Utrecht Sustainability Institute. Jaarverslag 2013



Utrecht Sustainability Institute Jaarverslag 2013 

Utrecht, 21 januari 2014

Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2013 van het Utrecht Sustainability Institute. Het afgelopen jaar hebben we hard gewerkt aan het versterken van de samenwerking met onze netwerkpartners en het opzetten en uitvoeren van concrete projecten. In samenwerking met onze kennis‐ en bedrijfspartners hebben we de activiteiten van USI nader afgebakend. De meerwaarde van USI voor haar netwerk wordt vooral gezien in de volgende activiteiten: 1. Het optreden als kennismakelaar op het gebied van duurzame steden 2. Het vergroten van de zichtbaarheid van het Utrechts kenniscluster op duurzaamheidsgebied 3. Het helpen initiëren van nieuwe projecten en programma’s, met name op de volgende gebieden: ‐ integraal aanpakken van energiebesparing en duurzame energie in de gebouwde omgeving ‐ circulaire economie: van theorie naar praktijk ‐ living labs, gericht op integrale duurzame herontwikkeling van stedelijke gebieden ‐ modellering van energie, grondstoffen en water in urbane regio’s ‐ inrichting en ordening van de ondergrond (waaronder het CATO‐2 programma) ‐ Sustainable Finance Lab Eind 2014 wordt de balans opgemaakt en bepaald op welke wijze USI na afloop van de EFRO subsidie (medio 2015) zal worden gecontinueerd. In voorbereiding hierop is al in 2013 gestart met het marktconform functioneren van USI. Het aantal lopende projecten groeit gestaag, evenals de portefeuille met nieuwe projecten. De onderstaande Highlights 2013, de projectsamenvattingen en de projectbeschrijvingen in de kaders geven u daarvan een indruk. USI hoopt ook komend jaar haar inzet te blijven leveren in samenwerking met al haar partners en vrienden. Ik wens u namens het USI team een inspirerend 2014 toe! Jacqueline Cramer Directeur van het Utrecht Sustainability Institute

Inhoud Highlights 2013 ........................................................................................................................................................................... 3 Overzicht activiteiten 2013 ........................................................................................................................................................ 4 1. Toekomstbestendig en energieneutraal wonen en werken .............................................................................................. 4 1.1 Visie en strategie ........................................................................................................................................................ 4 1.2 Innovatie en marktontwikkeling ................................................................................................................................. 4 1.3 Outreach‐activiteiten .................................................................................................................................................. 5 1.4 Coördinerende activiteiten ......................................................................................................................................... 5 2. Integrale stedelijke ontwikkeling ....................................................................................................................................... 6 2.1 Visie & strategie .......................................................................................................................................................... 6 2.2 Innovatie en marktontwikkeling ................................................................................................................................. 7 2.3 Coördinerende activiteiten ......................................................................................................................................... 8 3. Het sluiten van de kringloop van hernieuwbare en niet‐hernieuwbare grondstoffen ...................................................... 8 3.1 Niet‐hernieuwbare grondstoffen ................................................................................................................................ 8 b. De Amsterdamse Afvalketen: Van Grijs naar Groen ..................................................................................................... 9 3.2 Hernieuwbare grondstoffen ..................................................................................................................................... 10 3.3 Outreach‐activiteiten ................................................................................................................................................ 10 4. Ondergrond ..................................................................................................................................................................... 11 5. Sustainable finance .......................................................................................................................................................... 12 Outreach .................................................................................................................................................................................. 15 Boeken ............................................................................................................................................................................ 15 Wetenschappelijke publicaties ....................................................................................................................................... 15 Populair wetenschappelijke publicaties ......................................................................................................................... 15 Rapporten ....................................................................................................................................................................... 15 Bijdragen aan kranten en websites ................................................................................................................................ 15 Interviews voor tijdschriften........................................................................................................................................... 16 Gastsprekers ................................................................................................................................................................... 17 Lectures .......................................................................................................................................................................... 18 USI externe evenementen .............................................................................................................................................. 24 Ontvangst buitenlandse gasten ...................................................................................................................................... 26 Deelname promotiecommissie ....................................................................................................................................... 26 Begeleiding master studenten ........................................................................................................................................ 26 Buitenlandse bezoeken in het kader van USI ................................................................................................................. 26 Media optredens in het kader van USI ........................................................................................................................... 27 Prijzen/onderscheidingen ............................................................................................................................................... 27 Nevenactiviteiten ........................................................................................................................................................... 27 Overig ............................................................................................................................................................................. 28

USI JAARVERSLAG 2013 1

Highlights 2013 Het aantal lopende projecten en de portefeuille nieuwe projecten zijn in 2013 gestaag gegroeid. Op het terrein van energie bijvoorbeeld heeft USI een substantiële bijdrage geleverd aan het project Smart grid: rendement voor iedereen dat wordt uitgevoerd met kennisinstellingen en marktpartijen in de gemeenten Utrecht en Amersfoort. In dit project coördineert USI de kennisdeling. Verder vervult USI binnen het project ‘Energiepunt Bodem’ van de gemeente Utrecht een belangrijke coördinerende rol. Met Deltares, de UU en zes andere partners is een nieuw project opgebouwd over glasvezelmonitoring van bodemenergiesystemen. Verder behartigt USI sinds 2013 de Nederlandse belangen in het Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment en draagt daarmee bij aan de totstandkoming van nieuwe innovatieprojecten. Tot slot melden we de samenwerking met KIVI die leidde tot het EU‐2050 Power Lab, een serie van vijf bijeenkomsten op de Uithof over de route naar een duurzame stroomvoorziening in 2050. Ook het thema ‘Circulaire economie: van theorie naar praktijk’ heeft het afgelopen jaar hoge prioriteit gehad. In dit kader is een serie Circular Economy Labs georganiseerd in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht. Daarnaast zijn projecten uitgevoerd op het terrein van vernieuwbare grondstoffen (met name biogas en bouw‐ en sloopafval) en niet‐vernieuwbare grondstoffen (zoals e‐waste en afvalmanagement in stedelijk gebied). Er zijn diverse integrale projecten opgezet en uitgevoerd. Voorbeelden hiervan zijn de bijdrage aan de renovatie van Tergooiziekenhuizen in Hilversum, de advisering van de gemeente Amsterdam over haar afvalmanagement en de regio Midden‐Brabant over het verduurzamen van de regio. In het kader van Climate‐KIC heeft USI met succes het Sustainable Campus project geacquireerd. In samenwerking met verschillende Europese campussen wordt onderzocht hoe het Utrecht Science Park en andere campussen broedplaatsen voor vernieuwing kunnen worden. Voorbereidingen zijn getroffen om in 2014 ook een project op te zetten op het gebied van modellering van energie, grondstoffen en water in urbane regio’s. Op het thema ‘Ondergrond’ wordt met enthousiasme gewerkt aan de uitvoering van het CATO‐2 programma gericht op CO2 opslag. Speciale aandacht wordt hierbinnen besteed aan communicatie en kennisdeling, onder andere binnen het CATO promovendinetwerk. Tevens heeft USI als ambassadeur van het COB platform ‘Ordening en Ondergrond’ opgetreden. Tenslotte heeft het Sustainable Finance Lab veel publiciteit getrokken. Onder grote belangstelling is wederom een aantal drukbezochte bijeenkomsten over de toekomst van de financiële sector georganiseerd. Internationaal hebben we ons gericht op het bestendigen van de opgebouwde contacten in Singapore en Hongkong. Tevens is USI als voorzitter van de Adviesraad betrokken bij het promoten van ‘Orange Goes Green’, een samenwerking van Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen met de Westkust van de Verenigde Staten en Canada.


Overzicht activiteiten 2013 In samenwerking met het netwerk van het USI

1. Toekomstbestendig en energieneutraal wonen en werken USI besteedt veel aandacht aan de transitie naar toekomstbestendig en energieneutraal wonen en werken in de stedelijke omgeving. Thema’s waar we aan werken zijn duurzame energie, energiebesparing, intelligente netten, mobiliteit, leefbare steden en betrokkenheid van eindgebruikers bij deze transitie. Op dit terrein werkte USI in 2013 aan de volgende projecten.

1.1 Visie en strategie a. Energiepunt Bodem Met het project Energiepunt Bodem wil de Gemeente Utrecht goed functionerende bodemenergiesystemen in de stad bevorderen. De gemeente wil dit bereiken door meer regie te voeren en ondersteuning te bieden bij de totstandkoming en monitoring van goed functionerende wko’s. Belangrijke instrumenten zijn een centraal informatiepunt (Energiepunt Bodem), toegang tot kennis over de ondergrond bij de gemeente en provincie, goede afstemming tussen de verschillende bevoegde gezagen en een masterplan voor bodemenergiesystemen in de stad. USI coördineert dit project. In opdracht van de Gemeente Utrecht. Samenwerking met Gemeente Utrecht, Provincie Utrecht, Waterschap HDSR, Agentschap NL. Contactpersoon: Carolien van Hemel.

1.2 Innovatie en marktontwikkeling b. Smart Grid: rendement voor iedereen Het project ‘Smart Grid: rendement voor iedereen’ ontwikkelt en test een serie nieuwe, opschaalbare en door gebruikers gedragen diensten rond elektriciteitsnetten van de toekomst. De testen vinden plaats in twee middelgrote smart grids van elk honderd huishoudens in Amersfoort (Nieuwland) en Utrecht (Lombok). Geleerde lessen en succesvolle aanpakken worden al tijdens de looptijd van het project actief gedeeld zodat én de regionale economie én de maatschappij maximaal profiteren van de opbrengsten van dit project. USI is in dit project verantwoordelijk voor de coördinatie van de kennisoverdracht en communicatie. In opdracht van Gemeente Amersfoort, Gemeente Utrecht, Provincie Utrecht. Samenwerking met Taskforce Innovatie Regio Utrecht, LomboXnet, Icasus, Eemflow Energy, Stedin, Ecofys, DNV KEMA, Capgemini, Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Rijksuniversiteit Groningen. Contactpersoon: Carolien van Hemel.

4 USI JAARVERSLAG 2013

Het project ‘Smart Grid: rendement voor iedereen’ ontwikkelt en test acht innovatieve smart grid diensten

c. ReFoMo Het project ReFoMo (REduced FOotprints of MOnumental structures, landscapes and buildings) verduurzaamt unieke historische monumenten door in te zetten op energiebesparing. Het project wil de markt voor deep retrofit van monumenten ontwikkelen met als start een marktstudie naar de kansen voor deep retrofit van monumenten, een analyse van beschikbare producten en diensten en vaststelling van de innovatiebehoefte. In opdracht van Climate‐KIC, European Institute of Technology and Innovation. Samenwerking met (NL) Provincie Utrecht, Arcadis, Universiteit Utrecht, (HU) NEGOS, (IT) UNIBO Bologna, (ES) AIDICO Valencia. Contactpersoon: Carolien van Hemel.

1.3 Outreach‐activiteiten d. EU‐2050 Power Lab Het EU‐2050 Power Lab is een serie van vijf bijeenkomsten in 2013 over de transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening. Uit de studie ‘Power Roadmap 2050’ van de European Climate Foundation blijkt dat dit mogelijk moet zijn met behoud van een betrouwbaar, robuust elektriciteitssysteem. De uitdagingen en mogelijke oplossingen om dit doel te verwezenlijken vormen de rode draad in de serie bijeenkomsten georganiseerd door KIVI en USI. Samenwerking met KIVI. Contactpersoon: Carolien van Hemel.

1.4 Coördinerende activiteiten e. Platform Transforming the Built Environment Het Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment (TBE) wil de transformatie van de gebouwde omgeving versnellen richting energie‐ en grondstofefficiëntie en emissiereductie. Het werkveld betreft nieuwbouw en bestaande bouw waar de grootste uitdaging ligt. Het platform TBE is een van de acht platforms binnen Climate‐KIC. In dit platform vertegenwoordigt USI de belangen van de Nederlandse Climate‐KIC partners. USI JAARVERSLAG 2013 5

In opdracht van Climate‐KIC, European Institute of Technology and Innovation. Samenwerking met ETH Zürich, Knight Frank London, Valencia Institute of Building Technology, TU Berlin, Chalmers University Gotenburg. Contactpersoon: Carolien van Hemel.

2. Integrale stedelijke ontwikkeling De verschillende functies van de stedelijke omgeving zijn nauw met elkaar verbonden en synergie in duurzame stedelijke ontwikkeling kan alleen bereikt worden door een integrale benadering. Het doel van integrale stedelijke ontwikkelingsprojecten is het bereiken van een optimale combinatie van stedelijke planning, waterbeheer, grondstoffenbeheer en energie oplossingen. USI houdt zich bezig met integrale stedelijke (her)ontwikkeling via de volgende projecten.

2.1 Visie & strategie a. Duurzaamheidsstrategie Tergooiziekenhuizen nieuwbouw Het Tergooi Ziekenhuis gaat een ambitieuze en ingrijpende nieuwbouw van het ziekenhuis en andere faciliteiten aan, genaamd Plan Monnikenberg. De directie heeft besloten deze nieuwbouw zo duurzaam mogelijk plaats te laten vinden en wil een voorbeeldfunctie vervullen voor andere instellingen. Het ambitieniveau ligt hoog: BREEAM very good of zelfs excellent. USI en haar netwerk leveren een extra bijdrage aan het denkproces en specialistische vervolgtrajecten op het gebied van water, energie en grondstoffen. In opdracht van Tergooiziekenhuizen. Samenwerking met KWR, Ecofys, Eneco, Vitens, TNO e.a. Contactpersoon: Tom Bakkum. b. ‘Midden Brabant als Duurzame Regio’; een strategisch toekomstplan Doel van het strategisch toekomstplan is om in samenspraak met relevante stakeholders een visie te formuleren op de verduurzaming van de regio Midden Brabant die tegelijkertijd aansluit bij een mogelijke Smart Specialization Strategie (S3). Deze studie constateert dat het door Midden Brabant omarmde concept ‘social innovation’ een uitstekende drager is om in Midden Brabant de ambitie van een duurzame regio waar te maken. In opdracht van de Gemeente Tilburg. Samenwerking met Gemeente Tilburg, Midpoint Brabant, bedrijven, gemeenten, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en andere professionals. Contactpersoon: Jacqueline Cramer. c. Eurbanlab Het project Eurbanlab ontwikkelt een netwerk van bestaande en nieuwe Europese ‘urban living labs’ voor duurzame stedelijke herontwikkeling. Deze testgebieden vormen een gezamenlijk platform waarin duurzame innovaties worden gerealiseerd, geëvalueerd en vermarkt, ook in het buitenland. In opdracht van Climate‐KIC, European Institute of Technology and Innovation. Samenwerking met (FR) Fondaterra, Advancity, Vinci, GDF‐Suez, UVSQ‐REEDS, École des Ingénieurs de la Ville de Paris, EPAMARNE, Paristech, (UK) Imperial College London, Institute for Sustainability, (NL) TNO, Stadshavens Rotterdam, Provincie Utrecht, Universiteit Utrecht, TU Delft, (DE) TU Berlin, (ES) Instituto Valenciano de la Edificatión. Contactpersoon: Carolien van Hemel. 6 USI JAARVERSLAG 2013

2.2 Innovatie en marktontwikkeling d. Sustainable Campus Dit project is erop gericht om campussen door heel Europa te ondersteunen om een florerend ecosysteem (van universiteiten, leveranciers, start‐ups etc.) te ontwikkelen waar nieuwe duurzame innovaties kunnen worden ontwikkeld, getest, uitgewisseld en geïmplementeerd. Het uiteindelijke doel van dit Verkenningsproject is om iedere campus binnen het Climate‐KIC netwerk te voorzien van de juiste handvaten om een regionale innovatiemotor te worden waarin het gehele ontwikkelingstraject van model tot pilot tot markt is ondergebracht. In opdracht van Climate‐KIC, European Institute of Technology and Innovation. Samenwerking met Universiteit Utrecht, TU Delft, Wageningen UR, Fondaterra, Universiteit van Valencia, Universiteit van Debrecen, Universiteit van Warwick, Universiteit van Berlijn. Contactpersoon: Tom Bakkum.

Utrecht Science Park, een voorbeeld van Duurzame (her)ontwikkeling © Utrecht Science Park

e. Orange Goes Green Orange Goes Green (OGG) is een publiek‐privaat samenwerkingsinitiatief gericht op economische diplomatie, promotionele activiteiten en kennisoverdracht tussen Nederlandse en Noord‐ Amerikaanse overheidsinstanties, kennisinstellingen en bedrijven. Het doel van Orange Goes Green is om samenwerking op te zetten tussen Nederlandse, Amerikaanse en Canadese bedrijven op het gebied van green tech, met name in urbane gebieden. Publiek‐privaat samenwerkingsverband tussen bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen. Contactpersoon: Jacqueline Cramer. f. Opstarten Stichting TERI European Head Office TERI (The Energy and Resources Institute) uit India is een vooraanstaand onderzoeksinstituut op het gebied van o.a. duurzaamheid. TERI Europe moet een brugfunctie vervullen tussen Europa en India op vele terreinen, zowel middels het versterken van wederzijdse commerciële belangen als het


faciliteren van gezamenlijk wetenschappelijk onderzoek. USI levert een tijdelijke parttime manager om deze opstart vorm te geven. In opdracht van de Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Universiteit Utrecht, TERI India. Samenwerking met Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Universiteit Utrecht, TERI India. Contactpersoon: Fee Romein. g. FIEGO – TKI EnerGO Een krachtig instrument om duurzaamheid (met name energiebesparing) te stimuleren is het verhogen van de lat voor minimale duurzaamheid als financieringsvoorwaarde. Het project FIEGO onderzoekt de mogelijkheden om duurzaamheid onderdeel te maken van de voorwaarden van vastgoedfinanciers door het ontwikkelen van duurzaamheidscriteria en ‐standaarden die gebruikt kunnen worden in de financieringsbeoordeling van commerciële vastgoedprojecten. Het feit dat duurzaam vastgoed beter rendeert dan conventioneel vastgoed vormt de basis van dit project. In opdracht van Dutch Green Building Council. Samenwerking met GRESB, Holland Financial Centre, FGH, Syntrus Achmea, ING Real Estate Finance, ABN AMRO, SNS Property Finance, NIBC. Contactpersoon: Tom Bakkum.

2.3 Coördinerende activiteiten h. Co‐voorzitterschap Making Transitions Happen (MTH) platform van Climate‐KIC De belangrijkste strategische uitdaging binnen het Climate‐KIC platform Making Transitions Happen (MTH) is het creëren van een koolstofarme cultuur waarin bedrijven, gemeenschappen en burgers zich committeren om hun CO2 uitstoot te verminderen en zich aansluiten bij de mondiale klimaatveranderingsopgave. Concrete aandachtspunten daarbij zijn netwerk, opschaling en het verwijderen van barrières. MTH richt zich op de niet‐technische barrières van sociale, institutionele, financiële, gedrags‐ of regelgevende aard en ontwikkelt producten gericht op het implementeren en opschalen van innovaties. In opdracht van Climate‐KIC, European Institute of Technology and Innovation. Samenwerking met Universiteit Utrecht, Provincie Utrecht e.v.a. Contactpersoon: Tom Bakkum.

3. Naar een circulaire economie: Het sluiten van de kringloop van hernieuwbare en niet‐hernieuwbare grondstoffen Grondstoffen vormen de basis van alle producten die we uiteindelijk afdanken. Hiermee gaan deze grondstoffen vaak verloren, of neemt hun kwaliteit af. De gedachte achter de Circulaire Economie is verbazend simpel: met het oog op de continu stijgende mondiale consumptie en gestage uitputting van geologische grondstoffenreserves moeten we zoveel mogelijk toe naar hergebruik, recycling en gebruik van biobased grondstoffen. Om toekomstige generaties niet van kansen te beroven, creëren we projecten die proberen het voorbeeld van de natuur te volgen, door te gebruik te maken van hernieuwbare grondstoffen of grondstoffen volledig terug te winnen uit ‘afval’.

3.1 Niet‐hernieuwbare grondstoffen 8 USI JAARVERSLAG 2013

a. Second opinion ‘Transitie Afval Energie Bedrijf tot Duurzaam Energie‐ en Grondstoffenbedrijf’ De directie van AEB heeft het Utrecht Sustainability Institute (USI) een second opinion op hoofdlijnen gevraagd over haar ambitie om zich te ontwikkelen tot een duurzaam energie‐ en grondstoffenbedrijf. In opdracht van Afval Energie Bedrijf. Samenwerking met Gemeente Amsterdam. Contactpersoon: Jacqueline Cramer. b. De Amsterdamse Afvalketen: Van Grijs naar Groen Het Amsterdamse gemeentebestuur heeft de ambitie uitgesproken om een inhaalslag te maken op het gebied van afvalmanagement. De opdracht was een perspectief te bieden hoe Amsterdam in 2020 (met een doorkijk naar 2032) een ambitieus en tegelijkertijd realistisch afvalketenbeleid gerealiseerd kan hebben. De advisering spitste zich toe op het huishoudelijk afval. Uitgangspunt van het advies was dat afval in de toekomst niet meer bestaat. In opdracht van het Afval Energie Bedrijf en de Gemeente Amsterdam. Samenwerking met Gemeente Amsterdam en aangesloten stadsdelen. Contactpersoon: Jacqueline Cramer. c. E‐waste 2.0 Challenge Doel van de Challenge is het verzinnen van goede ideeën die via nieuwe media de inzameling van elektronisch afval op lokaal (wijk)niveau voor burgers leuker en gemakkelijker maakt. Studenten én werkzoekenden (HBO en WO) in Nederland worden hierbij uitgedaagd om dé oplossing aan te dragen voor het inzamelen van elektronisch afval. De uiteindelijke twee winnaars krijgen de kans om hun idee in praktijk te brengen. In opdracht van de Stichting NVMP, Wecycle en UtrechtInc. Samenwerking met Wecycle en UtrechtInc. Contactpersoon: Jeroen Aarts. d. Recycling van Bouw‐ en Sloopafval: van Cirkelstad naar Cirkelland Dit project richt zich op het kwalitatief hoogwaardig recyclen van bouw‐ en sloopafval, d.w.z. met zo weinig mogelijk ‘downcycling’. Het project beoogt de prestaties en het business model van het ‘Cirkelstad’ concept (‘Cirkelstad’ Rotterdam) in Nederland op te schalen naar landelijk niveau. In het ‘Cirkelstad’ concept wordt duurzaamheidswinst geboekt door de vorming van bouw‐ (en sloop‐) consortia op basis van wederzijds vertrouwen en duurzaamheidsambities. Hierdoor verbetert ketenregie aanzienlijk. De gehele bouwketen (waaronder opdrachtgevers, sloopbedrijven, producenten en leveranciers van bouwmaterialen en bouwbedrijven) wil zich voor de uitvoering van dit project inzetten. In opdracht van het Ministerie van I&M en de samenwerkingspartners (‘in kind’). Samenwerking met Universiteit Utrecht, Van Nieuwpoort Bouwgrondstoffen, Oranje BV, Dutch Green Building Council, Aedes, TNO, BRBS, Van Gansewinkel, Bouwend Nederland, Strukton, Search Ingenieursbureau. Contactpersoon: Sander de Vries. e. Naar een uniforme en breed gedragen invulling voor de Milieu‐Relevante Productinformatie (MRPI) van gerecyclede producten In de transitie naar een verduurzaming van de bouwsector is volledige vergelijkbaarheid van de milieueffecten van gerecyclede materialen ten opzichte van ‘virgin’ materialen essentieel. Dit project boogt deze vergelijking te verbeteren met als verwacht resultaat een LCA‐gerelateerde USI JAARVERSLAG 2013 9

berekeningsmethode. De kern van deze methode is de manier waarop milieukosten en –baten worden toegeschreven aan de verschillende schakels in de productketens. Het oplossing van dit vraagstuk, in samenwerking met belanghebbenden, stelt bouwers en aanbesteders in staat beter te sturen op de milieuprestaties en faciliteert controlerende overheids‐ en andere instanties. In opdracht van het Ministerie van BZK en Koninklijke Metaalunie. Samenwerking met Ecofys, LBP Sight en IVAM – Interfacultaire Vakgroep Milieukunde (UvA – Universiteit van Amsterdam). Contactpersoon: Sander de Vries.

3.2 Hernieuwbare grondstoffen f. Biogas 2 Market Dit project beoordeelt de klimaatrelevantie van diverse innovatieve biogasproductiesystemen op basis van gedeeltelijke levenscyclusanalyses. Broeikasgassen en diverse andere impactcategorieën, zoals wijzigingen in (indirect) landgebruik, worden behandeld in deze kritische analyse. Als referentie dienen vergistingsinstallaties op kleine, middelgrote en industriële schaal die op dit moment in gebruik zijn. De resultaten van het project worden gebruikt om bestaande installaties te upgraden, hun algehele duurzaamheid (economie en ecologie) te verbeteren en om duurzame biogas‐gedreven bioraffinageplatforms te ontwikkelen voor nieuwe nog te bouwen conversiecapaciteit. De belangrijkste partners zijn: Wageningen UR, Universiteit Utrecht, Copernicus Instituut, Provincie Utrecht, Imperial College Londen, Aberystwyh Universiteit, Universiteit van Debrecen, Universiteit van Aachen. Contactpersoon: Sander de Vries g. Biogas, Energizing the Countryside (Biogas ETC) Dit project beoogt een innovatief en kostenefficiënt gas opwaardeersysteem op kleine schaal te ontwikkelen, gericht op kleinere of meer afgelegen boerderijen in Europa. Het project combineert het verwijderen van CO2 met het omzetten van H2S in onschadelijk elementair zwavel. Dit resulteert in een hoge kwaliteit brandstof die voldoet aan de NPR‐ISO/TR 15403‐2 norm. Samenwerking met Cornelissen Consulting Services BV (CCS), Imperial College Londen, Fraunhofer‐ Instituut voor Windenergie en Energiesysteemtechniek (IWES), GDF Suez, TNO, Provincie Utrecht, Wageningen UR ‐ Veehouderij Onderzoek. Contactpersoon: Sander de Vries. h. Klankbordgroep van het Initiative Wood Pellets Buyers Platform (IWPB) Het Initiative Wood Pellets Buyers Platform is bedoeld om zich te ontwikkelen tot een gezamenlijk initiatief van bedrijven met biomassacentrales of die vaste biomassa voor energiedoeleinden produceren, verwerven of verhandelen. Het IWPB is gemandateerd om een effectief en geloofwaardig certificeringsschema te ontwikkelen voor de verwerving van duurzame biomassa. Jacqueline Cramer treedt op als voorzitter van de Klankbordgroep. In opdracht van IWPB. Samenwerking met IWPB. Contactpersoon: Jacqueline Cramer.

3.3 Outreach‐activiteiten i. Circular Economy Labs Het doel van de Labs is om de circulaire economie in een aantal belangrijke sectoren een herkenbare plaats op de agenda te geven en richtingen te verkennen met betrokkenen om de circulaire 10 USI JAARVERSLAG 2013

economie tot stand te brengen. In de debatten worden oplossingen gezocht voor concrete knelpunten en organisatorische problemen. De verkregen inzichten worden gebruikt om in de praktijk de verandering richting circulaire economie te versnellen en de mogelijkheden voor het bedrijfsleven te vergroten om concreet aan de slag te gaan.

USI Circular Economy Lab – foto: © Dick Boetekees

In opdracht van USI en betrokken partners. Samenwerking met verschillende partners. Contactpersonen: Jacqueline Cramer en Sander de Vries.

4. Ondergrond Regie op de ondergrond is van belang, zeker in urbane regio's. Dit maakt het mogelijk om geothermie te gebruiken om energie op te wekken, eventueel gecombineerd met opslag van CO2 in de bodem, en/of bodemsanering te combineren met vernieuwende technieken die duurzaam rendement opleveren. a. CATO‐2 De missie van het CATO‐2 programma is om integrale ontwikkeling van CCS demonstratiesites in Nederland te faciliteren en mogelijk te maken. De ambitie is om voor 2015 twee of meer grote demonstratiesites voor geïntegreerde opvang, transport en opslag van CO2 in Nederland te realiseren. Dankzij CATO‐2 is Nederland internationaal gezien toonaangevend op het gebied van CCS kennis en technologie. De basis voor deze reputatie is gelegd door CATO‐1. In opdracht van en samenwerking met de overheid, industrie, kennisinstituten en NGO: ruim 40 consortium‐partners. Contactpersoon: Sander van Egmond.


CATO‐2 Excursie aio’s, Bergermeer

b. Ordening & ondergrond Het platform Ordening en Ondergrond richt zich op integraliteit binnen ondergronds bouwen en legt zo de verbinding tussen de andere COB‐onderzoeksgebieden. Om partijen te helpen bij de combinatie ordening en ondergrond, coördineert het COB verschillende onderzoeken op dit gebied. Het Platform verbindt partijen, initieert nieuwe projecten en ondersteunt praktijkgericht onderzoek. Hierbij richt ze zich op bestuurders en overheden, evenals op alle professionals die zich bezighouden met ruimtelijke ordening. In opdracht van Nederlands Kennis Centrum voor Ondergronds Bouwen en Ondergronds Ruimtegebruik (COB). Samenwerking met bedrijven, gemeenten en professionals. Contactpersoon: Jacqueline Cramer. c. Analysis of the Dutch CCS program as a knowledge network Uitgevoerd door UU GEO NW&I i.s.m. USI. Contactpersonen: Sander van Egmond en Marlies Verlinde.

5. Sustainable finance Een stabiele financiële sector die gericht is op waardecreatie op de lange termijn is een randvoorwaarde voor een duurzame economie. Het Sustainable Finance Lab benadrukt daarbij de financiële sector meer rekening moet houden met duurzaamheidsrisico's en voldoende financiering beschikbaar moet maken voor de benodigde energietransitie. Activiteiten van SFL in 2013 waren zowel gericht op financiële stabiliteit in het algemeen (geldsysteem, kapitaalbuffers van banken) als op financiering van een duurzame economie (risico's van fossiele brandstoffen, financiering van technologische innovatie).


Discussieavond Sustainable Finance Lab in het Academiegebouw Utrecht Photo: © Eric Brinkhorst

a. Sustainable Finance Lab Het doel van het Sustainable Finance Lab (SFL) is het bevorderen van een daadwerkelijke verduurzaming van de financiële sector: een stabiele en robuuste financiële sector die bijdraagt aan een economie die de mens dient zonder daarbij zijn leefmilieu uit te putten. Het SFL opereert als een netwerk van wetenschappers en experts met een klein secretariaat. Initiatief van USI en Triodos Bank. Samenwerking met DNB, AFM,, financiële instellingen en verschillende kennisinstellingen. In dialoog met financiële instellingen en beleidsmakers. Contactpersonen: Rens van Tilburg en Francis Weyzig. b. De carbon bubble: een systeemrisico voor het financiële stelsel van de EU? De ‘carbon bubble’ refereert aan het overschotpotentieel van CO2 emissies bij bedrijven, voornamelijk in de vorm van minerale reserves. Dit resulteert in een aanzienlijke overwaardering van de koolstof‐intensieve bedrijven. Deze studie heeft als doel het vaststellen van de impact van de carbon bubble en ecologische crises op financiële markten en institutionele beleggers, evenals aanbevelingen te ontwikkelen die nadelige gevolgen van de carbon bubble beperken en een vergroening van de financiële markten vergemakkelijken. In opdracht van EFA/ De Groenen binnen het Europees Parlement. Samenwerking met Profundo. Contactpersonen: Rens van Tilburg en Francis Weyzig. c. Technologie ondernemers nemen financiering in eigen hand Het doel van het project is om 30‐40 ondernemers de mogelijkheid te bieden een goed geïnformeerde keuze te maken of ze betrokken willen zijn bij verdere ontwikkelingen van alternatieve financieringsmogelijkheden. Hiervoor stelt SFL een achtergronddocument op waarin beschikbare kennis over financieringsknelpunten en alternatieve financieringsvormen wordt samengebracht. Vervolgens wordt een bijeenkomst georganiseerd voor ondernemers waarin de urgentie van de problematiek wordt geschetst en mogelijke oplossingen, zoals kredietunies en crowd finance, worden aangereikt. In opdracht van Technologiestichting STW. Samenwerking met FME‐CWM, De Ruijter Strategie. Contactpersonen: Rens van Tilburg en Francis Weyzig. USI JAARVERSLAG 2013 13

Voor meer informatie over bovenstaande projecten verwijzen wij u graag naar onze website: www.usi.nl. Ook de projecten die wij momenteel in samenwerking met onze partners ontwikkelen zullen hierop worden gepubliceerd.


Outreach

Boeken Egmond, N.D. van (2013) Een Vorm van Beschaving, 3e herziene druk. Christofoor Zeist Egmond, N.D. van (2013) Mannen met Visie. In; Het beste idee van 2013. Baijens, J. uitgeverij De Wereld. Vries, Bert J.M. de, Sustainability Science, Cambridge University Press, Cambridge, 2013.

Wetenschappelijke publicaties Heijden, A. van der, J.M. Cramer and P.P.J. Driessen, Change agent sensemaking for sustainability in a multinational subsidiary, Journal of Organizational Change Management, Vol. 25, no. 4, 2012, pp. 535‐559. Cramer, J.M., Material efficiency: from top‐down steering to tailor‐made governance, Phil.Trans. R. Soc. A 2013 371, 20110564, published online 28 January 2013, The Royal Society, London, pp. 1‐9. Cramer, J.M., De bijdrage van milieurecht aan duurzame ontwikkeling, in: De toekomst van het milieurecht: Eenvoudig beter? Vereniging voor Milieurecht, Boom Juridische uitgevers, Den Haag, 2013, pp. 15‐25. Vries, S.C. de, Ven, G.W.J. van de, Ittersum, M.K. van, First or second generation biofuel crops in Brandenburg, Germany? A model‐based comparison of their production‐ecological sustainability, European Journal of Agronomy, 2013, in press.

Populair wetenschappelijke publicaties Cramer, J.M., Duurzame stad heeft de toekomst, Milieu, februari 2013, pp. 6‐7. Cramer, J.M., Circulaire economie: van visie naar realisatie. Milieu, september 2013, pp. 31‐33. Verlinde‐van den Berg, L.M., CO2‐opslag in de Nederlandse ondergrond, GEA, maart 2013, vol. 46, nr.1, pp. 23‐ 25.

Rapporten Cramer, J.M., De Amsterdamse Afvalketen: van grijs naar groen, Advies aan de Gemeente Amsterdam en het Afval Energie Bedrijf, Utrecht Sustainability Institute, Utrecht, 10 april 2013. Cramer, J.M., Midden Brabant als Duurzame Regio, Een Strategisch Toekomstplan, Advies aan de regio Midden Brabant, Utrecht Sustainability Institute, Utrecht, 14 oktober 2013. Cramer, J.M., J. van den Berg en E. Boonsma, Slimme Regie op de Ondergrond; Een Handreiking uit de Praktijk, Nederlands Kenniscentrum voor Ondergronds Bouwen en Ondergronds Ruimtegebruik, Gouda, november 2013. Cramer, J.M., Reactie op Energiestrategie gemeente Amsterdam, Utrecht Sustainability Institute, Utrecht, 17 november 2013.

Bijdragen aan kranten en websites Cramer, J.M.: Columns in NRC: Overheid toon leiderschap, 4 Jan.; Momentopname, 11 jan.; Leren van het verleden, 22 feb.; Dumpen in Europa 8 maart; Minder geld voor innovaties, 29 maart, Vooral anders USI JAARVERSLAG 2013 15

consumeren, 19 april; Niet: of‐of, maar: en‐en, 7 juni; Bespaar met de buurt, 30 augustus; In de ‘valley of death’, 27 sep.; Vliegtuig is de boosdoener, 8 okt.; 1.2 miljoen kilo Plastic Soep per Uur, 22 nov. Egmond, N.D. van, Weyzig, F. en Tilburg, R. van (2013), geldcreatie is een gevaarlijk privilege, zowel in private als in publieke handen, Volkskrant, 27 juli 2013. Hemel, C.G. van, Demonstratie Power Matching City bij KASSA Groen, www.smartgridrendement.nl, 16 januari 2013. Hemel, C.G. van, Zaanstad lanceert eigen smart grid, www.smartgridrendement.nl, 23 januari 2013. Hemel, C.G. van, Nieuwe partners in project ‘Smart Grid: rendement voor iedereen’, www.smartgridrendement.nl, 26 maart 2013. Hemel, C.G. van, Het energiemarktmodel verklaard door Smart Grid: Rendement voor iedereen, www.smartgridrendement.nl, 22 april 2013. Hemel, C.G. van, Smart Grid: Rendement voor iedereen geeft smart grid pilots een vliegende start, www.smartgridrendement.nl, 22 april 2013. Hemel, C.G. van, Spin off: Solar Forecasting, een tool om opbrengst zonnepanelen te voorspellen, www.smartgridrendement.nl, 23 april 2013. Hemel, C.G., Nieuwe dienstenconcepten project ‘Smart Grid: rendement voor iedereen’ positief ontvangen door MKB, 19 juni 2013 Hemel, C.G. van, Smart Grid: rendement voor iedereen op de E‐Future Arena, www.smartgridrendement.nl, 1 oktober 2013. Hemel, C.G. van, Ervaringen met en mogelijkheden van smart grids, www.smartgridrendement.nl, 15 november 2013. Hemel, C.G. van, Landelijke kennistransfer Slimme netten 2013: Balanceren op wijkniveau ‐ het systeem en de gebruiker, www.smartgridrendement.nl, 11 december 2013. Tilburg, R. van, column in Volkskrant. Tilburg, R. van, Het overgewichtsprobleem van de Nederlandse bankensector en aanvullende afslanktips, TPEdigitaal, http://www.tpedigitaal.nl/archief/3‐2013/paper/311. Tilburg, R. van, Nederlandse grootbanken zijn te groot, Bank en Effectenbedrijf, april 2013, pp. 22‐25. Tilburg, R. van, De goddelijke Boekhouder, New Financial Magazine, najaar 2013.

Interviews voor tijdschriften Cramer, J.M., Milieu is nooit zo eenduidig, interview Cramer, J.M., Bestuurswetenschappen, 67, nr. 2, 2013, pp. 11‐22. Cramer, J.M., Esconetwerk.nl‐voorzitter Jacqueline Cramer: Verduurzaming gebouwde omgeving nog vaak onnodig complex, http://www.vastgoedjournaal.nl/news/10026/131/Esconetwerk‐nl‐voorzitter‐Jacqueline‐ Cramer‐Verduurzaming‐gebouwde‐omgeving‐nog‐vaak‐onnodig‐complex/ (4 februari 2013) Cramer, J.M., De Sprong naar de Duurzame Energievoorziening, Media Planet, 4 april 2013., pp. 4‐5. Cramer, J.M., Ik wil zorgen dat de dingen in een bredere context worden begrepen, `Zicht op Toezicht, Ernst & Young, 2013, pp. 14‐18. Cramer, J.M., Die stoomboot moet een flink duw krijgen, Duurzame Stad, VG Visie, 2013, p. 65. 16 USI JAARVERSLAG 2013

Cramer, J.M., Echte Vernieuwing komt Vaak van het MKB, Rabobank Utrecht, 2013, pp. 30‐33. Cramer, J.M., Een op energiebesparing gerichte Energy Service Company is de toekomst, http://www.esconetwerk.nl/Kennisbank/Artikel/Jacqueline‐Cramer‐voorzitter‐ESCoNetwerk‐nl‐‐een‐op‐ energiebesparing‐gerichte‐Energy‐Service‐Company‐is‐de‐toekomst/ (24 mei 2013) Cramer, J.M., Zekerheid en avontuur met ESCo’s, Energiebesparing organiseren met ESCo’s, AgentschapNL, juni 2013, pp. 5‐6. Cramer, J.M., Laat zien hoe een ESCo werkt, Duurzame gebouwen nieuwskrant, AgentschapNL, juni 2013, p. 5 Cramer, J.M., Going dutch: why the country is leading the way on sustainable business, interview voor de Guardian, 20 september 2013. Cramer, J.M., interview voor TM (Magazine over Tilburg en Hart van Brabant), Strategisch plan voor Midden Brabant als duurzame regio, nr. 2, september 2013, p. 17. Cramer, J.M., De Bouwbranche als pionier voor duurzaamheid, Ecobouw, in Cobuw 158, 12 september 2013, p. 33. Cramer, J.M., Alleen samen kun je echt vernieuwen, interview in Waterschap, 07, september 2013, pp. 24‐26. Cramer, J.M., Going Dutch: Why the Country is Leading the Way to Sustainable Business, The Guardian, 10 september 2013. Cramer, J.M., Het Idealisme voorbij, interview in Binnenlands Bestuur, 11 oktober 2013, pp. 12‐15. Cramer, J.M., Het is tijd voor radicale innovatie, interview in Mijn Unica Communicatie, blz. 14‐15, 2013. Cramer, J.M., Strijd tegen Plastic, Telegraaf, in katern Groene Telegraaf, 23 november 2013. Cramer, J.M., Een eind aan energiezorgen; budgetneutraal het energiebeheer uitbesteden, Milieumagazine, november 2013, pp. 22‐23 Cramer, J.M., Ik ben een vernieuwer, ik wil schwung, interview in: 15x Nu al Eenvoudig Beter; Vernieuwers in de leefomgeving, Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Den Haag, 2013, pp. 17‐19. Cramer, J.M., Je hebt te maken met particulieren. Die beslissen zelf, interview in eigen Huis Magazine, december 2013, pp. 18‐23. Egmond, N.D. van, Visie (blad van DSA, Vision), Duurzaamheid, 2013. Hemel, C.G. van, Hightech kennis voor iedereen toepasbaar maken, Utrechtse Energie! Voortgangsrapportage 2012, 17 mei 2013. Tilburg, R. van, interview Groene Amsterdammer, tweegesprek met Mark Harbers (VVD), Groene Amsterdammer, 21 augustus 2013.

Gastsprekers Bakkum, A.W.G., Keynote presentatie tijdens Netherlands‐India partnership meeting on sustainability, georganiseerd door; Netherlands ‐ India Chamber of Commerce & Trade, Tata Consultancy Services PWC en de Industriële Groote Club, Rotterdam, 20 juni 2013, stadhuis. Bakkum, A.W.G., Presentatie mbt transitie concepten tijdens Climate‐KIC evenement, Climate‐KIC HQ, Brussel, 27 november 2013 Bakkum, A.W.G., Presentatie mbt belang van transitiedenken in klimaatgerateerde processen, Georganiseerd door Arcadis, Climate‐KIC en overige partijen, Kuala Lumpur, 3 december 2013. USI JAARVERSLAG 2013 17

Cramer, J.M., Duurzaamheid: een kans voor ondernemers, lezing tijdens de Masterclass Ondernemerschap van het Center for Entrepreneurship, Utrecht, 24 januari 2013. Cramer, J.M., De relatie tussen wetenschap en politiek; De milieuwetenschappen als voorbeeld, college in het kader van de Descartes collegecyclus, Utrecht, 22 mei 2013. Cramer, J.M., Climate Change: The Process of International Negotiations, lecture for Journey, Summerschool Climate‐KIC, 5 augustus 2013. Cramer, J.M., Sustainable strategies in industry: Common versus divergent practices, lecture for Master programme ‘sustainable Business and Innovation’ , Department of IMEW, Utrecht, 9 september 2013. Cramer, J.M., Nationaal Milieubeleid in Praktijk, college voor Minorprogramma Milieubeleid, Departement IMEW, Utrecht, 23 september 2013. Egmond, N.D. van, guest lecture Duurzaamheid, University Nijmegen, Prof Jonker, 20 februari 2013. Egmond, N.D. van, Bedreigde Aarde, Gastcollege UU, B. de Pater, 4 maart 2013. Egmond, N.D. van, Milieu en Duurzaamheid, Ouderdag Studievereniging STORM, 15 maart 2013. Egmond, N.D. van, Sustainability as Worldview, guest lecture, Utrecht University College, 24 april 2013. Egmond, N.D. van, Atmospheric Chemistry, guest lecture UU, 23 mei 2013. Egmond, N.D. van, gastcollege Sustainability, University of Amsterdam, 10 juni 2013. Egmond, N.D. van, Introduction Environmental Sciences UU, 4 september 2013. Egmond, N.D. van, Worldviews and Sustainability, Sustainable Development Master UU, 18 september 2013. Egmond, N.D. van, Energie in de lokale omgeving, De Bilt, 8 oktober 2013. Egmond, N.D. van, Duurzaamheid, gastcollege Bernard Lievegoed College Driebergen, 10 oktober 2013. Vries, A.J. de, presentation Bio‐washing machine, solution for urban areas, Global Soil Week 2013, Global Soil Forum IASS, Berlin, 30 oktober 2013. Vries, S.C. de, S.C., “Circulaire Economie en Nederlandse Huisvesting”, kennisbijeenkomst Platform Duurzame Huisvesting, Platform Duurzame Huisvesting, Nieuwegein, 17 oktober 2013. Wijffels, H.H.F., inleiding op symposium UU over Duurzaamheid en Mededingingsbeleid, 31 Januari 2013. Wijffels, H.H.F., inleiding op Revius Lyceum over Europa en de euro, 11 maart 2013. Wijffels, H.H.F., inleiding op universiteitsdag in kader Vrede van Utrecht, 6 april 2013. Wijffels, H.H.F., key note op symposium in Wageningen over bio‐raffinage, 8 april 2013. Wijffels, H.H.F., inleiding op congres in Hangzou China over International Cooperation for an Ecological Civilization, 18 mei 2013.

Lectures Cramer, J.M., International Perspectives and Experiences in Environmental Protection, lecture at the Conference ’40 years environmental protection in China’, organized by the Chinese University of Hong Kong, Hong Kong, 2‐5 Januari 2013. Cramer, J.M., presentatie tijdens lokale bijeenkomst over duurzaamheid van de Wijk Rozendaal/Leusden, 23 Januari 2013.


Cramer, J.M., speech en deelname aan paneldiscussie tijdens het symposium Solutionism, georganiseerd voor het afscheid van Gerard van Harten, Dow Chemicals, Rotterdam, 30 Januari 2013. Cramer, J.M., korte speech tijdens presentatie van het boek ‘Departement Tijdelijke Ordening’ , Transitieteam, Arnhem, 7 februari 2013. Cramer, J.M., Marine litter research: how to make results relevant for policymakers and practice, lecture presented at CLEANSEA General Assembly kickoff meeting, VU University, Amsterdam, 14 februari 2013. Cramer, J.M., Duurzaamheid: Vroeger, nu en in de toekomst, Jan Modderman lezing, Groningen, Nieuwe Kerk, 16 maart 2013. Cramer, J.M., voorzitter van de conferentie: Energy Matters, Sustainable Redevelopment 3.0 in harbour cities, Zaanstad, 21 and 22 maart 2013. Cramer, J.M., Role of industry, government and civil society in creating a sustainable economy, lezing tijdens het FSA Congres, concertgebouw Amsterdam, 9 april 2013. Cramer, J.M., Duo Voorzitter P‐NUTS awards uitreiking, Amsterdam, 16 april 2013. Cramer, J.M., bijdrage aan openingshandeling in bedrijf neming Groengas tankstation, De Rooy, transport bedrijf, Houten, in ’t Goy, 11 april 2013. Cramer, J.M., Afsluitende bijdrage aan de inspiratiemiddag Klimaatplein, georganiseerd door klimaatplein.com, Hoofdkantoor NS, Utrecht, 12 april 2013. Cramer, J.M., lezing over Energietransitie tijdens het afscheid van Fokke Goudswaard, Auditorium Eneco World, Rotterdam, 19 april 2013. Cramer, J.M., Duurzaamheid is van alle tijden, lezing voor Masterclass Duurzame Ontwikkeling, Organisatie Young & Fair, Huissen, 19 april 2013. Cramer, J.M.. Voorzitter INESPO Opening, Koninklijk instituut voor de Tropen, Amsterdam, 20 april 2013 Cramer, J.M., Kenmerken van een duurzame stad, lezing voor de gemeente Waddinxveen, Gemeentehuis Waddinxveen, 22 april 2013. Cramer, J.M., Bijdrage aan het Symposium Het Blauwe Hart van Nederland, georganiseerd door Stichting het Blauwe Hart, De Rode Hoed, Amsterdam, 23 april 2013. Cramer, J.M., Bodem‐energie vergt samenwerking in ketens, lezing voor Seminar WKO en Geothermie, georganiseerd door CMS, Amsterdam, 24 april 2013. Cramer, J.M., Verduurzaming gebouwde omgeving vergt samenwerking, lezing voor de Sociëteit voor Bouwen en Wonen Midden Holland, Goudse Schouwburg , Gouda, 24 april 2013. Cramer, J.M., The challenges of a circular economy, lecture at the Conference ‘Circular Economy; from how to (k)now! organized by Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, Eindhoven, 16 mei 2013. Cramer, J.M., Integrated soil policy: practical experiences at local level, lecture for the Singapore delegation of the Housing and Development Board, Arnhem, 17 mei 2013. Cramer, J.M., De bijdrage van wetenschap en technologie aan duurzaamheid, lezing in het kader van de NRC lezingen reeks ’Wetenschap ter discussie’, Amsterdam, 21 mei 2013. Cramer, J.M., Contribution to panel discussion at Plenary Session ‘Energy and Green Growth’, Vienna Energy Forum 2013; One Year after Rio +20: The Energy Future We Want, Vienna, Austria, 28‐30 mei 2013. Cramer, J.M., voorzitter Seminar ‘Innovative Financial Arrangements, organized by USI in cooperation with the Province of Utrecht within the framework of the Climate‐KIC programme ‘Eurban Lab’ , Utrecht, 31 mei 2013. USI JAARVERSLAG 2013 19

Cramer, J.M., ‘Lokale Duurzaamheidsinitiatieven doen er toe’, lezing t.b.v. de bijeenkomst van VNG International t.b.v. lokale bestuurders, Utrecht, 31 mei 2013. Cramer, J.M., Duurzame stad heeft de toekomst, lezing tijdens de conferentie ‘Leven in de duurzame stad’, georganiseerd door VVM en Utrecht Sustainability Institute, Utrecht, 12 juni 2013. Cramer, J.M., Naar een circulaire economie, lezing op de Daktuin, Universiteit Utrecht, Utrecht, 14 juni 2013. Cramer, J.M., The importance of T shaped learning, lecture for Executive MBA Chinese University of Hong Kong, University Utrecht, juni 19 2013. Cramer, J.M., Smart Grid: rendement voor iedereen, lezing tijdens congres ‘An innovative truth’, georganiseerd door het projectteam Smart Grid: rendement voor iedereen, Beatrix theater, Utrecht, 19 juni 2013. Cramer, J.M., Openingshandeling verricht voor het Utrecht Photovoltaic Outdoor Test Facility, Universiteit Utrecht, 27 juni 2013. Cramer, J.M., Panellid ter beoordeling van eind presentaties van de MBA opleiding MOSHE, TU Delft, 28 juni 2013. Cramer, J.M., Leiderschap in transformatieprocessen richting duurzaamheid, lezing tijdens het congres: Veranderen? Dat doe je zo!, georganiseerd door KPMG, Saint Paul de Vence, 22 augustus, 2013. Cramer, J.M., 'The circular economy: from theory to practice, keynote address at the RWM (Resource Efficiency and Waste Management Solutions) Conference, NEC, Birmingham, 10 september 2013. Cramer, J.M., deelname aan paneldiscussie over Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving, Prinsjesdag seminar georganiseerd door ABN AMRO, Den Haag, 17 september 2013. Cramer, J.M., Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving vergt Samenwerking, lezing tijdens Ecobouw 2013, Jaarbeurs, Utrecht, 17 september 2013. Cramer, J.M., Midden Brabant als duurzame regio, lezing in het kader van de Social Innovatie Week, Tilburg, 18 september 2013. Cramer, J.M., dagvoorzitter Aedes studiemiddag Eigen Energie Exploitatie, Den Haag, 25 september 2013. Cramer, J.M., lecture ‘Towards sustainable cities’, presented for the Singapore delegation ‘Leaders in Urban Governance Programme, Utrecht, oktober 1 2013. Cramer, J.M., Deelname aan paneldebat tijdens het Bedrijventerreinen congres, georganiseerd door Elba media, Maarssen, 10 oktober 2013. Cramer, J.M., Het belang van T shaped learning, lezing tijdens het evenement ‘College van Morgen’, georganiseerd door de Studentenvereniging Studenten voor morgen, Hogeschool Utrecht, Utrecht, 10 oktober 2013. Cramer, J.M., moderator Circular Economy Lab over E.waste, georganiseerd door USI, Academiegebouw, Utrecht, 17 oktober 2013. Cramer, J.M., De relatie Stad‐Platteland, lezing voor de Startbijeenkomst ‘Park Hart van Brabant’, Tilburg, 24 oktober 2013. Cramer, J.M., Skills for a circular economy, lezing tijden bijeenkomst georganiseerd door VVM Jong, Utrecht, 6 november 2013. Cramer, J.M., De uitdaging: verduurzaming van regio Hart van Brabant met maximale synenergie tussen economie, natuur en biodiversiteit, tijdens een bijeenkomst georganiseerd door ECNC, Regio Hart van Brabant en Midpoint Brabant, Tilburg, 7 november 2013. 20 USI JAARVERSLAG 2013

Cramer, J.M., Visie op Transities, Innovatie Symposium 2013, georganiseerd door studievereniging NWSV Helix, Utrecht, 19 november 2013. Cramer, J.M., bijdrage aan discussie over Energiestrategie Amsterdam, georganiseerd door de gemeente Amsterdam, Pakhuis de Zwijger, Amsterdam, 21 november 2013. Cramer, J.M., voorzitter van het vijfde EU 2050 Powerlab, georganiseerd door KIVI i.s.m. USI, Universiteit Utrecht, Utrecht, 25 november 2013. Cramer, J.M., panellid tijdens de symposium ‘Bodem Breed’ georganiseerd in het kader van Convenant Bodem, Lunteren, 27 november 2013. Cramer, J.M., ‘De groene golven in het Nederlandse milieubeleid’, lezing ter gelegenheid van het afscheid van Egbert Tellegen, Academiegebouw, Utrecht, 28 november 2013. Cramer, J.M., moderator Bouw‐ en Sloopafval Lab, georganiseerd door USI, Academiegebouw, Utrecht, 28 november 2013. Egmond, N.D. van, Een Vorm van Beschaving. Masterclass Alliander, Arnhem, 17 januari 2013. Egmond, N.D. van, Filosofie van de Duurzaamheid, Studium Generale UU, 5 februari 2013. Egmond, N.D. van, Milieu en Duurzaamheid, Chr. Lyceum, Zeist, 5 februari.2013. Egmond, N.D. van, De Duurzame top 100, Trouw, Antropia Zeist, 6 maart 2013. Egmond, N.D. van, Sustainability and EU, EU‐Interreg, Jaarbeurs Utrecht, 24 juni 2013 Egmond, N.D. van, Wereldbeelden en waardepatronen, Duurzaamheidsdialoog, Amsterdam, 26 juni 2013. Egmond, N.D. van, De Waan van de Dag, Politiek Cafe Den Haag, 1 oktober 2013. Egmond, N.D. van, Boekpresentatie; van de Crisis niets dan goeds, Jef Staps, Pulchri, Den Haag, 8 oktober 2013. Egmond, N.D. van, Is er nog MER na de crisis, Ministerie I&M, Amersfoort, 30 oktober 2013. Egmond, N.D. van, De Echte Oorzaken van de Crisis, Warande‐lezing Universiteit Tilburg, 31 oktober 2013. Egmond, N.D. van, Een Vorm van Beschaving, Woonbron, Rotterdam, 6 november 2013. Egmond, N.D. van, Duurzame Economie, Woudkapel, Bilthoven, 7 november 2013. Egmond, N.D. van, SER Energie‐akkoord, Nationale Energieconferentie Santpoort, 13 november 2013. Egmond, N.D. van, Milieu en Duurzaamheid, I&M leergang, W. Derksen, Rotterdam, 14 november 2013. Egmond, N.D. van, Milieubeleid, I&M strategiebijeenkomst, Den Haag, 22 november 2013. Egmond, N.D. van, Technologie en Beschaving, TU‐Delft SG‐Delft gastcollege, 26 november 2013. Egmond, N.D. van, Food for Thought, Food Service Network, Amsterdam, 28 november 2013. Egmond, N.D. van, EU and Sustainability, Interreg‐EU conferentie, Groningen, 2 december 2013. Egmond, N.D. van, Duurzaam Financieel bestel, Platform Duurzame Economie, De Rode Hoed, Amsterdam, 3 december 2013. Egmond, N.D. van, An Integral view on the World, Synergy Earth network Conference, Amersfoort, 10 december 2013. Hemel, C.G. van, Enhancing renewable energy; lessons learned in the Netherlands, conferentie Rural Alliances, Gemeente Lochem, Lochem, 14 maart 2013.


Hemel, C.G. van, Sustainable innovation in the Utrecht region; projects and results of public‐private partnerships, seminar Sustainability 2013, Franse Kamer van Koophandel, Zeist, 19 maart 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Climate‐KIC Dutch Node, Platform TBE; platform scope and projects, Workshop ‘Ideation Climate‐KIC Platforms TBE & SCS’, Utrecht, 17 april 2013. Hemel, C.G. van, Chair seminar ‘Urban Lab Utrecht Central Station Area, Eurbanlab Utrecht Event, Utrecht, 31 mei 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Gemeente Utrecht, Project Energiepunt Bodem; aanpak & ambities, Lancering Energiepunt Bodem, Utrecht, 1 juli 2013. Hemel, C.G. van, Versnelling van de energietransitie: regio’s maken het verschil, seminar E‐Future Arena, conferentie Elektrotechniek 2013, Utrecht, 1 oktober 2013. Hemel, C.G. van, Duurzame innovatieprojecten: van concept tot consortium, workshop Train Je Collega’s, Universiteit Utrecht, Utrecht, 10 oktober 2013. Hemel, C.G. van, Chair workshop Platform Transforming the Built Environment; platform scope and projects, Climate‐KIC Innovation Festival, Wroclaw, 21‐23 oktober 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. consortium SGrvi, Chair workshop Meet2Feed: ervaringen met en mogelijkheden van smart grids, Evenement HIER Opgewekt 2013, Amersfoort, 15 november 2013. Hemel, C.G. van, Sustainable innovation in the Utrecht region, Transnational Network Annual Meeting 2013, Provincie Utrecht, Utrecht, 26 november 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. consortium SGrvi, Chair seminar Landelijke Kennistransfer Slimme Netten 2013, conferentie Innovation Day 2013, Amersfoort, 11 december 2013. Tilburg, R. van, panel Jonge Socialisten, Amsterdam, 16 januari 2013. Tilburg, R. van, presentatie AWT, Den Haag, 31 januari 2013. Tilburg, R. van, panel Bofeb, Den Haag, 6 februari 2013. Tilburg, R. van, panel DNB 50 regulators and policy makers, 5 juni 2013. Tilburg, R. van, presentation and panel PvdA/ Dutch social democratic party, 100 policymakers, 27 juni 2013. Tilburg, R. van, presentation and panel Rijksacademie Financial education, 100 policymakers, 28 juni 2013. Tilburg, R. van, presentation on Sustainable Finance at CE delft, 30 researchers, 2 juli 2013. panel at Socialist party on euro, 2 juli 2013. Tilburg, R. van, panel on CSR policy, Publieke Zaak, 250 policymakers, company executives and press, 2 september 2013. Tilburg, R. van, lecture on financial crisis, Studium Generale Universiteit Utrecht, 100 general public, 11 september 2013. Tilburg, R. van, interview by Arjo Klamer, Hilversum, 150 general public, 11 september 2013. Tilburg, R. van, interview VBDO and AgentschapNL, CSO and policymakers on sustainable finance, 19 september 2013. Tilburg, R. van, introduction and panel at Philosophical Café University Utrecht, 8 oktober 2013. Tilburg, R. van, panel at Socialist party on euro, 9 oktober 2013. Tilburg, R. van, presentatie Triodos IM, emerging market social banks, 5 november 2013. 22 USI JAARVERSLAG 2013

Tilburg, R. van, presentatie Het Goede Werken, Noordwijk, 29 november 2013. Tilburg, R. van, jurylid uitreiking Financiële Marketing Award Qoin en Tegenlicht, 3 december 2013. Tilburg, R. van, referent bij Robin Fransman, FTM, 9 december 2013. Tilburg, R. van, presentatie Clean Tech Finance, Eindhoven, 11 december 2013. Vries, A.J. de, presentation Bio‐washing machine, meeting with delegation from the Becosi project, environmental authorities from Estonia, Finland, Latvia and Sweden, Utrecht, 17 mei 2013. Vries, A.J. de, presentation Bio‐washing machine, Seminar ‘Urban Lab Utrecht Central Station Area, Eurbanlab Utrecht Event, Utrecht, 31 mei 2013. Vries, A.J. de, presentation Bio‐washing machine & CityChlor, Meeting with the Singapore Delegation ‘Leaders in Urban Governance Programme’, Utrecht, 1 oktober 2013. Vries, A.J. de, presentation Bio‐washing machine & CityChlor, Meeting with sector Klimaat, Lucht en Energie, PBL Netherlands Environmental Assesment Agency, Utrecht, 7 november 2013. Vries, A.J. de, presentation Bio‐washing machine & CityChlor, Meeting with students from Saxion University of applied sciences, in cooperation with Projectorganisatie Stationsgebied, Utrecht, 6 december 2013. Vries, Bert J.M. de, Duurzaamheid[swetenschap] in het [hoger] onderwijs, ter gelegenheid van mijn afscheid bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), 16 mei 2013. Vries, Bert J.M. de, Visies op duurzaamheid: wetenschap & activisme, Geohuis bijeenkomst, Academiegebouw, Utrecht, 21 mei 2013. Vries, Bert J.M. de, Klimaatverandering: oorzaken, gevolgen en onzekerheden, bijeenkomst Basta!, Kargadoor, Utrecht, 23 mei 2013. Vries, Bert J.M. de, Past Civilizations, The Great Acceleration and Possible World Futures, cursus Open Universiteit, Utrecht, 25 mei 2013. Vries, Bert J.M. de, college, Duurzame ontwikkeling: Natuur in perspectief. Cursus Natuurbehoud, Duurzaamheid en Biodiversiteit, Zeist, 27 juni 2013. Vries, Bert J.M. de, Gastdocent Global Sustainability Summer School, Potsdam, 8‐9 juli 2013. De Vries, Bert J.M. de, college Transdisciplinary Research in the Context of Energy, Urbanization and Climate Change: `Sustainability Science Part I: System dynamics and worldviews’ en `Sustainability Science Part II: Urban services, Climate change and the Common Good’. Vries, Bert J.M. de, Coördinerend docent, met assistentie van Clare Barnes M Sc, van de cursus Sustainbability Science: An integrating Perspective (SSIP) van het Copernicus instituut Universiteit Utrecht, 2 september – 30 oktober 2013. Vries, Bert J.M. de, College Sustainability Science, Universiteit Groningen, 18 november 2013 Vries, Bert J.M. de, College en werkcollege, samen met Cristina Apetrei MSc, inzake het Climate Fund spel CLIMEX, i.h.k.v. de cursus Sustainability Science – Modelling and Indicators (SSMI) van het Copernicus Instituut Universiteit Utrecht, 21 en 27 november 2013. Vries, Bert J.M. de, college Sustainability Science op verzoek van Prof. Klaus Krumme en collega’s van de Universität Duisburg Essen (UDE). 3‐5 december 2013. Vries, Bert J.M. de, college, Ethics and Sustainability. Ethics Institute, Utrecht, 10 oktober 2013. Vries, S.C. de, “Natural Resources: the Role of Renewables”, Master of Safety, Health and Environment, Delft TopTech, Delft University, Nootdorp, 24 juni 2013. USI JAARVERSLAG 2013 23

Wijffels, H.H.F., bijdrage aan nacht van de filosofie over rol financiële sector, 12 april 2013. Wijffels, H.H.F., bijdrage aan evenement over Circulaire Economie, 25 juni 2013. Wijffels, H.H.F., lezing over circulaire economie voor jaarcongres van NVRD, Hoofddorp, 30 mei 2013. Wijffels, H.H.F., lezing over een duurzame economie, Ministerie van EL&I, Den Haag, 5 juni 2013. Wijffels, H.H.F., lezing op afscheidsbijeenkomst CvdK Roel Robbertsen, 6 juni 2013. Wijffels, H.H.F., college voor Future Planet Studies UvA, 13 september 2013. Wijffels, H.H.F., college universiteit Leuven, 24 september 2013. Wijffels, H.H.F., voorzitter symposium Houhoff Buruma over investeren in duurzame energie, 1 oktober 2013. Wijffels, H.H.F., lezing over duurzaamheid, Nieuwegein, 1 oktober 2013.

USI externe evenementen Aarts, J.C.J., i.s.m. VVM netwerk van Milieuprofessionals and Eco‐job. Skills, for a circular economy, Universiteit Utrecht, 6 november 2013. Bakkum, A.W.G., Workshop verduurzaming Tergooiziekenhuizen nieuwbouw, plan Monnikenberg, Hilversum, 9 juli 2013. Bakkum, A.W.G., 'verkenning grondwateralliantie', i.s.m. Gemeente Utrecht, 5 december 2013. Cramer, J.M., Diner met Industrial Chemicals van Akzo Nobel, organisatie USI, Academiegebouw, 6 maart 2013. Egmond, S. van and M. Verlinde, CATO New Year Event, TNO, Utrecht, 5 februari 2013. Egmond, S. van and M. Verlinde, i.s.m. Statoil, CATO workshop: Challenges of integrated CCS demo project, TNO, Utrecht, 12 februari 2013. Egmond, S. van, Verlinde, M., PhD excursion to the Coast, Groningen, 16‐18 april 2013. Egmond, S. van, Verlinde, M., i.s.m. TU Delft, 9th CATO Day 2013, TU Delft, Delft, 28 juni 2013. Egmond, S. van, Verlinde, M., PhD dinner 2013, Academiegebouw, Utrecht, 12 december 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. KIVI, Seminar EU‐2050 Power Lab 1, Fossielarm maar ook betrouwbaar is uitdagend, kan het EU‐elektriciteitssysteem dit aan?, Utrecht, 16 april 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Climate‐KIC Dutch Node, Workshop ‘Ideation Climate‐KIC Platforms TBE & SCS’, Utrecht, 17 april 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. KIVI, Seminar EU‐2050 Power Lab 2, Uitdagende, EU‐wijde voorzieningen zijn nodig om de betrouwbaarheid te waarborgen!, Utrecht, 16 mei 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, TNO, Seminar ‘Innovative Financial Arrangements’ en seminar ‘Urban Lab Utrecht Central Station Area, Eurbanlab Utrecht Event, Utrecht, 31 mei 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. KIVI, Seminar EU‐2050 Power Lab 3, Kan windenergie de verwachtingen waarmaken?, Utrecht, 13 juni 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. consortium SGrvi, Workshop Meet2Feed Smart Grid: rendement voor iedereen, conferentie An Innovative Truth V, Utrecht, 19 juni 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Gemeente Utrecht, Lancering Energiepunt Bodem, Utrecht, 1 juli 2013 24 USI JAARVERSLAG 2013

Hemel, C.G. van, i.s.m. KIVI, Seminar EU‐2050 Power Lab 4, Leven we in 2050 in een huis of wijk die zelf zijn elektriciteit opwekt?, Utrecht, 8 oktober 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Gemeente Utrecht, Excursie Warmte‐ en koudeopslag Bo‐Ex in Transwijk, Utrecht, 14 oktober 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. Climate‐KIC Platform TBE, Workshop Transforming the Built Environment; platform scope and projects, Innovation Festival Wroclaw, 23 oktober 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. consortium SGrvi, Workshop Meet2Feed: ervaringen met en mogelijkheden van smart grids, Evenement HIER Opgewekt 2013, Amersfoort, 15 november 2013 Hemel, C.G. van, i.s.m. KIVI, Seminar EU‐2050 Power Lab 5: Nu het nationaal energieakkoord, in 2050 een duurzame elektriciteitsvoorziening, Utrecht, 25 november 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. consortium SGrvi, Seminar Landelijke Kennistransfer Slimme Netten 2013, conferentie Innovation Day 2013, Amersfoort, 11 december 2013. Tilburg, R. van, expertbijeenkomst PvdA FTT, 12 maart 2013. Tilburg, R. van, SFL publieksavond, Waarheen met de Nederlandse banken, Academiegebouw, Utrecht, 12 april 2013. Tilburg, R. van, moderator seminar long term investments, Brussels, Finance Watch, 150 policymakers, 23 april 2013. Tilburg, R. van, NGO’s en financial industry, 23 april 2013. Tilburg, R. van, Green party discussion financial bank reform, 5 juni 2013. Tilburg, R. van, strategy discussion at FMO development bank, on measurement social impact, 9 juli 2013. Tilburg, R. van, roundtable Oikos on sustainable finance, 23 september 2013. Tilburg, R. van, SFL NVB‐bestuur, 31 oktober 2013. Tilburg, R. van, SFL ABN‐bestuur, 1 november 2013. Tilburg, R. van, SP euro brainstorm, 6 november 2013. Tilburg, R. van, SFL publieksavond Verdienmodel NL (250), 12 november 2013. Tilburg, R. van, SFL DNB‐bestuur, 15 november 2013. Tilburg, R. van, SFL publieksavond euro, 2 december 2013. Vries, S.C. de, i.s.m. EBU (Economic Board Utrecht), Get Inspired – Cleantech en Circulaire Economie, Utrecht, 25 april 2013. Vries, S.C. de, i.s.m. VVM (netwerk voor Milieuprofessionals), Nationale Milieudag 2013 – Leven in de Duurzame Stad, Utrecht, 12 juni 2013. Vries, S.C. de, BiogasETC Kickoff Workshop, Hotel Mitland, Utrecht, 27‐28 juni 2013. Vries, S.C. de, USI Circular Economy Labs deel I ‐ E‐waste Challenge 2.0, Utrecht, 17 oktober 2013. Vries, S.C. de, USI Circular Economy Labs deel II ‐ Bouw‐ en Sloopafval, Utrecht, 28 november 2013.


Ontvangst buitenlandse gasten Cramer, J.C., Singapore delegation ‘Leaders in Urban Governance Programme’, Utrecht, 1 oktober 2013. Cramer, J.C., Singapore delegation with Mr Niam Chiang Meng, meeting on climate change policies and perspectives, Amsterdam, 4 november 2013. Hemel, C.G. van, Platform TBE meeting Climate‐KIC, Utrecht, 19 juli 2013. Hemel, C.G. van, i.s.m. de Provincie Utrecht, Meeting Transnationaal Netwerk Zweden, USI, Utrecht, 26 november 2013.

Deelname promotiecommissie Cramer, J.M., lid van de promotiecommissie Andreas Ligtvoet, ‘Images of cooperation; a methodological exploration in energy networks, TU Delft, 7 februari 2013. Cramer, J.M., lid van de promotiecommissie Nicole Huijts, ‘Sustainable energy technology acceptance: A psychological perspective’, TU Delft, 9 september 2013. Cramer, J.M., lid van de promotiecommissie Bothwell Batidzirai. ‘Design of Sustainable Biomass Value Chains; Optimising the supply logistics and use of biomass over time, Universiteit Utrecht, november 2013. Vries, Bert J.M. de, lid van de promotiecommissie en opponent bij de promotie van Dr. J. Dangerman, Universiteit Nijmegen, 5 november 2013.

Begeleiding master studenten Wijffels, H.H.F., Begeleiding master thesis Celine van de Weide over Duurzaamheid en Mededingingsbeleid.

Buitenlandse bezoeken in het kader van USI Cramer, J.M., The Chinese University of Hong Kong, Hong Kong, 3‐4 januari 2013. Cramer, J.M., Climate‐KIC meeting, Berlijn, 25‐26 april 2013. Cramer, J.M., Visit to UNEP, Wenen, 28 mei 2013 (by inviation). Hemel, C.G. van, Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment, team meeting, Londen, 11 februari 2013. Hemel, C.G. van, Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment, team meeting, Valencia, 4 april 2013. Hemel, C.G. van, Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment, team meeting, Zürich, 14 mei 2013. Hemel, C.G. van, Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment, team meeting, Zürich, 20 augustus 2013. Hemel, C.G. van, Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment, team meeting, Gothenborg, 23 september 2013. Hemel, C.G. van, Climate‐KIC platform Transforming the Built Environment, organisatie workshop en deelname Innovation Festival, Wroclaw, 21‐23 oktober 2013 Vries, S.C. de, progress meeting Biogas2Market Climate‐KIC project, Londen, 4‐5 juli 2013. Vries, S.C. de, Climate‐KIC Innovation Festival, Wroclaw, 21‐23 oktober 2013.


Vries, S.C. de, progress meeting Biogas2Market Climate‐KIC project, Aachen, 11‐12 november 2013.

Media optredens in het kader van USI Cramer, J.M., BNR radio reactions on sustainability and innovation: on Energieakkoord (Sept.); on Circular Economy Lab (Oct.), on Powerlab (Nov.), on energiebesparing in de gebouwde omgeving (Dec.). Egmond, N.D. van, NOS‐Journaal, Schaliegas, 22 juni 2013. Egmond, N.D. van, Oplossingen voor de Crisis, Platenparadijs KRO‐RKK, radio 5, 13 oktober 2013. Tilburg, R. van, BNR economenpanel, 25 maart 2013. Tilburg, R. van, BNR economenpanel, 10 april 2013. Tilburg, R. van, BNR economenpanel, 22 mei 2013. Tilburg, R. van, BNR economenpanel, 12 juni 2013. Tilburg, R. van, panel at radio 1, nationale radio, 1 oktober 2013. Tilburg, R. van, panel at BNR, nationale radio, 2 oktober 2013. Tilburg, R. van, RTL Nieuws over afwaardering van NL door S&P, 29 november 2013.

Prijzen/onderscheidingen Egmond, N.D. van, Trouw Duurzame Top 100, no 14. Wijffels, H.H.F., Trouw Duurzame Top 100, no 19.

Nevenactiviteiten Cramer, J.M., Bestuurslid van Nudge (2011 – heden). Cramer, J.M., Voorzitter van het ESCoNetwerk.nl (Energie Service Company netwerk) (jan. 2013 – heden). Cramer, J.M., Lid van de Sociaal‐Wetenschappelijke Raad van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (2011‐heden). Cramer, J.M., Lid van de Raad van Toezicht van Toneelgroep Oostpool (2011‐heden). Cramer, J.M., Lid van het Bestuur en de Adviesraad van de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (2010 – heden). Cramer, J.M., Lid Bestuur Climate‐KIC Nederland (April 2011 – heden). Cramer, J.M., Lid van het Maatschappelijke klankbordgroep E‐waste (2011 – heden). Cramer, J.M., Voorzitter van de Raad van Advies, E decentraal. Vereniging Federatie Decentrale Duurzame Energie Nederland (2012 – heden). Cramer, J.M., Voorzitter van de Sounding Board of the Initiative of Wood Pellet Buyers (IWPB) (2013 –heden). Cramer, J.M., Voorzitter van de Programmaraad Groen Gas (2012 –heden). Cramer, J.M., Lid van de Programmaraad Smart Grid: Rendement voor Iedereen (2012 – heden). Cramer, J.M., Lid van het Bestuur van TKI EnerGO (gericht op energiebesparing in de bestaande bouw) (2012‐ heden). USI JAARVERSLAG 2013 27

Cramer, J.M., Voorzitter van de Adviescommissie Natuurbehoud van het Prins Bernard Cultuurfonds en tevens lid van het College van Adviseurs (met in gang van jan. 2013; daarvoor per 1 Sept. 2012 lid) . Cramer, J.M., Ambassadeur Multifunctioneel gebruik van de Ondergrond, COB (Juni 2012 – heden). Cramer, J.M., Voorzitter ESCoNetwerk.nl (Januari 2013 – heden). Cramer, J.M., Voorzitter van de Stichting d’ONS (Stichting Duurzame Ontwikkeling Nederland) (2013‐ heden). Cramer, J.M., Voorzitter van de Plastic Soup Foundation (2013 – heden). Egmond, N.D. van, Het Nationaal Energieakkoord dat onder de regie van de SER per medio 2013 tot stand is gekomen. Egmond, N.D. van, Voorzitter KNMI‐Raad van (wetenschappelijk) Toezicht. Egmond, N.D. van, bestuurslid NatuurCollege. Egmond, N.D. van, lid Raad van Toezicht Utrechts Landschap. Hemel, C.G. van, Lid Klankbordgroep, TKI Switch2SmartGrids, Zoetermeer, vanaf juni 2013. Vries, A.J. de, deelnemer werkgroep ‘regie op de ondergrond’, COB, diverse bijeenkomsten 2013. Wijffels, H.H.F., Voorzitter van de Commissie Structuur Nederlandse Banken. Wijffels, H.H.F., Voorzitter van het Sustainable Finance Lab. Wijffels, H.H.F., Voorzitter van de duurzaamheidsprijs Provincie Utrecht. Wijffels, H.H.F., Raad van Advies, De Groene Zaak.

Overig Egmond, S, van, XXL Carbon Future Game, gespeeld met TNO team ondergrond, TNO, Utrecht, 18 april 2013. Egmond, S. van, XXL Carbon Future Game, gespeeld met studenten Chemische technology, Universiteit Twente, Enschede, 26 april 2013. Egmond, S. van, XXL Carbon Future Game, gespeeld met DCMR op locatie, Tiengemeten, 13 juni 2013. Egmond, S. van, uitgevoerd door Ton Wildenborg, XXL Carbon Future Game, gespeeld bij Workshop Petrobas, Rio de Janeiro, Brazilië, 10 september 2013. Egmond, S. van, XXL Carbon Future Game, gespeeld met studenten IMEW, Universiteit Utrecht, Utrecht, 2 september 2013. Vries, Bert J.M. de, Deelname als commissielid aan de evaluatie van het Centre International de Recherches de l’Energie et du Developpement (CIRED), Paris, 16‐17 december 2013. Wijffels, H.H.F. Bijdrage over duurzaamheid voor Nederlandse Opera, 2 november 2013.


Utrecht Sustainability Institute. Jaarverslag 2013

Recommend Documents