degenen die ze in haar land moest achterlaten, met name om haar eigen familie. Ze vraagt zich af hoe zij hier actie kan ondernemen zonder hen in gevaar te brengen. Wat in haar ogen in ieder geval helpt is de waardering die zij en andere advocaten in de vorm van mensenrechten-prijzen ontvangen, en de aandacht die dat oplevert. Shadi Sadr kan haar strijd niet alleen voeren. Overtuigend legt ze uit hoe iedereen aan die strijd kan bijdragen. Ze meent dat schrijfacties effectief zijn, en dat het een goed middel is omdat iedereen eraan kan meedoen, maar ze is wel van mening dat dat het minimale is dat moet gebeuren. L4L-bestuurslid Joost Italianer sprak op het congres „Een blik op het Oosten‟ van de Juridische Studenten Vereniging Utrecht (JSVU) over de advocatuur in China. L4L-bestuurslid Judith Lichtenberg sprak tijdens een door Amnesty International georganiseerde
bijeenkomst ter nagedachtenis aan de massamoord op de Filippijnen op 23 november 2009 waarbij onder meer advocate Connie Brizuela omkwam, over de straffeloosheid met betrekking tot politiek geweld.
V PUBLICATIES In 2010 heeft L4L tien maal de digitale Nieuwsflits met ons laatste nieuws en informatie over actuele activiteiten van L4L verzonden. Geïnteresseerden kunnen zich via de website aanmelden. L4L heeft in het „Advocatenblad‟ een vaste column, getiteld „Vervolgde Advocaten‟. Meestal staat daarin een bedreigde advocaat centraal, die onze steun op dat moment extra hard nodig heeft. In het najaar van 2010 is Tatiana Scheltema (freelance journalist) het schrijven van deze columns gaan verzorgen en heeft deze vaste plek voor L4L een wat andere vorm gekregen. In 2010 zijn de volgende columns verschenen, die ook te lezen zijn op onze website:
Advocatenblad 1. „Vietnamese advocaat krijgt mogelijk doodstraf‟ 2. „Chinese advocaat al een jaar 'verdwenen'‟ 3. „Iran vierde verjaardag met arrestatie advocate‟ 4. „Syrische advocaat vervolgd vanwege strijd voor meningsvrijheid‟ 7. „Bezoek aan vervolgde advocaat in Damascus‟ 8. „Drie jaar cel voor Syrische advocaat‟ 10. „Gijzeling benadrukt ernst van situatie in Iran‟ 12. „Tweede Caravana Colombia voor vervolgde advocaten - Mooie woorden, beetje hoop‟ 13. „Zelfs voor Iran is reputatie belangrijk‟ 14. „Toen ze mijn vrouw arresteerden moest ik laten zien: dit kan niet‟ 15. „Kemper hekelt rol Syrische orde‟ 16. „'Proces van de eeuw' getraineerd‟ 17. „U kunt ons nu niet in de steek laten‟
Amsterdams Balie Bulletin - „Advocaten in Turkije vervolgd vanwege inzet voor rechten van de Koerdische minderheid‟ (maart 2010) - „In de kooi mogen de kettingen af‟ (juni 2010)
10
- „Iraanse autoriteiten maken het mensenrechtenadvocaten steeds moeilijker‟ (september 2010) - „Syrische advocaat krijgt Amsterdamse Dekenprijs 2010‟ (december 2010)
Arnhems Balie Bulletin „Syrische advocaat krijgt Amsterdamse Dekenprijs 2010‟ (nr. 4/2010) Berichten van L4L verschijnen regelmatig in „de Orde van de Dag‟, een juridische nieuwsbrief van de Nederlandse Orde van Advocaten. Voorts verscheen een artikel in VN Forum van Emile Beenakker van L4L met als titel „Raadsheren van de rechtsstaat; Twintig jaar UN Basic Principles on the Role of Lawyers‟.
VI OVERIGE ACTIVITEITEN L4L heeft het VN-document Basic Principles on the Role of Lawyers in een handzaam boekje uitgegeven. De Basic Principles is een artikelsgewijze opsomming van de wijze waarop elk land ter wereld het recht op een onafhankelijke advocaat dient vorm te geven, van rechten en plichten van de advocaat en van de door het overheidsgezag te verlenen en te handhaven waarborgen die nodig zijn opdat de advocaat zonder belemmeringen zijn/haar beroep kan uitoefenen. Deze boekjes worden op verzoek van L4L door de plaatselijke Dekens aan alle stagiairs bij hun beëdiging uitgereikt. L4L heeft zich tot doel gesteld om de effectiviteit van de Basic Principles te vergroten, onder meer door een hogere juridische status daaraan te geven. Om te onderzoeken hoe dit te bewerkstelligen voeren we gesprekken met vertegenwoordigers van de International Commission of Jurists, de Speciaal Rapporteur voor de Onafhankelijkheid van Rechters en Advocaten, het Human Rights Institute van de International Bar Association (HRI IBA) en Bar Human Rights Committee of England and Wales.
Vrijwilligersbijeenkomsten In 2010 heeft L4L opnieuw een bijeenkomst met de L4L-vrijwilligers georganiseerd. Doel van deze bijeenkomsten is om informatie uit te wisselen en vrijwilligers verder te betrekken bij focusgroepen. Deze focusgroepen monitoren de situatie van advocaten in bepaalde landen onder meer door contacten te onderhouden en zelf actief op zoek te gaan naar informatie. Ook ondersteunen zij concrete acties voor advocaten. In 2010 waren de volgende focusgroepen actief: China, Middenen Zuid-Amerika, Noord Afrika, Zimbabwe, Filippijnen, Iran, Syrië, Libanon, Pakistan/Sri Lanka, Cam-bodja/Vietnam, en OostEuropa/Rusland. Aan elke focusgroep is een bestuurslid gekoppeld. Op die wijze kan het L4L-werk beter worden verdeeld en de toenemende hoeveelheid informatie beter worden verwerkt. Daarnaast zijn vrijwilligers onder meer actief betrokken bij het onderhouden van de website en het vertalen van bijdragen daarvoor.
VII BESTUUR In 2010 bestond het bestuur van L4L uit de volgende leden: Mr. Phon van den Biesen, Van den Biesen Boesveld Advocaten, voorzitter; Mr. Joost Italianer, NautaDutilh, secretaris; Mr. Judith Lichtenberg, voormalig advocaat; Mr. Irma van den Berg, Six Advocaten; Mr. Marina Brilman, de Brauw Blackstone Advocaten; Mr. Gerrard Boot, kantonrechter te Amsterdam, penningmeester; Mr. Ed van Liere, penningmeester; Mr. Adrie van de Streek is werkzaam als directeur van L4L. In 2010 vonden acht bestuursvergaderingen plaats, respectievelijk op 22 januari, 5 maart, 16 april, 6 & 7 mei, 9 juli, 3 september, 8 oktober en 12 november.
VIII FINANCIËN Het in 2010 gerealiseerde totaalbedrag aan inkomsten was EUR 94.814. Dit was hoger dan
11
in 2009. Toen beliep het totaal EUR 72.710 aan donaties, rente en diversen.
Donateur worden
De reserves liggen rond het niveau dat door de Commissie Herkströter (Commissie Vermogensnormering Goede Doelen) maximaal verantwoord wordt geacht (een omvang van anderhalf maal de jaarlijkse omzet).
Om ons werk blijvend te kunnen voortzetten, doen wij een beroep op alle advocaten en advocatenkantoren om het werk van L4L financieel te ondersteunen. L4L is een Algemeen Nut Beogende instelling, zodat de donateurs de gelden fiscaal kunnen aftrekken.
In 2010 stond L4L voor de beslissing om een eigen server aan te schaffen, maar die kosten zijn bespaard gebleven omdat we kunnen werken via de server van de Amsterdamse Orde van Advocaten. Ook in 2010 hebben advocatenorganisaties zoals een aantal lokale Ordes en individuele advocaten uit heel Nederland hebben het werk van L4L mede mogelijk gemaakt door ons financieel te steunen en/of ons op andere wijze behulpzaam te zijn, o.a. door het gratis ter beschikking stellen van IT, juridische en marketing expertise, vergaderruimtes en andere logistieke diensten en door het onder de aandacht brengen van ons werk tijdens diverse advocatenbijeenkomsten of in publicaties. Dankzij die steun kon L4L bijvoorbeeld een nieuwe huisstijl ontwikkelen, de L4L-award uitreiken en werd de aanzet gegeven tot een nieuwe website.
Vacatiegelden/onkostenvergoeding L4L Vacatiegelden Bestuursleden ontvangen geen vacatiegelden of andere vergoedingen voor de door hen ten behoeve van L4L verrichte werkzaamheden, anders dan de hierna te noemen onkostenvergoeding. Onkostenvergoeding Indien een werknemer van L4L op verzoek van het bestuur werkzaamheden verricht waarvoor reis- dan wel verblijfkosten dienen te worden gemaakt, worden deze kosten, binnen de grenzen van redelijkheid vergoed. Als een bestuurslid of een andere vrijwilliger van L4L op verzoek van het bestuur werkzaamheden verricht waarvoor reis- dan wel verblijfkosten dienen te worden gemaakt, worden deze kosten binnen de grenzen van de redelijkheid vergoed. Als het bestuur besluit dat de hiervoor genoemde werkzaamheden dienen te worden verricht, wordt hierbij tevens vastgesteld hoeveel personen daaraan deelnemen.
Steun Advocaten voor Advocaten door een bijdrage te storten op rekeningnummer: 489 938 655, t.n.v Stichting Advocaten voor Advocaten, Amsterdam
Een schenking bij notariële akte U kunt het werk van L4L voordelig steunen door uw gift bij de notaris vast te leggen. Met een periodieke schenking per notariële akte steunt u ons en uw bedreigde collega advocaten vijf jaar lang met een vast bedrag per jaar. Dit is fiscaal aantrekkelijk voor u, want u mag uw bijdrage (minimaal € 100 per jaar) direct opvoeren als aftrekpost zonder drempel. L4L betaalt de kosten van de notaris.
Contact ADVOCATEN VOOR ADVOCATEN / LAWYERS FOR LAWYERS Correspondentieadres: Postbus 7113 1007 JC AMSTERDAM Tel: +31 (0) 20 7171 638 Fax: +31 (0) 20 7171 327 E-mail:
[email protected] www.lawyersforlawyers.nl Contactpersoon: Mw Mr. Adrie van de Streek, directeur Mobile: + 31 (0)6 26 274 390 E-mail:
[email protected] Bank- en girogegevens: ABN-AMRO 48.99.38.655 BIC ABNANL2A IBAN NL69ABNA0489938655 ING: 4338327 t.n.v. Stichting Advocaten voor Advocaten te Amsterdam
12