Jaargang 18 nr.6 JUNI % voor de verkoper - 50% voor het drukwerk. Voedsel: wat doen we ermee en wat zouden we moeten doen? PAGINA

Jaargang 18

nr.6

JUNI

2015

50% voor de verkoper - 50% voor het drukwerk

Voedsel:

wat doen we ermee en wat zouden we moeten doen? PAGINA 4

Foodsharing

PAGINA 10

Zo werkt de Zelfkrant Stichting Spoor073 heeft als doel verkopers een extra inkomen te verschaffen. De Zelfkrant wordt al 17 jaar verspreid vanuit ’s-Hertogenbosch. Hier zetelt ook de redactie. Er is ook een distributiepunt in Tilburg. Vooral in deze twee steden, maar ook elders, met name in Zuid-Oost Nederland wordt de krant verkocht door mensen die dak- of thuisloos zijn of niet kunnen rondkomen van hun minimuminkomen. Verkopers kopen de krant voor € 0,75 per stuk en verkopen hem voor € 1,50. De helft van wat u betaalt gaat dus rechtstreeks naar de verkoper. Het is beter een krant te kopen en mee te nemen dan alleen geld te geven. Met de opbrengsten van de Zelfkrant wordt een deel van de onkosten gedekt. Door geld te geven en geen krant mee te nemen helpt u de verkoper op langere termijn niet. Als de inkomsten dalen kan de krant op den duur niet meer verschijnen.

Distributie Zelfkrant:

Ridderspoorstraat 2 5212 XP ’s Hertogenbosch Dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur

Distributie voor Tilburg:

Gasthuisring 54a 5041 DT Tilburg Maandag, woensdag en vrijdag van 10:30 tot 12:30 uur.

Redactie Zelfkrant

Email: [email protected] Voor vragen of klachten over distributie of verkopers: 06 16 53 16 77

Colofon Interim hoofdredactie Greetje Senhorst

In deze Zelfkrant door

Greetje Senhorst

In vervolg op het aprilnummer gaan we dit nummer kijken hoe we op een andere manier met voedsel kunnen omgaan. We komen erachter dat er zoveel voedsel op het land achterblijft dat daar heel veel mensen mee te voeden zijn. Ook kunnen we verspilling tegengaan door voedsel te ruilen met elkaar. In Tilburg staan nu 3 Foodsharingkasten. Je kunt hier inzetten wat je zelf over hebt en eruit pakken wat je kunt gebruiken. Liefst beide handelingen natuurlijk dan blijft de kast gevuld voor de anderen die na je komen. Het zet mensen aan tot nadenken over voedselverspilling en brengt ze met elkaar in verbinding. In dit nummer komen we er achter waar de droogmolen van Wies voor gaat dienen, de aanschaf die ze in het aprilnummer beschreef. Van harte gefeliciteerd Wies, namens de hele redactie, met de geboorte van je zoon. En natuurlijk ook tante Loes en opa Toon, beide vaste medewerkers van de krant. In de komende nummers worden we vast deelgenoot gemaakt van deze verandering in het leven van Wies. Hoe het dan kan verkeren in je leven en je in een andere relatie komt te staan tot je kind, lezen we bij Judith. Zij vertelt ons haar verhaal naar aanleiding van het kathedralenraam. Inmiddels is het festivalseizoen weer aangebroken. We belichten de organisator van het Festival Mundial dat op 27 juni van start gaat dit jaar. Het 28ste al weer. Behalve natuurlijk heel veel muziek is hier ook aandacht voor het scheiden van afval. Groen, groener, groenst is het motto. Veel leesplezier!

Redactie

Arnold Reyneveld Nita Sunthornwat Lotte Gobes (vormgeving en opmaak) Loes Brok

Medewerkers

COVERFOTO: JAN NIEUWSTAD

Wies Brok, Toon Brok, Berna Deiman, Jurasmerga, Jan Nieuwstad, Martien Pelser, Erik van Schevikhoven, Jenny Senhorst, Keslien Smeets, Jan Turlings, Mariëlle van Uitert, Jan de Vries, Berry van de Water, Sanne van den Dungen, Wout van den Hout, Bic Driessen.

Druk

Er worden 7.500 exemplaren gedrukt. © Stichting Spoor073 Overname alleen met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de redactie.

2

de Zelfkrant - juni 2015

Wereldreis in tijd (alleen in 4D) TEKST: MAR10 - ILLUSTRATIE: LOES BROK

Met de rug richting straat ga ik aan de Smalle Haven op de grond zitten. De voeten die boven het water bungelen zijn van mij al lijken ze verder weg dan ooit. Ik leg mn armen op de onderste stang van de hekwerkje dat naast het water staat. Ze vormen een perfect kussen voor een hoofd vol drukte. Al snel begin ik te staren en net voordat ik in slaap val, maak ik de sprong… precies tussen waken en slapen. De voorjaarszon… het geroezemoes en de geuren die de stad tot in de kleinste kiertjes opvult… het plekje waar ik zit… alles klopt. Sint Jan heerst soeverein over oren en ogen in de weide omtrek. Achter me langs snelt een paard en wagen ratelend over de keien richting het centrum van de stad. “Hé”… hoor ik achter me. “Die hoed! Hou m tegen…!” Zonder erop te reageren zie ik een hoge hoed op het water landen. De man die een beetje mistroostig zijn hoed na kijkt, werpt een afkeurende blik in mijn richting. Ik ontwijk m met gemak. De iets te strakke billentikker… witte handschoentjes… zijn nette pantalon en half hoge leren schoenen… Het heeft iets truttigs. Als de man me al raakt, dan raakt ie mn mondhoeken die zonder het te overdrijven lichtjes omhoog krullen...

“Hé”… hoor ik weer maar dit keer met een vrouwenstem. Ik voel een tikje op mn rechterschouder en terwijl ik omkijk zit Mira al links naast me. “Zit je weer te dromen mafkees” zegt Mira en ze kopieert de manier waarop ik zit. “Ja… volgens mij wel…” zeg ik terwijl ik halverwege de zin een kikker weghoest. “Alles klopte” zeg ik verward… “behalve de tijd waarin ik was, zie ik nu”. “…En ik natuurlijk!” zegt Mira giechelig. Haar giechels versterken elke staat van zijn al lijkt het bij verward nog het ergst. ”Mmm maar er waren geen auto’s” ga ik verstoord verder. “In plaats daarvan hoorde ik een paard en wagen achter me door ratelen… die kant uit…! Ik wijs richting centrum. “Die man daar… droeg een hoge hoed en een billentikker…” “Dat is zo leuk aan jou” zegt Mira… “Wat er ook speelt… je bent en blijft een hardcore dromer… een fantasticus to the bone”. Ze geeft me een kus en bekijkt me vluchtig van top tot teen. Ik ben goedgekeurd denk ik want ze blijft zitten. “Sorry van gisteren” zegt ze… “het lukte niet en toen raakte ik in paniek… wat moet je op zo’n moment?” zegt ze tegen mij… of … misschien wel tegen zichzelf. Gister zag ik haar bij het station lopen en ik zwaaide al van ver naar dr. Toen ze dat zag, draaide ze resoluut om en

verdween in de zelfde richting als waar ze vandaan kwam. “Maakt niet uit” zeg ik. “Je zit nu toch naast me?” Ik kijk opzij en ben blij met wat ik zie. “Nu wel he?” vult Mira vrolijk aan. “Nu wel...” herhaal ik. “Volgens mij begreep ik de situatie gister wel… min of meer. Voor mij is in paniek raken en vluchten herkenbaar gedrag… Het zegt alles over mezelf en niets over degene waar ik voor vlucht… Er valt een gemakkelijke stilte en Mira legt haar hoofd tegen me aan. In mijn hoofd zoemmmt nog een vage vraag over onze vorige ontmoeting. Glimlachend besluit ik dat zo te laten. “Volgens mij gaat het wel goed met je als ik ‘zo’ naar je kijk” zeg ik zachtjes. “Nu wel he?” zegt ze. Haar hele gezicht is ontspannen en ze straalt met de zon mee. “Nu wel…” herhaal ik geruststellend. Onze gesprekken zijn vaak kort en niet zo hoogdravend. Ineens staat ze op met mijn hand in die van haar. Steeds als ze dat doet dan smelt ik heel even. Weer kijken we elkaar aan. Ze is bijna doorzichtig nu, alsof ze al weg is... “Dank je wel” zegt ze en ze geeft een kus op mn hand. Zo snel als ze er was, is ze ook weer verdwenen… “De volgende keer dat je verdwaalt op één van je wereldreizen door de tijd… dan ga ik mee!” hoor ik haar nog zeggen. Ze lacht zo hard dat ik de echo van haar lach ‘om de hoek’ nog hoor. “Natuurlijk!” zeg ik zachtjes. “Ik neem jou altijd mee…” Onderweg naar huis wrijf ik met een koude hand over de warme met kus. De woorden van Mira… haar glimlach… haar zekerheden en twijfels tot in haar kusjes… haar warme handen. Ze laten me niet los… Zucht… er is steeds weer meer van…


3

Voedsel voor het oprapen TEKST: JENNY SENHORST - FOTO’S: MARGO VAN DER VLIET

Mijn vader deed het al in de oorlogsjaren. Nadat de boer had geoogst en het graan in korenschoven op het land stond, ging hij met zijn broers het veld op. Om te verzamelen wat was blijven liggen.”Oren noemden we dat”, zegt hij nu, “geen idee waarom.” Het koren werd thuis met de hand in de koffiemaler tot meel gemalen. Zijn moeder kon er mooi een aantal broden van bakken. Nu hoor ik een zelfde soort verhaal uit de mond van Pien de Ruig, voorlichter bij Voedselbanken Nederland. Zij reageert op mijn verbaasde reactie dat maar 0.5 % van al het verspilde voedsel bij de voedselbanken terecht komt. Ik duik nogmaals in de wondere wereld der voedselverspilling. “Hoe komen jullie aan dat cijfer van een half procent”, vraag ik haar. “Die is gebaseerd op een studie van de Wageningen Universiteit. En waarschijnlijk”, zegt ze, “is het aandeel nog kleiner want in deze studie is de oogst die op het land achterblijft, niet meegerekend. Een boer kan bijvoorbeeld drie oogstrondes houden maar laat de derde achterwege. Die laatste ronde loont niet meer omdat het minder geld oplevert dan de arbeid van een professionele oogstploeg kost. Een onbekende hoeveelheid groente wordt niet geoogst.”

4

Cosmetische eisen Winkelketens vragen de boer om perfecte groente af te leveren. Dat is een tweede reden waarom veel groente wordt afgekeurd en de consument niet bereikt. Broccoli moet een mooi rond scherm vormen, aardappels mogen niet te klein zijn, komkommers zijn keurig recht en wortels mogen niet op twee benen staan! De sorteermachine gooit ‘te klein’ en ‘te groot’ onverbiddelijk aan de kant. Deze even smakelijke maar om cosmetische redenen afgekeurde groente gaat naar de koeien of de schapen. De voedselbanken willen deze verse groente maar al te graag in hun voedselpakketten stoppen. Dat is een gezonde aanvulling op de houdbare etenswaren. Aan vraag geen gebrek. In Nederland leeft meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. Als je ten hoogste 180 euro per maand overhoudt om van te leven (eten, kleding, vervoer) kun je aankloppen bij de voedselbank. Dit toelatingscriterium is de laatste drie jaar niet aangepast. De groep armen is echter wel gegroeid. Het aantal personen dat een beroep deed op de voedselbanken steeg in 2014 met 11% ten opzichte van 2013. Wekelijks leven 94.000 mensen van de voedselpakketten waaronder 37.600 kinderen. Overigens draait de organisatie op de inzet van maar liefst 10.000 vrijwilligers. Elke week zorgen zij voor aanvoer en vullen de pakketten.

Manna Wat zou het fijn zijn als meer mensen geholpen werden doordat restgroenten die na de oogst overblijven bij de voedselbanken terecht komt. Jac Smit, diaken in Schermer, nam in 2013 het initiatief om boeren in de omgeving te vragen of dat mogelijk was. Een aantal bedrijven reageerde en zo stond al snel een ploeg vrijwilligers broccoli te oogsten bij bedrijf Appelman. Net op tijd voordat het vernietigd werd om plaats te maken voor nieuwe broccoliplantjes. Uiteindelijk werd in 2013 in totaal 15 ton aan broccoli weggesneden voor de voedselbanken Alkmaar, Purmerend en Hoorn. Vorig jaar kreeg de succesvolle start van dit initiatief een vervolg in de Stichting Manna - Werkgroep Schermer. De stichting werpt zich op als intermediair om voedsel te verkrijgen voor de voedselbanken. De vrijwilligers wisten vorig jaar maar liefst 300 ton aan broccoli, wortelen, witte kool, spruiten, uien en aardappelen te redden. Animo en aanbod genoeg dus bij de boeren om mensen met een krappe beurs te helpen met gezonde groente. In de soep Sinds kort gaat een deel van deze restgroente naar Soupalicious, een soeprestaurant in Amsterdam dat samenwerkt met Voedselbanken Nederland. Voor elke kop soep die in het restaurant geserveerd wordt, wordt een kop soep voor een ‘klant’ van de Zelfkrant - juni 2015

V.l.g.n.r. : Jac Smit, pastoor Luis Weel, Jorrit de Bruin, Egbert Warringa en ds. Alice Schumacher

de voedselbank mogelijk gemaakt. Soupalicous is namelijk een sociale onderneming. De restgroente gered door stichting Manna, wordt door werknemers met een achterstand op de arbeidsmarkt verwerkt tot maaltijdsoepen ‘Souprise’. Deze worden ingevroren en beschikbaar gesteld aan de voedselbanken in Noord-Holland. Ultieme doelstelling: dit concept landelijk uitrollen zodat elke voedselbank over verse soepen kan beschikken. Als dit proefproject (!) goed verloopt komen er nog een tiental vestigingen bij in Nederland. Over drie jaar zit er dan steevast een voedzame maaltijdsoep in elk pakket. Maak het houdbaar Voedselbanken Nederland is voortdurend op zoek naar creatieve oplossingen om overschotten aan voedsel te verkrijgen en op een veilige manier bij de de Zelfkrant - juni 2015

doelgroep te brengen. “Voedselveiligheid is een speerpunt”, zegt Pien de Ruig, “we gaan mensen die toch al in een benarde positie zitten echt geen bedorven voedsel aanbieden. “ Het is steeds de vraag hoe de etenswaren die elders over zijn ter beschikking komen voor de voedselbanken. Mogelijkheden te over. Pien:”In de horeca bijvoorbeeld wordt aan het begin van de avond de groente gesneden. Als een restant aan het eind van de avond overblijft, gooi het niet weg maar maak er nog even een maaltijd van en vries het in. Aan het eind van de week kan een voedselbank het ophalen. En wat zou het mooi zijn als broden niet worden weggegooid maar bijvoorbeeld worden gebruikt om kaastosti’s van te maken. Ook die kan je invriezen.” “We hebben veel geleerd van de Russische boycot waardoor prachtig mooie appels over-

bleven. Daar kan je appelmoes van maken om het niet te laten bederven. Maar daarvoor moeten kosten worden gemaakt. De echte kosten zitten in de arbeid en bereidwillige bedrijven zien daar tegenop. Daar moet een oplossing voor komen.” Voedselbanken Nederland heeft daarom een Opportuniteiten Fonds opgericht. Om zo te voorkomen dat grote voorraden voedsel worden weggegooid. Doel is om de kosten te dekken van de bedrijven die restanten verwerken tot houdbare producten of de logistiek verzorgen.” Vele initiatieven Het gaat in ieder geval hard met het offensief om voedselverspilling tegen te gaan. Ook marktpartijen zijn gestart met proeven. Cateraar Hutten uit Veghel verzamelt overrijpe tomaten en uien bij supermarkt Plus en maakt er soep en saus 5

die de supermarkt verkoopt onder de naam ‘OverLekker’ . Jonge onderneming Kromkommer maakt ook al een tijdje soep van ‘gekke groente’. Daarnaast voeren zij actief campagne om ons te verleiden om oog te hebben voor groente en fruit die niet moeders mooiste zijn. “Krom is het nieuwe recht!”, zo is hun leus. Of zoals cateraar Bob Hutten het zegt: “Voedsel weggooien, het zou gewoon niet mogen kunnen.” En dat cijfer? Ik begon met de vraag: “waarom komt maar een half procent van al het verspilde voedsel bij de voedselbanken terecht?” Zo kwamen we uit bij de verspilling die niet in dit cijfer is meegenomen: de onbekende hoeveelheid niet-oogst. Wat kan ervaringsdeskundige Jac Smit die in de Schermer afgekeurde groente ophaalt bij een zevental bedrijven hierover zeggen? Jac:”Bij voorbaat een getal noemen is niet goed maar een veelvoud van 2014 (600 ton) gaan we dit jaar gemakkelijk halen. We voeren op dit moment gesprekken met andere partijen. Als telers uit West Friesland en de Wieringermeer mee gaan doen, kunnen we alle voedselbanken in Nederland bevoorraden.” Bent u er nog? Dat zou betekenen dat een aantal vrijwilligers vanuit de kerk in Noord-Holland met hun fantastische inzet er in kan slagen om voedselbanken iedere week van groente te voorzien. Zoveel blijft er over in dit land. Wat als we alle ‘gekke’ groente van Nederland weten te redden: gaan we dan soep exporteren naar arme landen? En wie is hier nu eigenlijk ‘gek’? 6

Tip broccoli Kan je het eten? Het valt met een grote bonk in de groene bak. Zoveel blijft er over van de broccoli nadat de roosjes eraf zijn. Weggooien hoeft niet. Nadat je de houtige delen eraf hebt gehaald is de stronk ook prima te eten, net zo smakelijk als de roosjes. Snij wel goed klein want schijfjes van de stronk zijn minder snel gaar als de roosjes. Of maak er soep van: dat kan natuurlijk ook!


Wies vertelt... TEKST: WIES BROK - ILLUSTRATIE: LOES BROK

Bevalling Slapen is er niet echt bij deze nacht. Iedere tien minuten trekt mijn buik zich pijnlijk samen, telkens net als ik een beetje begin weg te doezelen. Geen idee of dit nu echt al weeën zijn. Deze middag waren we voor controle in het ziekenhuis en was er nog niets dat wijst op een op handen zijnde bevalling. In de ochtend sta ik vermoeid op en doe mijn dagelijkse dingen. Steeds met pijnlijke onderbrekingen. Zo verloopt ook de wandeling die ik maak met Valin. Hoewel ik nog steeds twijfel of ik nu aan het bevallen ben, besluit ik die middag de speciale cake te maken die na de bevalling extra kracht zal geven. Het aanrecht is ideaal om op te leunen, zodat de pijn beter te verdragen is. Later maakt Valin een heerlijke pizza, maar mijn eetlust is volledig verdwenen. Het is weer avond en mijn verloskundige raadt aan een douche te nemen. Dat kan het proces stil leggen of juist bevorderen. Onder het hete water besef ik ineens ten volle dat dit wel heel erg pijn doet en nog erger gaat worden. Onmogelijk om dit te verdragen, waarom wilde ik dit meemaken? Voor Valin is duidelijk dat het begonnen is. Ik twijfel nog steeds, want de weeën en intervallen gaan niet precies volgens het schema. Wat later is de verloskundige er en onze doula. Na een korte controle blijkt dat ik echt aan het bevallen ben. Veel gedachten zijn er niet meer bij mij. Met de steun van de aanwezigen vind ik een manier om de pijn te


doorstaan. Alles verloopt voorspoedig. Ineens is er beroering om mij heen. Er blijkt poep in het vruchtwater te zitten en we mogen zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Het besef dringt langzaam tot mij door als ik vertel waar de ‘vluchttas’ staat. Tegen dit scenario heb ik enorm opgezien, maar er is geen keuze dan door te gaan met bevallen. Het ziekenhuis blijkt niet de ultieme horror. Er is een muur vol zonnebloemen en ik hoef niet aan zoveel draden dat bewegen onmogelijk wordt. Dan komen de onhoudbare persweeën. Alleen mag ik nog niet persen, zo wordt mij indringend maar vriendelijk verteld. Pas als de opening voor de baby groot genoeg is. Op een gegeven moment is dat het geval. Nu voel ik echter niets meer en weet niet wat te doen. Gelukkig floept onze zoon Xan in goede gezondheid naar buiten. Een tijdje nadat ik aan elkaar genaaid ben, vertelt de kinderarts dat we naar huis mogen. Nu blijkt er van alles niet in de vluchttas te zitten. Ik had gedacht geen kleren nodig te hebben voor na de bevalling. Immers, ik zou heus niet naakt naar het ziekenhuis gaan. Daar sta ik dan op mijn sloffen, in mijn joggingbroek en gescheurd t-shirt. Mijn telefoon ligt nog thuis. Ook hebben Valin en ik geen vervoer naar huis geregeld voor ons kersverse gezinnetje. Toevallig heb ik deze dag met een vriendin afgesproken. Ze brengt ons graag naar huis waar de speciale cake al klaarstaat.

7

Het raam van Judith De komende maanden plaatsen we de ramen van de BOSCH Kathedraal en vertellen de mensen voor wie het raam gemaakt is hun verhaal. Achtergrondinformatie is te vinden in het maartnummer van de Zelfkrant en op www.onzekathedralenbouwers.nl/winterparadijs2014 of www.dagbestedingpub.nl/boschkathedraal.

TEKST: GREETJE SENHORST - ONTWERP ILLUSTRATIE: T.O.M.

Judith twijfelt eerst of ze wil meewerken aan een verhaal over haar raam. Ze is bezig zich te ontworstelen uit het daklozenleven en wil juist graag vooruit kijken en niet steeds geconfronteerd worden met haar verleden. Het meewerken aan het project, een half jaar geleden, heeft wel veel voor haar betekend. Daardoor heeft ze haar verleden deels kunnen verwerken en is ze er positiever uitgekomen. Maar nu wil ze stapjes vooruit maken. We komen tot de deal dat ze haar verhaal vertelt zonder foto. Allereerst komen we te spreken over het jongetje van zeven. Het is haar zoon, die bij zijn vader woont. Sinds ze weer een eigen appartement heeft kan hij bij haar op bezoek komen. Vier jaar geleden heeft haar man haar het huis uit gestuurd. “Door omstandigheden” zegt ze, indertijd verslaafd. Op de luchtballon in het raam staat een wietblad, dat naar die periode verwijst. Ze is in Den Bosch in het Inloopschip terecht gekomen, het schip rechts onderin het raam. Negen maanden heeft ze hier verbleven tot dat ze een huurwoning kreeg. 8

Ze heeft een bewindvoerder en dat is nodig want ze kan niet goed met geld omgaan. Het raam laat twee handen zien. Eén met een gat erin en één met een hart wat uitdrukt dat ze ook liefde kan geven. En ze is creatief. Judith ontwerpt en tekent mandala’s en kleurt ze in. Ze maakt kleurige armbandjes. Bovenin het raam zien we enkele van haar foto’s. Ze houdt van fotograferen en in de natuur zijn. Ze heeft zelf actief meegewerkt aan het ontwerp en schilderen van het raam. Links in het raam zien we een saxofonist. Judith speelt al 20 jaar sax in een harmonie. De spiralen in het raam zijn ook nog betekenisvol. Kronkels in het hoofd kunnen zowel positief als negatief zijn. Ze kunnen je dwars zitten maar ook tot creativiteit leiden. De regenboog staat voor saamhorigheid. De beeldvullende paddenstoel is symbool van vrijheid, natuur en fantasie. De groen-gele rand verwijst naar haar herkomst en de melodie van de saxofonist is “Dat gaat naar Den Bosch toe (zoete lieve Gerritje)”: de weg die ze is gegaan. Het was niet de bedoeling maar door hulp en vooral eigen kracht is ze gekomen waar ze nu is. En uiteindelijk wil ze dus uit het

wereldje van de daklozen. Stapje voor stapje, het heeft geen nut om te haasten. Ze werkt nu mee met de veegploeg van het PUB maar kijkt al weer verder naar vrijwilligerswerk. Linksonder in de steel van de paddenstoel staan klavertjes vier. Toch altijd geluk gehad, vind ze en vooral met haar zoon. Die heeft haar steeds weer overeind gehouden en de zin gegeven om door te gaan, niet op te geven. Bij de presentatie van de BOSCH Kathedraal op het Winterparadijs heeft ze het gedicht van Ab Bertholet voorgedragen op het podium. Dat vond ze een fantastische ervaring. Haar zoon is erbij geweest en was trots dat hij op het raam was afgebeeld. Toen de kathedraal weer was afgebroken vond hij het heel jammer dat het weg was……..



9

FoodSharing: minder verspilling, meer verbinding TEKST EN FOTO’S: PAUL SPAPENS

Anne Marie Verkade-Diphoorn verhuisde in 2008 van Meppel in Drenthe naar Tilburg. Vijftig jaar geleden, toen het woord mondialisering nog moest worden uitgevonden, stond haar door relatie en werk gedreven stap nog gelijk aan een emigratie. Rechtstreeks vanaf het Drents platteland vestigde ze zich in de anonimiteit van een grote stad. Net zoals immigranten uit andere landen introduceerde ze haar eigen gebruiken in het voornamelijk door ouderen bewoonde appartementencomplex aan de rand van de binnenstad. “Verrèk”, realiseerde ze zich op een dag, “ik spreek niemand meer. Mijn moeder had knijpertjes gebakken, wafeltjes uit Drenthe. Ik heb ze aan de buren aangeboden. Dat was het begin van contact.” Dit verhaal uit de levenspraktijk van de in 1978 geboren Anne Marie Verkade-Diphoorn mag je kenmerkend voor haar noemen. Voedsel dient in haar ogen een sociaal doel. Het is een smeermiddel voor het aanknopen van relaties. Tegelijk moet je met voedsel zorgvuldig omgaan; weggooien is uit den boze. Beide principes bracht ze samen tot wat uiteindelijk ‘Food Sharing’ is geworden, een prachtmethode om voedselverspilling tegen te gaan door overtollig voedsel te ruilen. Door daar aan mee te doen ontstaan contacten tussen mensen. Ze won er een wedstrijd voor ideeën voor 10

duurzaam omgaan met voedsel mee. Deze was georganiseerd door de Floriade in Venlo. Begon november 2014 zat ‘Foodsharing’ in de halve finale van de Wereldprijs. Met dit initiatief wil de ASN Bank projecten voor een duurzame samenleving ondersteunen. ‘Food Sharing’ rust op drie pijlers, legt Anne Marie Verkade-Diphoorn uit. Haar twee kinderen liggen al in bed. Ze is in verwachting van haar derde. Vijf jaar geleden vestigde ze zich samen met haar partner

Anne Marie Verkade-Diphoorn

Erwin Verkade in Tilburg. Hij ging aan het werk als arts in het St.-Elisabeth Ziekenhuis. “In die zes jaar gingen we samenwonen, kwam er een kind, trouwden we, kwam er weer een kind en nu is dan de derde op komst. Best veel”, zegt ze met een mengeling van nuchterheid en emotie. Ze vergeet nog te vertellen dat ze in die zes jaar haar weg moest vinden in Tilburg en dat ze daarnaast de grondslag legde voor ‘Food Sharing.’ De eerste van de drie pijlers waarop dit idealistische principe rust is een basale website waarop mensen in den lande overtollig voedsel aanbieden. Zoals het aanbod van ‘Boerenschenkwijn’ door iemand uit Rijen. Die schreef bij het product: ‘Fles witte wijn (van de slijterij op het Raadhuisplein). Gekregen tijdens Rijen Ruikt, maar wij drinken geen alcohol. Op te halen omgeving Sweensplein, Rijen.’ Een andere ‘voedseldeler’ uit Rijen plaatste slechts het woord ‘honing’ op de website. De meeste aanbieders wonen in de Randstad. Pijler twee omschrijft Anne Marie Verkade-Diphoorn als ‘evenementen’. ‘Food Sharing’ organiseert etentjes van voedsel dat anders weggegooid zou zijn. In juni 2014 waren twee Albert Heijn-winkels bereid hiervoor weggooivoedsel ter beschikking te stellen. Dertig personen hadden er een goede maaltijd aan. Er was zoveel dat de meegenomen bakjes de Zelfkrant - juni 2015

konden worden gevuld zodat de deelnemers de dag daarop nog eens konden toetasten. Deze tweede pijler is een nogal bewerkelijke, zegt ze uit zichzelf. Met de derde pijler is het avontuur van ‘Food Sharing’ begonnen. Het gaat in dit geval om kasten die bijvoorbeeld bij een wijkcentrum of dorpshuis neer worden gezet. Mensen kunnen er hun overtollig voedsel in zetten en ze kunnen aangeboden voedsel meenemen. Anne Marie Verkade-Diphoorn kwam op het idee toen ze een paar jaar in de Vinexwijk Reeshof in Tilburg woonde. Het idee was geïnspireerd op de gewoontes en tradities die ze van huis uit had meegekregen. Deze spelen wel vaker een rol in haar leven, wat opmerkelijk is want ze is relatief jong en de jeugd is niet echt bezig met die dingen van vroeger. Ze geeft een paar voorbeelden de Zelfkrant - juni 2015

die een extra helder beeld geven van haar motieven en waar die op zijn geënt. Haar ouders hadden een melkveebedrijf in Ruinerwold, een gemeente in Zuid-West Drenthe. Het delen van voedsel behoorde daar tot de cultuur van alledag. Appels en peren uit de boomgaard, groente uit de moestuin, alles werd gedeeld. Toen Amsterdammers hun buren werden en een geit gingen houden, kregen de Diphoorns geitenkaas. “Gemoedelijk heen en weer,” noemt Anne Marie Verkade-Diphoorn dat. “Er werd niets weggegooid.” Op het platteland van Drenthe is het de gewoonte om buren uit te nodigen als je ergens komt wonen. Niet zomaar eventjes de naaste buren, maar drie buren rechts van jou, drie buren links van jou en drie buren aan de overkant. Daar kregen de bewoners van de straat in Reeshof ook mee te maken. Het bezoek aan het jonge stel werd

bezegeld met eten, want eten verbindt. Al in de Goirkestraat waar ze eerst met haar latere man ging samenwonen werd de ‘Burenvisite’ geïntroduceerd. Om de zoveel tijd nodigen buren elkaar uit en uiteraard wordt er dan gegeten. Zo ontwikkelde Anne Marie Verkade-Diphoorn een eigen leventje in de Tilburgse Vinexwijk waar vijftigduizend mensen ontzettend anoniem bij elkaar wonen. Haar vader bracht vanuit Drenthe een kippenkooi en drie kippen over. “De kippen leveren drie eieren per dag. Op een zeker moment hou je eieren over. Ik deed ze in een eierdoosje en bracht het naar de buren. Het was twee jaar geleden. We woonden hier nog maar net. De buren waren verrast. Ze kwamen iets terugbrengen, eigengemaakte jam.” Toen beleefde ze haar ahamoment. Het begon ermee dat ze zich realiseerde dat 11

Nederlanders een derde van hun voedsel weggooien. Zulke feiten lepelt ze moeiteloos op. Haar opleiding is daar debet aan. Ze studeerde ‘economie van landbouw en milieu’ aan de universiteit van Wageningen en ze specialiseerde zich in de marketing ervan. Wageningen was voor haar een logische studiekeuze omdat ze als boerendochter wist dat ze ‘iets met voedsel en zuivel’ wilde gaan doen. Na de voltooiing van de studie werkte ze als communicatiemedewerker bij Friesland Campina in Meppel. Toen haar partner een baan kreeg in het St.-Elisabeth Ziekenhuis vond ze als marketingspecialist werk bij ZLTO in Tilburg. Na vier jaar Tilburg verhuisde de organisatie naar Den Bosch. Bij een reorganisatie die een derde van het aantal banen koste stond zij aan de verkeerde kant. Maar geen nood, Anne Marie Verkade-Diphoorn was voor zichzelf al aan de slag gegaan met een idee dat ze had gekregen toen ze eieren weggaf. “Ik werkte drie dagen bij ZLTO en twee dagen werkte ik aan mijn burgerinitiatief.” Na haar ontslag stortte ze zich helemaal op wat ze ‘Proviand Ruil’ noemde. Haar enthousiasme wakker nog aan toen ze de prijs won op de Floriade van Venlo en veel media daar belangstelling voor bleken te hebben. De marketingdeskundige kwam in haar boven. Ze pimpte een oude kast op met ouderwets kastpapier en dito witte kartelrandjes. Dat een vrouw van haar leeftijd überhaupt weet heeft van het bestaan daarvan. De kast plaatste ze op de oprit. De overbuurvrouw snapte het 12

meteen. Ze had toevallig net een trendy koffiezetapparaat gekocht en had derhalve twee ‘ouderwetse’ pakken filterkoffie over. Die zette ze in de kast als overbodig voedsel. Binnen de kortste keren waren de pakken weg en stond er ander voedsel in. Dagelijks maakte Anne Marie Verkade-Diphoorn een foto van de inhoud van de kast en plaatste die op Facebook. “Ik heb hier zóveel verschillende mensen op de oprit gehad. Gemiddeld zes per dag, een jaar lang. De gebruikers van de kast hadden uiteenlopende motieven. De een vond het zonde om iets weg te gooien, de ander dacht aan zijn portemonnee. Gebruikers van de Voedselbank kwamen wekelijks. Het viel me op dat de mensen van steeds verder kwamen. Ze kwamen met de fiets uit alle delen van de stad.” Het eenvoudige eenpersoonsproject belandde in een andere fase nadat Anne Marie Verkade-Diphoorn zich had aangesloten bij Foodguerrilla, een organisatie van vooral Amsterdammers die met gezond eten en tegen voedselverspilling bezig wilden zijn. Daar ontmoette ze Eva van Dijk die vrijwel gelijktijdig met haar iets soortgelijks was begonnen. De Tilburgse bracht haar Facebooken Twitteraccount en haar kastenidee in, de Amsterdamse haar website. Én de naam ‘Food Sharing’. Ze stemde er mee in om haar oorspronkelijk naam ‘Proviand Ruil’ in te ruilen voor ‘Foodsharing’, met name om de jeugd te bereiken. Die luistert alleen naar Engelse benamingen. In februari gingen ze samen van start met de diners van wegwerpvoedsel, de website

en de kasten. Daarvan staan er nu twee bij zogeheten MFA’s, multifunctionele accommodaties in het Westen van de stad. Bij ‘Food Sharing’ kun je een kast in bruikleen krijgen, huren of kopen. De kasten type ‘omakast’, aldus Anne Marie VerkadeDiphoorn, kasten die niemand wil hebben, worden gekocht in kringloopwinkels. Werknemers van de RIBW knappen ze op. Honderd procent enthousiast over de werking van de twee kasten de nu in gebruik zijn is ze zeker nog niet. De gebruikers zien het vooral toch als een manier om gratis en voor niks iets te krijgen. ‘Food Sharing’ is dan ook nog volop in ontwikkeling, maar dat het serieus moet worden genomen blijkt wel uit de nominatie voor de Wereldprijs van de ASN Bank. ‘Food Sharing, minder verspilling, meer verbinding’, trakteert Anne Marie VerkadeDiphoorn op een oneliner.

Dit verhaal is onderdeel van de verhalenserie Leve de Leefbaarheid, die het verhaal verteld van mensen die inwonersinitiatieven (mede) tot een succes hebben gemaakt. De verhalen zijn afkomstig uit een leefbaarheidsproject, waarbij initiatiefnemers uit de samenleving van Goirle, Loon op Zand, Tilburg, Moergestel en Oisterwijk elkaar geënthousiasmeerd hebben met hun ervaringen. Deze verhalen zijn opgetekend door Paul Spapens en gebundeld in een boekje met als titel ‘Leve de Leefbaarheid’. Dit boekje is beperkt in oplage verschenen. Er is een digitaal alternatief: Meer verhalen uit deze serie leest u via oisterwijknieuws.nl/leve-leefbaarheid.


PROFIEL

Jan Smulders

TEKST: WOUT VAN DE HOUT - FOTO: JAN NIEUWSTAD

Enthousiasme ervaren, dat is kijken en luisteren naar Jan Smulders wanneer hij praat over Festival Mundial. Omdat híj straalt, gaat Festival Mundial 2015 zeker ook weer stralen. Dat enthousiasme vind je ook terug in de kleurrijke, feestelijke posters die dit festival aankondigen. Het is bijna weer zo ver: het 28ste Festival Mundial gaat op 27 juni in de Spoorzone in Tilburg van start. Wat hieraan allemaal vooraf gaat, weet niemand beter dan productiemanager Jan Smulders. Als student bij het ROC Midden Brabant begon de 18-jarige geboren Tilburger al met het organiseren van het Fist@ Heuvel. Ook zette deze ondernemende student succesvolle schoolfeesten en dance events op touw. Sindsdien is hij al meerdere jaren nauw betrokken bij verschillende typisch Tilburgse evenementen, zoals D’n Opstoet, de T Parade, Kermis FM en de Smaak Karavaan. Met die jarenlange ervaring lukte het deze energieke businessman om zijn eigen evenementenbureau Bureau Jantje op te zetten. En


als je Festival Mundial een typisch Tilburgs evenement mag noemen, dan heb je toch ‘Jantje’ nodig om er een groot succes van te maken! “Mundial, Mundial, van de wereld, met de wereld, voor de wereld!” klonk het al in 1988, toen enkele organisaties geld wilden inzamelen voor ontwikkelingshulp aan arme Derde Wereldlanden. Dáár liggen de roots van Festival Mundial (FM). In de loop der jaren zijn er ontwikkelingen op gang gekomen, die telkens weer eigentijdse ideeën hebben gecreëerd en nieuwe vormen hebben aangenomen. Na jarenlang genieten van muziek, dans en straattheater uit ontwikkelingslanden, wilden de organisatoren de festivalgangers ook kennis laten maken met vernieuwende muziek uit stedelijke smeltkroezen over de hele wereld: van Japanse punk tot Malinese Ngonipop, van Nederhop tot Israëlische surf. Daardoor boden ze aankomende, nieuwe artiesten en talenten een felbegeerd podium.

13

Uit een keur van gegadigden noem ik hier enkele groepen die dit jaar FM zullen opluisteren: dé nummer 1 van het moment: Kenny B; Songhoy Blues, gevlucht voor de Malinese burgeroorlog; La Pegatina; Jungle By Night; Klezmer Band XL uit Amsterdam; de Australische Pierce Brothers; Mr Polskaa en zo vele anderen met hun diverse styles, zoals dancehall, rap, balkan punk, afrobeat, funk,reggae, jump, jazz, nieuwe hiphop, en ga maar door. Erwin Schellekens van de programmering vindt het ieder jaar weer een lastige puzzel om een divers, kwalitatief en attractief programma te creëren. Hij moet keuzes maken uit zóveel talent. Maar het lukt hem telkens weer.

groene vrijwilligers rond die de bezoekers helpen bij het juiste scheiden van afval. De vrijwilligers zijn onder andere gerekruteerd via het MST. Deze jongens hebben het vorig jaar al enorm veel werk verricht voor een afvalvrije Spoorzone. Tenslotte nog een leuk detail: De entreepoort is dit jaar gemaakt van gerecyclede materialen. Komt dat zien!

In de loop der jaren heeft FM best wel ups en downs gekend in het financiële beleid. Maar daljaren kunnen soms herbezinning en vernieuwing teweeg brengen. En uit deze bronnen borrelde een heel belangrijke gedachte op: meer en betere samenwerking. En wat ís er op het ogenblik een geweldig scala van investeerders, bedrijven, en andere instanties, die FM mede ondersteunen! Jan gaat zelfs nog een stapje verder en meent dat FM een nieuwe doelstelling in zijn beleid gaat opnemen: een hechte samenwerking met de horeca (o.a. in samenwerking met horeca-investeerder Rien van Linschoten) en andere ondernemingen van Tilburg tot stand brengen om de Spoorzone tot het nieuwe culturele centrum van Tilburg te maken. Er is dus werk aan de winkel! En hierbij denkt Jan ook aan een schoon, afvalvrij festival. Samen met andere instanties is er een 3-jarenplan opgezet met de slogan: Groen, groener, groenst! Niet meer struinen door lege plastic bekertjes en onvermijdelijk zwerfafval. Tijdens het festival worden de bezoekers op allerlei verrassende manieren geconfronteerd met afval en met de rol die zij kunnen spelen om het terrein schoon te houden. Vanzelfsprekend zijn er de grote afvalbakken, waarvan het afval wordt afgevoerd en later, indien mogelijk, gerecycled. Er wordt een afvaltoren opgericht, waar het afval op een leuke manier wordt gescheiden en de bezoekers via een glijbaan weer naar beneden kunnen komen. Er lopen 14


Word vriend van de Zelfkrant! Waarom zoeken we vrienden? Door donaties blijft de Zelfkrant onafhankelijk. De Zelfkrant heeft een wisselend aantal verkopers. Met uw donaties heeft de Zelfkrant meer middelen om de krant in stand te houden. Alvast bedankt!

Ja, ik steun de krant met een maandelijkse donatie van: € 2,-

€ 5,-

€

,-

Naam

Als tegenprestatie kunt u de Zelfkrant elke maand digitaal ontvangen. Vul daarvoor uw emailadres in. U ontvangt een brief om uw donateurschap te bevestigen en het rekeningnummer op te geven waarvan de afschrijving moet plaatsvinden.

Adres Postcode

Deze bon kopiëren of uitknippen en sturen aan:

Woonplaats

De Zelfkrant Ridderspoorstraat 2 5212 XP ‘s-Hertogenbosch

Email Datum

Handtekening


Voor uw vriendschap is de Zelfkrant u zeer dankbaar! 15

FOTO: JAN NIEUWSTAD

facebook.com/zelfkrant

Jaargang 18 nr.6 JUNI % voor de verkoper - 50% voor het drukwerk. Voedsel: wat doen we ermee en wat zouden we moeten doen? PAGINA

Recommend Documents