Jaarverslag erbonden

Jaarverslag 2010

verbonden der A

2

Voorwoord

Mensen in beweging brengen. Ze verder brengen in technisch vakmanschap. Daar draagt Kenteq graag aan bij. En dan bevinden we ons in goed gezelschap. Want veel meer partijen dragen het technisch vakmanschap een warm hart toe. Onze stakeholders: brancheorganisaties, sociale partners, bedrijven en onderwijsinstellingen. Door samen te werken kunnen we nog meer betekenen voor (aankomende) vakmensen. Eigen expertise inbrengen voor een gezamenlijk doel.

Dit jaarverslag laat niet alleen onze expertise zien, maar ook de kracht van samenwerking. Een belangrijk onderdeel van de Kenteq-strategie. Lijkt het niet op een versnellingsbak? De tandwielen zijn verschillend. Elk heeft een eigen plek, maar om vooruit te komen hebben ze elkaar nodig. De tandwielen moeten in elkaar grijpen. Dan kunnen we opschakelen, terugschakelen, het technisch vakmanschap laten draaien. Daar wil ik met Kenteq graag aan bijdragen. Openheid, luisteren en vertrouwen zijn belangrijke voorwaarden. Zo kunnen we elkaar én elkaars rol respecteren. Wij zoeken nadrukkelijk een faciliterende rol. Wij weten alles van die 140 technische beroepen en ondersteunen ook graag anderen bij de invulling en uitoefening daarvan. Uit dit jaarverslag blijkt dat we steeds de verbindingen leggen om bedrijfsleven en onderwijs elkaar te laten versterken. 2010 is achter de rug. U leest nu onze verantwoording over dat jaar. Maar de teller is niet teruggezet op nul. Wat we in gang gezet hebben, moeten we doorzetten. Daarom kijken we niet alleen terug, maar ook vooruit. Naar de ambities die we in onze strategie 2011-2013 hebben neergelegd. Door onze kennis beschikbaar te stellen, te luisteren naar onze klanten en samen te werken met onze stakeholders. Wij zetten er graag een tandje bij, u ook?

Henk Grotenhuis Algemeen directeur

Hilversum, juni 2011

3

Kenteq is door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangewezen als Kenniscentrum voor Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven voor de technische sectoren. Dit is gebaseerd op de Wet educatie en beroepsonderwijs. Als kennis- en adviescentrum is Kenteq een maatschappelijk georiënteerde organisatie die wettelijke, publieke en private taken combineert, met het doel technisch vakmanschap te bevorderen.

Kenteq richt zich ondermeer op de ontwikkeling en het onderhoud van de kwalificatiestructuur en de eindtermen, en op de zorg voor voldoende praktijkvormingsplaatsen van een kwalitatief voldoende niveau. Bovendien doet Kenteq arbeidsmarktonderzoek, vooral in het kader van de arbeidsmarkt­ relevantie voor de toelevering van vakmensen. Verder borgt en verhoogt Kenteq het vakmanschap via een integraal aanbod van leermiddelen, examens en cursussen. In haar rol als kennismakelaar biedt Kenteq een compleet, actueel en innovatief gemoduleerd pakket producten. Deze producten en diensten zijn in samenwerking en in afstemming met het bedrijfsleven en het onderwijs ontwikkeld. De vraag vanuit het bedrijfsleven en het beroep van de aankomend technisch vakman zijn hierbij leidend. Uit een rapport van de Onderwijs­ inspectie van september 2010 blijkt ondermeer dat Kenteq de consequenties van de uitvoering van de verschillende soorten taken, onder andere door het aanbod van integrale oplossingen, zowel juridisch als financieel goed gescheiden weet te houden.

4

Inleiding

Maatschappelijke meerwaarde Ook in 2010 is Kenteq een veelgevraagde partner geweest voor nieuwe initiatieven vanuit overheid en sociale partners. Kenteq is een aantrekkelijke samen­ werkingspartner door haar producten en diensten en de samenhang daartussen, gecombineerd met de unieke infra­ structuur van brede bedrijfscontacten en van sociale en economische netwerken. Door de kennis die Kenteq heeft opgebouwd, aan te wenden voor meer dan de beschreven taken, ontstaat een nog grotere maatschappelijke meerwaarde voor de technische sectoren, en daardoor voor de economische en sociale omgeving waarin Kenteq opereert. Brugfunctie Een andere kenmerkende eigenschap van Kenteq is dat de organisatie fungeert als brug tussen onderwijsinstellingen en bedrijven, en de verbinding legt tussen de ontwikkelingen in het bedrijfsleven en de loopbaanontwikkeling van vakmensen. Ondanks de slechtere economische omstandigheden waarvan de gevolgen in 2010 nog steeds voelbaar waren, heeft Kenteq ervoor gekozen het opleidingsaanbod zoveel mogelijk te continueren. De bereidheid om in tijden van crisis het

aanbod op peil te houden, past bij de maatschappelijke verantwoordelijkheid om bedrijven zo breed mogelijk te ondersteunen en een betrouwbare partner te zijn in de bevordering van technisch vakmanschap in Nederland. De economische neergang heeft wel tot gevolg gehad dat in 2010 de vraag naar producten en diensten van Kenteq sterk is achtergebleven. Kenteq-aanpak: begeleiden naar werk Meer en meer treedt Kenteq op als intermediair tussen bedrijfsleven en onderwijs voor de juiste match tussen werkgever en werknemer op de arbeidsmarkt van technische beroepen. Het kennis- en adviescentrum werkt daarbij steeds samen met andere partijen die zich ook inzetten voor een technisch vakmanschap van hoog niveau. De erkenning en begeleiding van goed gekwalificeerde leerbedrijven maakt onderdeel uit van de activiteiten op dit gebied. Het succes van de Kenteq-aanpak van jeugdwerkloosheid naar werk is een opsteker in het woelige jaar dat 2010 is geweest. De economische crisis heeft bedrijven voorzichtig gemaakt. Vanuit het onderwijsveld is de meerwaarde van kenniscentra ter discussie gesteld.

5

En, bezuinigingen bij de overheid vertaalden zich in minder subsidie voor Kenteq. Meer dan ooit moet Kenteq haar bestaansrecht bewijzen. De kracht van Kenteq zit in de integrale dienstverlening waarbij de opleidingsvraag van de klant voorop staat. In de Kenteq-aanpak van jeugdwerkloosheid naar werk, komt alles samen wat het kennis- en adviescentrum in zijn functioneren belangrijk vindt. Naast het dienen van een maatschappelijk doel, laat de aanpak de meerwaarde zien die Kenteq kan bieden door de samenhang tussen al haar producten en diensten. Overigens is de Kenteq-aanpak ook voor andere doelgroepen bruikbaar, in de begeleiding van werk naar werk. Aandachtsgebieden in 2010 In 2010 heeft Kenteq verder ondermeer aandacht besteed aan: y Het verminderen van knelpunten op de arbeidsmarkt en het geschikt maken van bedrijven en jongeren voor passende arbeidsplaatsen. y De loopbaanontwikkeling van werknemers zodanig ondersteunen dat zij in elke fase vakbekwaam zijn en blijven. y Meer aandacht voor actieve leerbedrijven met leerlingen op de werkvloer en

extra ondersteuning bij de invoering van competentiegericht (vanaf juni 2011: beroepsgericht) onderwijs, steeds in samenwerking met regionale opleidingscentra. y Samenwerken met andere kenniscentra, als er gemeenschappelijke kwalificatiedossiers zijn. Strategie 2011-2013 De bevordering van technisch vak­ manschap, zowel in kwalitatieve als kwantitatieve zin, is voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie van cruciaal belang. Kenteq wil daarin een belangrijke rol spelen. De strategie van Kenteq is in 2010 herijkt aan de hand van de ontwikkelingen die zichtbaar zijn in het middelbaar beroepsonderwijs en in toekomstige eisen die aan een beroepsbeoefenaar in de technische sector zullen worden gesteld. De strategie voor de jaren 2011 tot en met 2013 is een voortzetting van de bestaande strategie die liep tot en met 2010. Er is wel sprake van een accentverschuiving. Kenteq zal in de komende jaren nadrukkelijker samen met stakeholders en klanten zoeken naar relevante oplossingen. Bovendien zal Kenteq zich meer focussen op beroepen op mbo-niveau.

Cruciaal in de herijkte strategie is de verbondenheid die Kenteq zoekt met haar stakeholders - opleidingsfondsen, branches, en onderwijsinstellingen - om te komen tot strategische partner­ schappen. Het voortbestaan van Kenteq in de toekomst staat of valt met duurzame samenwerking met andere betrokken partijen die werken aan technisch vakmanschap. Winst maken is voor Kenteq als not for profit-organisatie geen doel op zich, maar om de continuïteit te waarborgen zijn inkomsten noodzakelijk. Daarom zal dienstverlening altijd worden gekoppeld aan resultaat, want een positief bedrijfsresultaat betekent de blijvende ondersteuning van de technische sector. Clusters samenhangende werkzaamheden Om tot positieve resultaten te komen worden in de strategie 2011-2013 clusters van samenhangende werkzaamheden benoemd. Daaronder zijn: 1. Verbondenheid met stakeholders: strategische partnerschappen Kenteq bepaalt voor de lange termijn wat de inhoud, omvang, toegevoegde waarde en effect van partnerschappen zijn voor Kenteq.

6

2. Kennispositie van Kenteq Kenteq creëert een team ‘Ontwikkeling & Innovatie’, een functie binnen Kenteq die zich richt op de korte en middellange termijn voor innovatieve (door)ontwikkeling van producten en diensten. 3. Productportfolio: topkwaliteit Kenteq inventariseert de behoefte aan oplossingen en ontwikkelt een hoogwaardig portfolio dat is gericht op zo’n honderd technische beroepen. Doelen voor 2011 Kenteq zal in 2011 ondermeer onderzoek doen naar nieuwe beroepen en naar beroependifferentiatie in de sector. Verder zullen (leer)bedrijven en begeleiders die zich actief met opleiden bezighouden in beeld worden gebracht en meer bekwaam gemaakt. Kenteq gaat ook bedrijven gericht adviseren over verbeteringen en ze helpen met loopbaanadviezen voor medewerkers, met bedrijfsopleidingsplannen en met beroepscompetentieprofielen. Onderwijsconcepten die uitvoering geven aan het aanleren van technisch vakmanschap zullen met producten en diensten worden ondersteund.

Tevens zal Kenteq de kwaliteit van het onderwijs bevorderen door de eigen ontwikkeling van docenten te onder­ steunen en/of gastdocenten in te zetten die uitvoering geven aan het aanleren van technisch vakmanschap. Leeswijzer Jaarverslag 2010 In dit jaarverslag zijn de activiteiten van Kenteq in 2010 gegroepeerd rond vier thema’s: praktijkleren; loopbaan in de techniek; arbeidsmarkt en innovatie. Praktijkleren: Kenteq adviseert en begeleidt leerbedrijven bij de beroepspraktijkvorming. Het bevorderen van de kwaliteit van praktijkopleiders vormt een belangrijk onderdeel van de activiteiten. In dit hoofdstuk staan centraal degenen die onderwijs ontvangen als leerplichtige of als praktijkleerling (BBL) in dienst van een leerbedrijf. Loopbaan in de techniek: Het wordt steeds moeilijker om goede technische vakkrachten te vinden en te behouden. Kenteq faciliteert een loopbaan in de techniek met gerichte oplossingen. In dit hoofdstuk staan centraal leer­ bedrijven en degenen die daar opleiding geven, medewerkers met ervaring, zittende medewerkers.

Arbeidsmarkt: Kenteq onderzoekt en analyseert de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de technische sectoren, die onder druk staat. Bovendien draagt Kenteq via de zelf ontwikkelde Kenteqaanpak haar steentje bij in de begeleiding van mensen naar (ander) werk in de techniek.

Beroepsgekwalificeerde Assistent MEI CGO-examinering: mijlpalensysteem “ROC Friese Poort heeft samen met Kenteq een geïntegreerd systeem voor ontwikke­ ling en examinering gerealiseerd voor mbo niveau 2 en 3. In dit zogenoemde mijlpalensysteem wordt met een leerling een contract afgesloten over wat hij of zij in een mijlpaalperiode gaat doen. De opleiding, in

Innovatie: Het innovatiecentrum Hiteq selecteert en ontsluit actuele kennis, brengt adviezen uit en creëert toekomstscenario’s die inzicht geven in te verwachten ontwikkelingen. Kenteq formeert een nieuw Onderzoek- en Innovatieteam om uitdagingen van de technische sector voor de lange termijn te verbinden aan een korte termijnstrategie.

een zo realistisch mogelijke omgeving, en de examinering lopen naadloos in elkaar over. Samenwerking met Kenteq betekent dat betrokkenheid van het bedrijfsleven is gewaarborgd. Kenteq is de verbindende schakel tussen scholen en bedrijven om jongeren via de mijlpalenmethodiek op te leiden. Hoe meer bedrijven en scholen meedoen, des te groter de kans dat het een breed gedragen en erkend examenproduct

Verder komen onze stakeholders aan het woord over projecten waarin Kenteq met hen samenwerkt. Ze illustreren waar we samen voor staan en voor gaan: het technisch vakmanschap. Op pagina’s 27 t/m 29 staat een handzaam overzicht van Kenteq in 2010 in (financiële) cijfers.

7

wordt.” Herman van der Werff, stafdirecteur Onderwijs Techniek van ROC Friese Poort

TechNet-kringen Noord “TechNet-kringen zijn kringen van werkgevers in de technische branches die zich rondom vmbo-scholen hebben gegroepeerd. Ze zijn opgezet in het kader van TechniekTalent.nu. Het centrale thema is het vergroten van de instroom in de technische sectoren. Door samen te werken kun je meer bereiken voor de technische branches. Het gaat erom elkaars kennis en kunde te respecteren en te waarderen. Samenwerken met Kenteq is ook hierbij waardevol, omdat ze over de juiste kennis en over een uitgebreid netwerk beschikt. Adviseurs van Kenteq kunnen bij bedrijfsbezoeken dit project onder de aandacht van de bedrijven brengen. In het kort: Kenteq heeft kennis, kunde en een goede naam bij bedrijven en geniet het vertrouwen van de sector.” Yolande van Doornspeek, regiomanager A+O Metalektro

8

Praktijkleren

Praktijkleren is een belangrijk onderdeel van het moderne beroeps­ onderwijs. Kenteq adviseert en begeleidt leerbedrijven bij de beroepspraktijkvorming (BPV). Het bevorderen van de kwaliteit van praktijkopleiders vormt een belangrijk onderdeel van de activiteiten van Kenteq. Daarnaast biedt het kennisen adviescentrum ondersteuning aan 23.252 leerlingen in de beroeps­ begeleidende leerweg (BBL) en 16.760 leerlingen in de beroepsopleidende leerweg (BOL). Bovendien onderhoudt Kenteq het contact met scholen. In oktober 2010 waren er 19.427 leerbedrijven in de techniek. Dat is een lichte stijging in vergelijking met 2009. Er zijn in 2010 1.430 nieuwe leer­ bedrijven bij gekomen; van 616 leerbedrijven is, in overleg met het bedrijf, de erkenning beëindigd. Belangrijke redenen zijn faillissement of bedrijfsbeëindiging.

Beroepspraktijkvorming Leerbedrijven In 2010 heeft Kenteq haar dienstverlening aan leerbedrijven gesegmenteerd. Leerbedrijven met een leerling en/of een stagiair zijn meer bezocht en ondersteund dan leerbedrijven die zich in dat jaar niet actief bezighielden met praktijkleren. Door de aandacht niet te versnipperen, verwacht Kenteq meer effect van haar ondersteuning. De meeste aandacht is uitgegaan naar leerbedrijven die structureel opleiden, omdat zij veel meer geïnteresseerd zijn in het bevorderen van de kwaliteit van het praktijkleren. In totaal hadden in 2010 ongeveer 10.000 leerbedrijven leerlingen en/of stagiaires op de werkvloer; in 7.000 leerbedrijven ging het daarbij om BBL-leerlingen. De leerbedrijven die in 2010 geen leerlingen opleidden, zijn alleen op afroep door Kenteq-begeleiders bezocht. Zij zijn wel steeds allemaal geïnformeerd over de activiteiten van Kenteq. Samenwerking scholen en leerbedrijven Kenteq is een actieve partner in vele regionale samenwerkingsprojecten waarin de samenwerking tussen ROC’s en de omringende leerbedrijven centraal staan.

9

Voorbeelden hiervan zijn de regionale projecten op het gebied van competentiegericht onderwijs (CGO) in de sector installatietechniek, zoals het Masterplan CGO Zuid-Holland, CGO-Gelderland en CGO-Noord. Kenteq helpt daar bij het ontwikkelen van producten en bij de deskundigheidsbevordering van praktijkopleiders. In 2010 is in het kader van het Masterplan CGO Zuid-Holland de regeling Excellent Opleidingsbedrijf officieel van start gegaan en bij zeven bedrijven uitgevoerd. Nieuwe pakketten ondersteuning praktijkopleiders Met ingang van het schooljaar 2010-2011 is het ondersteuningsaanbod MentorPLUS uitgebreid met MentorPLUS AKA voor leerlingen die de mbo-opleiding Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent (AKA) op niveau 1 volgen en MentorPLUS ADHD/ ASS gericht op jongeren met ADHD of een autismespectrumstoornis (ASS). Deze nieuwe pakketten zijn ontwikkeld om leerbedrijven en praktijkopleiders die AKA-leerlingen of leerlingen met een stoornis willen opleiden, extra te ondersteunen en coachen. Praktijkopleiders bij ruim 140 bedrijven maken er gebruik van. Ondanks de nieuwe pakketten is in 2010 minder MentorPLUS afgenomen dan een jaar eerder.

Jan Baaijens KAM-manager/ senior projectleider Paree B.V. Elektro-Telecom in ’s-Heerenhoek Beste Leerbedrijf 2010

Ondersteuning mbo

Met de organisatie van jaarlijkse

Techniek in beeld Op de website Techniek in beeld, die in 2010 is gecompleteerd, staan videoclips van tachtig beroepen in de techniek. Ze gaan van ICT tot vliegtuigbouw en van elektrotechniek tot machinebouw. De clips geven ondermeer informatie over de specifieke kenmerken van een beroep, zoals zelfstandig werken of in teamverband, nauwkeurig zijn en alleen op pad gaan. Jongeren kunnen daarmee een eerste indruk opdoen van een beroep dat ze mogelijk willen kiezen of juist niet. Er is ook een zogenoemde Carrière GPS. Met deze mbo-beroepskeuzetest en -competentietest kunnen leerlingen zelf nagaan welke technische beroepen of functies bij hun interesses en talenten passen. Bij elke beroepenfilm staat een link naar de desbetreffende mboopleiding en de ROC’s.

verkiezingen van het beste leerbedrijf biedt Kenteq een platform aan bedrijven die een actief opleidingsbeleid voeren. Paree B.V. Elektro-Telecom in ’s-Heerenhoek is verkozen tot Beste Leerbedrijf 2010. KAM-manager/senior projectleider Jan Baaijens over de bijdrage van Kenteq aan het succes van het leerbedrijf: “Leerlingen zijn de basis voor ons medewerkersbestand. Door een goede opleiding kunnen we de kwaliteit van ons bedrijf nu en in de toekomst waarborgen. Met hulp van Kenteq hebben wij een visie op opleiden ontwikkeld. Kenteq weet al welke kennis en vaardigheden over tien, vijftien jaar nodig zijn in de branche. Dat passen wij toe in onze opleiding. Een handig stukje gereedschap bij de begeleiding van de leerlingen is Mentorteq. De leerlingen zijn er zelf bij ingeschakeld. Dat is het grote pluspunt. Het bevordert het contact tussen de leerling

Integraal productaanbod

en de praktijk­opleider. Je moet vertrouwen hebben in leerlingen en uitgaan van wat ze kunnen. Dat is verassend veel. Een positieve benadering maakt van jonge mensen talenten. Kenteq doet dat ook en daarom is de ondersteuning heel waardevol. Talent maak je als bedrijf zelf.”

Leermiddelen Bij de ontwikkeling van producten werkt Kenteq over de gehele linie toe naar een integraal productaanbod voor het opleiden van aankomende vakmensen. Producten en diensten kunnen dan als

10

afzonderlijk product worden ingezet, maar zijn ook eenvoudig in combinatie met elkaar te gebruiken. Kenteq geeft ongeveer 1.000 leer­ middelen uit voor vmbo- en mboopleidingen in de elektro-, installatie- en de metaaltechnische branche. De beroepspraktijk is daarin steeds het uitgangspunt. Dat geldt zowel voor gedrukt, als voor digitaal lesmateriaal. Overigens is het aantal leerlingen dat een technische opleiding volgt, in 2010 weer afgenomen. Deze daling heeft direct gevolgen voor de vraag naar leer­ middelen. Kenteq heeft, ondanks de ontwikkeling van nieuwe producten, minder leermiddelen verkocht dan oorspronkelijk was voorzien. De afzet van Techniekstad, het online leermiddelenconcept van Kenteq, is in 2010 toegenomen. Nieuwe samenwerking binnen Techniekstad In 2010 werden de eerste resultaten zichtbaar van de activiteiten die Kenteq ontplooit om haar les- en leermiddelen aan te passen aan de actualiteit. Enerzijds doet Kenteq dat via eigen ontwikkeling, zoals in 2010 de content voor de installatie- en elektromonteur, en de metaal­ bewerker op mbo-niveau 2.

Anderzijds wil Kenteq de rol van kennismakelaar op zich nemen en ook actuele content van derden toevoegen aan Techniekstad. Een voorbeeld van dat laatste is het onderbrengen door de Stichting Leerstof & Vakkennis bij Techniekstad van haar product Leerstofnet. Daarmee ontstaat een aanbod van zowel praktijkgerichte opdrachten, als theoretische inhoud voor de installatietechniek. Het is een eerste stap om het versnipperd opleidingsaanbod voor installatie onder één noemer te brengen. Samen met het Kennisinstituut voor de installatiesector ISSO werkt Kenteq aan content voor regelgeving binnen de installatietechniek. Kenteq voert gesprekken met andere mogelijke samenwerkingspartners voor ondermeer nieuwe en actuele content voor elektrotechniek en mechanisatie. Techniekstad en Mentorteq Mentorteq is het softwarepakket van Kenteq dat op een systematische manier de beroepspraktijkvorming organiseert voor school, leerbedrijf en leerling. Mentorteq stelt het leerbedrijf in staat de voortgang van de leerling op een eenduidige manier vast te leggen. De school kan via Mentorteq de voortgang van de leerling monitoren.

In Mentorteq zijn inmiddels ook voor acht opleidingen praktijkopdrachten en lesbrieven beschikbaar die één op één te koppelen zijn met de content in Techniekstad. In 2011 zal daar nog materiaal aan worden toegevoegd voor veertien opleidingen van de meest gangbare beroepen. Examinering CGO-examinering Voor het competentiegericht onderwijs (CGO) beschikt Kenteq inmiddels over een nagenoeg dekkend aanbod aan CGO-examens. In 2010 zijn voor diverse opleidingen 57 nieuwe beoordelings­ programma’s (assessments) beschikbaar gekomen, vooral voor de installatie­ techniek. Ze worden ontwikkeld op basis van behoefte uit de markt en gangbaarheid van de beroepen. Met ROC Friese Poort is een mijlpalen­ systematiek ontwikkeld die is opgenomen in het aanbod van Kenteq. Voor de uitvoering van CGO-examens heeft Kenteq een convenant met InstallatieWerk Nederland gesloten. InstallatieWerk past deze examenproducten van Kenteq toe in een gesimuleerde omgeving. Een gesimuleerde uitvoering is alleen toegestaan als examinering in de beroepspraktijk niet mogelijk is.

11

Verder heeft Kenteq een nieuw product geïntroduceerd dat bedrijven en scholen ondersteunt en ontzorgt bij de uitvoering van CGO-examinering. Vanaf februari 2011 wordt dit product onder de naam ExaminatorPlus aangeboden aan bedrijven en scholen. Opwaardering van examens Kenteq heeft in 2010 met succes de eindtermgerichte examens verbeterd. Alle aan de Onderwijsinspectie aan­ geboden examens zijn weer ‘inspectieproof’. Een belangrijk deel van de installatietechnische examens en de metaalexamens op niveau 3 en 4 moeten nog worden aangepast aan de eisen van de Onderwijsinspectie. De verwachting is dat alle eindtermgerichte examens van Kenteq met ingang van schooljaar 2011-2012 weer zijn goedgekeurd. Met de opwaardering van de examens toont Kenteq aan het bestaande systeem te blijven onder­ steunen. De maatschappelijke relevantie van het product geeft de doorslag om de relatief forse investering te doen. De afzet van de eindtermgerichte examenproducten is in 2010 gedaald. Dit heeft te maken met de overgang van de eind­ termgerichte kwalificatiestructuur naar de competentiegerichte kwalificatiestructuur, waardoor minder leerlingen een eindtermgericht examen afleggen.

Daarnaast oriënteren veel scholen zich nog op een CGO-oplossing voor beoor­ delen. Dit leidt ertoe dat de afzet van competentiegerichte beoordelings­ producten de lagere afzet van eindtermgerichte examens nog niet compenseert. Herkenbare examenprofielen Een werkgroep met vertegenwoordigers van de Bedrijfstakgroep MEI (Metaal, Elektrotechniek en Installatietechniek), de MBO Raad en de afdeling Kwalificatiestructuur van Kenteq heeft in 2010 het sectoraal examenprofiel MEI ontwikkeld. In 2011 zal de werkgroep het sectoraal examenprofiel voorleggen aan de Paritaire commissie Kenteq. Kenteq zal ook worden betrokken bij het uitwerken van het sectoraal examenprofiel. Kwalificatiestructuur De huidige kwalificatiestructuur is gebaseerd op het competentiegerichte beroepsonderwijs. Vanaf schooljaar 2011-2012 moeten alle mbo-opleidingen competentiegericht worden aangeboden. Nieuwe kwalificatiedossiers In samenwerking met de branche­ organisaties NVKL (koudetechniek en luchtbehandeling), Koninklijke Metaal-

unie en Uneto-VNI (installatie) is in 2010 de kwalificatie Assistent metaal-, elektro- en installatietechniek niveau 1 ontwikkeld. Voor het domein Main­ tenance, Overhaul en Repair (MRO) zijn twee kwalificaties ontwikkeld: Servicetechnicus Werktuigbouw niveau 4 en Onderhoudsmonteur Industrie niveau 2. Voor het beroep Onderhoudsmonteur van installaties voor warm tapwater en klimaatbeheersing, zoals CV-ketels, is een kwalificatie ontwikkeld Onderhouds­ monteur installatietechniek niveau 2. Daarvoor is door de branche een beroepscompetentieprofiel aangeleverd. Voor de branche NVKL is een kwalificatie Monteur koudetechniek niveau 2 ontwikkeld die breder is dan de kwalificatie Airco­monteur. Kwalificatiedossier Vliegtuigtechniek Voor de technische luchtvaartopleidingen is, in opdracht van het College van Belanghebbenden Luchtvaartonderwijs, een nieuwe kwalificatiestructuur technische luchtvaart ingericht. De oorspronkelijke kwalificaties Vliegtuigonderhoud niveau 2, 3 en 4 voldeden niet meer aan de behoefte van de bedrijven in de luchtvaartsector. De sector wil dat toekomstige werknemers binnen de ROC’s worden opgeleid tot vliegtuigonderhouds­

12

personeel conform de eisen van de European Aviation Safety Agency (EASA). Het EASA heeft voor de opleiding vliegtuigonderhoud een eisenpakket geformuleerd onder de naam PART 66. Dit zijn zware eisen waaraan niet alle deelnemers kunnen voldoen. Daarom is een vangnet gemaakt op niveau 3 in het kwalificatiedossier Vliegtuigtechniek. Aan dit dossier is ook de kwalificatie Plaat- en kunststofbewerker niveau 3 toegevoegd. Voor deelnemers die de eisen van PART 66 niet of maar gedeeltelijk kunnen halen, zijn er nu twee alternatieven om een technische luchtvaartopleiding te voltooien. Consequenties van taal- en rekeneisen In 2008 heeft de commissie Meijerink een nieuw referentiekader gepresenteerd voor taal- en rekeneisen in het onderwijs. Voor scholen is het van belang dat duidelijk is welke aspecten van taal en rekenen betrekking hebben op het beroep. In 2010 heeft Kenteq voorbereidingen getroffen om in 2011 voor 25 kwalificaties de aspecten van taal en rekenen die betrekking hebben op het beroep in kaart te kunnen brengen.

Uitwerking van het BPV-protocol Kenteq neemt actief deel aan de uitwerking van het protocol voor een betere beroeps­ praktijkvorming (BPV), dat in 2009 is opgesteld. Het BPV-protocol vormt de basis voor bindende afspraken tussen bedrijfstakgroepen en branches om de kwaliteit van het praktijk­ leren te verbeteren. De aankomende vakman is daarbij gebaat. Doel van het BPV-protocol is wederzijds vertrouwen te creëren tussen leerbedrijven, onderwijsinstellingen, studenten en kenniscentra. Alle partijen onderschrijven het BPVprotocol. Dat maakt borging van de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming door betrokken partijen mogelijk. De geformaliseerde samenwerking biedt meer dan voorheen garanties dat leerlingen een optimale praktijkopleiding krijgen en niet tussen de wal en het schip vallen. Kenteq heeft in 2010, samen met FME-CWM, Koninklijke Metaalunie, Uneto-VNI, de MBO Raad, Rijn IJssel College en ROC van Twente, nieuwe profielen opgesteld voor de praktijk­opleider en de werkplekbegeleider. Ook is een bijlage bij de BPV-overeenkomst ontwikkeld die de voorbereiding op, de uitvoering en beoordeling van de BPV concreet handen en voeten geeft. Deze bijlage is door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) als voorbeeld van good practice naar de Tweede Kamer gestuurd. De BPV-afspraken die zijn vastgelegd, zorgen ondermeer voor regionale en sectorale uniformiteit bij de aanpak van de BPV door onderwijsinstellingen en branches, ondersteund door kenniscentra. Er blijft wel ruimte om tegemoet te kunnen komen aan de vraag van de individuele student en het individuele leerbedrijf. Door het formaliseren van de, veelal voor de handliggende, afspraken weten leerbedrijf, school en student precies waar ze zich aan te houden hebben. Bovendien kunnen alle betrokkenen elkaar aan de afspraken houden. Het gaat er heel praktisch bijvoorbeeld om dat student en leerbedrijf tijdig op de hoogte zijn van het BPV-beleid van de onderwijsinstelling en dat een goede match wordt gemaakt tussen de leerdoelen van de student en de leermogelijkheden in het leerbedrijf.

13

IJT Academy “Met de IJT Academy die wij met Kenteq hebben opgezet, willen we onze medewerkers goed uitrusten voor de toekomst. Ook kunnen wij als IJssel Technologie tonen dat we een aantrekke­ lijke werkgever zijn, die het belangrijk vindt dat mensen zich blijven ontwikkelen. Onze medewerkers zijn specialisten in het verbeteren en onderhouden van de productieprocessen van onze klanten. Overdragen van kennis en ervaring op dit vlak is een belangrijk onderdeel binnen de IJT Academy, dat wij zelf invullen. Daarnaast hebben wij Kenteq gevraagd het technisch vakmanschap in te vullen. Immers, wat een ander beter kan, moet je niet zelf willen doen. Voor ons is de waarde van Kenteq dat ze toekomstgericht werkt en oog heeft voor onze wensen. Om technisch vakmanschap te laten aansluiten op de eisen van onze klanten, kun je niet zomaar kennis van de plank halen. Daar is maatwerk voor nodig, van Kenteq.” Rien Slingerland, directeur IJssel Technologie in Zwolle

14

Loopbaan in de techniek

De arbeidsmarkt voor technici wordt krap en de vergrijzing neemt toe. Het wordt moeilijker om goede technische krachten te vinden en te behouden. Aandacht voor duurzame inzetbaarheid van vakmensen is dus cruciaal. Bovendien hoort in de huidige samenleving levenlang leren bij het beroepsleven. Kenteq faciliteert een loopbaan in de techniek met gerichte oplossingen. Dat gaat van korte trainingen tot complete opleidings­ trajecten. Uitgangspunt is de vraag naar ondersteuning door technici die een stap verder willen in hun loopbaan of door ondernemers die hun medewerkers optimaal willen inzetten in het bedrijf. Kenteq levert loopbaan- en opleidingsadviezen op maat. Deskundigheidsbevordering praktijkopleiders Praktijkopleiders vormen de spil van het praktijkleren. Kenteq draagt op een aantal manieren bij aan het bevorderen van de deskundigheid van praktijkopleiders. Zo belegt Kenteq samen met ROC’s, opleidingsfondsen en/of sociale partners regionale bijeenkomsten om praktijk­ opleiders te informeren over nieuwe ontwikkelingen binnen het onderwijs, zoals competentiegericht leren.

In 2010 zijn 9 bijeenkomsten gehouden voor in totaal 770 praktijkopleiders. Kenteq biedt praktijkopleiders onder­ steuningsmiddelen aan voor de beroepspraktijkvorming (BPV), zoals het Zakboekje voor de praktijkopleider waarvan inmiddels 10.000 exemplaren in omloop zijn. In 2010 is MentorTeq 2.2 online gegaan, het hulpmiddel voor praktijkopleiders bij de planning, organisatie en beoordeling van BPV. In 2010 hebben 750 beginnende praktijkopleiders de basiscursus van Kenteq gevolgd. En ruim 1.900 praktijkopleiders hebben een maatwerktraject gevolgd, van wie er zo’n 1.500 zijn bijgeschoold bijvoorbeeld over nieuwe vormen van beoordelen en examineren, en over nieuwe manieren van begeleiden en coachen. Er is ook een succesvolle kleinschalige pilot-leergang voor praktijkopleiders- en ROC-docenten gehouden met een sterk innovatieve opzet. EVP en EVC Kenteq heeft, samen met opleidings­ fondsen en ROC’s, verschillende trajecten ontwikkeld die kennis en kunde in kaart brengen en op een effectieve manier waarderen. Deze loopbaaninstrumenten, zoals het Ervaringsprofiel (EVP), vallen onder

15

Erkennen Verworven Competenties (EVC). De verwachtingen rond EVP, dat de kennis en vaardigheden van mensen in de technische sector meet en EVC zijn niet uitgekomen. Vooral ingegeven door de slechte financiële situatie bij veel bedrijven, had Kenteq begin 2010 uitzicht op een aantal grote opdrachten op het gebied van EVC. Het instrument zou kunnen worden ingezet om gedwongen uit­ stromende werknemers een betere kans te geven op de arbeidsmarkt. Maar het grootste deel van de verwachte opdrachten is door bedrijven niet gegeven. Het gevolg voor Kenteq was een tegen­vallende afzet. Kenteq en de IJT Academy Kenteq en het bedrijf IJssel Technologie in Zwolle hebben in 2010 de IJT Academy opgezet. Deze samenwerking is een strategische alliantie voor een brede ontwikkeling van het technische vakmanschap. IJssel Technologie, expert op het gebied van productieprocesverbetering, wilde de kennis van zijn medewerkers duurzaam benutten, zodat ze kunnen meebewegen met ontwikkelingen in de markt. Met de kennis van Kenteq is ondermeer een internetportal ingericht, waarop medewerkers hun eigen digitale portfolio kunnen opbouwen.

Het portfolio vormt de basis voor het opstellen van een ervaringsprofiel voor iedere medewerker. Kenteq en IJssel Technologie krijgen op die manier precies in beeld wat de medewerkers kennen en kunnen. Vervolgens kan een toegesneden scholingstraject worden aangeboden. De samenwerking in de IJT Academy is voor Kenteq het bewijs dat zij kan voldoen aan zeer specifieke wensen van bedrijven. Cursussen Door de economische crisis is in 2010 opnieuw een terugval te zien in het aantal aanmeldingen voor cursussen met een open inschrijving. Vooral de kleinere ondernemers investeerden door de economische crisis minder in het trainen van hun personeel. En, de neergang in de bouwsector trof bijvoorbeeld ook de grote nieuwbouwinstallateurs. Daardoor kreeg de reguliere opleiding Service Technicus minder leerlingen wat weer negatief doorwerkte op het aantal cursussen dat werd afgenomen. De open inschrijvingen op NEN1010 en NEN3140 update kenden een korte opleving.

Met de innovatie van het cursusportfolio om het cursusaanbod weer up-to-date te maken, probeert Kenteq de teruggang in open inschrijvingen in 2011 een halt toe te roepen. Ingegeven door de opdeling van de telecom-kabelcursussen van Kenteq in modules en de eerste eindtermen van de Stichting Examinering Certificering Telecom CAI is begin 2010 een start gemaakt met het onderzoek naar een nieuwe leergang infra/telecom.

Beste Praktijkopleider 2010

Door een toenemende concurrentie in de markt zag Kenteq de afzet van beveiligingsopleidingen in 2010 met ruim 20 procent dalen. De producten van Kenteq op het gebied van beveiliging zijn goed en actueel.

In 2010 sleepte Adri Schepers van Melamo

Om praktijkopleiders erkenning te geven voor hun cruciale rol in de vergroting van het technisch vakmanschap en om een podium te bieden voor het opleiden in de techniek looft Kenteq, samen met het Maas Geesteranus Fonds, elk jaar prijzen uit aan mannen en vrouwen die leerlingen coachen, stimuleren, beoordelen, belonen en corrigeren tijdens de beroepspraktijkvorming.

Fijnmetaaltechniek in Helmond de titel Beste Praktijkopleider 2010 in de wacht: “Wij zijn op opleidingsgebied meer doeners dan denkers. Daarom is het fijn dat de adviseur van Kenteq continu adviseert bij het

Kenteq biedt in totaal ongeveer 85 cursussen aan voor de technische beroepen, variërend van monteur tot installateur en van technisch leiding­ gevende tot werkvoorbereider. De cursussen leiden op tot landelijk erkende certificaten en/of diploma’s.

inrichten van ons opleidingsbeleid. De passie die ik heb voor ‘mijn’ leerlingen, heeft hij voor ‘zijn’ bedrijven. Net als ik geeft hij nooit op. Hij heeft bijvoorbeeld erg gestimuleerd dat wij praktijkopleiderstrainingen volgen, en wijst op subsidiemogelijkheden. Het opleiden van jongeren wordt op deze manier voor ons ‘verlicht’. Zonder Kenteq hadden we niet op dit niveau gezeten.”

16

Nieuwe aanpak vorming praktijkopleiders

Praktijkopleiders zijn de sleutel tot goed opgeleide vakmensen. Vanuit die gedachte heeft Kenteq eind september 2010 Kenteq een nieuwe aanpak gepresenteerd voor de bevordering van de deskundigheid van praktijkopleiders. Die nieuwe aanpak is samen met branches en opleidingsfondsen ontwikkeld. Die samenwerking ligt voor de hand want deskundige praktijkopleiders zijn in het belang van de leerlingen in de bedrijven en daarmee ook direct voor de branches en de opleidingsfondsen. Deskundigheidsbevordering is dan ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Praktijkopleiders zijn de sleutel tot goed opgeleide vakmensen. Vanuit die gedachte heeft Kenteq eind september 2010 een nieuwe aanpak gepresenteerd voor de bevordering van de deskundigheid van praktijk­opleiders. Die nieuwe aanpak is samen met branches en opleidingsfondsen ontwikkeld. Die samenwerking ligt voor de hand want deskundige praktijk­ opleiders zijn in het belang van de leerlingen in de bedrijven en daarmee ook direct voor de branches en de opleidingsfondsen. Deskundigheids­ bevordering is dan ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

De gekozen aanpak is volledig gecoördineerd en biedt de branches en opleidingsfondsen een maximale inbreng. Gezamenlijk wordt gekeken hoe praktijkopleiders op een goede manier kunnen worden ondersteund. In de praktijk betekent het dat Kenteq voor elk van de drie regio’s een vaste contactpersoon aanstelt die regionaal alle activiteiten voor de ontwikkeling en professionalisering van de praktijkopleider coördineert en afstemt. Op het hoofdkantoor van Kenteq gaat een centraal aanspreekpunt zorgen voor een goede afstemming van de activiteiten tussen de regio’s. Verder zal een coördinatiegroep met vertegenwoordigers uit de branches en opleidingsfondsen samen met de centrale medewerker van Kenteq bepalen welke activiteiten voor de praktijkopleiders worden ontplooid. Een centrale servicedesk bij Kenteq die door betrokkenen wordt gevoed om praktijkopleiders, ROC’s, branches en opleidingsfondsen zo goed mogelijk te ondersteunen, geeft in principe binnen 24 uur antwoord op vragen over professionalisering van praktijkopleiders.

17

Medewerkers van Kenteq en van branches en opleidingsfondsen trekken op regionaal niveau samen op, zodat een netwerk ontstaat van medewerkers die zich bezighouden met de professionalisering van de praktijkopleider. De ontwikkeling van praktijkopleiders kan op verschillende niveaus plaatsvinden, bijvoorbeeld van aspirant oplopend tot auditor. Hetzelfde geldt voor de leer­ bedrijven, wanneer ze zich breder inzetten voor de ontwikkeling van het technisch vakmanschap; van een gewoon leerbedrijf, via duurzaam naar excellent. Kenteq heeft een breed scala aan gerichte oplossingen beschikbaar om een praktijkopleider van dienst te kunnen zijn bij deskundigheidsbevordering en praktijk­ leren. De nieuwe aanpak is een pilot met de intentie het initiatief in de komende jaren voort te zetten.

Extra begeleiding via MetaalTalent “OBM Noord-Holland, Tetrix bedrijfsopleidingen en Kenteq werken samen in de scholingspool MetaalTalent. Daarin proberen we alle leerlingen metaaltechniek in Noord-Holland op te nemen. Via Mentorteq, dat we binnen MetaalTalent als leerlingvolgsysteem gebruiken, willen we uitval voorkomen en jongeren beter gekwalificeerd aan hun loopbaan laten beginnen. Kenteq speelt voor ons een belangrijke rol in het waarborgen van de vakinhoudelijke kwaliteit van de opleidingen. En, ook bij de intensieve begeleiding van de leerlingen en praktijkopleiders door vier tot zeven bedrijfsbezoeken waarin het Mentorplus -pakket voorziet. Vanuit de sector kunnen we de leerlingen op hun diploma vanuit MetaalTalent een soort keurmerk meegeven. Bedrijven weten dan zeker dat de leerlingen de kennis en vaardigheden beheersen die bij het profiel horen.” Margreet Westerbeek, regiosecretaris Koninklijke Metaalunie

18

Arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt in de technische sectoren staat onder druk. De werkgelegenheid neemt toe, maar het aanbod van technische vakmensen neemt in snel tempo af. Allereerst is er de vergrijzing waardoor in de komende jaren veel vakmensen zullen uitstromen. Bovendien is de animo voor het volgen van technische opleidingen nog steeds onder de maat. Daarbovenop speelt de ontwikkeling naar medewerkers met andere competenties die op een andere manier communiceren. Kenteq onderzoekt en analyseert de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en deelt de informatie met bedrijven en scholen zodat ze op toekomstige ontwikkelingen kunnen anticiperen. Ook draagt Kenteq haar steentje bij in de begeleiding van mensen naar (ander) werk in de techniek. Dat Kenteq zowel leerlingen, als leerbedrijven kent, bevordert succesvolle matching-activiteiten.

Arbeidsmarktinformatie Door een brugfunctie die Kenteq heeft tussen bedrijven en scholen speelt het kennis- en adviescentrum een belangrijke rol in het verspreiden van arbeidsmarktinformatie onder alle betrokken partijen in de techniek. Hieronder valt ondermeer informatie over de ontwikkeling van de instroom van nieuwe leerlingen in de sector techniek, ontwikkelingen in technische beroepen, ontwikkelingen in de vraag van de arbeidsmarkt naar goed opgeleide technici, zowel kwantitatief als kwalitatief. Ook in 2010 is Kenteq actief betrokken geweest bij het tot stand komen en publiceren van arbeidsmarktcijfers. Voorbeelden van online arbeidsmarkt­ informatie zijn: y Voor de elektro-, installatie- en metaalberoepen heeft Kenteq met gegevens van UWV Werkbedrijf een zogenoemde Krapte-indicator berekend die aangeeft hoe krap het personeel in deze beroepsgroepen is. y Kenteq publiceert regelmatig een analyse van de conjunctuurtest die het Centraal Bureau voor de Statistiek maandelijks uitvoert bij bedrijven, toegespitst op de metaal- en elektrotechnische industrie. Daarin wordt ondermeer aandacht besteed aan de verwachte personeels­ ontwikkeling en de mate waarin gebrek aan personeel de productie belemmert.

19

y Kenteq brengt jaarlijks een document uit met arbeidsmarkt- en onderwijs­ informatie voor het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Daarin gaat het vooral om de perspectieven op de arbeidsmarkt en de beschikbaarheid van beroeps­ praktijkvormingsplaatsen. y In januari 2010 heeft Kenteq een analyse gepubliceerd van de positie van gediplomeerden van het mbo van Kenteq-opleidingen op basis van de gegevens van de mbo-Kaart 2006-2008. Kenteq Kentallen Kenteq heeft in 2010 nog drie keer (in januari, maart en mei) de Kenteq Kentallen gepubliceerd. Deze publicaties bevatten actuele informatie over het aantal beschikbare leerbanen en stageplaatsen in de sectoren elektro, installatie en metaal uitgesplitst naar dertien regio’s. De gegevens zijn door de eigen afdeling Arbeidsmarktonderzoek verzameld in tweemaandelijkse peilingen onder 1.800 leerbedrijven. Besloten is de tweemaandelijkse peiling terug te brengen naar een lagere frequentie, omdat zowel landelijk, als regionaal binnen twee maanden geen grote veranderingen optreden in het totale aantal bpv-plaatsen. Gedacht wordt aan een uitgave per arbeidsmarktregio.

Pilot voor gezamenlijke arbeidsmarktinformatie Samen met de opleidingsfondsen A+O, OOM en OTIB is Kenteq een pilot gestart over het ontwikkelen van een model om aan de buitenwereld gezamenlijk arbeidsmarktgegevens te leveren die representatief zijn voor de hele technische sector. Goede matching: van jeugdwerkloosheid naar werk Kenteq is in 2010 met een zelf ontwikkelde aanpak gestart om een bijdrage te leveren aan het terugdringen van de werkloosheid onder jongeren tot 27 jaar in de techniek. Dit initiatief paste in het kader van het actieplan Jeugdwerkloosheid van de overheid waarbij werkloze jongeren tussen 18 en 27 jaar geen bijstandsuitkering meer krijgen, maar een werk-/ leeraanbod. De Kenteq-aanpak is gericht op het tot elkaar brengen van een werkloze jongere en een bedrijf dat het beste bij hem past. Dit gebeurt in zes logische stappen: werven, intake, aanscherpen/bewerken, bemiddelen en matchen, begeleiden en evalueren. Bij elke processtap kan Kenteq bijbehorende oplossingen leveren. De Kenteq-aanpak is in 2010 op 500 jongeren toegepast, die arbeidsfit worden gemaakt.

Ongeveer 100 jongeren zijn bij een leerbedrijf geplaatst. De aanpak is ook geschikt voor andere groepen, zoals oudere werknemers of zij-instromers. Om de aanpak door te kunnen zetten, zoekt Kenteq naar partners. Aanpak jeugdwerkloosheid Techniek Twente Servicepunt Techniek Twente (STT) heeft een plan opgesteld voor de aanpak van de jeugdwerkloosheid in de techniek in Twente. Doel van het plan (2010 - 2013) is bovendien jonge deelnemers binnen de techniek te behouden voor de sector. De provincie Overijssel, gemeenten in de regio Twente, UWV Werkbedrijf, de Metaal en Techniek en de Metalektro trekken daarbij gezamenlijk op, onder leiding van Kenteq/Innovam. Met het plan willen partijen bereiken dat maximaal 180 leerwerkplekken extra kunnen worden gevuld in de beroeps­ begeleidende leerweg (BBL). De kracht van het plan zit in de individuele benadering van de deelnemers. Dit zal uiteindelijk moeten leiden tot een duurzame arbeidsparticipatie binnen de technische sector.

20

De financiers van dit project zijn de provincie Overijssel, de bedrijfstak­ opleidingsfondsen A+O, OOM, OTIB, OOMT. Tevens de werkgevers conform de CAO Metaal en Techniek, en de CAO Metalektro. Goede matching: van werk naar werk Kenteq heeft haar aanpak om tot een goede matching te komen ook ingezet bij activiteiten van het Mobiliteitscentrum C3 - Centrum Creatieve Carrières - dat is opgezet door sociale partners van de grafimedia- en uitgeverijbranche. C3 biedt via een bijzonder mobiliteits­ project aan 4.000 werkloze grafici de kans om zich te richten op een baan in een andere sector, zoals in de techniek. De werklozen kunnen ondermeer een omscholingstraject volgen naar een baan in een niet-grafische sector. Deze zij-instromers kunnen een belang­ rijke aanvulling zijn op het huidige en toekomstige tekort aan technici.

Masterplan CGO Zuid-Holland “Op initiatief van het Regionaal Beleids­ platform Installatietechniek Zuid Holland is het Masterplan CGO Zuid-Holland 2008-2011 opgesteld. Daarin werken bedrijfsleven, onderwijs en Kenteq samen om competentiegericht onderwijs (CGO) vorm te geven. In deelprojecten zijn instrumenten ontwikkeld, ondermeer voor de begeleiding en beoordeling van leer­ lingen op school en in bedrijven, en voor de warme overdracht van vmbo naar mbo. Bedrijvenkringen hebben regio­profielen opgesteld, een nadere invulling van de kwalificatiedossiers van Kenteq. Het predicaat Excellent Opleidingsbedrijf is ontwikkeld en zestien bedrijven zijn al erkend. Kenteq heeft cursussen competentiegericht opleiden verzorgd voor praktijk­ opleiders. Kenteq is een belangrijke partner omdat ze veel kennis heeft van opleiden en zowel bij scholen, als bij bedrijven komt.” Anke Beishuizen, regiomanager OTIB

21

Nieuwe opleiding tot Praktijkdocent “In de technologische sectoren is er een gillend tekort aan personeel. Dat maakt praktijkopleiders extra belangrijk. Die functie moet binnen de bedrijven een betere profilering krijgen. We moeten gezamenlijk werken aan een professionalisering van de praktijkopleider. Kenteq is een van de partners in dit traject. In het schooljaar 2011-2012 begint een 2-jarige opleiding tot Praktijkdocent, een verkort hbo-traject met een herkenbaar diploma op Associate degree niveau. De gediplomeerde praktijkdocent moet als intermediair tussen bedrijf en ROC een gelijkwaardige gesprekspartner zijn voor de ROC-docent. Bovendien moet hij in het mbo als gastdocent kunnen werken. Deze nieuwe opleiding is een van de trajecten die Kenteq faciliteert naar de professionalisering van de opleidings­ functie in de bedrijven.” Rien Smit, beleidsadviseur arbeidsmarkt en onderwijs FME-CWM

22

Innovatie

centrum van innovatie

Kenteq kan niet zonder strategische kennis, want het is belangrijk om vroegtijdig ontwikkelingen te signaleren die van invloed zijn op de technische sector. Ook is het nood­zakelijk de gevolgen van deze ontwikkelingen in kaart te brengen voor bijvoorbeeld technische beroepen, kenmerken van arbeid, ontwikkeling van competenties en maatschappelijke verhoudingen. Daarom heeft Kenteq in 2005 het initiatief genomen tot het opzetten van het innovatiecentrum Hiteq. Om uitdagingen van de technische sector voor de lange termijn te verbinden aan een korte termijn­ strategie formeert Kenteq een nieuw team Onderzoek en Innovatie. In 2010 heeft Kenteq nog intensiever dan voorheen gebruikgemaakt van de expertise binnen Hiteq.

Netwerkorganisatie Hiteq heeft in 2010 als netwerkorganisatie de verbinding met de omliggende wereld vergroot. Daardoor is de relevantie van Hiteq toegenomen. De natuurlijke band van het innovatiecentrum met onderwijs­ instellingen is versterkt en daarnaast is gewerkt aan een hechtere verbinding met bedrijven. Naast opdrachten uit het onderwijs heeft Hiteq ook verschillende opdrachten voor bedrijven uitgevoerd. Steeds vaker is Hiteq in 2010 opgetreden als procesbegeleider, waarbij de metho­ diek van Hiteq als het gaat om scenarioontwikkeling en bijvoorbeeld backcasting, is gecombineerd met de expertise vanuit het bedrijf. Op deze manier creëerde het bedrijf werkbare toekomstscenario’s. Een voorbeeld van het vertalen van toekomstbeelden naar de praktijk is de werkconferentie die Hiteq op verzoek van de technische bedrijfstakken heeft georganiseerd over de toekomst van beroepenwedstrijden en vakpromotie. Activiteiten in 2010 Hiteq heeft in 2010 verschillende onderzoeken uitgevoerd. Er zijn zes nieuwe publicaties uitgebracht, ondermeer over elektrische mobiliteit. Ook is aandacht besteed aan de toepassing van de onderzoeksresultaten door het verzorgen

23

van presentaties en workshops. Ondermeer is op de CVI-mbo-conferentie kenmerkend (v)mbo, één van de drie plenaire presentaties verzorgd. Belangrijke activiteiten van Hiteq zijn in 2010 verder ondermeer geweest: y havo-vwo-onderzoeken die ook aan Vaste Kamercommissie voor Onderwijs zijn aangeboden; y nieuw model bedacht om doorbraken op innovatie te voorspellen (IDIB-model); y samenwerking aangegaan met Agent­ schap NL en Michael Braungart over de plaats in het onderwijs van het ontwikkelen en produceren in een gesloten kringloop, het zogeheten cradle to cradle-principe. Invalshoeken Hiteq werkt systematisch vanuit vier verschillende invalshoeken: maatschappij, onderneming en arbeid, onderwijs en technologie. In 2011 zal het innovatie­ centrum projecten starten op de thema’s netwerken, effectief leren, mens & technologie en invloed van bedrijven. Bij een deel van de projecten zal Hiteq nadrukkelijk gebruikmaken van crowdsourcing, het consulteren van een grote groep personen die vooraf niet zijn gespecificeerd.

Team Onderzoek & Innovatie De ambitie van Kenteq om uitdagingen van de technische sector voor de lange termijn te verbinden aan een korte termijnstrategie heeft in 2010 geleid tot plannen voor een compact Onderzoek- en Innovatieteam. Het nieuwe team binnen Kenteq moet zich gaan focussen op het onderzoeken en vertalen van kansen op de korte termijn voor het technisch vakmanschap. Het doel is om samen met (kennis)partners innovatieve oplossingen voor de loopbaanontwikkeling op mbo-niveau te ontwikkelen of door te ontwikkelen. Alles wat in aanmerking komt voor product- of procesinnovatie valt onder verantwoordelijkheid van dit team. Een van de thema’s die in 2010 al is genoemd, is de toepassing van nieuwe media. Nieuwe media Steeds meer producten en diensten van Kenteq bevinden zich in het digitale domein. Computer, internet en mobiel nemen een vaste plek in de samenleving in. Dat betekent dat ze ook invloed hebben op de ontwikkeling van vakmanschap en op de manier van leren.

Voor de aansluiting op deze digitale werkelijkheid startte in 2010 de idee­ vorming over de mogelijkheden van  nieuwe media voor Kenteq. Er is bij het kennis- en adviescentrum al enige ervaring opgedaan met social media, zoals Twitter en Linkedin. Het Onderzoek- en Innovatieteam gaat allerlei toepassingen verder onderzoeken. Kenteq wil nieuwe media volledig integreren in de organisatie en in de ontwikkeling van oplossingen. Daarom heeft Kenteq zich tot doel gesteld structureel te investeren in nieuwe media en een visie te ontwikkelen op hoe ze met deze media wil omgaan en hoe deze voor Kenteq kunnen worden ingezet. Serious gaming Hoe kan serious gaming opgenomen worden in het productportfolio van Kenteq? Vanuit die vraag vormden zich in 2010 ideeën om dit verder invulling te geven. Bij serious gaming gaat het niet om entertainment, maar staat een nuttige toepassing centraal. Computerspellen moeten op een moderne manier helpen belangrijke kennis en vaardigheden over te brengen naar de uiteindelijke werksituatie.

24

De toepassingsgebieden van serious gaming zijn zeer divers en kunnen variëren van opleiden in een gaming omgeving tot het belang laten ervaren van regels voor arbeidsomstandigheden. Zo kan de aankomende vakman complexe taken in verschillende omgevingen uitvoeren en eenvoudig ontdekken wat de toepassing van kennis betekent en wat consequenties van handelen zijn.

Pilot Gezamenlijke arbeidsmarktinformatie “Op verzoek van sociale partners bekijken OTIB, A+O en OOM de arbeidsmark­t­ informatie die zij beschikbaar hebben. We willen samen met Kenteq de vragen en ontwikkelingen rondom de arbeidsmarkt van de metaal, metalektro en installatie in kaart brengen. En de vragen zo goed mogelijk beantwoorden. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over het aantal vmbo’ers dat doorstroomt naar technische mboopleidingen. Een ander onderwerp is bij welke bedrijven deze werknemers van de toekomst uiteindelijk hun stage-, opleidings- en werkplek vinden. De samenwerking met Kenteq heeft geleid tot een verrijking van onze bestanden met hun gegevens en andersom. De uitwisseling met Kenteq van kwantitatieve en kwalitatieve arbeidsmarkt­informatie maakt dat we een sterker en breder beeld van de technologische sector kunnen neerzetten.” Jolanda Janssen, beleidsadviseur OOM

25

Goede ervaring met Kenteq Het is een gegeven dat in de komende jaren honderden technische vakmensen extra moeten worden opgeleid. Als kennis- en adviescentrum speelt Kenteq daarin een sleutelrol. Door kennisoverdracht, begeleiding, training, scholing en advisering draagt Kenteq bij aan hoogwaardig vakmanschap in de techniek. Hiermee ondersteunt zij de loopbaan­ontwikkeling van werknemers. En dat komt weer ten goede aan het totale vakmanschap in bedrijven. FNV Bond­ genoten heeft goede ervaring met de toegevoegde waarde die Kenteq biedt door samen­werking met het beroeps­ onderwijs, sociale partners en anderen centraal te stellen. Jan Berghuis, FNV Bondgenoten

26

Kenteq in (financiële) cijfers

Kenteq  3            districtskantoren 88          adviseurs 289       medewerkers totaal   Kwalificaties 25 kwalificatiedossiers 82 kwalificaties Beroepspraktijkvorming 18.000 erkende leerbedrijven 20.000 praktijkopleiders 40.000 leerlingen Begeleiding op maat 1.150 leerbedrijven 2.000 leerlingen

Domein

Leerbedrijven

Leerlingen BBL*

Leerlingen BOL*

Installatie

4.700

6.000

500

Elektro

7.900

8.900

3.000

Metaal

9.700

6.800

4.200

Algemeen

14.800

1.500

9.100

Loopbaanontwikkeling > 500 bedrijven met EVC > 750 EVC-kandidaten Cursussen 85 verschillende cursussen Leermiddelen 530 verschillende titels   Beoordeling 60 cursusexamens > 1.500 WEB-examens Uitvoering Docenten                         Assessoren                       Onderwijsdeskundigen Embloyabilityadviseurs   Auteurs                            Examinatoren                  

27

135 96 8 2 110 360

* exclusief AKA-leerlingen

Private dienstverlening

(x € 1.000,-)

2009

2010

Netto omzet

15.607

15.198

Omzetkosten

5.644

5.834

Brutomarge

9.963

9.364

Personele lasten

6.871

6.053

155

194

Huisvestingslasten

1.861

1.849

Overige bedrijfskosten

2.048

1.867

10.935

9.963

-972

-599

383

276

-589

-323

Afschrijvingen

Totaal operationele kosten

Bedrijfsresultaat

Financiële baten en lasten

Netto resultaat

28

Resultaat 2010 Over 2010 is een verlies geleden van € 323.000 (2009: verlies van € 589.000). De netto omzet is in 2010 afgenomen met € 409.000 en de brutomarge met € 599.000. De operationele kosten zijn afgenomen met € 972.000. Het bedrijfsresultaat bedroeg € 599.000 negatief, wat een verbetering inhoudt ten opzichte van 2009 van € 373.000. Voor 2010 was een resultaat begroot van € 350.000 positief. Het resultaat is fors lager uitgekomen dan begroot. Dit komt met name door de investering in het up-to-date brengen van de examineringsproducten (kosten € 500.000). De achterblijvende omzet is grotendeels gecompenseerd met besparingen op de operationele kosten.

Overheidsbekostigde dienstverlening

(x € 1.000,-)

2009

2010

17.054

15.556

1.727

4.182

463

1.390

19.244

21.128

14.053

13.851

230

421

Huisvestingslasten

1.073

1.060

Overige bedrijfskosten

3.912

6.432

19.268

21.764

-24

-636

1.931

1.455

1.907

819

Rijksbijdrage OCW Projectsubsidies Overige baten Totale baten

Personele lasten Afschrijvingen

Totaal lasten

Bedrijfsresultaat

Financiële baten en lasten

Netto resultaat

29

Resultaat 2010 Het resultaat over het boekjaar 2010 bedroeg € 819.000 positief (2009: winst van € 1.907.000). In dit resultaat zijn de kosten voor Hiteq van € 615.000 opgenomen. (2009: € 604.000). De rijksbijdrage van OCW is in 2010 afgenomen met € 1.498.000. Daartegenover is voor € 2.455.000 meer dan in 2009 aan projecten uitgevoerd, waarvoor projectsubsidies beschikbaar waren. De uitvoeringskosten van deze projecten verklaren de stijging van de lasten. Voor 2010 was een resultaat begroot van € 191.000 positief. Het resultaat is hoger uitgekomen dan begroot. Dit komt onder andere doordat het rendement op de obligatieportefeuille 4,35 % bedroeg en daarmee fors hoger is dan begroot.

Beroepsgekwalificeerde Assistent MEI “De sectoren Metaal, Elektro en Installatie (MEI) kenden geen beroepsgekwalificeerde assistent (BKA) voor niveau 1, omdat beroepen gekoppeld zijn aan een startkwalificatie en dus minimaal mbo-2 vereisen. Vanuit de behoefte aan een doorlopende leerlijn van vmbo naar mbo zijn BKA-profielen voor technische beroepen gewenst. Want als een schakel in de doorlopende leerlijn ontbreekt, dan dreig je leerlingen en potentiële vakmensen voor de techniek mis te lopen. De technische branches hebben samen met Kenteq het initiatief genomen een aantal BKA-profielen te ontwikkelen, te weten voor werktuigkundige installaties, elektrotechnische installaties en metaal. Kenteq heeft ondermeer een rol in het verbinden van de technische sectoren met het onderwijs en het bevorderen van de afstemming en ondersteuning van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven.” Paul Ewalds, beleidsadviseur Uneto-VNI

30

Colofon

Uitgave Kenteq Olympia 6-8 1213 NP Hilversum www.kenteq.nl Tekst Kenteq, Hilversum VanderHeijden Communications, Loon op Zand Fotografie Henk Merjenburgh, Harderwijk Ontwerp Paul Ditters, Baarn © 2011 Kenteq. Alle rechten voorbehouden.

31

32 G70.0484