JAARVERSLAG 2013 familievertrouwenspersoon GGz Zeeland
INHOUD Inleiding ………………………………………………………………………………………………… 3
Cijfers …………………………………………………………………………………………………… 4
Activiteiten voor functieontwikkeling………………………………………………………….… 8
Signalen …………………………….………………………………………………………………….. 9
Aanbevelingen ……………..……………………………………………………………….……….. 12
Bijlage: …………………………………………………………………………………………………. 13 Lijst met afkortingen/begrippen
2
INLEIDING De toezegging van de meerjarige subsidie gaf de LSFVP in 2012 een structureel bestaansrecht. In 2013 is door de LSFVP hard gewerkt aan verdere professionalisering en om een landelijke dekking van familievertrouwenspersonen binnen de GGz in Nederland te realiseren. Eind december zijn er 17,9 Fte, verdeeld onder 28 functionarissen binnen 55 GGz instellingen werkzaam als familievertrouwenspersoon. Er is een registratiesysteem ontwikkeld (en begin 2014 start hiervan de digitale versie), een scholingsprogramma en voor iedere functionaris een persoonlijk scholingsbudget. Er zijn diverse werkgroepen actief, oa ter ontwikkeling van het LSFVP intranet en een gedragscode. De tevredenheid van de medewerkers is gemeten en zij scoren gemiddeld een 8 voor het werken als familievertrouwenspersoon. Binnen de provincie Zeeland beschikt Emergis al sinds mei 2009 over een familievertrouwenspersoon (fvp) voor 24 uur per week en 5 dagen per week bereikbaar. De fvp is in dienst van de LSFVP en heeft haar kantoor bij het Klaverblad Zeeland in Goes. Voor het opstellen van dit jaarverslag is een raamwerk opgesteld door de LSFVP. Echter is door de leden van het managementteam van Emergis aangegeven welke informatie zij willen terugzien in het jaarverslag. Met beide kaders wordt rekening gehouden. Voor u ligt het jaarverslag familievertrouwenspersoon 2013. De familievertrouwenspersoon is er voor familie of naastbetrokkenen van mensen met psychiatrische problemen en familie kan er terecht voor informatie, ondersteuning en een luisterend oor.
3
CIJFERS Het werk van de familievertrouwenspersoon laat zich in dit deel van het jaarverslag enkel op een kwantitatieve wijze vertalen in cijfers. Wat direct opvalt is dat het aantal kwesties per jaar gelijk blijft. Jaarcijfers, aantal kwesties 2011 66
2012 67
2013 65
In januari 2013 waren er 11 kwesties (uit 2012) nog niet afgerond. In 2013 zijn er 65 nieuwe kwesties aangemeld, waarvan er 55 in datzelfde jaar zijn afgerond. Met het aantal kwesties wordt het aantal familiecontacten bedoeld. Per familiecontact kunnen er één tot meerdere contactmomenten plaatsvinden en/of meerdere problemen spelen. Dit wordt in de cijfers weergegeven als 1 kwestie.
kwesties 51 4 1 1 3 5 65
x 21 15 5 8 3 1 3 8
Betrokken GGz instelling (aangemeld, in behandeling of in beh. geweest) Emergis RGC Zeeuwse Gronden GGz Zeeland (PAAZ) VG Zorg* *2x ex-cliënt Emergis, in VG zorg ondersteunt door spv Emergis. 1x doorverwezen (Nog) geen contact met GGz instelling
Contact met de fvp via Internet: website Emergis, LSFVP ea Klaverblad Zeeland (oa via ASK) Familievereniging (o.a. Ypsilon, Labyrint In Perspectief, Handreiking) of Psyiënt Folder Medewerker Emergis Familieavond/dag Pvp/cvp Bekend met functie of gehoord via via
65
4
EMERGIS en RGC x 33
3
Nieuwe familiecontacten in 2013 (Emergis en RGC) waarvan Ouders 29 moeder 4 vader Kind van
2 1
dochter zoon
12
Partner
6 6
vrouw man
5
Familie
4 1
zus broer oma
1 1
Naaste Client zelf
55
x 20 8 6 8 3 2 2 6
(Veronderstelde) diagnose patiënten, volgens familie (Emergis en RGC) Schizofrenie / Psychotisch Verslavingsproblematiek Autisme spectrum Borderline of persoonlijkheidsstoornis (incl. eetstoornissen) depressie Bipolaire stoornis Overig Onbekend
55
x 12 9 6 2 14 12
Kernprobleem Vraag om steun/Luisterend oor Vraag om Informatie en/of advies Hoe omgaan met? ( ziektebeeld gerelateerd) Bejegening familie en/of te weinig betrekken bij zorg of behandeling Ontevreden over zorg, behandeling of beleid GGZ instelling Verzoek tot bemiddeling
55
5
x 16 24 7 4 4
Betrokken sector Emergis en RGC Herstel Wonen en Werken Specialistische behandeling en Ouderen Psychiatrie Kinder- en Jeugd Onbekend RGC
55
Effectiviteit Om iets te kunnen zeggen van de effectiviteit van de vragen die door familie aan de fvp zijn gesteld, wordt hier een koppeling gemaakt aan de genoemde soorten vragen zoals vermeld in het schema ‘kernprobleem’. 12 x Vraag om steun, luisterend oor: De fvp plant haar afspraken dusdanig, dat familie ruim voldoende in de gelegenheid wordt gesteld om hun verhaal te vertellen. Het komt voor dat familie meer dan eens contact opneemt met de fvp om de nieuw ontstane situatie te bespreken. Familie geeft aan dit als zeer aangenaam te ervaren. 9 x Vraag om informatie en/of advies: Alle vragen worden beantwoord. Eventueel wordt familie doorverwezen naar alternatieve instanties die mbt een specifieke vraag over meer deskundigheid beschikken. Er vindt slechts zeer beperkt terugkoppeling plaats, zodat het effect van informatie of het advies onbekend is. De fvp luistert naar de familie en geeft informatie en advies over de eventuele mogelijkheden om hun vraag op te lossen. De familie bepaalt. Mocht de familie ervoor kiezen om niets te ondernemen, maar hebben zij toch een duidelijk signaal afgegeven, dan wordt gevraagd of de fvp dit signaal ook anoniem mag melden. Dit wordt tot op heden altijd toegestaan. 6 x Hoe omgaan met? (ziektebeeld gerelateerd): In eerste instantie gaat de fvp met de familie in gesprek over hun ervaringen, geeft informatie over het ziektebeeld en zorgt voor naslagwerk (folders, websites en/of boeken). Indien dit niet voldoende is, wordt de familie doorverwezen naar de juiste persoon of instantie. De fvp toetst het effect door op een later tijdstip navraag te doen bij familie naar het verloop en nog openstaande behoeften. Het effect van de ondersteuning op het gebied van psycho-educatie is groot. 12 x Verzoek tot bemiddeling: Iedere vraag om bemiddeling wordt gehonoreerd, ook indien er door de betrokken patiënt geen toestemming voor contact met de betrokken behandelaar wordt gegeven. In dat geval wordt er samen met de berokken hulpverlener(s) gezocht naar een alternatief. Er zijn situaties waarbij de familie – na bemiddeling – toch geen gewenst effect hebben bereikt. Hier wordt vooral de wetgeving als beperking gezien of benoemd.
6
2 x Bejegening familie en/of te weinig betrekken bij zorg of behandeling: Dit aspect zit dicht tegen de vraag van familie om bemiddeling, met dit verschil dat hier eerder een klacht aan ten grondslag ligt. Dit vraagt om een andere benadering. In één situatie is er geen positief effect bereikt voor de familie. 14 x Ontevreden over zorg, behandeling of beleid GGz instelling: Hier is geen eenduidig beeld te geven van het effect van handelen van de fvp. Daar waar de ontevredenheid is te verkleinen door het geven van informatie of ondersteuning is er zeker een positief effect, echter niet gegarandeerd een positief effect van 100%. Daar waar het vertrouwen in Emergis tot een minimum is gereduceerd, hangt het effect mede af van de wijze waarop familie wordt benaderd door de hulverlener (mate van toegankelijkheid en empathisch vermogen). In 2013 heeft er, door tussenkomst van de fvp, 20 keer een familiegesprek (familie met hulpverlening, behandelaar of directie) plaatsgevonden. Eenmaal is er met ondersteuning van de fvp een klacht ingediend. De klacht is deels ontvankelijk verklaard (klachtencommissie vond dat de moeder op een bepaald onderdeel niet kon klagen daar haar 12 jarige dochter dit zelf kon) en deels gegrond bevonden (betrekken moeder bij behandeling dochter).
7
ACTIVITEITEN VOOR FUNCTIEONTWIKKELING De fvp maakt gebruik van het scholingsaanbod van de LSFVP en zij maakt tevens dankbaar gebruik van het diverse interne aanbod van Emergis, Zeeuwse Gronden en Klaverblad Zeeland. Gevolgde symposia, workshops en studiedagen: • Symposium Basis GGZ, Emergis • Autisme symposium Emergis • Workshop wetgeving R.Zuiderhoudt, Zeeuwse Gronden • Symposium Delen=Helen (over seksueel misbruik) • Cursus Prezi, Klaverblad Zeeland • Symposium familiebeleid Emergis • Symposium over veiligheid in de GGz, Emergis • Twee daagse cursus psychopathologie, LSFVP • “Hulp in barre tijen”, Ypsilon studiedag • Actieve deelname aan symposium Belevings Gericht Werken, Emergis • Lezing thema ‘stemmen’, Zeeuwse Gronden • POM training, Indigo Tevens heeft de fvp deelgenomen aan 5 intervisie bijeenkomsten (regio Zuid) en heeft zij 8 uur supervisie gehad nav de 360 º feedback. De fvp wordt binnen Emergis uitgenodigd voor diverse beleidsdagen en andere activiteiten en waar mogelijk worden die door de fvp bijgewoond. Oa deelgenomen aan: • Beleidsevaluatie Emergis • FACT bijeenkomst • Rehabdag 2013 Emergis • Beleidsdag HWW • Beleidsdag Emergis • Koffietafel (patiëntenparticipatie) Het fvp jaarverslag 2012 is besproken en/of geëvalueerd met het management team en RvB, de directie HWW, de directie SB, de Familieraad en de CCE Emergis en de CR RGC. Los van dit verslag is ook de samenwerking tussen geneesheer directeur en fvp geëvalueerd. Met de familieraad is afgesproken dat de fvp twee keer per jaar wordt uitgenodigd bij de raadsvergadering. Individuele contacten met bijvoorbeeld leidinggevenden of aandachtsfunctionarissen zijn belangrijk ter bespreking van signalen, maar zorgen ook voor wederzijdse informatie over de algemene ontwikkelingen en veranderingen binnen de instelling. Het contact met de PVP is erg belangrijk om de vragen van cliënten en familie goed te scheiden en op de juiste plaats terecht te laten komen. Ondanks de mogelijke tegenovergestelde belangen waar de pvp en fvp mee te maken kunnen krijgen, is overleg relevant om grenzen af te bakenen en optimaal gebruik te kunnen maken van elkaars deskundigheid.
8
De fvp wordt graag uitgenodigd bij familiecontactmomenten (Emergis en/of familieverenigingen). Dit geeft haar de mogelijkheid om direct met de familie in contact te komen en hen te informeren over de rol van de fvp.
9
SIGNALEN Vanaf 2009 is het thema hygiëne een onderwerp in het jaarverslag van de fvp. Ook dit jaar, echter nu in een positievere zin. Tijdens de dag van het Belevings Gericht Werken informeerde een Beschermde Woonvorm van Emergis naar groot genoegen van de fvp, hun hygiëne project: een onderzoek naar de behoeften van cliënt en familie. Emergisbreed is er een verbeterproject gestart met ditzelfde thema en de projectleider heeft de fvp toegezegd haar op de hoogte te houden. Nav een tussenevaluatie juli/aug 2013 heeft er overleg plaatsgevonden met de directies van de sector HWW en SB. Thema’s uit deze halfjaarlijkse evaluatie komen ook in dit verslag aan bod, gekoppeld aan het thema familiebeleid. • • •
• •
De behoefte aan informatie over regels en wetgeving. Familie loopt tegen regels en wetgeving aan, zijn er niet mee bekend of willen nadere uitleg. Maar ook het ontbreken van informatie over de behandeling wordt als zeer onaangenaam ervaren door de familie. Het niet betrokken worden bij de behandeling van hun opgenomen (of in behandeling zijnde) familielid. Ook hier speelt de wetgeving (privacywet) een (te?) grote rol, soms opgelegd door de patiënt die de behandelaar verbiedt contact te hebben met zijn familie. Onbekendheid met het behandelaanbod van Emergis. Welke behandelingen worden geboden en wat is er mogelijk aan dagbesteding? Bereikbaarheid. Het is moeilijk om de juiste persoon (telefonisch) te bereiken. De afdeling is telefonisch beperkt bereikbaar (antwoordapparaat), de betreffende persoon is niet aanwezig, men wordt niet teruggebeld, men heeft geen tijd en andere oorzaken.
Binnen de sector SB is aan de vragen van familie merkbaar dat er weinig dagbesteding en ook minder ondersteuning van maatschappelijk werkers beschikbaar is. Dit roept bij familie vragen op en men twijfelt aan de kwaliteit van deze zorg. Het in contact komen met de ggz hulpverlening, bijvoorbeeld in crisissituaties thuis, gaat vaak wat moeizaam, vooral als het gaat om een opname (binnen beide sectoren). Familie wordt terugverwezen naar de huisarts, familie wordt geadviseerd zelf een RM aan te vragen of de cliënt laat tijdens een beoordeling ‘gezond gedrag’ zien. Familie belt de fvp met de vraag ‘hoe door te dringen tot de hulpverlening’. N.a.v. een signaal van een ouder betreffende het zelfbindingscontract van een familielid en het bovenstaande, heeft overleg plaatsgevonden tussen fvp en de leidinggevende van de crisisdienst, om elkaar hierover te informeren. Dit jaar heeft het thema HIV en de bijbehorende risico’s zijn intrede gedaan in het contact met de fvp. Positief was de uitnodiging aan de fvp voor deelname aan een stafoverleg van de verslavingszorg ter bespreking van het nieuw ingevoerde familiebeleid.
10
Er zijn in 2013 meerdere signalen over Amares afgegeven. Deze zijn (anoniem) besproken met de leidinggevende. Er waren geen signalen meer na deze periode! De bezuinigingen binnen Ithaka zijn niet ongemerkt gebleven. Eén moeder heeft alle middelen aangegrepen om haar ongenoegen met het feit dat het aanbod binnen Terneuzen sterk zou inkrimpen, te laten horen binnen de diverse gremia. Helaas zonder resultaat. Een andere moeder heeft haar kind noodgedwongen mee naar huis genomen, daar Ithaka geen geschikt aanbod meer kon bieden en ook geen andere (vervolg) instelling kon vinden. Signalen mbt de diverse Fact teams zijn wisselend. De ene familie ervaart veel steun van het Fact team , de andere lukt het niet om in contact te komen met het Fact team. Hier is geen specifiek team voor aan te wijzen, het gaat om incidentele situaties. Op het moment dat een cliënt van het Fact wordt opgenomen binnen de kliniek van het HWW, ervaart de familie geen samenhang. De triadekaart, die meeverhuist met de cliënt, zou hierin zeer ondersteunend kunnen werken voor familie! Een aantal malen per jaar heeft de fvp te maken met een ernstige en/of langdurige kwestie. Dat het dan ook om een langdurige kwestie gaat heeft zeker ook te maken met de betrokkenheid van de ouders. De ernst van de kwestie hangt vaak samen met de complexiteit van de problematiek van de cliënt. De belangen van de hulpverlening en die van de ouders liggen erg dicht bij elkaar, maar in de praktijk lijken zij elkaar niet te verstaan. Dank aan die hulpverleners die hierin verbindend zijn.
11
AANBEVELINGEN In 2013 is het familiebeleid gepresenteerd, wordt er gewerkt aan het implementeren van de triadekaart, is er aandacht voor het belevingsgericht werken en ontstaan er familievriendelijke initiatieven. Helaas ontkomt Emergis niet aan forse bezuinigingen, wordt er drastisch geambulantiseerd, zijn de ‘eilandjes’ nog steeds merkbaar en laat de bejegening van familie soms te wensen te over. Ik blijf dan ook aandacht vragen voor de (oa uit eerdere jaarverslagen) onderstaande aanbevelingen, die hier en daar al worden toegepast: • •
• •
•
Geef de familie standaard een informatiepakket en wijs een contactpersoon aan voor die familie (ook als de cliënt niets wil). Leef je in in de situatie van de familie, ondanks de keuze van de cliënt om geen toestemming te verlenen voor het geven van informatie. Stel ze gerust en geef algemene informatie, maar luister vooral naar wat ze te melden hebben. Zorg ervoor dat ze vertrouwen in je krijgen en respecteer dit vertrouwen. Verdraag kritiek door het niet persoonlijk te maken en maak excuses als daar reden toe is. Het is voor alle betrokken partijen van belang dat hulpverleners beter geïnformeerd zijn over het familiebeleid, de wet- en regelgeving en de wijze waarop deze worden ingezet. Familiebeleid als vast (met regelmaat terugkerend) item op de agenda van teamoverleg.
Familie wil niet beslissen. Ze willen gehoord worden. Familie wil geen kritiek leveren. Ze willen hun zorgen delen.
Liset Bartels Maart 2014
12
Bijlage 1
LIJST MET AFKORTINGEN/BEGRIPPEN fvp LSFVP pvp cvp spv RvB CCE CR RGC SB HWW GGz VG zorg PAAZ FACT POM ASK Fte Prezi
Familievertrouwenspersoon Landelijke Stichting familievertrouwenspersonen Patiëntvertrouwenspersoon Cliëntvertrouwenspersoon (oa werkzaam in de jeugdzorg) Sociaal psychiatrisch verpleegkundige Raad van Bestuur Centrale Cliëntenraad Emergis Cliëntenraad Regionaal Geestelijk gezondheidsCentrum Sector Specialistische Behandeling Sector Herstel Wonen en Werken Geestelijke Gezondheidszorg Verstandelijk Gehandicaptenzorg Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis Functie-ACT (Assertive Community Treatment) Zie voor meer inhoudelijke informatie: http://www.ccaf.nl/ Preventieve Ondersteuning Mantelzorgers Advies, Signalen & Klachten (Klaverblad Zeeland) Full-time equivalent (als rekeneenheid) Prezi is een digitaal presentatieprogramma
Ambulantisering behelst een verschuiving over de hele linie van de GGz: van psychiatrische afdelingen naar beschermd wonen, van psychiatrische instellingen naar de thuissituatie en van beschermd wonen naar de thuissituatie. Ambulantisering vraagt om een specifieke benadering van zorg, waarin het vooral gaat om samenwerking met maatschappelijke instanties als huisarts, thuiszorg, onderwijs, gemeente, re-integratiebedrijven, woningbouwcorporaties, schuldhulpverlening etc.
13
