Jaarverslag 2011 Huisartsgeneeskunde VU medisch centrum
Voorwoord 2011 zal de meeste huisartsen nog lang heugen. Ondanks
In 2011 hebben we het samengaan met de afdeling verpleeg-
overtuigend bewijs dat de huisartsgeneeskundige zorg in
huisgeneeskunde voorbereid. In het voorjaar van 2012 gaan
Nederland op een hoog peil staat en de basis vormt van een
we verder onder de naam: afdeling huisartsgeneeskunde en
goed en gezond zorgsysteem, dreigen beleidsmakers grote
ouderengeneeskunde. In de toekomst zullen huisarts en
bressen te slaan in dat systeem. Op 6 oktober bleek tijdens
specialist ouderengeneeskunde intensief samen moeten
de huisartsenmanifestatie in de RAI dat huisartsen, praktijk-
werken om optimale zorg te leveren voor de groeiende groep
assistenten en praktijkondersteuners trots zijn op hun vak en
ouderen. In onderwijs, onderzoek, opleiding en in onze
pal staan voor de kwaliteit van hun zorg en voor hun patiënten.
academische werkplaatsen willen we daarop anticiperen.
Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van dat vak en aan de zorg voor mensen staat centraal in de missie van onze afdeling. Daarom staat op de omslag van dit jaarverslag een foto van de manifestatie van 6 oktober, waarin de noodzaak en de bereidheid om te blijven ontwikkelen en goede zorg te leveren centraal stonden. De 150 medewerkers van de afdeling huisartsgeneeskunde van VUmc hebben zich met veel enthousiasme en inzet van hun academische taken gekweten. De afdeling bestaat uit vijf secties waartussen veel inhoudelijke samenwerking en personele uitwisseling plaatsvindt: • de onderzoeksgroep huisartsgeneeskunde, die ook deel uitmaakt van het EMGO+. Het EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg is een van de vijf onderzoeksinstituten van VUmc en doet onderzoek op het gebied van eerstelijns gezondheidszorg en publieke gezondheidszorg. Henriëtte van der Horst, tevens hoofd van de afdeling, stuurt deze onderzoeksgroep aan;
Missie De afdeling huisartsgeneeskunde van VUmc levert inspirerend en vernieuwend onderwijs en onderzoek dat bijdraagt aan continue, integrale en persoonlijke zorg voor patiënten in de eerste lijn en in het bijzonder de huisartsgeneeskunde. Zij streeft, o.a. in haar eigen universitaire praktijk en het
academisch
netwerk
huisartsgeneeskunde,
actief
de integratie van patiëntenzorg, onderwijs, opleiding, onderzoek en zorginnovatie na, met als doel dat de patiënt daar beter van wordt.
• de universitaire huisartsenpraktijk VU medisch centrum (UHP VUmc) onder leiding van Ferry Bastiaans; • het academisch netwerk huisartsgeneeskunde (ANH VUmc) aangestuurd door Ruud Stam; • de sectie studentenonderwijs draagt bij aan de basisartsopleiding van VUmc en wordt geleid door Henk de Vries; • de huisartsopleiding VU medisch centrum (HOVUmc), werd tot 1 oktober 2011 geleid door Piet Schoonheim, die per 1 oktober 2011 opgevolgd werd door Nettie Blankenstein.
Het jaarverslag van de afdeling huisartsgeneeskunde van VUmc komt uit in een oplage van 1250 stuks. Redactie: Ferry Bastiaans, Joan Bleeker, Nettie Blankenstein, Loes Haan, Henriëtte van der Horst, Ruud Stam en Henk de Vries. Foto omslag: FMAX/Hans Stakelbeek Vormgeving: Joost van Ommen, Dienst Marketing & Communicatie VU Druk:
Papyrus, Diemen
22158_1-M&C VU
Colofon
Nieuwe speerpunten bij wetenschappelijk onderzoek Voor de sectie Universitaire Huisartsenpraktijk VUmc (UHP
Nieuwe en bestaande onderzoekslijnen
De VUmc) onderzoeksprojecten 2011 stond 2008 in het in teken van de volgende doelstellingen:
In 2011 hebben we een verandering aangebracht in onze on-
In 2011 werkten wevan aande negenentwintig • verdere groei praktijk, zodat onderzoeksprojecten. we zorginnovatieve
derzoekslijnen passend bij al langer lopende ontwikkelingen.
en onderzoeksen onderwijstaken goed kunnen U kuntprojecten deze projecten terugvinden op www.vumc.nl/huisarts-
Omdat we de laatste jaren, o.a. in het kader van het Nationaal
geneeskunde. Hieronder geven we een voorbeeld uit elke Deuitvoeren; Universitaire Huisartsenpraktijk VUmc
Programma Ouderenzorg (NPO), steeds meer onderzoek op het
• de UHP Frieslandstraat en de UHP Amstelveenseweg samenonderzoekslijn:
terrein van gezondheid van en zorg voor kwetsbare ouderen
• ‘CASCO: casemanagement bij comorbiditeit; zorgcoördina-
uitvoeren, hebben we een aparte onderzoekslijn ouderen opgezet. De onderzoekslijn alledaagse klachten en de onderzoekslijn psychische problemen hebben we samengevoegd tot de onderzoekslijn soma en psyche. Veel van ons onderzoek in die lijnen bevond zich al op het snijvlak tussen soma en psyche. De nieuwe onderzoekslijn past naadloos bij het speerpunt ‘soma en psyche’ van VUmc en GGZ inGeest, de samenwerkingspartner en beoogde fusiepartner van VUmc. De derde onderzoekslijn is en blijft diabetes en overgewicht, en het thema multimorbiditeit vormt een dwarsverband tussen de onderzoekslijnen van onze onderzoeksgroep. Met ons onderzoek leveren we een bijdrage aan de wetenschappelijke onderbouwing van het beleid bij de vele klachten en aandoeningen waarmee huisartsen dagelijks in de praktijk te maken krijgen. Onze onderzoekers leveren regelmatig een bijdrage aan de totstandkoming van mono- en multidisciplinaire richtlijnen, zoals de multidisciplinaire richtlijnen ‘Depressie’ en ‘Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten en somatoforme stoornissen’. De mensen achter ons onderzoek De onderzoeksgroep blijft groeien. We kregen er een bijzonder hoogleraar bij: Mattijs Numans, met de leeropdracht: kwaliteit en innovatie van de academische werkplaats huisartsgeneeskunde. Zijn leerstoel werd ingesteld vanwege zorgverzekeraar
voegen; • d e UHP analyseren en daarbij inzichtelijk maken wat de tie academiseringstaken bij diabetespatiënten’. In dit onderzoek evalueren we of zijn binnen het totaal van de werkcasemanagement er toe leidt dat mensen meer coördinatie zaamheden; en van zorg ervaren. • kwaliteit een spreekuur lichamelijk onverklaarde klachten (LOKspreekuur) starten. die we in het kader van het Nationaal • In een van de projecten
Programma Ouderenzorg uitvoeren, gaan we na welke oudeUHPmet 2008 in cijfers ren gewrichtsklachten en multimorbiditeit een verhoog-
In 2008 is het aantal patiënten gegroeid. De UHP VUmc en UHP Frieslandstraat hadden op 31 december 2008 samen welke factoren daarmee samenhangen. 4305 vast ingeschreven patiënten. Dat is een groei van 155 • M et behulpvooral van een subsidie het VEMI programma patiënten, door nieuwe uit inschrijvingen bij de UHP van ZonMw (Vroege Evaluatie van Medische Innovatie) Amstelveenseweg. Hier zijn vooral studenten van de onderVU en zoeken we de effectiviteit van de verwijzing vanook mensen VU-gerelateerde opleidingen ingeschreven, maar buitenlandse studentenonverklaarde die aan de VUklachten studeren. Daarnaast zijn er met lichamelijk naar de LOK-poli in nog steeds veel passanten: er waren net als in 2007 ongeveer Helmond. 1100 contacten. Dit cijfer lijkt zich te stabiliseren. Passanten blijven de UHP bezoeken vanwege de geografische locatie op Promoties de snelgroeiende Zuidas. De UHP heeft inmiddels een vaste Esther van ’t Riet, Jeroen Lakerveld en Els Dozeman rondden in sociaal psychiatrisch verpleegkundige voor patiënten met 2011 hun proefschrift af en verdedigden het met verve. Esther hulpvragen op het GGZ-vlak. is nagegaan wat mogelijke oorzaken en wat de gevolgen Dankzij het groeiende aantal patiënten konden wij goed zijn aan veel van onze academische vanvoldoen hyperglycaemie. Door haar onderzoektaken: heeft praktijkstaze ons inzicht gestudenten, keuzevakstudenten en coassistenten kregen in de betekenis van dit fenomeen vergroot. Jeroen promoonderwijs in de UHP. Ook hebben weer enkele studenten veerde op het ‘Leefstijl Onderzoek West-Friesland’ waarin hun hij wetenschappelijke stage in de UHP gedaan. De UHP heeft in is nagegaan of een interventie om mensen uit risicogroepen 2008 een derdejaars aios opgeleid.
de kans hebben op sterke achteruitgang in functioneren en
ongezonde gewoontes over boord te laten zetten en werkelijk
gezonder te gaan leven, effectief is. Els heeft de effectiviteit van Participatie in onderzoek eenVoor stepped care interventie om de ontwikkeling van depressie huisartsgeneeskundig wetenschappelijk onderzoek
Univé. In 2011 bestond de onderzoeksgroep huisartsgenees-
of een angststoornis voorkomen bij ouderen in verzorgingswerkte de UHP meeteaan de onderzoeken DIEP (duizeligheid bij
kunde uit acht administratief medewerkers en onderzoeksas-
ouderen), CC-DIP (gestructureerde behandeling bij depressie), huizen onderzocht. Al bleek de effectiviteit van beide interven-
sistenten, dertien senioronderzoekers en postdocs en achten-
en depressieheeft bij mantelzorgers van tiesFAME tegen(preventie te vallen,angst hun onderzoek waardevolle nieuwe
twintig promovendi, waaronder vijf aiotho’s. Sinds een paar jaar
kennis opgeleverd.
maandelijks de voortgang en aansturing van het onderzoek.
dementerenden) en EPISOA (pilotregistratieproject episodegericht registreren rondom soa). Het zorginnovatieve project ‘huisartsenzorg voor zelfverwijzers op de SEH’ (in samenwerDe king inkomsten en opbrengsten van de onderzoeksgroep met Heelkunde VUmc) werd afgerond met een eindrapMedewerkers van onderzoeksgroep hebbenenindiverse 2011 inpreportage aan de de verzekeraars/subsidiegevers totaal ruim vier miljoen euro subsidies voorhierover nieuwevoorbereid. ondersentaties. Momenteel worden publicaties
Daarnaast organiseert onze sectie twee keer per maand een bij-
zoeksprojecten verworven. Ze hebben (mee)geschreven aan 78
eenkomst voor alle onderzoekers. Hierin staat een wetenschap-
publicaties in internationale ‘peer reviewed’ wetenschappelijke
pelijk artikel, onderzoeksproject of methodologisch probleem
tijdschriften en dertien publicaties in Nederlandse wetenschap-
centraal. Alle promovendi krijgen een gedegen onderzoeks-
pelijke tijdschriften. Medewerkers droegen bij aan diverse richt-
opleiding verzorgd door EpidM en EMGO+, het onderzoeksinsti-
lijnen, Cochrane reviews, opiniestukken en boeken.
zijn er ten behoeve van de NPO-projecten een netwerkcoördinator, geriater en een geriatrisch verpleegkundige aan de onderzoeksgroep verbonden. De senioronderzoekers bespreken
tuut waarin ons onderzoek is ondergebracht. Hiermee waarborgen we de kwaliteit van ons onderzoek en bevorderen we de uitwisseling en samenwerking met andere disciplines.
Universitaire Huisartsenpraktijk aan de slag met ketenzorg In 2011 richtte de Universitaire Huisartsenpraktijk VUmc (UHP
invalssistenten ingezet werden. De UHP versterkte in 2011 haar
VUmc) zich op de volgende doelstellingen:
financiële positie dankzij een ruim positief bedrijfsresultaat.
• implementatie verbeterplannen NHG-praktijkaccreditatie; • voorbereiding toetreding tot coöperatie Zuid voor ketenzorg;
Verdere ontwikkeling plannen nieuwe locatie UHP in 2013
• verdere groei van het patiëntenbestand;
In 2010 spraken de huisartsen in Amsterdam-Zuid zich in prin-
• verdere ontwikkeling van plannen voor de nieuwe praktijk-
cipe uit voor een huisartsenpost voor avond-, nacht- en week-
locatie in 2013; • participatie in academische taken binnen het academisch netwerk huisartsgeneeskunde (ANH).
endzorg (Stichting Huisartsenposten Amsterdam) binnen VUmc. In 2011 zijn de plannen verder uitgewerkt. Er komt nieuwe gezamenlijke huisvesting voor de UHP en Huisartsenposten Amsterdam binnen VUmc. Een conceptprogramma van eisen
NHG-praktijkaccreditatie en ketenzorg
is uitgewerkt. Dreigende bezuinigingen in de huisartsenzorg
In 2011 is de UHP aan de slag gegaan met de NHG-praktijk-
hebben in het najaar 2011 ertoe geleid dat, ondanks positieve
accreditatieverbeterprojecten. Thema’s waren: continuïteit
evaluatie van de inhoud van die plannen, even pas op de plaats
van zorg, identificatie en registratie van patiënten met astma/
gemaakt is op verzoek van de huisartsen in Amsterdam-Zuid.
COPD, en het opzetten van systematische zorg voor patiënten
Naar verwachting zal in de loop 2012 de draad weer opgepakt
met DM type 2. Bij tussentijdse evaluatie in augustus 2011 door
worden.
de NHG-praktijkaccrediteur bleek de praktijk flinke stappen in de goede richting gezet te hebben. Alle astma/COPD-patiënten
Participatie in onderwijs en onderzoek binnen het
zijn in kaart gebracht en we hebben vastgesteld welke registra-
academisch netwerk huisartsgeneeskunde (ANH)
tiegegevens nog ontbreken. Ook onze diabetespatiënten zijn in
Ook in 2011 heeft de UHP een flink aantal academische taken
beeld gebracht en knelpunten in de diabeteszorg zijn geïdenti-
uit kunnen voeren. Praktijkstagestudenten en coassisten-
ficeerd. Een belangrijk aandachtspunt in een praktijk met veel
ten kregen onderwijs in de UHP. Er werd voor de eerste keer
parttime werkende huisartsen, is het waarborgen van de conti-
een 16-weekse semi-artsenstage (SAS) huisartsgeneeskunde
nuïteit in de patiëntenzorg. Daar werken we aan, bijvoorbeeld
georganiseerd. Enkele UHP-patiënten zijn in patiëntencolleges
door het inzetten van duodokters bij intensieve en terminale
te gast geweest. Een derdejaars aios (assistent in opleiding)
zorg. Naast dit alles hebben we veel energie gestoken in het
huisartsgeneeskunde heeft zijn stage bij ons goed afgerond en
voorbereiden van de toetreding tot de coöperatie Zuid voor het
een eerstejaars aios huisartsgeneeskunde is van start gegaan.
inrichten van ketenzorg. Vanaf 2012 zal de UHP participeren
Binnen de staf van UHP-artsen functioneren vaste teams van
in deze coöperatie voor de diabeteszorg. In het kader daarvan
huisartsopleiders voor studenten, coassistenten en aios goed.
wordt een POH (praktijkondersteuner huisartsgeneeskunde)
De beide huisartsopleiders voor aios hebben hun basisleer-
aangesteld voor de diabeteszorg. De UHP heeft een belangrijke
gangcyclus afgerond en het certificaat ‘ervaren opleider’
bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een astma/COPD-
gekregen. Twee UHP-huisartsen hebben in 2011 de basis-
ketenzorgprogramma voor de regio.
kwalificatie onderwijs (BKO) behaald en twee anderen zijn het traject ingegaan.
Continue groei patiëntenbestand
De UHP heeft als netwerkpraktijk in het ANH meegewerkt aan
In 2011 groeide de UHP verder tot 4650 patiënten, ondanks
het voetenonderzoek (onderzoeker: Babette van der Zwaard) en
het feit dat huisarts Gemma van Huijstee haar praktijk
de REBEL Studie (Resistentie tegen beta-lactam antibiotica door
beëindigde. Het merendeel van haar patiënten verkoos inge-
extended spectrum beta-lactamases in Nederland). Daarnaast
schreven te blijven bij de UHP. (Buitenlandse) studenten van VU
leverde de UHP gegevens aan voor de registratiedatabase van
en VU-gerelateerde opleidingen en passanten zijn nog steeds
het ANH.
een belangrijke doelgroep: in 2011 goed voor bijna 1200 contacten. Diagnostische en therapeutische verrichtingen in eigen beheer blijven een belangrijk deel van onze zorgtaken uitmaken. Het vertrek van Gemma van Huijstee (pensionering) en Coen Aarts (aanvaarding functie elders) hebben we opgevangen door bestaande aanstellingen uit te breiden. Een POH GGZ is inmiddels werkzaam in de praktijk. Ook in 2011 hebben we een beroep gedaan op onze vaste pool getrainde studenten die als
Naar een nieuw academisch netwerk huisartsgeneeskunde
Academisch Netwerk Huisartsgeneeskunde
Vernieuwing van het ANH
Pilot centraal uitgevoerde medicatiereviews
In 2011 heeft het ANH-team een strategische heroriëntatie uit-
In 2011 hebben we een nieuwe methode van medicatiereviews
gevoerd en zich onder andere gebogen over de vraag ‘Hoe kan
getest. Deze methode komt erop neer dat een centraal review-
het innoverend vermogen van het ANH worden vergroot?’ Na
team voor de deelnemende praktijken de medicatiereviews
een uitgebreide verkenning en intensief overleg met de samen-
coördineert en uitvoert. Na afloop ontvangt de huisarts een
werkende huisartsen(organisaties) zijn eind 2011 de uitgangs-
uitgebreid feedbackrapport met advies waarover hij zelf de pa-
punten van de vernieuwing in het ANH vastgesteld. De beoogde
tiënt informeert. Deze vorm van centrale aansturing blijkt een
samenwerkingspartners zijn: de Stichting Eerstelijnszorg Haar-
aanzienlijke tijdswinst op te leveren en lijkt zich goed te lenen
lem Oost (SEHO), de Coöperatie Huisartsen Groot Zuid (CHAGZ)
voor invoering in een zorggroep of coöperatie. Op basis van
en de Stichting Amsterdamse gezondheidscentra (SAG). Met
deze pilot en een eerdere polyfarmaciepilot hebben we een
elk van deze koepelorganisaties beogen we een eigen ontwik-
onderzoeksaanvraag ingediend bij ZONmw, samen met NIVEL.
kelgroep te starten om te werken aan vernieuwingsprojecten.
Deze aanvraag is onlangs gehonoreerd!
Daarnaast willen we ons registratienetwerk uitbreiden. Volop ontwikkelingen rond de ANH-database Dr. M.E. (Matijs) Numans benoemd tot bijzonder hoogleraar
In de 2011 is een onderzoek afgerond naar de volledigheid van
Per 1 januari 2011 is dr. M.E. (Matijs) Numans benoemd tot
de gegevens in de database. In een steekproef hebben we de
bijzonder hoogleraar, vanwege Univé met de leeropdracht ‘in-
huisartsinformatiesysteemgegevens vergeleken met de gege-
novatie en de kwaliteit van de academische werkplaats huis-
vens uit de database. Bij twee typen HIS (Omnihis en Medicom)
artsgeneeskunde’. Op 28 juni 2011 sprak hij zijn oratie uit.
blijken de database gegevens volledig en betrouwbaar te zijn.
Het projectplan voor de leerstoel voor de periode 2012-2015
Alleen bij Microhis bleken bepaalde gegevens niet compleet.
is inmiddels gereed en sluit naadloos aan op de vernieuwings-
De afdeling ICT van VUmc heeft de ANH-database aangepast,
plannen van het ANH.
waardoor ook nieuwe versies van de HIS-en geen problemen meer opleveren. Ook kunnen we nu data van het episodege-
CERTAIN-instrument overgedragen aan NHG Praktijkaccre-
richt registreren (de nieuwe norm in huisartsregistratie) in de
ditering
database verwerken. De database kan nu in plaats van twee,
Joan Bleeker, thans beleidsmedewerker ANH, heeft alweer enige
vier keer per jaar worden gevuld. Hiermee kan de database
tijd geleden een instrument ontwikkeld voor het meten van
betere, meer relevante en meer actuele feedbackinformatie
kwaliteit in academische huisartsenpraktijken. Hierbij werkte ze
leveren ten behoeve van praktijkvoering en onderzoek. Medio
nauw samen met de Landelijke Stuurgroep Universitaire Netwer-
2011 hebben we alle ANH-praktijken een feedbackrapport
ken Huisartsgeneeskunde (LSUNH) en het Nederlands Huisart-
verstrekt over het behandelgedrag en over de kwaliteit en vol-
sen Genootschap (NHG). Het instrument is onlangs officieel
ledigheid van het registreren in 2009 en 2010.
overgedragen aan de NHG Praktijkaccreditering.
Vanwege de ICT-problematiek met de huidige database en de beperking in het aantal te gebruiken HIS-en hebben we ons in
Nieuw ANH-onderzoek
2011 georiënteerd op alternatieven. Een consortium samen-
Het meest in het oog springende nieuwe onderzoek in 2011
werkend onder de naam Mondriaan biedt een techniek voor
betrof het door het ANH zelf geïnitieerde en gefinancierde pro-
datacollectie die toepasbaar is op een groot aantal HIS-en. We
ject: overgewicht bij kinderen. In dit onderzoek staat de imple-
hebben besloten om bij wijze van een pilot een samenwerking
mentatie van de adviezen voor het beleid bij te dikke kinderen
met Mondriaan aan te gaan voor de komende twee jaar.
uit de multidisciplinaire richtlijn ‘obesitas’ centraal. De belemmerende en bevorderende factoren voor de uitvoering hiervan
Regels voor episodegericht vastgesteld
in huisartsenpraktijken worden in kaart gebracht. Kinder- en
Onze ICPC-commissie heeft in het najaar van 2011 de defi-
jeugdcentra gaan mogelijk de kinderen voor ons identificeren.
nitieve set van codeerregels voor episodegericht registreren vastgesteld. Begin december hebben we deze regels aan de ANH-huisartsen en hun aios (assistenten in opleiding) gepresenteerd en toegelicht. Het is de bedoeling dat zij deze regels vanaf nu in de praktijk gaan toepassen en hiermee ervaring gaan opdoen. De nieuwe EGR-regels staan ook op onze website: www.anh-vumc.nl.
Studentenonderwijs begeleidt 551 coassistenten Academisch opleiden in het ANH
In 2011 zijn in de bacheloropleiding weer studiegroepen,
In 2011 is een project gestart om te komen tot een herkenbaar
practica, colleges, toetsen en een praktijkstage verzorgd voor
en onderscheidend profiel van het begrip ‘opleiden in een
grote aantallen studenten. Het aantal medisch studenten dat
academische praktijk’. Voortaan krijgen ANH-aios tweemaal
de studie aanving nam met 24 zij-instromers in het tweede
per jaar een extra onderwijsdag aangeboden, die in het teken
jaar toe tot ruim 380. Huisartsdocenten verzorgen onder meer
staat van ANH-onderzoeken, registreren en coderen en de mo-
practica anamnese, lichamelijk onderzoek, klinisch redeneren,
gelijkheden van de database. De ANH-opleiders hebben een
informatie en advies en regie in moeilijke gesprekken. Studie-
handreiking ontvangen met daarin wensen, suggesties en tips
opdrachten vanuit de huisartsgeneeskunde maken deel uit van
over het versterken van de relatie aios-ANH en het beter naar
diverse eerste- en tweedejaars cursussen, bijvoorbeeld Bouw en
voren brengen van het academische karakter van de praktijk.
beweging, Circulatie en volumeregulatie, Hersenen en zintuigen, Opgroeien, Seksualiteit en relaties, Leefstijl en medische interventies. In de cursussen Leren dokteren ligt een sterk accent op klinisch redeneren en worden medisch-inhoudelijke onderwerpen geïntegreerd met filosofische, medisch-psychologische, maatschappelijke en wetenschappelijke aspecten. Het aantal door huisartsen gegeven colleges in de lijn klinisch redeneren nam toe. Bij deze onderwijsvormen horen stationstoetsen voor de vaardigheidsaspecten en schriftelijke toetsen voor (parate) kennis, inzicht en klinisch redeneren. In het eerste jaar van de masteropleiding verzorgde het vragenteam weer de toetsen klinisch redeneren en klinische kennis voor de juniorcoschappen in alle specialismen. Daarnaast begeleidden we in het academisch jaar 2010-2011 551 coassistenten. Dit is bijna twee maal zo veel als gebruikelijk, omdat het coschap huisartsgeneeskunde met het nieuwe curriculum in het vijfde, in plaats van in het zesde, jaar georganiseerd wordt en er dus twee cohorten gelijktijdig geplaatst moesten worden. Dankzij de inzet van een groot aantal huisartsen en het coteam is deze ‘bult’ soepel verwerkt. Huisartsen bleken enthousiast over de nieuwe semiartsstage van zestien weken in het zesde jaar, waar twintig studenten aan deelnamen. Hierbij werken de co’s zelfstandig onder supervisie. De staf bestond uit zeventien huisartsen in dienst, twaalf huisartsen als extern docent, twee tot drie basisartsen en acht ondersteunende medewerkers. Het totale personeelsbudget bedroeg elf fte. De lijn klinisch redeneren en medische consultvoering De lijn klinisch redeneren is in 2011 ook in het tweede bachelorjaar ingevoerd. Deze omvat studieopdrachten, colleges en practica, verweven met alle cursussen. Bij de practica me-
Overdracht CERTAIN-instrument. Henriëtte van der Horst, hoofd afdeling huisartsgeneeskunde, Joan Bleeker, onderzoeker, Hans Witmer, directeur NHG Praktijkaccreditering bv en Arno Timmermans, voorzitter NHG
dische consultvoering wordt gezorgd voor een goede afstemming van medisch-inhoudelijke en communicatieve aspecten. Onze afdeling nam de onderwerpen rugpijn, hoesten, pijn op de borst en moeheid in het klinisch redeneren voor zijn rekening. Films met denkpauzes bleken een geschikte onderwijsvorm. Elke week is er een interactief patiëntcollege waarin het klinisch redeneren wordt geïllustreerd en geoefend met
Huisartsopleiding ook actief op de huisartsenpost medewerking van docenten uit diverse klinische specialismen.
De onderwijsontwikkeling was dit jaar vooral gericht op het
Uit toetsing blijkt dat eerste- en tweedejaars studenten uit de
vervolg van de herstructurering van het tweede jaar, de leerom-
voeten kunnen met korte patiëntcasus met meerkeuzevragen
geving van de aios op de huisartsenpost en op onderwijs Beleid
of korte open vragen, mits de patiëntproblemen voldoende
en beheer. Op 1 oktober 2011 heeft Piet Schoonheim na 19 jaar
overeenkomen met hetgeen op college gepresenteerd is.
de functie van hoofd huisartsopleiding VUmc overgedragen aan
Geheel nieuwe en meer contextrijke patiëntcasuïstiek levert
Nettie Blankenstein. Zijn afscheidssymposium over de integratie
daarentegen nog teveel moeilijkheden op.
van leren in de praktijk en op het opleidingsinstituut trok een volle zaal en werd gevolgd door een creatief en warm afscheids-
De docentcommunity Medische Consult Voering (MCV)
feest. Wij organiseerden een landelijke interstavendag. Jonathan
Het verbeteren en afstemmen van bestaande practica en het
Silverman uit Cambridge besprak de integratie van arts-patiënt-
ontwerpen van nieuwe vindt plaats in een docentcommunity.
communicatie in klinisch handelen en Olle ten Cate, voorzitter
Op initiatief van Ale Gercama ontmoeten stafleden elkaar regel-
van de Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs, hield
matig rond het thema MCV, samen met medisch psychologen
een lezing over het onderwerp kritische beroepsactiviteiten. Aan
en specialisten ouderengeneeskunde. De groepsleden houden
achttien workshops namen 220 collega’s deel. De samenwer-
elkaar enthousiast door onderwijservaringen uit te wisselen,
king met GERION (opleiding tot specialist ouderengeneeskunde
literatuur te bespreken en plannen te smeden voor nieuwe
en nascholingsinstituut) werd concreter op organisatorisch,
methoden van onderwijs en toetsing van consultvaardigheden.
onderwijs- en docentniveau. We voegden onze management- en
Hiervan is facultair verslag gedaan tijdens het symposium MCV
beheersteams samen en namen een gemeenschappelijke ICT-
in mei 2011.
medewerker en een gemeenschappelijke docent wetenschappelijke vorming aan. Wederzijdse stages zijn in voorbereiding.
Samengaan met ouderengeneeskunde
Voor de docenten is een gemeenschappelijk Basis Kwalificatie
Huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde werken al lan-
Onderwijstraject op maat aangevraagd. Op verzoek van de
ger samen in de practica, in de vroege stage in het tweede jaar
minister breiden we de capaciteit van de opleiding uit. We heb-
en in de cursus Ouder worden in de bacheloropleiding. Voor-
ben voldoende geschikte aios (arts in opleiding tot specialist)
uitlopend op het samengaan van de afdelingen huisartsgenees-
kunnen selecteren om in maart 2012 te starten met 90 in plaats
kunde en verpleeghuisgeneeskunde in 2012 zijn er plannen
van 80 aios.
gemaakt voor het intensiveren van de samenwerking. We willen een serie practica complexe zorg organiseren in het derde jaar
Méér dan medische kennis alleen
en streven naar wetenschappelijke stages over de samenwer-
Onze eerste ambitie is huisartsen opleiden die meer te bieden
king tussen beide disciplines in de praktijk. Ook besteden we
hebben dan alleen medische kennis. Oftewel: huisartsen die
in het coschap huisartsgeneeskunde expliciet aandacht aan de
vakinhoudelijk én communicatief sterk staan. In 2011 hebben we
zorg voor ouderen.
gewerkt aan randvoorwaarden voor leren op de huisartsenpost. Met (op één na) alle posten is een opleidingscontract afgesloten
En verder:
en overal is een huisartsopleider als onderwijscoördinator aan-
- hebben stafleden van onze afdeling intensief bijgedragen
gesteld. Er is een landelijke leidraad voor het leren dienstdoen
aan de visitatie van de opleiding geneeskunde door mee
opgesteld. De posten krijgen opleidingsgeld om opleidingsvoor-
te werken aan de zelfevaluatierapportage (ZER), een proef-
zieningen, introductiecursussen en onderwijstijd te financieren.
visitatie en de ‘echte’ visitatie begin december;
Vanaf 2012 is het hoofd huisartsopleiding verantwoordelijk voor
- hebben in 2011 tien ervaren huisartsdocenten de Basis
het onderwijs op de posten. De invoering van de leidraad wordt
Kwalificatie Onderwijs behaald en zijn de juniordocenten
aandachtspunt in 2012. Er is behoefte aan meer onderwijs Beleid
begonnen met cursussen docentvaardigheden;
en Beheer. Daarom is een werkgroep ingesteld die een eerste-
- vonden er twee refereeravonden plaats voor stafleden van
en derdejaars onderwijsprogramma en een differentiatiemodule
de afdeling en werd één avond georganiseerd samen met
uitwerkt. Dankzij het project ‘accreditering huisartsenpraktijken’
urologen uit de regio;
is ruim 80% van de opleidingspraktijken geaccrediteerd. Vanaf
- is een pilotonderzoek gestart naar de haalbaarheid van klinisch redeneren door eerstejaars studenten met patiënten in de praktijkstage.
2013 moeten opleidingspraktijken geaccrediteerd zijn.
Topniveau door toetsing
De blik naar buiten
Onze tweede ambitie is ons lesprogramma toetsen, zodat we
Onze vijfde en laatste ambitie is een opleiding te zijn met
huisartsen van topniveau kunnen afleveren. Anders geformu-
oog voor de buitenwereld. Anders gezegd: klantgericht zijn,
leerd: gericht toetsen maakt artsen beter en praktijkgerichter.
samenwerken, goed communiceren. In 2011 namen we
Het NIVEL heeft de gegevens uit de landelijke aiosenquête 2011
opnieuw deel aan Nycteum, de gezamenlijke huisartsen
geanalyseerd. Deze is ingevuld door 80% van de aios. Landelijk
nascholingsorganisatie van VUmc, AMC, DOKH en 1e lijn
zijn zij over het geheel genomen positief. Wel vinden aios dat
Amsterdam. Er zijn plannen ontwikkeld voor nascholing op
aan zorgorganisatie te weinig aandacht besteed wordt en dat
academische leest. In 2012 beginnen we met begeleide inter-
er te weinig leermomenten zijn, vooral in het tweede jaar. Onze
visie van startende huisartsen. Een van onze docenten
opleiding scoort in vergelijking tot de rest van het land hoog op
is coördinator van de nascholing.
de kwaliteit van de opleiders, het aantal leermomenten, en het gebruiken van leer- en toetsmomenten voor het formuleren van
We hebben onze samenwerking met Roemenië, Suriname en
leerdoelen. Wij namen deel aan de landelijke werkgroep arts-
Aruba in 2011 voortgezet. In Roemenië werkten onze hao’s
patiëntcommunicatie en aan de werkgroep toetsing die dit jaar
voor de vierde en laatste keer met collegaopleiders in Craiova
een nieuw toetsplan heeft geformuleerd.
aan het interactiever en aios-gestuurd maken van de opleiding. In 2011 droegen onze docenten opnieuw bij aan de professio-
Stimuleren om te leren
nalisering van de docenten op Aruba. In 2012 gaan hier de eer-
Onze derde ambitie is aios, hao’s en staf stimuleren om te
ste aios de huisartsopleiding voltooien. Een aantal hao’s werkt
leren. In onze missie noemen we dit: een leer- en werkomgeving
mee aan een nascholingscongres in Suriname in 2012. Doel is
die mensen inspireert. Ons voornemen om kennis beter uit te
het geven van interactieve workshops, waarbij Nederlandse en
wisselen hebben we vorm gegeven door actuele presentaties op
Surinaamse huisartsen op een motiverende en effectieve manier
de website te zetten, bijvoorbeeld naar aanleiding van de inter-
hun professionele competenties vergroten. Met Georgië is na
stavendag en de huisartsenmanifestatie. Docenten volgden een
het werkbezoek in 2010 incidenteel contact onderhouden.
interactieve docentenscholing over het ontwerpen van onderwijs waarin de docent de rollen van procesbegeleider en expertdocent combineert. Ook waren er trainingen in het gebruik van didactische werkvormen. Docenten leerden het feedbackinstrument Analyse Leergesprekken VU toe te passen. In 2012 willen we het uitwisselen van kennis bevorderen door onderwijsmateriaal (brokstukjes expertise) die aios of docenten voor hun groep gemaakt hebben beter toegankelijk te maken voor anderen. Dit jaar zijn twee nieuwe aiotho’s (arts in opleiding tot huisartsonderzoeker) gestart met een gecombineerd opleidings- en onderzoekstraject. Totaal zijn er nu zes aiotho’s bezig. Altijd alert op verbeterkansen Onze vierde ambitie is alert zijn op verbeterkansen. Volgens de HOVUmc-missie: kwaliteit en beleid spelen in op praktijkontwikkelingen. In 2011 is een nieuw kwaliteitssysteem ontwikkeld, waarbij in een cyclus van vijf jaar toetsing, verbeterplannen, uitvoering, en evaluatie op alle hoofddomeinen plaatsvindt. Zomer 2012 laten wij ons toetsen op de domeinen Academisch niveau, Leeromgeving, en Toetsing & beoordeling.
