Jaarbericht Alzheimercentrum VUmc 2009

Jaarbericht Alzheimercentrum VUmc 2009

Geachte donateurs, beste collegae,

Voor u ligt het jaaroverzicht van het Alzheimercentrum VUmc van 2009 waarin we u graag inzicht willen geven in wat we het afgelopen jaar hebben bereikt.

Sinds de oprichting in 2000 hebben we vooruitgang geboekt. De patiëntenzorg

Inhoud

Vo o r w o o r d

is georganiseerd rond de screeningsdagen waar patiënten in één dag alle benodigde onderzoeken volgens vast protocol doorlopen zodat zij na één week al de uitslag in een persoonlijk gesprek ontvangen. Van deze patiënten geven

Voorwoord

3

99% hun onderzoeksgegevens vrij voor wetenschappelijk onderzoek, omdat zij doordrongen zijn van de noodzaak van onderzoek op weg naar een oplossing voor

Nieuwsfeiten

de ziekte van Alzheimer. In 2009 werden er 505 nieuwe patiënten onderzocht

Alzheimercentrum VUmc

4

Organisatienieuws

5

Activiteiten Patiëntenzorg

6

Nieuwe Medewerkers

7

door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars aan het nieuwe Alzheimercentrum

Activiteiten Onderzoek

8

VUmc voor de financiering van de bouw van een nieuwe, gespecialiseerde

waarvan 118 patiënten jonger dan 65 jaar; 30% meer dan in 2008, hetgeen de positie van het centrum als landelijk expertisecentrum op dit gebied illustreert. Hoogtepunt van 2009 was de overhandiging van de schenking van € 4,5 miljoen

polikliniek met een landelijke functie. Met dit geld krijgen de vroegdiagnostiek

Promoties

10

Colofon

11

en de zorginnovatie voor dementiepatiënten (in het bijzonder de jongartist impression nieuwe

dementerenden) een nieuwe impuls. Bovendien maakt deze ruimere faciliteit de

Alzheimercentrum VUmc

noodzakelijke groei voor meer wetenschappelijk onderzoek mogelijk. De officiële opening van het Alzheimercentrum VUmc staat gepland op 28 september 2010.

Gedurende drie maanden heeft het Adviesbureau McKinsey ‘om niet’ een strategie voor het fondsenwerven opgezet. Daarbij hebben zij vastgesteld, dat het Alzheimercentrum VUmc een goede uitgangspositie heeft voor verdere groei door haar nationale en internationale positie en geïntegreerde zorg en wetenschap. Om de noodzakelijke groei in wetenschappelijk onderzoek mogelijk te maken is een bedrag van € 4 miljoen per jaar nodig. Namens de patiënten en medewerkers van het Alzheimercentrum VUmc wil ik u heel hartelijk danken voor uw steun in het afgelopen jaar. Zonder uw bijdrage zou de verwezenlijking van onze ambities niet mogelijk zijn. Indien u na het lezen van dit jaaroverzicht nog vragen hebt, of van een onderwerp meer wilt weten, neemt u dan contact met ons op, wij zijn u graag van dienst.

Hartelijke groet,

Prof. dr. Philip Scheltens, Directeur Alzheimercentrum VUmc

Jaarbericht Alzheimercentrum VUmc 2009 | pagina 2

pagina 3 | Jaarbericht Alzheimercentrum VUmc 2009

Nieuwsfeiten Alzheimercentrum VUmc

Organisatienieuws

Nieuwe polikliniek

Organisatiestructuur

Onze Missie en Visie

De helft van de schenking van € 4,5 miljoen door het

Het Alzheimercentrum VUmc is onderdeel van de

Missie:

Innovatiefonds Zorgverzekeraars is bedoeld voor de

afdeling Neurologie van het VUmc. Het team bestaat uit

Het Alzheimercentrum VUmc staat voor onderscheidende

e nieuwbouw van het nieuwe Alzheimercentrum VUmc. In de

diverse disciplines gericht op de ziekte van Alzheimer,

patiëntenzorg en hoogwaardig wetenschappelijk

loop van 2009 namen de bouwplannen steeds concretere

georganiseerd rond patiëntenzorg in combinatie met

onderzoek. Het Alzheimercentrum VUmc streeft naar

vormen aan. Het architectenbureau Leeuwenkamp

wetenschappelijk onderzoek.

een leidende positie in zorg en onderzoek op het gebied

Architecten werd geselecteerd en in het najaar werd het

In 2009 werd de organisatiestructuur van het

van dementie, met name waar het dementie op jonge

definitief ontwerp afgerond. Vlak voor het einde van het

Alzheimercentrum VUmc aangepast. Van een platte

leeftijd betreft. De missie is dementie bespreekbaar en

jaar kwam de goedkeuring voor de bouwvergunning.

organisatie hebben we een ommezwaai gemaakt naar een

behandelbaar te maken en uiteindelijk te genezen.

Ondertussen zijn de onderhandelingen met de aannemer

organisatie met een vierkoppig management team (MT),

afgerond en is begonnen met de bouwwerkzaamheden.

dat het dagelijks bestuur uitoefent. Het MT bestaat uit

Visie:

Voor de begeleiding van de bouw is Els Dekkers als

Philip Scheltens, Yolande Pijnenburg, Evan van Egmond en

Het Alzheimercentrum VUmc wil een nationaal diagnostiek-

projectmanager aangesteld. De officiële opening van het

Wiesje van der Flier.

en behandelcentrum zijn voor dementie en een belangrijke

nieuwe Alzheimercentrum VUmc staat gepland op 28

partner zijn in de multidisciplinaire zorgketen.

september 2010.

Het is de visie van het Alzheimercentrum VUmc dat alleen door het koppelen van wetenschappelijk onderzoek aan patiëntenzorg de noodzakelijke vooruitgang kan worden

Het nieuwe centrum biedt de mogelijkheid diagnostiek, Prof. dr. Ph. Scheltens

behandeling en wetenschap op een unieke wijze te

directeur

M. van ‘t Oever projectmanager

geboekt in de strijd tegen dementie.

combineren waarbij innovatie een grote rol speelt. Door bijvoorbeeld innovatieve toepassingen op het gebied van

Oprichting Stichting

communcatie zal de interactie met patiënten en verwijzers

In 2009 werd Stichting Steun Alzheimercentrum VUmc

enorm verbeteren.

N.G.M. Dellaert fondsenwerver

opgericht met als doel om fondsenwervende activiteiten

E. Dekkers projectmanager

ten bate van wetenschappelijk onderzoek te ondersteunen en uit te voeren. In september hebben de leden van het stichtingsbestuur hun commitment uitgesproken, en verantwoordelijkheden onderling verdeeld om de ambitieuze doelstellingen te bereiken.

Dr. Y.A.L. Pijnenburg

Mw E. van Egmond

Dr. W.M. van der Flier

hoofd medische zaken

hoofdzorg

hoofd onderzoek

Het bestuur van de stichting bestaat uit de volgende leden: • Drs. A. Schouwenaar (voorzitter), oud bestuursvoorzitter Endemol • J.B.P. Coopmans, lid raad van bestuur KPN • U. Coronel, voorzitter AFC Ajax, voorzitter VNO-NCW

Binnen VUmc (en de VU) werkt het Alzheimercentrum VUmc nauw samen met diverse afdelingen en disciplines, de zogenaamde partners. Het wetenschappelijk

Amsterdam en Noord Holland • Mr. Drs. M.B.A. Keim, RA, directievoorzitter AEGON Nederland, lid van de Management Board van AEGON NV

onderzoek van het Alzheimercentrum VUmc is ingebed

• Mw. M.B.A. van Lier Lels, zelfstandig adviseur

in de Neuroscience Campus Amsterdam (NCA), het

• Drs. E.B. Mulder, voorzitter raad van bestuur VU medisch

overkoepelend orgaan van alle neurowetenschappers binnen de VU.

centrum • Drs. M.J. van Rijn, voorzitter executive committee van PGGM

Inkomsten worden geïnd, beheerd en verantwoord door Stichting VUmc Fonds.



Activiteiten Patiëntenzorg

Nieuwe medewerkers

Klinische Trials

In 2009 werden 505 nieuwe patiënten gezien. De

Neuroloog

Onderzoeksmedewerkers

Het Alzheimercentrum VUmc participeert in het kader van

populatie van het Alzheimercentrum VUmc kenmerkt

• Dr. Niels Prins is als fulltime neuroloog begonnen in het

• Saskia Sikkema en Nicole Sistermans zijn

de onderzoekslijn ‘interventies’ regelmatig in klinische

zich door de relatief jonge leeftijd: ruim de helft van de

Alzheimercentrum VUmc. Zijn aandachtsgebied is de rol

neuropsycholoog. Beiden nemen neuropsychologische

trials, om een bijdrage te leveren aan het ontwikkelen

patiënten is 65 jaar of jonger. In 2009 werden 118 nieuwe

van schade aan de kleine bloedvaten bij de ziekte van

testen af in het kader van de screeningsdagen en voor

van nieuwe medicijnen tegen de ziekte van Alzheimer.

patiënten met dementie op jonge leeftijd (30% méér dan in

Alzheimer.

wetenschappelijke projecten.

Om de uitbreiding zoals geadviseerd door McKinsey

2008!) gezien.

mogelijk te maken, is de bedoeling de bestaande unit onder te brengen in een meerbedrijfsmatig georiënteerde

Tevens ging het Centrum voor Ouderen Geneeskunde

omgeving, Alzheimer Reasearch Center genaamd. Hierover

Amsterdam (COGA) officieel van start. De patiënten

lopen momenteel beraadslagingen.

met geheugenproblemen worden op dezelfde manier

Verpleegkundig zorgconsulent

Fondsenwerver

• Saskia Bussemaker verzorgt de zorgdiagnostiek van

• Nicolle Dellaert richt zich op het werven van fondsen

patiënten die de screeningsdagen bezoeken.

voor de uitvoer van wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast behoren de marketingactiviteiten van het

onderzocht als binnen het Alzheimercentrum VUmc. COGA

Promovendi

Uitkomsten onderzoek McKinsey

zag 178 patiënten. Neurologen en geriaters wisselen over

• Rik Ossenkoppele is neuropsycholoog en doet onderzoek

In het voorjaar van 2009 heeft een driekoppig team van

en weer kennis uit op consultbasis. Door het gelijktrekken

naar de waarde van amyloid-PET voor de diagnostiek van

Projectmanager

McKinsey zich gedurende drie maanden ‘om niet’ een

van de diagnostiekprotocollen is het VUmc in staat per

Alzheimer. Amyloid-PET is een beeldvormende methode

• Els Dekkers is projectmanager Alzheimercentrum

fondsenwervingstrategie voor het Alzheimercentrum VUmc

saldo meer patiënten met een vraagstelling dementie

waarbij de Alzheimer-eiwitten zichtbaar kunnen worden

VUmc. Zij is aangenomen om de bouw van het nieuwe

opgezet.

van dienst te zijn. Bovendien kunnen gegevens van méér

gemaakt bij levende personen.

Alzheimercentrum VUmc in goede banen te leiden.

Alzheimercentrum VUmc tot haar takenpakket.

patiënten in het onderzoek betrokken worden. Belangrijkste conclusies:

• Ineke van Rossum is arts-onderzoeker en doet De helft van de schenking van € 4,5 miljoen door het

onderzoek naar nieuwe biomarkers in het hersenvocht.

onderzoek en levert daarmee een belangrijke bijdrage

Innovatiefonds Zorgverzekeraars in januari 2009 wordt

Daarnaast onderzoekt zij of een voedingssupplement

aan het oplossen van het probleem Alzheimer middels

uitgegeven aan zorginnovatie. In het afgelopen jaar

het beloop van geheugenklachten bij mensen met lichte

een betere diagnose, prognose en subtypering van de

hebben verkennende gesprekken plaats gevonden met

geheugenproblemen beïnvloedt (LipidiDiet).

ziekte.

verschillende partijen om een online patiëntenportaal

• Alzheimercentrum VUmc verricht patiëntgebonden

• De doelstelling is door meer onderzoek de oplossing

te realiseren, dat informatie-uitwisseling mogelijk zal

voor de ziekte van Alzheimer dichterbij te brengen.

maken met patiënten, mantelzorgers en verwijzers en het

onderzoek naar het effect van bewegen op geheugen,

Om de wetenschapsactiviteiten te laten groeien is

opzetten van internet-communities zal faciliteren. Alvorens

aandacht, stemming en slaappatroon van jong-

€ 4 miljoen op jaarbasis nodig.

een lijfelijk bezoek aan het centrum af te leggen zullen

dementerenden.

• Het Alzheimercentrum VUmc heeft een goede

Astrid Hooghiemstra

Saskia Bussemaker

Hanneke de Waal

Nicole Sistermans

Rik Ossenkoppele

Argonde van Harten

Nicolle Dellaert

Ineke van Rossum

Maja Binnewijzend

Els Dekkers

Saskia Sikkema

patiënten het centrum digitaal kunnen bezoeken en via

uitgangspositie voor verdere groei door de volgende

een beveiligde site vragen kunnen stellen aan hun arts,

unieke kenmerken:

een webspreekuur kunnen bezoeken, e-learning modules

de hersenactiviteit van patiënten met de ziekte van

kunnen lezen etc.

Alzheimer met behulp van het elektroencephalogram

- Geïntegreerde zorg en wetenschap georganiseerd

Dr. Niels Prins

• Astrid Hooghiemstra is neuropsycholoog en doet

rond de one-stop screeningsdagen

• Hanneke de Waal is arts-onderzoeker en onderzoekt

(EEG).

- Speciale aandacht voor jong-dementerenden (<65jr) - Wetenschapsprogramma complementair aan andere

• Argonde van Harten, arts-onderzoeker, onderzoekt of

twee Alzheimercentra in Nederland

microRNA’s – een geheel nieuwe klasse van biomarkers

- Internationaal uitstekende positie als één van de

– nuttig zijn voor de diagnostiek van de ziekte van

grotere klinische onderzoeksgroepen.

Alzheimer.

Naar aanleiding van het rapport van McKinsey is Nicolle

• Maja Binnewijzend, arts-onderzoeker, onderzoekt

Dellaert aangetrokken als fondsenwerver. Zij zal de

de activiteit van de hersenen in rust met behulp van

adviezen uitwerken en acties ontwikkelen teneinde de

zogenaamde resting state functionele MRI.

benodigde € 4 miljoen te verkrijgen.



Activiteiten Onderzoek Onderzoekslijnen

van therapie. Het onderzoek naar therapie met

in de komende jaren vele internationale promovendi

Nieuwe onderzoeksprojecten

De onderzoeksactiviteiten van het Alzheimercentrum

medicamenten vindt grotendeels plaats in de vorm van

kunnen worden opgeleid. Binnen het Alzheimercentrum

• Het Parelsnoer Initiatief, een nationaal project dat

VUmc concentreren zich rond vier onderzoekslijnen.

contract research met grote farmaceutische bedrijven

VUmc zullen in 2010 twee promovendi starten in

in 2007 werd gefinancierd uit de FES gelden (Fonds

(zie onder contract research).

samenwerking met de universiteiten te Coímbra en

Economische cultuur versterking - aardgasbaten),

Zürich.

kreeg in 2009 goedkeuring van de medisch ethische

1. Verschillen in verschijningsvorm

• Niet farmacologische interventies

Er bestaan verschillende vormen van dementie, zoals

Niet alleen medicatie, maar ook andere (leefstijl) factoren

de ziekte van Alzheimer, frontotemporale dementie en

kunnen van invloed zijn op het beloop en de symptomen

dementie met Lewy lichaampjes. Ook binnen de ziekte

van dementie. Voorbeelden hiervan zijn onderzoek

van Alzheimer zijn grote verschillen; bij de ene patiënt

naar de invloed van bewegen, licht en voeding. In 2009

staat vergeetachtigheid op de voorgrond, bij de andere

toetsingscommissie, zodat patiënteninclusie kon Contract research:

aanvangen. Dit project behelst een samenwerking tussen de 8 Nederlandse UMC’s, waarvan VUmc en MUMC

Bapineuzimap

Een fase 3 studie naar een passieve

(Maastricht) de trekkers zijn. Er wordt een cohort van

is gestart met een groot onderzoek naar intensieve

immunisatie met een monoclonaal

800 patiënten gevormd, die jaarlijks gevolgd worden.

patiënt zijn het juist andere symptomen, zoals traagheid

beweging bij patiënten met dementie op jonge leeftijd.

antilichaam tegen amyloid-beta

of onhandigheid. Patiënten met dementie op jonge leeftijd

(promotie nr 4)

(Ph. Scheltens is hoofdonderzoeker

aardgasbaten is het CTMM-LeARN (Center for

voor Nederland).

Translational Molecular Medicine – Leiden Alzheimer

Sponsor: Elan Wyeth

Research Nederland; hoofdonderzoekers Bart van Berckel

Fase 3 studie naar ‘medical food’ in de

(VUmc) en Mark van Buchem (LUMC)). Vraagstelling van

in de Scientfic Advisory Board Plan Alzheimer France

vorm van pakjes drinken

het onderzoek is om nieuwe moleculaire diagnostische

2008-2012: L’engagement Tous. Het grote plan van in

(Ph. Scheltens is hoofdonderzoeker

markers (indicatoren) voor Alzheimer te vinden, in

2. Vroegdiagnostiek

totaal € 1.6 miljard, ook wel het ‘Sarkozy plan’ genoemd

voor hele studie). Bijzonder: EEG en

de liquor (hersenvocht), op PET en 7Tesla MRI. In

De diagnostiek van dementie is zeer complex. Deze

vanwege zijn persoonlijk initiatief hiertoe, behelst

MEG (hersenactiviteit) worden als

2009 is in het VUmc een promovendus begonnen (Rik

onderzoekslijn is gericht op het vinden van nieuwe

een forse financiële injectie in het onderzoek naar de

uitkomstmaten meegenomen.

Ossenkoppele) met het verzamelen van 100 amyloid PET

methoden die kunnen helpen bij het stellen van de

oorzaak, diagnostiek en behandeling van Alzheimer en

Sponsor: Danone research

scans, om de waarde voor diagnostiek van deze scans te

diagnose. Het onderzoek is voor een groot deel gericht op

andere vormen van dementie.

Fase 3 studie, gevolgd door open

bepalen.

presenteren zich vaak anders dan oudere patiënten. Deze onderzoekslijn richt zich op het vinden van biologische

Internationaal

mechanismen die de verschillen in verschijningsvorm (dit

• Philip Scheltens is (als enige Nederlander) benoemd

heet ook wel endophenotype) kunnen verklaren.

het vinden van indicatoren (ook wel markers genoemd)

Souvenir II

Dimebon

label studie. Dimebon is een (oud)

• Met het Dementia Research Center te London bestaat

• Een ander project dat gefinancierd wordt uit de

• Het project “microRNA: een nieuwe klasse van

die kunnen voorspellen wie de ziekte van Alzheimer krijgt,

een intensieve samenwerking. Professor Nick Fox is als

antihistaminicum, waarmee in Rusland

vóórdat er sprake is van ernstige achteruitgang in het

hoogleraar Seriële Beeldvorming met MRI verbonden

mooie resultaten behaald werden in het

promovendus (Argonde van Harten) aangesteld op

dagelijks functioneren. Tenslotte richt deze lijn zich ook op

aan het Alzheimercentrum/afdeling neurologie en Philip

vertragen van het beloop van Alzheimer.

het project en een machine (megaplex) aangeschaft,

het vinden van indicatoren (markers) die geschikt zijn om

Scheltens is als Honorary professor verbonden aan het

De huidige studie heeft als doel deze

die gelijktijdige analyse van alle bekende micro RNA’s

University College London.

resultaten te repliceren.

mogelijk maakt.

het ziektebeloop te voorspellen (prognose) en te volgen door de tijd (monitoren). (promoties 2 en 3)

Sponsor: Medivation Inc

• Met de universiteit te Pittsburgh bestaat een

• LipidiDiet is een door EU gesubsidieerd, internationaal

Onderzoek naar een nieuwe tracer

onderzoek naar het effect van een voedingssupplement

markers; met de Universiteiten van Dublin, München,

om microglia in beeld te brengen

op het beloop van geheugenklachten bij mensen met

Dementie op oudere leeftijd heeft vaak meerdere

Frankfurt en Gothenburg bestaat een intensieve

met behulp van Positron Emission

lichte geheugenproblemen. Deelnemers krijgen twee jaar

oorzaken. Naast de ziekte van Alzheimer speelt ook

samenwerking op het gebied van de ontwikkeling en

Tomography (PET).

lang dagelijks een drankje met onder andere meervoudig

schade aan de grote en/of kleine bloedvaten in de

validatie van liquor (hersenvocht) biomarkers.

Sponsor: Bayer

onverzadigde vetzuren en vitamines. Het drankje liet

samenwerking op het gebied van ontwikkeling van PET 3. Vasculaire factoren

hersenen (cerebrovasculaire schade) een rol. Deze

• In oktober 2009 vond de eerste mondiale biomarker

onderzoekslijn bestudeert het effect van deze schade

workshop plaats in het VUmc, georganiseerd door de

aan bloedvaten in de hersenen in relatie het ontstaan van

Alzheimer Unit van de afdeling klinische chemie. Het

dementie (promoties 1 en 5).

doel was een aanzet te geven tot standaardisatie van de

4. Interventies

• Farmacologische interventies Deze onderzoekslijn is gericht op het vinden

Study 13150

biomarkers voor Alzheimer?” is gestart. Er werd een

eerder een gunstig effect zien op geheugenproblemen bij mensen met de ziekte van Alzheimer. Een promovendus is aangesteld (Ineke van Rossum). • Tevens werd in 2009 het onderzoek naar de werking

bepalingen van de schadelijke eiwitten behorende bij

van Fortasyn (een combinatie van essentiële nutriënten)

Alzheimer in het hersenvocht.

afgerond met een positief resultaat, hetgeen heeft geleid

• Door een toekenning van de EU Mundus grant aan

tot het starten van vervolgstudies in 2010.

de Neuroscience Campus Amsterdam (NCA) zullen er



Promoties 1. Gouw AA. Cerebral small vessel disease on MRI:

3. Mulder C. Biomarkers in Alzheimer’s disease. Enschede, Ipskamp Drukkers, 2009.

clinical impact and underlying pathology.

zorgvragen te verduidelijken en geeft persoonlijk advies over het beschikbare zorgaanbod in de buurt.

Enschede, Ipskamp Drukkers, 2009.

180 pp. Proefschrift Amsterdam V.U.

188 pp. Proefschrift Amsterdam V.U.

Promotoren: MA Blankenstein,

Promotoren: Ph Scheltens, F Barkhof,

Ph Scheltens

risk factors & clinical findings in relation to vascu-

Copromotor: WM van der Flier

Eén van de meest belovende metho-

lar changes on brain MRI.

Het beeld van een schuifelende, voor-

den voor een vroege diagnose van

Z Pl., Z.Uitg, 2009. 180 pp. Proefschrift Amsterdam

overgebogen en soms incontinente

de ziekte van Alzheimer is het meten

V.U. Promotoren: Ph Scheltens, F. Barkhof;

oudere is geen onbekende. Deze

van specifieke eiwitten (biomarkers)

5. Staekenborg SS. From normal aging to dementia:

Copromotor: WM van der Flier

in hersenvocht. Uit een lange-termijn onderzoek van VUmc

Vasculaire dementie is na de ziekte

door schade aan de kleine vaten in de hersenen, op MRI te

blijkt dat de meest gebruikte biomarkers, amyloid beta en

van Alzheimer de meest voorko-

zien als zogenaamde witte stofafwijkingen.

tau, inderdaad betrouwbare informatie opleveren bij het

mende vorm van dementie. Toch is

Alida Gouw toont in haar promotieonderzoek aan

stellen van de diagnose ziekte van Alzheimer.

hierover weinig bekend.

is, waarmee de ernst van de klachten voorspeld kan

Cees Mulder onderzocht :

Salka Staekenborg onderzocht:

worden.

- verschillende aspecten van de meting van biomarkers,

- de schade aan de bloedvaten in de

klachten kunnen veroorzaakt worden

- dat via MRI de ernst van de witte stofafwijkingen te meten

- dat oudere Alzheimerpatiënten meer witte stofafwijkingen hebben dan niet dementerenden. Deze ontdekking biedt een ingang voor behandeling van

zoals de opslag van afgenomen hersenvocht en - de gebruikte meetmethoden voor het bepalen van de concentraties.

hersenen dmv MRI - de relatie tussen schade en bloedvaten en neurologische symptomen als geheugenverlies en gedragsverandering.

de ziekte van Alzheimer.

2. Henneman WJP. Advances in hipocampal atrophy measurement in dementia: beyond diagnostics.

Cees Mulder heeft sinds 1971 gewerkt bij de organisatie. De

Uit het onderzoek blijkt dat het overgrote deel van de pa-

promotie van Cees Mulder (64) is de kroon op zijn werk bij

tiënten vooral schade heeft aan kleine bloedvaten. Lang is

VU medisch centrum; de promotie luidde zijn pensioen in.

gedacht dat vooral de schade aan de grote bloedvaten het belangrijkste probleem was. Het beoordelen van de schade

Enschede, Ipskamp Drukkers, 2009. 166 pp. Proefschrift Amsterdam V.U.

4. van der Roest HG. Care needs in dementia and

van bloedvaten in de hersenen door middel van MRI levert

Promotoren: F Barkhof, Ph Scheltens,

digital interactive information provisioning.

een veel directere diagnose op dan het meten van neurolo-

Copromotoren: WM van der Flier,

Enschede, Ipskamp Drukkers, 2009. 254 pp. Proefschrift

H. Vrenken

Amsterdam V.U. Promotoren: RM Dröes, C. Jonker, Copro-

Een vroege diagnose van Alzheimer

motoren: FJM Meiland, Ph Scheltens.

kent twee aspecten;

Henriëtte van der Roest onderzocht:

- het onderscheiden van gezonde per-

- de zorgbehoeften van thuiswonende mensen met demen-

sonen van patiënten met de ziekte van Alzheimer en - het voorspellen en volgen van de snelheid waarmee de

gische symptomen.

tie Informatie over het Alzheimercentrum VUmc is te

Resultaten van haar studie laten zien dat mensen met de-

vinden op de website www.alzheimercentrum.nl en

mentie goed kunnen aangeven hoe zij hun situatie ervaren.

www.vumc.nl/steunalzheimercentrum

ziekte zich ontwikkelt. Wouter Henneman toont in zijn promotie onderzoek aan

Door het sterk wisselende en versnipperde zorgaanbod is

dat het volgen van weefselverlies in het gebied dat cruciaal

het voor mantelzorgers moeilijk geschikte zorg te vin-

is voor het geheugen (hippocampus) een goede indicator is

den. Om het vinden en aanvragen van zorg eenvoudiger

voor het risico op de ziekte van Alzheimer. Daarnaast geeft

te maken is in samenwerking met mensen met dementie,

het volgen van de vermindering van het totale hersenvo-

mantelzorgers en professionals de zogenoemde Demen-

lume inzicht in het verloop van de ziekte.

tieWijzer ontwikkeld. Via internet helpt de DementieWijzer

Colofon Tekst en samenstelling: Wiesje van der Flier (020-4441079) en Nicolle Dellaert (020-4443638) of [email protected], vormgeving: IT Reklame adviesbureau, Rik Vrijman april 2010



Meest relevante artikelen 1. Chan D, Anderson V, Pijnenburg Y, Whitwell J, Barnes J, Scahill R, Stevens JM, Barkhof F, Scheltens P, Rossor MN, Fox NC.The clinical profile of right temporal lobe atrophy. Brain 2009;132:1287-1298. 2. Henneman WJP, Vrenken H, Barnes J, Sluimer JC, Verwey NA, Blankenstein MA, Klein M, Fox NC, Scheltens P, Barkhof F, van der Flier WM. Baseline CSF p-tau levels independently predict progression of hippocampal atrophy in Alzheimer disease. Neurology 2009;73:935-940. 3. Inzitari D, Pracucci G, Poggesi A, Carlucci G, Barkhof F, Chabriat H, Erkinjuntti T, Fazekas F, Ferro JM, Hennerici M, Langhorne P, O’Brien J, Scheltens P, Visser MC, Wahlund LO, Waldemar G, Wallin A, Pantoni L, on behalf of the LADIS Study Group. Changes in white matter as determinant of global functional decline in older independent outpatients: three year follow-up of LADIS (leukoaraiosis and disability) study cohort. BMJ 2009;339:b2477. 4. Kester MI, van der Vlies AE, Blankenstein MA, Pijnenburg YAL, van Elk EJ, Scheltens P, van der Flier WM. CSF biomarkers predict rate of cognitive decline in Alzheimer disease. Neurology 2009;73:1353-1358. 5. Mattsson N, Zetterberg H, Hansson O, Andreasen N, Parnetti L, Jonsson M, Herukka SK, van der Flier WM, Blankenstein MA, Ewers M, Rich K, Kaiser E, Verbeek M, Tsolaki M, Mulugeta E, Rosén E, Aarsland D, Visser PJ, Schröder J, Marcusson J, de Leon M, Hampel H, Scheltens P, Pirttilä T, Wallin A, Jönhagen ME, Minthon L, Winblad B, Blennow K. CSF biomarkers and incipient Alzheimer disease in patients with mild cognitive impairment. JAMA 2009;302:385-393. 6. Stam CJ, de Haan W, Daffertshofer A, Jones BF, Manshanden I, van Cappellen van Walsum AM, Montez T, Verbunt JPA, de Munck JC, van Dijk BW, Berendse HW, Scheltens P. Graph theoretical analysis of magnetoencephalographic functional connectivity in Alzheimer’s disease. Brain 2009;132:213-224. 7. Tolboom N, Yaqub M, van der Flier WM, Boellaard R, Luurtsema G, Windhorst AD, Barkhof F, Scheltens P, Lammertsma AA, van Berckel BN. Detection of Alzheimer pathology in vivo using both 11C-PIB and 18F-FDDNP PET. J Nucl Med 2009;50:191-197. 8. Verwey NA, Veerhuis R, Twaalfhoven HAM, Wouters D, Hoozemans JJM, Bollen YJM, Killestein J, Bibl M, Wiltfang J, Hack CE, Scheltens P, Blankenstein MA. Quantification of amyloid beta 40 in cerebrospinal fluid. J Immunol Methods 2009;348:57-66. 9. Visser PJ, Verhey F, Knol DL, Scheltens P, Wahlund L-O, Freund-Levi Y,Tsolaki M, Minthon L, Wallin AK, Hampel H, Bürger K, Pirttila T, Soininen H, Olde Rikkert M, Verbeek MM, Spiru L, Blennow K. Prevalence and prognostic value of CSF markers of Alzheimer’s disease pathology in patients with subjective cognitive impairment or mild cognitive impairment in the DESCRIPA study: a prospective cohort study. Lancet Neurol 2009;8:619-627. 10. van der Vlies AE, Verwey NA, Bouwman FH,. Blankenstein MA, Klein M, Scheltens P, van der Flier WM. CSF biomarkers in relationship to cognitive profiles in Alzheimer disease. Neurology 2009;72:1056-1061.

maart 2010 0

Jaarbericht Alzheimercentrum VUmc 2009

Recommend Documents