Jaarverslag De12Landschappen 2011 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 28 maart 2012

Jaarverslag 2011

Jaarverslag De12Landschappen 2011 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 28 maart 2012

<< Jaarverslag2011 pagina2

De inhoudsopgave is klikbaar, u kunt meteen naar de gewenste pagina. Onderaan elke pagina kunt u op << klikken om terug te gaan naar de inhoudsopgave.

Inhoud

Voorwoord

4

Bestuursverslag

6

1. Profiel De12Landschappen

8

2. Natuurbeheer is maatschappelijke taak

12

3. Geld voor natuur en landschap blijft aandachtspunt

15

4. Hoeder flora en fauna en natuurgebieden

19

5. Handvatten natuurkwaliteit

21

6. Samenwerken noodzaak voor natuurbehoud

22

7. Relaties

24

8. Zichtbaar zijn

25

9. Werkorganisatie

27

10. Twaalf Landschappen, één platform

30

Bijlagen: Organogram werkorganisatie per 31-12-2011

34

Samenstelling bestuur De12Landschappen per 31-12-2011

35

Overzicht hectaren en donateurs provinciale Landschappen

39

Begroting 2012

42

Financieel verslag 2011

45

Bijlagen: Overzicht van de OBN/EGM projecten per 31-12-2011

74


Voorwoord

Mijn landschap, natuur dichtbij In het jaar 2011 werden de eerste effecten van het beleid van het kabinet Rutte zichtbaar. In hoog tempo werden zekerheden ontregeld en afspraken teruggedraaid. De bekende natuurdossiers als EHS, Natura 2000 en beheersubsidieregeling, vroegen uiteraard ook in 2011 onze aandacht, maar de setting waarin de bijbehorende gesprekken zich afspelen, was een radicaal andere. De extreme bezuinigingen op natuur en landschap en de verharding van stellingnames maken enerzijds de landelijke belangenbehartiging belangrijker dan ooit, anderzijds vraagt het om herbezinning op onze werkwijze en doet het meer dan te voor een beroep op samenwerking. Samenwerking tussen natuur- en milieuorganisaties, samenwerking met anders sectoren (landbouw, recreatie), en niet in de laatste plaats een intensivering van de samenwerking met de regionale overheden. Naast de genoemde natuurdossiers vroegen in 2011 vooral de ontwikkelingen rond de verdergaande decentralisering (vastgelegd in het onderhandelingsakkoord), de nieuwe natuurwet en de EU-uitspraak over grondaankoopsubsidiëring om onze aandacht. De voltooiing van de decentralisatie lijkt nabij te zijn. Hoe dat financieel zal uitpakken voor de provincies is nog niet geheel duidelijk, wel helder is dat natuur voortaan vooral op de provinciale begroting zal drukken, en dat de beschikbare middelen in het algemeen fors lager zullen zijn dan de afgelopen jaren. Overigens zullen de gevolgen van de decentralisatie sterk tussen provincies verschillen, naast het gegeven dat provinciale ambities ongetwijfeld ook zullen verschillen. Al met al genoeg uitdaging voor de toekomst. Voor de provinciale Landschappen, maar ook voor het samenwerkingsverband.

“De12Landschappen heeft in het verslagjaar wederom naast natuur ook ingezet op ‘landschap’. De combinatie van politieke en publieke aandacht blijft nodig om het herstel en behoud van het landschap op de agenda te houden.”


Het jaar 2011 kende ook de nodige ontwikkelingen op het gebied van water en klimaat. De extreem natte herfst en winter boden een prachtige podium voor het promoten van klimaatbuffers, een succesvolle functiecombinatie. De12Landschappen heeft in het verslagjaar wederom naast natuur ook ingezet op ‘landschap’. De combinatie van politieke en publieke aandacht blijft nodig om het herstel en behoud van het landschap op de agenda te houden. Door De12Landschappen zijn diverse initiatieven rond streekfondsen en streekrekeningen geïnitieerd. Ook heeft De12Landschappen samen met anderen aan de wieg gestaan van het eind 2011 opgerichte Platform Landschap: het faciliteren van de ontmoeting van spelers in het landelijk gebied. Op het gebied van het erfgoed hebben we de eerste verkenningen rond de collectief te behartigen belangen verkend. Als samenwerkingsverband hebben we in 2011, ondanks de tegenwind, opnieuw een significante bijdrage kunnen leveren aan het realiseren en behouden van natuur en landschap in Nederland. Hoe we dat hebben aangepakt leest u in dit jaarverslag. Ik wens u veel inspiratie! Dr ir H.H. (Hank) Bartelink, directeur De12Landschappen



Samenwerking centraal Diverse zaken vroegen in 2011 onze bestuurlijke aandacht, vooral de drastische bezuinigingsmaatregelen die de rijksoverheid zich ten doel heeft gesteld; meer dan 2/3 van het natuurbudget verdwijnt. Daarmee is tevens een zekere scherpte in de discussies ontstaan, ook in de bestuurlijke gesprekken. Dat is te betreuren, zeker, maar voor dit moment hebben we er als natuurorganisaties maar mee om te gaan. Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft zich de afgelopen maanden ingespannen om ondanks die turbulentie de belangen van de provinciale Landschappen zo goed mogelijk te blijven behartigen. Onder andere door bij politiek, bestuurders en beleidsmakers zijn visie op natuur & landschap kenbaar te maken. Ook erfgoed vormde steeds vaker onderdeel van de boodschap. Het bestuur van de koepel heeft daarbij nadrukkelijk aangegeven welke koers in zijn ogen gevaren dient te worden, en welke positie de Landschappen daarbij innemen. Immers, niet alleen de boodschap, ook de vormt telt. Voor provinciale Landschappen blijft gelden dat men openstaat voor dialoog; samenwerken in het landelijk gebied is en blijft een groot goed. Binnen dat gegeven heeft het bestuur vanuit zijn rol nadrukkelijk het belang van natuur en landschap voor een gezonde maatschappij uitgedragen, en bij herhaling gewezen op de desastreuze gevolgen van ondoordachte, overhaaste en onmatige bezuinigingen. Maar natuurlijk waren er ook dit jaar weer verschillende zaken die op een positieve manier aandacht kregen. Zo zijn de provinciale Landschappen, samen met Landschapsbeheer Nederland, de samenwerking aangegaan met RTL Nederland, met als doel kinderen hernieuwd kennis te laten maken met de natuur: een heel mooi project, waar u in 2012 ongetwijfeld het een en ander van mee zult krijgen. Intern konden we de discussie over de visie en strategie afronden. Ook de komende tijd is er genoeg te doen. De afronding van de decentralisatie zal nog heel wat voeten in aarde hebben. Waarbij het gat dat de terugtredende rijksoverheid achterlaat, mede gevuld moet worden door ondernemende provinciale Landschappen. Hoe en wat, dat zal een gezamenlijke ontdekkingsreis moeten zijn. Veel energie zal opgaan aan de afronding van de herijkte EHS, aan het stikstofvraagstuk (PAS) in Natura 2000 gebieden, aan de inrichting van grote stukken natuur, aan het investeren in samenwerking in de streek, en niet in de laatste plaats aan het nadenken over onze ambities en rollen de komende jaren. Voor het delen van ervaringen en het uitwisselen van kennis, en naar buiten toe, voor het behartigen van belangen, het samenwerken en het zichtbaar blijven, is en blijft ons samenwerkingsverband cruciaal.

“Ook de komende tijd is er genoeg te doen. De afronding van de decentralisatie zal nog heel wat voeten in aarde hebben. Waarbij het gat dat de terugtredende rijksoverheid achterlaat, mede gevuld moet worden door ondernemende provinciale Landschappen. ”

Met dank aan Veel activiteiten van het samenwerkingsverband De12Landschappen waren mede succesvol door de goede samenwerking met andere partijen. Een bijzonder woord van dank is daarbij op zijn plaats voor de Nationale Postcode Loterij en de Rabobank. Graag wil ik hen, namens het bestuur van De12Landschappen, nadrukkelijk bedanken voor de financiële ondersteuning én hun betrokken partnerschap. Mr A. (Arjen) van der Meer, voorzitter De12Landschappen


1 Profiel De12Landschappen Missie De12Landschappen (Stichting Unie van Provinciale Landschappen) is het samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen. De missie van de stichting is bij te dragen aan de doelstellingen van de twaalf Landschappen, door deze te faciliteren en te ondersteunen en landelijk hun belangen te behartigen, en zodoende een significante bijdrage te leveren aan het behoud, de ontwikkeling en het beheer van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed in Nederland. Doelen Door samen te werken (strategisch, tactisch, operationeel) behartigt De12Landschappen de gezamenlijke belangen van de twaalf Landschappen op bovenprovinciaal en landelijk niveau om zodoende de doelstellingen van de afzonderlijke Landschappen beter (eenvoudiger, sneller, efficiënter en effectiever) te kunnen realiseren en een grotere bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteit van natuur en landschap in Nederland. De werkzaamheden van de stichting worden uitgevoerd door de werkorganisatie van De12Landschappen. Onze kerntaken zijn: 1. Beleidsbeïnvloeding op bovenprovinciaal en nationaal niveau; 2. Relatiebeheer en fondsenwerving; 3. Faciliteren van de onderlinge samenwerking.

Natuur en landschap dichtbij mensen Behoud en ontwikkeling van natuur en landschap zijn op termijn alleen duurzaam als er sprake is van betrokkenheid, bewustwording en vereenzelviging met natuur- en landschapsbelangen door burgers en overheden. De twaalf Landschappen spelen daarin een cruciale rol. Het is de taak van het samenwerkingsverband De12Landschappen om het nationale beleid mede vorm te geven en de twaalf provinciale Landschappen in staat te stellen hun regionale rol te vervullen. Andersom heeft De12Landschappen ook een luisterend oor om de regionale belangen door te vertalen naar onze landelijke positionering. Uitgangspunt in die regionale rol van de Landschappen zijn de intrinsieke waarden ‘landschap dichtbij’, ‘eigen’ en ‘mensgericht’. De twaalf Landschappen staan voor het behoud en beheer van natuurterreinen, maar dragen ook mede zorg voor ons cultuurhistorisch landschap. De verbinding met cultuurhistorie is van groot belang voor inzicht in de driehoeksrelatie mens-cultuur-landschap. Alleen als we begrijpen hoe landschap is ontstaan, weten we wat nodig is om het te behouden en hoe we draagvlak kunnen genereren voor de instandhouding van het landschap. De twaalf Landschappen geven burgers een stem en betrekken ze actief door excursies, inspraakavonden en vrijwillige inzet. Het bieden van een platform voor burgerparticipatie maakt de Landschappen tot een aantrekkelijke gesprekspartner voor de lokale overheid. Het samenwerkingsverband De12Landschappen doet dat op haar beurt op nationaal niveau. Strategisch gesprekspartner Regionale binding, cultuurhistorie en mensgerichtheid bepalen in belangrijke mate het gezicht van De12Landschappen. Samenwerking met groene partners is een voorwaarde om onze doelen te bereiken. Op strategisch niveau participeert De12Landschappen daarom actief in (inter)nationale samenwerkingsverbanden. Zo kunnen de provinciale Landschappen daadwerkelijk van betekenis zijn in de


ontwikkeling en het beheer van natuur. De12Landschappen manifesteert zich landelijk nadrukkelijk als gesprekspartner van (semi)overheden onder het motto: ‘Wij staan voor natuur en landschap en doen dat graag samen met u”. De12Landschappen investeert daarbij in zichtbaarheid en herkenbaarheid binnen het landelijke politieke en bestuurlijke speelveld. De koepel heeft niet tot taak zich te manifesteren naar het grote publiek; de zichtbaarheid naar burgers ligt bij de twaalf Landschappen. Landelijke positionering op basis van lokale kracht De provinciale Landschappen dragen samen zorg voor meer dan 106.000 hectare natuurgebied en kunnen rekenen op de steun van meer 308.000 Nederlandse gezinnen die lid of begunstiger zijn van een provinciaal Landschap. Dat maakt de twaalf Landschappen tot een factor van betekenis in de landelijke discussies over natuur en landschap én in de politieke belangenbehartiging. De kracht van ieder individueel Landschap zit in de lokale identiteit: een sterke regionale binding die tot uiting komt in bezit, maar ook in het samenspel met burgers en lokale overheden. Die ‘couleur locale’ maakt het soms lastig voor het samenwerkingsverband om zich als één organisatie te manifesteren. De12Landschappen zoekt de uitdaging daarom in de overeenkomsten en de gedeelde belangen. Door de ambities van de twaalf Landschappen te identificeren en te cultiveren, kan het samenwerkingsverband zich helder positioneren als het gaat om dossiers die op landelijk niveau van belang zijn.

Het belang van natuur De dalende waardering en het ontbreken van urgentie voor natuur en landschap in het politieke veld zijn verontrustend. Door de extreme hoogte van de bezuinigingen (circa 2/3 van het rijksbudget verdwijnt) en de verregaande decentralisatie, is het politiek-bestuurlijke landschap hevig aan het schuiven, met alle gevolgen van dien voor de beleidsmatige, financiële en beheersmatige werkelijkheid waarin de Landschappen (en dus de koepel De12Landschappen) de komende jaren hun weg zullen moeten vinden. De financiële krapte maakt dat vragen over samenwerking tussen organisaties (landelijk en regionaal) en over ondernemerschap van organisaties als de Landschappen, zich meer dan ooit opdringen. Daar zullen we in korte tijd op moeten anticiperen, soms niet anders kunnen dan reageren. De provincies zullen zich gezien de aanstaande verregaande decentralisatie meer dan ooit gaan


“Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft de afgelopen jaren aan kracht en landelijke zichtbaarheid gewonnen. Het is de ambitie van de samenwerkende Landschappen om die positie verder te versterken, zodat de belangen van de Landschappen op nationaal niveau optimaal behartigd worden. ”

manifesteren op de dossiers over het landelijk gebied. Dat is op zich toe te juichen; de twaalf Landschappen zijn immers logische gesprekspartners, door hun intrinsieke regionale wortels, oriëntatie en gebondenheid. Het samenwerkingsverband De12Landschappen is op haar beurt bij uitstek in staat om te schakelen tussen regionale en landelijke beleidsvorming en -uitvoering. Door die verbindende rol zal de koepel ook in 2012 in staat zijn invloed uit te oefenen op de nationale beleidsagenda. De12Landschappen ziet het als haar taak om in landelijke fora te blijven hameren op het belang van een hoogwaardige natuur, bescherming van ons erfgoed, en een waardevol landschap. Door op landelijk niveau de noodzaak van investeringen in natuur en landschap over te brengen, kan het samenwerkingsverband toegevoegde waarde hebben en houden voor alle twaalf Landschappen.

Kwaliteit borgen van natuur en landschap Vele studies en enquêtes laten zien dat investeren in natuur, landschap en water loont. Zowel in termen van ecologie, economie als bijvoorbeeld


gezondheid. Investeren in behoud van natuur en landschap heeft daarmee een stevige maatschappelijke legitimiteit. Toch maakt de politiek momenteel andere keuzes en dat heeft verstrekkende gevolgen voor natuur en landschap. Een niet onbelangrijke verklaring voor de politieke tegenwind is het feit dat het natuurdossier van de burgers lijkt vervreemd. Dat heeft zijn weerslag op de aandacht voor het thema. En als burgers er niet mee bezig zijn, hoeft de politiek daarin ook geen kiezers tevreden te stellen. De toekomst is onzeker nu de overheid koerst op bezuinigingen van meer dan zestig procent. Deze plannen zijn zelfs in deze tijden van economische tegenwind draconisch te noemen en missen bovendien een visie op de toekomst. Het zal voor De12Landschappen ook in 2012 een grote uitdaging zijn om bestuurders en politici te blijven overtuigen van het grote belang van natuur en landschap. Wij blijven als organisatie de maatschappelijke belangen van natuur en landschap benadrukken. Het draait immers om veel meer dan een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving; natuur en landschap bieden ook oplossingen voor water- en klimaatvraagstukken. Bovendien dragen bijvoorbeeld recreatie, leefruimte en investeringsklimaat bij aan sociaaleconomische baten. Op dit moment vragen bezuinigingen en decentralisatie bijna al onze aandacht. Dat laat onverlet dat het de taak van De12Landschappen moet zijn en blijven ook de komende jaren zich bij haar belangenbehartiging sterk te blijven maken voor de borging van natuur en natuurkwaliteit (EHS, Natura 2000, soortenbeleid), het borgen van de overheidsbijdrage voor natuur- en landschapsbeheer, het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed en het beheer en behoud van het (cultuurhistorisch) landschap. Deze thema’s vormen de core business van de twaalf Landschappen, en daarmee van de belangenbehartigingportefeuille van de koepelorganisatie. Ze raken immers direct aan de kwaliteit van natuur, erfgoed en landschap in streek en regio. En dus van de identiteit van de streek. Het samenwerkingsverband van de twaalf Landschappen staat voor de opgave deze zaken op de politieke en beleidsagenda’s te houden dan wel krijgen, waar mogelijk landelijke positie te kiezen en zich daarbij steeds nadrukkelijk te manifesteren als belangenbehartiger van de provinciale Landschappen. Ons voornemen Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft de afgelopen jaren aan kracht en landelijke zichtbaarheid gewonnen. Het is de ambitie van de samenwerkende Landschappen om die positie verder te versterken, zodat de belangen van de Landschappen op nationaal niveau optimaal behartigd worden. Concreet betekent dit dat de komende jaren geïnvesteerd zal worden in het vergroten van de zichtbaarheid van de Landschappen, in het relatiebeheer van het samenwerkingsverband en in het verder versterken van de interne cohesie. Relatiebeheer krijgt meer urgentie, wat onder meer inhoudt dat nadrukkelijk gezocht zal worden naar meer samenwerking met landelijke partners en naar een versterkte extern communicatie. Ook zal het samenwerkingsverband blijven inzetten op het bij elkaar brengen van en faciliteren van interne discussies bij de twaalf Landschappen. Dit doet De12Landschappen niet alleen ten faveure van de Landschappen zelf (kennisuitwisseling), maar nadrukkelijk ook om als samenwerkingsverband beter in staat te zijn de standpunten van de Landschappen landelijk te verwoorden en uit te dragen.


2 Natuurbeheer is maatschappelijke taak De beleidsbeïnvloeding en lobby stonden in 2011 vooral in het teken van de rijksbezuinigingen op natuur en landschap. Ruim 2/3 in onze sector! Terwijl de bezuinigingen op andere terreinen tot hooguit twintig, vijfentwintig procent oplopen. De extreme korting op de budgetten voor natuur en landschap wordt nauwelijks onderbouwd. De bezuinigingen gaan bovendien gepaard met het ontmantelen van beschermende (natuur) wetgeving, het uitkleden van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en decentralisatie van taken en verantwoordelijkheden naar de provincies, die veelal te weinig budget hebben voor ontwikkeling en beheer van de groene omgeving.


Kortom, veranderingen die alle natuur- en landschapsontwikkelingen in een nieuw daglicht plaatsen en die van ons extra inspanningen vragen bij het uitoefenen van onze maatschappelijke taak. De12Landschappen heeft – vaak samen met partners – binnen de politiek-bestuurlijke context op allerlei manieren een afwijzend standpunt geventileerd over de radicale bezuinigingen, het bevriezen van natuuraankopen, de gevolgen van de herijking en de nieuwe wetgeving. En waar mogelijk alternatieven aangedragen in de vorm van andere teksten, andere termijnen, andere afwegingen, e.d. We lichten enkele belangrijke activiteiten in 2011 op hoofdlijnen uit. Bezuinigingen en herijking De door het kabinet beoogde herijking van de EHS en het decentralisatieakkoord – waarmee het natuurbeleid in handen moet komen van de provincies – deed veel stof opwaaien. Namens de provincies kwam het Interprovinciaal Overleg (IPO) in september 2011 een convenant overeen met staatsecretaris Bleker. Om van kracht te worden, moest het akkoord door elke provincie worden ondertekend. Vier provincies deden dat (aanvankelijk) niet en één hield de besluitvorming aan. Reden daarvoor waren de forse bezuinigingen, waarbij het landelijke budget van 350 miljoen per jaar naar 100 miljoen zou worden teruggeschroefd. Ook de wijze waarop de staatssecretaris de onderhandelingen voerde, speelde een rol bij de beslissing het akkoord niet te bekrachtigen.

De12Landschappen heeft haar zorgen over de gevolgen van de bezuinigingen op verschillende manieren geuit: via de media, per brief aan de staatssecretaris, in de reguliere overleggen met IPO, binnen het overleg Manifest Vitaal Platteland, in directe gesprekken met staatssecretaris Bleker, in mailwisseling met Kamerleden en in een rondetafelgesprek met de Tweede Kamercommissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I). Bovendien heeft De12Landschappen – op verzoek van onder andere enkele politieke partijen – een factsheet geproduceerd om meer zicht te bieden op de gevolgen van de bezuinigingen. Samen met andere natuurgrondeigenaren is schriftelijke informatie aan de Tweede Kamer verstrekt als basis voor behandeling van het onderwerp natuurbeheer binnen de EL&I-begroting. Acties Hart voor Natuur Ook als één van de 29 deelnemende organisaties aan de coalitie Hart voor Natuur heeft De12Landschappen gepoogd het tij te keren. Met landelijke en regionale publiciteit is aandacht voor de draconische bezuinigingen gevraagd. Bovendien zijn activiteiten op touw gezet voor burgers en bestuur, zoals de goed bezochte wandelactie op 2 januari en een actiedag met politiek debat op 19 februari. Kritiek op Wet Natuur Zorgwekkend zijn de ontwikkelingen rondom de nieuwe Wet Natuur in wording. Deze wet vervangt de drie vigerende wetten (Natuurbeschermingswet, Flora- en Faunawet en de Boswet), maar volgens De12Landschappen en meer dan vijftig andere natuurorganisaties beschermt de nieuwe wet natuur en landschap absoluut niet. Eensgezind in onze kritiek brachten wij gezamenlijk een persbericht uit met de titel ‘Nieuwe wet zoveelste aanslag op de natuur’. Vooral in de laatste maanden van 2011 is veel tijd en energie gestopt in de wet in wording, zowel in de vorm van kritiek als in de vorm van inhoudelijke bijdragen. Kernboodschap was dat het concept terug naar de tekentafel moet. Waarbij wij onder andere onze diensten hebben aangeboden om mee te denken over een betere wetinhoud. Tot nog toe zijn dergelijke handreikingen onbeantwoord gebleven. Infrastructuur en Ruimte Het beleid van het kabinet Rutte is volledig gericht op onbelemmerde economische groei, met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van natuur en landschap. De12Landschappen heeft in het bijzonder gereageerd op de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte in een lobby gevoerd tezamen met ander natuur- en milieuorganisaties. Onderdeel daarvan was een persbericht, waarin helder is uitgelegd wat de negatieve gevolgen zijn van de gemaakte keuzen (titel: Structuurvisie voor ruimte leidt tot minder groen en meer auto’s). De coalitie heeft bovendien haar zienswijze op het ontwerp van de structuurvisie verzonden aan minister Schultz en onder de aandacht gebracht van de Vaste Commissie Infrastructuur & Milieu van de Tweede Kamer. Geefwet In november 2011 is de Geefwet aangenomen. Deze wet beoogt met gunstiger aftrekvoorwaarden voor giften door particulieren en bedrijven aan Algemeen Nut Beogende Instellingen, zgn. ANBI’s een klein stukje van de pijnlijke bezuinigingen in nagenoeg alle sectoren te niet te doen. De culturele sector slaagde erin hier een beperkt extra voordeel uit te slepen, het lukte andere sectoren niet deze betere voorwaarden breder te laten gelden. De12Landschappen heeft de lobby van de Nationale Postcode Loterij rond enkele andere voorwaarden

in deze wet expliciet ondersteund. De soep kon uiteindelijk minder heet gegeten worden, dan hij eerder werd opgediend. Green Deals Om de pijn van de bezuinigingen te verzachten en om de samenwerking tussen de natuursector en het bedrijfsleven te bevorderen, heeft het kabinet Rutte de zogenoemde Green Deals geïntroduceerd. Insteek is het contractueel vastleggen van samenwerkingsverbanden ter besparing van energie en reductie van CO2 of voor de bevordering van biodiversiteit tussen bedrijven, de overheid en niet-gouvernementele organisaties (ngo’s). De bijdrage van de overheid is puur gericht op het beperken van weten regelgeving. De samenwerkende provinciale Landschappen hebben in 2011 ingezet op een Green Deal voor tijdelijke natuur. Op tijdelijk braakliggende terreinen, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van woningbouw, infrastructuur of bedrijventerreinen, kunnen de natuurwaarden sterk stijgen door spontane processen. Het ‘nadeel’ daarvan is dat zich mogelijk beschermde soorten op het terrein vestigen en dat kan leiden tot vertraging van de economische plannen of tot het eisen van natuurcompensatie. Om die risico’s uit te bannen, kiezen ontwikkelaars vaak voor maatregelen die het ontstaan van natuurwaarden tegengaan. Deze Green Deal is opgezet om de kansen voor natuur en de relatie tussen ecologie en economie te verbeteren. Brussel informeren De Directie Natuur van de Europese Commissie in Brussel handhaaft de naleving door Nederland van de gemaakte afspraken over natuur, zoals de aanwijzingsbesluiten van Natura 2000 en het nationale beleid dat nodig is voor een goede uitvoering van Europees richtlijnen. Daarbij is informatie vanuit de Nederlandse natuur- en landschapsorganisaties welkom. De12Landschappen bracht daarom in 2011 samen met collega-natuurorganisaties diverse bezoeken aan de commissie in Brussel. Beheersubsidie Zuid-Hollands Landschap Het Tweede Kamer-overleg over natuur in september is aangegrepen om aandacht te vragen voor de dreigende totale beheersubsidiestop in 2011 voor Zuid-Hollands Landschap, omdat de provincie Zuid-Holland niet genoeg SNL-middelen had gereserveerd. Dit is Kamerbreed aangekaart


door onze contacten bij de verschillende politieke partijen te benutten. In 2011 heeft dit nog niet tot een goede afwikkeling geleid, mede omdat de staatssecretaris dit ziet als een provinciale verantwoordelijkheid. Wel heeft de provincie laten blijken serieus naar een oplossing op zoek te zijn. Groene Lobby Werkt De12Landschappen participeerde in 2011 in het GLoW (Groene Lobby Werkt), een overleg van terreinbeheerders en andere belangrijke natuurorganisaties. In het GLoW worden lobbyplannen gesmeed en gezorgd voor synergie van de lobbyactiviteiten van de individuele participanten. De Groene 11 (waarin inmiddels vijftien organisaties verenigd zijn), waarborgt de afstemming buiten het GLoW door contacten met haar leden en in de politiek. Een voorbeeld was het bezoek van enkele tientallen boswachters van verschillende terreinbeheerders aan de Kamerfractie van Groen Links voor een debat met Kamerleden en voor het Algemeen Overleg Natuur in de vaste Kamercommissie. Dit kreeg ruim aandacht in de regionale en landelijke pers en haalde bovendien het NOS-journaal.

“De12Landschappen heeft haar zorgen over de gevolgen van de bezuinigingen op verschillende manieren geuit: via de media, per brief aan de staatssecretaris, in de reguliere overleggen met IPO, binnen het overleg Manifest Vitaal Platteland, in directe gesprekken met staatssecretaris Bleker, in mailwisseling met Kamerleden en in een rondetafelgesprek met de Tweede Kamercommissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I).”


Masterclasses Voor de zogenoemde Groene Masterclasses was 2011 een bijzonder succesvol jaar. Een coalitie van zeven ngo’s, waaronder De12Landschappen, organiseert sinds de zomer 2010 informatieve, vraaggestuurde Masterclasses Natuur voor fractiemedewerkers en Tweede Kamerleden. Een belangrijk kenmerk is dat ze organisatie(belangen)overstijgend zijn. De Masterclasses zijn gericht op positionering van het beleidsterrein, niet op profilering van de verschillende organisaties. Die opzet wordt door de doelgroep hoog gewaardeerd en levert goodwill op die met reguliere lobby niet te evenaren is. In 2011 werden in totaal zes sessies georganiseerd over respectievelijk het gemeenschappelijk landbouwbeleid, Natura 2000, natuurbeheer, visserijbeleid, mest en de Wet Natuur en omgevingsrecht. De12Landschappen organiseerde de sessie over natuurbeheer. Om het concept nog verder aan te scherpen, hebben de participanten eind 2011 de Masterclasses geëvalueerd. De resultaten zullen worden besproken in het Groene Directeuren Overleg, met het verzoek de financiële middelen en personele invulling beschikbaar te stellen voor het verder uitbouwen van de Masterclasses. Bezoeken door Kamerleden De12Landschappen faciliteerde verschillende bezoeken door Kamerleden aan provinciale Landschappen. Zo was Paul Terlinden (PVV) 11 maart te gast in de Duinen van Oostvoorne bij Het Zuid-Hollands Landschap, werden Jhim van Bemmel en Bart Brands (PVV) 3 augustus ontvangen in de Krimpenerwaard door Het Zuid-Hollands Landschap, brachten Kamerleden Eddy van Hijum en Pieter Omtzigt (CDA) 2 september een bezoek aan het Dal van de Mosbeek met Landschap Overijssel en waren Kamerlid Helma Lodders en fractiemedewerker Tim Koevoets (VVD) te gast bij It Fryske Gea in de Alde Feanen.

3 Geld voor natuur en landschap blijft aandachtspunt

Natuur en landschap lijken vanzelfsprekend, maar realisatie, beheer en onderhoud kosten geld. De kernvraag is: wie betaalt? Geld voor natuur en landschap is een structureel aandachtspunt dat uiteindelijk ons allemaal aangaat. In het verslagjaar stond het natuurbudget stevig ter discussie door de economische crisis en de dramatische bezuinigingen. Deze actualiteit plaatste onze inspanningen voor voldoende financiering in een nieuw perspectief. De12Landschappen had een rol in de volgende ontwikkelingen: Nieuw subsidiestelsel SNL Hoeveel geld is straks nog beschikbaar voor het beheer van natuur en landschap? Die vraag staat centraal in de discussies over decentralisatie. Door de bezuinigingen nemen de middelen voor het beheer van de EHS sterk af. Tegen die achtergrond is – na zes jaar voorbereiding en enkele keren uitstel – het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) in 2011 toch nog van kracht geworden. De12Landschappen heeft de afgegeven beschikkingen – waarop zeer lang is gewacht – juridisch tegen het licht gehouden. Daaruit blijkt dat ze in principe voor zes jaar zekerheid bieden, waarmee het terreinbeheer in deze onzekere tijden voorlopig toch wat lucht krijgt. De12Landschappen was actief betrokken bij de uitvoering van het SNL via deelname aan stuur-, advies- en

taakgroepen door het IPO werden gecoördineerd. Ook intern is veel energie gestoken in het uitwisselen van informatie over en ervaringen met de aanvraag 2011. Streekrekening Een alternatieve manier om landschapsbeheer deels te financieren, is de streekrekening. Het idee erachter is ‘geld geven zonder geld te geven’. Institutionele organisaties en bedrijven storten hun financiële buffer op de streekrekening van de plaatselijke Rabobank, waarbij beide partijen een percentage van het gemaakte rentebedrag doneren aan een streekfonds. Het beschikbare geld komt ten goede aan streekplannen, zodat de zorg voor landschap dichtbij wordt verhoogd. De weg voor het openen van streekrekeningen werd geopend toen De12Landschappen en Rabobank Nederland in 2009 een convenant ondertekenden. In de afgelopen tweeënhalf jaar heeft de streekrekening bewezen een haalbaar en nuttig initiatief te zijn, goed voor de financiering van het land-


“Hoeveel geld is straks nog beschikbaar voor het beheer van natuur en landschap?”

schap én voor de maatschappelijke betrokkenheid. Eind 2011 waren zo’n twintig streekfondsen operationeel (zie www.streekfonds.nl). Europees landbouwbeleid Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van de Europese Unie staat aan de vooravond van significante veranderingen, door de toenemende vraag naar het leveren van maatschappelijke diensten met GLB-gelden. In het plan van de Europese Commissie wordt onder meer voorgesteld om minimaal zeven procent verplicht ecologisch grondgebruik te koppelen aan de premies die aan boeren wordt betaald uit de eerste pijler van het GLB. In het verslagjaar is volop maatschappelijk debat gevoerd over GLB en de nationale invulling van de twee pijlers vanaf 2014. De12Landschappen was bij een tweetal conferenties waarin van gedachten werd gewisseld over mogelijke en gewenste opties. Bovendien is op uitnodiging van het ministerie van Buitenlandse Zaken deelgenomen aan het Duits-Nederlands Landbouwforum over GLB in Bonn. Om tot een wensenlijstje te komen voor de vergroening van het GLB, heeft De12Landschappen ook deelgenomen aan overleg met groene organisaties. Uitgangspunt voor ons is dat de eerste pijler wordt gebruikt voor het handhaven van een bepaalde maat van basiskwaliteit in het landelijk gebied op het gebied van natuur, milieu en dierenwelzijn. Wij hechten er ook belang aan dat er middelen in de tweede pijler beschikbaar blijven voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Samen met een vijftal organisaties is een brief gestuurd over GLB aan de Vaste Kamercommissie ELI. Ook EU-commissaris Kroes kreeg een inhoudelijke brief. Verder is in oktober met partnerorganisaties een persbericht verstuurd in reactie op de Nederlandse presentatie van de GLB-plannen van de Europese Commissie. Water en klimaat De politieke en publieke aandacht voor water en klimaat neemt nog steeds toe, zeker na de problemen die in 2011 ontstonden in het droge voorjaar (watervraag) en de natte zomer (waterafvoer). De weersextremen worden groter, waardoor vraag naar hydrologische aanpassingen toeneemt en ook het belang van natuur en landschap in de waterhuishouding groter wordt. Deze ontwikkelingen zijn verwoord in het Deltaprogramma 2012 dat op Prinsjesdag is gepresenteerd. Dit programma bevat maatregelen voor de waterveiligheid en zoetwatervoorziening, inclusief planning en een opgave van beschikbare middelen. Natuurlijke klimaatbuffers worden daarin ook benoemd. De aanname van de Deltawet in november was een andere mijlpaal, want hiermee krijgen het Deltaprogramma, de Deltacommissaris en het Deltafonds een wettelijke basis. Subsidiestromen lopen steeds meer langs de lijn van de klimaatadaptatie. De coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers, waarvan De12Landschappen deel uitmaakt, is daar een sprekend voorbeeld van. Binnen deze coalitie zijn we met zeven natuurorganisaties twintig projecten gestart, met als doel Nederland klimaatbestendiger te maken door natuurvriendelijke waterveiligheidsmaatregelen. In 2011 hadden vier Landschappen klimaatbufferprojecten in uitvoering en is De12Landschappen begonnen met een strategisch project over de Markermeerdijk. Doel is om de natuurlijke klimaatbuffergedachte en de kennis uit andere projecten in te zetten bij beleids- en uitvoeringsprocessen. In 2011 zijn we ook gestart met het organiseren van een seminar over de klimaatbuffers op zandgronden.


Bij het Jaarlijkse Deltacongres heeft de coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers op de Deltaparade een overeenkomst voor samenwerking gesloten met EcoShape/ Building with Nature. Doel is het versterken van de uitwisseling van informatie, kennis en inzichten die zijn opgedaan in de projecten van beide partners. De samenwerking is strategisch gezien bovendien heel interessant, omdat Building with Nature stoelt op de samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksorganisaties, overheden en ngo’s. Waterschapslasten De lagere waterschapsheffingen die gelden voor natuurgebieden, leveren helaas niet alle terreinbeherende Landschappen voordeel op. De waterschappen hanteren namelijk geen eenduidige omschrijving. Sommigen zien bijvoorbeeld gras en akkers niet als natuur en anderen heffen op agrarisch gebieden die een natuurdoel hebben. De terreinbeheerders, verenigd in het Bosschap, gingen daarom in 2011 met de Unie van Waterschappen in gesprek over eenduidige interpretatie. Helaas liep dit op niets uit. Vervolgens is besloten om een aantal proefprocessen te voeren voor het verkrijgen van jurisprudentie. Leenfaciliteit EHS De discussie over de subsidieregeling voor grondaankoop ten behoeve van de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) was in 2011 een belangrijk punt. Vooral de (juridische) implicaties van de regeling vergden veel aandacht. Eind 2010 is een nieuwe subsidieregeling voorgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese Commissie (EC). De EC deed 13 juli 2011 uitspraak en constateerde dat met de nieuwe regeling sprake is van toelaatbare staatssteun. De EC heeft echter ook uitgesproken dat natuurorganisaties als de provinciale Landschappen aan te merken zijn als ondernemingen. Met als risico dat een deel van de al verleende subsidie juridisch onhoudbaar kan blijken. Het ministerie van ELI overlegt met de EC om tot een oplossing te komen. In de tussentijd heeft een groep particulieren zich verenigd en de provincies verordonneerd de doorlevering van grond aan natuurorganisaties te stoppen. Hiermee is de doorlevering van gronden en daarmee de realisatie van de EHS volledig tot stilstand gekomen. Voor terreinbeherende organisaties is de EHS een zeer belangrijk dossier, zowel voor wat betreft de al gerealiseerde grondverwervingen, als de toekomstige ambities. De12Landschappen pleegt daarom (nog steeds) uitvoerig overleg met juristen en stemt intensief af met betrokken partijen. Bovendien is een dossier aangelegd met documenten over natuuraankopen in het verleden. De twaalf Landschappen hebben, conform Brusselse spelregels, een advocatenbureau gevolmachtigd om een nietigverklaring in te stellen bij het Gerecht van de Europese Unie tegen het besluit van de Europese Commissie van 13 juli 2011. Dit traject neemt naar verwachting jaren in beslag.



4 Hoeder flora en fauna en natuurgebieden Het beheren en beschermen van gebieden en soorten staat centraal in het werk van de twaalf Landschappen. In het behoud van flora en fauna zijn zij mede afhankelijk van nationaal en Europees beleid en weten regelgeving. Als samenwerkingsverband richt De12Landschappen zich daarom in sterke mate op ontwikkelingen binnen dat veld, door middel van belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding. Belangrijke thema’s in 2011 waren Natura 2000 en aanpak stikstof, druk op de realisatie van de EHS, behoud van biodiversiteit en tot slot aandacht voor ganzen- en weidevogelbeheer. Natura 2000 De12Landschappen heeft in 2011 actief meegewerkt aan activiteiten van het Regiebureau Natura 2000. Zo zijn bijdragen geleverd aan het communicatieplan, een boekwerk over de toekomst van Natura 2000 en aan bijeenkomsten die tot doel hadden het draagvlak voor Natura 2000 te bevorderen. Het bureau stopt na 2011, al is er nog geen sprake van een goede afronding van het Natura 2000-project. Het overgrote deel van de aanwijzingsbesluiten is nog niet genomen, mede samenhangend met het regeerakkoord en de voortslepende haalbaar-en-betaalbaar-discussie in de Tweede Kamer. Het plan van Bleker om instandhoudingsdoelen die niet als Europees vereist worden gezien te schrappen, evenals een aantal Natura 2000-gebieden, is een verslechtering van het beleid. In het verslagjaar heeft De12Landschappen in samenwerking met de Groene11 geholpen antwoorden te vinden op een aantal van de klachten die de VVDfractie ontving op het door haar ingestelde meldpunt Natura 2000. Dat was erop gericht ondernemers een platform te geven die stellen bij de uitoefening van hun bedrijf last te ondervinden van beperkingen die voortkomen uit weten regelgeving ter bescherming van Natura 2000-gebieden. PAS De voltooiing van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) liet in 2011 op zich wachten. De PAS omvat bindende afspraken om de stikstofdepositie generiek te verminderen en biedt bovendien instrumenten om de stikstofdepositie te berekenen en herstelstrategieën om stikstofgevoelige habitats op de been te houden. Zo kan ook de ontwikkelruimte voor bedrijven worden bepaald. Uit analyse blijkt dat het stikstofprobleem in veel gebieden oplosbaar is, met het oog op de doelen voor instandhouding. Voor De12Landschappen en andere natuurorganisaties reden om in 2011 bij de politiek aan te dringen op het snel nemen van aanwijzingsbesluiten. Want door het niet aanwijzen van de Europees beschermde gebieden, stagneren de beheerplanprocessen. Met alle gevolgen van dien voor natuur, maar ook voor de ondernemers die daardoor in onzekerheid blijven.

“Het behoud van weidevogels in Nederland vraagt nog steeds een strategische aanpak. In het licht van de bezuinigingen en decentralisatie is een effectief en breed gedragen weidevogelaanpak alleen maar urgenter geworden.”

De12Landschappen heeft met collega-organisaties de Europese Commissie bezocht. Eén van de gespreksonderwerpen was de bovengenoemde trage aanwijzing van Natura 2000-gebieden. De commissie heeft op aandringen van het Europese parlement de Nederlandse regering op de vingers getikt over haar natuurbeleid.


Biodiversiteit De12Landschappen heeft een bijdrage geleverd aan het begin 2011 verschenen boek ‘De Nederlandse Biodiversiteit’, een naslagwerk dat 47.800 soorten beschrijft. Het boek benoemd ook de betekenis van natuurbeheer voor biodiversiteit en de specifieke rol daarin van terreinbeheerders als de twaalf Landschappen. Andere stappen die in 2011 zijn gezet voor biodiversiteit waren het (mede) ondertekenen van de Intentieverklaring voor het platform Biodiversiteit & Bedrijfsleven (via IUCN) en het sluiten van een Green Deal voor tijdelijke natuur op braakliggende terreinen. Weidevogels Het behoud van weidevogels in Nederland vraagt nog steeds een strategische aanpak. In het licht van de bezuinigingen en decentralisatie is een effectief en breed gedragen weidevogelaanpak alleen maar urgenter geworden. De12Landschappen is participant van het Weidevogelverbond. Ondanks het niet halen van een aantal doelstellingen, is toch besloten door te gaan in 2011 met het verbond (waarbij Landschap Noord-Holland ons vertegenwoordigde). Aan staatssecretaris Bleker is, samen met een aantal groene organisaties, een brief gestuurd om het belang van goed weidevogelbeleid te benadrukken. Vragen zijn er ook: want wat zijn de gevolgen voor het weidevogelbeheer van het voorstel om voor agrarisch natuurbeheer vooral GLB-middelen uit de eerste pijler in te zetten? Wij vrezen dat hierdoor geen sprake meer is van effectief weidevogelbeleid. Nederland Ganzenland Broedende ganzenpopulaties hebben de afgelopen jaren tot veel discussies geleid: moeten terreinbeheerders – om schade te voorkomen – juist wel of geen maatregelen nemen? Een sluitend beleid is nog niet vastgesteld en om in 2011 problemen in het terreinbeheer te voorkomen, is eind 2010 een voorlopige Richtlijn Ganzenbeheer opgesteld voor het beheer en de communicatie bij Landschappen, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. De Landschappen konden in het voorjaar feedback geven op de richtlijn. De input is gebruikt om de eigen Ganzenvisie eind 2011 helemaal af te ronden. In 2011 heeft de samenwerking tussen 7 partijen, waaronder De12Landschappen, geleid tot de totstandkoming van een breed gedragen voorstel voor de aanpak van de ganzenproblematiek. Die coalitie, bekend geworden onder de naam Ganzen-7, heeft haar voorstel, genaamd Nederland Ganzenland, met succes onder de aandacht van de politiek kunnen brengen. De Kamer heeft in het najaar aan staatssecretaris Bleker de opdracht meegegeven datgene te doen wat nodig is om de Ganzen-7 haar voorstel te kunnen laten realiseren; of tenminste besluitvorming die Nederland Ganzenland onmogelijk zou maken (zoals zekere bepalingen in de nieuwe natuurwet), achterwege te laten.


5 Handvatten natuurkwaliteit Vitaliteit is een voorwaarde voor duurzame natuur en landschap. De twaalf Landschappen richten zich in hun beheer daarom op aandacht voor kwaliteit door het herstellen, in stand houden en verbeteren van natuurwaarden. Het samenwerkingsverband De12Landschappen stuurde op haar beurt in 2011 bewust op kwaliteit door aandacht voor monitoring, certificering, effectgerichte maatregelen en kennisuitwisseling. Monitoring Sturen op natuurkwaliteit vraagt om een werkbaar systeem, want zonder inzicht is het lastig om gerichte (financiële) impulsen aan de natuur te geven. De manier waarop informatie beschikbaar komt, staat nog steeds ter discussie. Wel heeft de overheid zich verbonden aan de Index Natuur en Landschap, een systeem voor kwaliteitsturing. Ter overbrugging van de kosten voor monitoring stelde het IPO, in overleg met onder andere De12Landschappen, een modelbrief op waarmee provincies afspraken konden maken met terreinbeheerders. Zo kon provinciaal geld onder meer worden ingezet voor pilots om het nieuwe natuurkwaliteitsysteem te testen die in 2012 wordt ingevoerd. Meerdere Landschappen hebben in het verslagjaar meegewerkt aan deze pilots. Op verzoek van het IPO participeerde De12Landschappen in het project Uitrol Monitoring 2012, samen met andere terreinbeherende organiaties (TBO’s). De aanpak was gericht op implementatie van het monitoringsysteem dat vanaf 2012 is verbonden aan het SNL. Georganiseerde workshops in oktober konden rekenen op een grote deelname vanuit de provinciale Landschappen. In de workshops zijn antwoorden en oplossingen gezocht en werden aanpak en organisatie besproken. Daarbij was ook aandacht voor de mogelijkheden van gebiedssamenwerking en de rolverdeling tussen TBO’s en provincies.

“Het idee hierachter is dat certificering bijdraagt aan kwaliteitsverbetering van de natuur, omdat het recht doet aan de professionaliteit van beheerders en het bovendien kosten uitspaart, bijvoorbeeld voor intensieve controle subsidievoorschriften.”

Certificering De invoering van het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) gaat samen met het vrijwillig certificeren van natuurbeheerders. Het idee hierachter is dat certificering bijdraagt aan kwaliteitsverbetering van de natuur, omdat het recht doet aan de professionaliteit van beheerders en het bovendien kosten uitspaart, bijvoorbeeld voor intensieve controle subsidievoorschriften. Certificering van de provinciale Landschappen was al langer een thema binnen het samenwerkingsverband, maar in juni 2011 kwam – met vertraging – een concrete opdracht van het IPO om het ingediende Plan van Aanpak Certificering uit te voeren. Voor een efficiënte uitvoering is vervolgens een projectwerkgroep onder secretariaat van De12Landschappen aan de slag gegaan, waarbij het samenwerkingsverband de informatievoorziening en afstemming rond het kwaliteitshandboek verzorgde. Eind 2011 zijn een voortgangsverslag en een eerste proeve van het gezamenlijke kwaliteitshandboek aan het IPO geleverd. Effectgerichte Maatregelen Bedoeld als ‘overlevingsstrategie’ voor het herstellen en in stand houden van de natuurwaarden, was het pakket Effectgerichte Maatregelen (EGM) een uitkomst voor gebieden waar de milieukwaliteit nog niet voldeed aan de eisen van een vitale natuur. Helaas is de overheidsregeling per 2010 geschrapt, omdat er geen budget meer voor is. De12Landschappen heeft sinds 1996 de één-loketfunctie hierin vervuld en waar nodig uitstel van projecten aangevraagd. Ook zijn in 2011 een groot aantal projecten afgerond. Bovendien is in 2011, net als in 2009, weer een boekje geschreven over beleidsmonitoring, met dit keer het accent op de faunabemonstering in de EGM.


6 Samenwerken noodzaak voor natuurbehoud Natuur en landschap zijn een zaak van ons allemaal. Om die reden heeft De12Landschappen samenspel met andere partijen hoog in het vaandel staan, vooral met andere landelijke spelers die actief zijn in beleidsbeïnvloeding. Partnerships zijn een voorwaarde voor succesvol behoud van natuur en landschap. Een noodzaak zelfs, zo werd in 2011 extra benadrukt door de bezuinigingen. Strategische samenwerking speelde in het verslagjaar daarom een belangrijke rol. Met wie en hoe De12Landschappen dit heeft ingevuld, wordt op hoofdlijnen weergegeven. Strategische allianties De12Landschappen probeert haar doelen zo efficiënt en doeltreffend mogelijk te bereiken. Het uitwisselen van informatie met partners is daarom waardevol, vooral om standpunten af te stemmen en te ontwikkelen. De12Landschappen steekt veel energie in het bouwen en onderhouden van strategische allianties, om gezamenlijk op te treden richting beleidsmakers, politiek en publiek. Belangrijke strategische partners in 2011 waren: Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Nederland, Vogelbescherming Nederland, Federatie Particulier Grondbezit, Stichting Natuur & Milieu, Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) en steeds vaker ook RECRON en ANWB. Kennisuitwisseling Een belangrijk instrument voor het sturen op kwa-


liteit is kennis. Binnen de overleg- en besluitvormingscultuur van De12Landschappen is daarom altijd aandacht en ruimte om te sparren en kennis uit te wisselen, bijvoorbeeld tijdens bezoeken en overleggen. Het samenwerkingsverband heeft in 2011 ook, samen met externe partners, diverse themabijeenkomsten georganiseerd voor de provinciale Landschappen. Daarnaast was de Beheerdersdag in september 2011 – georganiseerd door De12Landschappen, Landschapsbeheer en de Unie van Bosgroepen – een waardevol moment voor kennisuitwisseling tussen ruim 250 terreinbeheerders en beleidsmakers van groene en andere aanwezige organisaties. Om kennis breed te ontsluiten, is in 2011 vanuit de werkgroep Kennis voor Natuur een goede portal voor natuurkwaliteit gelanceerd (www.natuurportal.nl), om zo de samenhang tussen alle bestaande websites over natuur en natuurbeheer inzichtelijk te maken. Onderdeel van de portal is de wiki natuurbeheer, waar beheerders onderling vragen en antwoorden kunnen uitwisselen. Binnen de werkgroep Kennis voor Natuur hebben we ons ook gezamenlijk ingezet voor het behoud van de veldwerkplaatsen, die door de sector hoog worden gewaardeerd. Samenwerkend vanuit het Bosschap hebben we als terreinbeheerders financiering gevonden voor maximaal vijftien veldwerkplaatsen in 2011. Een communicatiebureau verzorgde de organisatie, maar momenteel wordt onderzocht of de terreinbeheerders dat voortaan ook zelf kunnen oppakken. BOA’s De overheid zet in op professionalisering van groene BOA’s (buitengewoon opsporingsambtenaren), zo bleek in 2011. Dat betekent: meer opleidingen volgen, die bovendien duurder uitvallen. Door het tijdsbeslag en de financiële consequenties dreigen veel BOA’s hun werk te moeten staken. Een werkgroep van het Bosschap, met deelname van De12Landschappen, heeft gepoogd meer duidelijkheid te krijgen van het ministerie van Justitie. Ook is in 2011 een brief naar minister Opstelten gestuurd om aandacht te vragen voor de onevenredige verzwaring van de BOA-taken en de gevolgen daarvan voor het toezicht in natuurgebieden. Momenteel wordt op verschillende manieren naar oplossingen gezocht, zoals het delen van BOA’s. De rol van De12Landschappen is het coördineren en het stroomlijnen van de informatiebehoefte van de verschillende Landschappen.


7 Relaties Samen met onze relaties kunnen we het verschil maken en de natuur behouden voor de generaties na ons. Al ontstaat er door de forse bezuinigingen wel een flinke druk. De financiële steun van onze partners is hard nodig om natuur en landschap toch zo goed mogelijk te blijven beheren. Daarom zijn we blij met belangrijke partijen als de Nationale Postcode Loterij en de Rabobank, die ons in alle opzichten steunen.

Nationale Postcode Loterij Met de Nationale Postcode Loterij is een nieuw contract gesloten voor de periode 2011-2015. De12Landschappen ontvangt in al die vijf jaren een bedrag dat verdeeld wordt onder de twaalf provinciale Landschappen. In februari 2011 mocht De12Landschappen een cheque ter waarde van € 11.250.000 in ontvangst nemen tijdens het Goed Geld Gala in het Singermuseum te Laren. De extra projecten die in 2010 zijn goedgekeurd, zijn in 2011 in volle gang gezet. Dit geldt ook voor De Stichting Natuurbeelden van een twaalftal organisaties, gehonoreerd in 2010, en waar De12Landschappen een voortrekkersrol vervult door onder andere als voorzitter op te treden. Het eerste toegewezen project uit het ‘Droomfonds’ van de loterij, het Kustlaboratorium van het Zeeuwse Landschap, kwam in 2011 ook goed op gang door de aankoop van een stuk grond dat geschikt is voor de gekozen bijzondere vorm van natuurontwikkeling. In de onderhandelingen worden de ruimtelijke ordeningskaders voor het project vastgelegd. In de categorie extra projecten is een voorstel ingediend door Het Geldersch Landschap & Geldersche Kasteelen en heeft De12Landschappen zich aangesloten bij een gezamenlijke indiening door de Stichting Natuur & Milieu om treinreizigers direct te informeren over de landschappen die aan het treinraam voorbij schieten. Of deze projecten gehonoreerd worden, wordt op het Goed Geld Gala van 2012 bekend gemaakt. De12Landschappen participeerde in 2011 in een reeks activiteiten die door de Postcode Loterij zijn georganiseerd, variërend van paginagrote advertenties in dagbladen tot radio spots, van de Green Challenge tot de Beneficiëntendag en een informatiebijeenkomst over sociale media. Rabobank De streekrekening is een succesvol resultaat van de samenwerking tussen De12Landschappen en de Rabobank. In het verslagjaar zijn de streekrekeningen in het hele land opnieuw uitgebreid. Bovendien is de website www.streekfonds.nl vernieuwd en publieksvriendelijker gemaakt, om nieuwe initiatiefnemers nog beter van dienst te zijn. Voor de promotie van de site is een eigen visitekaartje ingezet. Op de site zijn alle streekfondsen die een eigen streekrekening hebben in kaart gebracht. Naar aanleiding van de succesvolle samenwerking is in 2011 gesproken over het uitbreiden van gezamenlijke activiteiten. Zo wordt nu bijvoorbeeld gewerkt aan een serie ‘roadshows’, om op provinciaal niveau nieuwe vormen van samenwerking met het lokale bedrijfsleven en de Rabobank te verkennen. De12Landschappen organiseerde in 2011 samen met het Groene Woud en het Nationaal Groenfonds een studiedag/workshop in Utrecht. Doel van deze bijeenkomst was om kennis en ervaring bijeen te brengen, en daarmee het opzetten van een streekfonds te faciliteren bij die mensen die hier al mee gestart waren. Hier kwam een flinke zaal vol mensen bijeen om kennis uit te wisselen en ervaringen ‘direct uit de praktijk’ gegrepen op te doen. Naar aanleiding van deze dag werd een LinkedIn groep ‘Streekrekeningen’ in het leven geroepen, gekoppeld aan de streekfonds website.


8 Zichtbaar zijn Voor een koepelorganisatie die belangenbehartiging als kerntaak heeft, is zichtbaar zijn essentieel. Om helder te maken wie we zijn en wat we doen, zetten we websites, nieuwsbrieven, persberichten en andere communicatiemiddelen in. Uitnodigen Aandacht trekken doen we het liefst met onze mooie natuurgebieden. We gebruikten daarvoor in het verslagjaar onder andere een platform in het Algemeen Dagblad: van mei 2010 tot mei 2011 is elke week in de bijlage Reizen een redactioneel verhaal gekoppeld aan een wandel- of fietsroute. Dit bleek een laagdrempelige manier om mensen uit te nodigen zelf te ervaren hoe mooi onze natuurgebieden zijn. Een soortgelijke samenwerking is er met CampingVizier en Van der Valk. In elke uitgave van CampingVizier verschijnt een paginagroot artikel met een wandel- of fietsroute (CampingVizier is een gratis landelijke full color kampeer- en recreatiekrant op tabloid-formaat die 12 x per jaar verschijnt en maandelijks verkrijgbaar is bij ruim 3500 kampeer- en recreatiebedrijven in Nederland). In elke uitgave van de Valkkrant zijn de Landschappen zichtbaar met excursies en activiteiten. Bovendien staan telkens twee Landschappen paginagroot in de Valkkrant met een sfeerverhaal over een natuurgebied dichtbij een deelnemend Van der Valkhotel. Ook in de provincie weten het Landschap en Van der Valk elkaar te vinden voor arrangementen en publiciteit. Bevolking pro natuur In het voorjaar van 2011 liet De12landschappen door Synovate onderzoeken hoeveel draagvlak er onder de Nederlandse bevolking is voor de bezuinigingen op natuur. Daaruit bleek dat slechts tweeëntwintig procent van de bevolking het eens is met de voorgenomen bezuinigingen van het kabinet op natuur. Bovendien is niet alleen de achterban van de oppositie het oneens met de bezuinigingen; ook bij de achterban van het CDA is het verzet tegen de bezuinigingen groter dan de steun. Bij de VVD is het omgekeerd en bij gedoogpartner PVV zijn voor- en tegenstanders in balans. Bijna negen op de tien Nederlanders vindt de aanwezigheid van natuur en landschap in de directe woonomgeving belangrijk of zeer belangrijk. Ook hier is nauwelijks sprake van partijpolitieke verschillen. De12Landschappen heeft deze bevindingen gedeeld met de landelijke pers. Dat natuur en landschap dichtbij huis belangrijk wordt gevonden, zagen we ook terug in de Vara’s Vroege Vogels Parade van december 2011. Uit deze rangschikking van de achterbannen van groene organisaties bleek dat de provinciale Landschappen als één van de weinige een groei zag van de totale achterban, en wel van ruim 300.000 naar 308.000.

“Bijna negen op de tien Nederlanders vindt de aanwezigheid van natuur en landschap in de directe woonomgeving belangrijk of zeer belangrijk.”

De donkere wolken boven natuurminnend Nederland stimuleerden De12Landschappen ook in 2011 om waar mogelijk en nodig haar standpunten te laten horen aan de bevolking en politiek Den Haag, bijvoorbeeld via persberichten, tweets en andere activiteiten. Daarbij is ook helder gemaakt dat De12Landschappen een stevige achterban heeft die het werk van de provinciale Landschappen steunt. Ook via het platform Hart voor Natuur stonden we stil bij de mogelijke gevolgen van de kabinetsbezuinigingen op natuur en landschap. Het platform zette zich extra in voor activiteiten rondom de provinciale verkiezingen begin maart 2011.


Green-kids

Communiceren

RTL Nederland vond in De12Landschappen een enthousiaste partner om het concept Green-kids verder uit te werken. Het idee is om basisschooljeugd weer echt in aanraking te laten komen met natuur en dat wordt uiteraard omarmd door de Landschappen. De samenwerking heeft zich vertaald in een tv-programma, gepresenteerd door Lodewijk Hoekstra, en bijbehorende website. Alle Landschappen komen in de uitzendingen aan bod (vanaf april 2012). Ook Landschapsbeheer Nederland is bij de uitvoering betrokken. Inzet van alle drie partijen is een succesvol en langlopend samenspel.

Internet is voor onze doelgroepen een belangrijke informatiebron. De site van De12Landschappen werd in 2011 vooral bezocht wegens de fietsen wandelroutes, nieuwsberichten en vacatures. De site fungeert als toegangspoort voor de websites van de twaalf provinciale Landschappen en is daarom een belangrijke tussenstap in de doorverwijzing. De website wordt in 2012 herzien. Wegens de grote interesse in het recreatieve aanbod van de Landschappen, komt er in 2012 ook een aparte website met wandel- en fietsroutes, aangevuld met informatie over de bezoekerscentra, vakantiewoningen en vergaderlocaties. De nieuwsbrief ‘Ieders Landschap’ wordt in 2012 ook herzien. Dit medium verschijnt vijf keer per jaar en is bedoeld voor de medewerkers en bestuurders van de twaalf Landschappen, maar wordt ook verzonden naar een selecte groep externe partijen. Voor de interne communicatie gebruikt het samenwerkingsverband het intranet en digitale nieuwsbrieven, die beide goed beoordeeld worden door de medewerkers van de twaalf Landschappen.


9 Werkorganisatie Werkzaamheden die voortvloeien uit de verbindende rol van De12Landschappen worden opgepakt door de werkorganisatie. Primaire aandachtsvelden zijn: beleidsbeïnvloeding, beleidscommunicatie en relatiebeheer. Bovendien worden alle thema’s die het provinciale niveau overstijgen door De12Landschappen ingebracht in landelijke overlegstructuren. Ook probeert de organisatie invloed uit te oefenen tijdens politieke bijeenkomsten of werkbezoeken en via brieven of persberichten. Structuur Als samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen is De12Landschappen een stichting (Stichting Unie Van Provinciale Landschappen) met een bestuur, een directie en het directeuren-rentmeestersoverleg (DRO). Het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers uit de besturen of Raden van Toezicht van alle twaalf Landschappen (bij voorkeur de voorzitter). Als leidinggevende is de directeur verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van het beleid. Zijn taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het directiestatuut. Hij legt verantwoording af aan zowel het bestuur als aan het DRO, overeenkomstig de taakverdeling tussen beide organen. Personeel en organisatie De werkorganisatie in De Bilt telt elf medewerkers en wordt geleid door een directeur. De vastgestelde formatie was in 2011 als volgt: 9,86 verdeeld over 6,86 fte ten behoeve van de kerntaken en 3 fte voor extra/project activiteiten. De verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen is iets ten opzichte van voorgaande jaren; er werken meer mannen (64%) dan vrouwen (36%). De leeftijd van de medewerkers in dienst van De12Landschappen varieert van begin dertig


tot begin zestig jaar. Het jaar 2011 kenmerkt zich door weinig personele wisselingen. In het begin van het jaar is een nieuwe relatiebeheerder aangesteld en één van de medewerkers was een periode met zwangerschapsverlof. Voor verschillende projecten is een beroep gedaan op gespecialiseerde zzp’ers. De jaarlijkse functioneringsgesprekken vormen een cyclus die begint met een startgesprek en eindigt met een beoordelingsgesprek. Deze vastgestelde cyclus is bedoeld om de medewerkers actief te begeleiden en te stimuleren in hun dagelijks functioneren. Een aantal medewerkers volgde in 2011 cursussen. Voor de inschaling van de salariëring wordt gebruikgemaakt van het functiewaarderingssysteem. Deze ‘regeling functiebeschrijving en –waardering’ valt sinds 2008 volledig binnen de (nieuwe) functiematrix van de CAO. De ingezette lijn – een plattere structuur en versterken dwarsverbanden binnen de organisatie – is al in 2009 bestendigd. Alle medewerkers waarderen dat positief. De inschaling volgt bovendien de beloningsstructuur zoals vastgelegd in de Raam CAO Bos & Natuur. De Landschappen hebben in de CAO een eigen ondernemersdeel met bijbehorende salaristabellen. Het bestuur heeft de hoogte van de directiebeloning en andere bezoldigingscomponenten vastgesteld, gebaseerd op de Adviesregeling Beloning Directeuren van Goede Doelen van VFI en de Code Wijffels (zie www.vfi.nl). De hoogte en samenstelling van de bezoldiging wordt in de jaarrekening toegelicht in Hoofdstuk 10 Overige toelichtingen. Arbeidsomstandigheden Het aantal BHV-ers is in 2010 uitgebreid, zodat de aanwezigheid van een BHV-er op het kantoor van De12Landschappen is gewaarborgd. In samenwerking met Stigas zijn bovendien een risico-inventarisatie en arbo-evaluatie uitgevoerd. De aanbevelingen en actiepunten zijn voortvarend opgepakt en uitgewerkt; zo wordt bijvoorbeeld periodiek een Toolbox meeting gehouden. Duurzaamheid Om het papierverbruik te beperken, worden vergaderstukken en verslagen bij voorkeur per e-mail verzonden. In 2009 werd al overgestapt op een andere (print)papiersoort, die ten opzichte van standaard printpapier een besparing levert op hout (18%), water (14%) en energie (23%). Drukwerk wordt bovendien op FSC-papier gedrukt en sinds 2009 verschijnt het jaarverslag uitsluitend digitaal. Ziekteverzuim De dalende trend van het ziekteverzuim is in 2011 voortgezet; 3,32% in 2011 tegenover 4,27 % in 2010. De daling zit vooral in het lang verzuim (> 43 dagen) en het kort verzuim (1-7 dagen). Het middellang verzuim is licht gestegen.

ziekteverzuim

kort

middel

lang

2011

3.32

0.75

1.23

1.34

2010

4.27

0.92

0.66

2.69

Deze cijfers zijn ontleend aan de verzuimstatistieken van onze verzuimverzekeraar.


Om ziekteverzuim beter te beheersen, wordt tijdens Toolboxmeetingen aandacht besteed het verzuimbeleid en het verzuimprotocol. Waar mogelijk onderneemt de organisatie gerichte acties om ziekte en arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Financiën en risicomanagement De werkorganisatie maakt bij het uitvoeren van haar taken kosten voor (interne) beheersing en administratie, zoals personeelszaken, facilitaire ondersteuning en financiële administratie. In het verslagjaar waren de doorberekende kosten voor beheer en administratie twee procent. Dit valt binnen de norm van vijf procent die door de organisatie is gesteld. Een belangrijk hulpmiddel voor het beheersen van financiële processen is het handboek Administratieve Organisatie. Het geeft handvatten voor procedures, functiescheiding en de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de verschillende functionarissen. De12Landschappen is zich bewust van de financiële en juridische risico’s die gepaard gaan met haar activiteiten. Met risicomanagement zetten wij ons ervoor in die risico’s systematisch te bewaken, te beperken en te beheersen. Middelen Onze organisatie is afhankelijk van diverse bronnen van inkomsten. De belangrijkste bron is de bijdrage van de twaalf Landschappen. Ook ad hoc bijdragen van fondsen en projecten zijn noodzakelijk voor het kunnen uitvoeren van ons werk. De12Landschappen fungeert voor de twaalf Landschappen, Dienst Regelingen en het ministerie van EL&I als schakel in de inmiddels opgeheven subsidie Effectgerichte Maatregelen (EGM). Dit betekent dat de liquide middelen van De12Landschappen op termijn (na 2012) sterk zullen afnemen. We houden grip op de uitgaven door de planning- en controlcyclus, die ervoor zorgt dat middelen worden toegekend op basis van het goedgekeurde werkplan. Bovendien volgt het systeem de uitvoering van activiteiten en besteding van de middelen gedurende het hele jaar.

materiële bezittingen bestaan uitsluitend inventaris van het kantoorpand en die is kerd. De personeelsleden zijn bovendien kerd voor ongevallen. Voor bestuursleden bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering sloten.

uit de verzeverzeis een afge-

Automatisering De betrouwbaarheid en continuïteit van de kantoorautomatisering is zeer hoog. Ook de beveiliging van het systeem is hoog, zowel digitaal als fysiek en organisatorisch. Reputatierisico’s Voor onze reputatie en geloofwaardigheid is het van groot belang dat wij open en transparant zijn in onze handelwijze en berichtgeving. Intern maken wij daarvoor gebruik van intranet, het magazine Ieders Landschap, een E-nieuwsbrief en diverse overlegcircuits. Extern dienen daar primair onze website en het jaarverslag voor. CBF-Keurmerk De12Landschappen beschikt sinds 2005 over het CBF-Keurmerk. In 2010 is dit gekeurd en opnieuw voor drie jaar uitgereikt. Dit onafhankelijke certificaat geldt als verantwoordingsinstrument richting samenleving en Landschappen. De Code Goed Bestuur voor Goede Doelen is inmiddels opgenomen in het reglement van het CBF-Keur.

Verzekeringen Voor het afdekken van risico’s als brand, diefstal of ongevallen zijn verzekeringen afgesloten. De12Landschappen bezit geen grond of onroerend goed; de


10 Twaalf Landschappen, één platform De werkorganisatie van ons samenwerkingsverband is klein, maar tegelijk zeer wendbaar. Daardoor is De12Landschappen een verbindende kracht die met verve staat voor het landschap. Alle ontwikkelingen die zich voordoen bij de provinciale Landschappen, hebben gevolgen voor de keuzes die het samenwerkingsverband maakt. Ook externe factoren beïnvloeden keuzes voor de toekomst, zoals in 2011 de bezuinigingen op de rijksbegroting. Wat er ook gebeurt: het landschap is en blijft waardevol. Die boodschap gaan we nog sterker naar voren brengen namens de twaalf Landschappen. Het faciliteren van de samenwerking tussen deze provinciale organisaties is één van de belangrijkste taken van De12Landschappen. De insteek is altijd dat onze faciliterende rol tot méér leidt dan de som der delen. Wij bieden de twaalf Landschappen een platform door het organiseren en coördineren van overleg, besluitvorming en gezamenlijke projecten. De structuur van De12Landschappen is afgestemd op deze hoofdtaken. Van bestuurlijke visie tot jaarrekening Het bestuur van De12Landschappen wordt gevormd door vertegenwoordigers van alle twaalf Landschappen. De rollen worden door de leden zelf verdeeld. Het (onbezoldigde) lidmaatschap geldt voor vier jaar, met de mogelijkheid om maximaal één keer te verlengen. Taken zijn: begroting, jaarrekening, jaarverslag, visie- en strategieontwikkeling, vaststellen en bewaken directiestatuut en treasury statuut en tot slot – indien nodig – het benoemen, schorsen of ontslaan van de directeur (na advisering van het Directeuren-Rentmeestersoverleg). Het bestuur opereert op enige afstand van de dagelijkse werkpraktijk van De12Landschappen. In structurele vergaderingen wordt het bestuur op de hoogte gebracht van actuele ontwikkelingen en lopende projecten. Bovendien worden de bestuursleden geïnformeerd door een periodieke nieuwsbrief van de directeur en door kwartaalrapportages. Het bestuur heeft in 2011 verschillende inhoudelijke discussies gevoerd, onder meer over de provinciale ontwikkelingen, het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) en politieke actualiteiten, waarbij veel aandacht was voor de gevolgen van de aangekondigde bezuinigingen. Samen met het DRO is tijdens de jaarlijkse tweedaagse uitgebreid gediscussieerd over ‘Verdienmodellen in/van het landschap’. Voorts zijn in verschillende vergaderingen de jaarrekening 2010, het werkplan + begroting 2012 en de meerjarenplanning goedgekeurd. De agenda’s van de bestuursvergaderingen worden voorbereid door de agendacommissie, bestaande uit de voorzitter van het bestuur, de voorzitter van het DRO en de directeur van de stichting. Link naar lijst bestuurders en plaatsvervangers per 31 december 2011. Inhoudelijke basis Het Directeuren-Rentmeestersoverleg (DRO) vormt de inhoudelijke basis van De12Landschappen en is de voedingsbodem voor de werkorganisatie. Het DRO bepaalt de agenda op basis van de beleidsdoelen die het bestuur heeft vastgesteld. Dat begint met het vaststellen van het jaarlijkse werkplan en eindigt met de inhoudelijke aansturing van de directeur. Het DRO wordt voorgezeten door één van de directeuren van de twaalf Landschappen. Dit voorzitterschap rouleert elk jaar; in juni 2011 heeft Marten Hemminga van Het Zeeuwse Landschap het stokje overgenomen van Rita Jansen van Het Groninger Landschap.


De bijeenkomsten van het DRO worden grondig voorbereid door de werkorganisatie. Terugkerende thema’s bij de vijf bijeenkomsten in 2011 waren: de politieke actualiteiten en de uitkomsten van de provinciale verkiezingen. Daarnaast is gesproken over het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL), grondverwerving, certificering, de ganzenproblematiek en de gezamenlijke verzekeringsportefeuille. Samen met het bestuur is tijdens de jaarlijkse tweedaagse gesproken over ‘Verdienmodellen in/van het landschap’. Daarnaast zijn themabijeenkomsten georganiseerd, waarbij onder meer ondernemerschap gespreksonderwerp was. De agenda’s van de DRO-bijeenkomsten worden voorbereid door de agendacommissie, bestaande uit de voorzitter van het bestuur, de voorzitter van het DRO en de directeur van de stichting. Centraal overleg marketing en communicatie Heldere en gestructureerde communicatie is een voorwaarde om als samenwerkingsverband te functioneren. Alle twaalf Landschappen hebben een eigen verantwoordelijke voor communicatie. Samen vormen zij het landelijke Communicatie Marketing Overleg (CMO), onder voorzitterschap van de directeur van De12Landschappen. Het CMO stemt het landelijke communicatiebeleid af en geeft (on)gevraagd advies aan het Directeuren-Rentmeesters Overleg (DRO). De12Landschappen vertaalt dit advies naar concrete werkplannen voor communicatie, positionering en fondsenwerving en draagt zorg voor uitvoering. De overleggen – die worden gefaciliteerd en voorbereid door De12Landschappen – zijn ook bedoeld om kennis te delen en ervaringen uit te wisselen. Beeldbank Eén van de (bescheidener) taken van het samenwerkingsverband is het organiseren van back-office-faciliteiten die door meerdere Landschappen worden afgenomen. De discussie rond nut en noodzaak van het VFI-lidmaatschap (Vereniging Fondsenwervende Instelling) droeg bij aan de opvatting dat samenwerking in de back-office meer dan voorheen interessante perspectieven biedt. Een eerste nieuwe loot aan die stam is de beeldbank, met als doelstellingen: opslag en beheer van eigen fotomateriaal, een efficiëntere werkwijze bij het vervaardigen van eigen communicatiemiddelen en het op eenvoudige wijze uitwisselen van foto’s en andere digitale middelen. Voor het realiseren van de beeldbank heeft De12Landschappen namens zes provinciale Landschappen en samen met Landschapsbeheer Nederland (LBN) een contract gesloten met het bedrijf iMedia. De beeldbank is in december gelanceerd.

Door de nieuwe premiedifferentiatie en het consolideren van de overige premiehoogte, is voor meerdere Landschappen een forse premieverlaging ontstaan. CMSi Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en een aantal Landschappen (vertegenwoordigd door De12Landschappen) hebben in november 2011 het systeem CMSi gepresenteerd. Het instrument ondersteunt de kernprocessen in het beheer van natuur en landschap en geeft een belangrijke impuls aan de samenwerking tussen beheerders. Het CMSI is ontwikkeld door een consortium van Britse natuurorganisaties en de Nederlandse partners willen het systeem graag delen met collegaorganisaties die betrokken zijn bij het beheer van gebieden en/of bij de zorg voor cultuurhistorisch erfgoed. Enkele partijen hebben zich al gemeld, met interesse voor participatie. De methodiek wordt namelijk de standaard in Europa bij onder meer het beheer van Natura 2000-gebieden.

CAO Alle Landschappen, met uitzondering van Het Geldersch Landschap, participeren in de ‘CAO Bos en Natuur’. Deze raam-CAO heeft ook een apart ondernemersdeel ‘DE LANDSCHAPPEN’. De totstandkoming van de CAO valt onder de regie van het Bosschap. Namens de Landschappen heeft de heer Marco Glastra zitting in de commissie Sociale Zaken, die de onderhandelingen voert. In 2011 is een akkoord voor een eenjarige CAO bereikt. Eind 2011 zijn de onderhandelingen voor het vervolg per 1 januari 2012 opgepakt.

Operationele facilitering De12Landschappen coördineert meerdere projecten waarin de provinciale Landschappen participeren. Denk bijvoorbeeld aan back-office faciliteiten, zoals collectieve contracten die door meerdere Landschappen worden afgenomen. De kosten en baten worden over de deelnemers omgeslagen, zodat het samenwerkingsverband zo kostenneutraal mogelijk kan opereren en alleen personele inzet levert. In 2011 is een inventarisatieronde gehouden om te bezien waar deze dienstverlening moet of kan worden uitgebreid. Recent is hier de beeldbank aan toegevoegd. Een andere concreet voorbeeld van interne operationele samenwerking is de Projectgroep Assurantiën (PrAss). De PrAss beheert de verzekeringsportefeuille van de twaalf Landschappen en dat heeft sinds de start in 1996 al veel kosten bespaard. In 2011 is de collectieve opstalverzekering met twee jaar verlengd.


Bijlagen



Bijlagen

Organogram werkorganisatie per 31-12-2011

Directeuren: Rentmeestersoverleg (DRO)

Bestuur: bestuurders van de 12 Landschappen

Agendacie: Voorzitter bestuur Voorzitter DRO Directeur

Directeur (1,0 fte)

Beleidsmedewerker natuur en landschap (0,86 fte)

Senior beleidsmede werker natuur en landschap (0,86 fte)

Coördinator bedrijfsvoering (0,86 fte)

Relatiebeheerder/ Fondsenwerver (0,86 fte)

Medewerker financiële administratie (0,54 fte)

ICT + GIS medewerker (3,0 fte)

Secretaresse (0,86 fte)

inhoudelijke aansturing


Medewerker communicatie en fondsenwerving (1,0 fte)

Samenstelling bestuur De12Landschappen per 31-12-2011

Algemeen lid

Plaatsvervangend lid

Het Groninger Landschap

Vacature (wordt per 01-01-2012 ingevuld door mw Vlietstra)

Mw. J.G. Vlietstra Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

It Fryske Gea

Dhr. mr. A. van der Meer (voorzitter) Benoemd in 2008, herbenoembaar in 2012, 2e termijn loopt af in 2016.

Mw. prof. dr. J. van der MeerKooistra Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

(Neven)functies –C oördinerend vice-president rechtbank Assen, sectorvoorzitter sector kanton en sector civiel – Voorzitter bestuur Vereniging It Fryske Gea –S ecretaris Vereniging Spavo –S ecretaris Stichting Munt & Penningenkabinet Het Drentse Landschap

Mw. A. Edelenbosch Benoemd in 2008, herbenoembaar in 2012, 2e termijn loopt af in 2016.

Dhr. mr. D. Hoorn Benoemd in 2006, herbenoemd in 2010, 2e termijn loopt af in 2014.

(Neven)functies: – Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Het Drentse Landschap – Voorzitter Raad van Advies Stichting Het Drentse Landschap – Voorzitter Technische Commissie Bodem, ministerie I&M – L id van de Raad van Commissarissen woningcorporatie Van Lefier – Vicevoorzitter van Bestuur Je Maitiendrai Fonds – L id Raad van Toezicht Stichting IVN, Amsterdam –B estuurslid Drents Jeugd Theater De Reus –B estuurslid Vereniging Dorpsbelangen Gasselternijveenschemond Landschap Overijssel

Dhr. M. Knol Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.

Dhr. C.H. van der Kleij Benoemd in 2008, herbenoembaar in 2012, 2e termijn loopt af in 2016.

(Neven)functies: – Eigenaar adviesbureau KnolConsult – Voorzitter Raad van Toezicht Landschap Overijssel – Voorzitter Stichting IJsselacademie – Voorzitter Stichting Grensoverschrijdende Streektalen – Voorzitter Vereniging Zwolse Netwerkkantoren – Lid Raad van Commissarissen Studentenroeivereniging Boreas – Bestuurslid LandschapsBeheer Nederland – Voorzitter Gezondheidscentrum De Fenix


Bijlagen

Het Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen

Dhr. drs. H.A. Doek Benoemd in 2005, herbenoemd in 2009, 2e termijn loopt af in 2013.

Dhr. drs. E.H.J. Kok MBA Benoemd in 2006, herbenoemd in 2010, 2e termijn loopt af in 2014.

(Neven)functies: – L id Eerste Kamer der Staten-Generaal (tot juni 2011) – Voorzitter Raden van Toezicht Het Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen –B estuurslid NJO Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie –B estuurslid Introdans – Voorzitter Raad van Toezicht Karakter – L id Vereniging Aegon N.V. – L id Raad van Toezicht Hannema de Stuers Fundatie –B estuurslid NederlandsKamerOpera Festival – L id Raad van Advies Nationaal Park de Hoge Veluwe –C ommissaris Robbers & van den Hoogen B.V. – L id Raad van Toezicht Nederlands Openluchtmuseum –C ommissaris Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland N.V. –B estuurslid Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed – Voorzitter Treaury Commissie Provincie Friesland – Voorzitter Raad van Toezicht Museumpark Orientals, Heilig Landstichting (tot augustus 2011) Het Flevo-landschap

Dhr. drs. H. Dijksma Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018. (Neven)functies – Vicevoorzitter van het bestuur van de stichting Het Flevo-landschap – Adviseur en toezichthouder publiek/private samenwerking en corporate governance; – Lid Maatschap Nieuw-College – Voorzitter Coöperatie Rivierduinenergie – Lid Raad van Commissarissen Afvalzorg NV te Nauerna, Assendelft en lid Audit commissie; – Voorzitter van de Raad van Toezicht van het Regiocollege Zaanstreek en Waterland, Zaandam – Lid Raad van Commissarissen Beheer Flevoland Participaties BV – Lid Raad van Toezicht OMALA (Ontwikkelingsmaatschappij Almere Lelystad Airport) – Treasurer Association Wetlands International – Vice Chair of the Board of the Supervisory Council of the Foundation Wetlands International – Penningmeester Stichting RDIJ-Award, Almere – Bestuurslid Corrosia! Expo en Theater de Roestbak, Almere Haven – Vicevoorzitter VVD Kamercentrale Flevoland – Jurylid 300 E trofee – Lid comité van aanbeveling La Mascotte, opera- en operettevereniging Emmeloord


Dhr. ing. B. Fokkens Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.

Het Utrechts Landschap

Dhr. prof. dr. O.A.L.C. Atzema Benoemd in 2005, herbenoemd in 2009, termijn loopt af in 2013. (Neven)functies –H oogleraar Universiteit Utrecht – L id bestuur Stichting Het Utrechts Landschap – L id Raad van Toezicht Stichting Natuurbeelden – L id Provinciale commissie voor de leefomgeving, provincie Utrecht – L id Kunstcommissie Universiteit Utrecht

Dhr. drs. M. Kortbeek Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

Landschap Noord-Holland

Vacature

Mw. dr. D. Corbey Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.

Het Zuid-Hollands Landschap

Dhr. prof. dr. A. van der Zande Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

Dhr. G. Labouchere Benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015, 2e termijn loopt af in 2019.

(Neven)functies: – Voorzitter bestuur Stichting Het Zuid-Hollands Landschap –D irecteur-generaal Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) –B estuurslid Innovatienetwerk – L id Curatorium Leerstoel Agrarisch Natuurbeheer Het Zeeuwse Landschap

Dhr. drs. D.J. van der Zaag Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.

Dhr. ir. W.H. van der Hoofd Benoemd in 2008, herbenoembaar in 2012, 2e termijn loopt af in 2016.

(Neven)functies: – Voorzitter Raad van toezicht van Het Zeeuwse Landschap Voorzitter natuurmuseum Terra Maris – Voorzitter van hospice Het Clarahofje – L id Raad van Toezicht zorginstelling Gors – L id Maatschappelijke Raad van Advies zorginstelling Philadelphia – Voorzitter Blaaubeenfonds – Voorzitter Stichting Cadant Het Brabants Landschap

Dhr. drs. E. van Dijk Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018. (Neven)functies – Voorzitter Hoofdbestuur Stichting Het Noordbrabants Landschap –C ommissaris Brabant Water NV –P enningmeester Stichting Natuurmuseum Brabant, Tilburg – L id Raad van Toezicht Provinciaal Steunpunt Werkgelegenheid – L id Sociaal Economische Raad Noord-Brabant namens BZW – Voorzitter Permanente Scoutingscommissie VVD Noord-Brabant – L id Comité van Toezicht Operationeel Programma Zuid Nederland – Voorzitter Raad van Advies Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Breda – Vice-voorzitter Provinciale Raad Gezondheid

mw. drs. J.L.M. Baartmans-van den Boogaard Benoemd in 2010, herbenoembaar in 2014, 2e termijn loopt af in 2018.


Bijlagen

Het Limburgs Landschap

Mw. M.H.Ph. Gresnigt-Raemaekers (penningmeester) Benoemd in 2006, herbenoemd in 2010, 2e termijn loopt af in 2014.

Mw. drs. J.M.C. Driessen Benoemd in 2009, herbenoembaar in 2013, 2e termijn loopt af in 2017.

(Neven)functies: – Voorzitter bestuur Stichting Het Limburgs Landschap – Vice Voorzitter Bestuur CDA Limburg – Voorzitter Stichting Schans en Kapel – Voorzitter Stichting Samen Zorgen Huis –B estuurslid Stichting Robur –S ecretaris Stichting Bibliotheekhuis Limburg

De12Landschappen

Dhr. dr. ir. H.H. Bartelink (directeur De12Landschappen) Nevenfuncties: –B estuurslid (voorzitter) Koninklijke Nederlandse Bosbouwvereniging (KNBV) –B estuurslid (voorzitter) Stichting Natuurbeelden –B estuurslid Stichting Flora- & faunawetexamens –B estuurslid Stichting Vakblad Natuur, Bos, Landschap –B estuurslid Platform Landschap –M ember of the Council of Eurosite –P laatsvervangend bestuurslid Bosschap –P laatsvervangend bestuurslid Nederlandse Vereniging van Boseigenaren (NVBE) –P laatvervangend lid RvT van IUCN – L id van de Werkveld Adviescommissie van opleiding Bos- & Natuurbeheer, Larenstein – L id werkveldcommissie Bos- en Natuurbeheer Wageningen Universiteit


De12Landschappen is het samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen.

Overzicht hectaren en donateurs provinciale Landschappen per 1-1-2012 Landschap

Ha (in bezit en beheer) Beschermers/Donateurs (betalende beschermers + vrijw)

2012 2011 2010 2009 2012 2011 2010 2009 Het Groninger Landschap 8.052 7.983 7.979 7.932 17.200 17.601 17.626 17.531 It Fryske Gea 20.410 20.239 20.175 19.930 28.550 22.000 22.650 23.021 Het Drentse Landschap 8.290 8.269 7.914 7.712 16.010 15.969 16.006 14.916 Landschap Overijssel 5.369 5.329 5.259 5.182 11.350 10.995 10.880 10.353 Geldersch Landschap en Kasteelen 11.892 11.821 11.748 11.339 39.845 38.707 38.017 41.486 Het Flevo-landschap 5.785 5.624 5.493 5.318 11.807 11.610 11.167 9.816 Het Utrechts Landschap 5.104 5.005 4.924 4.836 23.244 23.186 22.723 23.405 Landschap Noord-Holland 4.394 4.374 4.214 4.226 47.280 46.123 47.062 43.557 Het Zuid-Hollands Landschap 4.181 3.966 3.782 3.697 51.832 52.652 54.932 57.575 Het Zeeuwse Landschap 9.444 8.957 8.843 8.788 11.092 10.676 10.813 10.861 Het Brabants Landschap 17.220 17.172 17.058 16.647 31.086 31.861 32.397 32.967 Het Limburgs Landschap 8.189 8.064 7.952 7.762 19.318 19.083 18.664 18.157 Totaal 108.330 106.803 105.339 103.369 308.614 300.463 302.937 303.645


Begroting



Begroting

Begroting 2012 Baten en Lasten Kerntaken

€

€

Totaal Baten Kerntaken - Nationale Postcode Loterij - Rente opbrengsten - Overige baten

11.300.000

Totaal Lasten Kerntaken Lasten interne organisatie 670.500 - Organisatie - Personeel

12.035.000

Lasten Doelstellingen Zichtbaar zijn en beïnvloeden - Politieke en bestuurlijke zichtbaarheid - Europa & internationaal - Externe communicatie Relatiebeheer en Fondsenwerving - Doorbetaling fondsenwerving Nationale Postcode Loterij - Communicatie - Relatiebeheer

45.000

11.290.000

Faciliteren & verbinden: dossiers - Operationele facilitering overleg - Strategie & beleid - Kennisuitwisseling & themadagen - Interne communicatie

25.500

Onvoorzien

12.000

Resultaat Kerntaken

-743.000

Bijdrage per provinciaal Landschap aan kerntaken

61.917

Baten en Lasten Extra activiteiten € Totaal Baten Extra activiteiten

€ 0

Totaal Lasten Extra activiteiten Zichtbaar zijn en beïnvloeden 104.000 Relatiebeheer en Fondsenwerving pm Faciliteren & verbinden: dossiers 5.000 Actualiteiten 50.000

159.000

Resultaat Extra activiteiten Bijdrage per provinciaal Landschap aan Extra activiteiten

-159.000 13.250

Baten en lasten Extra activiteiten – deelname facultatief Totaal Baten Totaal Lasten


400.000 400.000


Financieel verslag


Financieel verslag 2011 Financieel verslag over de periode 1 januari 2011 tot en met 31 december 2011 van de Stichting Unie van provinciale Landschappen “De12Landschappen”. Het verslag bestaat uit de volgende onderdelen:

1 Financieel verslag

45

Doelstelling

46

Baten

46

Lasten

46

Ontwikkeling resultaat

46

Activa

47

Passiva

47

Werkkapitaal

47

2 Jaarrekening

48

Balans per 31 december 2011

48

Staat van Baten en Lasten

49

Model C: Toelichting Lastenverdeling

50

Kasstroomoverzicht

52

Grondslagen

53

Toelichting Baten besteed aan Doelstelling

61

Toelichting Lasten besteed aan Doelstellingen

63

Overige toelichtingen en ondertekening van de jaarrekening

67

3 Overige gegevens

68

Statutaire regeling betreffende de bestemming van het resultaat

69

Resultaatbestemming 2011

69

Voorstel resultaatbestemming 2011

69

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

72

Bijlagen Bijlage Overzicht subsidiestroom per jaar OBN/EGM

74


Financieel verslag

1 Financieel verslag Zoals blijkt uit de staat van baten en lasten bedraagt het resultaat 2011 € 765,- positief. Teneinde inzicht te geven in de ontwikkeling van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening over 2011 volgt hierna een overzicht gebaseerd op de staat van baten en lasten 2011 met ter vergelijking de begroting over 2011 en de staat van baten en lasten over 2010. Opbrengsten en kosten zijn hierbij uitgedrukt in euro's van de betreffende rubriek. Doelstelling Voor het uitvoeren van de statutaire doelstelling, zijn de volgende drie subdoelstellingen gedefinieerd: Doelstelling 1 – Zichtbaar zijn en beïnvloeden Doelstelling 2 – Relatiebeheer en Fondsenwerving ten behoeve van de twaalf Landschappen Doelstelling 3 - Faciliteren en verbinden Baten

Baten uit acties van derden (NPL) Subsidies overheden (LNV) Resultaat spaarrekeningen Diversen Bijdragen Landschappen Totaal beschikbaar voor de doelstellingen:

Realisatie 2011 11.250.000 36.626 71.949 808.560 714.996

Begroting 2011 11.250.000 pm 80.000 480.000 715.000

Realisatie 2010 20.268.746 119.714 82.912 750.326 600.183

12.882.131

12.525.000

21.821.881

Het jaar 2010 was uitzonderlijk voor wat betreft de baten. Voor het eerst keerde de Nationale Postcode Loterij een bijdrage uit het Droomfonds uit. Naast deze bijdrage ontving De12Landschappen ook een extra bijdrage voor het gezamenlijk project Natuurbeelden. Desalniettemin valt de realisatie van de baten van 2011 hoger uit dan begroot, aangezien een aantal posten ‘pm’ was opgenomen (o.a. bij post Diversen). Verder uitleg staat op pagina 61 in Toelichting Baten. Lasten

Zichtbaar zijn en beïnvloeden Relatiebeheer en fondsenwerving Faciliteren en verbinden Beheer en administratie Totaal besteed aan de doelstellingen: RESULTAAT (positief )

Realisatie 2011 564.045 11.334.444 638.735 344.141

Begroting 2011 364.475 11.329.575 489.850 341.100

Realisatie 2010 530.513 20.316.759 628.880 326.943

12.881.366

12.525.000

21.803.096

765

-

18.785

Voor de lasten geldt een zelfde uitleg voor wat betreft de baten uit bijdragen van de Nationale Postcode Loterij. Deze baten worden direct doorbetaald aan de twaalf provinciale Landschappen. Binnen de posten ‘Zichtbaar zijn en beïnvloeden’ en ‘Faciliteren en verbinden’ zijn meerdere lasten pm opgenomen in de begroting. Hierdoor wijkt de realisatie af van de begroting. Verder uitleg staat op pagina 63 in Toelichting Lasten. Ontwikkeling resultaat Jaar € 2008 788 2009 37.058 2010 18.785 2011 765 Het resultaat van 2011 is vrijwel naar 0 gedaald.


Financiële positie Onderstaand volgt een samenvatting van de balans per 31 december 2011 met de overeenkomstige cijfers per 31 december 2010: Activa

Vaste activa Vorderingen Liquide middelen

31-12-11 2.383 333.779 2.235.417

31-12-10 4.162 224.135 2.821.717

Totaal

2.571.578

3.050.014

Reserves Langlopende schulden Kortlopende schulden

31-12-11 1.089.254 1.012.554 469.770

31-12-10 1.088.490 1.701.320 260.204

Totaal

2.571.578

3.050.014

Passiva

Werkkapitaal Op basis van dit overzicht kan een opstelling worden gegeven van het werkkapitaal. Onder werkkapitaal wordt verstaan het geheel van vlottende activa verminderd met de kortlopende schulden.

Vorderingen Liquide middelen AF: kortlopende schulden

31-12-11 333.779 2.235.417 - 469.770

31-12-10 224.135 2.821.717 - 260.204

Mutatie 109.644 - 586.300 -290.566

Totaal

2.099.426

2.785.649

-686.223

31-12-11 2.107.808 - 2.383

31-12-10 2.789.810 - 4.162

2. 099.425

2.785.648

Het werkkapitaal kan ook als volgt worden berekend:

Totaal langlopend vermogen AF: vaste activa Totaal

Het werkkapitaal is ten opzichte van 2010 sterk gedaald. De verwachting is dat deze trend zich voort zal zetten.


Financieel verslag

2 Jaarrekening Balans per 31 december 2011 (na verwerking van het voorstel bestemming resultaat) Activa

31-12-11

31-12-10

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

0 2.383 0

0 4.162 0

Subtotaal

2.383

4.162

Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

333.779 2.235.417

224.135 2.821.717

Subtotaal

2.569.195

3.045.852

Totaal

2.571.578

3.050.014

31-12-11

31-12-10

Passiva

Reserves -continuïteitsreserve -bestemmingsreserve PrAss Klinkenbergh -overige reserves reserve financiering activa Subtotaal Langlopende schulden OBN/EGM Subtotaal Kortlopende schulden Nog te betalen bedragen Crediteuren Subtotaal

Totaal


839.780

802.832

221.351 25.740

257.256 24.240

2.383 1.089.254

4.162 1.088.490

1.012.554 1.012.554

1.701.320 1.701.320

401.201 68.569 469.770

182.063 78.141 260.204

2.571.578

3.050.014

Staat van Baten en Lasten Baten

Baten uit gezamenlijke fondswerving Baten uit acties van derden (NPL) Subsidies overheden (LNV) Resultaat spaarrekeningen Diversen Bijdragen Landschappen Totaal Baten

Realisatie 2011 11.250.000 36.626 71.949 808.560 714.996

Begroting 2011 11.250.000 pm 80.000 480.000 715.000

Realisatie 2010 20.268.746 119.714 82.912 750.326 600.183

12.882.131

12.525.000

21.821.881

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

564.045 11.334.444 638.735 12.537.225

364.475 11.329.575 489.850 12.183.900

530.513 20.316.759 628.880 21.476.152

-

-

-

344.141 344.141

341.100 341.100

326.943 326.943

12.881.366

12.525.000

21.803.096

765

-

18.785

Lasten

Besteed aan doelstellingen Zichtbaar zijn en beïnvloeden Relatiebeheer en fondsenwerving Faciliteren en verbinden Subtotaal Kosten Werving Baten Niet van toepassing op De12Landschappen

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie Subtotaal Totaal Lasten RESULTAAT


Financieel verslag

Model C: Toelichting Lastenverdeling

Doelstellingen

Bestemming

32%

7%

26%

Beheer en administratie 35%

Projecten in het kader van de doelstellingen Projecten Extra activiteiten Reis/verblijf/opleidingskosten Huisvestingskosten Bureau- en algemene kosten Afschrijving en rentekosten Organisatiekosten Personeelskosten Personeelskosten NeLis/NMLan Teruggave ziektekosten Inhuur personeel

25.247 392.714 7.222 138.863 -

11.300.472 985 1.631 31.356 -

41.146 311.579 6.057 116.466 163.488 -

8.386 21.444 79.542 2.091 40.124 161.260 31.293

Totaal

564.045

11.334.444

638.735

344.141

Zichtbaar zijn

Relatiebeheer

Faciliteren

*

* “Werving baten” Hier horen 3 kolommen te staan; kolom 1: Eigen fondsenwerving, kolom 2 Beleggingen, 3 Verkoop goederen. Deze zijn niet van toepassing op De12Landschappen.

Doelbestedingspercentage van de baten

2011

2010

2009

97,32%

98,42%

97,74%

97,33%

98,50%

98,00%

1,5%

2,00%

Bestedingen aan de doelstellingen / totale baten:

Doelstebedingspercentage van de lasten Bestedingen aan de doelstellingen / totale lasten

Fondsenwervingspercentage

n.v.t.**

Kosten eigen fondsenwerving / baten eigen fondsenwerving

Percentage beheer en administratie

2,7%

Kosten beheer en administratie / totale lasten ** De12Landschappen is geen fondsenwervende instelling, maar kansspelbegunstigde. De stichting doet geen beroep op de publieke offervaardigheid en heeft dus geen kosten, noch baten uit eigen fondsenwerving.


2011 Realisatie Totaal Lasten

2011 Begroting Totaal Lasten

2010 Realisatie Totaal Lasten

11.366.864 705.278 23.296 21.444 79.542 2.091 40.124 447.945 163.488 31.293

11.369.500 298.500 27.500 20.000 82.000 3.000 48.000 495.000 181.500 -

20.399.956 651.387 27.336 18.286 77.516 2.806 51.470 377.984 161.351 35.003

12.881.366

12.525.000

21.803.096


Financieel verslag

Kasstroomoverzicht

Beginsaldo liquide middelen Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat voor rente Rentebaten (-lasten) Buitengewone baten Resultaat Afschrijvingen Mutaties werkkapitaal Mutaties voorzieningen Subtotaal

2011

2010

2.821.717

3.597.194

-71.184 71.949 765 1.779 -588.846

-63756 82.542 18.785 2.436 -794.833

-586.301

-773.612

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa

0 0

1.865 0

Subtotaal

0

-1.865

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossingen langlopende schulden

0

0

Subtotaal

0

0

Totaal mutatie liquide middelen

-586.301

-775.477

Eindsaldo liquide middelen

2.235.417

2.821.717


Grondslagen Algemeen Doelstelling Voor het uitvoeren van de statutaire doelstelling, zijn de volgende drie subdoelstellingen gedefinieerd: Doelstelling 1 – Zichtbaar zijn en beïnvloeden Doelstelling 2 – Relatiebeheer en Fondsenwerving ten behoeve van de twaalf Landschappen Doelstelling 3 - Faciliteren en verbinden Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Utrecht, onder nummer 41183891. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Als houder van het Keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) is de jaarrekening opgesteld en ingericht conform de Richtlijn Jaarverslaggeving Fondsenwervende Instellingen (RJ 650). Daarbij is onderscheid gemaakt naar de drie gedefinieerde doelstellingen. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Aanschaffingen en investeringen in inventaris, computers en installaties die nodig zijn voor de exploitatie, staan in dienst van de doelstellingen. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. De stichting bezit geen terreinen of gebouwen. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordelingen van de vorderingen. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden. Schulden Onder schulden wordt verstaan de per balansdatum bestaande en vaststaande verplichtingen van De12Landschappen die gewoonlijk door betaling worden afgewikkeld. Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Baten uit acties van derden De toegezegde bijdragen uit nationale loterijen, puzzelacties van bladen e.d. en/of andere fondsenwervende instellingen worden verantwoord onder deze categorie. Hierbij is te denken aan gelden van de Nationale Postcode Loterij, maar ook aan gelden van aangesloten organisaties. Subsidies overheden en anderen Onder deze categorie worden toegezegde subsidies van overheden, bedrijven en instellingen verantwoord. Onder subsidies zijn te verstaan bijdragen, die door de verstrekker afhankelijk zijn gesteld van de uitvoeringskosten van een project.


Financieel verslag

Resultaat spaarrekeningen Onder deze categorie wordt het resultaat van de rente-opbrengsten van de liquide middelen verantwoord. Overige baten en lasten Onder overige baten en lasten worden de bijdragen van de provinciale Landschappen verantwoord. Het gaat hier om de algemene bijdrage (voor elk Landschap hetzelfde) en de bijdragen aan verschillende projecten zoals aan NeLIS, de Topografische kaarten etc. Belastingen De stichting is niet vennootschapsbelastingplichtig en gedeeltelijk btw-plichtig. Kostentoerekening Elk personeelslid behoort tot één van de eerdergenoemde subdoelstellingen (1 t/m 3) of beheer en administratie. De personeelskosten worden zo toegerekend aan de subdoelstellingen. De volgende kostensoorten worden als volgt nader verdeeld over de bestedingscategorieën: Kostensoort Toerekening Bestuur 100% Directie 50% 30% 15% 5% Algemeen secretariaat 100% ICT 100% Financiële administratie 100% Personeelskosten naar rato Huisvesting 100% Kantoor en organisatie kosten 100% Reis-/verblijf-/opleidingskosten naar rato

aan aan aan aan aan aan aan aan

doelstelling 3 Faciliteren beheer en administratie doelstelling 1 Zichtbaar zijn doelstelling 3 Faciliteren doelstelling 2 Relatiebeheer beheer en administratie beheer en administratie beheer en administratie

aan beheer en administratie aan beheer en administratie

Bij de verdeling is uitgegaan van de volgende verdeling van fte’s: Personeel toegerekend aan: Doelstelling 1 Zichtbaar zijn Doelstelling 2 Relatiebeheer Doelstelling 3 Faciliteren Beheer en administratie Totaal

2,06 0,48 1,65* 2,42 6,62

*Daarnaast worden separaat nog 3 fte’s aan deze doelstelling (3) berekend, die worden ingezet voor NeLIS/NMLAN. Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract wordt voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten.



Financieel verslag

Toelichting op de balans Activa Materiële vaste activa

2011

2010

Het verloop van deze post in 2010 is als volgt: Stand per 1 januari Investeringen

4.162 -

4.733 1.865

Subtotaal

4.162

6.598

Desinvesteringen Afschrijvingen Overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan

1.779 -

2.436 -

Stand per 31 december

2.383

4.162

Inventaris

Overige materiële vaste activa

Totaal

Stand per 1 januari 2011 - Investeringen

2.366 -

1.796 -

4.162 -

Subtotaal

2.366

1.796

4.162

916 -

863 -

1.779 -

1.450

933

2.383

15.133 12.767 916

3.334 1.539 863

18.467 14.306 1.779

1.450

933

2.383

Het verloop van deze post in 2011 is als volgt:

Desinvesteringen - Afschrijvingen - Overige waardeverminderingen Stand per 31 december 2011 Cumulatieve aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Overige waardeverminderingen per 31 december Stand per 31 december 2011

Investeringen worden in drie of vijf jaar afgeschreven, afhankelijk van de economische levensduur van de bedrijfsmiddelen. De12Landschappen heeft geen grond of terreinen, bedrijfsgebouwen en vervoermiddelen in eigendom.


Vorderingen

31-12-2011

31-12-2010

Debiteuren Vooruitbetaalde bedragen Belasting en premies sociale verzekeringen

282.022 51.757 -

216.682 7.453 -

Nominaal per balansdatum

333.779

224.135

De grootste vorderingen zijn ontstaan door late doorbelasting van diverse projecten aan de afzonderlijke Landschappen. De post debiteuren wordt dan ook grotendeels gevormd door provinciale Landschappen. De ervaring leert dat deze vorderingen in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar worden betaald. Voorzieningen dubieuze debiteuren zijn ook dit jaar niet nodig geacht. Liquide middelen

Kruisposten Kas RABO Rendement Prass 645 Rabo Prass 528 Rabobank .367 Rabobank 3761.14.770 Totaal

31-12-2011 2.464 2 195.895 388 35.112 2.001.554

31-12-2010 19.388 2 253.087 697 11.563 2.536.980

2.235.417

2.821.717

De liquide middelen betreffen rentedragende, vrij opneembare tegoeden bij banken. De stichting heeft geen beschikking over een kredietfaciliteit in rekening-courant.


Financieel verslag

Passiva Reserves en fondsen Continuïteitsreserve De continuïteitsreserve is opgenomen om de risico’s op korte termijn af te dekken. Volgens de VFI-richtlijn “Reserves Goede doelen” kan hiervoor een reserve worden aangehouden van maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie. Onder kosten van de werkorganisatie wordt verstaan: kosten eigen personeel, huisvestingskosten, kantoor- en algemene kosten en kosten voor bestuur en DRO. Ultimo 2011 bedraagt de continuïteitsreserve 99% van de kosten van de werkorganisatie (kerntaken) en het vaste personeel uit de extra activiteiten.

Het verloop van deze post is als volgt:

2011

2010

Stand per 1 januari

802.832

800.267

Toename resultaat bestemming Afneming resultaat bestemming

36.948 839.780 -

2.565 802.832 -


839.780

802.832

Bestemmingsreserves: Bestemmingsreserve onderhoudsfonds PrAss: De Projectgroep Assurantiën heeft alle verzekeringen van de twaalf Landschappen ondergebracht in een collectieve polis. Jaarlijks storten de twaalf Landschappen een percentage van de premie in de Bestemmingsreserve PrAss. Deze reserve wordt onder andere aangewend om de coördinator van de projectgroep te betalen en om steekproefsgewijs taxaties te (laten) doen van verzekerde objecten en het apparaat te onderhouden.

Het verloop van deze post is als volgt: Stand per 1 januari Toename

2011

2010

Afneming

257.256 284.154 35.904

240.208 17.087 267.059 -


221.351

257.256

Bestemmingsreserve Klinkenberghfonds: De doelstelling van dit fonds is natuurbeheerders uit Midden- en Oost Europa in de gelegenheid te stellen om opleidingen te volgen of deel te nemen aan conferenties en symposia, om op deze wijze uitwisseling van kennis tussen terreinbeheerders te bevorderen. Op aanvraag kan een bijdrage worden verleend voor deelname- en reis- en verblijfskosten. In 2011 is wederom een bijdrage uit het fonds uitgekeerd ten behoeve van deelname van 10 personen aan de annual conference van Eurosite.

Het verloop van deze post is als volgt: Stand per 1 januari Toename

2011

2010

Afneming

24.240 1.500 29.240 3.500

24.497 29.497 257


25.740

24.240


Reserve Financiering activa Onder deze post is dat deel van de reserves en fondsen opgenomen dat niet zonder meer kan worden besteed omdat daarmee activa voor de bedrijfsvoering zijn gefinancierd.

Het verloop van deze post is als volgt:

2011

2010

Stand per 1 januari Toename Subtotaal Afneming

4.162 4.162 1.779

4.733 6.598 571


2.383

4.162

31-12-2011

31-12-2010

Nog te besteden subsidies OBN/EGM

1.012.554

1.701.320

Totaal

1.012.554

1.701.320

31-12-2011

31-12-2010

Crediteuren

68.569

78.141

Totaal

68.569

78.141

Langlopende schulden OBN/EGM

Een specificatie van het overzicht subsidies OBN/EGM is opgenomen in de bijlagen. Kortlopende schulden Leveranciers en handelskredieten

De post crediteuren bestaat uit een groot aantal kleinere posten. De grootste wordt gevormd door een projectbijdrage aan GBNL/CMSI. Belastingen en premies sociale verzekeringen

31-12-2011

31-12-2010

Af te dragen aan belastingdienst (BTW) Af te dragen sociale lasten

26.899 -

23.091 131

Totaal

26.899

23.223

De post belastingen bestaat uit de BTW van het 4e kwartaal die nog moest worden betaald. Overige schulden en overlopende passiva

31-12-2011

31-12-2010

Vooruit ontvangen bedragen Overlopende passiva

267.080 107.222

77.333 81.508

Totaal

374.302

158.841

De post vooruit ontvangen bedragen bedraagt grotendeels (meer dan 80%) een vooruit ontvangen subsidie van het IPO voor het project certificering. Dit bedrag moet nog worden verdeeld over de deelnemende Landschappen.


Financieel verslag

De overlopende passiva bestaan voor een deel uit reserveringen voor productie en controle van jaarverslag/jaarrekening en reservering van vakantiegelden. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Er is geen sprake van niet in de balans opgenomen activa. Dit zijn: Huurovereenkomst kantoorgebouw (jaarlijks) € Lease auto (looptijd tot jan. 2013) € Lease overeenkomst copiers (looptijd tot medio 2013) € Leerstoel CLM (looptijd tot 2013) €


19.000 10.000 16.000 5.000

Toelichting Baten besteed aan Doelstellingen Kerntaken Fondsenwerving

Nationale Nationale Nationale Nationale

Postcode Postcode Postcode Postcode

Loterij Loterij Loterij Loterij

(vaste bijdrage) (projectbijdrage) (droomfonds)

diversen

Beschikbaar uit fondsenwerving

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

11.250.000

11.250.000

11.250.000 2.736.629 6.250.000 32.117

11.250.000

20.268.746

18.000 11.268.000

De12Landschappen mocht ook in 2011 weer € 11,25 miljoen in ontvangst nemen om gelijkelijk te verdelen onder de twaalf Landschappen. Ook ontvingen wij een bijdrage voor de aanschaf van zestig fietsen voor de bezoekerscentra van verschillende Landschappen. Resultaat spaarrekeningen

Rente opbrengsten

Realisatie 2010

Begroting 2011

Realisatie 2010

71.949

80.000

82.912

Het resultaat spaarrekeningen bestaat volledig uit rente-inkomsten van de liquide middelen. Vanwege de teruglopende liquide middelen zal de dalende trend de komende jaren versterkt voortzetten. Bijdragen van de twaalf Landschappen t.a.v. kerntaken

Bijdragen provinciale Landschappen

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

714.996

715.000

714.996

Jaarlijks ontvangt De12Landschappen van de twaalf Landschappen een vooraf vastgestelde bijdrage voor de realisatie van haar kerntaken. Overige baten

Overige

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

5.933

-

4.901

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

12.060.878

12.045.000

21.071.554

TOTAAL Baten kerntaken

Totaal


Financieel verslag

Extra activiteiten Subsidies overheden en anderen

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

LNV samenwerkingsovereenkomst EGM afronding 2005 EGM Beleidsmonitoring II

36.626 63.957 110.332

Pm -

119.714 -

Totaal

210.915

0

119.714

In 2010 ontving De12Landschappen voor de laatste keer een bijdrage in het kader van onze samenwerkingsovereenkomst met het ministerie van Landbouw Natuur & Voedselkwaliteit, nu Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Het restantbedrag hiervan is in 2011 ontvangen. In het kader van de subsidieregeling Effectgerichte Maatregelen ontving De12Landschappen een bijdrage voor de afronding van een tweetal projecten. De subsidieregeling is in 2009 opgeheven, de verwachting is dat de laatste betalingen/verrekeningen medio 2012 zijn afgerond. Bijdragen van de twaalf Landschappen t.a.v. extra activiteiten

Bijdragen provinciale Landschappen

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

122.700

235.500

211.500

Naast het bedrag voor de kerntaken, betalen de twaalf Landschappen ook voor de realisatie van de extra activiteiten van De12Landschappen. Overige baten

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

Doorbelastingen NeLIS NMLAN GBNL Verhuiskaart (Cendris) Topografische kaarten (Kadaster) Wia Excedent (Achmea) Wijzer Nalaten/Legaten/overige Project Zichtbaar in 2010 (2009) DROreis 2010 (bestuursreis 2009) PrAss

87.425 170.975 166.121 10.840 1.982 8.961 41.333 -

74.000 127.500 Pm 15.000 17.000 11.000 Pm -

90.417 187.773 32.490 10.482 3.253 8.843 14.280 30.667 14.057 26.851

Totaal

487.637

244.500

419.113

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

821.253

480.000

750.326

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

12.882.131

12.525.000

21.821.881

De overige baten bestaan volledig uit één op één doorbelaste kosten. TOTAAL Baten Extra activiteiten

Totaal TOTAAL Baten alle activiteiten

Totaal


Toelichting Lasten besteed aan Doelstellingen Doelstelling Zichtbaar zijn en beïnvloeden

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

1.428 1.500 2.321 36 5.783 5.688 7.945 547 -

1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 6.000 11.000 5.000 1.000 -

10.000 1.577 0 8.449 174 4.597 8.181 5.000 9.000

Projecten in het kader van de doelstelling Natuurbeleid Landschap & cultureel erfgoed Water en klimaat Soorten en leefgebieden Omvorming programma beheer Politieke / bestuurlijke zichtbaarheid Europa en internationaal Externe communicatie (ads) EGM Onvoorzien Extra projecten in het kader van de doelstelling Natuurbeleid Landschap & cultureel erfgoed Water en klimaat Soorten en leefgebieden Politieke en bestuurlijke zichtbaarheid en lobby Externe communicatie & lobby: Externe communicatie (RTV) Publiciteit en onderzoek Zichtbaar in 2010 (2009) Financiering van het Landschap* Actualiteiten Personeelskosten Reis- verblijf en opleidingskosten

91.841 2.000 5.000 0 20.008

10.000 1.000 10.000 1.000 40.000

37.552 12.988 -

99.960 12.696 30.920 41.051 89.237 138.863 7.222

50.000 12.500 pm Pm 50.000 153.450 8.525

47.071 14.695 92.760 73.758 75.008 120.955 8.748

Totaal

564.045

364.475

530.513

De projecten binnen de doelstelling Zichtbaar zijn en beïnvloeden, zijn grotendeels conform begroting gerealiseerd. Naast een paar grote uitschieters, heeft binnen de budgetten een verschuiving plaatsgevonden. Bij de budgettering was gedacht dat meer kosten voor bepaalde dossiers gemaakt zouden gaan worden, bijvoorbeeld aan Europa of water. Dit bleek niet het geval, vandaar dat de budgetten deels anders zijn benut. De Extra projecten in het kader van de doelstelling vertonen grote verschillen. Dit is grotendeels te verklaren doordat de extra projecten buiten de kerntaken van De12Landschappen worden gerealiseerd. Dit betekent dat aan het begin van het jaar een inschatting wordt gemaakt van haalbaarheid, maar dat dit gaandeweg het jaar kan wijzigen. Het extra project Zichtbaar in 2010 is nog een staartje van het in 2010 ingezette project. Tegenover deze kosten staan echter ook inkomsten. Andere onderdelen waren afhankelijk van externe financiering, zoals bijvoorbeeld onderdelen uit de post Natuurbeleid. Het grootste gedeelte vormen kosten voor een project in het kader van EGM: Beleidsmonitoring II. Dit is gefinancierd met een EGMsubsidie. De post Externe communicatie is een aparte afspraak: dit behelst kosten voor de realisatie van een gezamenlijke televisieproductie samen met RTL en Landschapsbeheer Nederland. Meer hierover staat beschreven in het jaarverslag. De actualiteiten zijn veel hoger uitgevallen dan begroot. Hierin zitten onder andere kosten die voortvloeien uit activiteiten naar aanleiding van het regeerakkoord (o.a. landelijke advertentie; platform Hart voor natuur), en vooral kosten die gemaakt zijn voor juridisch advies inzake de staatssteunproblematiek.


Financieel verslag

Doelstelling Relatiebeheer en fondsenwerving

Projecten in het kader van de doelstelling Nationale Postcode Loterij (doorbetaling

Realisatie 2010

Begroting 2010

Realisatie 2010

11.250.000

11.250.000

11.250.000

vaste bijdrage)

2.736.629

Nationale Postcode Loterij (doorbetaling

projectbijdrage)

6.250.000

Nationale Postcode Loterij (doorbetaling

droomfonds)

Relatiebeheer Communicatieplan Extra projecten in het kader van de doelstelling Relatiebeheer prospects Personeelskosten Reis- verblijf en opleidingskosten Totaal

0 50.472

2.000 40.000

1.937 48.975

985 31.356 1.631

1.000 34.650 1.925

846 26.459 1.914

11.334.444

11.329.575

20.316.759

Begroot is de doorbetaling aan de twaalf Landschappen van de vaste bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Sinds 2010 is de vaste bijdrage 10% lager dan voorgaande jaren vanwege de instelling van het Droomfonds door de Loterij. Het geld dat wij ontvangen van de Loterij wordt direct doorbetaald aan de twaalf Landschappen. Het is mogelijk daarnaast per jaar een bijdrage voor speciale projecten te krijgen. Het communicatieplan behelst de jaarlijkse tegenprestatie voor de Nationale Postcode Loterij. Dit geld is gebruikt voor een radiospot, een bedankadvertentie en een speciale actie met fietsen voor bezoekerscentra van de Landschappen. De totale kosten vallen nagenoeg binnen de begroting van deze doelstelling.


Doelstelling Faciliteren en verbinden

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

20.934 0 529 19.683

25.000 1.000 2.000 22.500

23.597 1.060 2.602 23.482

0 4.680 18.550

25.000 3.500 15.000

58.714 22.705 3.678 14.828

NeLIS* NMLAN* GBNL/CMSi* Verhuiskaart (Cendris)* Topografische kaarten (Kadaster)* Wia Excedent (Achmea)* Wijzer Nalaten/Legaten/overige* DROreis 2010* PrAss* Diverse kosten Personeelskosten Reis- verblijf en opleidingskosten

87.425 157.976 166.121 8.829 2.848 8.960 15.937

90.417 187.773 32.490 10.482 3.257 8.843 15.726 14.039 9.803

3.741 116.466 6.057

74.000 127.500 Pm 15.000 17.000 11.000 16.500 Pm Pm 0 128.700 7.150

Totaal

638.735

489.850

628.880

Projecten in het kader van de doelstelling Operationele facilitering D12L Strategie & beleid Kennisuitwisseling themadagen Interne communicatie Extra projecten in het kader van de doelstelling Projectmedewerker Hydrologie Themadagen VFI-lidmaatschap

98.276 7.107

* Hier staan inkomsten tegenover De Projecten van doelstelling Faciliteren en verbinden zijn conform begroting uitgevoerd. Hierover zijn geen bijzonderheden te melden. De extra projecten zijn grotendeels kostenneutraal (zie *). Dit betekent dat kosten worden verdeeld over de aan het betreffende project deelnemende Landschappen. Deze staan weer genoemd bij de opbrengsten: Doorbelastingen. Voor wat betreft de Hydrologische gegevens verwerking: dit werd voorheen gefinancierd uit de bijdrage van het ministerie van LNV. Per 2010 is deze financiering vervallen. Conform het directeurenbesluit van november 2010 is vanaf 2011 deze activiteit komen te vervallen. NeLIS en NMLAN behelzen het gemeenschappelijke GIS-systeem van een aantal Landschappen samen met Natuurmonumenten en gemeenschappelijke kantoorautomatisering. GBNL/CMSi is het gezamenlijke project met Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer om te komen tot een eigen Gemeenschappelijk Basissysteem Natuur en Landschap.


Financieel verslag

Beheer en administratie

Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

Personeelskosten Reis-, verblijf- en opleidingskosten Uitbesteed werk/tijdelijk personeel Kantoor en algemene kosten Huisvestingskosten Organisatiekosten Afschrijving en rente

161.260 8.386 31.293 79.542 21.444 40.124 2.091

178.200 9.900 82.000 20.000 48.000 3.000

132.295 9.568 35.003 77.516 18.286 51.470 2.806

Totaal

344.141

341.100

326.943

De kosten van beheer en administratie zijn iets hoger dan begroot. Dit heeft te maken met inhuur van tijdelijk personeel ter vervanging van ziek personeel. De huisvestingskosten zijn hoger dan begroot omdat een aantal geplande verbeteringen aan het pand zijn uitgevoerd. De overige kosten zijn conform begroting; hierover zijn geen bijzonderheden te vermelden.

TOTAAL Lasten alle activiteiten

Totaal


Realisatie 2011

Begroting 2011

Realisatie 2010

12.881.366

12.525.000

21.803.096

Overige toelichtingen en ondertekening van de jaarrekening Beloning bestuurders De leden van het Bestuur van De12Landschappen ontvangen geen bezoldiging. Ook zijn aan de bestuursleden geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Bezoldiging directie De werkorganisatie van De12Landschappen wordt geleid door een directeur. Voor de inschaling van directeur en medewerkers, wordt gebruik gemaakt van het in 2008 herziene functiewaarderingssysteem. De12Landschappen neemt deel aan de Raam CAO Bos & Natuur en heeft een eigen ondernemersdeel met de bijbehorende salaristabellen. De directeur is ingeschaald in schaal 12. Het jaarinkomen van de directeur blijft ruim binnen het maximum van € 140.046 volgens de VFI Beloningsregeling. Aan de directeur werden geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Dienstverband Aard dienstverband Uren Periode Bezoldiging Brutoloon Vakantiegeld Eindejaarsinkomen/ variabel jaarinkomen SVlasten werkgever Belastbare vergoeding / bijtelling leaseauto Pensioenlasten werkgever Overige beloningen Totaal bezoldiging 2011

Directeur Onbepaalde tijd full time (37) 2011 78.753 6.285 n.v.t. 84.841 9.916 4.339 8.054 n.v.t. 107.346


Financieel verslag

3 Overige gegevens Ondertekening van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld door de directie van de stichting. De Bilt, 21 maart 2012,

Dr. ir. H.H. Bartelink, directeur

Vaststelling van de jaarrekening De jaarrekening is vastgesteld door het bestuur van de stichting. De Bilt, 28 maart 2012,

Mr A. van der Meer, voorzitter


M. Gresnigt-Raemaekers, penningmeester

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Statutaire regeling betreffende de bestemming van het resultaat In artikel 18 van statuten van de stichting staan de reglementen met betrekking tot het opstellen van de jaarrekening. Resultaatbestemming 2011 De jaarrekening 2011 is vastgesteld in de vergadering van het bestuur gehouden op 30 maart 2012. Het bestuur heeft de resultaatbestemming vastgelegd conform het daartoe gedane voorstel. Voorstel resultaatbestemming 2011 Conform Richtlijn RJ650 is door de directie voorgesteld het resultaat voor een groot deel toe te voegen aan de bestemmingsreserves en het restant aan het eigen vermogen, conform onderstaand overzicht.

Reserves -continuïteitsreserve -bestemmingsreserves PrAss Klinkenbergh -overige reserves Totaal

36.948 35.9041.500 1.779765

Dit voorstel is als zodanig in de jaarrekening verwerkt.


Accountantsverklaring

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan het bestuur van Stichting Unie van Provinciale Landschappen te De Bilt Wij hebben de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2011 van Stichting Unie van Provinciale Landschappen te De Bilt gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de staat van baten en lasten over 2011 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van Stichting Unie van Provinciale Landschappen is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag,beide in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende Instellingen”. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de beἀdragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853.

Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited

3113054220/AK/EB/0288


Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opἀzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruiktegrondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichtinggemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderἀbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Unie van Provinciale Landschappen per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 “Fondsenwervende Instellingen”. Deloitte Accountants B.V. Utrecht, 21 maart 2012 Was getekend: K. Bruggeman RA


Bijlage

Overzicht subsidiestroom per jaar OBN/EGM Toelichting Ten aanzien van de subsidies voor Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN)/ Effectgerichte Maatregelen (EGM), fungeert De12Landschappen als ‘doorgeefluik’. Jaarlijks wordt een lijst van projecten samengesteld die namens de 12 Landschappen bij het ministerie van LNV wordt ingediend als één gezamenlijke aanvraag. De12Landschappen ontvangt over het totaal toegekende subsidiebedrag meestal één voorschot en uiteindelijk een afrekening. Indien een afzonderlijk project wordt opgestart wordt dit voorschot doorbetaald aan het betreffende Landschap. De projecten hebben in principe een looptijd van twee jaar. Door onvoorziene omstandigheden (bijvoorbeeld een natte zomer waardoor machines niet op het land kunnen) kan het zijn dat een project uitloopt, waarvoor dan uitstel wordt gevraagd. Dan wordt ook de totale afrekening ‘opgeschoven’. In de tabellen staat per subsidiejaar de stand van zaken weergegeven. Met rood is aangegeven welke bedragen in 2011 zijn ontvangen en/of doorbetaald. Onderaan is de totaaltelling hiervan opgenomen. De subsidieregeling is inmiddels opgeheven. In 2009 is de laatste ‘ronde’ geweest.

Subsidiejaar 2005 Voorschot 1 Voorschot 2 Eindafrekening 1 Voorschot 1 IFG Eindafrekening 1 IFG Voorschot 1 LO Eindafrekening 2 LO Voorschot 1 GL Eindafrekening 2 GL Voorschot 1 ZHL Eindafrekening 1 ZHL Voorschot 1 LL Eindafrekening 2 LL Voorschot 2 LL Eindafrekening 2 GRL Eindafrekening 2 DL Eindafrekening 2 LL Eindafrekening 2 LNH Eindafrekening 2 BL Eindafrekening D12L Totaal


Uitbetaald

Nog te besteden

Ontvangen 1.044.565 178.888 80.761

22.791 3.074 13.883 7.492 254.854 24.365 264.937 26.036 196.295 -196.295 239.690 32.191 176.546 29.824 26.880 117.695 63.957

1.044.565 178.888 80.761 -22.791 -3.074 -13.883 -7.492 -254.854 -24.365 -264.937 -26.036 -196.295 196.295 -239.690 -32.191 -176.546 -29.824 -26.880 -117.695 -63.957

1.304.214

0

1.304.214

Subsidiejaar 2006 Voorschot 1 2006 Voorschot 2 2006 Eindafrekening Voorschot LL Voorschot LO Voorschot 1 GLGK Voorschot 2 GLGK Eindafrekening LO Eindafrekening DL Eindafrekening GLGK Eindafrekening1 LNH Eindafrekening BL Voorschot LNH Eindafrekening 2 LNH Eindafrekening HUL Eindafrekening LL Totaal

Subsidiejaar 2007 Voorschot 1 2007 Voorschot 2 2007 Eindafrekening Voorschot LL Voorschot IFG Voorschot LO Voorschot ZHL Voorschot LNH Eindafrekening IFG Eindafrekening LNH Afrekening HDL Eindafrekening BL Eindafrekening LO Voorschot ZHL Eindafrekening HDL Eindafrekening LL Eindafrekening ZHL Totaal

Uitbetaald

Nog te besteden

Ontvangen 455.901 1.014.546 104.390

935.898 35.165 121.190 9.948 16.244 8.012 14.949 68.219 95.545 35.589 23.821 83.559 126.696

455.901 1.014.546 104.390 -935.898 -35.165 -121.190 -9.948 -16.244 -8.012 -14.949 -68.219 -95.545 -35.589 -23.821 -83.559 -126.696

1.574.837

0

1.574.837

Uitbetaald

Nog te besteden

Ontvangen 1.492.347 64.952 311.115

593.965 33.915 24.419 78.614 56.253 -1.492 17.764 31.748 364.247 3.023 36.480 26.426 294.450 28.603

1.492.347 64.952 311.115 -593.965 -33.915 -24.419 -78.614 -56.253 1.492 -17.764 -31.748 -364.247 -3.023 -36.480 -26.426 -294.450 -28.603

1.588.413

0

1.588.413


Bijlage

Subsidiejaar 2008 Voorschot 1 2008 Voorschot LO Voorschot ZHL Voorschot HUL Voorschot D12L Totaal

Subsidiejaar 2009 Voorschot Voorschot Voorschot Voorschot

1 2009 LL HUL D12L

Totaal

Alle subsidiejaren (1999-2009) Totalen Uitbetaald in 2011 Ontvangen in 2011 Totaal te besteden subsidies per 31-12-2010 Totaal te besteden subsidies per 31-12-2011


Uitbetaald

Ontvangen 1.312.180

545.181 242.317 8.908 55.166

Nog te besteden 1.312.180 -545.181 -242.317 -8.908 -55.166

851.573

-460.607

1.312.180

Uitbetaald

Nog te besteden

Ontvangen 894.454

233.572 53.768 55.166

894.454 -233.572 -53.768 -55.166

342.506

551.948

894.454

Uitbetaald 10.845.087 824.272

Nog te besteden 1.012.553 135.506 1.701.320 1.012.553

Ontvangen 11.857.640

Colofon De12Landschappen (Stichting Unie van Provinciale Landschappen) is het samenwerkingsverband van de twaalf Landschappen Uitgave De12Landschappen Postbus 31 3730 AA De Bilt T 030-601 72 05 F 030-601 72 06 [email protected] www.de12landschappen.nl Foto’s Pieter van Houwelingen, Idde Lammers, Gerry Blauw-Dekker, Eline Vis, Hans Visser, Het Zuid-Hollands Landschap, Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen, Limburgs Landschap, Piet Fleuren, Frans Buissink, Johannes Klapwijk, Brabants Landschap, Maurice Mouthaan, J.C.M. Akkerman, F.H. Collard Eindredactie Tekstlabel, Leeuwarden Opmaak en realisatie Bouman Reclame, Leeuwarden

De12Landschappen is beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij De12Landschappen beschikt over het CBF-Keurmerk De12Landschappen heeft de ANBI-status


Gebiedenkaart


Jaarverslag De12Landschappen 2011 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 28 maart 2012

Recommend Documents