Jaarverslag 2013 ACO. Advies Commissie Ouderenbeleid Stad Utrecht

Jaarverslag 2013

www.aco-utrecht.nl

ACO

Advies Commissie Ouderenbeleid Stad Utrecht

Inhoudsopgave Blz.

Voorwoord 4 Advies Commissie voor het Ouderenbeleid van de stad Utrecht 5-7 Activiteiten en resultaten 8 - 11 Samenvatting adviezen 2013 aan het College van B&W 12 - 21 Besproken thema’s 22 Communicatie 24 - 25 Samenstelling ACO 26 - 27 Welkom & afscheid 28 Financiën 29 ACO 10-puntenplan 30- 35 Colofon 36

2

Jaarverslag ACO 2013

3

Voorwoord Wat mij het afgelopen jaar zeer heeft verbaasd en verontrust, is de geringe aandacht voor de grote gevolgen dat het nieuwe zorgbeleid heeft op het gebied van huisvesting voor ouderen, op de kwaliteit van de woonomgeving en de (dagelijkse) voorzieningen. Decentralisatie van de zorg van ouderen is volop in de belangstelling, evenals het beleid om ouderen langer zelfstandig te laten wonen. Hoewel het zonneklaar is dat in de meeste bestaande woningen geen adequate persoonlijke verzorging van ouderen kan plaatsvinden en (ver)nieuwbouw veelal op problemen stuit, is de aandacht voor woningaanpassing en andere vormen van passende huisvesting in de buurt gering. Daarom heeft de ACO samen met Saluti eind 2013 een huisvestingsadvies uitgebracht. Niet alleen ‘levensloopbestendig’ bouwen, maar met name ook ‘zorgbestendige’ huisvesting met aandacht voor verschillende culturen moet speerpunt van beleid worden. Dit in combinatie met een veilige woonomgeving met dagelijkse voorzieningen. Alleen dan kan het nieuwe zorgbeleid - dat op zich positief is - een succes worden. Met het oog op de komende gemeenteraadsverkiezingen en het nieuwe Collegeprogramma waarin het gemeentebeleid voor de komende jaren wordt vastgelegd, is een zogenoemd “10-puntenplan” ontwikkeld. Ook daarin dringt de ACO aan op hoge prioriteit en geïntegreerde aanpak van ouderenhuisvesting. De ACO kan zich hiervoor en andere ontwikkelingen ook krachtig inzetten nu de voorgenomen korting op haar budget medio 2013 door de gemeenteraad is teruggedraaid. Onze activiteiten zullen overigens steeds meer in samenwerking met de andere (advies)organen en wijkraden plaatsvinden. Daarvoor is het afgelopen jaar een goede basis gelegd. Essentieel bij alle beleidsontwikkelingen en onze adviezen is de inbreng van ouderen zelf. Daarom is in 2013 hard gewerkt aan een eigen website die begin oktober operationeel is geworden. Onze maandelijkse themabijeenkomsten - waar iedereen welkom is en ideeën kan inbrengen - zijn te vinden op de website, maar worden ook via de media breed bekend gemaakt. Onze eigen website biedt niet voor niets ook de mogelijkheid tot interactie. De ACO is er van overtuigd dat op deze wijze haar adviezen nog aan kracht zullen winnen.

Mr. M.M. (Mieke) van der Burg voorzitter 4

Advies Commissie voor het Ouderenbeleid van Utrecht Doel De Advies Commissie voor het Ouderenbeleid (ACO) is geruime tijd geleden ingesteld door de gemeenteraad. Zij heeft tot doel “een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de ontwikkeling van het ouderenbeleid in de stad Utrecht”. Dit doel en de samenstelling van de ACO zijn vastgelegd in de Verordening nr. 28 van de gemeente Utrecht. Adviezen Zij adviseert het college van B&W van de stad Utrecht gevraagd en ongevraagd over ouderenbeleid en alles wat het leven van ouderen raakt. Het perspectief van ouderen is altijd het uitgangspunt bij haar adviezen, zodat deze aanvullend zijn op ambtelijke adviezen. Platform Daarnaast vormt de ACO een platform waar informatie-uitwisseling plaatsvindt tussen de leden onderling over ontwikkelingen die voor ouderen belangrijk zijn. Deze functie draagt niet alleen bij aan betere adviezen, maar leidt ook tot een beter beleid van en afstemming tussen organisaties voor ouderenbeleid. Samenstelling De commissie is met haar 30 leden zeer breed samengesteld. Zij bestaat uit afgevaardigden van organisaties die betrokken zijn bij het ouderenbeleid in Utrecht, zowel belangenbehartigers vanuit de ouderenbonden, als vanuit cliëntenraden en vakbonden. Ook nietgeorganiseerde ouderen worden vertegenwoordigd. Daarnaast zijn in de ACO vertegenwoordigd diverse organisaties die diensten leveren aan ouderen, zoals woningcorporaties, huisartsen, welzijnsinstellingen, vrijwilligerswerk, geestelijke gezondheidszorg en zorgaanbieders. De vier ambtelijke vertegenwoordigers vanuit de gemeente hebben een adviserende functie. De gevarieerde achtergrond van de leden geeft de commissie de kracht van gebundelde expertise en verbinding met uiteenlopende netwerken. Het uitwisselen van actuele informatie en signalen uit de stad is een stevige basis voor integrale adviezen.


5

Wat doet de Advies Commissie De Advies Commissie voor het Ouderenbeleid komt maandelijks bijeen in de raadzaal van het stadhuis, waar informatie-uitwisseling plaatsvindt. Altijd bespreekt een genodigde (wethouders, ambtenaren, hoogleraren en ander deskundigen) op deze bijeenkomsten een actueel thema, waarbij iedereen welkom is. Deze bijeenkomsten worden via de media en de website bekend gemaakt. Verder onderhoudt de commissie contacten met een breed netwerk: wethouders en raadsleden, directeuren van de meest relevante gemeentelijke organisatieonderdelen, wijken/wijkraden en andere (gemeentelijke) adviesorganen en (ouderen)organisaties. De voorzitter en leden van de commissie geven regelmatig namens de Advies Commissie acte de présence op relevante conferenties, openingen en bijeenkomsten. Tevens worden Raadsinformatieavonden bijgewoond en het woord gevoerd. Werkgroepen en Projectgroepen Ter voorbereiding van adviezen of andere activiteiten werkt de ACO vaak met tijdelijke projectgroepen. Sommige belangrijke thema’s hebben voortdurend aandacht nodig. Om dat veilig te stellen kent de ACO drie werkgroepen: Werkgroep PR en Communicatie, Werkgroep Ouderenhuisvesting en Werkgroep Verkeer en Openbaar Vervoer. Ondersteuning Voor het goed functioneren van de ACO is logistieke en inhoudelijke ondersteuning van essentieel belang. Mw. H. Rebel-Lantrok verricht secretariële werkzaamheden en mw. M. Mazurkiewicz heeft per 1 september 2013 dhr. C. van den Berg opgevolgd als ambtelijk secretaris. Website Alle adviezen en andere relevante informatie, zoals werkbezoeken en de te behandelen thema’s, zijn te vinden op de website: www.aco-utrecht.nl

6


7

Activiteiten en resultaten De ACO heeft in 2013 veel activiteiten met succes verricht. Gaan en komen Het jaar 2013 is begonnen met het afscheid nemen van de vorige voorzitter, mw. V. van Geen. Zij heeft de ACO negen jaar met verve en betrokkenheid geleid. Om haar afscheid luister bij te zetten, is op 23 januari 2013 een interessant en levendig Symposium georganiseerd over het thema “Participatie”. Eind maart 2013 is Mieke van der Burg door het college benoemd tot nieuwe voorzitter van de ACO. 10 adviezen In de loop van het jaar zijn tien adviezen aan het College van B&W uitgebracht. De adviezen hebben betrekking op inhoudelijke thema’s zoals: mobiliteit, pesten, publieksdienstverlening en wonen. Daarnaast heeft de ACO advies uitgebracht over belangrijke beleidswijzigingen, zoals de Kadernota Meedoen naar Vermogen en Vernieuwend Welzijn. De ACO volgt de ontwikkelingen met betrekking tot het ouderenbeleid op de voet. Ook financiële stukken zoals de Programmabegroting, de verantwoording en de Voorjaarsnota voorziet de ACO van advies. De samenvattingen van de adviezen vindt u vanaf pagina 12. Het advies over pesten is door het College met de verschillende zorgaanbieders besproken. Verder zijn de verschillende adviezen over de gevolgen van de digitalisering mede aanleiding geweest voor de adviesaanvraag van het college aan de ACO over (digitale) publieke dienstverlening (november 2013). Het advies over ouderenhuisvesting is in een ‘rondetafelgesprek’ met de betrokken wethouders Everhardt en Isabella besproken. Duidelijk wordt dat de huisvesting voor ouderen in brede zin (nieuwbouw, aanpassingen van woningen en woonomgeving, voorzieningen etc.) een speerpunt van beleid moet worden. Beide wethouders stonden hier positief tegenover. Wethouder Isabella onderschreef de noodzaak om ouderenhuisvesting de komende jaren bijzondere aandacht te geven. Een schriftelijke reactie wordt nog afgewacht. ACO “Nieuwe aanpak” Verder is - na aandringen - in juni 2013 de bezuiniging op de ACO teruggedraaid door de gemeenteraad. Dit was mede de aanleiding voor de ACO om in september 2013 te besluiten tot een meer effectieve manier van werken van de ACO: de “Nieuwe Aanpak”.

8

Deze Nieuwe Aanpak heeft als uitgangspunt dat adviezen en activiteiten van de ACO: nadrukkelijk plaatsvinden vanuit het perspectief van ouderen. Diversiteit onder ouderen wordt hierbij goed in de gaten gehouden. maatwerk is. Afhankelijk van het onderwerp worden in adviezen bepaalde groepen ouderen en de situatie waarin zij verkeren ‘in de spotlights’ gezet. vanuit de kracht van ouderen worden geschreven om het huidige - vaak negatieve beeld - van ouderen te kantelen. proactief zijn. Enerzijds door nieuwe thema’s uit de dagelijkse praktijk (op basis van ervaringen/kennis van ouderen). Anderzijds door in een vroegtijdig stadium aansluiting te zoeken bij en het beïnvloeden van het gemeentelijk beleid in ontwikkeling. De effecten van deze nieuwe aanpak zijn in het tweede halfjaar al merkbaar. Contacten met wethouders en raadsleden zijn geïntensiveerd en meer Raadsinformatieavonden zijn bezocht. Verder heeft het er toe geleid dat in de ACO bijeenkomsten meer tijd wordt besteed aan signalen van ouderen en het bespreken van actuele ontwikkelingen. Het opzetten van een eigen website in oktober 2013 draagt bij aan meer publiciteit en daardoor treedt de ACO meer naar buiten via de media. Aankondiging van de maandelijkse ACO bijeenkomsten en de actuele thema’s die daar aan de orde komen, verschijnen niet alleen in de Nieuwsbrieven, maar ook op de website en in de media. De aanwezigheid van wethouders in de ACO bijeenkomsten wordt mede om die reden zeer gewaardeerd. Samenwerking Verder is in het kader van de ‘Nieuwe Aanpak’ gekozen voor intensivering van de samenwerking met de andere gemeentelijke adviescommissies, aanverwante (ouderen)organisaties en wijkraden. Met Saluti en adviescommissie LHBT vindt inmiddels periodiek bestuurlijk overleg plaats. Bovendien heeft dit in november 2013 geleid tot een gezamenlijk advies met Saluti over de gemeentebegroting voor 2014 en het advies over ouderenhuisvesting. Overleg met de wijkraden zal worden geïntensiveerd, evenals met andere organisaties. “10-puntenplan” voor nieuw gemeentelijk beleid Binnen deze nieuwe aanpak past ook de focus op de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 en het nog op te stellen Collegeprogramma 2014-2018. Met het oog hierop heeft de ACO een zogenoemd “10-puntenplan” opgesteld. In maart 2014 zal een publiek debat plaatsvinden met alle politieke partijen die meedoen met de komende verkiezingen. Dat kan een goede basis leggen voor een constructief contact met het college en de gemeenteraad teneinde de kwaliteit van het ouderenbeleid in Utrecht te verbeteren.


9

Dag van de Ouderen 3 oktober 2013: een groot succes! Op donderdag 3 oktober 2013 werd de Utrechtse Dag van de Ouderen door het COSBO georganiseerd. De dag werd geopend door Lex Roseboom van AxionContinu. De opkomst was bijzonder groot. Ook hebben veel mensen de stand van de ACO bezocht. Bezoekers konden informatie krijgen over het werk van de ACO en wat de ACO kan betekenen voor ouderen. Er werden vragenformulieren uitgedeeld, zodat de ACO een nog beter inzicht krijgt wat er leeft bij de ouderen van de stad Utrecht. Want hoe meer informatie wij krijgen over wat er speelt, hoe beter wij onze adviezen kunnen onderbouwen aan B&W. Symposium “Ouderenrechten=mensenrechten” Op 10 december 2013 - de internationale Dag van de Mensenrechten - organiseerde de ACO een zeer goed bezocht symposium. Als belangrijk resultaat kwam naar voren dat het recht op bereikbare, toegankelijke en gebruikersvriendelijke informatie van de overheid de basis vormt voor andere rechten. Het is een voorwaarde voor het recht om gevrijwaard te worden van bijvoorbeeld armoede, mishandeling en vereenzaming en het bijvoorbeeld voor het recht op passende zorg, huisvesting en gezondheid. Verder is het College opgeroepen om in het kader van de mensenrechten de komende jaren te focussen op de rechten die voor ouderen specifiek van belang zijn! Dit in navolging van de gemeente Den Haag die de rechten voor kinderen als speerpunt heeft genomen. Het verslag van de bijeenkomst is te vinden op de website: www.aco-utrecht.nl. Verslag werkbezoek Parc Transwijk Op 18 december 2013 bracht de ACO op uitnodiging van Bo-Ex een bezoek aan het gebouw Parc Transwijk. Deze nieuwbouw staat op de plaats van het vroegere Huize Transwijk. De leden werden ontvangen door dhr. Wim Nicolaas, bestuurder van stichting Vecht en IJssel, en door dhr. Spencer Schols, manager Vastgoed en Ontwikkeling bij Bo-Ex, die de projectleiding over de bouw van Parc Transwijk heeft gevoerd. Dhr. Nicolaas gaf in zijn inleiding aan, dat het gebouw onder de nieuwe condities beter exploiteerbaar is dan oudere gebouwen, maar dat het leveren van zorg aan lichtere gevallen even goed een economisch moeilijk haalbare zaak is. Vooral de algemene voorzieningen zijn eigenlijk niet meer exploiteerbaar. In het gebouw worden wonen en zorg gecombineerd op een nieuwe manier. Bewoners kunnen ‘gewoon’ wonen in het gebouw, zonder zorg af te nemen. Op het moment dat men behoefte heeft aan zorg, kan deze op aanvraag worden geleverd.

10

Zorg wordt in alle zorg zwaartes in het gebouw geleverd. Op enkele plaatsen in het gebouw zijn afdelingen ingericht op zorg voor psycho-geriatrische patiënten. Deze afdelingen zijn voor de bewoners gesloten. Vervolgens gaf dhr. Schols een inleiding op het ontwerp van het gebouw en werden de commissieleden rondgeleid. Bijzonder aan het gebouw zijn de ruime woonvertrekken, de domotica (via glasvezel), de vergaande afstemming op ouderen en de energievoorziening. Ook is het restaurant uitdrukkelijk ook op de buurt gericht. Het wonen staat voorop en zo nodig kan men vanuit het gebouw zorg krijgen, dat is de filosofie. De verwarming vindt plaats door vloerverwarming met in de kelder een warmte – koude – opslag. Hierdoor blijven in principe de stookkosten laag en is er altijd een aangename temperatuur in het gebouw. Domotica wordt ruim toegepast. Onder andere in de vorm van ontsluiting van het gebouw door middel van pasjes, zowel voor bewoners als voor (verzorgend) personeel. Daardoor kan toegang door personeel tot woningen zo worden geregeld, dat personeel alleen daar toegang heeft, waar men moet zijn en ook alleen binnen bepaalde tijdsgrenzen. Daarmee is de privacywaarborg hier groter dan in oudere gebouwen veelal het geval is. Ook de veiligheid kan zo beter gewaarborgd worden. Daartoe is het gebouw in zones ingedeeld. Zonder pasje kan men niet van de in ene in de andere zone komen. Ook is er een videointercom, zodat men kan zien wie er voor de deur staat – ook de buitendeur en de garage deur. De glasvezel is ook de verbinding voor internet, televisie en bellen. Een ander opvallend kenmerk is de aanpassing van het gebouw aan oudere bewoners. Zo hebben alle muren een nauwelijks waarneembare helling, waardoor het waarnemen van diepte verbetert. Dat is van belang voor ouderen van wie het gezichtsvermogen afneemt en die minder goed hun evenwicht kunnen bewaren. Ook is de verlichting aangepast en worden bij wasbakken e.d. de kleuren van tegels zo gebruikt, dat de wasbakken gemakkelijker te vinden zijn, ook voor slecht zienden. Het gebouw is door deze vormgeving niet herkenbaar als een zorg gebouw terwijl ouderen hier beter ‘uit de voeten’ kunnen dan in traditionele gebouwen.


11

Samenvatting adviezen 2013 aan het College van B&W Hieronder zijn de samenvattingen van de adviezen en het “10-puntenplan” weergegeven. Opvallend is dat de meeste adviezen ‘ongevraagd’ zijn. Het is jammer dat er niet altijd een schriftelijke reactie wordt gegeven door B&W. Advies nr. 1 Advies over Advies aan Soort advies Advies gegeven dd. Reactie dd.

: ‘Ik kan niet komen waar ik zijn wil’ : College B&W : Ongevraagd : 7 januari 2013 : Geen

Naar aanleiding van de bezuinigingstaakstelling op de exploitatiekosten van het openbaar vervoer en de nieuwe dienstregeling (ingaande eind 2012), heeft de ACO advies uitgebracht. De ACO constateert een achteruitgang in het voorzieningsniveau. De genomen maatregelen zijn schadelijk voor de stad. Vooral mensen, die door leeftijd, gezondheid of door medicijngebruik niet van ander vervoer gebruik kunnen maken, zijn de dupe. Hoogwaardig en voor iedereen bereikbaar openbaar vervoer is een vereiste voor volwaardig burgerschap en kan sociaal isolement voorkomen. Alle burgers moeten in staat zijn om het centrum, het stadhuis, ziekenhuizen, theaters etc. te bereiken. De ACO adviseert het college daarom de volgende indicator te gebruiken: “het percentage inwoners dat kan komen waar het zijn wil”. Deze indicator kan bij toekomstige OV-maatregelen en in de programmabegroting 2015 worden gebruikt. Daarbij dient als doelstelling een percentage van 98% te worden gehanteerd. Verder kan men door maatregelen in samenhang te bekijken, ervoor zorgen dat het voorzieningsniveau van het openbaar vervoer op peil blijft. Tenslotte spreekt de ACO haar verbazing uit over de investering van de afgelopen jaren aan aanpassing van de bushaltes ter verbetering van de toegankelijkheid van de bussen. Veel van deze recent aangepaste bushaltes worden/zijn door de nieuwe dienstregeling weer opgeheven.

12

Advies nr. 2 Advies over Advies aan Soort advies Advies gegeven dd. Reactie dd.

: Ouderen en pesten : College B&W, wethouder V. Everhardt : Ongevraagd : 21 januari 2013 : 13 maart 2013

In verzorgingshuizen en zorgcentra komt pesten onder de inwonende ouderen vaak voor. Uit een onderzoek (2010) van de Radboud Universiteit blijkt dat één op de vijf ouderen in een tehuis wordt gepest. Pestgedrag zorgt ervoor, dat mensen zich niet veilig voelen en zich terugtrekken en vereenzamen. Het levensgeluk en de gezondheid van de slachtoffers wordt erdoor aangetast. In zorgcentra waar mensen op elkaars lip zitten en niet weg kunnen, komt dat extra hard aan. Ook buiten de zorg wordt gepest. Deze problematiek was aanleiding voor de ACO om het College hierop te attenderen en een advies uit te brengen. Gezien de frequentie en de ernst van de persoonlijke gevolgen van pesten adviseert de ACO het College om in Utrecht pestgedrag te bestrijden. Enerzijds door ervoor te zorgen dat het “Huis in de Wijk” een vreedzaam huis wordt door bij de ontwikkeling daarvan goed gebruik te maken van de inzichten die ontwikkeld zijn in scholen, in het project de Vreedzame Wijk en op het platform van het Ouderenfonds. Anderzijds door erop toe te zien dat het pestprotocol in alle verzorgings- en verpleeghuizen in Utrecht gebruikt wordt en dat vertrouwenspersonen worden aangesteld. Voor het verder ontwikkelen en uitwerken van methodieken adviseert de ACO samenwerking te zoeken met betrokkenen, het ouderenfonds en het Hoger Onderwijs. Het College is van mening dat de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van pestgedrag primair ligt bij de zorgaanbieders zelf en zegt toe het advies met hen te bespreken.


13


: Gevolgen digitalisering : College B&W, wethouder V. Everhardt : Ongevraagd : 20 maart 2013 : Was mede aanleiding voor de advies aanvraag over (digitale) publieke dienstverlening (november 2013)

De ACO heeft dit advies uitgebracht naar aanleiding van de brief van B&W aan de raadscommissie Mens en Samenleving van 6 november 2012 over de gevolgen van digitalisering. Het college geeft aan de publieksdienstverlening op korte termijn te willen digitaliseren. Naar de mening van de ACO betekent deze verandering een verslechtering. Een groep inwoners, waaronder veel ouderen, die niet digitaal is “aangesloten”, wordt immers door de maatregel afgesloten van gemeentelijke informatie. De ACO sluit zich aan bij de oproep van COSBO-Stad-Utrecht in een brief aan de Gemeenteraad (dd. 27 november 2012) om de kwaliteit van informatieverstrekking voor mensen die het digitale loket van de gemeente niet kunnen bereiken, goed op orde te houden en adviseert het College ervoor te zorgen dat de gemeentelijke informatie voor iedereen toegankelijk blijft.

14


: Budget voor de ACO ter voorbereiding van de Voorjaarsnota 2013 : College B&W, wethouder V. Everhardt : Ongevraagd : 25 maart 2013 : 21 mei 2013

Ter voorbereiding van de Voorjaarsnota 2013 door het College (herijking van de gemeentelijke begroting voor 2013) heeft de ACO advies uitgebracht over bezuiniging op haar budget. De bezuinigingsoperatie is per 1 januari 2013 ingevoerd. De ACO heeft uitvoerig gekeken naar de aan haar opgedragen functies en taken: advisering aan het College en het bieden van een platform voor informatieuitwisseling tussen leden. Zeker de komende tijd is de inbreng van de ACO van groot belang vanwege de ingrijpende veranderingen in de zorg (decentralisatie van AWBZ taken en de participatie van bewoners) en in het welzijnswerk, gecombineerd met toenemende vergrijzing. Juist de ACO kan hieraan door haar brede samenstelling – vertegenwoordiging van ouderen, al dan niet via organisaties zoals ANBO, KBO, PCOB, NISBO en LOC, en professionals uit organisaties op het gebied van wonen, zorg en welzijn - een prima inbreng en bijdrage leveren, onder meer informatie over en het creëren van draagvlak voor veranderingen. De uitvoering van genoemde taken en het bestaan van de ACO worden door de samenloop van bezuiniging en vermindering van de ondersteuning van de Commissie aangetast. Deze zijn alleen goed te vervullen als de korting op het budget en op de ondersteuning wordt teruggedraaid. De ACO verzoekt het College de bezuiniging op haar budget en ondersteuning te heroverwegen, waarbij de verlaging van vacatiegelden voor de leden en het bedrag voor de voorzitter gehandhaafd kan blijven. Het College zegt in haar reactie begrip te hebben voor de situatie van de ACO en waardeert haar inzet en advisering, maar ziet geen mogelijkheid om de bezuiniging terug te draaien, vanwege de grote financiële opgave waarvoor de gemeente de komende tijd staat. De ACO heeft het College hierop gemeld deze afwijzende reactie als zeer teleurstellend te ervaren, hetgeen ook aan de Gemeenteraadsleden is gemeld. De Gemeenteraad heeft vervolgens op 27 juni 2013 via een motie de bezuiniging met terugwerkende kracht ongedaan gemaakt (zie advies nr. 5).


15


: Voorjaarsnota 2013 : College B&W, wethouder V. Everhardt : Ongevraagd : 6 juni 2013 : Geen

Naar aanleiding van de Voorjaarsnota 2013 (herijking van de gemeentelijke begroting voor 2013) heeft de Adviescommissie voor het Ouderenbeleid (ACO) dit advies aan het College uitgebracht. Het bevat commentaar op enkele hoofdpunten en diverse detailpunten. Op hoofdpunten adviseert de ACO het College: 1. 2. 3. 4. 5.

Alles in het werk te stellen om de gemeentelijke mondelinge groepsvoorlichting (door een specifieke voorlichter) in de komende jaren te behouden. Iedereen die na invoering van gemeentelijke minimaregeling naar 110% niet meer kon beschikken over de U-pas, te berichten dat op 1 januari 2014 de regeling wordt gewijzigd en er weer een pas aangevraagd kan worden. Bij de herijking van het armoedebeleid de aanbevelingen in het advies van het COSBO over stapeling van inkomenseffecten (24 maart 2013) te betrekken. Bij de uitwerking in concrete bezuinigingsmaatregelen de effecten voor de verschillende bewonersgroepen in beeld te brengen, zeker de effecten voor de oudere bewoners. De bezuiniging op de Adviescommissie voor het Ouderenbeleid te herzien en op zijn minst in te stemmen met de incidentele verhoging van het budget voor 2013. De gemeenteraad heeft gehoor gegeven aan het vierde en vijfde advies door via een motie de bezuinigingstaak voor de ACO ongedaan te maken.

16


: Kadernota Meedoen naar Vermogen : College B&W, wethouder V. Everhardt : Ongevraagd : 24 juni 2013 : Geen

De WMO Kadernota ‘Meedoen naar Vermogen’ is vanwege de ingrijpende gevolgen voor ouderen aanleiding voor de ACO een advies uit te brengen. In deze Kadernota schetst het College op hoofdlijn hoe de gemeente de (nieuwe) hulp- en zorgtaken voor kwetsbare Utrechters vanaf 2015 denkt te gaan organiseren en te gaan uitvoeren binnen het brede kader van de nieuwe Wmo. Dit toekomstbeeld raakt direct het beleid voor ouderen. De ACO dringt er bij het College op aan om bij het opstellen van de uitvoeringsplannen - die eind 2013 gereed zijn - niet alleen deze operatie als organisatievraagstuk te behandelen, maar de ouderen hierbij in ogenschouw te nemen (vraag-gestuurd). Verder dient bij de uitvoeringsplannen duidelijkheid te worden geschapen over verantwoordelijkheden van de verschillende instanties die bij de uitvoering zijn betrokken. De ACO adviseert het College verder alert te zijn op de negatieve beeldvorming die inmiddels is ontstaan over de veranderingen in de zorg. Ook wordt verzocht dit negatieve beeld waar mogelijk tegen te gaan. Verder adviseert de ACO de ouderenorganisaties nauw te betrekken bij het opstellen van de uitvoeringsplannen en de ouderen zelf als invalshoek te nemen voor communicatie en informatie in plaats vanuit het zogenoemde ‘instellingsdenken’. Daarbij kan heel praktische gebruik worden gemaakt van bestaande communicatie-/contactkanalen waarmee ouderen nu al te maken hebben. De ACO dringt er voorts bij het College op aan de “buurtteams” naadloos te laten aansluiten op de ““wijkteams” die in ontwikkeling zijn in het kader van het project Vernieuwend Welzijn. Ook moet de gemeente ervoor zorgdragen één aanspreekpunt/ingang te creëren waar ouderen zorg en hulp kunnen krijgen. Tot slot adviseert de ACO de ontwikkelingen van zorg, wonen en welzijn goed op elkaar af te stemmen en duidelijkheid te geven over de rol van de al ingestelde wijkservicezones.


17


: Gemeentelijke regierol bij implementatie van het traject “Vernieuwend Welzijn” : College B&W : Ongevraagd : 24 juni 2013 : Geen

De zorg over de implementatie van het traject “Vernieuwend Welzijn”, welk proces al gaande is, geeft aanleiding tot dit advies van de ACO. Uitgangspunt voor de ACO is dat bij dit traject van Vernieuwend Welzijn wordt aangesloten bij de wensen van bewoners. De ACO adviseert om de implementatie van het traject “Vernieuwend Welzijn” met de grootste zorg voor ouderen uit te voeren waarbij in hoge mate rekening wordt gehouden met de toenemende behoefte van ouderen aan goede (welzijns) voorzieningen. Verder adviseert de ACO om de communicatie en informatie over de invoering van het traject vooral te richten op oudere bewoners en dus niet alleen digitaal. Daarbij adviseert de ACO heel praktisch gebruik te maken van bestaande communicatiekanalen waarmee ouderen nu al te maken hebben. De ACO verzoekt het proces en het resultaat te zijner tijd te evalueren op genoemde aspecten.

18


: Programmabegroting 2014 : College B&W, wethouder V. Everhardt : Ongevraagd : 1 oktober 2013 : Geen

De Programmabegroting 2014 (gemeentelijke begroting en beleid voor 2014) , waarbij het accent vooral ligt op de jeugd en minder op de overige bevolking van Utrecht waaronder ouderen, geeft de ACO aanleiding tot het geven van enkele adviezen. De ACO adviseert om in het kader van versterking en ondersteuning van de civil society de Vrijwilligerscentrale en de wijkraden (per wijk) een poule te laten vormen van oudere vrijwilligers. Deze ouderen kunnen jongeren en andere bewoners bijstaan op verschillende (met name ook praktische) gebieden. Vraag en aanbod kunnen zo bij elkaar komen. Dit sluit aan op een van de ideeën van het Mensenrechtendiner op 20 september 2013, te weten het organiseren van een “Bundel je kracht dag”. De ACO biedt het College aan om een bijdrage te leveren aan de uitwerking van dit idee. Verder adviseert de ACO het College om het aspect van dagverzorging en dagactiviteiten bij de uitwerking van de Kadernota “Meedoen naar Vermogen” nadrukkelijk aandacht te geven. De ACO verzoekt verder om alles in het werk te stellen om de in juni 2013 aan de Raadscomissie M&S toegezegde adviesaanvraag over een adequate (digitale) publieke dienstverlening zo spoedig mogelijk aan de ACO te doen toekomen. Tot slot vraagt de ACO het College om aan te geven op welke wijze het College invulling geeft aan het bestrijden van ouderenmishandeling na beëindiging van het Nationaal actieplan “In veilige handen”.


19


: Programmabegroting 2014 : College B&W : Ongevraagd : 1 oktober 2013 : 12 november 2013

De Programmabegroting 2014 (gemeentelijke begroting en beleid voor 2014) geeft aanleiding tot een gezamenlijk advies op het gebied van overlappende onderwerpen van drie gemeentelijke adviescommissies: de Advies Commissie voor het Ouderenbeleid (ACO), Saluti (Stedelijk Adviesorgaan interculturalisatie) en de LHBT-commissie (adviescommissie Lesbische & Homo Emancipatie). Deze commissies stellen dat in de begroting weinig aandacht wordt besteed aan specifieke doelgroepen. Het afschaffen van het doelgroepenbeleid - en het introduceren van inclusief beleid - mag echter niet tot gevolg hebben dat deze groepen op verschillende beleidsterreinen onvoldoende worden bereikt of bediend. Gewezen wordt op de Speerpuntennotitie “Doorlopend divers” (2011- 2014) waarin het College stelde dat inclusief beleid betekent dat op alle terreinen van het gemeentelijk beleid waar nodig integraal aandacht wordt gegeven aan diversiteit van de stad. De drie commissies pleiten daarom voor het opstellen van indicatoren om het slagen, dan wel het tekortkomen van de doelstellingen goed in beeld te krijgen. Op veel terreinen ontbreken deze indicatoren. De drie adviescommissie bieden aan mee te denken en te adviseren over de wijze waarop aan deze aspecten verder uitwerking kan worden gegeven, mede in het licht van de “Tussenrapportage gemeentelijk diversiteitsbeleid” (9 juli 2013). Het college bevestigt onze mening dat een belangrijke voorwaarde voor participatie van iedereen is dat ook alle bewoners van Utrecht goed bereikt worden. Ook onderschrijft het college onze mening dat de uitvoering van inclusief beleid op bepaald punten aandacht behoeft en daarom zegt het college de drie adviesorganen uit te nodigen voor een gesprek om hierover mee te denken.

20

Advies nr. 10 Advies over Advies aan Soort advies Advies gegeven Reactie dd

: Huisvesting van ouderen: kwaliteit van wonen is kwaliteit van leven : College aan B&W : Gevraagd advies (concept) : November 2013 : 4 en 20 november 2013 in een mondeling overleg met wethouders Everhardt en Isabella

Wethouder G. Isabella (ruimtelijke ordening en wonen) heeft de ACO (mondeling) gevraagd een advies over de huisvesting van ouderen te geven. Dit advies is tot stand gekomen in samenwerking met Saluti (Adviescommissie Interculturalisatie gemeente Utrecht) vanwege het feit dat diversiteit een belangrijke rol speelt bij ouderenhuisvesting in Utrecht. De decentralisatie van de AWBZ en het (voorgenomen) beleid om de ouderen langer zelfstandig te laten wonen, heeft ingrijpende gevolgen voor de huisvesting, de woonomgeving en voor voorzieningen. Veel nieuwbouw en bestaande woningen voldoen niet aan de eisen voor het bieden van verzorging van ouderen. Ook ontbreekt het aan passende huisvesting voor ouderen uit andere culturen. De woonomgeving en voorziening op redelijke afstand laten ook vaak te wensen over. De (deels) ingestelde woonservicegebieden - die een oplossing kunnen zijn voor de genoemde problemen – worden niet erg serieus genomen. Aangedrongen wordt op het in overleg met bewoners (met diverse culturen) per wijk) ontwikkelen 1. van plannen die gezamenlijk een actieplan Ouderenhuisvesting (in relatie tot woonservicegebieden) vormen voor de komende vier jaar. evaluatie van de ingestelde woonservicegebieden en het nagaan of, en zo 2. ja hoe het concept van woonservice gebieden meer toekomstwaarde kan krijgen. aanpassing van het woning toewijzingssysteem waardoor in wijken 3. meer maatwerk kan worden geboden aan bewoners bij noodzakelijke verhuizingen en het sociale netwerk kan worden behouden. (maatwerkoplossing=urgentie) het opzetten van een pilot in snel vergrijzende wijken waarbij op een 4. cultuursensitieve wijze wordt gewerkt (geadviseerd door Saluti en Adviescommissie voor het Ouderenbeleid) Alleen als ouderenhuisvesting in brede zin werkelijk prioriteit krijgt, is het langer zelfstandig wonen te realiseren op een wijze waarop ouderen zich prettig voelen. Immers, de kwaliteit van wonen bepaalt steeds meer de kwaliteit van leven. Jaarverslag ACO 2013

21

Besproken thema’s De commissie heeft zich over de volgende thema’s gebogen: Participatie (symposium afscheid mw. V. van Geen, voorzitter ACO)

Sprekers: Wethouder V. Everhardt, Mw. S. Hakvoort (voorzitter van de Cliëntenraad Stichting Stade, Mw. H. Linden (directeur GG&GD - Gemeente Utrecht), Mw. A. Machielse (Universitair hoofddocent Universiteit van Humanistiek en hoofd onderzoek bij LESI)

29-01-2013

Ouderenzorgproject Midden Nederland ‘Om U’

Sprekers: Mw. H. ten Dam, kaderhuisarts Ouderen bij de Stadsmaatschap huisartsen Utrecht en lid van het projectteam Om U, een onderzoeksproject dat in samenwerking met (o.a.) NUZO (Netwerk Utrecht Zorg Ouderen) en de Universiteit Utrecht is uitgevoerd in de gemeenten Utrecht, De Bilt en Maarssen.

Saluti. over toekomstige samenwerking met o.a. ACO Spreker: Dhr. Blom (voorzitter van Saluti)

NuNazorg (schakel tussen nabestaande en het zorgsysteem) Spreker: Mw. van den Broek, directeur NuNazorg Utrecht

Inkomenseffecten voor ouderen met een minimaal inkomen

Sprekers: Mw. van Heertum (directeur COSBO) en mw. Swerts (beleidsmedewerkster COSBO).

Ontwikkelingen m.b.t. cliëntondersteuning en informatievoorziening en de kadernota Meedoen naar Vermogen Sprekers: Mw. M. Teunissen, beleidsadviseur MO, gemeente Utrecht Mw. I. Witjens, Stichting STADE, kwartiermaker U-Centraal

Woonservicezone: succes- en faalfactoren Spreker: Mw. van Triest van Platform 31.

Volksgezondheidsmonitor (VMU): bespreking eerste resultaten

Sprekers: Mw. Schreurs (senior epidemioloog) en Mw. van Gastel (beleidsmedewerker) van de GG&GD.

Concept advies ouderenhuisvesting: Kwaliteit van wonen = kwaliteit van leven Sprekers: Wethouder G. Isabella en wethouder V. Everhardt

Uitvoeringsplan Meedoen naar Vermogen

Spreker: Mw. M. van Dijk, DMO / projectleider Meedoen naar Vermogen

22

27-02-2013

27-03-2013 24-04-2013 22-05-2013

19-06-2013

28-08-2013 16-10-2013 20-11-2013 18-12-2013


23

Communicatie Activiteiten van de Werkgroep PR en Communicatie Persberichten In 2013 zijn de volgende persberichten verstuurd naar de regionale en landelijke pers. De volledige persberichten kunt u ook vinden op de website www.aco-utrecht.nl Januari 2013. Afscheid van mw. V. van Geen, voorzitter van de ACO, ter gelegenheid waarvan het symposium georganiseerd werd met als thema “Participatie”. Maart 2013. Aankondiging van de indiensttreding van mw. mr. M.M. van der Burg als nieuwe voorzitter van de ACO. September 2013. Aankondiging van het in gebruik nemen van de nieuw ontwikkelde website van de ACO. September 2013. Aankondiging van de Dag van de Ouderen, waar de ACO met een stand aanwezig was. December 2013. Aankondiging van de bijeenkomst Ouderenrechten = Mensenrechten, geïnitieerd door de ACO. Nieuwsbrieven In 2013 zijn 3 digitale nieuwsbrieven uitgebracht. Deze nieuwsbrieven worden verstuurd aan professionals die werkzaam zijn in het vakgebied waar ouderenbeleid een speerpunt is. Maar ook voor de burger is deze nieuwsbrief interessant. Via de website kan men zich gratis abonneren op deze digitale nieuwsbrief. Voor het komende jaar willen wij minimaal 5 nieuwsbrieven uitbrengen. De nieuwsbrief is ook in gedrukte vorm te verkrijgen via het secretariaat van de ACO.

24

Website www.aco-utrecht.nl In oktober 2013 is de website van de ACO “live” gegaan. Op deze website kan iedere oudere niet alleen informatie vinden over het werk van de ACO, maar ook vragen stellen over nieuwe ontwikkelingen. Daarnaast staat er ook relevante informatie voor professionals die werkzaam zijn op het gebied van ouderenzorg en te maken hebben met ouderenbeleid. De site zal het komende jaar verder uitgebreid worden met belangrijke informatie, foto’s en filmpjes, die van belang zijn op het gebied van het ouderenbeleid.


25

Samenstelling ACO De samenstelling van Adviescommissie voor het Ouderenbeleid Per 31 december 2013 Dagelijks bestuur Onafhankelijk voorzitter Vice-voorzitter Penningmeester Lid Lid

Mw. mr. M.M. van der Burg Mw. S.J. Kieft-van Wingerde Mw. M. Vlutters Dhr. R. van der Weide Mw. I. Rodermans

Volgens de verordering vertegenwoordiger vanuit

Vertegenwoordiger

Altrecht ANBO ANBO CNV FNV Huisartsenvereniging Utrecht KBO, Leidsche Rijn KBO, Stad Utrecht LOC stad Utrecht Minderheden* Minderheden * Minderheden (TUNSER)* Minderheden (Surinaamse Ouderenvereniging Moria)* Nisbo Nisbo Ongeorganiseerde ouderen PCOB PCOB Stichting Stade, Afdeling Informele Zorg

Dhr. P. Bremers Dhr. E.J.P. Kurver Dhr. J. Jansen Dhr. M.D.S. Scholten Vacature Vacature Mw. M. Spermon Dhr. M.A.F.V. van den Eventuin Mw. S.J. Kieft – van Wingerde Vacature Mw. M. Vlutters Dhr. M. Karaköse Mw. C. Peterson Vacature Mw. R. Jones Dhr. Th.L.M.Wennekes Dhr. K. Battenberg Mw. C. Tydeman Mw. T. van der Linden, Mw. M. Suvaal (plv) Mw. I. Rodermans Mw. I. de Kam Dhr. R. van der Weide Mw. H. Groenendijk Mw. W. van Egdom

Stichting Stade, Algemene Hulpdienst Thuiszorg (Careyn) Utrechtse Wooncorporaties (STUW) Verpleeghuizen (AxionContinu) Verzorgingshuizen (Bartholomeus Gasthuis) 26

Adviserende leden

Vertegenwoordiger

Beleidsmedewerker MO/MNV (Maatschappelijke Ontwikkeling/Meedoen naar Vermogen) Beleidsmedewerker Werk en Inkomen Beleidsadviseur Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling Hoofd. afd. Gezondheidsbevordering / Epidemiologie, MTlid GG&GD

Mw. D. Cloetingh-Hendriks Mw. G. Houtman Dhr. D. Busser Mw. M. van der Horst

Ambtelijke ondersteuning

Vertegenwoordiger

Ambtelijk secretaris Secretaresse

Mw. M. Mazurkiewicz Mw. H. Rebel-Lantrok

* Deze benaming wordt gebruikt zoals die ook in de verordening van 2002 voor de Advies Commissie voor het Ouderenbeleid is opgenomen.


27

Welkom en afscheid

In 2013 verwelkomde de commissie: Mw. M.M. van der Burg, voorzitter Mw. I. de Kam, Careyn Thuiszorg Mw. M. Mazurkiewicz, ambtelijk secretaris Dhr. J. Jansen, ANBO Mw. C. Peterson, Surinaamse Ouderenvereniging Moria Mw. M. Spermon, KBO Leidsche Rijn en nam de commissie afscheid van: Mw. V. van Geen, voorzitter Dhr. L. Goris, FNV Mw. M. Lensink, Careyn Thuiszorg Dhr. C. van den Berg, ambtelijk secretaris Dhr. R. Tolud, Surinaamse Ouderenvereniging Moria Dhr. J. van der Meer, Stichting Stade

28

Financiën Realisatie

Begroting

1.376,00

2.500,00

10.031,00

10.000,00

676,00

1.000,00

Public Relations

4.577,00

5.000,00

Bestuurskosten

1.157,00

1.400,00

50,00

100,00

17.867,00

20.000,00

ACO Symposia ACO (Thema) Bijeenkomsten Overige activiteiten

Vertegenwoordigingen Totaal

Toelichting: Het jaar 2013 was voor de ACO financieel een ingewikkeld jaar. In januari 2013 werd de ACO geconfronteerd met een forse bezuiniging op de begroting. Het beschikbare budget werd toen gereduceerd van 20.000 naar 14.000 euro op jaarbasis. De plannen zijn begin 2013 daarop afgestemd waardoor diverse activiteiten zijn geschrapt. Gelukkig is eind juni 2013 deze verlaging teruggedraaid en is het budget weer teruggebracht naar 20.000 euro. Vanaf medio 2013 kon de ‘nieuwe aanpak’ van start gaan, met veel nieuwe plannen. Echter, in de korte tijd die toen nog restte, konden deze plannen de gecancelde activiteiten niet geheel compenseren. Daarom resteert nog een deel van het beschikbare budget. De jaarrekening wijkt op een aantal punten af van de begroting. Beide symposia zijn goedkoper uitgevallen, deels door vereenvoudiging van de bijeenkomsten en deels door het gratis aanbieden van de catering door de gemeente (symposium “Ouderenrechten = Mensenrechten). Het oorspronkelijke werkbezoek (vallend onder de post Overige activiteiten) was vanwege de bezuiniging geschrapt. Het werkbezoek Parc Transwijk heeft toch kunnen plaatsvinden, waarbij de lunch is aangeboden door Bo-Ex.


29

30

ACO 10-puntenplan

gemeenteraadsverkiezingen/collegevorming 2014-2018

Colofon

Tijd voor nieuwe kansen ván, vóór en mét ouderen Zoals bij elke overgang naar een nieuwe levensfase brengt ook het ouder worden onvermijdelijke veranderingen met zich mee. Meer tijd om van voorzieningen te genieten, meer mogelijkheden voor sociale activiteiten, meer tijd voor vrijwilligerswerk. Ook vermindering van mobiliteit, meer kans op vereenzaming, meer behoefte aan zorg. Deze veranderingen voltrekken zich voor iedereen anders. Ook (sociaal en economische) omstandigheden, achtergronden en aard van mensen zijn hierop van invloed. Utrecht kent immers vele culturen, ook onder de ouderen. Wat echter gelijk is en blijft, is dat ieder mens, iedere oudere van welke cultuur dan ook, zo lang mogelijk zelf de regie over zijn of haar eigen leven wil behouden. Beleid en uitvoering op alle vlakken moet daarom invulling krijgen vanuit het perspectief van ouderen. Niet vóór hen denken en doen, maar mét hen. Maatwerk, rekening houden met diversiteit van mensen laat mensen in hun waarde en bevordert participatie. Het aantal oudere bewoners in de stad Utrecht stijgt de komende jaren van 32.000 naar meer dan 70.000 in 2035. Er is dus sprake van meer dan een verdubbeling van het aantal 65-plussers. Beleid dat meer vanuit en met ouderen gestuurd wordt, is daarom noodzakelijk in de komende jaren. 1 Maak zorgbestendig wonen in de eigen buurt (afgestemd op voorzieningen binnen een straal van 500 m) tot speerpunt van beleid Oudere bewoners willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Of dat nu is in een huurof koopwoning, een heel huis of een appartement, in een groeps- of kangoeroewoning. De komende veranderingen in de zorg (decentralisatie AWBZ en bezuinigingen) ondersteunen deze wens van ouderen om langer zelfstandig te blijven wonen, ook bij toenemende behoefte aan zorg. Dit heeft grote gevolgen voor het wonen, de woonomgeving en voor voorzieningen. En vooral ook in combinatie met elkaar in zgn. woonservicegebieden. Passende huisvesting voor ouder wordende burgers moet daarom prioriteit krijgen in de komende vier jaar. Maak ouderenhuisvesting (in brede zin) tot speerpunt. (Dit heeft als neveneffect dat het de werkgelegenheid stimuleert). Daartoe moeten per wijk/buurt huisvestingsplannen (zowel plannen voor woningaanpassingen, als nieuw- of verbouwplannen) ontwikkeld worden: - - -

samen met de oudere bewoners die passen bij de cultuur van de betrokken ouderen en die afgestemd zijn op voorzieningen in de buurt zoals zorgen welzijnsvoor- zieningen, winkelvoorzieningen en openbaar vervoer.


31

2 Maak woningtoewijzingssysteem buurt-/ouderengericht Oudere bewoners willen veelal binnen de buurt/wijk blijven wonen, maar dan in een meer passende woning. De wijk en woonomgeving zijn vertrouwd en ook het sociale netwerk blijft dan in stand waardoor sociale contacten en onderling hulpverlening blijft functioneren. Hierdoor kunnen ouderen langer zelfstandig blijven wonen en wordt de zorgbehoefte vertraagd (SCP-rapport: “Met zorg ouder worden”). Bovendien kunnen zo grotere woningen vrijkomen en doorstroming bevordert. Om dit te bereiken dienen zo efficiënt en effectief mogelijk de (sociale huur)woningen te worden verdeeld door ouderen bij doorstroming of zorgbehoefte voorrang te geven. 3 Zorg voor een veilige woonomgeving die participatie van ouderen vergroot Ouderen worden in de loop van de jaren fysiek kwetsbaarder. Door de toename van zelfstandig wonende ouderen is een veilige woonomgeving steeds belangrijker. De inrichting van de omgeving en de verlichting zijn bepalend voor ouderen om zich buitenshuis te kunnen bewegen en noodzakelijke voorzieningen te kunnen bereiken. Daarom dient per buurt/wijk samen met bewoners periodiek loop-wijkrondes te worden georganiseerd om de veiligheid op straat te creëren en te behouden. Dit komt overigens ten goede aan alle bewoners. 4 Creëer dagactiviteiten en ontmoetingsplaatsen tegen vereenzaming Naarmate ouderen langer zelfstandig blijven wonen zijn ontmoetingen met anderen steeds belangrijker. Vereenzaming van ouderen is een meer voorkomend probleem en zal zeker nog toenemen. Binnen loopafstand (500m) dienen daarom ontmoetingsplekken (binnen en buiten) te komen, waar ouder wordende mensen elkaar ongedwongen kunnen ontmoeten. Dus zonder dat een indicatie nodig is. Ook kunnen daar - door bewoners gewenste - activiteiten plaatsvinden. Het verbinden met andere voorzieningen zoals kinderopvang, restaurant etc. kan een grote meerwaarde hebben. Ouderen voor de buurt en de buurt voor ouderen! Uit onderzoek (SCP “Met zorg ouder worden”) blijkt dat het behouden en creëren van sociale netwerken de zorgbehoefte (en dus de kosten!) sterk doet afnemen! 5 Vergoot de mobiliteit door passend (gratis?) openbaar vervoer Vooral mensen, die door leeftijd, gezondheid of door medicijngebruik niet van ander vervoer gebruik kunnen maken, zijn de dupe van de huidige teruggang van het openbaar vervoer in de stad. Hoogwaardig en voor iedereen bereikbaar en toegankelijk openbaar vervoer is een vereiste voor volwaardig burgerschap en kan sociaal isolement voorkomen. Ook het openbaar vervoer heeft een sociale functie! Alle burgers moeten immers in staat zijn om het centrum, het stadhuis, ziekenhuizen, theaters etc. te bereiken. De lijnvoering van het openbaar vervoer moet daarom worden aangepast samen met ouderen en per wijk/buurt. Zeker nu het gebruik maken van de Regiotaxi beperkt wordt, moet het inzetten van servicebusjes/servicelijn worden vergroot. Onderzoek naar de mogelijkheden voor gratis openbaar vervoer hoort hierbij. 32

Toelichting op woonservicezones Het is ondoenlijk om voor ouderen met beperkingen overal in de stad een woonsituatie te creëren die voldoet aan de voorwaarden die onder punt 1-5 zijn gesteld, te weten: • een geschikte woning • toegang tot openbaar vervoer op korte afstand • diverse voorzieningen bij elkaar binnen 500 meter en • ontmoetingsgelegenheden binnen 500 meter. Daarom moeten er gebieden worden aangewezen (woonservicezones) die aan genoemde voorwaarden nu al in belangrijke mate voldoen of die hieraan met inzet kunnen voldoen. Om de gewenste eindsituatie te bereiken, moet gericht worden gewerkt. Aangezien het hier gaat om inzet op diverse beleidsterreinen, kan een stevige sturing vanuit de gemeente niet ontbreken. Dat is bovendien meer efficiënt en kostenbesparend. Bovendien blijkt uit onderzoek dat ouderen in een dergelijke woonomgeving langer zelfstandig kunnen blijven wonen en ook met meer kwaliteit van leven en minder zorgbehoefte (evaluatie woonservices gebieden, Platform 31). Woningtoewijzing en het aanpassen van woningen kunnen goed aan de woonservicezones gekoppeld worden, bijvoorbeeld door ouderen bij verhuizing naar zo’n gebied voorrang te verlenen en door de aanpassingsopgave binnen de woonservicezone prioriteit te geven. Als ordeningsprincipe en als prioriteringsinstrument kan het werken met woonservicezones uitstekend werken. 6 Voorkom ouderenmishandeling: geweld kost geld en participatie Mishandeling van ouderen komt veel voor en is een groeiend probleem naarmate ouderen langer zelfstandig (en vaak alleen) blijven wonen. Mishandeling doet zich voor op fysiek, psychisch en/of financieel vlak. Mishandeling heeft een zware impact op mensen, zeker op ouderen. Het vormt veelal een belemmering voor ouderen om (verder) te participeren. Vereenzaming is het gevolg. Niet voor niets is de zorg om deze belemmeringen weg te nemen opgenomen in de nieuwe WMO (wetsvoorstel). Dat betekent dat de gemeente zich verantwoordelijk moet voelen voor preventie van mishandeling, goede hulpverlening en opvang van slachtoffers. De afgelopen jaren is veel aandacht aan mishandeling van ouderen besteed. Ook het Steunpunt Huiselijk Geweld ontwikkelt een ‘toolkit’. Deze ervaring en ideeën moeten voor Utrecht in een plan worden omgezet, samen met ouderen.


33

7 Verbeter armoedebeleid gericht op ouderen door continuering van mondelinge voorlichting. Uit cijfers blijkt dat landelijk het inkomen en het vermogen van ouderen de afgelopen jaren in het algemeen genomen, zijn gestegen. Hoewel de kans op armoede onder de groep van 65-plussers het laagst is van alle leeftijdsgroepen, is er een omvangrijke groep ouderen die onder de armoedegrens leeft (3,3 % landelijk). In Utrecht zijn ruim 8.000 van de 32.000 ouderen (25% van de ouderen) die van een inkomen van minder dan 125% van het wettelijke sociaal minimum moeten zien rond te komen. Hiervan is 50% van niet-Nederlandse afkomst. Utrechtse ouderen kunnen gebruik maken van een aantal specifieke regelingen, zoals de jaarlijkse Reserveringstoeslag (en Plus, korting op diverse voorzieningen, een éénmalige toeslag en de U-pas). Het probleem is dat lang niet alle ouderen op de hoogte zijn van deze regelingen. Ook zijn deze regelingen vanwege de digitalisering voor velen moeilijk toegankelijk waardoor te weinig een beroep hierop wordt gedaan. Daardoor lopen ouderen noodzakelijke toeslagen mis. Beter is deze regeling -waar mogelijksamen te voegen tot één regeling. De huidige voorlichtingsfunctie - toegespitst op voorlichting aan ouderen – moet worden veiliggesteld. Ook het kwijtschelden van gemeentelijke belastingen voor ouderen met alleen een AOW uitkering moet in deze nota een plek krijgen. 8 Verzeker de toegankelijkheid van gemeentelijke informatie en dienstverlening voor iedere Utrechter Het doel van het rijk en de gemeente is om in 2017 alle gemeentelijke informatie en dienstverlening in ieder geval digitaal te laten plaatsvinden. Veel ouderen, maar ook ongeletterden dreigen hierdoor te worden uitgesloten van noodzakelijke informatie en dienstverlening. Dat mag en kan niet gebeuren. Zeker niet op het terrein van maatschappelijke ondersteuning en armoedebestrijding gezien alle komende veranderingen. De huidige kanalen kunnen niet gemist worden. Op z’n minst moet er in elke wijk een fysiek informatiepunt van de gemeente zijn. Ook digivaardige Utrechtse burgers blijken trouwens veel problemen te hebben met digitale informatie en -dienstverlening. De wensen en het (zoek)gedrag van gebruikers dienen in veel sterkere mate uitgangspunt te zijn bij de (verdere) ontwikkeling. 9 Stimuleer preventie (gezondheids)zorg Uit monitoring blijkt dat preventie (gezond eten, bewegen etc.) de kwaliteit van het leven van ouderen kan verhogen. Ook de behoefte en de kosten van de zorg kunnen hierdoor sterk verminderen. Van gemeentewege moet het belang hiervan voortdurend op “verleidelijke” wijze onder de aandacht van ouderen worden gebracht. Ook zullen meer faciliteiten moeten worden geboden om de drempel hiertoe te verlagen. In de komende Nota Gezondheidszorg zal in het kader van de preventie expliciet maatregelen en faciliteiten gericht op ouderen moeten worden opgenomen. Te denken valt 34

bijvoorbeeld aan: uitbreiden van beweegtoestellen, volkstuinen op diverse groenplekken in de wijken en faciliteiten bieden voor gezamenlijke eet-, ontmoetings- en sportgelegenheden. 10 Ondersteun mantelzorgers en vrijwilligers (“respijtzorg”) Niet alleen het aantal mantelzorgers en vrijwilligers die ouderen hulp en ondersteuning bieden, zal de komende jaren groeien. Ook zal de zwaarte van de zorg en de druk op genoemde groepen toenemen. Als gevolg van de zorgvernieuwing en bezuinigingen zal immers steeds meer een beroep gedaan worden op het sociale netwerk voor zorgverlening van ouderen. Ter ontlasting van deze groep zal het bieden van respijtzorg nodig zijn. December 2013


35

Colofon

Uitgave Advies Commissie voor het Ouderenbeleid p/a Maatschappelijke Ontwikkeling Postbus 2158 3500 GD Utrecht Tel. nr. 030 – 2865903 (secretariaat) Ambtelijk ondersteuning Mw. M. Mazurkiewicz (ambtelijk scretaris) e-mailadres: [email protected]) Mw. H.Rebel-Lantrok (secretariaat) e-mailadres: [email protected]. tel.nr. 030 286 59031 Redactie Mw. S.J. Kieft-van Wingerde Mw. M. Mazurkiewicz Mw. H. Rebel-Lantrok Mw. G. van de Ven Vormgeving Loïs Palm Gerdine van de Ven Fotografie Openbare bronnen Drukwerk Drukkerij van Ek Datum Maart 2014 Website www.aco-utrecht.nl

36


37

www.aco-utrecht.nl

Jaarverslag 2013 ACO. Advies Commissie Ouderenbeleid Stad Utrecht

Recommend Documents