Jaarverslag De12Landschappen 2012 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 27 maart 2013

Jaarverslag 2012

Jaarverslag De12Landschappen 2012 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 27 maart 2013

<< Jaarverslag 2012 pagina 2

De inhoudsopgave is klikbaar, u kunt meteen naar de gewenste pagina. Onderaan elke pagina kunt u op << klikken om terug te gaan naar de inhoudsopgave.

Inhoud

Inhoudsopgave DEEL I JAARVERSLAG Voorwoord

4

Nieuwe uitdagingen

7

1. Profiel De12Landschappen

8

2. Natuurbeheer in maatschappelijk speelveld

11

3. Financiering blijft groot aandachtspunt

16

4. Hoeder van natuur en landschap

20

5. Handvatten voor natuurkwaliteit

22

6. Partnerships en samenwerken essentieel voor natuurbehoud

23

7. Zichtbaar maken

24

8. Werkorganisatie

25

9. Twaalf Landschappen, één platform

27

Bijlagen:

Organogram werkorganisatie

32

Samenstelling bestuur De12Landschappen

33

Verantwoordingsverklaring 2012 Stichting Unie van Provinciale Landschappen

37

Overzicht hectaren en donateurs provinciale landschappen

40

Begroting 2013

42


Voorwoord

Voor natuur, landschap & erfgoed in de streek Het jaar 2012 begon in mineur. De door het kabinet Rutte-1 voorgenomen bezuinigingen op natuur, oplopend tot meer dan 2/3 van het budget van voor 2010, wierp zijn schaduw over zo mogelijk alle dossiers die te maken hebben met het landelijk gebied. Niet alleen de aankoop van gronden ten behoeve van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) was (reeds in 2011) gierend tot stilstand gekomen, ook stond vanwege de bezuinigingen de instandhouding van de bestaande natuur op het spel. Bescheiden lichtpuntje was dat in het voorjaar van 2012 rijk en provincies ten langen leste het decentralisatieakkoord ondertekenden. Met als voordeel dat de provincies, in theorie althans, nu eindelijk aan de slag konden met o.a. de herijking van de EHS. Wrang was echter dat de financiering onder dit ‘Natuurakkoord’ uiterst mager was en feitelijk niet eens voldoende om het beheer van de bestaande natuur te bekostigen. Maar ontwikkelingen volgden elkaar in 2012 snel op. De val van het kabinet, het Lente-akkoord, en het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van het nieuwe kabinet van VVD en PvdA, schudden het politieke speelveld flink op en hadden hun repercussies op het dossier ‘natuur’. Uiteraard, nog steeds is sprake van een flinke reductie van de overheidsbijdrage, maar het door Rutte-1 deels terugschroeven van de bezuiniging op natuur (200 miljoen) en de ambities die het nieuwe kabinet daarbij tentoonspreidde, betekenen dat sinds eind 2012 weer sprake is van een dialoog tussen alle betrokkenen, gericht op de gezamenlijke ontwikkeling van een visie op het landelijk gebied, in het bijzonder van een nieuwe natuurvisie. Daar gaan we in 2013 nog veel energie op zetten. Genoemde ontwikkelingen vroegen de nodige inspanningen van het samenwerkingsverband De12Landschappen op het gebied van relatiebeheer en lobby. Het Lente-akkoord, de partijprogramma’s, de verkiezingen; dat alles vroeg om het actief onderhouden van contacten met politici en het aanleveren van gedachten & suggesties. Inhoudelijk waren er in 2012 vele dossiers en ontwikkelingen die onze aandacht vroegen. Naast doorlopende dossiers als SNL, EHS, Natura 2000 en de natuurwetgeving, kwamen daar nieuwe dossiers als erfgoed bij. Mooie ontwikkelingen waren te melden op onderwerpen als Green-Kids, de verhuur van erfgoed als vakantiewoningen, de oplevering van de eerste Klimaatbufferprojecten, en het ganzenvraagstuk. Daarnaast vroeg ook in 2012 het dossier over de (vermeende) staatssteun bij subsidiëring van grondaankoop onze aandacht: er loopt een beroep van de Landschappen bij het Europees Gerecht. Last but not least hebben we in 2012 veel energie gestoken in de samenwerking met collega-organisaties. Zowel inhoudelijk (bijvoorbeeld in de coalities Ganzen-7, Klimaatbuffers, Manifestpartijen, Groene-11) als bedrijfsmatig (zoals in de systeemontwikkeling CMSi). Bijzonder vermeldenswaardig is de samenwerking met de zusterorganisatie Landschapsbeheer Nederland: voortbordurend op de reeds in 2010 ingezette nauwere inhoudelijke samenwerking is ook in 2012 op verschillende dossiers samengewerkt en hebben medewerkers van beide koepels elkaar bij gelegenheid vertegenwoordigd. Het was, kort gezegd, een bijzonder jaar. Waarin we als samenwerkingsverband naar onze opvatting menig lans voor natuur, landschap en erfgoed hebben kunnen breken. Maar lees het jaarverslag: en overtuig uzelf! Dr. ir. H.H. (Hank) Bartelink, Directeur De12Landschappen




Nieuwe uitdagingen Het jaar 2012 schrijft geschiedenis als het jaar waarin de decentralisatie van het dossier landelijk gebied, tenminste op papier, werd vervolmaakt. Na meer dan een jaar intensief overleg tussen rijk en provincies, werd in het voorjaar van 2012 het Decentralisatieakkoord (Natuurakkoord) getekend. Daarmee kwam de verantwoordelijkheid voor natuur en landschap in versterkte mate bij de provincies te liggen. De daaropvolgende politieke ontwikkelingen (de val van het kabinet, het Lente-akkoord, en het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van het nieuwe kabinet van VVD en PvdA) voegden de nodige dynamiek toe aan het toch al complexe dossier ‘natuur’. Voor het bestuur van het samenwerkingsverband De12Landschappen betekende dat alles ‘werk aan de winkel’. Immers, de bezuinigingen en de grotere rol van de provincies hadden en hebben niet alleen hun weerslag op de individuele provinciale Landschappen, maar zeer zeker ook op die van het samenwerkingsverband. Bijvoorbeeld in de vorm van een versterkte noodzaak het belang van (financiering van) natuur en landschap onder de aandacht van politiek en bestuur te brengen, van een verschuivende rol van het landelijk bureau, en van een expliciete uitdaging op het gebied van samenwerking met collega-organisaties. Anderzijds (of beter: ‘ook’) betekende het door het kabinet Rutte-2 deels terugdraaien van de bezuinigingen op natuur (200 miljoen euro) ook dat er ruimte ontstaan is voor het met elkaar nadenken over een nieuwe natuurvisie. En dat er tijd gewonnen is voor de nieuwe positionering van natuurorganisaties en samenwerkingsverbanden als de onze. Het bestuur van De12Landschappen heeft zich in 2012 ingespannen om in alle hectiek de belangen van de provinciale Landschappen zo goed mogelijk te blijven behartigen. Voor de strategiebepaling is onder andere de Maarsbergensessie gehouden, met participatie van bijna alle directeuren en bestuursleden. Het bestuur van de koepel heeft nadrukkelijk aangegeven welke koers in zijn ogen gevaren dient te worden, en welke positie de Landschappen daarbij innemen. Die koers en die positie vormen voor het samenwerkingsverband de contouren van het handelen. Inhoudelijk waren er ook dit jaar weer diverse positieve ontwikkelingen waar we als bestuur mee te maken kregen. Zo is het ganzendossier tot een goed einde gebracht, zijn diverse Klimaatbufferprojecten afgerond, en heeft de samenwerking met RTL-Nederland en Landschapsbeheer in het project Green-Kids tot prachtige resultaten geleid. Vermeldenswaardig is ook dat er in 2012 regelmatig gesprekken zijn gevoerd met collega-organisaties over samenwerking, waaronder Landschapsbeheer Nederland. De komende tijd blijft er genoeg te doen. De ambities van het kabinet Rutte-2 betekenen een uitdaging voor de provinciale Landschappen en De12Landschappen, aangezien we direct worden aangesproken op onze visie op natuur, landschap en erfgoed. Tegen de achtergrond van de implementatie van de decentralisatie, en gegeven de steeds scherper worden contouren van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de Europese Unie, belooft 2013 een meer dan interessant jaar te worden. Mr. A. (Arjen) van der Meer, Voorzitter De12Landschappen

<< Jaarverslag 2012 pagina

7

1. Profiel De12Landschappen Over de waarde van natuur “Een mooie, schone omgeving en bloeiende natuur zijn belangrijk voor Nederland. Zij dragen bij aan onze gezondheid en dus aan onze levenskwaliteit. Een mooie, groene leefomgeving biedt ook ruimte voor recreatie, zorgt door toerisme voor een economische impuls, verhoogt de waarde van de bebouwde omgeving en bevordert de volksgezondheid. Het is een grote uitdaging om met 17 miljoen mensen in een klein land de openbare ruimte groen, mooi en leefbaar te houden. In ons dichtbevolkte land vechten landbouw, natuur, water en de bebouwde omgeving om ruimte. Met als resultaat dat ze alle onder druk staan. Maar niets is onmogelijk, met goede regie kunnen we de openbare ruimte optimaal benutten. D66 streeft naar een nieuw evenwicht, gebaseerd op compacte groene steden en slim gebruik van de ruimte, zowel boven als onder de grond. Wij streven naar Nederland als mooiste metropool van Europa, met een groen hart en een moderne, duurzame agrarische sector. Zo creëren we letterlijk en figuurlijk meer ademruimte voor iedereen die hier werkt, woont of om andere redenen verblijft. Dat creëert nieuwe kansen voor recreatie, natuur en bedrijvigheid.” Stientje van Veldhoven, D66 Lid Tweede Kamer


Missie De12Landschappen (Stichting Unie van Provinciale Landschappen) is het samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen. De missie van de stichting is bij te dragen aan de doelstellingen van de twaalf Landschappen, door deze te faciliteren en te ondersteunen en landelijk hun belangen te behartigen, en zodoende een significante bijdrage te leveren aan het behoud, de ontwikkeling en het beheer van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed in Nederland. Doelen Door samen te werken (strategisch, tactisch, operationeel) behartigt De12Landschappen de gezamenlijke belangen van de twaalf Landschappen op bovenprovinciaal en landelijk niveau om zodoende de doelstellingen van de afzonderlijke Landschappen beter (eenvoudiger, sneller, efficiënter en effectiever) te kunnen realiseren en een grotere bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteit van natuur en landschap in Nederland. De werkzaamheden van de stichting worden uitgevoerd door de werkorganisatie van De12Landschappen. Onze kerntaken zijn: 1. Beleidsbeïnvloeding op bovenprovinciaal en nationaal niveau; 2. Relatiebeheer en fondsenwerving; 3. Faciliteren van de onderlinge samenwerking. Natuur en landschap dichtbij mensen Behoud en ontwikkeling van natuur en landschap zijn op termijn alleen duurzaam als er sprake is van betrokkenheid, bewustwording en vereenzelviging met natuuren landschapsbelangen door burgers en overheden. De twaalf Landschappen spelen daarin een cruciale rol. Het is de taak van het samenwerkingsverband De12Landschappen om het nationale beleid mede vorm te geven en de twaalf provinciale Landschappen in staat te stellen hun regionale rol te vervullen. Andersom heeft De12Landschappen ook een luisterend oor om de regionale belangen door te vertalen naar onze landelijke positionering. Uitgangspunt in die regionale rol van de Landschappen zijn de intrinsieke waarden ‘landschap dichtbij’, ‘eigen’ en ‘mensgericht’. De twaalf Landschappen staan voor het behoud en beheer van natuurterreinen, maar dragen ook mede zorg voor ons cultuurhistorisch landschap. De verbinding met cultuurhistorie is van groot belang voor inzicht in de driehoeksrelatie mens-cultuur-landschap. Alleen als we begrijpen hoe landschap is ontstaan, weten we wat nodig is om het te behouden en hoe we draagvlak kunnen genereren voor de instandhouding van het landschap. De twaalf Landschappen geven burgers een stem en betrekken ze actief door excursies, inspraakavonden en vrijwillige inzet. Het bieden van een platform voor burgerparticipatie maakt de Landschappen tot een aantrekkelijke gesprekspartner voor de lokale overheid. Het samenwerkingsverband De12Landschappen doet dat op haar beurt op nationaal niveau. Strategisch gesprekspartner Regionale binding, cultuurhistorie en mensgerichtheid bepalen in belangrijke mate het gezicht van De12Landschappen. Samenwerking met groene partners is een voorwaarde om onze doelen te bereiken. Op strategisch niveau participeert De12Landschappen daarom actief in (inter)nationale samenwerkingsverbanden. Zo kunnen de provinciale Landschappen daadwerkelijk van betekenis zijn in de ontwikkeling en het beheer van natuur. De12Landschappen manifesteert zich landelijk nadrukkelijk als gesprekspartner van (semi)overheden onder het motto: ‘Wij staan voor natuur en landschap en doen dat graag samen met u”. De12Landschappen investeert daarbij in zichtbaarheid en herkenbaarheid binnen

het landelijke politieke en bestuurlijke speelveld. De koepel heeft niet tot taak zich te manifesteren naar het grote publiek; de zichtbaarheid naar burgers ligt bij de twaalf Landschappen. Landelijke positionering op basis van lokale kracht De provinciale Landschappen dragen samen zorg voor meer dan 106.000 hectare natuurgebied en kunnen rekenen op de steun van meer dan 308.000 Nederlandse gezinnen die lid of begunstiger zijn van een provinciaal Landschap. Dat maakt de twaalf Landschappen tot een factor van betekenis in de landelijke discussies over natuur en landschap én in de politieke belangenbehartiging. De kracht van ieder individueel Landschap zit in de lokale identiteit: een sterke regionale binding die tot uiting komt in bezit, maar ook in het samenspel met burgers en lokale overheden. Die ‘couleur locale’ maakt het soms lastig voor het samenwerkingsverband om zich als één organisatie te manifesteren. De12Landschappen zoekt de uitdaging daarom in de overeenkomsten en de gedeelde belangen. Door de ambities van de twaalf Landschappen te identificeren en te cultiveren, kan het samenwerkingsverband zich helder positioneren als het gaat om dossiers die op landelijk niveau van belang zijn.

Het belang van natuur De dalende waardering en het ontbreken van urgentie voor natuur en landschap in het politieke veld zijn verontrustend. Door de extreme hoogte van de bezuinigingen (circa 2/3 van het rijksbudget verdwijnt) en de verregaande decentralisatie, is het politiek-bestuurlijke landschap hevig aan het schuiven, met alle gevolgen van dien voor de beleidsmatige, financiële en beheersmatige werkelijkheid waarin de Landschappen (en dus de koepel De12Landschappen) de komende jaren hun weg zullen moeten vinden. De financiële krapte maakt dat vragen over samenwerking tussen organisaties (landelijk en regionaal) en over ondernemerschap van organisaties als de Landschappen, zich meer dan ooit opdringen. Daar zullen we in korte tijd op moeten anticiperen, soms niet anders kunnen dan reageren. De provincies zullen zich gezien de aanstaande verregaande decentralisatie meer dan ooit gaan manifesteren op de dossiers over het landelijk gebied. Dat is op zich toe te juichen; de twaalf Landschappen zijn immers


voor het thema. En als burgers er niet mee bezig zijn, hoeft de politiek daarin ook geen kiezers tevreden te stellen. De toekomst is onzeker nu de overheid koerst op bezuinigingen van meer dan zestig procent. Deze plannen zijn zelfs in deze tijden van economische tegenwind draconisch te noemen en missen bovendien een visie op de toekomst. Het zal voor De12Landschappen ook in 2012 een grote uitdaging zijn om bestuurders en politici te blijven overtuigen van het grote belang van natuur en landschap. Wij blijven als organisatie de maatschappelijke belangen van natuur en landschap benadrukken. Het draait immers om veel meer dan een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving; natuur en landschap bieden ook oplossingen voor water- en klimaatvraagstukken. Bovendien dragen bijvoorbeeld recreatie, leefruimte en investeringsklimaat bij aan sociaaleconomische baten.

logische gesprekspartners, door hun intrinsieke regionale wortels, oriëntatie en gebondenheid. Het samenwerkingsverband De12Landschappen is op haar beurt bij uitstek in staat om te schakelen tussen regionale en landelijke beleidsvorming en -uitvoering. Door die verbindende rol zal de koepel ook in 2012 in staat zijn invloed uit te oefenen op de nationale beleidsagenda. De12Landschappen ziet het als haar taak om in landelijke fora te blijven hameren op het belang van een hoogwaardige natuur, bescherming van ons erfgoed, en een waardevol landschap. Door op landelijk niveau de noodzaak van investeringen in natuur en landschap over te brengen, kan het samenwerkingsverband toegevoegde waarde hebben en houden voor alle twaalf Landschappen. Kwaliteit borgen van natuur en landschap Vele studies en enquêtes laten zien dat investeren in natuur, landschap en water loont. Zowel in termen van ecologie, economie als bijvoorbeeld gezondheid. Investeren in behoud van natuur en landschap heeft daarmee een stevige maatschappelijke legitimiteit. Toch maakt de politiek momenteel andere keuzes en dat heeft verstrekkende gevolgen voor natuur en landschap. Een niet onbelangrijke verklaring voor de politieke tegenwind is het feit dat het natuurdossier van de burgers lijkt vervreemd. Dat heeft zijn weerslag op de aandacht


Op dit moment vragen bezuinigingen en decentralisatie bijna al onze aandacht. Dat laat onverlet dat het de taak van De12Landschappen moet zijn en blijven ook de komende jaren zich bij haar belangenbehartiging sterk te blijven maken voor de borging van natuur en natuurkwaliteit (EHS, Natura 2000, soortenbeleid), het borgen van de overheidsbijdrage voor natuuren landschapsbeheer, het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed en het beheer en behoud van het (cultuurhistorisch) landschap. Deze thema’s vormen de core business van de twaalf Landschappen, en daarmee van de belangenbehartigingportefeuille van de koepelorganisatie. Ze raken immers direct aan de kwaliteit van natuur, erfgoed en landschap in streek en regio. En dus van de identiteit van de streek. Het samenwerkingsverband van de twaalf Landschappen staat voor de opgave deze zaken op de politieke en beleidsagenda’s te houden dan wel krijgen, waar mogelijk landelijke positie te kiezen en zich daarbij steeds nadrukkelijk te manifesteren als belangenbehartiger van de provinciale Landschappen. Ons voornemen Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft de afgelopen jaren aan kracht en landelijke zichtbaarheid gewonnen. Het is de ambitie van de samenwerkende Landschappen om die positie verder te versterken, zodat de belangen van de Landschappen op nationaal niveau optimaal behartigd worden. Concreet betekent dit dat de komende jaren geïnvesteerd zal worden in het vergroten van de zichtbaarheid van de Landschappen, in het relatiebeheer van het samenwerkingsverband en in het verder versterken van de interne cohesie. Relatiebeheer krijgt meer urgentie, wat onder meer inhoudt dat nadrukkelijk gezocht zal worden naar meer samenwerking met landelijke partners en naar een versterkte extern communicatie. Ook zal het samenwerkingsverband blijven inzetten op het bij elkaar brengen van en faciliteren van interne discussies bij de twaalf Landschappen. Dit doet De12Landschappen niet alleen ten faveure van de Landschappen zelf (kennisuitwisseling), maar nadrukkelijk ook om als samenwerkingsverband beter in staat te zijn de standpunten van de Landschappen landelijk te verwoorden en uit te dragen.

2. Natuurbeheer in maatschappelijke speelveld De forse bezuinigingen op natuur en landschap gelden nog steeds, ondanks de val van het kabinet in 2012. Toch gloort er na de wisseling van de landsbestuurders nieuwe hoop. Het begrotingsakkoord en de verkiezingen leidden in het verslagjaar namelijk tot een zeker herstel van het politieke klimaat ten gunste van natuur en landschap. Het is belangrijk en fijn dat er vertrouwen is teruggewonnen in de verstandhouding tussen overheid en het maatschappelijk middenveld in onze sector. De waarde van natuur en het belang van landschap worden nog altijd breed erkend in de samenleving. Die erkenning heeft zich in de loop van het jaar mede door de politieke verschuiving vertaald in hernieuwde ambities, zodat wij samen met partners en overheden verder kunnen werken aan het behoud en de versterking van natuur, landschap en erfgoed. Wel voeren we deze maatschappelijke taak uit tegen de achtergrond van beperkte financiële middelen en grote ontwikkelingsvraagstukken. De bezuinigingen gaan immers gepaard met het minimaliseren van beschermende (natuur)wetgeving, het verkleinen van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en decentralisatie van taken en verantwoordelijkheden naar provincies, die vaak te weinig budget hebben voor het optimaal ontwikkelen en beheren van de groene omgeving. Hoe we in 2012 met die uitdagingen zijn omgegaan? We lichten enkele belangrijke activiteiten op hoofdlijnen toe: Op ’n akkoordje… Samen met collega-organisaties heeft De12Landschappen de overheid bij herhaling en indringend gewaarschuwd voor de (ook) negatieve gevolgen van natuurdecentralisatie, namelijk grote financiële tekorten voor zowel het beheer als voor de uitbreidingsopgave. Toch sloot staatssecretaris Bleker in februari 2012 het Decentralisatieakkoord met de provincies, die daarmee samen verantwoordelijk werden voor het totale natuurbeleid van Nederland. Inzet was het beëindigen van de ILG-contracten per 1 januari 2013, om deze te vervangen door een jaarlijkse – zeer bescheiden – rijksbijdrage van 105 miljoen aan de provinciale natuurbudgetten. Drie provincies ondertekenden uit protest het akkoord niet, al werkten ze wel mee aan de uitvoeringsafspraken zodat processen in het landelijk gebied weer vlotgetrokken konden worden en ontwikkeling van natuurgebieden mogelijk bleef.

Om de decentralisatie van het natuurbeleid in goede banen te leiden, hebben de provincies de projectorganisatie ‘Vitaal Platteland’ opgezet. Bij diverse aspecten van dit traject doen de provincies een beroep op De12Landschappen en andere betrokken organisaties. Helder is dat de recentere politieke en financiële verschuivingen (‘Bruggen slaan’) invloed hebben op het verloop van dit traject. Bovendien interpreteren de provincies de decentralisatie op verschillende manieren. In het verslagjaar had de val van het kabinet CDA-VVD meteen effect: de keuze van de ‘Lentepartijen’ om in de begroting van 2013 voor gericht natuurbeleid 200 miljoen ‘extra’ vrij te maken, luidde een kentering in. Dit betekende 200 miljoen minder bezuinigen! Positief was ook dat de prioriteiten voor de besteding van het bedrag overeen kwamen met de aanbevelingen van de Manifestpartners Vitaal Platteland, waarvan ook De12Landschappen deel uitmaakt. Direct resultaat van het gezamenlijk optrekken van de Manifestpartijen was bijvoorbeeld de steun van de Kamer voor het pleidooi tenminste voldoende middelen te reserveren voor instandhouding van de bestaande natuur, in combinatie met beheer.

Met het natuurakkoord is tegelijk uitvoering gegeven aan de door het kabinet gewenste herijking van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Oftewel: een verkleining van de EHS met in totaal 90.000 hectare, te bepalen per provincie. De uitvoeringsafspraken decentralisatie natuur omvatten onder meer de inzet van bestaand grondeigendom van de overheid en terreinbeherende organisaties voor de resterende ontwikkelopgave voor de herijkte EHS. Het betreft de realisatie van nog 17.000 hectare verwerving/functieverandering en nog 40.000 hectare inrichting.


In aanloop naar de verkiezingen in september heeft De12Landschappen zich volop ingezet om standpunten aan te leveren voor de verkiezings programma’s. Ook is samen met Natuurmonu menten, LTO en de Dierenbescherming het Groene Nationale Verkiezingsdebat georgani seerd. Door De12Landschappen en Landschapsbeheer Nederland is richting verkiezingen nog expliciet aandacht gevraagd voor landschap, erfgoed en vrijwilligers, zodat naast de coalitie van samenwerkende natuurpartners ook aandacht was voor kenmerkende eigen standpunten. Het belangrijkste resultaat in het uiteindelijke regeerakkoord van PvdA en VVD was het structureel terugdraaien van 200 miljoen bezuinigingen op de natuurportefeuille. Het rijk stelt de komende jaren 305 miljoen euro beschikbaar voor natuur, in plaats van 105 miljoen. Een verbetering waar we zeker blij mee zijn, al willen we de kanttekening plaatsen dat het rijk voorheen 600 miljoen investeerde in natuur en landschap. Dat is nog steeds een bezuiniging


van maar liefst vijftig procent. Een interessant inhoudelijk punt van het regeerakkoord is het zicht op de nieuwe ambitie voor de ontwikkeling van de EHS met minder financiële restricties en een flexibelere deadline. Nieuwe natuurwetgeving De ontwikkelingen rondom de nieuwe natuurwet in wording zijn uiteraard op de voet gevolgd door De12Landschappen. Het vervangen van de drie vigerende wetten (Natuurbeschermingswet, Flora- en Faunawet en de Boswet) is een nuttig streven, mits de nieuwe natuurwetgeving voldoende blijft beschermen. Helaas bleek het in 2012 door staatssecretaris Bleker gelanceerde wetsvoorstel in te zetten op een lagere beschermingsstatus van veel soorten en werden zelfs diersoorten toegevoegd aan de jachtlijst. Door het verdwijnen van de status Beschermd Natuurmonument bood het voorstel bovendien geen adequate bescherming van de weidsheid, stilte en donkerte in ons land. Kortom, een wet die de natuur juist zou beschadigen in plaats van beschermen. De12Landschappen heeft, samen met andere organisaties uit het maatschappelijk middenveld, fundamentele kritiek geuit op zowel de procesgang als op de conceptwetteksten. Om de nadrukkelijke wens tot hervorming van het wetsvoorstel kracht bij te zetten, is onder meer een persbericht uitgegaan, samenwerkend met enkele tientallen andere natuurorganisaties. Tevens is de gezamenlijke website www.hartvoornatuur.nu opgetuigd. Binnen dezelfde groene coalitie is

gewerkt aan alternatieve wetteksten die de natuur recht doen en goed werkbaar zijn. Enkele natuurorganisaties, waaronder De12Landschappen, hebben zich bovendien samen met de koepels voor recreatie gebogen over de voorwaarden voor wederzijds gedragen natuurwetgeving. Het wetsvoorstel van het kabinet Rutte-1 is in het voorjaar van 2012 getoetst door de Raad van State. Vooraf had de groene coalitie alle reacties van de aangesloten organisaties gebundeld en ter informatie toegezonden. Ook de Raad van State had kritische kanttekeningen, maar toch werd het wetsvoorstel niet principieel aangepast. De val van het kabinet kwam wat dat betreft op een goed moment. De demissionaire staatssecretaris stuurde het wetsvoorstel nog wel naar de Kamer, maar verklaarde het meteen controversieel. Bewindslieden uit het nieuwe kabinet Rutte-2, hebben al laten weten te willen inzetten op het combineren van de goede punten uit zowel het wetsvoorstel van Bleker als uit de Nota Mooi Nederland, een wetsvoorstel waar PvdA, D66 en GroenLinks parallel aan hadden gewerkt. In welke richting zich dit in de toekomst precies gaat bewegen, is op dit moment nog onduidelijk. Omgevingswet Naast ontwikkelingen rond sec de natuurwetgeving, speelde in 2012 ook de discussie rond de in wording zijnde Omgevingswet. Een mogelijkheid is dat delen van de natuurwet in de Omgevingswet terecht komen. Daarom haakte De12Landschappen in 2012 ook aan bij de discussie over deze integrale wet, die een veelheid aan belangen gaat vertegenwoordigen: economische ontwikkeling, waterveiligheid, watervoorziening, grondstoffenvoorziening, (duurzame) energievoorziening, woningbouw, bereikbaarheid, landbouw, milieukwaliteit, natuur en cultuurhistorie. De voorgestelde aanpak in de Kabinetsnotitie staat ons inziens op gespannen voet met de wijze waarop natuur beschermd hoort te worden op grond van Europese en internationale verplichtingen. Samen met een aantal andere groene organisaties heeft De12Landschappen daarom inhoudelijk gereageerd op de Kabinetsnotitie Stelselwijziging Omgevingsrecht. Daarbij is de ook wens geuit om natuurorganisaties actief te betrekken bij het wetsontwerp. Green Deal Het fenomeen ‘tijdelijke natuur’ geniet toenemende belangstelling van het bedrijfsleven. Plekken waar voor een bepaalde periode natuurontwikkeling haalbaar is, zoals op braakliggende bouwlocaties, dragen bij aan een groen imago en geven kansen aan pioniersituaties die in de meeste ‘reguliere’ natuurterreinen zeldzaam zijn. Bovendien is investeren in tijdelijke natuur fiscaal aantrekkelijk. In december 2011 is de zogenoemde Green Deal Tijdelijke Natuur afgesloten, waarbij ook De12Landschappen als groene partner is ingestapt (samen met de Vlinderstichting). In het verslagjaar hebben wij als pilotproject het industrieterrein Eeserwold bij Steenwijk namens Landschap Overijssel voorgedragen. De alliantie Tijdelijke Natuur heeft vervolgens een werkbezoek aan dit project gebracht, alsook aan de haven van Amsterdam en Groningen Seaports, beide partners in de Green Deal. De deelnemende organisaties en bedrijven verzorgen kennisuitwisseling en communicatie over dit soort voorbeeldprojecten. De overheid doet ook mee, onder meer door in projecten bij te dragen aan het identificeren en proberen weg te nemen van juridische knelpunten en regelgeving.

Over de waarde van tijdelijke natuur “Het Eeserwold is verworden tot een tijdelijk feestje voor de natuur. Met een vergunning voor Tijdelijke natuur is het nu mogelijk om op dit terrein de nieuwe natuur (behoudens het broedseizoen) te verwijderen wanneer dat de eigenaar dat nodig acht. Dat lijkt gek, maar al enige jaren is dit gebied kraamkamer voor zeer veel pioniersoorten! Kleine plevieren, tureluurs, grasmussen maar ook tengere grasjuffers en poelkikkers zijn hier gezien. Door het goede contact met de projectontwikkelaar en wederzijds vertrouwen is Landschap Overijssel ook eigenaar geworden van hun ecologische zone van 12 ha langs het Eeserwold. Als je een andere bril opzet dan zie je dat er veel meer mogelijkheden zijn om wat voor de natuur te doen. Mark Zekhuis, Landschapsadviseur & ecoloog Landschap Overijssel


Lobbyactiviteiten Samenwerken leidt vaak tot meer dan de som der delen en dat geldt zeker voor lobbyactiviteiten. De12Landschappen participeerde daarom ook in 2012 in het GLoW (Groene Lobby Werkt), een overleg van natuuren milieuorganisaties. In samenspraak zijn diverse lobbyplannen gesmeed, waarbij goed is afgestemd tussen de lobbyactiviteiten van de individuele participanten. Buiten het GLoW wordt de synergie in contacten met de politiek bewaakt door de Groene 11, waarin inmiddels vijftien organisaties (waaronder De12Landschappen) zijn vertegenwoordigd. Een bijzondere vorm van positionering vormen de Groene Masterclasses die De12Landschappen met zeven andere non-gouvernementele organisaties op touw zet voor fractiemedewerkers en Tweede Kamerleden. Ook in 2012 zijn twee informatieve kennisbijeenkomsten georganiseerd. Thema’s waren dit keer het agrarisch natuurbeheer (mei) en het natuuren omgevingsrecht (oktober). De Groene Masterclasses zijn vraaggericht en belangenoverstijgend. De doelgroep waardeert deze kennisoverdracht in hoge mate; een vorm van goodwill die met reguliere lobby nauwelijks is te evenaren. Het faciliteren van werkbezoeken voor politici en bestuurders is ook een belangrijke manier om belangen te behartigen en te investeren in positionering. De12Landschappen organiseerde in 2012, met medewerking van provinciale Landschappen en in samenspraak met collega-organisaties, het volgende: • Werkbezoek aan Landschap Noord-Holland en Staatsbosbeheer door CDA-Kamerleden Van der Werf en Haverkamp, samen met NH-gedeputeerde Jaap Bond (januari). Het accent lag op de BRIM, de instandhoudingsregeling voor groene monumenten. • Landschap Overijssel was gastheer voor een werkbezoek van CDA-Kamerlid Koopmans (januari) en later in het jaar van PvdA-Kamerlid Jacobi (maart), naar aanleiding van de motie Koopmans/Jacobi ter financiële ondersteuning van schaapskuddes.


• Demissionair staatssecretaris Atsma was in september te gast bij het Drents Landschap om de afronding van de klimaatbuffer Hunze/Torenveen te vieren. Dit werd gecombineerd met een seminar over de rol van beekdalen bij het bufferen van de klimaatveranderingseffecten. • In aanloop naar de verkiezingen haakte De12Landschappen aan bij een werkbezoek dat Landschapsbeheer Nederland organiseerde voor de Kamerleden Dik-Faber en Roza van de ChristenUnie. Vervolgens is in samenwerking met andere organisaties een uitgebreide SP-delegatie ontvangen voor een actieve middag in Bloeidaal bij Amersfoort, te gast bij Utrechts Landschap. • Voorafgaand aan de verkiezingen organiseerde De12Landschappen samen met andere groene partijen een verkiezingsdebat over natuur en landschap. Partner Rabobank Den Haag stelde hiervoor ruimte beschikbaar en het debat was live via internet te volgen. Door inzet van social media en een interview op NU.nl kreeg het debat volop aandacht van de media.

Brussel De Directie Natuur van de Europese Commissie in Brussel is in 2012 regelmatig door de natuuren landschapsorganisaties geïnformeerd over de Nederlandse situatie. De commissie handhaaft naleving van gemaakte afspraken (o.a. Natura 2000) en het nationale beleid dat nodig is voor een goede uitvoering van de Europese richtlijnen. In het verslagjaar is er in het bijzonder aandacht geweest voor de vorming van een nieuw en groener Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, waarbij tevens een bezoek is gebracht aan betrokken Europarlementariërs in Brussel. Vrijwilligersprojecten Groen en Doen Groen en Doen is een programma van het ministerie van Economische Zaken om vrijwilligerswerk op het gebied van natuur en landschapsbeheer en ‘groen in de stad’ te ontwikkelen en te stimuleren. Het ministerie heeft in 2012 twee miljoen euro vrijgemaakt voor dit project. De twaalf provinciale Landschappen hadden in 2012 een bedrag van € 75.000,- te besteden aan het opzetten van vrijwilligersprojecten. Landschap Overijssel en Brabants Landschap richten zich op het opleiden van het vrijwilligersnetwerk conform het project van Landschapsbeheer Nederland. It Fryske Gea organiseert een cursus terreinbeheer voor vrijwilligers en een opleidingsdag voor vrijwilligers. Het Utrechts Landschap ondersteunt de werkgroep Niënhof door middel van opleiding over beheer en gebruik van materiaal en communicatie over de bereikte resultaten. Landschap Noord Holland schaft voor de opleiding van vrijwilligers in het Ilperveld een onderkomen aan waar ook het opleidingsmateriaal kan worden opgeslagen. Het Zuid-Hollands Landschap richt zich op het verhogen van de motivatie van vrijwilligers door het professionaliseren van de begeleiding.

Maatschappelijke stage De provinciale Landschappen stimuleren actieve betrokkenheid bij natuur en landschap in de hele samenleving. Scholieren zijn daarbij een belangrijke doelgroep en de maatschappelijke stage is een uitgelezen kans om jonge mensen warm te maken voor groene activiteiten. Alle leerlingen in het voortgezet onderwijs volgen een maatschappelijke stage, maar jammer genoeg stopt de overheid per 2013 met het ter beschikking stellen van middelen. De scholen moeten de stages nu zelf bekostigen. De12Landschappen participeerde in 2012 samen met andere natuurorganisaties in het project ‘Betrokken bij Buiten’, dat invulling geeft aan maatschappelijke stages. Wegens het grote succes zoeken de partijen naar andere manieren om de groene stages toch te kunnen voortzetten.

Over Groen en Doen “Groen en Doen gelooft in samen werken aan een mooi landschap. Het is een programma van het ministerie van Economische Zaken om vrijwilligerswerk op het gebied van natuuren landschapsbeheer en ‘groen in de stad’ te ontwikkelen en te stimuleren. Het ministerie heeft in 2012 twee miljoen euro vrijgemaakt voor dit project. Een bedrag van 1,2 miljoen euro is toegekend aan de zes landelijke groene vrijwilligersorganisaties. De plannen van de zes organisaties richten zich voor een belangrijk deel op het verzorgen van opleidingen en cursussen voor vrijwilligers die actief zijn in natuuren landschapsbeheer. Dat is een welkome impuls voor natuur en landschap in heel Nederland.” Aad van Paassen, Stafmedewerker Landschapsbeheer Nederland << Jaarverslag 2012 pagina 15

3. Financiering blijft groot aandachtspunt Natuur en landschap lijken vanzelfsprekend, maar realisatie, beheer en onderhoud kosten geld. De kernvraag is: wie betaalt? Geld voor natuur en landschap is een structureel aandachtspunt dat ons (i.c. de maatschappij) uiteindelijk allemaal aangaat. Door de dramatische bezuinigingsplannen van het kabinet Rutte-1 begon het jaar 2012 met zware wolken boven het natuurbeheer. Bovendien creëerde het rijk onduidelijkheid over de toekomstige financiering door de verantwoordelijkheid voor het landelijke natuurbeleid volledig naar de provincies te schuiven (‘over-de-schutting-strategie’). De wisseling van de kabinetsformatie bracht enige verlichting: een verhoging van het rijksbudget met 200 miljoen, waardoor nieuw perspectief ontstond. En zo mogelijk nog belangrijker: een regeerakkoord met een daadwerkelijke ambitie op het terrein van natuur & landschap. Helder is wel dat financiering een groot aandachtspunt blijft. In dat licht had De12Landschappen in 2012 een rol in de volgende ontwikkelingen: Budgetbesteding Hoe geweldig ook, de 200 miljoen die in het begrotingsakkoord 2013 werd opgenomen, was in het verslagjaar aanleiding voor enige commotie. Want zou dit bedrag nu structureel van aard zijn of betrof het een eenmalige actie? Formeel werden de bezuinigingen deels teruggedraaid, maar de uitslag van de verkiezingen zou mede bepalend zijn voor de financiën in de navolgende jaren. Verschillende politieke partijen vroegen suggesties voor de besteding van 200 miljoen in 2013. Het beheer van bestaande natuur was steeds een prioriteit voor terreinbeherende organisaties binnen de beperkte bestedingsmogelijkheden. Toch leek het inrichten van nieuwe natuur de beste besteding van eenmalig vrijkomende middelen, zo adviseerden de partners van het Manifest voor een Vitaal Platteland (De12Landschappen, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Federatie Particulier Grondbezit, LTO, APnl, Recron en ANWB). Op deze manier zou de noodzaak vervallen om bestaande natuurgrond te verkopen ter compensatie van de tekorten voor natuurinrichting. Met het verschijnen van het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ diende de volgende nieuwe werkelijkheid zich aan. In het regeerakkoord is bepaald dat het terugdraaien van de bezuinigingen met 200 miljoen van structurele aard zal zijn. Waarmee opnieuw de vraag open ligt hoe deze financiële ruimte het beste kan worden benut en verdeeld… Subsidiestelsel SNL De12Landschappen was in 2012 actief betrokken bij de uitvoering van het Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL). In deze tweede jaargang realiseerden wij ons goed dat het SNL het terreinbeheer wat lucht geeft in deze onzekere tijden. Via stuur-, advies- en taakgroepen heeft De12Landschappen zich beziggehouden met het stroomlijnen van de aanvraagsystematiek, het onderhoud van de Index Natuur en Landschap en de monitoring. Opvallend was dat provincies de hand op de knip hielden betreffende het beheer van bestaande natuurgebieden. En ‘landschap’ kwam er vaak nog bekaaider vanaf.


Terreinbeherende organisaties willen het beheer van bestaande natuur zo goed mogelijk borgen. De12Landschappen bepleit daarom het handhaven van een vergoedingspercentage van 84% van de standaardkostprijs. De provincies (in IPOverband) daarentegen betogen dat 75% het maximaal haalbare is. Deze lagere vergoeding leidt op termijn echter onherroepelijk tot verlies van natuurkwaliteit. Gelukkig staan de positie van de Index en de standaardkostprijs als waardevolle grondslag voor de beheerfinanciering niet ter discussie. De12Landschappen heeft samen met het IPO in 2012 gekeken naar de toekomstige vormgeving van het SNL, want er valt het nodige te besparen door verlichting in de lastendruk van administratie, registratie en controle. Streekfondsen Om te investeren in de landschappelijke kwaliteit van regionale en lokale gebieden, heeft De12Landschappen samen met de Rabobank in 2009 de streekrekening geïntroduceerd. Het doel was om een deel van de rentebaten daarvan, in streekfondsen te storten en daarmee geld beschikbaar te krijgen voor investering in gebiedskwaliteit. Een succesvol plan, want in 2012 stond de teller al op 31 volledig operationeel zijnde streekfondsen, en een tiental in aanleg zijnde initiatieven. Zie voor een overzicht van alle initiatieven de website www.streekfonds.nl. Europees landbouwbeleid Het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) wordt vanaf 2014 grondig herzien. De bestemming van de directe betalingen aan boeren (de zogenaamde Pijler 1) en de randvoorwaarden om die te ontvangen, zijn daarbij een belangrijk aspect. Het oorspronkelijke idee is dat iedereen meedoet met de vergroening, maar deze insteek dreigt af te zwakken doordat de lidstaten in 2012 vooral flink onderhandeld hebben over hun eigen wensen. Een coalitie van Nederlandse natuuren milieuorganisaties – waaronder De12Landschappen – heeft zich ingezet om op nationaal en Europees niveau aandacht te krijgen voor een groener GLB ten gunste van landschap, milieu en biodiversiteit. Daarbij is het belang benadrukt om zogenoemde ecological focus area’s (EFA’s) in te stellen. Bij het leveren van inbreng is bovendien in een gezamenlijk manifest het thema ‘GLB en vergroening’ verbonden aan de toekomst van het platteland en de regionale economie. De oproep om vergroening en verduurzaming daadwerkelijk tot stand te brengen, is letterlijk gedaan in brandbrieven aan de staatsecretaris van ELI / EZ, de Tweede Kamer en het Europarlement. Natuur buiten EHS Het rijk en de provincies spraken in 2012 af om de verantwoordelijkheid voor natuur binnen en buiten de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) te verdelen. Want om de Europese afspraken na te komen, moet ook de biodiversiteit buiten de EHS gestimuleerd worden. Een manier daarvoor is het organiseren van agrarisch natuurbeheer binnen de kaders en mogelijkheden van het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). De12Landschappen wisselde hierover veelvuldig van gedachten met agrarische natuurverenigingen en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (ELI), later Economische Zaken (EZ). Ons inziens bieden de ontwikkelingen rond het GLB, en met name die rond de vorming van (juridische) collectieven en (inhoudelijke) samenwerkingsverbanden, absoluut kansen voor een integralere benadering van de toekomst van het landelijk gebied.

goed hun diensten toen overvloedige regenval en een noordwester storm in verschillende landsdelen voor wateroverlast zorgden. Diverse buffers zijn toen onder water gezet om schade te voorkomen, onder andere in Groningen en Drenthe. De coalitie Natuurvriendelijke Klimaatbuffers – met De12Landschappen en zes andere natuurorganisaties – probeert Nederland klimaatbestendiger maken door projecten met natuurvriendelijke waterveiligheidsmaatregelen te identificeren. Vier provinciale Landschappen hadden in 2012 klimaatbufferprojecten in uitvoering; in september is feestelijk stilgestaan bij de mijlpalen bereikt in de projecten rond de Drentse Hunze en de Overijsselse Regge. Daarnaast het is strategisch project over de Markermeerdijk afgerond. Doel daarvan was om de gedachte achter natuurlijke klimaatbuffers en kennis uit andere projecten in te zetten bij beleidsen uitvoeringsprocessen. De schetsen vanuit dit onderzoek worden gebruikt door de verschillende betrokken organisaties, zoals het waterschap. Een andere interessante ontwikkeling is de aansluiting bij de Delta-deelprogramma’s voor het verder uitbouwen van de mogelijkheden om Nederland klimaatbestendiger te maken door natuurontwikkeling te combineren met waterveiligheid. In oktober is tijdens het Deltacongres een tussenrapportage over Natuurlijke Klimaatbuffers aangeboden aan deltacommissaris Wim Kuijken. Het rapport ‘Kennis en kansen’ geeft een overzicht van de resultaten die in de afgelopen drie jaar zijn behaald in het klimaatbufferprogramma. Waterschapslasten De lagere waterschapsheffingen die gelden voor natuurgebieden, leveren helaas niet alle terreinbeherende natuurorganisaties voordeel op. De waterschappen hanteren namelijk geen eenduidige omschrijving. Sommigen zien bijvoorbeeld gras en akkers niet als natuur, anderen heffen op agrarisch gebieden die een natuurdoel hebben. De terreinbeheerders, verenigd in het Bosschap, hebben geprobeerd tot bestuurlijke oplossingen te komen. Dit liep op niets uit, waarna in 2012 zes proefprocessen zijn gestart voor jurisprudentie. Eén proces met een waterschap is in 2012 verloren; nu wordt overwogen in hoger beroep te gaan.

Klimaatbuffers Het besef dat ‘bouwen met natuur’ interessante kansen schept, begint ook door te dringen in Den Haag. Op verschillende plekken in het land wordt volop gewerkt aan combinaties van waterberging, hoogwaterbescherming en natuurontwikkeling. De al bestaande natuurlijke klimaatbuffers bewezen in januari 2012 heel << Jaarverslag 2012 pagina 17

Staatssteun grondaankoop De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is voor terreinbeherende organisaties een zeer belangrijk dossier. In het verslagjaar speelde vooral de discussie over de nieuwe subsidieregeling voor grondaankoop. De Europese Commissie heeft namelijk uitgesproken dat organisaties als de provinciale Landschappen zijn aan te merken als ondernemingen, waardoor, achteraf gezien, de verstrekte grondaankoopsubsidies ter discussie zijn komen te staan. Een groep particulieren, verenigd in de VGG, heeft de provinciale Landschappen, Natuurmonumenten en de provincies verordonneerd om de doorlevering van grond aan natuurorganisaties te stoppen. Alsook om over te gaan tot terugvordering van in het verleden verstrekte subsidies. Het effect is primair dat de realisatie van de EHS volledig tot stilstand is gekomen. Daarnaast is een taai juridisch gevecht ontstaan: in 2012 is bezwaar gemaakt tegen de uitspraak van de Europese Commissie over de nieuwe subsidieregeling ‘aankopen voor duurzaam natuurbeheer’. Een hoorzitting en uitspraak van het Gerecht kan nog een tijd op zich laten wachten.


Over de samenwerking met Landschapsbeheer Of het nu samenwerking of samengaan betreft, ik denk dat we in de provinciale beleidsomgeving steeds meer op elkaar aangewezen zijn. In het provinciale netwerk van organisaties is het noodzakelijk dat de beleidsthema’s natuur en landschap worden gekoppeld en met voldoende profiel op de provinciale agenda wordt gezet. Daarbij is samenwerking met de agrarische sector en het particulier grondbezit een must. Bij de komende bezuinigingen op het thema landschap en bij de ontwikkeling van de “collectieven” in het kader van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid en het agrarisch natuurbeheer kunnen we alleen nog een rol van betekenis spelen als we gezamenlijk optrekken. Jan Baan, Directeur Brabants Landschap


4. Hoeder van natuur en landschap Het beheren en beschermen van gebieden en soorten staat centraal in het werk van de twaalf Landschappen. Bij het behoud van flora en fauna worden keuzen in beleid en beheer gemaakt mede in het licht van nationaal en Europees beleid en weten regelgeving. Als samenwerkingsverband richt De12Landschappen zich daarom in sterke mate op ontwikkelingen binnen dat veld, door middel van belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding. Belangrijke thema’s in 2012 waren opnieuw de aanpak van stikstof in relatie tot Natura 2000 en de ganzenproblematiek. Natura 2000 Nederlandse natuur die van Europees belang is, dienen we te beschermen op basis van Natura 2000 afspraken. De voortgang rond die bescherming is echter nauw verbonden met de ontwikkeling van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), terwijl de aanwijzingsbesluiten voor stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden op zich laten wachten. Het gevolg is dat er geen beweging zit in de beheer planprocessen en dus ook niet in het herstel van Europese natuurwaarden. De12Landschappen heeft in 2012 samen met andere natuuren milieuorganisaties, LTO en VNO meermalen zorgen geuit over deze stagnatie, onder meer via brieven en aansporingen. Bovendien heeft De12Landschappen middels participatie in overlegstructuren actief meegewerkt aan het zoeken naar oplossings richtingen. Bijvoorbeeld ten aanzien van de PAS. Uiteindelijk zijn in het verslagjaar enkele belangrijke vorderingen gerealiseerd met de betrokken actoren: er zijn afspraken gemaakt over de dekking van de kosten van de PAS-maatregelen en er is overeenstemming bereikt over het eindbeeld voor de PAS en de tussenliggende stappen. De invoering van de PAS is weliswaar uitgesteld tot 1 januari 2014, maar er komt al eerder geld vrij voor herstel- en hydrologische maatregelen. Dat betekent ons inziens dat het rijk nu prima de aanwijzingsbesluiten kan nemen voor de Natura 2000-gebieden. Zeker in de wetenschap dat het rendement van de PAS hoger is dan het huidige beleid, zoals bleek uit onderzoek van instituut LEI Wageningen UR. De12Landschappen heeft in 2012 meegewerkt aan een stakeholdersonderzoek naar de verwachtingen en behoeften rondom de PAS. Daarin geven wij aan de waarde van de PAS te zien en gematigd positief zijn over de kansen. Belangrijk zijn in ieder geval goede informatievoorziening en afstemming op gebiedsniveau. Verder lijkt het ons logisch om de ervaringen van de Landschappen met natuuren hydrologische herstelprojecten maximaal te benutten voor de problematiek in de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. De problematiek van natuurherstel in Natura 2000-gebieden stond ook centraal in de Eurosite-workshop ‘Habitat Restauration’ die in de zomer van 2012 in Tsjechië werd gehouden. In nationaal park Krkonoce konden de deelnemers in het veld de problemen en resultaten van herstelprojecten aanschouwen en bespreken. Dat leverde ook voor de Nederlandse situatie leerpunten op. Laagvliegen In Natura 2000-gebieden en Beschermde Natuurmonumenten is het voor vogels zeer verstorend als helikopters laag overvliegen. Het ministerie van Defensie heeft een vergunning aangevraagd voor het laagvliegen over verschillende natuurterreinen. De12Landschappen is in 2012 aangehaakt bij de zienswijze van de Vogelbescherming over de vogelverstoring. Daarmee hopen wij bij te dragen aan een zorgvuldige vergunningverlening die recht doet aan de belangen van vogels in natuurgebieden.


Ganzen-akkoord Het Interprovinciaal overleg (IPO) en de Ganzen-7 zijn in 2012 nader tot elkaar gekomen in hun visie op ganzen en de schade die zij aanrichten: uiteindelijk hebben de provincies in december ingestemd met het voorstel van de G7. De G7 bestaat uit De12Landschappen, Vogelbescherming, LTO, Federatie Particulier Grondbezit, APnl, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Deze organisaties hebben zich in het verslagjaar ingespannen om hun voorstel voor de aanpak van de ganzenproblematiek politiek en bestuurlijk te laten omarmen. Zo is onder meer een position paper opgesteld en onderzoek gedaan waarbij de plannen van de G7 en het IPO onderling zijn vergeleken en bovendien zijn afgezet tegen het ‘niets doen scenario’. Lange tijd bleek de vergoeding aan boeren bij schade buiten de rustgebieden een struikelblok voor de provincies. Uiteindelijk zijn de betrokken partijen tot een compromis gekomen in het ganzenplan: van 1 november tot 15 februari of 1 maart worden de ganzen in rustgebieden niet verjaagd of afgeschoten. Alle aangerichte schade in deze periode wordt volledig vergoed. Het Ganzenakkoord van G7 en provincies is begin 2013 gesloten.

Over het Ganzenakkoord “Een breed verbond van maatschappelijke organisaties heeft met de provincies een akkoord gesloten over het toekomstig ganzenbeleid. Terugbrengen van het aantal standganzen en meer rust voor trekvogels is de kern. Daarmee staan we voor een taak waar niemand plezier aan ontleent. En toch hebben partijen elkaar gevonden. Dat is belangrijk omdat ganzen optimaal gebruik maken van de verwevenheid van natuuren landbouwgebied in ons platteland. En ons land kent een oerwoud van regels die het terreinbeheerders niet eenvoudig maakt om beheer ook uit te voeren. Met het halen van de doelen is er een belangrijke bouwsteen om meer te ontwikkelen in die verwevenheid van landbouw en natuur in ons kleine landje. En dan wel om plezier aan te beleven.”

Platform Landschap Meer dan veertig maatschappelijke partijen en overheden hebben elkaar gevonden in hun inzet voor het thema ‘landschap’ binnen de coalitie LandschapsManifest. Een doorstart van deze coalitie is eind 2011 geïnitieerd door De12Landschappen en Landschapsbeheer Nederland. Onder de hernieuwde vlag ‘Platform Landschap’ maken aangesloten partijen zich sterk voor het landschap. De ambities van het platform omvatten voornamelijk het faciliteren en het stimuleren van ontmoeting tussen stakeholders in het landelijk gebied. De website www.platformlandschap.nl is daarbij een belang rijk instrument, zeker het discussieforum over landschapsgerelateerde onderwerpen. Het platform heeft in 2012 enkele activiteiten geïnitieerd, zoals een veldexcursie naar de Ooijpolder en een studiebijeenkomst over landschapsdiensten en voedselarrangementen.

Convenant Weidegang De12Landschappen heeft in de zomer van 2012 samen met 53 andere partijen het Convenant Weidegang ondertekend. Dit initiatief van de Nederlandse Zuivel Organisatie en LTO/ Duurzame Zuivelketen 2020 draagt immers ook bij aan een aantrekkelijker landschap. Afgesproken is dat organisaties als de Landschappen aandacht schenken aan het thema en bovendien weidegang stimuleren bij melkveehouders die terreinen beheren. In aanloop naar de ondertekening bleek uit een inventarisatieronde van De12Landschappen dat weidegang met boerenvee al bij veel provinciale Landschappen een vast aspect is van het terreinbeheer. Via de eigen media is in het verslagjaar de nodige aandacht besteed aan het convenant.

Peter de Koeijer, Voorzitter ZLTO

BOA’s Veel buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s) die actief zijn in het groene buitengebied dreigen hun werk te moeten staken. Dit is een effect van de professionaliseringsslag die de overheid is gestart in 2011, waardoor BOA’s meer opleidingen moeten volgen die bovendien duurder uitvallen. Achtergrond is het feit dat de politie zich door bezuinigingen terugtrekt uit het buitengebied, waardoor de druk op de groene BOA’s is verhoogd. Natuurorganisaties verenigd in het Bosschap – waaronder De12Landschappen – proberen in elkaars gebieden op te treden, om zo de druk wat te verlichten. Een werkgroep heeft deze samenwerking in 2012 door middel van convenanten vastgelegd. Ondanks deze ontwikkeling houden veel BOA’s ermee op, er wordt nog steeds gezocht naar goede oplossingen. De12Landschappen coördineert en stroomlijnt daarbij de informatiebehoefte van de verschillende Landschappen. Bovendien is in 2012 regelmatig overleg geweest met de opdrachtgever van de BOA-opleiding, om te pleiten voor een beter werkbare en op de praktijk gerichte opleiding.


5. Handvatten voor natuurkwaliteit Vitaliteit is een voorwaarde voor duurzame natuur en landschap. De twaalf Landschappen richten zich in hun beheer daarom mede op kwaliteit, door het herstellen, in stand houden en verbeteren van natuurwaarden. Het samenwerkingsverband De12Landschappen stuurde op haar beurt in 2012 bewust op kwaliteit door aandacht voor monitoring, certificering en kennisuitwisseling. Monitoring In samenhang met het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) is een meetsysteem opgezet voor de monitoring van natuurkwaliteit, om zo conclusies te kunnen trekken over de effectiviteit van het natuurbeleid. Het jaar 2012 stond in het teken van de implementatie van dit SNL-monitoringsprogramma. De12Landschappen leverde ook een bijdrage aan het implementatieplan. Het was nadrukkelijk een ‘ervaringsjaar’ waarin de werkwijze geleidelijk vorm kreeg, zowel door implementatieworkshops als door concrete opdrachten van provincies. Uiteraard is zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande monitoringsprogramma’s, zoals die van Natura 2000. Aandachtspunten waren verder: de invulling van de coördinatierol van provincies, het vormgeven van samenwerking bij monitoring en het inzetten van financiële middelen. De12Landschappen heeft de ervaringen van de provinciale Landschappen aan het einde van het verslagjaar geëvalueerd en gedeeld met de taakgroep Monitoring van het IPO. De wens is om ruim voor het monitoringseizoen al duidelijkheid te krijgen over de monitoringopdrachten van de provincies, en liever nog een meerjarenafspraak te krijgen om monitoring goed te kunnen plannen.

Over certificering “Al vele, vele jaren is de zorg voor de natuur bij de twaalf provinciale Landschappen in goede handen. Met hun certificering hebben zij een belangrijke mijlpaal bereikt. Zij geven daarmee aan een groot belang te hechten aan de kwaliteitsborging van hun professionele beheer. Dankzij een goede samenwerking is een model-Kwaliteitshandboek tot stand gekomen, dat als een gedegen basis heeft gediend voor het kwaliteitshandboek van elk individueel Landschap. De Landschappen hebben daarmee een bijzondere betekenis gegeven aan het motto ‘vertrouwen in de beheerder’.” Henk Menninga, Bestuurslid Stichting Certificering SNL << Jaarverslag 2012 pagina 22

Certificering De stichting Certificering complimenteerde De12Landschappen en de provinciale Landschappen in november 2012 met de opzet en uitwerking van het gezamenlijke kwaliteitshandboek natuurbeheer. Het betekende dat alle Landschappen op basis van dit handboek in het verslagjaar certificering konden aanvragen in het kader van het Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL). Zo beschikten zij zoals vereist per 1 januari 2013 over het SNL-certificaat. Een prachtig resultaat na alle gezamenlijke inspanningen om tijdig tot een model kwaliteitshandboek te komen dat elk Landschap nader kan specificeren voor de eigen organisatie. De aanpak vond plaats in fases, met tussentijdse beoordelingen en goedkeuringen. De12Landschappen heeft het traject gecoördineerd. De ontwikkeling van het handboek vond plaats in overleg met een begeleidende werkgroep vanuit het Interprovinciaal overleg (IPO).

6. Partnerships en samenwerken essentieel voor natuurbehoud Natuur en landschap zijn een zaak van ons allemaal. Om die reden heeft De12Landschappen samenspel met andere partijen hoog in het vaandel staan, vooral met andere landelijke spelers die actief zijn in beleidsbeïnvloeding. Partnerships zijn een voorwaarde voor succesvol behoud van natuur en landschap. Een noodzaak zelfs, zo benadrukken de bezuinigingen. De overheid laat bescherming van onze leefomgeving bovendien steeds meer over aan de markt. Gelukkig nemen ook steeds meer ondernemers deze verantwoordelijkheid serieus met financiële steun en betrokkenheid. De12Landschappen is daarom heel blij met waardevolle partners als de Nationale Postcode Loterij, De Friesland Zorgverzekeraar en de Rabobank. Strategische allianties De12Landschappen probeert haar doelen zo efficiënt en doeltreffend mogelijk te bereiken. Het uitwisselen van informatie met partners is daarom waardevol, vooral om standpunten af te stemmen en te ontwikkelen. De12Landschappen steekt veel energie in het bouwen en onderhouden van strategische allianties, om gezamenlijk op te treden richting beleidsmakers, politiek en publiek. Belangrijke strategische partners in 2012 waren: Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Nederland, Vogelbescherming Nederland, Federatie Particulier Grondbezit, Stichting Natuur & Milieu, Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) en steeds vaker ook RECRON en ANWB. Kennisuitwisseling Een belangrijk instrument voor het sturen op kwaliteit is kennis. Binnen de overleg- en besluitvormingscultuur van De12Landschappen is daarom altijd aandacht en ruimte om te sparren en kennis uit te wisselen, bijvoorbeeld tijdens bezoeken en overleggen. Ook het intranet van De12Landschappen draagt daar aan bij. Het samenwerkingsverband heeft in 2012 ook, al dan niet samen met externe partners, diverse themabijeenkomsten georganiseerd voor de provinciale Landschappen. Zoals ganzen, erfpacht en te verhuren vakantiewoningen. Ook dit jaar werd er weer een Beheerdersdag georganiseerd, door De12Landschappen, Unie van Bosgroepen, LBN, en in samenwerking met het Bosschap. Op 28 september kwamen bijna 400 mensen bijeen op het terrein van de voormalige steenfabriek de Bosscherwaarden (Utrechts Landschap) bij Wijk bij Duurstede. Een waardevol moment voor kennisuitwisseling tussen terreinbeheerders en b eleidsmakers van groene en andere aanwezige organisaties. Binnen de werkgroep Kennis voor Natuur hebben we ons ook gezamenlijk ingezet voor het behoud van de veldwerkplaatsen, die door de sector hoog worden gewaardeerd. Samenwerkend met het Bosschap en de Unie van Bosgroepen hebben we als terreinbeheerders in 2012 8 veldwerkplaatsen georganiseerd.

kwalitatief natuurlandschap. Planologisch is het project in een vergevorderd stadium; de kavels voor kwekers zijn inmiddels uitgegeven. Op diverse momenten is de media ingezet om het publiek deelgenoot te maken van de ontwikkelingen. Verder kwam in 2012 het project Stichting Natuurbeelden goed op stoom; de beeldbank is inmiddels behoorlijk gevuld. Bij dit gezamenlijke initiatief van twaalf organisaties vervult De12Landschappen een voortrekkersrol als voorzitter. Als beneficiënt nam De12Landschappen in 2012 uiteraard ook weer deel aan activiteiten die de Postcode Loterij gedurende het jaar op touw zette, variërend van de Beneficiëntendag en de Green Challenge tot radiospots en paginagrote advertenties in dagbladen. De Friesland Zorgverzekeraar It Fryske Gea kent al jaren een succesvolle samenwerking met De Friesland Zorgverzekeraar, gebaseerd op de preventieve gezondheidswaarde van de natuur. Dat ‘argument’ geldt natuurlijk ook buiten de provincie Friesland, met als resultaat dat inmiddels acht provinciale Landschappen samenwerken met deze zorgverzekeraar. De12Landschappen heeft zich in het verslagjaar gemeld bij De Friesland, om op die manier overkoepelend zaken te kunnen faciliteren. Op allerlei manieren is in 2012 het thema natuur en welzijn onder de aandacht gebracht. Deelnemers van de zorgverzekeraar die donateur zijn van een Landschap kunnen bijvoorbeeld via het webplatform ‘Zo buiten’ informatie vinden over natuuractiviteiten. Rabobank De streekrekening is een succesvol resultaat van de samenwerking tussen De12Landschappen en de Rabobank. Deze rekeningen genereren bijdragen voor streekfondsen die zijn bestemd voor lokale en regionale natuuren landschapsprojecten. Een overzicht van alle bereikte activiteiten is te volgen op de website www.streekfonds.nl.

Nationale Postcode Loterij De12Landschappen ontvangt van de Nationale Postcode Loterij in de contractperiode 2011-2015 elk jaar een bedrag dat wordt verdeeld onder de twaalf provinciale Landschappen. Bij het Goed Geld Gala in februari 2012 mocht De12Landschappen een cheque ter waarde van € 11.250.000,- in ontvangst nemen. In het verslagjaar zijn geen extra projecten of Droomprojecten gehonoreerd. In 2012 is uiteraard wel hard verder gewerkt aan het (in 2010 toegekende) Droomproject Kustlaboratorium van het Zeeuwse Landschap. Het gaat daarbij om een investering in aquacultuur in combinatie met een goed ontsloten en hoogwaardig


7. Zichtbaar maken Voor een koepelorganisatie die belangenbehartiging als kerntaak heeft, is zichtbaar zijn essentieel. Om helder te maken wie we zijn en wat we doen, zetten we websites, nieuwsbrieven, persberichten en andere communicatiemiddelen in. Uitnodigen We nodigen mensen graag uit in de prachtige natuurgebieden van de provinciale Landschappen. De terreinen die zij beschermen staan dan ook centraal in onze communicatie. We werken hiervoor onder andere samen met CampingVizier en Van der Valk. In elke uitgave van CampingVizier verschijnt een paginagroot artikel met een wandel- of fietsroute (CampingVizier is een gratis landelijke full color kampeer- en recreatiekrant op tabloid-formaat die 12 x per jaar verschijnt en maandelijks verkrijgbaar is bij ruim 3.500 kampeer- en recreatiebedrijven in Nederland). In elke kwartaaluitgave van de Valkkrant zijn de Landschappen zichtbaar met excursies en activiteiten. Bovendien staan telkens twee Landschappen paginagroot in de Valkkrant met een sfeerverhaal over een natuurgebied dichtbij een deelnemend Van der Valkhotel. Ook in de provincie weten het Landschap en Van der Valk elkaar te vinden voor arrangementen en publiciteit. Natuur dichtbij Waardering voor natuur en landschap is een invloedrijk uitgangspunt voor actieve betrokkenheid. Het was daarom fijn om in Vara’s Vroege Vogels Parade (december 2012) weer bevestigd te krijgen dat natuur en landschap dichtbij huis belangrijk wordt gevonden. Uit deze rangschikking van de achterbannen van groene organisaties bleek bovendien dat de provinciale Landschappen als één van de weinigen zijn gegroeid, namelijk van 308.000 naar iets minder dan 312.000. Gaandeweg het jaar 2012 werd gelukkig ook het politieke klimaat voor natuur en landschap iets positiever. Toch is er nog veel werk aan de winkel en daarom liet De12Landschappen waar mogelijk haar standpunten horen aan politiek Den Haag en het publiekbevolking. Via persberichten, tweets en andere activiteiten is onder meer helder gemaakt dat de Landschappen ook meewerken aan de totstandkoming en uitvoering van overheidsbeleid en voor die maatschappelijke rol (dus) beloond dienen te worden. Ook is benadrukt dat provinciale Landschappen een stevige achterban hebben.


Green-Kids RTL Nederland heeft in De12Landschappen een enthousiaste partner gevonden om het concept Green-Kids inhoud te geven. Het idee is om basisschooljeugd nog meer in aanraking te laten komen met natuur. Een plan dat uiteraard is omarmd door de Landschappen. De samenwerking heeft zich vertaald in een tv-programma (gepresenteerd door Lodewijk Hoekstra) en een bijbehorende website www.green-kids.nl. Alle Landschappen kwamen in 2012 aan bod in de uitzendingen en het programma werd goed bekeken door de doelgroep. De samenwerking, waarbij ook Landschapsbeheer Nederland is betrokken, blijkt succesvol en wordt daarom in 2013 voortgezet. Informatiebronnen Internet is ook voor onze doelgroepen een belangrijke bron van informatie. De website van De12Landschappen werd in 2012 vooral bezocht wegens de fiets- en wandelroutes, nieuwsberichten en vacatures. De site fungeerde bovendien als toegangspoort voor de websites van de twaalf provinciale Landschappen en is daarom een belangrijke tussenstap in de doorverwijzing. Om nog prominenter en bovendien wat zakelijker in beeld te brengen wie we zijn en wat we doen, hebben we in 2012 energie gestopt in het aanpassen van deze website. Bovendien is een aparte site gerealiseerd voor het aanbieden van de vakantiewoningen van de Landschappen en de wandelen fietsroutes van alle be zoekerscentra: www.inhetlandschap.nl. Voor de interne communicatie gebruikt De12Landschappen intranet en digitale nieuwsbrieven, die beide goed beoordeeld worden door de medewerkers van de provinciale Landschappen.

.

8. Werkorganisatie Werkzaamheden die voortvloeien uit de verbindende rol van De12Landschappen worden opgepakt door de werkorganisatie. Primaire aandachtsvelden zijn: beleidsbeïnvloeding, beleidscommunicatie en relatiebeheer. Bovendien worden alle thema’s die het provinciale niveau overstijgen door De12Landschappen ingebracht in landelijke overlegstructuren. Ook probeert de organisatie invloed uit te oefenen tijdens politieke bijeenkomsten of werkbezoeken en via brieven of persberichten. Structuur Als samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen is De12Landschappen een stichting (Stichting Unie Van Provinciale Landschappen) met een bestuur, een directie en het directeuren-rentmeestersoverleg (DRO). Het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers uit de besturen of Raden van Toezicht van alle twaalf Landschappen (bij voorkeur de voorzitter). Als leidinggevende is de directeur verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van het beleid. Zijn taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het directiestatuut. Hij legt verantwoording af aan zowel het bestuur als aan het DRO, overeenkomstig de taakverdeling tussen beide organen. Personeel en organisatie De werkorganisatie in De Bilt telt twaalf medewerkers en wordt geleid door een directeur. De vastgestelde formatie was in 2012 als volgt: 9,80 verdeeld over 6,94 fte ten behoeve van de kerntaken en 2,86 fte voor extra- of projectactiviteiten. De verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen is ten opzichte van voorgaande jaren iets gewijzigd ten gunste van de dames. Al werken er nog steeds meer mannen (64%) dan vrouwen (36%). De leeftijd van de medewerkers in dienst van De12Landschappen varieert van midden twintig tot in de zestig jaar. Begin 2012 is een junior communicatiemedewerker aangetrokken en in mei is een nieuwe relatiebeheerder aangesteld. Voor verschillende projecten is een beroep gedaan op gespecialiseerde zzp’ers. De jaarlijkse functioneringsgesprekken vormen een cyclus die begint met een startgesprek en eindigt met een beoordelingsgesprek. Deze vastgestelde cyclus is bedoeld om de medewerkers actief te begeleiden en te stimuleren in hun dagelijks functioneren. Een aantal medewerkers volgde in 2012 cursussen.

2012 2011 2010

Voor de salarisinschaling maakt De12Landschappen gebruik van het functiewaarderingssysteem. Deze ‘regeling functiebeschrijving en –waardering’ valt sinds 2008 volledig binnen de (nieuwe) functiematrix van de CAO. De ingezette lijn – een plattere structuur en het versterken van dwarsverbanden binnen de organisatie – is al in 2009 bestendigd. Alle medewerkers waarderen dat positief. De inschaling volgt bovendien de beloningsstructuur zoals vastgelegd in de Raam CAO Bos & Natuur. De Landschappen hebben in de CAO een eigen ondernemersdeel met bijbehorende salaristabellen. Het bestuur heeft de hoogte van de directiebeloning en andere bezoldigingscomponenten vastgesteld, gebaseerd op de Adviesregeling Beloning Directeuren van Goede Doelen van VFI en de Code Wijffels (zie www.vfi.nl). De hoogte en samenstelling van de bezoldiging wordt in de jaarrekening toegelicht in het laatste hoofdstuk. Arbeidsomstandigheden Het aantal BHV-ers is in 2010 uitgebreid, zodat de aanwezigheid van een BHV-er op het kantoor van De12Landschappen is gewaarborgd. In samenwerking met Stigas zijn bovendien een risico-inventarisatie en arbo-evaluatie uitgevoerd. De aanbevelingen en actiepunten zijn voortvarend opgepakt en uitgewerkt; zo wordt bijvoorbeeld periodiek een Toolbox meeting gehouden. Ziekteverzuim De dalende trend van het ziekteverzuim is in 2012 volledig teniet gedaan. Dat komt vooral door een forse stijging in het lang verzuim (meer dan 43 dagen). Ook het kort verzuim (1 tot 7 dagen) is iets gestegen; alleen het middellang verzuim is gedaald. De cijfers zijn ontleend aan de verzuimstatistieken van onze verzuimverzekeraar:

ziekteverzuim

kort

middel

lang

10.69 3.32 4.27

0.84 0.75 0.92

0.18 1.23 0.66

9.66 1.34 2.69

Het ziet ernaar uit dat De12Landschappen ook in 2013 nog een hoog ziekteverzuimpercentage zal hebben. Om het verzuim beter te beheersen, wordt tijdens Toolbox meetingen aandacht besteed aan het verzuimbeleid en het verzuimprotocol. Waar mogelijk onderneemt de organisatie gerichte acties om ziekte en arbeidsongeschiktheid te voorkomen.


Financiën en risicomanagement De werkorganisatie maakt bij het uitvoeren van haar taken kosten voor (interne) beheersing en administratie, zoals personeelszaken, facilitaire ondersteuning en financiële administratie. In het verslagjaar waren de doorberekende kosten voor beheer en administratie twee procent. Dit valt binnen de norm van vijf procent die door de organisatie is gesteld. Een belangrijk hulpmiddel voor het beheersen van financiële processen is het handboek Administratieve Organisatie. Het geeft handvatten voor procedures, functiescheiding en de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de verschillende functionarissen. De12Landschappen is zich bewust van de financiële en juridische risico’s die gepaard gaan met haar activiteiten. Met risicomanagement zetten wij ons ervoor in die risico’s systematisch te bewaken, te beperken en te beheersen. Middelen Onze organisatie is afhankelijk van diverse bronnen van inkomsten. De belangrijkste bron is de bijdrage van de twaalf Landschappen. Ook ad hoc bijdragen van fondsen en projecten zijn noodzakelijk voor het kunnen uitvoeren van ons werk. De12Landschappen heeft voor de twaalf Landschappen, Dienst Regelingen en het ministerie van EL&I als schakel gefungeerd in de inmiddels opgeheven subsidie Effectgerichte Maatregelen (EGM). Dit betekent dat de liquide middelen van De12Landschappen in 2012 sterk zijn afgenomen. We houden grip op de uitgaven door de planning- en controlcyclus, die ervoor zorgt dat middelen worden toegekend op basis van het goedgekeurde werkplan. Bovendien volgt het systeem de uitvoering van activiteiten en besteding van de middelen gedurende het hele jaar. Verzekeringen Voor het afdekken van risico’s als brand, diefstal of ongevallen zijn verzekeringen afgesloten. De12Landschappen bezit geen grond of onroerend goed; de materiële bezittingen bestaan uitsluitend uit de inventaris van het kantoorpand en die is verzekerd. De personeelsleden zijn bovendien verzekerd voor ongevallen. Voor bestuursleden is een bestuurdersaansprakelijkheids-verzekering afgesloten. Automatisering De betrouwbaarheid en continuïteit van de kantoorautomatisering is zeer hoog. Ook de beveiliging van het systeem is hoog, zowel digitaal als fysiek en organisatorisch. Reputatierisico’s Voor onze reputatie en geloofwaardigheid is het van groot belang dat wij open en transparant zijn in onze handelwijze en berichtgeving. Intern maken wij daarvoor gebruik van intranet, een E-nieuwsbrief en diverse overlegcircuits. Extern dienen daar primair onze websites en het jaarverslag voor. CBF-Keurmerk & ANBI De12Landschappen beschikt sinds 2005 over het CBF-Keurmerk. In 2010 is dit gekeurd en opnieuw voor drie jaar uitgereikt. Dit onafhankelijke certificaat geldt als verantwoordingsinstrument richting samenleving en Landschappen. De Code Goed Bestuur voor Goede Doelen is inmiddels opgenomen in het reglement van het CBF-Keur. Sinds 2008 heeft De12Landschappen de ANBI-status.


9. Twaalf Landschappen, één platform De werkorganisatie van ons samenwerkingsverband is klein, maar daarmee tegelijk zeer wendbaar. Daardoor is De12Landschappen een verbindende kracht die met verve staat voor de natuur, het landschap en (sinds 2012 nadrukkelijker dan voorheen) het erfgoed. Alle ontwikkelingen die zich voordoen bij de provinciale Landschappen, hebben gevolgen voor de keuzes die het samenwerkingsverband maakt. Ook externe factoren beïnvloeden keuzes voor de toekomst, zoals in 2011 en 2012 de bezuinigingen op de rijksbegroting. Wat er ook gebeurt: het landschap is en blijft waardevol. Die boodschap gaan we de komende jaren nog sterker naar voren brengen namens de twaalf Landschappen. Het faciliteren van de samenwerking tussen deze provinciale organisaties is één van de drie belangrijke taken van De12Landschappen. De insteek is altijd dat onze faciliterende rol tot méér leidt dan de som der delen. Wij bieden de twaalf Landschappen een platform door het organiseren en coördineren van overleg, besluitvorming en gezamenlijke projecten. De structuur van De12Landschappen is afgestemd op deze hoofdtaken. Van bestuurlijke visie tot jaarrekening Het bestuur van De12Landschappen wordt gevormd door vertegenwoordigers van alle twaalf Landschappen. De rollen worden door de leden zelf verdeeld. Het (onbezoldigde) lidmaatschap geldt voor vier jaar, met de mogelijkheid om maximaal één keer te verlengen. Taken zijn: begroting, jaarrekening, jaarverslag, visie- en strategieontwikkeling, vaststellen en bewaken directiestatuut en treasury statuut en tot slot – indien nodig – het benoemen, schorsen of ontslaan van de directeur (na advisering van het Directeuren-Rentmeestersoverleg). Het bestuur opereert op enige afstand van de dagelijkse werkpraktijk van De12Landschappen. In structurele vergaderingen wordt het bestuur op de hoogte gebracht van actuele ontwikkelingen en lopende projecten. Bovendien worden de bestuursleden geïnformeerd door een periodieke nieuwsbrief van de directeur en door kwartaalrapportages. Het bestuur heeft in 2012 verschillende inhoudelijke discussies gevoerd, onder meer over de provinciale ontwikkelingen, het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) en politieke actualiteiten, waarbij veel aandacht was voor de verkiezingen en de bezuinigingen. Samen met het DRO is tijdens de jaarlijkse tweedaagse uitgebreid gediscussieerd over ‘De natuur verdient beter’. Spreker Anton Jansen deed een aantal prikkelende uitspraken die voor de nodige discussie zorgde. Later is met vertegenwoordigers van het Planbureau voor de Leefomgeving gesproken over de Natuurverkenning 20102040. Tevens zijn in verschillende vergaderingen het jaarverslag en de jaarrekening 2011, het werkplan + begroting 2013 en de meerjarenplanning goedgekeurd. De agenda’s van de bestuursvergaderingen worden voorbereid door de agendacommissie, bestaande uit de voorzitter van het bestuur, de voorzitter van het DRO en de directeur van de stichting. Link naar lijst bestuurders en plaatsvervangers per 31 december 2012.


Inhoudelijke basis Het Directeuren-Rentmeestersoverleg (DRO) vormt de inhoudelijke basis van De12Landschappen en is de voedingsbodem voor de werkorganisatie. Het DRO bepaalt de agenda op basis van de beleidsdoelen die het bestuur heeft vastgesteld. Dat begint met het vaststellen van het jaarlijkse werkplan en eindigt met de inhoudelijke aansturing van de directeur. Het DRO wordt voorgezeten door één van de directeuren van de twaalf Landschappen. Dit voorzitterschap rouleert elk jaar; in juni 2012 heeft Martin Jansen van het Flevo-landschap het voorzitterschap overgenomen van Marten Hemminga van Het Zeeuwse Landschap. De bijeenkomsten van het DRO worden grondig voorbereid door de werkorganisatie. Terugkerende thema’s bij de vijf bijeenkomsten in 2012 waren: de toekomst van SNL, Certificering, Klimaatbuffers, strategische oriëntatie, verdere samenwerking LBN, marketing en de staatssteundiscussie inzake grondaankoop. De directeuren zijn in het najaar naar Polen geweest waarbij een bezoek is gebracht aan diverse natuurgebieden en projecten. De agenda’s van de DRO-bijeenkomsten worden voorbereid door de agendacommissie, bestaande uit de voorzitter van het bestuur, de voorzitter van het DRO en de directeur van de stichting.


Centraal overleg marketing en communicatie Heldere en gestructureerde communicatie is een voorwaarde om als samenwerkingsverband te functioneren. Alle twaalf Landschappen hebben een eigen verantwoordelijke voor communicatie. Samen vormen zij het landelijke Communicatie Marketing Overleg (CMO), onder voorzitterschap van de directeur van De12Landschappen. Het CMO stemt het landelijke communicatiebeleid af en geeft (on)gevraagd advies aan het Directeuren-Rentmeesters Overleg (DRO). De12Landschappen vertaalt dit advies naar concrete werkplannen voor communicatie, positionering en fondsenwerving en draagt zorg voor uitvoering. De overleggen – die worden gefaciliteerd en voorbereid door De12Landschappen – zijn ook bedoeld om kennis te delen en ervaringen uit te wisselen. Beeldbank Eén van de (bescheidener) taken van het samenwerkingsverband is het organiseren van back-office-faciliteiten die door meerdere Landschappen worden afgenomen. Sinds 2011 verzorgt De12Landschappen een collectief abonnement op een beeldbank, met als doelstellingen: opslag en beheer van eigen fotomateriaal, een efficiëntere werkwijze bij het vervaardigen van eigen communicatiemiddelen en het op eenvoudige wijze uitwisselen van foto’s en andere digitale middelen. Voor het realiseren van de beeldbank – productnaam Picturepark – heeft De12Landschappen namens zes provinciale Landschappen en samen met Landschapsbeheer Nederland (LBN) een contract gesloten met het bedrijf iMedia. Operationele facilitering De12Landschappen coördineert meerdere projecten waarin de provinciale Landschappen participeren. Denk bijvoorbeeld aan back-office faciliteiten, zoals collectieve contracten die door meerdere Landschappen worden afgenomen. De kosten en baten worden over de deelnemers omgeslagen, zodat het samenwerkingsverband zo kostenneutraal mogelijk kan opereren en alleen personele inzet levert. Een concreet voorbeeld van interne operationele samenwerking is de Projectgroep Assurantiën (PrAss). De PrAss beheert de verzekeringsportefeuille van de twaalf Landschappen en dat heeft sinds de start in 1996 al veel kosten bespaard. In 2011 is de collectieve opstalverzekering met twee jaar verlengd. Deze

loopt tot 1 april 2013. Door de nieuwe premiedifferentiatie en het consolideren van de overige premiehoogte, is voor meerdere Landschappen een forse premieverlaging ontstaan. In 2012 zijn de uitkomsten van de steekproef uit 2011 verwerkt. Met de taxateurs is afgesproken jaarlijks een aantal gebouwen op herbouwwaarde te laten onderzoeken. In de verzekeringsperiode heeft een aantal Landschappen forse schades geleden; helaas valt tegen brandstichting weinig te doen. De focus voor het komend jaar zal dan ook op brandpreventie liggen. CMSi Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en een aantal Landschappen (vertegenwoordigd door De12Landschappen) hebben eind 2011 het systeem CMSi gepresenteerd. Het instrument ondersteunt de kernprocessen in het beheer van natuur en landschap en geeft een belangrijke impuls aan de samenwerking tussen beheerders. Het CMSI is ontwikkeld door een consortium van Britse natuurorganisaties en de Nederlandse partners willen het systeem graag delen met collegaorganisaties die betrokken zijn bij het beheer van gebieden en/of bij de zorg voor cultuurhistorisch erfgoed. Enkele partijen hebben zich in 2012 al gemeld, met interesse voor participatie. De methodiek wordt namelijk de standaard in Europa bij onder meer het beheer van Natura 2000 gebieden. De verwachting is dat het systeem medio 2013 volledig operationeel is. CAO Alle Landschappen, met uitzondering van Het Geldersch Landschap, participeren in de ‘CAO Bos en Natuur’. Deze raam-CAO omvat ook het aparte ondernemersdeel ‘DE LANDSCHAPPEN’. De totstandkoming van de CAO valt onder regie van het Bosschap. Namens de Landschappen heeft de heer Marco Glastra zitting in de commissie Sociale Zaken, die de onderhandelingen voert. Eind 2011 werd een akkoord voor een eenjarige CAO bereikt. Eind 2012 zijn de onderhandelingen voor het vervolg per 1 januari 2013 opgepakt.

Over CMSi “Natuurmonumenten is heel blij met de constructieve samenwerking met De12Landschapen en Staatsbosbeheer in het kader van CMSi. We maken samen een heel goed systeem dat ons in staat zal stellen om veel doelmatiger te werken en niet alleen met betrekking tot de werkprocessen van onze afzonderlijke organisaties, maar zeker ook met het oog op een intensievere samenwerking in de toekomst. We merken dat andere partijen, collega organisaties en de overheid, hier ook de kansen zien en veel waardering tonen voor deze gezamenlijke inspanning. Dit maakt onze organisaties beter toegerust op de toekomst.” Hennie Blikman, Senior adviseur Afdeling Vastgoed en Projecten, Natuurmonumenten


Bijlagen



Bijlagen

Organogram werkorganisatie per 31-12-2012

Directeuren: Rentmeestersoverleg (DRO)

Bestuur: bestuurders van de 12 landschappen

Agenda cie Voorzitter bestuur Voorzitter DRO Directeur

Directeur 1,0

Senior Beleidsmedewerker 0,86fte

Beleidsmedewerker 0,86fte

Medewerker financiële administratie 0,54fte

Secretaresse 0,65fte

inhoudelijke aansturing


Coördinator Bedrijfsvoering 0,86fte

Relatiebeheerder/ fondsenwerver 0,86fte

GIS medewerker 0,86fte

Medewerker c ommunicatie en fondsenwerving 0,76fte

Systeembeheerder 1,0fte

Junior medewerker communicatie 0,54fte

Helpdesk medewerker 1,0fte

Samenstelling bestuur De12Landschappen per 31-12-2012 Het Groninger Landschap It Fryske Gea Het Drentse Landschap Landschap Overijssel

Algemeen lid

Plaatsvervangend lid

Mw. J.G. Vlietstra Benoemd in 2012, herbenoembaar in 2016, 2e termijn loopt af in 2020. (Neven)functies Voorzitter Raad van Toezicht Het Groninger Landschap Lid Eerste Kamer der Staten Generaal Waarnemend Burgemeester Marum Voorzitter Tourist Info Fryslân Lid Raad van Toezicht University Campus Fryslân Lid Raad van Toezicht zorginstelling ZINN Vice voorzitter St. Oude Groninger Kerken Lid Bestuur St. Wandelen Groningen Voorzitter Bezwarencommissie UMC Groningen Lid Raad van Advies Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Dhr. mr. H. Huitsing Benoemd in 2012, herbenoembaar in 2016, 2e termijn loopt af in 2020.

Dhr. mr. A. van der Meer (voorzitter) Benoemd in 2008, herbenoemd in 2012, 2e termijn loopt af in 2016. (Neven)functies Coördinerend vice president (Senior rechter A) van de rechtbank Assen Sectorvoorzitter sector kanton en sector civiel Voorzitter bestuur Vereniging It Fryske Gea Secretaris Vereniging Spavo Secretaris Stichting Munt & Penningenkabinet

Mw. prof. dr. J. van der MeerKooistra Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

Mw. A. Edelenbosch Benoemd in 2008, herbenoemd in 2012, 2e termijn loopt af in 2016. (Neven)functies: Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Het Drentse Landschap Voorzitter Raad van Advies Stichting Het Drentse Landschap Voorzitter Technische Commissie Bodem, ministerie I&M Lid van de Raad van Commissarissen woningcorporatie Van Lefier Vicevoorzitter van Bestuur Je Maintiendrai Fonds Lid Raad van Toezicht Stichting IVN, Amsterdam Bestuurslid Drents Jeugd Theater De Reus Bestuurslid Vereniging Dorpsbelangen Gasselternijveenschemond

Dhr. P. Bennema Benoemd in 2012, herbenoembaar in 2016, 2e termijn loopt af in 2020.

Dhr. M. Knol Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018. (Neven)functies: Eigenaar adviesbureau KnolConsult Voorzitter Raad van Toezicht Landschap Overijssel Voorzitter Stichting IJsselacademie Voorzitter Stichting Grensoverschrijdende Streektalen Voorzitter Vereniging Zwolse Netwerkkantoren

Dhr. C.H. van der Kleij Benoemd in 2008, herbenoemd in 2012, 2e termijn loopt af in 2016.


Algemeen lid Lid Raad van Commissarissen Studentenroeivereniging Boreas Bestuurslid LandschapsBeheer Nederland Voorzitter Gezondheidscentrum De Fenix Het Geldersch Landschap Vacature per 13-12-2012 en Geldersche Kasteelen Het Flevo-landschap Dhr. drs. H. Dijksma Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018. (Neven)functies Vicevoorzitter van het bestuur van de stichting Het Flevo-landschap Adviseur en toezichthouder publiek/private samenwerking en corporate governance; Vicevoorzitter Prins Bernhard Cultuurfonds Flevoland Lid Raad van Toezicht Omroep Flevoland, Lelystad Lid van de Raad van Commissarissen van Medrie, Stichting Dienstenstructuur Huisartsen IJssel- Vecht/Flevoland, Zwolle Lid Raad van Commissarissen Afvalzorg NV te Nauerna, Assendelft en lid Audit commissie; Voorzitter van de Raad van Toezicht van het Regiocollege Zaanstreek en Waterland, Zaandam Lid Raad van Commissarissen Beheer Flevoland Participaties BV Lid Raad van Toezicht OMALA (Ontwikkelingsmaatschappij Almere Lelystad Airport) Treasurer Association Wetlands International Vice Chairman of the Board of the Supervisory Council of the Foundation Wetlands International Penningmeester Stichting RDIJ-Award, Almere Penningmeester Corrosia! Expo en Theater de Roestbak, Almere Haven Vicevoorzitter VVD Kamercentrale Flevoland Lid comité van aanbeveling La Mascotte, opera- en operettevereniging Emmeloord Het Utrechts Landschap Dhr. prof. dr. O.A.L.C. Atzema Benoemd in 2005, herbenoemd in 2009, termijn loopt af in 2013. (Neven)functies Hoogleraar Universiteit Utrecht Lid bestuur Stichting Het Utrechts Landschap Lid Raad van Toezicht Stichting Natuurbeelden Lid Provinciale commissie voor de leefomgeving, provincie Utrecht Voorzitter bestuur HOVO, Utrecht



Dhr. drs. E.H.J. Kok MBA Benoemd in 2006, herbenoemd in 2010, 2e termijn loopt af in 2014. Dhr. ing. B. Fokkens Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.

Dhr. drs. M. Kortbeek Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

Algemeen lid


Landschap Noord-Holland

Dhr. jhr. mr. M.H. Reuchlin Benoemd in 2012, herbenoembaar in 2016, 2e termijn loopt af in 2020. (Neven)functies: Lid Raad van Toezicht Stichting Landschap Noord-Holland Voorzitter v.h. bestuur van stichting Novum Penningmeester van het bestuur van de Landsteiner Stichting voor Bloedtransfusie-research ( LSBR) Lid bestuur stichting Ammodo Penningmeester v.h.bestuur van de stichting v.d.Berch v.Heemstede, Nationaalsteunfonds Penningmeester van het bestuur van de Stichting Grote Kerk Naarden Lid bestuur van de Stichting Artisfonds

Dhr. E.C. Bouwmeester Benoemd in 2012, herbenoembaar in 2016, 2e termijn loopt af in 2020.

Het Zuid-Hollands Landschap Het Zeeuwse Landschap Het Brabants Landschap

Dhr. prof. dr. A. van der Zande Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019. (Neven)functies: Voorzitter bestuur Stichting Het Zuid-Hollands Landschap Directeur-generaal Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) Lid Curatorium Leerstoel Agrarisch Natuurbeheer Bestuurslid Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) Bestuurslid Stichting Veenweiden Innovatiecentrum (VIC) Zegveld

Dhr. G. Labouchere Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

Dhr. drs. D.J. van der Zaag Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018. (Neven)functies: Voorzitter Raad van toezicht van Het Zeeuwse Landschap Voorzitter natuurmuseum Terra Maris Voorzitter van hospice Het Clarahofje Voorzitter Raad van Toezicht zorginstelling Gors Lid Raad van Toezicht Allevo Lid Maatschappelijke Raad van Advies zorginstelling Philadelphia Voorzitter Blaaubeenfonds Voorzitter Stichting Cadant

Dhr. ir. W.H. van der Hoofd Benoemd in 2008, herbenoemd in 2012, 2e termijn loopt af in 2016.

Dhr. drs. E. van Dijk Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018. (Neven)functies Voorzitter Hoofdbestuur Stichting Het Noordbrabants Landschap Commissaris Brabant Water NV Penningmeester Stichting Natuurmuseum Brabant, Tilburg Lid Raad van Toezicht Provinciaal Steunpunt Werkgelegenheid Lid Sociaal Economische Raad Noord-Brabant namens BZW Voorzitter Permanente Scoutingscommissie VVD Noord-Brabant Lid Comité van Toezicht Operationeel Programma Zuid Nederland

mw. drs. J.L.M. Baartmansvan den Boogaard Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.


Algemeen lid Voorzitter Raad van Advies Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Breda Vice voorzitter Provinciale Raad Gezondheid Het Limburgs Landschap Mw. M.H.Ph. Gresnigt-Raemaekers (penningmeester) Benoemd in 2006, herbenoemd in 2010, 2e termijn loopt af in 2014. (Neven)functies: Voorzitter bestuur Stichting Het Limburgs Landschap Lid Bestuur CDA Limburg Voorzitter CDA Weert Voorzitter Stichting Schans en Kapel Voorzitter Stichting Samen Zorgen Huis Bestuurslid Stichting Robur Lid Raad van Toezicht Cubiss Next De12Landschappen Dhr. dr. ir. H.H. Bartelink (directeur De12Landschappen)

(Neven)functies: Bestuurslid (voorzitter) Koninklijke Nederlandse Bosbouwvereniging (KNBV) Bestuurslid (voorzitter) Stichting Natuurbeelden Bestuurslid Stichting Flora- & faunawetexamens Bestuurslid Stichting Vakblad Natuur, Bos, Landschap Bestuurslid Platform Landschap Member of the Council of Eurosite Plaatsvervangend bestuurslid Bosschap Plaatsvervangend bestuurslid Nederlandse Vereniging van Boseigenaren (NVBE) Lid Raad van Participanten van IUCN-Nederland Lid van de Werkveld Adviescommissie van opleiding Bos- & Natuurbeheer, Larenstein Lid werkveldcommissie Bos- en Natuurbeheer Wageningen Universiteit Lid van de Raad van Beheer voor het Kroondomein Lid van de Adviseurs van het Staatsdomein bij Het Loo



Mw. drs. J.M.C. Driessen Benoemd in 2009, herbenoembaar in 2013, 2e termijn loopt af in 2017.

Verantwoordingsverklaring 2012 Stichting Unie van Provinciale Landschappen Het bestuur van de Stichting Unie van Provinciale Landschappen (De12Landschappen) onderschrijft de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen en handelt overeenkomstig. In deze verantwoordingsverklaring legt het bestuur verantwoording af over drie algemeen geldende principes: 1. Onderscheid de functies toezicht houden, besturen en uitvoeren 2. Optimaliseer de effectiviteit en efficiency van bestedingen 3. Optimaliseer de omgang met derden

1. Onderscheid toezicht, besturen en uitvoeren Bestuur De12Landschappen als samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen is een stichting met een bestuur, een directie en het directeuren-rentmeestersoverleg. Het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers uit de besturen (dan wel Raad van Toezicht) van elk van de twaalf Landschappen (bij voorkeur de voorzitter). Elk provinciaal Landschap wijst 1 bestuurslid (en 1 plaatsvervanger) aan, die vervolgens worden benoemd in het bestuur van De12Landschappen. De bestuursleden verdelen zelf de rollen van voorzitter, vice voorzitter, secretaris en penningmeester. Het (plaatsvervangende) bestuurslidmaatschap is statutair vastgesteld op vier jaar; die periode kan maximaal één keer met vier jaar worden verlengd. In de bijlage [NH: van het jaarverslag] is een lijst opgenomen van bestuurders en plaatsvervangers per 31 december 2012, inclusief zittingstermijn en (neven)functies. Het bestuur vervult de algemene bestuurstaak van het samenwerkingsverband. Belangrijke taken van het bestuur zijn verder het vaststellen van de visie- en strategieontwikkeling, het vaststellen van begroting, jaarrekening en jaarverslag en het vaststellen/bewaken van het directiestatuut en het treasury statuut. Het bestuur mandateert de directeur van het samenwerkingsverband op een aantal

terreinen. Een taak van het bestuur omvat derhalve ook het toezicht houden op het door de directeur gevoerde beleid en, indien aan de orde, de benoeming/schorsing/ontslag van de directeur (na vooraf ingewonnen advies van het Directeuren Rentmeesters overleg). Het bestuur is onbezoldigd. Het bestuur legt door middel van het vastgestelde, door de directie opgemaakte jaarverslag en jaarrekening, verantwoording af aan de provinciale Landschappen, de fondsen en de subsidieverstrekkers. Het functioneren van het bestuur wordt periodiek geëvalueerd. Dit gebeurt deels in een bestuursvergadering (korte versie) en deels uitgebreid in een apart hiervoor belegde bijeenkomst. Met het oog op de gewenste optimale scheiding van toezicht houden, besturen en uitvoeren, wordt de huidige bestuursstructuur momenteel tegen het licht gehouden. Dit proces is in 2009 gestart. Dit wordt in 2013 afgerond. Directeuren Rentmeesters overleg Een belangrijke rol is weggelegd voor het Directeuren Rentmeesters Overleg (DRO). Dit overleg wordt gevormd door de directeuren van alle 12 provinciale Landschappen inclusief de directeur van de werkorganisatie. Het DRO vormt de inhoudelijke basis van De12Landschappen en de voedingsbodem voor de werkorganisatie. Het DRO werkt binnen de door het bestuur vastgestelde kaders, op basis van grondige voorbereiding door de werkorganisatie onder leiding van de directeur van de stichting, de beleidsdoelen uit en stelt het jaarlijkse werkplan vast. Het DRO stuurt de directeur van de werkorganisatie, binnen de genoemde, door het bestuur gestelde kaders, inhoudelijk aan. Het DRO wordt voorgezeten door één van de directeuren van de twaalf Landschappen. Dit voorzitterschap rouleert elk jaar. De agendacommissie, bestaande uit de voorzitter van het bestuur, de voorzitter van het DRO en de directeur van de stichting, bereidt de agenda’s voor van de bestuursvergadering, het DRO en de jaarlijkse gezamenlijke vergadering.


Voorwoord

Werkorganisatie Het functioneren van de werkorganisatie wordt door de directeur geëvalueerd en beoordeeld. Het functioneren van de directeur wordt geëvalueerd en beoordeeld door de voorzitter en vice voorzitter van het bestuur, na consultatie van het DRO.

2. Effectiviteit en efficiency van bestedingen De12Landschappen streeft naar een efficiënte en doelmatige besteding van de middelen voor de doelstellingen ‘Zichtbaar zijn en beïnvloeden, ‘Relatiebeheer en Fondsenwerving ten behoeve van de twaalf Landschappen’ en ‘Faciliteren en verbinden’. Zoveel mogelijk activiteiten van de organisatie zijn direct hierop gericht. Er zijn echter ook activiteiten van bestuur en werkorganisatie die voorwaardenscheppend zijn voor een goede taakvervulling ten behoeve van de doelstellingen. Door het vaststellen van het meerjarenbeleidplan en meerjarenbegroting en de daaruit voortvloeiende jaarplannen en begrotingen geeft het bestuur richting aan de doelstellingen van De12Landschappen. In het meerjarenbeleidplan staan richtinggevende doelstellingen geformuleerd. In de jaarlijkse werkplannen worden per doelstelling activiteiten geformuleerd. Deze worden verdeeld binnen de werkorganisatie. Tijdens het beleidsoverleg en in individuele gesprekken wordt de voortgang besproken. Het monitoren en evalueren van de uitvoering van processen en activiteiten vindt plaats door een kritische beoordeling van de voortgangsrapportages en het jaarverslag door het DRO en het bestuur. De directeur volgt en evalueert de uitvoering van activiteiten en processen met behulp van de beoordelingscyclus, de periodieke werkoverleggen met medewerkers en voortgangsbesprekingen in het beleidsoverleg. De financiële interne processen worden door middel van een managementrapportage volgens een van tevoren opgesteld schema gevolgd en bewaakt. Verbeterpunten worden eveneens in het beleidsoverleg besproken.


3. Samenwerking en communicatie Samenwerking intern Het samenwerkingsverband verleent de faciliteiten tot samenwerking van de provinciale Landschappen. Dat varieert van het namens de twaalf Landschappen organiseren en inkopen van BackOffice faciliteiten, tot het organiseren van inhoudelijke overleggen van de diverse bestuurders, directeuren, communicatie hoofden, beleidsmakers, beheerders van de provinciale Landschappen. En het bewerkstelligen van het tot stand komen van gemeenschappelijke visies en standpunten, die vervolgens landelijk en regionaal uitgedragen kunnen worden. Samenwerking extern Op het gebied van de beleidsbepaling en -beïnvloeding van natuur en landschap zijn landelijk vele spelers actief, waarbij met name de overheid en de diverse natuuren milieuorganisaties te onderscheiden zijn. De12Landschappen trekt in veel dossiers strategisch op met Natuurmonumenten, Landschapsbeheer Nederland en Staatsbosbeheer. Ook werkt het samenwerkingsverband veel samen met de Unie van Bosgroepen, Vogelbescherming en in mindere mate met de Stichting Natuur en Milieu, de Federatie Particulier Grondbezit en de Waddenvereniging. De12Landschappen zoekt in haar taakuitoefening zoveel mogelijk samenwerking met de (semi-) overheid, die de kaders voor het (uitvoering)beleid op het gebied van natuur en milieu bepaalt. Het betreft dan met name het IPO, het ministerie van EL&I en het ministerie van Infrastructuur & Milieu. In het kader van de fondsenverwerving onderhoudt De12Landschappen als beneficient een belangrijk partnerschap met de Nationale Postcode Loterij. Daarnaast trekt het samenwerkingsverband samen op met de Rabobank bij het opzetten van streekfondsen. Communicatie De12Landschappen communiceert zoveel mogelijk in dialoogvorm met de diverse groepen betrokkenen. Voor de reguliere communicatie met interne doelgroepen zijn er het intranet en interne nieuwsbrieven. Externe communicatie gebeurt door middel van een jaarverslag, de website, persberichten, tweets en deelname in diverse overlegorganen en samenwerkingsverbanden. Het communicatiebeleid van de stichting is er op gericht een optimale relatie te onderhouden met interne en externe betrokkenen en gericht met hen te communiceren over actuele onderwerpen.


Overzicht hectaren en donateurs provinciale landschappen per 01-01-2013 Hectaren (in bezit en beheer) Het Groninger Landschap

110

2013

It Fryske Gea

Het Drentse Landschap

Landschap Overijssel

Geldersch Landschap en Kasteelen

8.050

20.451

2012

2011

2010

8.052

7.983

7.979

20.239

20.175

20.410

2009

7.932

19.930

8.331

8.290

8.269

5.411

7.914

5.369

7.712

5.329

5.259

5.182

11.892

11.821

11.748

11.339

5.785

5.624

5.493

5.318

5.005 4.374 3.966

4.924 4.214 3.782

4.836 4.226 3.697

12.000

Het Flevo-landschap

5.717

Het Utrechts Landschap

5.572

Landschap Noord-Holland Het Zuid-Hollands Landschap

4.428 4.422

5.104 4394 4.181

Het Zeeuwse Landschap

9.460

9.444

8.957

8.843

8.788

Het Brabants Landschap

17.711

17.220

17.172

17.058

16.647

8.248

8.189

8.064

7.952

7.762

109.801

108.330

106.803

105.339

103.369

Het Limburgs Landschap Totaal


0

Betalende beschermers + vrijwilligers Het Groninger Landschap

315

2013

2012

16.044

17.200

It Fryske Gea

2011

2010

2009

17.601

17.626

17.531

32.000

28.550

22.000

22.650

23.021

Het Drentse Landschap

16.320

16.010

15.969

16.006

14.916

Landschap Overijssel

11.400

11.350

10.995

10.880

10.353

Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen

40.956

39.845

38.707

38.017

41.486

Het Flevo-landschap

12.329

11.807

11.610

11.167

9.816

22.975

23.244

23.186

22.723

23.405

46.348

47.280

46.123

47.062

43.557

Het Utrechts Landschap

Landschap Noord-Holland

Het Zuid-Hollands Landschap

51.708

51.832

52.652

54.932

57.575

Het Zeeuwse Landschap

11.111

11.092

10.676

10.813

10.861

Het Brabants Landschap

31.863

31.086

31.861

32.397

32.967

18.909

19.318

19.083

18.664

18.157

311.963

308.614

300.463

302.937

303.645

Het Limburgs Landschap 0 Totaal


Begroting 2013 Baten en Lasten Kerntaken

€

€

Totaal Baten Kerntaken - Nationale Postcode Loterij - Rente opbrengsten - Overige baten

11.274.000

Totaal Lasten Kerntaken Lasten interne organisatie 670.500 - Organisatie - Personeel

11.993.500

Lasten Doelstellingen Zichtbaar zijn en beïnvloeden - Politieke en bestuurlijke zichtbaarheid - Europa & internationaal - Externe communicatie Relatiebeheer en Fondsenwerving - Doorbetaling fondsenwerving Nationale Postcode Loterij - Communicatie - Relatiebeheer Faciliteren & verbinden: dossiers - Operationele facilitering overleg - Strategie & beleid - Kennisuitwisseling & themadagen - Interne communicatie

30.000

11.275.000

18.000

Resultaat Kerntaken Bijdrage per provinciaal Landschap aan kerntaken

-719.500 -59.958

Baten en Lasten Extra activiteiten Totaal Baten Extra activiteiten Totaal Lasten Extra activiteiten Zichtbaar zijn en beïnvloeden 69.000 Relatiebeheer en Fondsenwerving pm Faciliteren & verbinden: dossiers 5.000 Actualiteiten 30.000

0 104.000

Resultaat Extra activiteiten Bijdrage per provinciaal Landschap aan Extra activiteiten

-104.000 -8.667

Baten en lasten Extra activiteiten – deelname facultatief Totaal Baten Totaal Lasten


492.500 492.500

Financieel verslag 2012 Opgesteld d.d. 20 maart 2013


Financieel verslag 2012


Financieel verslag 2012 Financieel verslag over de periode 1 januari 2012 tot en met 31 december 2012 van de Stichting Unie van provinciale Landschappen “De12Landschappen”.

Opbouw van het financiële verslag:

1 Jaarverslag

46

Financieel verslag

46

Financiële positie

47

2 Jaarrekening

48

Balans per 31 december 2012

48

Staat van Baten en Lasten

49

Model C: Toelichting lastenverdeling

50

Kasstroomoverzicht

52

Grondslagen

53

Toelichting op de balans

55

Toelichting Baten

60

Toelichting lasten besteed aan doelstellingen

63

Overige toelichtingen

66

Ondertekening van Jaarrekening

66

Vaststelling van Jaarrekening

66

3 Overige gegevens

68

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

68

Bijlage: Overzicht subsidiestroom per jaar OBN/EGM

69



1. Jaarverslag Financieel verslag Zoals blijkt uit de staat van baten en lasten bedraagt het resultaat 2012 € 25.085,- positief. Teneinde inzicht te geven in totstandkoming van het resultaat uit de reguliere bedrijfsvoering over 2012 volgt hierna een overzicht gebaseerd op de staat van baten en lasten 2012 met ter vergelijking de begroting over 2012 en de staat van baten en lasten over 2011. Opbrengsten en kosten zijn hierbij uitgedrukt in euro’s van de betreffende rubriek. Doelstelling Voor het uitvoeren van de statutaire doelstelling, zijn de volgende drie subdoelstellingen gedefinieerd: Doelstelling 1 - Zichtbaar zijn en beïnvloeden Doelstelling 2 - Relatiebeheer en Fondsenwerving ten behoeve van de twaalf Landschappen Doelstelling 3 - Faciliteren en verbinden Baten Baten uit acties van derden (NPL) Subsidies overheden (LNV) Resultaat spaarrekeningen Diversen Bijdragen Landschappen Totaal beschikbaar voor de doelstellingen:

Realisatie 2012 11.250.106 0 68.184 842.113 743.004

Begroting 2012 11.250.000 0 50.000 559.000 743.000

Realisatie 2011 11.250.000 36.626 71.949 808.560 714.996

12.903.407

12.602.000

12.882.131

Het jaar 2012 was vanuit het oogpunt van de baten vrijwel vergelijkbaar met 2011. We zien dat de dalende trend heeft doorgezet: de subsidies zijn grotendeels ten einde gelopen en de rentebaten lopen terug. Met een vergelijkbaar werkpakket betekent dit, dat een wat groter beroep op de Landschappen is gedaan voor wat betreft de jaarlijkse bijdrage en dat daarnaast naar aanvullende financierings bronnen is gezocht. Lasten Zichtbaar zijn en beïnvloeden Relatiebeheer en fondsenwerving Faciliteren en verbinden Beheer en administratie Totaal besteed aan de doelstellingen:

Realisatie 2012 474.383 11.315.336 731.451 357.153

Begroting 2012 373.905 11.326.785 567.130 334.180

Realisatie 2011 564.045 11.334.444 638.735 344.141

12.878.323

12.602.000

12.881.366

RESULTAAT (positief )

25.085

-

765

Ontwikkeling resultaat Jaar 2008 2009 2010 2011 2012


€ 788 37.058 18.785 765 25.085

Financiële positie Samenvatting van de balans per 31 december 2012 met de overeenkomstige cijfers per 31 december 2011: Activa Vaste activa Vorderingen Liquide middelen

31-12-12

3.205 447.877 1.121.207

31-12-11

2.383 333.779 2.235.417

Totaal

1.572.289

2.571.578

Passiva

31-12-12

31-12-11

Reserves Langlopende schulden Kortlopende schulden

1.114.340 0 457.949

Totaal

1.089.254 1.012.554 469.770

1.572.289

2.571.578

Werkkapitaal Op basis van dit overzicht kan een opstelling worden gegeven van het werkkapitaal. Onder werkkapitaal wordt verstaan het geheel van vlottende activa verminderd met de kortlopende schulden.

31-12-12

31-12-11

Mutatie

Vorderingen Liquide middelen AF: kortlopende schulden

447.878 1.121.207 - 457.949

333.779 2.235.417 - 469.770

114.099 - 1.114.210 11.821

Totaal

1.111.136

2.099.426

-988.290

Het werkkapitaal kan ook als volgt worden berekend:

31-12-12

31-12-11

Totaal langlopend vermogen AF: vaste activa

1.114.340 - 3.205

2.101.808 - 2.383

Totaal

1.111.135

2. 099.425

Het werkkapitaal is ten opzichte van de afgelopen jaren sterk gedaald. De verwachting is dat deze trend ten einde is.



2. Jaarrekening Balans per 31 december 2012 (na verwerking van het voorstel bestemming resultaat) Activa

31-12-12

Immateriële vaste activa 0 Materiële vaste activa 3.205 Financiële vaste activa 0 Subtotaal 3.205 Vorderingen en overlopende activa 447.877 Liquide middelen 1.121.207 Subtotaal 1.569.084

31-12-11

0 2.383 0 2.383 333.779 2.235.417 2.569.195

Totaal

1.572.289

2.571.578

Passiva

31-12-12

31-12-11

Reserves - continuïteitsreserve 823.273 839.780 - bestemmingsreserve PrAss 226.121 221.351 Klinkenbergh 61.740 25.740 - overige reserves reserve financiering activa 3.206 2.383 Subtotaal 1.114.340 1.089.254 Langlopende schulden OBN/EGM 0 1.012.554 Subtotaal 0 1.012.554 Kortlopende schulden Nog te betalen bedragen 258.743 401.201 Crediteuren 199.206 68.569 Subtotaal 457.949 469.770 Totaal 1.572.289

2.571.578


Staat van Baten en Lasten Baten Baten uit gezamenlijke fondswerving Baten uit acties van derden (NPL) Subsidies overheden (LNV) Resultaat spaarrekeningen Extra activiteiten en overige baten kerntaken Bijdragen Landschappen Totaal Baten

Realisatie 2012 - 11.250.106 0 68.184 842.113 743.004

Begroting 2012 - 11.250.000 pm 50.000 559.000 743.000

Realisatie 2011 11.250.000 36.626 71.949 808.560 714.996

12.903.407

12.602.000

12.882.131

Begroting 2012

Realisatie 2011

373.905 11.326.785 567.130 12.267.820

564.045 11.334.444 638.735 12.537.225

-

-

334.180 334.180

344.141 344.141

12.878.323

12.602.000

12.881.366

25.085

-

765

Lasten Realisatie 2012 Besteed aan doelstellingen Zichtbaar zijn en beïnvloeden 474.383 Relatiebeheer en fondsenwerving 11.315.336 Faciliteren en verbinden 731.451 Subtotaal 12.521.170 Kosten Werving Baten Niet van toepassing op De12Landschappen - Beheer en administratie Kosten beheer en administratie 357.153 Subtotaal 357.153 Totaal Lasten RESULTAAT



Model C: Toelichting Lastenverdeling Doelstellingen Bestemming Zichtbaar zijn Relatiebeheer Faciliteren * Beheer en administratie Projecten in het kader van de doelstellingen 39.130 11.282.341 21.666 - Projecten Extra activiteiten 290.732 361 422.225 - Reis/verblijf/opleidingskosten 6.687 1.510 5.609 7.766 Huisvestingskosten - - - 18.951 Bureau- en algemene kosten - - - 77.845 Afschrijving en rentekosten - - - 1.756 Organisatiekosten - - - 66.748 Personeelskosten 137.834 31.124 115.602 160.065 Personeelskosten NeLis/NMLan - - 166.349 - Teruggave ziektekosten - - - - Inhuur personeel - - - 24.021 Totaal

474.383

11.315.336

731.451

* ‘Werving baten’ hier horen 3 kolommen te staan; kolom 1: Eigen fondsenwerving, kolom 2: Beleggingen, kolom 3: Verkoop goederen. Deze zijn niet van toepassing op De12Landschappen. Doelbestedingspercentage van de baten Bestedingen aan de doelstellingen / totale baten:

2012

2011

97,04%

97,32%

Doelbestedingspercentage van de lasten Bestedingen aan de doelstellingen / totale lasten

97,23%

97,33%

Fondsenwervingspercentage Kosten eigen fondsenwerving / baten eigen fondsenwerving

n.v.t.**

n.v.t.**

Percentage beheer en administratie Kosten beheer en administratie / totale lasten

2,80%

2,70%

** De12Landschappen is geen fondsenwervende instelling, maar kansspelbegunstigde. De stichting doet geen beroep op de publieke of fervaardigheid en heeft dus geen kosten, noch baten uit eigen fondsenwerving.


357.153

2012

2012

2011

Realisatie

Begroting

Totaal Lasten 11.343.136 713.318 21.572 18.951 77.845 1.756 66.748 444.625 166.349 - 24.021

Totaal Lasten 11.360.500 363.500 27.500 20.000 82.500 3.000 42.500 498.000 207.500 - -

Totaal Lasten 11.366.864 705.278 23.296 21.444 79.542 2.091 40.124 447.945 163.488 31.293

12.878.323

12.602.000

12.881.366

Realisatie



Kasstroomoverzicht

2012

2011

Beginsaldo liquide middelen 2.235.417 Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat voor rente -43.460 -71.184 Rentebaten (-lasten) 68.545 71.949 Buitengewone baten Resultaat 25.085 765 Afschrijvingen 1.676 1.779 Mutaties werkkapitaal -1.143.471 -588.846 Mutaties voorzieningen 0 0 Subtotaal -1.116.710 -586.301 Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa 2.499 0 Desinvesteringen in materiële vaste activa 0 0 Subtotaal 2.499 0 Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossingen langlopende schulden 0 0 Subtotaal 0 0 Totaal mutatie liquide middelen -1.114.211

2.821.717

Eindsaldo liquide middelen

2.235.147


1.121.207

-586.301

Grondslagen Algemeen Doelstelling Voor het uitvoeren van de statutaire doelstelling, zijn de volgende drie subdoelstellingen gedefinieerd: Doelstelling 1 - Zichtbaar zijn en beïnvloeden Doelstelling 2 - Relatiebeheer en Fondsenwerving ten behoeve van de twaalf Landschappen Doelstelling 3 - Faciliteren en verbinden

Schulden Onder schulden wordt verstaan de per balansdatum bestaande en vaststaande verplichtingen van De12Landschappen die gewoonlijk door betaling worden afgewikkeld.

Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Utrecht, onder nummer 41183891.

Baten uit acties van derden De toegezegde bijdragen uit nationale loterijen, puzzelacties van bladen e.d. en/of andere fondsenwervende instellingen worden verantwoord onder deze categorie. Hierbij is te denken aan gelden van de Nationale Postcode Loterij, maar ook aan gelden van aangesloten organisaties.

De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Als houder van het Keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) is de jaarrekening opgesteld en ingericht conform de Richtlijn Jaarverslaggeving Fondsenwervende Instellingen (RJ 650). Daarbij is onderscheid gemaakt naar de drie gedefinieerde doelstellingen.

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat

Subsidies overheden en anderen Onder deze categorie worden toegezegde subsidies van overheden, bedrijven en instellingen verantwoord. Onder subsidies zijn te verstaan bijdragen, die door de verstrekker afhankelijk zijn gesteld van de uitvoeringskosten van een project. Resultaat spaarrekeningen Onder deze categorie wordt het resultaat van de rente-opbrengsten van de liquide middelen verantwoord.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Aanschaffingen en investeringen in inventaris, computers en installaties die nodig zijn voor de exploitatie, staan in dienst van de doelstellingen. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. De stichting bezit geen terreinen of gebouwen. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordelingen van de vorderingen.

Overige baten en lasten Onder overige baten en lasten worden de bijdragen van de provinciale Landschappen verantwoord. Het gaat hier om de algemene bijdrage (voor elk Landschap hetzelfde) en de bijdragen aan verschillende projecten zoals aan NeLIS, de Topografische kaarten etc. Belastingen De stichting is niet vennootschapsbelastingplichtig en gedeeltelijk btw-plichtig. Kostentoerekening Elk personeelslid behoort tot één van de eerder genoemde subdoelstellingen (1 t/m 3) of beheer en administratie. De personeelskosten worden zo toegerekend aan de subdoelstellingen. De volgende kostensoorten worden als volgt nader verdeeld over de bestedingscategorieën:

Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden.



Kostensoort Toerekening Bestuur 100% Directie 50% 30% 15% 5% Algemeen secretariaat 100% ICT 100% Financiële administratie 100% Personeelskosten naar rato Huisvesting 100% Kantoor en organisatie kosten 100% Reis-/verblijf-/opleidingskosten naar rato Bij de verdeling is uitgegaan van de volgende verdeling van fte’s: Personeel toegerekend aan: Doelstelling 1 Zichtbaar zijn Doelstelling 2 Relatiebeheer Doelstelling 3 Faciliteren Beheer en administratie Totaal

2,33 0,48 1,92* 2,20 6,94

*Daarnaast wordt separaat nog 2,86 fte aan deze doelstelling (3) berekend, die worden ingezet voor NeLIS/NMLAN. Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract wordt voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten.


aan doelstelling 3 Faciliteren aan beheer en administratie aan doelstelling 1 Zichtbaar zijn aan doelstelling 3 Faciliteren aan doelstelling 2 Relatiebeheer aan beheer en administratie aan beheer en administratie aan beheer en administratie aan beheer en administratie aan beheer en administratie

Toelichting op de balans Activa Materiële vaste activa Het verloop van deze post in 2012 is als volgt: Stand per 1 januari Investeringen Subtotaal Desinvesteringen Afschrijvingen Overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan Stand per 31 december

2012

2011

2.383 2.499 4.882

4.162 4.162

0 1.676 0

1.779 -

3.205

2.383

Inventaris Het verloop van deze post in 2012 is als volgt: Stand per 1 januari 2012 1.450 - Investeringen 2.499

Overige materiële vaste activa

Totaal

932 -

2.383 2.499

Subtotaal 3.949 Desinvesteringen - Afschrijvingen 916 - Overige waardeverminderingen -

932

4.882

760 -

1.676 -

172

3.205

4.363 932 760

8.943 4.062 1.676

933

3.205

Stand per 31 december 2012 3.033 Cumulatieve aanschaffingswaarde 4.580 Cumulatieve afschrijvingen 3.130 Overige waardeverminderingen per 31 december 2012 916 Stand per 31 december 2012

534

Investeringen worden in drie of vijf jaar afgeschreven, afhankelijk van de economische levensduur van de bedrijfsmiddelen. De12Landschappen heeft geen grond of terreinen, bedrijfsgebouwen en vervoermiddelen in eigendom.



Vorderingen

31-12-2012

31-12-2011

Debiteuren Nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen Belasting en premies sociale verzekeringen

407.476 34.747 5.654 0

282.022 0 51.757 0

Nominaal per balansdatum

447.877

333.779

De grootste vorderingen zijn ontstaan door late doorbelasting van diverse projecten aan de afzonderlijke Landschappen. De post debiteuren wordt dan ook grotendeels gevormd door provinciale Landschappen. De ervaring leert dat deze vorderingen in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar worden betaald. Voorzieningen dubieuze debiteuren zijn ook dit jaar niet nodig geacht. De nog te ontvangen bedragen worden grotendeels gevormd door een nog te ontvangen bijdrage/subsidie voor het project Klimaatbuffers. Liquide middelen

31-12-2012

31-12-2011

Kruisposten Kas RABO Rendement Prass 645 Rabo Prass 528 Rabobank .367 Rabobank 770

4.437 52 196.041 405 71.884 848.387

2.464 2 195.895 388 35.112 2.001.554

Totaal

1.121.207

2.235.417

De liquide middelen betreffen rentedragende, vrij opneembare tegoeden bij banken. De stichting heeft geen beschikking over een kredietfaciliteit in rekening-courant.


Passiva Reserves en fondsen Continuïteitsreserve De continuïteitsreserve is opgenomen om de risico’s op korte termijn af te dekken. Volgens de VFI-richtlijn “Reserves Goede doelen” kan hiervoor een reserve worden aangehouden van maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie. Het bestuur van De12Landschappen heeft het maximum op 1,0 maal gezet (dd maart 2012). Onder kosten van de werkorganisatie wordt verstaan: kosten eigen personeel, huisvestingskosten, kantoor- en algemene kosten en kosten voor bestuur en DRO. Ultimo 2012 bedraagt de continuïteitsreserve 98% van de kosten van de werkorganisatie (kerntaken) en het vaste personeel uit de extra activiteiten. Het verloop van deze post is als volgt:

2012

2011

Stand per 1 januari Toename resultaat bestemming Subtotaal Afneming resultaat bestemming

839.780 0 823.273 -16.507

802.832 36.948 839.780 0

Stand per 31 december

823.273

839.780

Bestemmingsreserves Bestemmingsreserve onderhoudsfonds PrAss: De Projectgroep Assurantiën (PrAss) heeft alle verzekeringen van de twaalf Landschappen ondergebracht in een collectieve polis. Jaarlijks storten de twaalf Landschappen een percentage van de premie in de Bestemmingsreserve PrAss. Deze reserve wordt onder andere aan gewend om de coördinator van de projectgroep te betalen en om steekproefsgewijs taxaties te (laten) doen van verzekerde objecten en het apparaat te onderhouden. Het verloop van deze post is als volgt:

2012

2011

Stand per 1 januari Toename resultaat bestemming Subtotaal Afneming resultaat bestemming

221.352 4.769 302.797 -

257.256 284.154 35.904


226.121

221.351

Bestemmingsreserve Klinkenberghfonds: De doelstelling van dit fonds is natuurbeheerders uit Midden- en Oost Europa in de gelegenheid te stellen om opleidingen te volgen of deel te nemen aan conferenties en symposia, om op deze wijze uitwisseling van kennis tussen terreinbeheerders te bevorderen. Op aanvraag kan een bijdrage worden verleend voor deelname- en reis- en verblijfskosten. In 2012 is besloten een gereserveerd bedrag van € 36.000,-, waarvan de bestemming is vervallen, te doteren aan het Klinkenberghfonds. Er zijn in 2012 geen uitkeringen gedaan. Het verloop van deze post is als volgt:

2012

2011

Stand per 1 januari Toename Subtotaal Afneming resultaat bestemming

25.740 36.000 61.740 0

24.240 5.000 29.240 3.500


61.740

25.740



Reserve Financiering activa Onder deze post is dat deel van de reserves en fondsen opgenomen dat niet zonder meer kan worden besteed omdat daarmee activa voor de bedrijfsvoering zijn gefinancierd. Het verloop van deze post is als volgt:

2012

2011

Stand per 1 januari Toename Subtotaal Afneming

2.383 2.499 4.882 1.676

4.162 4.162 1.779


3.206

2.383

OBN/EGM

31-12-2012

31-12-2011

Nog te besteden subsidies OBN/EGM

0

1.012.554

Totaal

0

1.012.554

Langlopende schulden

In het kader van de subsidieregeling Effectgerichte Maatregelen ontving De12Landschappen afgelopen jaren bedragen om per project door te betalen aan de Landschappen. De subsidieregeling is in 2009 opgeheven. De laatste projecten zijn eind 2012 definitief afgerekend. Hiermee is een eind gekomen aan een zeer succesvolle regeling. Een specificatie van het overzicht subsidies OBN/EGM is opgenomen in de bijlagen. Kortlopende schulden Leveranciers en handelskredieten

31-12-2012

31-12-2011

Crediteuren

199.206

68.569

Totaal

199.206

68.569

De post crediteuren bestaat deels uit een aantal kleine posten, en deels uit een aantal grote. De grootste wordt gevormd door een projectbijdrage aan GBNL/CMSi. Een aantal andere grote posten zijn o.a. voor betaling van het Klimaatbufferproject, en drukwerkleverancier en de pensioenen. Belastingen en premies sociale verzekeringen

31-12-2012

31-12-2011

Af te dragen aan belastingdienst (BTW) Af te dragen sociale lasten

23 0

30.707 -131

Totaal

23

30.576

Alle belastingen en premies sociale verzekeringen zijn betaald.


Overige schulden en overlopende passiva

31-12-2012

31-12-2011

Vooruit ontvangen bedragen Overlopende passiva

32.532 226.188

267.080 107.222

Totaal

258.720

374.302

De overlopende passiva bestaan voor een groot deel (75%) uit nog te betalen bedragen. Daarnaast wordt deze post o.a. gevormd door te betalen vakantiegelden en vakantieuren van voorgaande jaren. De te betalen bedragen zijn bij het opstellen van de jaarrekening reeds allemaal betaald. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Er is geen sprake van niet in de balans opgenomen activa. De verplichtingen zijn: Huurovereenkomst kantoorgebouw (jaarlijks) € 20.000,Lease auto (looptijd tot jan. 2017) € 44.000,Lease overeenkomst kopieermachine (looptijd tot medio 2017) € 34.000,-



Toelichting Baten Kerntaken Fondsenwerving

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Nationale Postcode Loterij (vaste bijdrage) Nationale Postcode Loterij diversen

11.250.000 11.250.000 106

11.250.000 18.000

Beschikbaar uit fondsenwerving

11.250.106

11.268.000

11.250.000

De12Landschappen mocht ook in 2012 weer € 11,25 miljoen in ontvangst nemen om gelijkelijk te verdelen onder de twaalf Landschappen. Voorts heeft de Postcode Loterij een ontvangen erfenis naar rato onder haar beneficiënten verdeeld. Resultaat spaarrekeningen

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Rente opbrengsten

68.184

50.000

71.949

Het resultaat spaarrekeningen bestaat volledig uit rente-inkomsten van de liquide middelen. Vanwege de teruglopende liquide middelen zal de dalende trend de komende jaren versterkt voortzetten. Bijdragen van de twaalf Landschappen t.a.v. kerntaken

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Bijdragen provinciale Landschappen 743.004 743.000 714.996 Jaarlijks ontvangt De12Landschappen van de twaalf Landschappen een vooraf vastgestelde bijdrage voor de realisatie van haar kerntaken. Totaal Baten kerntaken

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Totaal

12.071.367

12.043.000

12.060.878


Extra activiteiten Subsidies overheden en anderen

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

LNV samenwerkingsovereenkomst EGM afronding 2005 EGM Beleidsmonitoring II IPO Project certificering

n.v.t. n.v.t. 13.432 23.467

n.v.t. n.v.t. - pm

36.626 63.957 110.332 0

Totaal

36.899

0

210.915

In 2010 ontving De12Landschappen voor de laatste keer een bijdrage in het kader van onze samenwerkingsovereenkomst met het ministerie van Landbouw Natuur & Voedselkwaliteit, nu Economische Zaken. Het restantbedrag hiervan is in 2011 ontvangen. In het kader van de subsidieregeling Effectgerichte Maatregelen ontving De12Landschappen een bijdrage voor de afronding van een laatste project. De subsidieregeling is in 2009 opgeheven. De laatste projecten zijn eind 2012 definitief afgerekend. Hiermee is een eind gekomen aan een zeer succesvolle regeling. Bijdragen van de twaalf Landschappen t.a.v. extra activiteiten

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Bijdragen provinciale Landschappen

159.000

159.000

122.700

Naast het bedrag voor de kerntaken, dragen de twaalf Landschappen bij aan de realisatie van de extra activiteiten van De12Landschappen. Overige baten

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Projectgroep Assurantiën bijdragen 81.446 pm Doorbelasting bijdrage personele inzet CMSi 28.720 Pm Opbrengst project Klimaatbuffer 24.940 Pm Legaat 12.000 Eenmalige dotatie Klinkenberghfonds 36.000 0 Project Zichtbaar in 2010 n.v.t. 0 DROreis 2012 (bestuursreis 2009) 17.546 pm Eén op één doorbelastingen NeLIS 56.825 72.500 NMLAN 192.220 200.000 GBNL 169.033 100.000 Verhuiskaart (Cendris) 7.545 15.000 Topografische kaarten (Kadaster) 2.390 3.500 Wia Excedent (Achmea) 7.476 9.000

0 0 0

87.425 170.975 166.121 10.840 1.982 8.961

Totaal

487.637

636.121

400.000

0 41.333 -

De twaalf Landschappen betalen jaarlijks een percentage van de verzekeringspremie voor de gebouwen ten behoeve van de PrAss (zie ook bestemmingsreserve PrAss op pagina 49). Voor het project CMSi is een projectcoördinator van één van de betrokken Landschappen aangetrokken. Hiervoor wordt door de Landschappen betaald. De verrekening loopt via De12Landschappen.



Tijdens de tweedaagse in juni 2012 is door het bestuur besloten om een bedrag van € 36.000,- dat sinds 2004 was gereserveerd voor een project in Wit Rusland, maar nooit uitbetaald in verband met de politiek instabiliteit in het gebied, te doteren aan het Klinkenberghfonds.

Totaal Baten extra activiteiten

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Totaal

832.040

559.000

821.253

TotaalBaten alle activiteiten

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Totaal

12.903.407

12.602.000

12.882.131


Toelichting lasten besteed aan doelstellingen Doelstelling Zichtbaar zijn en beïnvloeden Realisatie Begroting 2012 2012 Projecten in het kader van de doelstelling Natuurbeleid n.v.t. n.v.t. Landschap & cultureel erfgoed n.v.t. n.v.t. Soorten en leefgebieden n.v.t. n.v.t. Politieke / bestuurlijke zichtbaarheid 10.413 12.500 Europa en internationaal 9.087 12.500 Externe communicatie 19.631 20.000 Onvoorzien 0 12.000 Extra projecten in het kader van de doelstelling Natuurbeleid 5.078 5.000 Landschap & cultureel erfgoed Water en klimaat 25.192 5.000 Politieke en bestuurlijke zichtbaarheid en lobby 4.120 5.000 Externe communicatie & lobby: Externe communicatie (RTV) 100.269 50.000 Publiciteit en onderzoek 14.589 22.500 Zichtbaar in 2010 (2009) 0 0 Financiering van het Landschap 12.530 16.500 Actualiteiten 128.954 50.000 Personeelskosten 137.834 154.380 Reis- verblijf en opleidingskosten 6.687 8.525 Totaal

474.384

373.905

Realisatie 2011 2.011 1.500 2.321 5.783 5.688 7.945 0 91.841 2.000 5.000 20.008 99.960 12.696 30.920 41.051 89.237 138.863 7.222 564.045

De projecten binnen de doelstelling Zichtbaar zijn en beïnvloeden, zijn grotendeels conform begroting gerealiseerd, behoudens een drietal grote uitschieters die hierna worden toegelicht. De post onvoorzien is niet aangesproken. De extra projecten in het kader van de doelstelling vertonen grote verschillen. Dit is grotendeels te verklaren doordat de extra projecten buiten de kerntaken van De12Landschappen worden gerealiseerd. Dit betekent dat aan het begin van het jaar een inschatting wordt gemaakt van haalbaarheid dit is gaandeweg het jaar gewijzigd. Onder de post Water en Klimaat valt een door externen gefinancierd project: Klimaatbuffer Markermeer (zie ook jaarverslag). Voor de post Externe communicatie is een aparte afspraak gemaakt. Dit behelst kosten voor de realisatie van een gezamenlijke televisieproductie samen met RTL en Landschapsbeheer Nederland. Meer hierover staat beschreven in het jaarverslag. De actualiteiten zijn wederom veel hoger uitgevallen dan begroot. Hierin vooral kosten die gemaakt zijn voor juridisch advies inzake de staatssteunproblematiek. Ook hierover is een aparte afspraak gemaakt in het directeurenoverleg.



Doelstelling Relatiebeheer en fondsenwerving Realisatie 2012 Projecten in het kader van de doelstelling Nationale Postcode Loterij (doorbetaling vaste bijdrage) 11.250.000 Communicatieplan 32.341 Extra projecten in het kader van de doelstelling Relatiebeheer prospects 361 Personeelskosten 31.124 Reis- verblijf en opleidingskosten 1.510 Totaal

11.315.336

Begroting 2012

Realisatie 2011

11.250.000 40.000

11.250.000 50.472

0 34.860 1.925

985 31.356 1.631

11.326.785

11.334.444

Begroot is de doorbetaling aan de twaalf Landschappen van de vaste bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Het geld dat wij ontvangen van de Loterij wordt direct doorbetaald aan de twaalf Landschappen. Het is mogelijk daarnaast per jaar een bijdrage voor speciale projecten te krijgen. Dit was in 2012 niet het geval. Het communicatieplan behelst de jaarlijkse tegenprestatie voor de Nationale Postcode Loterij. Dit geld is gebruikt voor een radiospot, een bedankadvertentie en een aantal andere kleine activiteiten met/voor de Postcode Loterij. De totale kosten vallen binnen de begroting van deze doelstelling. Doelstelling Faciliteren en verbinden Realisatie Begroting 2012 2012 Projecten in het kader van de doelstelling Operationele facilitering D12L 18.628 22.500 Kennisuitwisseling themadagen 0 0 Interne communicatie 3.037 3.000 Extra projecten in het kader van de doelstelling Projectgroep Assurantiën (PrAss)* 76.677 Pm Projectgroep PrAss, lasten 2011 35.904 Themadagen 9.657 5.000 Doorbetaling legaat 12.000 Pm VFI-lidmaatschap 0 0 Eén op één doorbelaste kosten NeLIS* 56.825 72.500 NMLAN* 192.220 200.000 GBNL/CMSi* 169.033 100.000 Verhuiskaart (Cendris)* 7.547 15.000 Topografische kaarten (Kadaster)* 2.390 3.500 Wia Excedent (Achmea)* 7.476 9.000 Wijzer Nalaten/Legaten/overige* 0 0 DROreis 2012* 17.546 Pm Diverse kosten 1.301 0 Personeelskosten 115.602 129.480 Reis- verblijf en opleidingskosten 5.609 7.150 Totaal * Hier staan inkomsten tegenover


731.451

567.130

Realisatie 2011 20.934 529 19.683

4.680 18.550 87.425 157.976 166.121 8.829 2.848 8.960 15.937 3.741 116.466 6.057 638.735

De Projecten van doelstelling Faciliteren en verbinden zijn conform begroting uitgevoerd. Hierover zijn geen bijzonderheden te melden. De extra projecten zijn grotendeels kostenneutraal (zie *). Dit betekent dat kosten worden verdeeld over de aan het betreffende project deelnemende Landschappen. Deze staan weer genoemd bij de opbrengsten: Eén op één doorbelastingen. In de kosten van de Projectgroep Assurantiën zit nog de afrekening van de steekproef die in 2011 is gehouden. Het systeem NeLIS zal in 2013 worden afgerond en CMSi zal in werking treden. Voor dit laatste zullen naar verwachting geen hoge ontwikkelkosten meer zijn. Beheer en administratie

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Personeelskosten Reis-, verblijf- en opleidingskosten Uitbesteed werk/tijdelijk personeel Kantoor en algemene kosten Huisvestingskosten Organisatiekosten Afschrijving en rente

160.065 7.766 24.021 77.845 18.951 66.748 1.756

179.280 9.900 - 82.500 20.000 42.500 3.000

161.260 8.386 31.293 79.542 21.444 40.124 2.091

Totaal

357.153

334.180

344.141

De kosten van beheer en administratie zijn iets hoger dan begroot. Dit heeft te maken met inhuur van tijdelijk personeel ter vervanging van ziek personeel. De organisatiekosten zijn hoger dan begroot doordat voor een aantal zaken een beroep op externe adviseurs en specialisten is gedaan. Het gaat hierbij om de werving en selectie van een nieuwe relatiebeheerder, (re)organisatieadvies, re-integratieadvies, alsmede juridische bijstand. De overige kosten zijn conform begroting; hierover zijn geen bijzonderheden te vermelden. Totaal Lasten alle activiteiten

Realisatie 2012

Begroting 2012

Realisatie 2011

Totaal

12.878.323

12.602.000

12.881.366

Beheer en administratie Personeelslasten D12L

Realisatie 2012

Begroting 2012

Bruto lonen Pensioenpremies Sociale lasten Vakantiegeldverplichting Sazas (ziektekostenverz) Reiskosten w-w Onkostenvergoeding diverse Overige personeelskosten Ontvangen ziekengeld Ontvangen vergoedingen personeel

465.035 57.248 67.935 28.306 14.217 15.184 1.423 3.556 39.013- 2.918-

432.750 57.716 60.720 43.066 15.492 13.909 1.236 1.675 12.8192.312-

Totaal

610.974

611.434



Overige toelichtingen Beloning bestuurders De leden van het Bestuur van De12Landschappen ontvangen geen bezoldiging. Ook zijn aan de bestuursleden geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Bezoldiging directie De werkorganisatie van De12Landschappen wordt geleid door een directeur. Voor de inschaling van directeur en medewerkers, wordt gebruik gemaakt van het in 2008 herziene functiewaarderingssysteem. De12Landschappen neemt deel aan de Raam CAO Bos & Natuur en heeft een eigen ondernemersdeel met de bijbehorende salaristabellen. De directeur is ingeschaald in schaal 12. Het jaarinkomen van de directeur blijft ruim binnen het maximum van € 140.046,- volgens de VFI Beloningsregeling. Aan de directeur werden geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Dienstverband

directeur

Aard dienstverband Onbepaalde tijd Uren full time (37) Periode 2012 Bezoldiging Brutoloon 81.796 Vakantiegeld 6.530 Uitbetaling verlofuren (éénmalig) 7.275 Eindejaarsinkomen/ variabel jaarinkomen n.v.t. 95.601 SV lasten werkgever 10.842 Belastbare vergoeding/ Bijtelling leaseauto 4.339 Pensioenlasten werkgever 8.682 Overige beloningen n.v.t. Totaal bezoldiging 2012

119.464

Ondertekening van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld door de directie van de stichting. De Bilt, 20 maart 2013,

Dr. ir. H.H. Bartelink, directeur

Vaststelling van de jaarrekening De jaarrekening is vastgesteld door het bestuur van de stichting. Amsterdam, 27 maart 2013,

Mr. A. van der Meer, voorzitter M. Gresnigt-Raemaekers, penningmeester


3. Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Statutaire regeling betreffende de bestemming van het resultaat In artikel 18 van statuten van de stichting staan de reglementen met betrekking tot het opstellen van de jaarrekening. Resultaatbestemming 2012 De jaarrekening 2012 is vastgesteld in de vergadering van het bestuur gehouden op 27 maart 2013. Het bestuur heeft de resultaatbestemming vastgelegd conform het daartoe gedane voorstel. Voorstel resultaatsbestemming 2012 Conform Richtlijn RJ650 is door de directie voorgesteld het resultaat voor een groot deel toe te voegen aan de bestemmingsreserves en het restant aan het eigen vermogen, conform onderstaand overzicht. Reserves - continuïteitsreserve - bestemmingsreserves PrAss Klinkenbergh - overige reserves Totaal

- 16.507 4.769 36.000 823 25.085

Dit voorstel is als zodanig in de jaarrekening verwerkt.


Accountantsverklaring

Controleverklaring van de onafhanke lijke accountant Aan het bestuur van Stichting Unie van Provinciale Landschappen te De Bilt

Wij hebben de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2012 van Stichting Unie van Provinciale Landschappen te De Bilt gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012 en de staat van baten en lasten over 2012 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van Stichting Unie van Provinciale Landschappen is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende Instellingen”. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Unie van Provinciale Landschappen per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende Instellingen”. Deloitte Accountants B.V. Utrecht, 20 maart 2013 Was getekend: K. Bruggeman RA


Bijlage Overzicht subsidiestroom per jaar OBN/EGM Toelichting Ten aanzien van de subsidies voor Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN)/ Effectgerichte Maatregelen (EGM), fungeerde De12Landschappen als ‘doorgeefluik’. Tot 2009 werd jaarlijks een lijst van projecten samengesteld die namens de twaalf Landschappen bij het ministerie van LNV werd ingediend als één gezamenlijke aanvraag. De12Landschappen ontving over het totaal toegekende subsidiebedrag meestal één voorschot en uiteindelijk een afrekening. Indien een afzonderlijk project werd opgestart werd dit voorschot doorbetaald aan het betreffende Landschap. De projecten hadden in principe een looptijd van twee jaar. De regeling is in 2009 opgeheven. In 2012 zijn de laatste nog openstaande subsidiejaren afgerekend. In de tabellen staat per subsidiejaar de stand van zaken weergegeven. Met rood is aangegeven welke bedragen in 2012 zijn ontvangen en/ of doorbetaald. Onderaan is de totaaltelling hiervan opgenomen.

Subsidiejaar 2008 Uitbetaald Nog te besteden Voorschot 1 2008 1.312.180 Eindafrekening Voorschot LO 545.181 -545.181 Voorschot ZHL 242.317 -242.317 Voorschot HUL 8.908 -8.908 Voorschot D12L 55.166 -55.166 Eindafrekening LO -15.571 15.571 Eindafrekening ZHL -92.468 92.468 Eindafrekening HUL 2.227 -2.227 Eindafrekening D12L 19.122 -19.122 Eindafrekening LL 41.652 -41.652 Eindafrekening HDL 145.034 -145.034 Eindafrekening BL 103.889 -103.889 Totaal

Ontvangen 1.312.180 -256.723

1.055.457

0

1.055.457

Subsidiejaar 2009 Uitbetaald Voorschot 1 2009 Eindafrekening Voorschot LL 233.572 Voorschot HUL 53.768 Voorschot D12L 55.166 Eindafrekening LL 66.697 Eindafrekening HUL 13.677 Eindafrekening D12L -5.640 Eindafrekening BL 126.083 Eindafrekening LO 181.638 Eindafrekening HDL 71.816

Nog te besteden 894.454 -97.677 -233.572 -53.768 -55.166 -66.697 -13.677 5.640 -126.083 -181.638 -71.816

Ontvangen

0

796.777

Totaal

796.777

894.454 -97.677


Bijlage Bijlagen

Alle subsidiejaren (1999-2009) Uitbetaald Nog te besteden Totalen 11.503.243 0 Uitbetaald in 2012 1.120.594 Ontvangen in 2012 1.012.553 Totaal te besteden subsidies per 31-12-2010 1.701.320 Totaal te besteden subsidies per 31-12-2011 1.012.553 Totaal te besteden subsidies per 31-12-2012 0


Ontvangen 11.503.243 108.039

Colofon De12Landschappen (Stichting Unie van Provinciale Landschappen) is het samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen Uitgave De12Landschappen Postbus 31 3730 AA De Bilt T 030-601 72 05 F 030-601 72 06 [email protected] www.de12landschappen.nl Foto’s De12Landschappen, Jan Zijp, René van der Meer, P. Hellema, W. Frank, M. Visser, L.P. Dijksman, M. Loeffen, L.W. Albregtse, G.M. Zonneveld, G. van Vemde, F. Schenk, Het Flevo-landschap, P. Vonhögen, D. Hoogenboom, R. Vlaeminck, Piet van Breugel, J. Veenhuijsen, Brabants Landschap, Kees Dekker Klein, Piet Fleuren, Henk Heijligers/Limburgs Landschap, Bastiaan Maas, Landschap Overijssel, Edmond Staal/Limburgs Landschap, Zuid-Hollands Landschap, Het Drentse Landschap, Menno Schaefer Eindredactie Tekstlabel, Leeuwarden Opmaak en realisatie Lautenbag Reclame, Leeuwarden

De12Landschappen is beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij De12Landschappen beschikt over het CBF-Keurmerk De12Landschappen heeft de ANBI-status


Gebiedenkaart


Jaarverslag De12Landschappen 2012 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 27 maart 2013

Recommend Documents