JAARVERSLAG 2015
COMMISSIE VAN TOEZICHT BIJ DE POMPESTICHTING TE NIJMEGEN
COMMISSIE VAN TOEZICHT bij de POMPESTICHTING te NIJMEGEN
INHOUDSOPGAVE
1.
Inrichting ...................................................................................................... 3
2.
Cijfers ........................................................................................................... 4
3.
De toezichthoudende taak................................................................................ 5
4.
De adviestaak............................................................................................... 10
5.
De bemiddelingstaak .................................................................................... 11
6.
De rechtsprekende taak ................................................................................. 12
7.
Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen.............................. 15
8.
Algemene conclusie en aandachtspunten ......................................................... 16
Bijlagen: 1) overzicht soorten klachten per onderwerp 2) totaaloverzicht uit Klaver 3) managementoverzicht m.b.t. locatie Nijmegen, Vught en Zeeland
2
1. Inrichting De Pompestichting is een particuliere instelling voor forensische psychiatrie te Nijmegen. De voornaamste doelstelling van de stichting is bijdragen aan de veiligheid van de maatschappij. De stichting richt zich op het voorkomen van delicten en op het bieden van behandeling en zorg aan mensen, die als gevolg van psychische problemen in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen met Justitie. De Pompestichting kent onderdelen voor ambulante behandeling en voor klinische behandeling. Eén van de groepen patiënten is die van ter beschikking gestelden als bedoeld in de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden (Bvt). De Commissie van Toezicht (de Commissie) is betrokken bij drie vestigingen, te weten de Pompekliniek te Nijmegen en LFPZ op de locatie Zeeland (Noord-Brabant) en locatie Vught op het terrein van PI Vught. Het aantal opgenomen patiënten en bewoners was 278 (per 31 december 2015). Sinds 1 januari 2009 is de Pompestichting onderdeel van Pro Persona. Op 1 januari 2015 was de Commissie van toezicht als volgt samengesteld: -
Voorzitter, mr. J.A.W. Lensing (raadsheer gerechtshof Arnhem-Leeuwarden), lid sinds 15 september 2001;
-
dr. D.J.B. Ringoir (voormalig senior inspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg, arts), lid sinds 1 januari 2006;
-
drs. E.J.M. Harmelink (klachtenfunctionaris algemeen ziekenhuis), lid sinds 1 januari 2006;
-
drs. H.P. Zweers (GZ-psycholoog), lid sinds 1 januari 2006;
-
mr. M.M.A.M.M. van der Lande-Mersmans (juriste bekend met het inrichtingswezen), lid sinds 1 januari 2006;
-
mr. F. Peek-Pel (juriste bekend met het inrichtingswezen), lid sinds 1 januari 2006;
-
prof. dr. E.J. ’s-Gravenmade (emeritus hoogleraar, neurofysicus), lid sinds 1 januari 2006;
-
G.G. Dirks (stafjurist rechtbank Oost-Brabant), lid sinds 1 juni 2006;
-
dr. J.A. van Vliet (beleidsadviseur bij Leger des Heils, Jeugdzorg en Reclassering en senior onderzoeker op de Hogeschool te Utrecht), lid sinds 1 september 2007;
-
mr. A.H. Staring, (advocaat), lid sinds 1 januari 2009;
-
mr. J.P. Bordes, raadsheer gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, lid sinds 1 mei 2010;
-
dr. W.J.M. van Hezewijk (psychiater), lid sinds 1 oktober 2014.
3
Het secretariaat van de Commissie werd in het verslagjaar uitgevoerd door mr. N. Lont, verbonden aan de rechtbank Gelderland te Arnhem. Met betrekking tot de deskundigheidsbevordering van de leden zijn geen bijzondere cursussen gevolgd. Wel werden leden in de gelegenheid gesteld om voor het werk van de Commissie relevante bijeenkomsten bij te wonen. Op 12 maart 2015 hebben de heer Zweers, de heer ‘s-Gravenmade en de secretaris het door de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) georganiseerde congres “kleur erkennen” bijgewoond. De overige leden hebben kennisgenomen van de nieuwsbrief over dit congres. Op 6 oktober 2015 hebben mevrouw van der Lande en de secretaris een (jurisprudentie) bijeenkomst bijgewoond georganiseerd door de RSJ voor tbsbeklagcommissies. De overige leden van de Commissie hebben kennisgenomen van het verslag van deze bijeenkomst. De Landelijke Dag voor de Commissies van Toezicht uit zowel het gevangeniswezen als tbs en jeugd, die plaats had op 2 november 2015, is namens de Commissie bezocht door de heer ’s-Gravenmade, de heer Zweers en de secretaris. Gelet op het aflopen van de benoemingstermijn van de voorzitter per september 2016 is aan het eind van het verslagjaar een subcommissie ingesteld die zich met de opvolging zal gaan bezighouden.
2.
Cijfers
1)
Het aantal beklagzittingen voor 2015 bedraagt: Nijmegen :11 Vught : 5 Zeeland : 4
2)
Het aantal patiënten/bewoners per 31 december 2015 bedraagt 278.
3)
Diverse leden zijn aanwezig geweest bij overleggen van de patiëntenraad en de bewonersraden van de verschillende locaties.
4)
De gevraagde cijfers omtrent het aantal medische klachten van organisatorische aard en het aantal klachten van medisch inhoudelijke aard is niet afzonderlijk bijgehouden. In totaal zijn 9 klachten ingediend die betrekking hebben op medische verzorging.
4
3.
Toezichthoudende taak
3.1
Contacten met de directie
De opstelling van directie werd door de leden van de Commissie in het algemeen als open en constructief ervaren. De directie in de persoon van mevrouw Groeneweg trad in het verslagjaar op als vaste vertegenwoordiger van de directie bij Commissievergaderingen. Bij verhindering trad mevrouw Brouns, directeur patiëntenzorg, op. In de maand augustus heeft geen commissievergadering plaatsgevonden. Tot de vaste agendapunten van de maandvergaderingen behoorden: - mededelingen van de algemeen directeur en maatregelenoverzicht; - beleidsontwikkelingen op het terrein voor patiënten/bewoners binnen de inrichting, waaronder wijziging kamercontrolebeleid, het PC-beleid en mediaen middelenbeleid; - het verslag van de laatste vergadering van de patiëntenraad; - het verslag (schriftelijk) van de maandcommissarissen over de voorbije maand per locatie; - uitspraken van de beklagcommissie en beroepscommissie van de RSJ. Met de directie is overleg gevoerd over actuele aandachtspunten in de inrichting en de wijze waarop die punten doorwerken. De navolgende onderwerpen zijn in dit kader gedurende het verslagjaar aan de orde geweest in de vergaderingen van de Commissie van toezicht met de directie: 1)
Gedurende het verslagjaar is de Commissie geïnformeerd over de wijzigingen van aantallen patiënten/bewoners binnen de 3 verschillende locaties. Voor de locatie Zeeland geldt dat gedurende het jaar nieuwe bewoners/bewoonsters zijn opgenomen (afkomstig van te sluiten inrichtingen) en dit binnen deze locatie tot herverdelingen per afdeling heeft geleid, met voor sommige bewoners minder autonomie voor verblijf op de afdeling. Ook zijn vanuit de locatie Vught diverse bewoners overgeplaatst naar de locatie Zeeland of andersom. Het aantal bewoners voor de locatie Vught is nagenoeg gelijk gebleven. Daarnaast zijn gedurende het verslagjaar nieuwe patiënten opgenomen binnen de locatie Nijmegen, veelal afkomstig van te sluiten inrichtingen.
2)
Zoals in het vorige jaarverslag is vermeld is De Commissie geïnformeerd over het inspectieonderzoek van de Inspectie voor Veiligheid en Justitie dat heeft plaatsgevonden op de locatie Nijmegen. Door de directie is aangegeven dat sprake is van een spanningsveld tussen behandeling en resocialisatie jegens orde en veiligheid. Na dit onderzoek zijn binnen de locatie Nijmegen op voorhand diverse maatregelen ingevoerd, onder meer rondom patiëntenverkeer tussen de behandelkliniek en Kempehuis (longcare) en het invoeren van controles na terugkeer vanuit de arbeid. Daarnaast is ingevoerd dat buiten de aanwezigheid van patiënten/bewoners (uitgebreide) kamercontroles door medewerkers van planning en control zullen worden uitgevoerd in plaats van sociotherapeuten. Op alle locaties heeft dit tot onrust geleid, nu dit als aanvulling op de huisregels van 2015 per brief aan de patiënten/bewoners is gecommuniceerd. Van de zijde van de directie is gemeld dat het beleid zal worden geëvalueerd. Aan het eind
5
van het verslagjaar is gemeld dat onder meer na evaluatie is besloten om de registratie van voorwerpen die van de kamer zijn meegenomen te verbeteren. Gedurende het verslagjaar is de Commissie tevens geïnformeerd dat ook voor de locaties Zeeland en Vught dit inspectieonderzoek zal worden uitgevoerd. Na dit bezoek is de Commissie bericht dat er geen punten zijn waarop grote veranderingen moeten plaatsvinden, zij het dat voor de locatie Vught als risico is genoemd de ‘overdracht/besmetting’ tussen tbs-bewoners en gevangenen. Er zijn vragen over bezoek op eigen kamer gesteld (nu dit binnen het gevangeniswezen niet mogelijk is). Vooruitlopend op het rapport is de Commissie medegedeeld dat de tbsklinieken onderling hebben afgesproken één beleid te gaan voeren qua toegangscontroles. Ook is benadrukt dat niet alleen via fysieke middelen dergelijke controles dienen te gebeuren, dat zeker wordt gekeken naar het waarborgen van veiligheid en dat de te nemen maatregelen in verhouding staan tot het leefklimaat van bewoners en patiënten. Vastgesteld wordt dat op 30 september 2015 uiteindelijk een rapport is verschenen: “Contrabande in forensisch psychiatrische centra”, waarvan de Commissie kennis heeft genomen. Vanuit de Commissie is aandacht gevraagd voor de problematiek van de verhouding tussen enerzijds de maatregelen jegens de patiënten/bewoners (uitbreiding van controles) en anderzijds het vooralsnog niet invoeren van controles van het personeel. 3)
Zoals in voorgaande jaarverslagen reeds is opgemerkt is ook in dit jaar veelvuldig gesproken over de situatie voor de locatie Vught. In het bijzonder de afdeling Zeer Intensieve Specialistische Zorg (ZISZ), met name het draaien van noodscenario’s op deze afdeling en de kwaliteit van de personele bezetting. Ook zijn de begeleiding van en naar (sport)activiteiten van bewoners van de reguliere longstayafdelingen naar elders binnen de PI Vught aan de orde gesteld als ook de insluittijden op deze afdelingen. Vanuit de Commissie is herhaaldelijk het belang van de ‘kwaliteit van leven’ en van de zorg voor deze bewoners benadrukt. Middels een brief aan de directie is aandacht gevraagd voor de situatie in Vught (onder meer het tijdelijk draaien van noodscenario’s op afdeling 2A). De Commissie heeft vervolgens kennisgenomen van de reactie van de directie Vught waarin een nadere toelichting is gegeven over de duur van de noodscenario’s en de (mogelijke) inzet van tijdelijk (ander) personeel. Door de Commissie is besloten dat sprake is van een structureel probleem binnen de longstaylocatie in Vught en dat mede gelet op het nog te houden RSJ werkbezoek op deze locatie aan de RSJ een brief zal worden gestuurd, waarin ondanks de komende afbouw van longstayplaatsen, aandacht wordt gevraagd voor deze problematiek. Op 24 april 2015 is deze brief verstuurd, in afschrift aan de directie te Nijmegen, LFPZ-directie Vught en aan de Directie Forensische Zorg. In het werkbezoek op 3 juni 2015 aan de locatie Vught werd door de RSJ in het bijzonder aandacht besteed aan de plaatsing van bewoners op deze longstaylocatie en de beroepsmogelijkheid van een (interne) overplaatsing. Door zowel de maandcommissarissen als de directie is een terugkoppeling gegeven op de besproken punten tijdens dit werkbezoek. Namens de
6
Commissie is onder meer gemeld dat door de kliniek prudent met interne overplaatsingen wordt omgegaan. Van de zijde van de directie is gemeld dat het niet hun wens is dat sprake is van uiteindelijk één longstayvoorziening. Aan het eind van het verslagjaar heeft de Commissie kennisgenomen van het door de RSJ opgestelde advies ‘Risico’s en knelpunten in de longstay’ en de daarin uitgewerkte scenario’s. Gedurende het verslagjaar is door de directie gemeld dat in de loop van 2016 veranderingen zullen plaatsvinden binnen de locatie Vught, mede gelet op de afname van het aantal longstayplaatsen. De bewoners (behalve van de ZISZ-afdeling) zullen worden overgeplaatst naar de locatie Zeeland en de locatie Nijmegen en er zal een plan van aanpak worden opgesteld. 4)
De Commissie is geïnformeerd over de moeilijk te realiseren personeelsbezetting op de locatie Nijmegen, onder meer door grote inzet vanuit de invalpoule. Zo zijn er zodanige wijzigingen in gang gezet voor aanpassingen van de in- en uitsluittijden, dat op de afdeling overdag minder personeel aanwezig is (en patiënten die geen programma volgen worden ingesloten). Ook naar andere processen zou nader worden gekeken. Door de kliniek is de Commissie geïnformeerd over het streven naar het meer op maat gaan werken met patiënten. Zo wordt gekeken of binnen het veiligheidskader meer afspraken met patiënten kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld over het ophalen van bezoek door patiënten. Gedurende het komende verslagjaar zal de Commissie deze ingezette veranderingen blijven volgen.
5)
In twee uitgebreide klaagschriften van een patiënt afkomstig van de locatie Nijmegen (en mede ondertekend namens meerdere patiënten) gericht aan de beklagcommissie en commissie van toezicht werden zorgen geuit over de abrupt ingevoerde wijzigingen van de insluittijden en de gevreesde (behandel)gevolgen daarvan, waaronder verlof. In het beklag is klager door de beklagcommissie niet-ontvankelijk verklaard omdat het zich richtte tegen algemeen beleid en algemene regels. In de vergadering is door de Commissie de directie in overweging gegeven om schriftelijk te reageren op de klachten. Nadat de directie in een uitvoerige brief aan de patiënten nadere uitleg had gegeven, zag de Commissie geen aanleiding voor verdere stappen.
6)
In het vorige verslagjaar is al gemeld dat de Commissie nader is geïnformeerd over wijzigingen binnen het PC-beleid, nu bij de opname- en behandelafdelingen voor de locatie Nijmegen alleen op de afdeling pc’s staan, maar ook voor wat betreft de locaties Vught en Zeeland, zij het dat bewoners daar - gelet op het ‘kwaliteit van leven-beleid’ - mogen beschikken over een pc op hun kamer. Ook is in het vorige jaarverslag gemeld dat het media-en middelenbeleid (waaronder tv en spelcomputers) is gewijzigd, onderdeel van dit beleid is dat bepaalde veiligheidseisen worden gesteld aan tv’s en spelcomputers en voorts dat patiënten en bewoners vervolgens alleen apparatuur kunnen aanschaffen die staat opgenomen in een catalogus van de firma Strijbosch. Gedurende het verslagjaar is de Commissie veelvuldig geïnformeerd over de ontwikkelingen in dit beleid en over een (tussentijdse) evaluatie. Ook is door de Commissie daar waar nodig navraag gedaan naar diverse
7
onderdelen van het beleid, mede naar aanleiding van concrete bemiddelingen en behandelde beklagzaken. Tijdens de juli vergadering is door een medewerker van de kliniek, die tevens lid is van de Media- en Middelencommissie, een uitgebreide toelichting gegeven over deze ontwikkelingen. Aan die Commissie is de opdracht gegeven om het gebruik van mediamiddelen binnen de kliniek beheersbaar te houden. Toegelicht werd dat er met name bij het opslaan en verbinding maken (mobiel, wifi en data) gevaren bestaan. De basis is dat via een bepaalde lijst artikelen besteld kunnen worden via de firma Strijbosch, dit betreffen op dat moment goedgekeurde mediadragers. De elektronica ontwikkelt zich door. Met andere FPC´s wordt informatie uitgewisseld. Er is gestart met een White-list, zo zijn een aantal websites voor patiënten ontsloten. De evaluatie van het beleid Mediamiddelen is vervroegd zodat het eventueel kan worden bijgesteld. Aan het eind van het verslagjaar heeft de Commissie kennisgenomen van een directie brief gericht aan de patiëntenraad over de uitgevoerde evaluatie en is bericht over de verbeteringen die op korte en langere termijn ten aanzien van het mediamiddelenbeleid zullen worden nagestreefd, onder meer dat medio januari 2016 meer duidelijkheid kan worden gegeven over het aanschaf- en controlebeleid enkel door Strijbosch. 7)
Gedurende het verslagjaar is wederom aandacht besteed aan de per 1 juli 2013 ingevoerde regeling van de dwangbehandeling. Bij het secretariaat zijn gedurende het verslagjaar 4 voorgenomen meldingen ontvangen voor een a-behandeling, waaronder van een patiënt waarbij in 2013 eerder een a-dwangbehandeling was gestart. Opvallend was dat door de kliniek tweemaal op formele gronden tot intrekking van deze voorgenomen a-dwangbehandeling is besloten en de gehele procedure daarna opnieuw is opgestart. Aan de kliniek is meegegeven om in de concept tekst van een ‘nieuw voornemen’ voor een a-dwangbehandeling een passage op te nemen over de reden van het stopzetten van een eerdere adwangbehandeling. Bij alle voorgenomen meldingen zijn inhoudelijk geen bezwaren geuit maar alleen formele vraagpunten opgenomen. Daarnaast zijn voor 3 patiënten/bewoners meldingen ontvangen voor verlenging van deze a-behandeling. Hierbij kan op grond van de wettelijke bepalingen worden volstaan met een formele melding aan de Commissie. Opgemerkt wordt dat tegen dergelijke verlengingen tot op heden geen beklag is ingesteld. Voorts zijn gedurende het verslagjaar (maandelijks) voor 4 patiënten/bewoners meldingen voor een b-behandeling ontvangen. Tegen oplegging van een b-dwangbehandeling zijn gedurende het verslagjaar een aantal klaagschriften ingediend welke ongegrond zijn verklaard. Mede naar aanleiding van jurisprudentie van de RSJ (door de beroepscommissie worden beroepen behandeld betreffende oplegging van een a-behandeling) is zowel het door de kliniek gehanteerde protocol abehandeling als het protocol van de Commissie aangepast. Voor wat dit laatste betreft in die zin dat door de maandcommissaris de relevante stukken worden ingezien en de patiënt daarvan in kennis wordt gesteld.
8
8)
In een Commissievergadering is kennisgemaakt met 2 nieuwe clustermanagers, één clustermanager patiëntenzorg en één clustermanager bedrijfsvoering. Onder meer zijn zij betrokken bij de sturing van de eerdergenoemde verbeterprocessen binnen de inrichting.
9)
Tijdens een vergadering heeft de Commissie met belangstelling kennisgenomen van het jaarverslag Middelen en Maatregelen 2014. De Commissie heeft geen aanleiding gezien voor het vragen van een nadere toelichting daarop. De Commissie is verheugd dat door de directie het belang wordt gezien om oplegging van alle maatregelen goed te blijven monitoren. Dat is van belang nu door de maandcommissarissen en beklagcommissie slechts een deel van de opgelegde maatregelen wordt gezien. Daarnaast wordt aan de Commissie door de kliniek maandelijks een overzicht van toegepaste maatregelen verstrekt, waarbij afzonderlijke maatregelen in de vergadering alleen uitdrukkelijk aan de orde worden gesteld als daartoe aanleiding bestaat.
3.2
Verslagen maandcommissaris
In verslagen van de maandcommissarissen wordt op een groot aantal meer concrete en incidentele punten ingegaan. Voorts wordt door de maandcommissarissen aandacht besteed aan algemene problemen en aan de sfeer, voor zover zij deze in hun contacten in het kader van de bemiddeling en bij bezoeken aan de locaties en afdelingen tegenkomen en meekrijgen. Daarnaast zijn de maandcommissarissen op de locaties regelmatig in overleg getreden met de zorgmanagers over de gang van zaken op die betreffende locatie. 3.3
(Ander) Afdelingsbezoek
In het verslagjaar heeft geen afdelingsbezoek door de hele commissie plaatsgevonden. Gedurende het verslagjaar is gesproken over een nadere invulling van het toezicht, in het bijzonder voor de locatie Nijmegen, door één lid van de Commissie - buiten het spreekuur om - te koppelen aan 1 of 2 afdelingen van deze locatie, zodat deze daaraan in de loop van een jaar meer algemeen gerichte bezoeken zal brengen. Voor de locaties Zeeland en Vught is daartoe geen aanleiding gezien. 3.4
Contacten met de patiëntenraad/bewonersraad
In het verslagjaar nam de Commissie als voorheen met veel belangstelling kennis van de verslagen van de vergaderingen van de patiëntenraad dan wel bewonersraad. Zoals eerder opgemerkt, zijn diverse leden aanwezig geweest bij overleggen van de patiëntenraad dan de bewonersraden van de verschillende locaties.
9
3.5
Bijwonen overleg zorgmanagers
In het verslagjaar hebben maandcommissarissen op de locaties Zeeland en Vught regelmatig overleg met zorgmanagers gevoerd. Het bijwonen van dergelijke overleggen acht de Commissie zinvol nu het in kader van de bemiddelingen de zorgmanager het eerste aanspreekpunt is. Voor de locatie Nijmegen heeft het bijwonen van een dergelijk overleg niet plaatsgevonden. Voor deze locatie zal dit voor het nieuwe jaar worden ingepland. 3.6
Landelijke dag commissies van toezicht bij FPC’s.
In het verslagjaar heeft geen landelijke bijeenkomst voor commissies van toezicht van tbs-klinieken plaatsgevonden. Aan het eind van het verslagjaar is bericht ontvangen dat namens de Commissie van Toezicht van FPC de Rooyse Wissel voornemens is een bijeenkomst te organiseren in het begin van 2016. De Commissie is voornemens om met een aantal leden daarbij aanwezig te zijn.
4.
De adviestaak
Een aantal punten, dat ook onder het punt adviestaak zouden kunnen worden geschaard zijn hiervoor reeds besproken onder het punt toezichthoudende taak. Zoals onder 3.1 is opgenomen heeft de Commissie (wederom) aanleiding gezien een brief te sturen aan de RSJ waarin op concrete punten haar zorgen zijn geuit over de situatie op de locatie Vught. Deze brief is op 24 april 2015 verzonden. De Commissie heeft aan het eind van het verslag met belangstelling kennisgenomen van het door de RSJ opgestelde advies “risico’s en knelpunten in de longstay” en de daarin aangedragen scenario’s. Voor het overige werden in het verslagjaar door de Commissie geen expliciete adviezen uitgebracht aan het Ministerie van Veiligheid en Justitie, de RSJ of andere instanties en personen. Wat de situatie in de diverse onderdelen van de Pompestichting betreft heeft de Commissie in de houding van de kliniek en de reacties op adviezen en opmerkingen van de kant van de Commissie geen aanleiding gezien tot het uitbrengen van advies aan de Minister van Veiligheid en Justitie, de RSJ dan wel anderen.
10
5.
De bemiddelingstaak
Zoals in voorgaande jaren traden de meeste leden van de Commissie in 2015 bij toerbeurt op als maandcommissaris. In verband met hun lidmaatschap van de beklagcommissie waren de voorzitters daarvan vrijgesteld, om de bemiddelings- en de rechtspraakfunctie van de Commissie uitdrukkelijk van elkaar te onderscheiden. De Commissie heeft ook in 2015 gevolg gegeven aan het in de Bvt neergelegde uitgangspunt, dat bij klachtafwikkeling aan bemiddeling zo mogelijk prioriteit wordt gegeven. De patiënten en bewoners werden doorgaans gewezen op de mogelijkheid van een gesprek met en bemiddeling door de maandcommissaris. Doorverwijzing naar de maandcommissaris volgde indien nodig. Voor de locatie Nijmegen traden in het verslagjaar acht maandcommissarissen op aan de hand van een rooster. Voor de locaties Vught en Zeeland traden in het verslagjaar beurtelings drie respectievelijk twee leden op als maandcommissaris, eveneens volgens een rooster. Evenals in eerdere jaren handelden de maandcommissarissen de klachten en bemiddelingsverzoeken zelfstandig af. De bij de inrichting door hen aan te spreken personen waren als voorheen in principe de zorgmanagers van de afdelingen en soms de behandelcoördinator. De mogelijkheid blijft bestaan dat patiënten spontaan naar het spreekuur komen (locatie Nijmegen) of de maandcommissaris door middel van spreekbriefjes (locaties Vught en Zeeland) willen spreken. In een overgroot deel van de klachten die bij het secretariaat binnenkwamen was niet sprake van een verzoek tot bemiddeling maar werd direct beklag ingediend. De klachten werden na registratie veelal doorgestuurd naar de maandcommissaris met het verzoek te bemiddelen. In het jaar 2015 is in totaal 101 maal (van de in totaal 287 bij het secretariaat binnengekomen klachten) bemiddeld (zie de tabellen in hoofdstuk 6). Voor de locatie Nijmegen gaat het om 60 verzoeken tot bemiddeling. Voor de locatie Vught betreft het 20 bemiddelingen en voor de locatie Zeeland betreft het 21 (geregistreerde) verzoeken tot bemiddeling. Dit leidde in 21 gevallen tot intrekking van het beklag na bemiddeling (zie de tabellen in hoofdstuk 6), al wordt daarbij opgemerkt dat bij de categorie `ingetrokken` ook klachten zijn opgenomen die afgeboekt hadden moeten worden als `ingetrokken na bemiddeling`. In totaal zijn 82 klachten ingetrokken. In het algemeen kan worden opgemerkt dat de maandcommissaris met regelmaat vragen te beantwoorden kreeg met betrekking tot de problemen rondom de kamercontrole, persoonlijke voorwerpen, verzorging (medisch en persoonlijk) en meer in het algemeen over bejegening en de behandeling. Wat de wijze van afhandeling door de maandcommissarissen aangaat is in veel gevallen door de maandcommissaris het advies gegeven om nog eens met de zorgmanager van de afdeling de zaken te bespreken en aldus mogelijk tot een oplossing te komen. Na afloop van een bemiddeling wordt door de maandcommissaris doorgaans schriftelijk bericht gezonden aan de patiënt en de zorgmanager. Daarnaast wordt door de maandcommissaris een algemeen verslag opgemaakt aangaande de bevindingen en wordt dit verslag tijdens de commissievergadering besproken.
11
6.
De rechtsprekende taak
In het verslagjaar werd de beklagcommissie voorgezeten door de heer Lensing of mevrouw Bordes. Aan de hand van een rooster waren bij toerbeurt andere commissieleden lid van de beklagcommissie. Mevrouw Lont is secretaris van de beklagcommissie. In onderstaande tabel is het aantal binnengekomen beklagzaken en het aantal afzonderlijke klagers voor zowel het verslagjaar als 2014 aangegeven. Locatie Nijmegen Vught Zeeland Totaal 169 66 52 287 Aantal klachten 2015 61 16 17 94 Aantal klagers 2015 * 230 66 36 332 Aantal klachten 2014 74 11 18 103 Aantal klagers 2014 * * Doordat patiënten/bewoners intern overgeplaatst kunnen worden is het mogelijk dat zij op de diverse locaties klachten hebben ingediend.
Het totaal aantal ingediende klachten is afgenomen, vooral op de locatie Nijmegen. Voor de locatie Zeeland is dit juist toegenomen en Vught is precies gelijk gebleven. Een mogelijke verklaring voor de toename voor de locatie Zeeland is gelegen in de gewijzigde regeling rond de kamercontroles en een wijziging in bewonerspopulatie, dit als gevolg van opname van nieuwe bewoners/bewoonsters als gevolg van sluiting van andere longstayvoorzieningen. Gedurende het verslagjaar zijn geen klachten ingediend door meerdere klagers over een bepaald onderwerp, dit in tegen stelling tot het vorige verslagjaar gelet op diverse ingevoerde beleidswijzigingen (waaronder pc-beleid en mediamiddelenbeleid). Zoals eerder gemeld is een klaagschrift ontvangen inzake de ingevoerde wijzigingen binnen de locatie Nijmegen, dat mede namens meerdere patiënten is ondertekend. Daarbij wordt opgemerkt dat door diverse klagers klachten zijn ingediend over zowel de wijziging van de regeling rond de kamercontrole (namelijk buiten de aanwezigheid van de patiënt) maar dat meestal afzonderlijk ook was geklaagd over een uitgevoerde kamercontrole bij die betreffende klager.
12
Voorts wordt verwezen naar een tabel waarin over de jaren 2012-2015 het aantal klachten, het aantal klagers en het totaal aantal patiënten/bewoners is opgenomen. Locatie Aantal klachten Aantal klachten Aantal klachten Aantal klachten Aantal Aantal Aantal Aantal
klagers klagers klagers klagers
2015 2014 2013 2012
2015 2014 2013 2012
Totaal aantal patiënten /bewoners 2015 * Totaal aantal patiënten /bewoners 2014 * Totaal aantal patiënten /bewoners 2013* Totaal aantal patiënten /bewoners 2012* * : het betreft een gemiddelde
Nijmegen 169 230 134 125
Vught 66 66 52 42
Zeeland 52 36 7 10
61 74 45 43
16 11 15 9
17 18 7 5
166
22
90
175
24
85
151
21
86
147
26
85
De beklagcommissie heeft in het verslagjaar de beklagzaken (zowel openstaande van 2014 als ook binnengekomen klachten in 2015) als volgt afgehandeld: Soort afdoening Ingetrokken Niet-ontvankelijk Ongegrond (Deels) gegrond Rogatoir verzoek Overgedragen TOTAAL Bemiddeling
Nijmegen 58 52 47 15 5 1
Vught 16 19 31 14 0 0
Zeeland 8 21 12 3 0 0
TOTAAL 82 92 90 32 5 1
178
80
44
302
60
20
21
101
De onderdelen waarover in de locatie Nijmegen het meest werd geklaagd hadden betrekking op persoonlijke voorwerpen, (kamer)controle, bewegingsvrijheid zoals opgelegde maatregelen van afzondering, van afdelingsarrest en van separatie, en behandeling. In de locatie Vught werd onder meer geklaagd over opgelegde maatregelen betreffende de bewegingsvrijheid, zoals eerder opgemerkt betreft dit voornamelijk bewoners van de intensieve zorgafdeling. Deze klachten hebben zowel betrekking op de plaatsing op deze afdeling als oplegging van een maatregel van afzondering alsmede op de verlengingen van deze maatregelen. Daarnaast is in deze locatie veel geklaagd over persoonlijke voorwerpen.
13
Voor de locatie Zeeland geldt ook dat meer is geklaagd over bewegingsvrijheid, behandeling en (kamer)controle. Verwezen wordt naar bijlage 1 bij het jaarverslag, het overzicht soorten klachten per onderwerp. Over het aantal ingediende beroepen bij de RSJ tegen beslissingen van de beklagcommissie zijn geen cijfers beschikbaar. In het verslagjaar zijn 4 uitspraken ontvangen waarin het beroep gegrond is verklaard, zijn 41 beroepen ongegrond verklaard, zijn 8 beroepen ingetrokken en in 2 beroepen werd de appellant niet-ontvankelijk verklaard. Gedurende het verslagjaar heeft de Commissie met belangstelling kennisgenomen van uitspraken van de RSJ alsmede het jurisprudentiebulletin. Over het aantal ingediende schorsingsverzoeken bij de voorzitter uit de beroepscommissie van de RSJ zijn geen cijfers beschikbaar nu deze niet afzonderlijk door het secretariaat zijn geregistreerd. Wel kan worden geconstateerd dat het merendeel van deze verzoeken betrekking heeft op het verzoek om opheffing van opgelegde maatregelen zoals afdelingsarrest, kamerafzondering en separatie en plaatsing op een afdeling voor intensieve zorg. De meeste schorsingsverzoeken zijn afgewezen. Overigens wordt een schorsingsverzoek door de beklagcommissie tevens aangemerkt als een klaagschrift. Ook in 2015 hebben diverse klagers zich in hun gehele beklagzaak laten bijstaan door een advocaat, dit kan zijn bij het indienen van een klaagschrift als ook ter zitting van de beklagcommissie. Daarnaast is diverse malen van een advocaat een schriftelijke reactie ontvangen indien een advocaat verhinderd was ter zitting te verschijnen. Indien mogelijk wordt in overleg met een advocaat een datum voor een zitting gepland. In 2015 werd diverse malen compensatie ("tegemoetkoming") na een (geheel of gedeeltelijk) gegrond verklaard beklag en nadat de beslissing van de beklagcommissie onherroepelijk was geworden toegekend, meestal in de vorm van een (klein) geldbedrag. In de meeste beklagzaken handelde het om een formeel gegrond verklaring en werd in de uitspraak al een compensatie opgenomen. De beklagcommissie heeft in 1 beklagzaak een verzoek om rogatoir verhoor gedaan van een reeds overgeplaatste patiënt. In het verslagjaar zijn 5 verzoeken ontvangen van andere commissies van toezicht om een patiënt rogatoir te horen. De door de beklagcommissie (deels) gegrond verklaarde klaagschriften hadden onder meer betrekking op: - inbeslagname dvd-speler die is ingevoerd na 1 augustus 2014; - weigering speakers en kamercontrole oktober 2014; - duur controle inbeslaggenomen goederen; - kamercontrole medio januari 2015; - vermissing mobiele telefoon uit de opslag; - bezoek van patiënten op resocialisatieafdeling; - weigeren bepaald bezoek (van 2 medepatiënten reso-afdeling); - inbeslagname Xbox en modificatie van Xbox; - vergoeding van schade na een kamercontrole; - gang van zaken omgaan met persoonlijke eigendommen na aankomst in de kliniek; - voortduren verplichte deelname aan regeling reserveringen en sparen;
14
- kamercontrole middels cross-check controles; - plaatsing op een afdeling voor intensieve zorg (na overplaatsing uit andere kliniek); - schending privacy (niet op juiste wijze bekendmaken rondleiding op afdeling); - plaatsing op afdeling voor intensieve zorg (na overplaatsing) samen met maatregel van afzondering; - inbeslagname waterkoker; - weigering uitvoer externe harde schijven; - weigering screeningsverzoek; - gang van zaken aanschaf mp3-speler en kabel bij firma Strijbosch; Door de beklagcommissie zijn gedurende het beklagjaar voorts diverse uitspraken gedaan die betrekking hadden op het gewijzigde mediamiddelenbeleid, waaronder de inbeslagname van bepaalde goederen dan wel de vaststelling van eigendom, schade als gevolg van de gewijzigde kamercontrole nu de betreffende patiënt bij een dergelijke controle niet aanwezig is en het al dan niet mogen beschikken over bepaalde mediamiddelen (onder meer een Playstation). Tot slot is een uitspraak gedaan over een verbod op het schrijven van klachten voor medepatiënten. Opmerking verdient voorts dat de afwikkeling van het merendeel van de beklagzaken langer duurt dan de wettelijke termijn van twee keer vier weken. De Commissie stelt voorop dat beklagzittingen meervoudig worden gehouden en dat schriftelijk uitspraak wordt gedaan. Daar waar mogelijk kan een klaagschrift “kennelijk”, dus zonder zitting, worden afgehandeld. Het niet halen van de wettelijke termijn heeft diverse oorzaken, waaronder het rouleren per locatie voor een beklagzitting (vooral voor de locaties Zeeland en Vught), verhinderdata van een advocaat, vertraging in de ontvangst van de reacties van de directie, het conform ter zitting gemaakte afspraak na afloop van een zitting ontvangen van nadere informatie en de tijd die gemoeid is met het schriftelijk uitwerken van de uitspraak.
7.
Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen
In het verslagjaar heeft de Commissie op 7 oktober 2015 een bezoek willen brengen aan de gevangenis van Merksplas te België. Echter door externe omstandigheden is door de bezoekende inrichting het bezoek afgezegd. De Commissie is voornemens om op 6 april 2016 dit bezoek alsnog af te gaan leggen. Voorts is op 6 januari 2015 een delegatie van de Commissie aanwezig geweest bij een werkbezoek van de Commissie van Toezicht PI Ter Peel (verblijf vrouwelijke gedetineerden) aan de locatie Nijmegen. Op 15 december 2015 zijn de voorzitter, de heer van Vliet en de secretaris geïnterviewd door onderzoekers van de Erasmus Universiteit inzake de 3 e evaluatie van de Bvt. In het komende verslagjaar zal dit evaluatieverslag verschijnen.
15
8.
Algemene conclusie en aandachtspunten
De Commissie herhaalt de opmerking die zij al vaker heeft gemaakt ook voor het afgelopen verslagjaar: in het algemeen ziet zij geen reden tot twijfel aan de kwaliteit van de bejegening en de rechtspositie van patiënten en bewoners die in de Pompestichting verblijven. De Commissie heeft de indruk dat door haar geconstateerde problemen in het algemeen snel worden opgepakt en verholpen door de kliniek. De kliniek waakt zelf naar het oordeel van de Commissie goed voor de bejegening van de patiënten en bewoners. De Commissie verwijst naar het rapport van de Commissie Middelen & Maatregelen, dat in het voorgaande al aan de orde is gesteld. Evenals in eerdere jaarverslagen werd opgemerkt is ondanks alle inspanningen van de kant van de kliniek de situatie in de locatie Vught ook het afgelopen jaar aandacht blijven vragen van de Commissie. Het gaat met name om negatieve consequenties van de inbedding van de afdelingen in de PI aldaar. De Commissie is verheugd dat de RSJ zich over de situatie heeft gebogen in zijn advies van 26 november 2015 betreffende ‘Risico’s en knelpunten in de longstay’. Inmiddels is ook duidelijk geworden dat de longstay locatie Vught – op afdeling 2A na – op afzienbare termijn waarschijnlijk zal worden gesloten. De kliniek betracht naar het oordeel van de Commissie grote zorgvuldigheid in de communicatie met de patiënten/bewoners over de overplaatsingen die als gevolg daarvan moeten plaatsvinden. Voor de hele inrichting geldt dat op een aantal essentiële punten onrust onder de patiënten is blijven bestaan. Het gaat dan om de gevolgen van steeds verdergaande restricties aan de beschikbaarheid van computers en andere apparatuur en van steeds strengere veiligheidscontroles, in het bijzonder kamercontroles. De Commissie heeft echter de indruk dat de kliniek bereid is tot bijstellingen ten gunste van patiënten van het soms te streng ingezette beleid. De Commissie is verheugd dat een commissie van toezicht van een andere FPC (De Rooyse Wissel) bereid is gebleken een landelijke dag te organiseren, welke zal plaatsvinden op 19 februari 2016. Onderwerpen die ter sprake kunnen komen betreffen de ontwikkelingen in de tbs en de bejegening en rechtspositie van patiënten en bewoners en de rechtspraak van de beroepscommissie. Dit jaarverslag 2015 is vastgesteld in de vergadering van de commissie van toezicht op 2 maart 2016. Het is door de voorzitter en de secretaris ondertekend.
mr. N. Lont, secretaris
mr. J.A.W. Lensing, voorzitter
16
BIJLAGE 1
17
Overzicht soorten klachten per onderwerp
2015
PN
PZ
PV
TOTAAL
Activiteiten (arbeid)
3
1
1
5
Activiteiten (diversen)
0
0
0
0
Activiteiten (lucht)
0
0
0
0
Activiteiten (sport)
1
0
0
1
Behandeling
16
10
1
27
Bejegening
15
3
10
28
16
22
78
Bewegingsvrijheid (o.a. afdelingsarrest, separatie, afzondering & plaatsing afdeling
40
intensieve zorg) Contact buitenwereld (bellen)
4
1
1
6
Contact buitenwereld (bezoek)
9
2
2
13
Contact buitenwereld (post)
3
3
3
9
18
8
5
31
1
0
0
1
Persoonlijke voorwerpen
22
3
12
37
Rekening courant/zak- en kleedgeld
11
0
2
13
Rogatoir verzoek
5
0
0
5
Schadeverhaal
1
1
1
3
Selectie/overplaatsing (extern)
0
1
0
1
Verlaten inrichting
6
2
0
8
Verzorging (diversen)
2
1
0
3
Verzorging (godsdienst, levensovertuiging)
0
0
0
0
Verzorging (medisch)
5
0
4
9
Verzorging (persoonlijk)
6
0
0
6
Regime
0
0
1
1
Toezicht
1
0
1
2
TOTAAL
169
Controle (o.a. urineonderzoek, gedogen geneeskundige handeling & onderzoek persoonlijke verblijfsruimte) Informatie/procedure
52
66
287
PN: locatie Nijmegen PZ: locatie Zeeland PV: locatie Vught
18
BIJLAGE 2
19
Totaaloverzicht KLAVER 2015
Uitstroom aantal klachten
0-10
11-30
31-40
41-50
51-60
> 60
Gegrond
Ongegrond
Deels gegrond
Overgedragen
Niet ontvankelijk
Ingetrokken
Ingetrokken na bemiddeling
Afdoening na rogatoir verzoek
Beslissingen
Instroom aantal klachten
Doorloop termijnen in dagen
Nijmegen Vught Zeeland
169 66 52
178 80 44
6 2 1
11 4 4
20 4 4
11 8 5
12 118 3 59 3 27
10 8 2
47 31 12
5 6 1
1
52 19 21
39 13 5
19 3 3
5
Totaal
287
302
9
19
28
24
18 204
20
90
12
1
92
57
25
5
KLAVER: KLAchten V erwerken E n R apporteren KLA
20
BIJLAGE 3
21
5 4 1 10
1
10 11 18 13 52
10 11 5 3 10 3 14 2 39 19
2 2 2 1 5
Eindvoorraad
1
Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling Afdoening na rogatoir verzoek
1 1 1 2 5
Niet ontvankelijk
Ongegrond 9 13 19 6 47
Overgedragen
82 90 97 66 84*
Gegrond
Doorlooptijd (in dagen)
Uitstroom
42 41 49 34 46 37 43 49 54 33 33 38 42 169 178
Deels gegrond
Kw 1 Kw 2 Kw 3 Kw 4 Totaal
Instroom
Beginvoorraad
Managementoverzicht KLAVER 2015 locatie Nijmegen (per kwartaal)
34 43 38 33 33
* betreft een gemiddelde
23 14 39 4 80
119 74 99 79 96*
4 4 8
11 6 13 1 31
1 1 4
4 2 10 3 19
6
5 1 7
2 1
13
3
Eindvoorraad
Ingetrokken na bemiddeling Afdoening na rogatoir verzoek
Ingetrokken
Niet ontvankelijk
Overgedragen
Deels gegrond
Ongegrond
Gegrond
19 22 15 10 66
Doorlooptijd (in dagen)
25 21 29 5 25
Uitstroom
Instroom
Kw 1 Kw 2 Kw 3 Kw 4 Totaal
Beginvoorraad
Managementoverzicht KLAVER 2015 locatie Vught (per kwartaal)
21 29 5 11 11
* betreft een gemiddelde
11 14 10 9 44
77 75 66 91 77*
1 1
2
2 5 1 4 12
1 1
4 7 7 3 21
2 1 2 5
2 1
3
Eindvoorraad
Ingetrokken na bemiddeling Afdoening na rogatoir verzoek
Ingetrokken
Niet ontvankelijk
Overgedragen
Deels gegrond
Ongegrond
Gegrond
16 9 17 10 52
Doorlooptijd (in dagen)
6 11 6 13 6
Uitstroom
Instroom
Kw 1 Kw 2 Kw 3 Kw 4 Totaal
Beginvoorraad
Managementoverzicht KLAVER 2015 locatie Zeeland (per kwartaal)
11 6 13 14 14
* betreft een gemiddelde
22
