Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2012

Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2012


Onder redactie van: P. Calders J.J.X.R. Geraets J. Nijs C. Veenhof E.E.H. van Wegen C.P. van Wilgen

Houten 2012

© 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 8755 7 NUR 894

Ontwerp omslag: Mariël Lam Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd, Pune, India

Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl

Inhoud

Redactie

13

Auteurs

14

Voorwoord

22

inleiding musculoskeletale fysiotherapie 1

2

Klachten in het hoofd-halsgebied: hoe kies ik het optimale meetinstrument? Raymond Swinkels Inleiding Stappenplan voor het kiezen van het juiste meetinstrument Aspecifieke nekklachten Hoofdpijnklachten Craniomandibulaire klachten Whiplash associated disorders (WAD) Conclusie Literatuur Fysiotherapie voor patiënten met hoofdpijnklachten Willem De Hertogh, René Castien, Jan Versijpt Inleiding Patroonherkenning en diagnostiek Indicaties voor fysiotherapie Fysiotherapeutisch onderzoek Fysiotherapeutische behandeling Conclusie Literatuur

25

29 29 29 32 34 35 37 39 40 42 42 43 44 46 49 52 52

6


3

4

5

Bewegingsstoornissen in het kaakgewricht Stanimira Kalaykova Inleiding Het temporomandibulaire gewricht Wat is symptomatische hypermobiliteit? Wat is een anterieure discusverplaatsing? Klinische diagnostiek Aanvullende beeldvormende diagnostiek Epidemiologie Etiologie Prognose Behandeling Conclusie Literatuur

55

Pijn in de kaken tijdens kauwen Corine Visscher, Frank Lobbezoo, Machiel Naeije Inleiding Het klinisch TMD-onderzoek De TMD-diagnose Classificatie van TMD Behandeling van veelvoorkomende vormen van TMD Beschouwing Literatuur

70

Trismus en fysiotherapie Pieter Dijkstra, Lambert de Bont , Jan Roodenburg Inleiding Oorzaken van trismus Consequenties van trismus Diagnostiek Fysiotherapeutische behandeling van trismus Oncologiegerelateerde trismus Beschouwing Fysiotherapie na chirurgische behandeling van het kaakgewricht Conclusie Literatuur Bijlage: Beknopte inleiding in het kauwstelsel

88

55 56 56 58 59 62 62 63 64 65 68 68

71 72 77 82 82 85 86

88 89 91 91 93 94 95 95 96 96 98

Inhoud

6

7

8

9

7

Aspecifieke nekpijnen: diagnose en behandeling in het kader van evidence-based medicine Giannoula Tsakitzidis, Wim Dankaerts, Roy Remmen, Paul Van Royen Inleiding Resultaten Prognose Behandeling Conclusie Literatuur Gedragsgeoriënteerde therapie bij patiënten met nekklachten: een optie? Jan Pool Inleiding Algemene kenmerken van patiënten met nekklachten De inhoud van een CBGA-programma De effectiviteit van een CBGA-programma Discussie Literatuur Trapeziusmyalgie bij beeldschermwerkers: pathofysiologie en implicaties voor preventie en behandeling Barbara Cagnie, Kristof De Corte, Filip Descheemaeker, Lieven Danneels Inleiding Klinische bevindingen Morfologische en biochemische bevindingen Pathofysiologische mechanismen Implicaties voor preventie en behandeling Conclusie Literatuur Posttraumatische nekpijn: whiplash, imago en verwachtingen Jan Buitenhuis Inleiding Incidentie Diagnose Het nocebo-effect en imago Conclusie Literatuur

103

103 105 107 107 110 112

115 115 116 117 120 121 124

126

126 127 128 128 131 137 137

140 140 142 143 146 149 149

8


10

11

Evaluatie en behandeling van patiënten met chronische whiplashgeassocieerde aandoeningen Liesbeth Daenen, Jessica van Oosterwijck, Mira Meeus, Nathalie Roussel, Patrick Cras, Jo Nijs Inleiding Het neurofysiologische verklaringsmodel Centrale sensitisatie: richtlijnen voor therapie Conclusie Literatuur Patiëntkarakteristieken, het gezondheidsprobleem en het fysiotherapeutische behandelproces bij patiënten met hoofd-, hals- en nekklachten Di-Janne Barten, Ilse Swinkels, Cindy Veenhof Inleiding HHN-klachten: wat verstaan we eronder? Welke patiënten met HHN-klachten komen bij de fysiotherapeut? Het gezondheidsprobleem van patiënten met HHNklachten Het fysiotherapeutische behandelproces Beschouwing Conclusie Literatuur

inleiding kinderen 12

13

State of the art. Zuigelingenasymmetrie: voorkeurshouding en schedeldeformatie Leo van Vlimmeren Inleiding Epidemiologie Diagnostiek Preventie Interventie Conclusie Literatuur Kinderfysiotherapie bij obstetrisch plexusbrachialisletsel Veronique Schaaf, Petra van Schie Inleiding Beschrijving OPBL

151

151 153 156 159 160

162 162 163 164 166 167 170 172 173

175

179 179 180 183 188 188 189 190

192 192 193

Inhoud

9

Kinderfysiotherapeutisch onderzoek en behandeling Meetinstrumenten Herstel Primaire chirurgie Secundaire chirurgie Andere aandachtspunten Conclusie Literatuur 14

15

16

Meetinstrumenten in de kinderfysiotherapie voor hulpvraagverheldering en participatie Anita Stevens , Sandra Beurskens Inleiding Ontwikkelingsdomeinen Inventarisatie van de hulpvraag Meetinstrumenten ter verheldering van de hulpvraag Meetinstrumenten om participatie te meten Discussie Conclusie Literatuur Het testen van het duuruithoudingsvermogen bij kinderen; nieuwe normwaarden voor het Bruce-protocol Monique van der Cammen-van Zijp, Rita van den BergEmons, Tim Takken, Dick Tibboel, Hanneke Meijers-IJsselstijn Inleiding Het Bruce-protocol Opzet onderzoek Data-analyse Resultaten Discussie Conclusie en aanbevelingen Literatuur

195 196 200 200 201 202 203 203

205 205 206 207 208 211 212 212 213

216

217 219 219 221 221 224 226 227

ChecKid: een monitoringinstrument voor overgewicht en eet- en beweeggedrag bij 4- tot 13-jarigen in Zwolle 228 Elske de Jong, Maaike Koning, Carry Renders Inleiding 228 Aanpak overgewicht bij kinderen in Zwolle 229

10


Resultaten Discussie Literatuur 17

18

19

Verstandelijke beperkingen, gezondheid, bewegen en cognitie Ruud van Wijck Inleiding Wanneer en hoe vaak is er sprake van een verstandelijke beperking? Verstandelijke beperkingen en comorbiditeit Bewegen en overgewicht Bewegen en cognitie Conclusie Literatuur De invloed van combinatietraining op fysieke en metabole fitheid bij adolescenten met overgewicht of obesitas met een mentale retardatie Sami Elmaghoub, Dirk Cambier, Patrick Calders Inleiding Materialen en methoden Resultaten Discussie Praktische commentaren Conclusie Literatuur Neuromusculaire aandoeningen bij kinderen: veranderende perspectieven Anton Comuth, Merel Jansen, Imelda de Groot Inleiding Symptomatische behandeling Curatieve behandeling Fysiotherapeutische evaluatie en behandeling Meetinstrumenten Contracturen Scoliosen Ademhaling Training Conclusie

233 236 238

241 241 242 244 246 247 249 249

252 252 253 257 259 261 262 262

264 264 265 265 266 266 267 268 268 269 271

Inhoud

11

Literatuur Bijlage: NMA-specifieke meetinstrumenten 20

21

22

Actuele ontwikkelingen rondom de GMFM, GMFCS en motorische ontwikkelingscurven voor kinderen en jongeren met cerebrale parese Anne Kruijsen, Petra van Schie, Olaf Verschuren, Eveline Kolk, Marjolijn Ketelaar Inleiding GMFCS GMFM-88 GMFM-66 Motorische ontwikkelingscurven GMFM-66-IS GMFM-itembetrouwbaarheid Ontwikkelingen in Nederland rondom de GMFM en GMFCS Conclusie Literatuur

272 274

279

279 280 282 283 285 287 288 289 289 291

Leerstijlen: een nieuw concept voor revalidatie Dirk-Wouter Smits, Olaf Verschuren, Marjolijn Ketelaar Inleiding Leren en onderwijzen van vaardigheden in de revalidatie Het leerstijlenconcept Gebruikmaken van leerstijlen in de revalidatie Klinische meerwaarde volgens behandelaars Conclusie Literatuur

294

Het meten van pijn bij kinderen en adolescenten Marielle Goossens, Jeanine Verbunt Inleiding Meten van pijnintensiteit Domein emotioneel functioneren Domein fysiek functioneren Multidimensionaal Conclusie Literatuur

303

294 295 296 298 299 301 301

303 304 305 308 309 310 310

12


23

Fysiotherapeutische diagnostiek en behandeling van juveniele idiopathische artritis 313 Otto Lelieveld, Wineke Armbrust Inleiding 314 Classificatie van JIA 314 Medicamenteuze behandeling 315 Pathogenese en klinische verschijnselen 316 Prognose en outcome 316 JIA en chronisch ziek zijn 317 Fysiotherapeutische diagnostiek 318 Fysiotherapeutische behandeling 318 Conclusie 322 Literatuur 322

24

Urotherapie als behandeling voor plasproblemen bij kinderen 324 Mieke De Schryver, Catherine Renson, Christine Van den Broeck Inleiding 324 Anatomie 325 Definities 325 Pathofysiologie 325 Klinische diagnostiek 326 Therapie: urotherapie 327 Conclusie 333 Literatuur 333 Begrippenlijst 335

25

Conservatieve therapie bij Osgood-Schlatter: To treat or not to treat? Youri Thijs Inleiding Wie loopt risico? Diagnostiek Differentiaaldiagnose Behandeling Preventie Conclusie Literatuur Register

337 337 338 339 341 342 345 345 346 348

Redactie

Prof. dr. P. Calders Bioloog/fysioloog, hoofddocent vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Arteveldehogeschool/Universiteit Gent Dr. J.J.X.R. Geraets Epidemioloog, gezondheidswetenschapper, fysiotherapeut, Hogeschool Zuyd, Heerlen; Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht; Medisch Centrum Geraets-Blokland-Vrouenraets, Landgraaf Prof. dr. J. Nijs Docent vakgroep Menselijke Fysiologie, faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, Vrije Universiteit Brussel; docent vakgroep Musculoskeletale Kinesitherapie, departement Gezondheidszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen; kinesitherapeut Universitair Ziekenhuis Brussel Dr. C. Veenhof Programmaleider, afdeling Paramedische Zorg/Sport, Bewegen en Gezondheid, NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg), Utrecht Dr. E.E.H. van Wegen Senior onderzoeker, onderwijscoördinator Focusonderwijs, VU medisch centrum, afdeling Revalidatiegeneeskunde, Research Institute MOVE, Amsterdam Dr. C.P. van Wilgen Fysiotherapeut, gezondheidspsycholoog, epidemioloog, Interfacultair Centrum voor Bewegingswetenschappen, Universitair Medisch Centrum Groningen

Auteurs

Drs. W. Armbrust Kinderarts, kinderreumatoloog, Beatrix Kinderziekenhuis, Universitair Medisch Centrum Groningen Drs. J.A. Barten Onderzoeker, NIVEL, Utrecht Dr. H.J.G. van den Berg-Emons Bewegingswetenschapper, senioronderzoeker, programmaleider ‘MoveFit: Movement behaviour and fitness in chronic physical conditions’, afdeling Revalidatiegeneeskunde & Fysiotherapie, Erasmus MC, Rotterdam Dr. A.J.H.M. Beurskens Lector Kenniskring Autonomie en Participatie van mensen met een chronische ziekte, Hogeschool Zuyd, Heerlen Prof. dr. L.G.M. de Bont Kaakchirurg, afdeling Kaakchirurgie, Universitair Medisch Centrum Groningen Prof. dr. C. Van den Broeck Kinesitherapeut, Bobath-therapeut, hoofddocent vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Arteveldehogeschool/Universiteit Gent Dr. J. Buitenhuis Verzekeringsarts RGA, docent en onderzoeker, afdeling Gezondheidswetenschappen, sectie Sociale Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Groningen; medisch adviseur, afdeling Medische Zaken, Univé Verzekeringen

Auteurs

Dr. B. Cagnie Postdoctoraal onderzoeker Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen; vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Universiteit Gent Prof. dr. P. Calders Bioloog/fysioloog, hoofddocent vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Arteveldehogeschool/Universiteit Gent Prof. dr. D. Cambier Kinesitherapeut, hoofddocent vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Universiteit Gent Dr. M.H.M. van der Cammen-van Zijp Kinderfysiotherapeut, onderzoeker, afdelingen Revalidatiegeneeskunde & Fysiotherapie en Intensive Care Kinderen en Kinderchirurgie, Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis, Rotterdam R.F. Castien Manueel therapeut, Gezondheidscentra Haarlemmermeer; wetenschappelijk medewerker, VU medisch centrum, Amsterdam A. Comuth Gezondheidswetenschapper, fysiotherapeut, wetenschappelijk onderzoeker afdeling Revalidatie, UMC St Radboud, Nijmegen K. De Corte Zelfstandig kinesitherapeut en manueel therapeut, Halle, België Prof. dr. P. Cras Diensthoofd, dienst Neurologie, Universitair Ziekenhuis Antwerpen; ZAP, departement Neurologie, faculteit Geneeskunde, Universiteit Antwerpen Drs. L. Daenen Onderzoeker, departement Neurologie, faculteit Geneeskunde, Universiteit Antwerpen; vakgroep Menselijke Fysiologie, faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, Vrije Universiteit Brussel Prof. dr. W. Dankaerts Deeltijddocent, afdeling Musculoskeletale Revalidatie, faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven;

15

16


kinesitherapeut/manueel therapeut, Praktijk voor Manuele Therapie, Tienen Prof. dr. L. Danneels Kinesitherapeut, ZAP, vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Universiteit Gent F. Descheemaeker Kinesitherapeut en manueel therapeut, Multidisciplinair Pijncentrum, Universitair Ziekenhuis Gent Prof. dr. P.U. Dijkstra Fysiotherapeut, epidemioloog, afdelingen Revalidatie en Kaakchirurgie, Universitair Medisch Centrum Groningen Drs. S. Elmaghoub Wetenschappelijk medewerker, vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Universiteit Gent Dr. M.E.J.B. Goossens Universitair hoofddocent, gedragswetenschapper, afdeling Revalidatiegeneeskunde en Clinical Psychological Science, Universiteit Maastricht Dr. I.J.M. de Groot Revalidatiearts, senior researcher, afdeling Revalidatie, UMC St Radboud, Nijmegen Dr. W. De Hertogh Kinesitherapeut/manueel therapeut, Praktijk Manuele Therapie, Beveren; docent revalidatiewetenschappen en kinesitherapie, departement Gezondheidszorg Artesis Hogeschool Antwerpen M. Jansen MSc Gezondheidswetenschapper, fysiotherapeut, afdeling Revalidatie, UMC St Radboud, Nijmegen E. de Jong MSc Onderzoeker Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht Zwolle (OPOZ), Vrije Universiteit Amsterdam/Hogeschool Windesheim, Zwolle

Auteurs

Dr. S.I. Kalaykova Universitair docent, tandarts-gnatholoog, sectie Orale Kinesiologie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) Amsterdam, Opleider in postinitiële opleiding Gnathologie, vakgroep Orale Functieleer, afdeling Tandheelkunde, UMC St Radboud, Nijmegen Dr. M. Ketelaar Senioronderzoeker, bewegingswetenschapper, Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht E.T.M. Kolk Kinderfysiotherapeut, afdeling Fysiotherapie Jeugd, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht Drs. M. Koning Onderzoeker Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht Zwolle (OPOZ), Vrije Universiteit Amsterdam/Hogeschool Windesheim, Zwolle A.J.A. Kruijsen MSc Junior onderzoeker, bewegingswetenschapper, fysiotherapeut, Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht Dr. O.T.H.M. Lelieveld Fysiotherapeut, onderzoeker, afdeling Revalidatie, Universitair Medisch Centrum Groningen Prof. dr. F. Lobbezoo Hoogleraar orale bewegingsstoornissen, tandarts-gnatholoog, sectie Orale Kinesiologie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) Dr. M. Meeus Docent vakgroep Musculoskeletale Kinesitherapie, Artesis Hogeschool Antwerpen; Vrije Universiteit Brussel; docent revalidatiewetenschappen en kinesitherapie, Artevelde Hogeschool/Universiteit Gent Dr. H. Meijers-IJsselstijn Kinderarts erfelijke en aangeboren aandoeningen, afdeling Kinderchirurgie en Intensive Care Kinderen, Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis, Rotterdam

17

18


Prof. dr. ir. M. Naeije Hoogleraar orale functieleer, biofysicus, sectie Orale Kinesiologie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) Prof. dr. J. Nijs Docent vakgroep Menselijke Fysiologie, faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, Vrije Universiteit Brussel; docent vakgroep Musculoskeletale Kinesitherapie, departement Gezondheidszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen; kinesitherapeut Universitair Ziekenhuis Brussel Drs. J. Van Oosterwijck Assistent, faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie, departement Menselijke Fysiologie, Vrije Universiteit Brussel Dr. J. Pool Epidemioloog, manueel therapeut, Lectoraat Leefstijl en Gezondheid Hogeschool Utrecht; coördinator, Master Fysiotherapie OMT Hogeschool Utrecht Prof. dr. R.A. Remmen Adjunct diensthoofd, Centrum voor Huisartsgeneeskunde, afdeling Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen Dr. C.M. Renders Associate lector ‘de Gezonde Stad’, Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht Zwolle (OPOZ), Vrije Universiteit Amsterdam/Hogeschool Windesheim, Zwolle; universitair docent afdeling Gezondheidswetenschappen, faculteit Aard- en Levenswetenschappen en EMGO+instituut, Vrije Universiteit, Amsterdam C. Renson Kinesitherapeut, urotherapeut, afdeling Urologie/Pediatrie, Universitair Ziekenhuis Gent Prof. dr. J.L.N. Roodenburg Kaakchirurg, oncoloog, afdeling Kaakchirurgie, Universitair Medisch Centrum Groningen Dr. N. Roussel Manueel therapeut en kinesitherapeut, docent, Artesis Hogeschool Antwerpen, Gezondheidszorg, vakgroep Musculoskeletale Kinesithe-

Auteurs

rapie; gastlector, Universiteit Antwerpen, faculteit Geneeskunde; Vrije Universiteit Brussel, vakgroep Menselijke Fysiologie Prof. dr. P. Van Royen Professor Huisartsgeneeskunde, vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen V.A.M. Schaaf Kinderfysiotherapeut, afdeling Revalidatiegeneeskunde, sectie Fysiotherapie, VU medisch centrum, Amsterdam Dr. P.E.M. van Schie Kinderfysiotherapeut, orthopedagoog, senior onderzoeker, afdeling Revalidatiegeneeskunde, sectie Fysiotherapie, VU medisch centrum, Amsterdam M. De Schryver Mandaatassistent (50%), departement Gezondheidswetenschappen, vakgroep Revaki, werkgroep Pediatrie, Universiteit Gent; kinesitherapeut/urotherapeut (50%), afdeling Urologie, Universitair Ziekenhuis Gent Dr. D.W. Smits Postdoc-onderzoeker, fysiotherapeut, pedagoog, Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht Drs. J.G.A. Stevens Kinderfysiotherapeut, gezondheidswetenschapper (GGK), docent, onderzoeker; Kenniskring Autonomie en Participatie van mensen met een chronische ziekte, faculteit Gezondheid en Techniek, opleiding Fysiotherapie Hogeschool Zuyd, Heerlen Dr. I.C.S. Swinkels Onderzoeker, projectleider LiPZ, NIVEL, Utrecht. Dr. R. Swinkels Fysiotherapeut, bewegingswetenschapper, praktijk voor fysiotherapie Coevering, Geldrop; Kenniskring Autonomie en Participatie van mensen met een chronische ziekte, faculteit Gezondheid en Techniek, Hogeschool Zuyd, Heerlen

19

20


Dr. T. Takken Medisch fysioloog, Kinderbewegingscentrum, UMC Utrecht/Wilhelmina Kinderziekenhuis Dr. Y. Thijs Kinesitherapeut, manueel therapeut, vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, Universiteit Gent; Artevelde Hogeschool, Centrum voor Sportgeneeskunde, Universitair Ziekenhuis Gent Prof. dr. D. Tibboel Kinderarts - intensivist, hoofd Intensive Care Kinderen, Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis, Rotterdam Drs. G. Tsakitzidis Kinesitherapeut en onderzoeker, vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg, Universiteit Antwerpen Dr. C. Veenhof Onderzoeker, programmaleider Paramedische zorg, NIVEL, Utrecht Dr. J.A. Verbunt Revalidatiearts en universitair hoofddocent, afdeling Revalidatiegeneeskunde, Maastricht Universitair Medisch Centrum, Maastricht/ Adelante, Hoensbroek Dr. O. Verschuren Onderzoeker, kinderfysiotherapeut, Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht Dr. J.J.A. Versijpt Neuroloog, afdeling Neurologie, Universitair Ziekenhuis Brussel Dr. C.M. Visscher Universitair docent, orofaciaal fysiotherapeut, epidemioloog, sectie Orale Kinesiologie, Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) Dr. L.A. van Vlimmeren Senior onderzoeker, kinderfysiotherapeut, afdeling Revalidatie, Kinderfysiotherapie, UMC St Radboud, Nijmegen

Auteurs

Dr. R. van Wijck Fysiotherapeut, psychomotorisch therapeut en orthopedagoog, senior researcher, UMCG, Rijksuniversiteit Groningen, Centrum voor Bewegingswetenschappen, Groningen, docent Erasmus Mundus Master Adapted Physical Activity, faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven

21

Voorwoord

Het Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie heeft dit jaar twee centrale thema’s: musculoskeletale fysiotherapie, met de nadruk op aandoeningen in de hele nek-, kaak- en hoofdregio, en kinderfysiotherapie. De hoofdstukken zijn ingedeeld in ‘klinische praktijk’ en ‘onderzoek en ontwikkeling’. Binnen deze pijlers worden zowel diagnostiek beschreven, met inbegrip van valide en betrouwbare meetinstrumenten, als revalidatie en behandeling. Op het eerste gezicht lijken nek-, kaak- en hoofdklachten (musculoskeletaal) een klein werkgebied van de fysiotherapeut. Toch leert een korte zoektocht in de literatuur ons dat hierin heel verscheidene klachten en problemen worden behandeld, variërend van temporomandibulaire disfuncties, orofaciale pijn, bruxisme, facialisuitval, duizeligheid, nek- en schouderklachten en hoofdpijn tot spanningsgerelateerde klachten. En omdat 5% van de Nederlandse bevolking tussen de 18 en 70 jaar ooit te maken zal krijgen met duidelijke tot ernstige kaakdisfuncties, is aandacht vanuit het Jaarboek voor deze problematiek terecht. Heel specifiek in dit Jaarboek komen aandoeningen ter hoogte van de kaak aan bod, zoals anterieure discusverplaatsingen, symptomatische hypermobiliteit en temporomandibulaire disfuncties. Ter hoogte van de nek zijn whiplash, aspecifieke nekklachten en trapeziusmyalgie bij beeldschermwerkers de prominente casussen. Belangrijk is ook dat niet alleen vanuit een zuivere biomedische invalshoek gekeken wordt, maar tevens vanuit psychologische en gedragswetenschappelijke kant, met een vertaling naar de kliniek. De kinderfysiotherapie/-kinesitherapie is een heel ruim werkgebied, waarbij specifieke kindgerelateerde musculoskeletale problemen, aandoeningen van het zenuwstelsel (zoals milde (ADHD, DCD, autisme) en ernstige neuromotorische (zoals cerebrale parese en neuromusculaire aandoeningen), pneumocardiovasculaire en metabole aandoeningen (long, hart en bloedvaten, obesitas-diabetes) en bek-

Voorwoord

kenbodemproblemen (denk aan plasproblemen) worden behandeld. Ook hier wordt elk deel als een eigen specialiteit benaderd. De groep van kinderfysiotherapeuten in Vlaanderen en Nederland is dan ook erg groot en daar het al een tijd geleden is dat heel specifieke kinderfysiotherapie aan bod kwam in dit Jaarboek, werd dit jaar mede hiervoor gekozen. In het pediatrische deel wordt dieper ingegaan op belangrijke meetinstrumenten die in de kinderfysiotherapiepraktijk worden gebruikt: GMFM (Gross Motor Function Measure), GMFCS (Gross Motor Function Classification System) en de motorische ontwikkelingscurven voor kinderen en jongeren met cerebrale parese. De bruce-test om het duuruithoudingsvermogen te monitoren wordt besproken en als laatste element komen pijn en het meten daarvan aan bod. Op het gebied van de aandoeningen komen neuromusculaire aandoeningen (zoals DMD en Steinert), Osgood-Schlatter en juveniele idiopathische artritis (musculoskeletaal) aan bod. Fitheid en de effecten van training op de fysieke fitheid van kinderen en adolescenten met een verstandelijke beperking en plasproblematiek bij kinderen tonen de grote diversiteit in dit deel aan. In een laatste deel gaat de aandacht uit naar de allerkleinsten. De diagnostiek van obstetrische plexusbrachialisletsels en van zuigelingenasymmetrie, met de daaraan verbonden consequenties en behandelingen, wordt hier op de voorgrond geplaatst. Zoals het Jaarboek altijd visionair tracht te zijn en kort op de bal wil spelen, wordt hier al een landelijke, multidisciplinaire JGZ-richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming aangekondigd. Concluderend zijn wij, de redactie van het Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie, er trots op dat zowel in Nederland als in Vlaanderen veel werk wordt verricht in de domeinen van beide hiervoor vermelde thema’s. Wij wensen u veel plezier met het lezen van dit Jaarboek en hopen dat u de kennis die u opdoet, in de praktijk kunt gaan toepassen. Namens de redactie, Patrick Calders

23

Jaarboek Fysiotherapie Kinesitherapie 2012

Recommend Documents