JA ARVERSLAG 2014 STICHTING REFO500
2
REFO500
Met het oog op 500 jaar reformatie in 2017 geeft Stichting Refo500 aandacht aan de reformatie en de relevantie daarvan. Ze biedt een platform voor ontmoeting en samenwerking aan organisaties die thema‘s van de reformatie aan de orde willen stellen.
Dat doet ze vanuit de visie dat de reformatie, als beweging van vernieuwing en verandering, belangrijk is voor vandaag en morgen. De reformatie leidde namelijk sinds 1517 tot grote veranderingen op allerlei gebied in heel Europa en de invloeden daarvan zijn tot op de dag van vandaag duidelijk merkbaar. Refo500 legt verbindingen tussen thema’s uit de tijd van de reformatie en uit onze tijd, tussen toen en nu, tussen mensen en reformatiegeschiedenis. Kortom, Refo500 staat voor: ‚Connecting you, then and now’.
Doel Naar aanleiding van de 500e geboortedag van de reformatie in 2017 geeft Refo500 bij een breed publiek even breed aandacht aan de betekenis van de reformatie. De focus daarbij is o.a. historisch, theologisch, religieus, politiek, sociaal en cultureel.
Platform In de praktijk functioneert Refo500 als een platformorganisatie, waaraan allerlei partners uit de hele wereld meedoen: steden, musea, universiteiten, uitgeverijen, reisorganisaties etc. Met deze organisaties worden partnerships gesloten. Het is een platte organisatie, waarbij directie en projectleiding de ontwikkeling van producties faciliteren en coördineren in plaats van deze producties zelf te plannen en uit te voeren. Mensen en hun onderlinge relaties zijn belangrijk op het platform Refo500. De verschillende organisaties en de individuele personen uit die organisaties vormen een samenwerkingsverband rondom bepaalde producties. Refo500 stimuleert het onderlinge contact door mensen en organisaties met elkaar in contact te brengen, ideeën aan te reiken en door een open communicatie over ‘het gebeuren’ op het platform.
3
VOORWOORD
Het jaarverslag 2014 laat partners uit verschillende sectoren en landen aan het woord. Zij geven stem en gezicht aan de vele activiteiten en cijfers die hier genoemd worden. Die veelheid laat niet alleen zien dat het aantal partners groeit, maar ook dat de activiteiten richting het reformatiejaar 2017 meer profiel krijgen en er meer mensen bij betrokken zijn. Daarmee kijkt dit verslag niet alleen terug, maar zeker ook vooruit en wil het een stimulans zijn voor nieuwe activiteiten, internationaal maar vooral ook lokaal. Refo500 is veelzijdig en vol mogelijkheden. Een uniek platform dat ook in 2014 veel plezier en resultaat opleverde. Herman J. Selderhuis, directeur Refo500
DE INHOUD
Refo500 Fase I
4
Refo500 Fase II
5
Verbindingen
11
Communicatie
12
Feiten en cijfers
13
Mensen
18
Partners per 31 december 2014
20
Bestuur en Raad van Advies
22
Vooruitblik
22
Colofon
23
4
REFO500 FASE I
Refo500 is georganiseerd als een project, dat in twee fasen is ingedeeld. Het begin van het verslagjaar 2014 vormde tevens het begin van fase II.
Terugblik Refo500 Fase I: 2010-2013 De opdracht voor Refo500 fase 1 bestond uit vier onderdelen: 1. Ontwerp, realiseer en exploiteer Refo500 als platform voor samenwerking, overleg en informatieuitwisseling tussen de verschillende partners. 2. Stimuleer de paraplufunctie van Refo500. 3. Verzorg de PR/Marketing voor Refo500. 4. Participeer in het internationale tentoonstellingsproject ‘450 jaar Heidelbergse Catechismus’ in 2013. Kijken we terug, dan is de conclusie dat Refo500 als platform inmiddels ontworpen en gerealiseerd is (1). Er zijn passende structuren aangebracht, waaronder een academische afdeling RefoRC, een Raad van Advies, coördinatoren, regelmatige nieuwsvoorziening etc. Ook de participatie in het tentoonstellingsproject ‘450 jaar Heidelbergse Catechismus’ (4) is gerealiseerd, wat geleid heeft tot een succesvolle tentoonstellingen op drie locaties, twee in Heidelberg en één in Apeldoorn en een tentoonstellingsboek in drie talen, dat verschenen is bij Vandenhoeck & Ruprecht en Uitgeverij Kok. De exploitatie van Refo500 als platform is in fase 1 uitgevoerd en loopt door in fase 2. Datzelfde geldt voor het stimuleren van de paraplufunctie (2) en de PR/Marketing voor Refo500 (3). Voor dat laatste is een communicatieplan opgesteld door een externe partij, dat als leidraad dient voor de projectleiding en waarvan ook in fase 2 gebruik gemaakt wordt. Het aantal producties liet jaarlijks een stijgende lijn zien en datzelfde gold voor het aantal partners. Ook kwam de breedte van het aanbod steeds sterker tot uiting en ontwikkelden zich op basis van de wensen van partners en van het publiek de volgende structuren:
RefoRC, de academische afdeling; ArtRefo, de commissie die zich met kunst bezighoudt; RefoCities, de bij Refo500 aangesloten steden die zich vooral op toerisme richten;
Refo500 Azië, voor de partners in Azië.
5
REFO500 FASE II
Opdracht Voor de komende periode 2014-2017 ziet Refo500 als organisatie als haar opdracht: 1. het exploiteren van Refo500 als platform voor samenwerking, overleg en informatieuitwisseling tussen de verschillende partners en tussen partners en geïnteresseerde partijen; 2. het stimuleren van de paraplufunctie van Refo500, in toenemende mate voor het reformatiejubileum 2017; 3. het verder uitbouwen van de verschillende afdelingen binnen Refo500; 4. het onderzoeken van de haalbaarheid van het zgn. Bijbeljaar 2016.
Doelen 2014-2015 Bij deze opdracht horen een aantal doelen voor de jaren 2014 en 2015. Deze zijn in overleg met het bestuur, de Raad van Advies, RefoRC en ArtRefo als volgt vastgesteld: Ten aanzien van het exploiteren van Refo500 als platform voor samenwerking, overleg en informatie-uitwisseling tussen de verschillende partners en tussen partners en geïnteresseerde partijen: 1. het organiseren voor een workshop voor musea in samenwerking met het Deutsches Historisches Museum; 2. het organiseren van een workshop voor mediainstellingen, samen met Bijker TV en EIKON Media GMBH; 3. het samen met de stad Dordrecht organiseren van een workshop voor steden en regio’s, die in het verleden een relatie met de Synode van Dordrecht 1618-19 hadden; 4. het samen met Chongshin University overleggen met Koreaanse partners in Seoul, Korea; 5. het voeren van een overleg met Nederlandse protestantse kerken over mogelijke samenwerking rondom het reformatiejubileum in 2017; 6. het voeren van overleg met partners in Nederland en Vlaanderen rondom het Bijbeljaar 2016, het reformatiejubileum 2017 en andere te bespreken punten;
7. het bij elkaar brengen van partners, zowel op initiatief van Refo500 als op initiatief van een of meer partners, rondom speciale producties, bijv. tentoonstellingen, conferenties of boekprojecten; 8. het op uitnodiging van de Stichting Nationale Synode mee ontwikkelen van plannen voor het jubileum van de synode van Dordrecht 1618/1619 zoals dat in 2018/2019 gevierd zal worden.
Activiteiten De workshop voor musea heeft op 30 en 31 januari in Berlijn plaatsgevonden en de workshop voor mediainstellingen op 10 februari in Berlijn. De workshop voor steden is op 10 en 11 april in Dordrecht gehouden, afgevaardigden van acht steden waren aanwezig. De bijeenkomst in Seoul is op 10 mei gehouden. Met afgevaardigden van Nederlandse kerken werd op 22 mei en 6 november gesproken. Partners uit Nederland en Vlaanderen ontmoetten elkaar op 3 juni in Apeldoorn. Op 22 september was er gelegenheid voor partners en andere instellingen in Centraal- en Oost-Europa om van gedachten te wisselen. Aan doel 8 is niet gewerkt, omdat er geen uitnodiging van de Nationale Synode hiertoe is ontvangen. In 2014 zijn veel gesprekken geweest met partners over nieuwe producties. Te noemen zijn gesprekken met partners over
een nieuwe serie Kunst & Konfession in der Frühen Neuzeit, te verschijnen bij Schnell & Steiner;
mediaproducties van EIKON en Bijker TV; een populaire editie van werken van Luther, te verschijnen bij Kok;
een Engelstalige Reformation Bible (Crossway); de editie van Calvijns brieven (Vrije Universiteit); de wetenschappelijke editie van de Acta van de Synode van Dordrecht;
een tentoonstelling in 2017 bij het Musée International de la Réforme in Genève.
6
Ten aanzien van het stimuleren van de paraplufunctie van Refo500, in toenemende mate voor het reformatiejubileum 2017: 9. in 2014 helderheid krijgen of er genoeg aanbod zal zijn voor het Bijbeljaar 2016 in Nederland en Vlaanderen; 10. het stimuleren van input voor het Bijbeljaar 2016; 11. het stimuleren van input voor het Reformatiejaar 2017.
Activiteiten
boeken rond het reformatiejubileum 2017; de opening van het Bijbeljaar op 31 oktober 2015; mogelijkheden voor Homberg (Efze); een tentoonstelling over de Bijbel (Bijbels Museum); een mogelijke tentoonstelling n.a.v. de Bijbel in 2016 in de Sint-Janskerk te Gouda; een mogelijk tentoonstelling in New York.
Bovengenoemde punten zijn besproken met partners, bijvoorbeeld op het partneroverleg op 3 juni. Ook in andere contacten met partners staan het programma in 2016 en 2017 centraal en is er een mailing verstuurd aan partners met de vraag wat ze voor 2017 in gedachten hebben. Verder zijn met het oog op het reformatiejaar op 22 mei en 6 november afgevaardigden gevoerd met een aantal kerken uit Nederland, waartoe alle kerken die uit de reformatie zijn ontstaan waren uitgenodigd. Voor mediaproducties die in 2017 zullen verschijnen zijn diverse gesprekken gevoerd met Bijker TV en EIKON Media.
Resultaten Resultaten De beide internationale workshops hebben geleid tot meer naamsbekendheid van Refo500 en tot uitbreiding van het netwerk van de bezoekers en in enkele gevallen tot nadere samenwerking tussen partijen rondom concrete producties. Als resultaat van de workshop voor musea kan genoemd worden het besluit dat Refo500 een overzicht van tentoonstellingen op haar site gaat aanbieden. Mede door Refo500 kon GRACES (Global Reformed Alliance of Confessional Educators) in Azië gerealiseerd worden. De workshop voor steden heeft geleid tot de conclusie, dat de steden een verdere samenwerking rondom het jubileum van de Synode van Dordrecht beogen en daartoe in 2015 weer bij elkaar willen komen. Uiteverij De Banier heet besloten om in 2015 een vertaling uit te geven van het bestaande tweetalige Lutherbrevier van de Internationale Martin Luther Stiftung. De Vereniging Protestants Nederland heeft aangegeven in 2017 een boek over de reformatie te willen uitbrengen, onder redactie van ds. L.J. Geluk. In 2014 werd ook duidelijk dat ideeën voor een tentoonstelling in Gent (Beeldenstorm) en een in Bentheim (de gereformeerde vorst) om budgettaire redenen niet uitgevoerd gaan worden. Met diverse partners en andere instellingen waren hierover gesprekken gevoerd sinds resp. 2012 en 2009. De Engelstalige Reformation Bible zal niet door Crossway gerealiseerd worden.
Voor het Bijbeljaar 2016 bleek voldoende belangstelling in de vorm van een programma voor diverse doelgroepen, waaronder een tentoonstelling in Museum Gouda, een wetenschappelijke conferentie bij de KU Leuven, een onderzoek door HGJB/RD naar Bijbellezen door jongeren en diverse andere evenementen. Al deze activiteiten zijn op dit moment in voorbereiding. De afgevaardigden van de Nederlandse kerken hebben de wens uitgesproken samen te werken voor het reformatiejubileum, waarbij ze vooral aan activiteiten op plaatselijk niveau denken en niet aan grote landelijke bijeenkomsten. Een aantal concrete voorstellen zal in 2015 verder uitgewerkt worden. De internationale productie “Falko”, een project van Bijker TV, kreeg van het Nederlands Film Fonds een toezegging voor 1,8 miljoen euro. Medewerkers van Refo500 staan in nauw contact met Harro van Staverden van Bijker TV inzake de verdere ontwikkeling en financieringsmogelijkheden in diverse landen. De speelfilm zal in 2017 uitgebracht worden. In dat jaar zal ook een grote tentoonstelling over Martin Luther in het Museum Catharijneconvent gehouden worden. Verder wordt gewerkt aan een aantal boekprojecten voor 2017. Ten aanzien van het verzorgen van de PR/Marketing voor Refo500 en zijn partners en desgewenst voor Reformatie-gerelateerd aanbod van niet-partners: 12. in toenemende mate Reformatie-gerelateerd aanbod van niet-partners opnemen, maar per instelling niet onbeperkt (vanwege privilege voor partners en het feit dat sommige instellingen geen partner willen worden, maar wel van de voordelen van het netwerk gebruik willen maken); 13. in de profilering nadruk leggen op platformfunctie en
7
onafhankelijkheid van Stichting Refo500; 14. naamsbekendheid Refo500/RefoRC vergroten bij partners en niet-partners, door contacten hier gericht naar te vragen en hen abonnement op nieuwsbrieven aan te bieden; 15. zo vaak mogelijk gebruik maken van naam RefoRC in plaats van de naam Refo500 voor academische activiteiten; 16. in voortraject van projecten meer aandacht voor het merk Refo500, zodat op producties die n.a.v. een voorstel van Refo500 zijn ontstaan in de PR en op het product zelf het logo van Refo500 wordt afgedrukt; 17. maandelijks overzicht maken van het bezoekersgedrag van www.reforc.com (aantal unieke bezoekers, hoe komen ze binnen en uit welke landen komen ze?) om meer inzicht in websitegebruik te krijgen.
Activiteiten Bovengenoemde doelen zijn voortdurende aandachtspunten voor de medewerkers van Refo500 en de mensen die bij RefoRC betrokken zijn. De website van RefoRC mag zich verheugen over een toenemend aantal bezoekers, een concreet overzicht van het bezoekgedrag over 2014 wordt in 2015 verwacht.
Resultaten Er is in 2014 meer aanbod van niet-partners op de website gepubliceerd. Het gebruik van het logo wordt steeds meer zichtbaar en steeds meer gezien als kwaliteitsmerk. Wel is gebleken dat het niet vanzelfsprekend is dat partners het logo gebruiken, waardoor de noodzaak blijft om partners hier steeds opmerkzaam op te maken. Ten aanzien van het aantal partners: 18. het in stand houden of uitbreiden van het aantal
PATRIZIO FORESTA Fscire
partners gerelateerd aan de begroting (d.w.z. zorgen dat er voldoende partnershipbijdragen binnenkomen om de binnen de begroting gestelde taken te kunnen realiseren); 19. het uitbreiden van het aantal academische partners, met het oog op de voortzetting van de academische afdeling RefoRC na 2017.
Activiteiten Refo500 is niet meer actief op zoek naar nieuwe partners, omdat het huidige bestand voldoende garantie biedt om de beoogde taken te realiseren. Wel meldden zich spontaan instanties die belangstelling hebben voor een partnership. Refo500 partners die een academische instelling zijn, werden gestimuleerd het RefoRC Membership te overwegen.
Resultaten 15 partnerships werden beëindigd (een aantal van deze partners had vanaf het begin aangegeven dat men alleen met de eerste fase van Refo500 wilde meedoen) en er werden 14 nieuwe partnerships gesloten, waarvan 4 per 1 januari 2015 zullen ingaan. Van deze 14 nieuwe partners gaat het bij de helft om instellingen uit de academische wereld. Vier Refo500-partners werden member van de wetenschappelijke afdeling RefoRC, waardoor er aan het einde van het jaar 21 RefoRC members waren. Ten aanzien van de wetenschappelijke afdeling RefoRC: 20. het mede-realiseren van de RefoRC Conferences 2014 in Bologna (2014) en Leuven (2015); 21. toename van het aantal members (25 members totaal per 31.12.2015, waarvan min. 50% instellingen die
Van 15 tot 17 mei 2014 was de Fondazione per le scienze religiose Giovanni XXIII (Fscire) uit Bologna gastvrouw van de Fourth RefoRC Conference. Dit was niet alleen een grote uitdaging voor onze medewerkers, maar ook een geweldige mogelijkheid, omdat we allemaal betrokken waren bij de organisatie van een conferentie met 28 thematische panels en vier hoofdsprekers, die door meer dan 100 deelnemers uit de hele wereld werd bezocht. We hebben geleerd hoe we in internationaal verband op een goede manier kunnen samenwerken, waarmee we gebruikelijke academische grenzen in Italië verlegd hebben. Ik hoop dat het partnership tussen Refo500 en de Fondazione, het enige RefoRC Member in Italië, aan beide zijden van de Alpen vruchtbaar mag blijven.
8
voorheen geen partner van Refo500 waren); 22. in 2014 RefoRC evalueren met de board van RefoRC en bespreken hoe RefoRC verder uitgebouwd kan worden; 23. verdubbeling van aantal samenwerkingsprojecten (20 per 31.12.2015); 24. profilering bij voorkeur met RefoRC, in plaats van met Refo500.
Activiteiten Diverse vormen van overleg met de RefoRC Members, waaronder de eerste RefoRC Member Meeting op 15 mei in Bologna. Tijdens deze bijeenkomst hadden members gelegenheid hun onderzoeksprojecten te presenteren met het oog op mogelijke samenwerking (doel 23). Op 15 mei en 18 november overleg met de RefoRC Board Members en veel mailcontact met de RefoRC Board Members. Op 18 november heeft de board de ontwikkelingen van RefoRC geëvalueerd en daar enkele belangrijke beslissingen over genomen (doel 22). Doel 24 heeft de voortdurende aandacht en leidde in 2014 ook al tot een toename van het gebruik van het RefoRC-logo door RefoRC members. In samenwerking met de KU Leuven werd gewerkt aan de voorbereidingen voor de Fifth RefoRC Conference, die van 7-9 mei 2015 in Leuven gehouden zal worden.
Resultaten Een succesvolle Fourth RefoRC Conference, die van 1517 mei werd gehouden bij de Fondazione per le Scienze Religiose Giovanni XXIII in Bologna, waarbij 75 short papers werden gegeven. Enkele afspraken met de LEUCOREA voor de RefoRC Conferentie in 2017 in Wittenberg. Vaststelling programma hoofdsprekers Sixth RefoRC Conference 2016 in Kopenhagen. Een groeiend aanbod binnen RefoRC, dat zich over een
REBECCA A. GISELBRECHT Dr.
Institut für Schweizerische Reformationsgeschichte an der Universität Zürich
toenemende belangstelling mag verheugen. Vier Refo500-partners werden member van de wetenschappelijke afdeling RefoRC, waardoor er aan het einde van het jaar 21 RefoRC Members waren. Een duidelijke visie voor RefoRC: “In 2017 RefoRC is a unique, leading and attractive international network in the field of studies related to the Sixteenth Century Reformations.” Een besluit om het actuele programma te handhaven en te verbeteren en niet te focussen op uitbreiding. Onder het actuele programma vallen de jaarlijkse RefoRCconferentie, de samenwerking bij de wetenschappelijke projecten, de summer school, het Journal of Early Modern Christianity, de R5AS-serie en de RefoRC-conferenties die members individueel of in samenwerking organiseren. Een besluit dat het op dit moment niet nodig is RefoRC een zelfstandig gremium te maken, d.w.z. los van Refo500, aangezien het al zelfstandig genoeg functioneert. Een besluit om “interconfessionaliteit” als criterium wel te handhaven voor de RefoRC conferenties, maar niet noodzakelijkerwijs voor de summer schools. Een besluit om de zogenaamde “Projects to Join” niet meer als criterium voor toelating tot RefoRC Membership te hanteren, maar andere manieren te zoeken om samenwerking tussen RefoRC Members te stimuleren. 24-28 augustus, RefoRC Summer School bij de Universiteit van Kopenhagen, met 7 deelnemers. Een workshop op 18 november voor medewerkers van de FU Berlijn en RefoRC Board members: “Eschatology and Apocalyptic Visions in the Era of Reformation“. Een besluit over het thema van de hoofdsprekers tijdens de Seventh Annual RefoRC Conference 2017 in Wittenberg: “The Reformation and the Rise of Pluralism in Europe”.
De publieke belangstelling voor het thema vrouwen in de Reformatie groeit en dat betekent ook een toenemende vraag naar academische kennis over allerlei onderwerpen die hiermee te maken hebben. Het is mijn grote wens dat academici die zich met de reformatie bezighouden steeds meer aan deze vraag tegemoetkomen en zich gaan inspannen om historisch gezien nauwkeurig onderzoek aan te bieden over de vele, nog niet in kaart gebrachte bronnen van en over vrouwen uit de zestiende eeuw, dat gebruikt kan worden voor films, boeken, theater en muziekprojecten die gepland worden voor de 500e verjaardag van de reformatie. Onze bundel „Hör nicht auf zu singen,“ en mijn boek, „A Hermeneutic of Female Testimony in the Zurich Reformation” zijn in voorbereiding. Beide publicaties zijn geschikt om het verdere gesprek over het thema te stimuleren.
9
Ontwikkelingen RefoRC-conferenties
de la Réforme), Bridget Heal (University of St. Andrews) en Karla Apperloo-Boersma (Refo500) over de online tentoonstelling.
140
Resultaten
105 80
90
83
65
63
2011
100
2012
2013
2014
Aantal registraties Aantal short papers
In 2014 verschenen de volgende delen in de R5AS-serie bij Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen: Law and Religion, The Legal Teachings of the Protestant and Catholic Reformations (red.: Wim Decock, Jordan J. Ballor, Michael Germann, Laurent Waelkens); Philip Melanchthon and the Cappadocians, A Reception of Greek Patristic Sources in the Sixteenth Century, H. Ashley Hall Verder is een flink aantal nieuwe delen in voorbereiding, dat in 2015 zal verschijnen. Het streven is om in 2017 een serie van minimaal 50 delen te hebben. Het eerste deel van het Journal of Early Modern Christianity (De Gruyter) werd tijdens de Fourth RefoRC Conference 2014 gepresenteerd door redacteur Tarald Rasmussen. Het is de bedoeling dat ieder jaar twee delen zullen verschijnen. Ten aanzien van ArtRefo: 25. verder uitbouwen van de online tentoonstelling ‘Rare Reformation Relics’; 26. nieuwsfunctie stimuleren; 27. 10 instellingen leveren 50 objecten/teksten voor de website; 28. het aantal objecten in de online tentoonstelling uitbreiden tot 100; 29. bij nieuwsitems ook het thema muziek opnemen; 30. Oost-Europese instellingen bij ArtRefo betrekken; 31. boekpublicaties op de ArtRefo website aankondigen.
Activiteiten Er is op 15 mei een overleg met de commissieleden van ArtRefo geweest, waarbij bovengenoemde punten zijn vastgesteld. Verder is in de loop van het jaar veelvuldig contact geweest tussen Simona Sala (Musée international
Besluit om een nieuwe serie uit te gevan bij Schnell und Steiner getitelt: Kunst und Konfession in der Frühen Neuzeit, waarbij commissieleden van ArtRefo en anderen betrokken zijn. Ook een besluit dat de Universiteit van Wroclaw de bundel van een workshop in Wenen over protestantse kerkarchitectuur zal uitgeven bij Schnell und Steiner. Mailing aan diverse museale instellingen voor input voor de online tentoonstelling Rare Reformation Relics, die in 2015 online zal gaan. In 2014 zijn al veel afbeeldingen ontvangen. Het aantal nieuwsitems op de ArtRefo website is toegenomen in 2014 en ook het thema muziek kwam daarbij aan de orde. Ten aanzien van RefoCities: 32. het onder aandacht brengen van het actuele reformatieaanbod van de steden via website, flyers, social media en nieuwsbrieven; 33. het stimuleren van steden nieuwe input voor de website refocities.eu te leveren; 34. het jaarlijks overleggen met coördinator Terra Lu over de stand van zaken en mogelijke uitbreiding van (het aanbod van) RefoCities.
Activiteiten Aan de doelen 32 en 33 is gewerkt door websites van partners te bekijken en Reformatiegerelateerd nieuws via Refocities.nl en de andere websites van Refo500 bekend te maken. Ook zijn hiertoe gesprekken gevoerd met stedenpartners en via mails verzoeken voor input aan hen gericht. Op 3 december heeft Refo500 gesproken met diverse instanties in Homberg en ook met Terra Lu, coördinator voor toerisme binnen Refo500.
Resultaten Diverse nieuwsitems vanuit de reformatiesteden op websites, social media en in de nieuwsbrieven. De afspraak dat Terra Lu Travel begin 2015 nadere mogelijkheden met mensen uit Neustadt gaat verkennen. Ook is afgesproken dat de Refo500 Train of afgeleide versie hernieuwd onder aandacht van mogelijke geïnteresseerden gebracht zal worden. Ten aanzien van Refo500 Azië: 35. in samenwerking met de Refo500 Azië coördinator onderzoeken hoe het partnership meer tot effect kan worden gebracht voor de Aziatische partners.
Activiteiten Op 10 mei vond in Seoul een overleg plaats tussen de Aziatische Refo500-partners, waarbij ook aanwezig
10
waren dr. In-Sub Ahn van Chongshin University (tevens coördinator voor Refo500 Azië) en Herman Selderhuis. Ook zijn er diverse mail- en Skypecontacten tussen beide laatstgenoemde personen geweest.
Resultaten Diverse Aziatische partners zijn meer verbonden geraakt met Noord-Amerikaanse en Europese partners. Ook vond er een uitwisseling van kennis plaats en zijn er wederzijds bezoeken gebracht, waarbij soms ook lezingen werden gehouden. Mede door Refo500 kon GRACES (Global Reformed Alliance of Confessional Educators) gerealiseerd worden. Ten aanzien van de financiën: 36. het jaarlijks in januari/februari versturen van de facturen voor de partnershipfees; 37. het maandelijks versturen van betalingsherinneringen; 38. het jaarlijks opstellen van een begroting en afrekening;
Activiteiten De bovengenoemde doelen zijn voor het jaar 2014 behaald. Begroting en afrekening zijn door het bestuur goedgekeurd en vastgesteld.
Resultaten Refo500 was in 2014 een financieel gezonde organisatie en nagenoeg alle partnershipfees konden worden geïnd.
Dr. Phil., dr. Theol.
BILLY KRISTANTO International Reformed Evangelical Seminary, Jakarta
De zestiende-eeuwse Europese reformatie is van enorme betekenis in Indonesië. Tenminste 16,6 miljoen mensen, ca. 7% van de Indonesische bevolking, is protestant, 3% katholiek en ongeveer 86% moslim. In Indonesië is zowel sprake van discriminatie van Christenen als van religieuze tolerantie. In 1984 startte Stephen Tong the Reformed Evangelical Movement, als een stimulans voor bijbelgetrouw theologisch onderricht en evangelisatie. Na meer dan 30 jaar zijn nieuwe theologische reflecties nodig, die een antwoord geven op de huidige moeiten, zodat we daarover een standpunt kunnen innemen. Ik ben van plan om in 2017 een boek te publiceren over theologische antropologie, die de gereformeerde identiteit en de oecumenische breedte laat zien.
11
VERBINDINGEN
Refo500 streeft ernaar verbindingen tot stand te brengen. Dat geldt de verbinding tussen thema’s uit de tijd van de reformatie en onze tijd, maar ook tussen instellingen die zich met het thema reformatie bezighouden.
Dat kunnen partners van Refo500 zijn, maar ook andere instellingen. In dat kader heeft Refo500 een aantal internationale bijeenkomsten georganiseerd, zoals de workshop bij het Deutsches Historisches Museum in Berlijn voor museale instellingen op 30 en 31 januari, de workshop voor media-instellingen op 10 februari bij EIKON in Berlin, een workshop voor steden op 10 en 11 april in Dordrecht en de bijeenkomst voor RefoRC Members op 15 mei in Bologna. Op 22 september vond een bijeenkomst voor partners en andere in stellingen uit Centraal- en Oost-Europa plaats bij de Universiteit van Warschau. Verder zijn er diverse andere bijeenkomsten geweest, zoals met afgevaardigden van Nederlandse kerken en partners van Refo500. Met nieuwe partners worden vaak gesprekken gehouden in aanwezigheid van meerdere personen die aan de desbetreffende instelling verbonden zijn. Hierbij wordt Refo500 als platform gepresenteerd en gaan de medewerkers van Refo500 in gesprek met de aanwezigen, om zo eerste ideeën voor het uitwerken van het partnership te formaliseren. Deze bijeenkomsten zijn in 2014 gehouden met de Nordkirche in Kiel, het Leibniz-Institut für Europäische Geschichte, het reformatiecomité van de Hongaarse kerk, de Universität Koblenz-Landau, Fred Luiten Concertorganisatie, Baylor University en Houston Bible Museum. Ook bij bestaande partners werden dit soort bijeenkomsten gehouden, bijvoorbeeld bij Acton (Grand Rapids), Calvin Theological Seminary (Grand Rapids) en SBTS (Louisville). Daarnaast werden in het kader van het partnership bezoeken gebracht aan o.a. de Protestantse Theologische Universiteit, de stad Emden, Baylor University, Boston University, Boston College, Westminster Seminary Philadelphia, Institute for Luther Studies, Lutheran Theological Seminary at Gettysburg en Wever Van Wijnen met een wat algemener en vooral oriënterend karakter.
12
COMMUNICATIE
Voor de externe communicatie gebruikt Refo500 vooral persberichten, nieuwsbrieven en social media. Voor het eerst heeft Refo500 samen met de Nederlandse
De krant wilde een overzicht bieden van alle plannen die in voorbereiding zijn voor het Bijbeljaar 2016 en aanzetten tot verdere samenwerking tussen de partners. Naast een Nederlandse, Duitse en Engelse nieuwsbrief verstuurde Refo500 in 2014 voor het eerst academische nieuwsbrieven, waarin het academische nieuws van partners en van RefoRC gebundeld is. Bij voldoende aanbod werden de academische nieuwsbrieven tweemaal per maand verzonden en de overige eenmaal per maand.
partners een partnerkrant uitgebracht met het oog op het Bijbeljaar 2016.
Website Nieuwsberichten van Refo500 worden op de verschillende websites geplaatst. Refo500 onderhoudt een aantal websites: een Nederlandstalige, Duitstalige, Engelstalige algemene website. Daarnaast de websites van RefoCities, RefoRC en ArtRefo, die alle aan de algemene websites verbonden zijn. De partners in Korea onderhouden een Koreaanse website, die aan de Refo500 website is gekoppeld. Het aantal bezoekers aan de websites vertoonde ook in 2014 een stijgende lijn. Google, Facebook en Twitter hebben als verwijzende sites opnieuw voor de meeste bezoekers gezorgd. De nieuwspagina van RefoRC is meer dan 2.000 keer vaker bezocht dan in 2013. Ook subpagina’s als ‘What is the Reformation’, ‘Wat is de reformatie’ en ‘Was ist die Reformation’ worden relatief vaak bezocht. Mensen die op zoek zijn naar informatie over de reformatie komen op dergelijke pagina’s van Refo500 terecht. De investeringen die aan de website worden gepleegd hebben vooral tot doel het behouden en verbeteren van de huidige functionaliteit.
Interviews en dagbladen In het verslagjaar gaven medewerkers van Refo500 diverse interviews voor dagbladen en radio. Het Reformatorisch Dagblad heeft van veel Refo500-activiteiten verslag gedaan.
Flyers partners De medewerkers van Refo500 verspreiden waar mogelijk folder- en flyermateriaal van partners op allerlei bijeenkomsten.
13
FEITEN EN CIJFERS Partners
Producten
15 partnerships werden beëindigd, voor een belangrijk deel omdat de desbetreffende partners niet mee wilden of konden doen met de tweede fase van Refo500. Er werden 14 nieuwe partnerships gesloten, waarvan 4 per 1 januari 2015 zullen ingaan. Van deze 14 nieuwe partners zijn de helft instellingen uit de academische wereld. Het totale aantal partners per 31 december bedraagt daarmee 117.
In het kader van Refo500 (dat wil zeggen: voorzien van het Refo500-logo en gerealiseerd door een of meer partners) werden de volgende producties gerealiseerd:
Aantal partners en sponsoren per 31 december
122 91
104
117
75 27 2009 2010 2011 2012 2013 2014
ANNA MAJA MICHALSK A Universiteit van
Vandenhoeck & Ruprecht: Handbook of Dutch Church History, Herman J. Selderhuis (red.) Acta et Documenta Synodi Nationalis Dordrechtanae (1618–1619), deel I, Donald Sinnema, Christian Moser, Herman Selderhuis (red.) Law and Religion, The Legal Teachings of the Protestant and Catholic Reformations (red.: Wim Decock, Jordan J. Ballor, Michael Germann, Laurent Waelkens), verschenen in de R5AS-serie. Philip Melanchthon and the Cappadocians, A Reception of Greek Patristic Sources in the Sixteenth Century, H. Ashley Hall, verschenen in de R5AS-serie. De Gruyter: Journal of Early Modern Christianity (Tarald Rasmussen, Wim François, Rady Róldan-Fuegeroa en Herman Selderhuis, red.), volume 1, issue 1. Simon Kadijk i.s.m. Refo500 en Uitgeverij Verloop: De betekenis van de Bijbel als heilig boek, Simon Kadijk
Ik ben er trots op mee te doen aan het project „Protestant church architecture of the 16th-18th centuries in Europe”, een Poolse bijdrage aan het reformatiejubileum en om partner te zijn van Refo500. In het afgelopen jaar zijn we flink gevorderd met ons onderzoek en het uitbreiden van het academische netwerk. De resultaten zullen binnenkort gepubliceerd worden in samenwerking met een andere partner van Refo500, Schnell und Steiner Verlag. Hier vindt u meer gegevens. Ook wordt onze academische output steeds meer toegankelijk voor een breed publiek (algemene en academische lezingen in , die we hopelijk ook in Warschau gaan houden) en ontmoeten we fantastische mensen uit de hele wereld.
14
De Banier: Deel 2 Lerenderwijs, Heidelbergse Catechismus voor kinderen. Gebod en gebed (zondag 32 t/m 52), een werkboek en een lees- en leerboek, Andrea van Hartingsvelt-Moree Tevens 13 wetenschappelijke onderzoeksprojecten van RefoRC Members. Daarnaast zijn 50 producten van partners en ook nietpartners die Refo500 via haar kanalen onder aandacht heeft gebracht, maar die niet het Refo500-logo vertoonden. Dit betreft vooral publicaties van partners van Refo500 (uitgeverijen en andere).
Activiteiten Reizen en dagtochten 19 en 24 juni: abonneedag Reformatorisch Dagblad naar Reformatiestad Emden. 17 juni studenten Theologische Universiteit Apeldoorn naar Genève. 8 november Reformatiebustocht Gemeente Zwartewaterland naar Münster. Doorlopend aanbod Terra Lu Travel: Assisted Self Drive Tours Speciale aanbiedingen voor de RefoCities (Bretten, Emden, Heidelberg, Homberg, Neustadt, Nordhausen) Take every church to Luther’s country (2017)
Conferenties/Studiedagen 17-19 februari, conferentie: “The Second Heidelberg
JÖRG PERSCH Vandenhoeck & Ruprecht
Catechism Academy”, Chongshin University, Seoul; 8-10 mei, conferentie “Global Reformed Mission for the 21st Century and China”, Chongshin University, Seoul; 15-17 mei, Fourth RefoRC Conference 2014, Fondazione per le Scienze Giovanni XXIII, Bologna; 22-23 mei, conferentie “Revolt, Violence and Memory: Peasant Uprisings in Late Medieval and Early Modern Europe”, Institute of History, Research Centre for the Humanities (RCH) en Hungarian Academy of Sciences (HAS), Boedapest; 20-22 augustus, conferentie „Hör nich auf zu singen“ - Zeuginnen der Schweizer Reformation, Institut für Schweizerische Reformationsgeschichte, Zürich; 25-29 augustus, RefoRC Summer School ”Reading Luther – text, context, reception”, University of Copenhagen, Kopenhagen; 22-24 september, conferentie „Reformed Majorities & Minorities: Confessional Boundaries and Contested Identities, Unviersity of Warsaw, Warschau; 17-18 oktober, Conferentie „Reformation Heute: Modernes Staatsverständnis“, Evangelisch-Theologische Fakultät der Eberhard-Karls-Universität Tübingen en de Internationale Martin Luther Stiftung, Erfurt; 17 oktober, Refo500-sessie tijdens SCSC New Orleans: “Richard Hooker and Reformed Theological Orthodoxy”, met Luca Baschera (Institute of Swiss Reformation Studies) en Herman Selderhuis (Theologische Universiteit Apeldoorn); 18 oktober, Refo500-sessie tijdens SCSC New Orleans: “Religious Topography in the North: Strängnäs, Copenhagen, Amsterdam” (University of Oslo, MF Norwegian School of Theology, Oslo, Vrije Universiteit Amsterdam); 27-29 oktober, International Conferences of GRACES,
Vandenhoeck & Ruprecht, uitgever van wetenschappelijke boeken, stimuleert als projectpartner van Refo500 het bewustzijn van de betekenis en de invloed van de reformatie voor de Europese samenleving. In 2014 heeft deze instelling uit Göttingen talrijke boekprojecten gerealiseerd en zich actief voor de doelen van Refo500 ingezet. Er verschenen verschillende publicaties over de reformatie. Verder was de presentatie in oktober 2014 van het eerste deel van de acta van de Synode van Dordrecht 1618/19 in de Johannes a Lasco Bibliotheek te Emden een bijzondere gebeurtenis. De eerste exemplaren van deze eerste kritische editie werden aan vertegenwoordigers van verschillende kerken en wetenschappelijke instellingen overhandigd. Refo500 en Vandenhoeck & Ruprecht zorgen er zo voor, dat het 400-jarige jubileum van de Synode van Dordrecht de haar toekomende waardering te beurt viel. Na dit eerste deel zullen nog acht delen bij Vandenhoeck & Ruprecht verschijnen.
15
Chongshin University, Seoul; 29-30 oktober, conferentie “The Doctrine of Election in Reformed Perspective, Historical Trajectories and Contexts of Controversy, Johannes a Laso Bibliotheek, Emden, Theologische Universiteit Kampen en Theologische Universiteit Apeldoorn; 14 november, conferentie: “17th Century: Age of Orthodoxies or Heterodoxies?”, Institut d’histoire de la Réformation, Genève; 18 november, workshop: “Eschatology and Apocalyptic Visions in the Era of Reformation“, (FU Berlin); 28 november, workshop: “Culture of Mirgration II, PostConfessional Era from the Nineteenth to the Twenty-First Century”, Research Center for the Humanities, Hungarian Academy of Sciences, Boedapest.
Cursus 3 maart, bijdrage aan AKZ+-cursus ‘Middenin het leven is de dood’.
Presentaties 15 mei, Bologna, eerste deel van het Journal of Early Modern Christianity gepresenteerd; 23 oktober Barneveld: Thema-avond John Knox (De Banier); 29 oktober, Emden, eerste deel editie Acta Synode van Dordrecht gepresenteerd; 31 oktober Scherpenzeel: 500 jaar Reformatie, waar gaat dat nog over? (div. kerken); 11 november Epe, betekenis Refo500 (predikanten en voorgangers).
Activiteiten 2014
41
53
122 66
68 37
27
2010 2011 2012 2013 2013 2014 2014 zonder Refo500 label
zonder Refo500 label
De Refo500 Train die voor mei 2014 gepland stond, moest helaas wegens onvoldoende aanmeldingen worden geannuleerd. De organisatie, Terra Lu Travel uit Homberg, bezint zich op een alternatief. De tendens dat meer activiteiten zonder Refo500-logo werden aangeboden, zette zich in 2014 versterkt door (35 activiteiten met Refo500-logo versus 121 activiteiten zonder Refo500-logo). Onder de activiteiten die zonder Refo500-logo worden aangeboden zit o.a. veel toeristisch aanbod uit de RefoCities, alsmede culturele en academische evenementen.
16
DE CIJFERS Winst- en verliescijfers (€)
Bijdragen partners en sponsoren Personeelskosten Afschrijvingen Huisvestingskosten Verkoopkosten Reclame- en advertentiekosten Representatiekosten Beurs- en congreskosten Drukwerk Overige verkoopkosten Kantoorkosten Ontwikkelingskosten online en offline PR Algemene kosten Totaal kosten Rentebaten en lasten Resultaat
De totale baten in 2014 bedroegen € 210.887, waarvan ca. € 200.000 structureel. De omzet is ten opzichte van 2013 gedaald, vooral door het vertrek van enkele commerciële partners. Dit wordt gedeeltelijk gecompenseerd door toename van partners uit academische kring van Europese herkomst. De verkoopkosten betreffen kosten voor de organisatie van bijeenkomsten met partners en RefoRC. De Ontwikkelingskosten hebben betrekking op alle uitingen die voor Refo500 worden ontwikkeld, zowel online (websites in drie talen) als offline (foldermateriaal e.d.). De algemene kosten betreffen kosten voor advies, administratie, verzekeringen en algemeen beheer.
2014 210.887
2013 220.308
2012 201.471
128.885 1.904 16.500
127.603 1.904 16.500
130.791 1.904 17.040
1.266 7.495 3.451
794 5.658 306 9.561
749 125 306 7.913
6.216 11.433 6.095
8.000 8.028 14.046 6.719
1.878 4.974 7.635 5.665
183.245
199.119
178.674
426
858
1.445
28.068
22.047
24.242
Het bestuur heeft in haar vergadering van 17 april 2015 besloten het batige saldo toe te voegen aan de overige reserves (zie boven).
17
Balans De balans per 31 december 2014 ziet er als volgt uit:
Activa
2014
2013 Passiva
Materiële vaste activa - Kantoorinrichting
5.712
Eigen vermogen 7.616 - Overige reserves
- Voorraden
1.841
2.400
Debiteuren - Restant debiteuren 2013 - Overige vorderingen
1.590 7.581
Kortlopende schulden 1.000 - Handelscrediteuren 3.388 - Belastingen en premies SV - Overige schulden - Overlopende passiva
Liquide middelen
120.202
83.038
Totaal activa
136.926
97.442 Totaal passiva
Activa Op de balans zijn aan de activa zijde de kosten opgenomen voor de inrichting van het pand in Enschede. Onder de post debiteuren is te zien welk deel van de omzet per balansdatum nog niet was binnengekomen. In 2014 is een voorziening getroffen voor oninbaarheid van debiteuren.
2014
2013
101.100
73.032
6.410 6.515 11.179 11.722 35.826
982 6.321 13.075 4.032 24.410
136.926
97.442
2014, de reservering vakantiegeld en vooruit ontvangen partnerbijdragen en conferentiebijdragen. De overlopende passiva betreffen voornamelijk ontvangen bijdragen in het kader van de projecten die worden uitgevoerd ten behoeve het Acta-project. Daarnaast vooruit ontvangen bijdragen voor de RefoRC-conferentie die in mei 2015 te Leuven plaatsvindt.
Passiva Aan de passiva zijde staat onder Overige reserves het batige saldo over 2010-2014. Onder kortlopende schulden zijn opgenomen de nog te betalen loonheffing over december 2014, de post crediteuren op enkele nota’s die nog moest worden betaald. Onder de overige passiva staan nog te betalen kosten aan medewerkers van Refo500
Ten slotte Al met al stemmen de resultaten tot tevredenheid. De jaarrekening is samengesteld door ATV Account’d te Schipborg (NL) en door hen voorzien van een samenstellingsverklaring.
18
DE MENSEN
Mensen en hun onderlinge relaties zijn belangrijk op het platform Refo500. De verschillende organisaties en de individuele personen uit die organisaties vormen een samenwerkingsverband rondom bepaalde producties. Refo500 stimuleert het onderlinge contact door mensen en organisaties met elkaar in contact te brengen, ideeën aan te reiken en door een open communicatie over ‘het gebeuren’ op het platform.
Partners
Projectassistent
Per partner 1 centraal aanspreekpunt (contactpersoon) en verder alle medewerkers die hun inspiratie, ideeën en producties inbrengen in Refo500.
Mans Raveling
Bestuur Erik de Boer (voorzitter) Izak Kole (secretaris) Harmke Vlieg-Kempe (bestuurslid) Marthijn van de Wetering (penningmeester)
Raad van Advies Paul Abels Boukje van den Berg-Thijs Renger de Bruin Gerrit de Fijter Wim François Wim Janse Guido Marnef
Externe adviseurs voor liturgische en (kerk) muzikale onderwerpen Jan Luth Jan Smelik
Directie en projectleiding Herman J. Selderhuis Karla Apperloo-Boersma
RefoRC Board Anne Eusterschulte (Berlijn) Volker Leppin (Tübingen) Alberto Melloni (Bologna) Peter Opitz (Zürich) Tarald Rasmussen (Oslo) Herman Selderhuis (Apeldoorn) Violet Soen (Leuven) Anna Vind (Kopenhagen) Piotr Wilczek (Warschau)
Editorial Board Refo500 Academic Studies Günter Frank (Bretten) Bruce Gordon (New Haven) Ute Lotz-Heumann (Tucson) Mathijs Lamberigts (Leuven) Barbara Mahlmann-Bauer (Bern) Tarald Rasmussen (Oslo) Johannes Schilling (Kiel) Herman Selderhuis (general editor, Emden) Günther Wassilowsky (Innsbruck) Siegrid Westphal (Osnabrück) David M. Whitford (Waco)
19
Editors Journal of Early Modern Christianity
Coördinatoren
Tarald Rasmussen (editor in chief, Oslo) Wim François (Leuven) Rady Roldán-Figueroa (Boston) Herman Selderhuis (Apeldoorn)
Duitstalig gebied algemeen: Günter Frank, Europäische Melanchthon-Akademie, Bretten Duitstalige Reformatiesteden: Christian Utpatel, Terra Lu Travel, Homberg (Efze) Azië: In-Sub Ahn, Chongshin University, Seoul Scandinavië: Tarald Rasmussen, University of Oslo RefoRC: Anna Vind, University of Copenhagen Centraal- en Oosteuropa: Piotr Wilczek, University of Warsaw - Faculty of „Artes Liberales“
Advisory Board Journal of Early Modern Christianity Sarah Covington (New York) Mercedes García-Arenal (Madrid) Bridget Heal (St. Andrews) Heiner Lück (Halle) Volker Leppin (Tübingen) Mia M. Mochizuki (New York en Abu Dhabi) Ignasi Fernández Terricabras (Barcelona) Zsombor Tóth (Boedapest) Anna Vind (Kopenhagen)
Webredactie Karla Apperloo-Boersma Mans Raveling
Vertalingen Andreas Klein (Bretten), Jim West (Petros) en div. freelancers
ArtRefo
Social media
Bridget Heal, chair ArtRefo (St. Andrews) Sven Rune Havsteen (Kopenhagen) Andreas Klein (Bretten) Simona Sala (Genève) Ruth Slenczka (Berlijn) Jörn Staecker (Tübingen) Maria Lucia Weigel (Bretten)
Karla Apperloo-Boersma Mans Raveling
20
PARTNERS PER 31 DECEMBER 2014
Acton Institute for the Study of Religion and Liberty, Grand Rapids Arbeitsstelle Reformationsjubiläum 2017, Kiel Bachkoor Holland, Amersfoort Beeson Divinity School, Birmingham Calvin Institute of Theology, Andhra Prades Calvin Theological Seminary, Grand Rapids Canadian Reformed Theological Seminary, Hamilton Chongshin University, Seoul Christelijke Hogeschool Ede, Ede Committee on Religion, Department of Sociology, The Graduate Center, The City University of New York, New York Crossway, Wheaton Davidsfonds, Leuven Dirk-Jan Bijker Producties B.V., Amsterdam Donatus Verzekeringen, Rosmalen Driestar Educatief, Gouda Drukkerij Verloop, Alblasserdam Dunham Bible Museum, Houston EIKON Media GMBH Film und Fernsehproduktion, Berlijn Erdee Media Groep, Apeldoorn Europäische Melanchthon-Akademie Bretten, Bretten Evangelische Omroep, Hilversum Evangelische Theologische Faculteit, Leuven Evangelisch-reformierte Landeskirche des Kantons Zürich, Zürich Faculté de théologie protestante, Université de Strasbourg, Straatsburg Faculty of Arts, Aarhus University, Aarhus Faculty of Theology of the University of Copenhagen, Kopenhagen Faculty of Theology University of Helsinki, Helsinki Fondazione per le scienze religiose Giovanni XXIII, Bologna Fuller Theological Seminary, Pasadena Gedenkkommission Reformation, Boedapest
Gemeente Apeldoorn, Apeldoorn Gemeente Dordrecht, Dordrecht Gemeente Gouda, Gouda Gemeente Zwartewaterland, Hasselt Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk, Apeldoorn Guido de Brès Stichting, Rotterdam Hervormd Gereformeerde Jeugd Bond, Bilthoven Hospize Betriebs GmbH, Berlijn Humboldt-Universität zu Berlin, Berlijn Institut d’histoire de la Réformation, Genève Institut für schweizerische Reformationsgeschichte der Universität Zürich, Zürich Institut für Spätmittelalter und Reformation der Universität Tübingen, Tübingen Institute for Calvinistic Studies in Korea, Sungnam Institute for Luther Studies, Lutheran Theological Seminary at Gettysburg Institute for Reformation Studies University of St. Andrews, St. Andrews Instituto Presbiteriano Mackenzie, São Paulo International Reformed Evangelical Seminary, Jakarta Internationale Martin Luther Stiftung, Erfurt IZ „Mittelalter-Renaissance-Frühe Neuzeit“ Freie Universität Berlijn, Berlijn Jesuit Historical Institute in Africa, Hekima College, Nairobi Johannes A Lasco Bibliothek, Emden Károli Gáspár University, Boedapest Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord, ‘s-Hertogenbosch Korea Institute for Reformed Preaching, Seoul Korean Institute of Reformed Studies, Kosin University, Yeongdo-gu, Busan Kreisstadt Homberg (Efze), Homberg (Efze) Landkreis Grafschaft Bentheim, Nordhorn Leibniz-Institut für Europäische Geschichte, Mainz
21
Librairie Droz S.A., Genève Lund University, Lund Maney Publishing, Leeds MF Norwegian School of Theology, Oslo Musée International de la Réforme, Genève Museum Catharijneconvent, Utrecht Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem Nederlands Dagblad, Barneveld Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding, Apeldoorn North-west University, Potchefstroom Campus, Faculty of Theology, Potchefstroom Ökumenisches Institut für interreligiösen Dialog an der Universität Trier, Trier Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam Purun Academy of Reformed Theology, Ansan-si Reformed Theological University of Debrecen, Debrecen Reformierter Bund in Deutschland, Hannover Remonstrantse Broederschap, Utrecht Research Center for the Humanities, Hungarian Academy of Sciences, Boedapest Revival & Reformation Press, Seoul Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit voor Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, Groningen Royal Jongbloed, Heerenveen Southern Baptist Theological Seminary, Louisville Stadt Emden, Emden Stadt Heidelberg, Heidelberg Stadt Nordhausen, Nordhausen Stadt Zürich, Präsidialdepartement, Stab Stadtpräsidentin, Zürich Stichting Cultumaat, Amsterdam Stichting Goudse Sint-Jan , Gouda Stichting Nationale Synode, Doorn Stiftung LEUCOREA, Stiftung des öffentlichen Rechts an der Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg, Lutherstad Wittenberg
Terra Lu Travel, Homberg (Efze) The Providence Forum, King of Prussia The Reformation Remembrance Committee of The Evangelical-Lutheran Church in Hungary, Boedapest Theologische Universiteit Apeldoorn, Apeldoorn Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Nederland, Kampen Torch Trinity Graduate School of Theology, Seoul Tourist-Information Neustadt, Neustadt an der Weinstrasse Uitgeverij Kok, Utrecht Università di Modena-Reggio, Reggio Emilia Universität Koblenz-Landau, Institut für Ev. Theologie am Campus Landau, Landau Universität Osnabrück, Osnabrück Universitätsbibliothek Leipzig, Leipzig University of Oslo, Oslo University of Warsaw, Warschau University of Wroclaw, Wroclaw Vandenhoeck& Ruprecht GMBH & CO. KG, Göttingen Vereniging Protestants Nederland, Breukelen Verlag Schnell und Steiner GmbH, Regensburg Verus, Woerden Verzendboekhandel Wever Van Wijnen en Uitgeverij Van Wijnen, Franeker Viaa, Zwolle Vrije Universiteit, Amsterdam Walter de Gruyter GmbH & Co. KG, Berlijn Westminster Seminary CA, Escondido Westminster Theological Seminary, Philadelphia Witte Travel & Tours, Grand Rapids Yullin Church, Gyeonggi-Do Zendtijd voor Kerken, Hilversum Zentrale Universitätsbibliothek „Lucian Blaga“, Klausenburg/ Cluj-Napoca/Kolozsvár, Cluj-Napoca Totaal 117 partners.
22
BESTUUR EN R AAD VAN ADVIES Het bestuur vergaderde in 2014 tweemaal. Daarbij werden o.a. de financiële afrekening over 2013, het werkplan van Refo5500 voor de jaren 2014-2017 en de begroting voor 2015 vastgesteld. Hetzelfde werkplan werd ook door de Raad van Advies besproken, waarbij diverse adviezen werden gegeven.
VOORUITBLIK Inmiddels zijn we minder dan twee jaar verwijderd van 2017, het grote jubileumjaar. Vele activiteiten daarvoor zijn in voorbereiding en het zal ook een jaar zijn waarin ontzettend veel zal gebeuren. Maar gelukkig gebeurt er in 2015 en zeker in het Bijbeljaar 2016 ook veel. Bovendien, na2017 houdt het zeker niet op. Integendeel zelfs. De jubilea van de Zwitserse Reformatie (2019) en van de Synode van Dordrecht (2018/2019) bijvoorbeeld zijn aanleiding voor boeiende projecten na 2017. Maar nu eerst richting de 500e verjaardag van Luthers stellingen. Daar valt voor elke Refo500-partner iets moois van te maken, zeker als we dat met elkaar doen.
De Nordkirche op weg naar het reformatiejubileum
DR. DANIEL MOURKOJANNIS Nordkirche, Hamburg
‘Ik denk dat we intussen goed voorbereid zijn,‘ zegt de leider van de zgn. Arbeitsstelle Reformationsjubiläum 2017, dr. Daniel Mourkojannis. ‘En ik ben erg blij dat intussen veel van onze gemeenten hebben aangegeven dat ze bereid zijn dit jubileum samen vorm te geven en te vieren.’ Het gebied van de Nordkirche in Duitsland omvat drie deelstaten en de voormalige drie landskerken van die deelstaten, die pas in 2012 in de Nordkirche fuseerden, hebben heel verschillende tradities als het gaat om het omgaan met de reformatiegeschiedenis. Bij de voorbereiding van dit grote gemeenschappelijke feest ligt hier ook de grootste uitdaging. ‘Het is fascinerend om nu al te ervaren hoe alle partijen bij elkaar brengen wat ons in het geloof verbindt en wat ons sinds de reformatietijd verenigt – en hoe we als kerk onze nieuwe uitdagingen formuleren en dat goed kunnen doen, bijvoorbeeld in het stimuleren van culturele uitingen of in de organisatie van grote evenementen met partners uit de gemeenten’, licht Mourkojannis toe.
23
COLOFON
Tekst: Karla Apperloo-Boersma, Rebecca Giselbrecht, Patrizio Foresta, Daniël Mourkojannis, Billy Kristanto, Anna Michalska, Jörg Persch, Herman Selderhuis, Marthijn van de Wetering. Redactie: Karla Apperloo-Boersma Vormgeving: Drukkerij Verloop, Alblassserdam
Afbeeldingen: Refo500, partners van Refo500 en Drukkerij Verloop
