EEN EETPROBLEEM IN DE SPREEKKAMER: WAT DOEN WE ERMEE?
WAAR OP LETTEN? • • • • •
Stijging HbA1c Herhaalde (dreigende) ketoacidose (Onverklaarbare) hypo’s No shows Niet gewogen willen worden
• • • • •
Opmerkelijk eetpatroon, bv. opvallend weinig calorieen Ongebruikelijk intensieve lichaamsbeweging Zorgen over gewicht en lichaamsvormen Ontevredenheid met uiterlijk Uitblijven menstruatie
Insuline omissie?
AANZIEN OF INGRIJPEN? • Tijdig signaleren en ingrijpen cruciaal Want: • Manipuleren insuline eenmaal patroon: moeilijk te behandelen • Hoog-risico groep: gevolgen zeer ernstig
Maar: • Eetproblemen vaak verborgen en ontkend
BESPREEKBAAR MAKEN • Lichaamsbeleving • Tevredenheid uiterlijk • Eetgedrag (m.n. eetbuien?) • Streefgewicht • Insuline omissie
VERSCHIL JEUGD/VOLWASSENEN • Behandelaars kinderen: ‘we willen ze niet op ideeën brengen’ • Ouders: ‘hoe kun je dat nou vragen!?’ • Behandelaars volwassenen: ‘gewoon bespreken, waarom niet?’ • Aanpak?
• OPEN VRAGEN • DOORVRAGEN – ‘VERTEL EENS?’ • LUISTEREN • BEGRIP TONEN • NEUTRALE HOUDING
EEN EETSTOORNIS EN DIABETES: ZO VOELT HET ‘At first, it felt great; I was taking control…eating whatever I wanted and skipping insulin. But the more I had to lie to hide it, the more ashamed I felt. Gradually I started to feel out of control… it ended up taking control of me.’
priscillaaaaax - Donderdag 14 januari 2016 20:30 Ik heb ook diabetes type 1 en anorexia gehad. Ik heb nooit gerommeld met mijn diabetes gelukkig, Alleen mijn eetpatroon zo aangepast en eenzijdig gemaakt dat mijn suikerwaardes perfect waren. Met als gevolg dat ik veel te weinig voedingstoffen binnenkreeg en langzaam over een lange tijd afviel wat mij triggerde door te gaan, Het was een wisselwerking tussen diabetes en anorexia die hand in hand elkaar beïnvloedden. Ik kreeg de diagnose diabetes op mijn 15e en kort daarna ben ik gaan rommelen met eten, ik weet zeker dat zonder diabetes ik ook geen anorexia zou hebben gehad. www.proud2beme.nl
•
Wat vind je van het eetpatroon dat bij diabetes wordt aanbevolen?
•
Heb je weleens het gevoel dat je teveel of te weinig eet? Vertel eens?
•
Heb je weleens een ketoacidose gehad? Hoe was dat voor je?
•
Is je menstruatie regelmatig? (nee: hoe vaak uitgebleven?)
•
Evt: ben je aan de pil?
•
Hoeveel weeg je momenteel? Wat vind je van je huidige gewicht?
•
Hoeveel zou je willen wegen?
•
Hoe vaak weeg je jezelf?
•
Hoe vind je dat je lichaam er uit ziet op dit moment? Hoe voel je je hierover?
•
Hoe vaak moet je spuiten/bolussen per dag? Lukt dat een beetje? Spuit je wel eens meer of minder dan de bedoeling is? naar Goebel-Fabri, 2002
VERDERE DIAGNOSTIEK: PSYCHOLOOG
BEHANDELING EETSTOORNIS EN T1D • Weinig evidentie: behandelingen nauwelijks T1D specifiek • Uitkomst ED met T1D overall slechter • Ziektebewustzijn en -beperkingen minder bij T1D • Eetstoornis en T1D vaker en sneller drop out: 79% (Pinhas-Hamiel 2015) • Associatie ? beperkte motivatie persoonlijkheidskenmerken: laag streefniveau lage volharding Hypothese: manipuleren met insuline zelfde functie als zelfbeschadiging? Mogelijk meer gerelateerd aan stemmingsregulatie en zelfbeschadiging dan aan problemen met gewicht en uiterlijk. Custal et al, 2014
DIABETESSPECIFIEKE BEHANDELING Goebel-Fabbri et al (2009): aanbevelingen behandeling Dickens et al (2015): ‘Multidisciplinary Residential Treatment of T1D and Co-occurring Eating Disorders’ Doelen: • Intuitief eten = luisteren naar honger- en verzadigingssignalen: • Helft geschatte portie vooraf wegspuiten, rest daarna. • Na eerste helft van portie aandacht richten op signalen lichaam. • Aanleren cognitieve en emotionele vaardigheden tbv eetstoornisgedachten en diabetesmanagement
PREVENTIE? Teams: begrip en bewustwording van factoren van invloed op ontstaan van eetproblemen Gewichtstoename bij start insuline, dieetbeperkingen en terugkerende hypo’s Suggesties: • Flexibiliteit bieden waar mogelijk • ‘Non-depriving approach to eating’ • Interventies gericht op zelfvertrouwen en acceptatie van lichaam • Systeem interventies gericht op adequaat diabetes en evt obesitas management Pinhas-Hamiel, 2015
BELEID DIABETESTEAM • Multidisciplinaire aanpak essentieel: team voldoende toegerust? • Bereidheid tot kleine, haalbare doelen • Minimaal maandelijks consult diëtist • Wekelijks psychotherapie: ziekenhuis of psychiatrie? • Minimaal maandelijks consult (kinder)endocrinoloog en/of DVK, inclusief:
meten & wegen HbA1c/fructosamine elektrolyten
BEHANDELING: DE DIABETES Educatie: symptomen en gevolgen ketoacidose Geleidelijk toewerken naar: • ophogen voedselintake (samenspraak GGZ) • regelmaat en flexibiliteit in eetpatroon • regelmatig insuline spuiten (niet meteen te scherp instellen ivm effect hypo’s op binge eating) • vaker bloedglucose meten • realistische, haalbare doelen mbt bloedglucosewaarden Erkenning: alle stappen grote impact controleverlies
BIJTIJDS EDUCATIE OVER BARRIÈRES: • Mogelijk optreden van oedeem: - is vocht, geen vetweefsel - benadruk dat weer verdwijnt! • Gewichtstoename bij regelmatig insuline toedienen • Herhaal educatie over adequaat oplossen hypo, inclusief passende hoeveelheden eten • Gevoel van over-eten bij oplossen hypo
Identificeer met patient samen specifieke barrières
PROBLEEM OPLOSSEN 1. Definieer probleem 2. Stel realistisch doel voor verandering 3. Brainstorm over mogelijke oplossingen 4. Beslis samen welke oplossing geprobeerd wordt 5. Plan wanneer en hoe lang uitproberen 6. Voer de oplossing uit 7. Evalueer in hoeverre oplossing effectief
Regie waar mogelijk bij patiënt
VERWIJSMOGELIJKHEDEN • Gespecialiseerde GGZ eigen regio • Centrum voor Eetstoornissen Ursula, Leiden • Poli-/Dag- en Klinische behandeling • Zowel jeugd als volwassenen • AN, BN, NAO, BED • Geerets & Kuypers: gespecialiseerde particuliere praktijk Utrecht: ook T1D ervaring • Human Concern Websites: proud2beme.nl weet.nl
CASUISTIEK?
CASUS • Vrouw 20 jaar, T1D sinds 8e jaar • Intact gezin, broer ADHD • MBO Business & Management, laatste jaar Aanmelding Diabetes Mentaal voor psychologische behandeling: • Bekend met AN • Behandeld in GGZ: dag opname • Advies aldaar: klinische opname Patiënte en ouders zien vanaf want: GGZ-instelling houdt geen rekening met T1D
CASUS • Wat zou beleid vanuit diabetesteam kunnen zijn? • Op basis van welke afwegingen? • Hoe speelt de diabetes een rol als instandhoudende factor?
AFWEGINGEN: - Medische veiligheid in geding? - Cognities? - Wat staat op voorgrond: eetstoornis of T1D problemen? - Als forse eetstoornis: hoort in GGZ - Speelt diabetes rol in vermijding? (van zowel hulp als van eten)
