ivercity SAMEN ZIN GEVEN AAN DE STAD SPECIALE UITGAVE KANAAL

Divercity SPECIALE UITGAVE “KANAAL”

#3

SAMEN ZIN GEVEN AAN DE STAD

ARCHITECTURALE KWALITEIT

UP-SITE: EEN EMBLEMATISCHE TOREN IN HET HARTJE VAN DE EUROPESE HOOFDSTAD RONDETAFELCONFERENTIE

BRUSSEL KANAALZONE, DE BEPROEVING VAN DE DIALOOG … MODE EN CULTUUR

BRUSSEL, TRENDY TRAJECT LANGS HET WATER

4

10

16

22 Verantwoordelijke uitgever: www.atenor.be Ontwerp, design en inhoud: www.concerto.be Redactie: Concerto, Thierry Laffineur Foto’s: Getty Images, Concerto April 2012

4 8 10 12 16 20 22

ARCHITECTURALE KWALITEIT

UP-SITE: EEN EMBLEMATISCHE TOREN IN HET HARTJE VAN DE EUROPESE HOOFDSTAD LANDSCHAPSARCHITECT

EEN TUINIER IN DE STAD

MOBILITEIT

VOORRANG AAN ZACHTE MOBILITEIT

RONDETAFELCONFERENTIE

BRUSSEL KANAALZONE, DE BEPROEVING VAN DE DIALOOG… GESCHIEDENIS

EEN KANAAL MET HISTORISCH KARAKTER

DOSSIER

ÎLE DE NANTES – 340 HECTARE OM HERUIT TE VINDEN IN HET HARTJE VAN DE STAD MODE EN CULTUUR

BRUSSEL, TRENDY TRAJECT LANGS HET WATER

Leve de stad Stephan Sonneville

Editoriaal

Atenor group

Een dichtere stad, jawel, maar ook een meer menselijke stad, aangepast aan de nieuwe verwachtingen van actieve en dynamische stadsbewoners! Zo luidt het nieuwe credo van een Europese hoofdstad in volle demografische expansie. Het komt er bijgevolg op aan om de stad opnieuw uit te vinden door een beroep te doen op de knowhow van alle betrokken professionals (publieke en private actoren, architecten, ontwikkelaars, promotoren, stedenbouwkundigen...) maar ook op de bewoners en hun organisaties. Het welslagen van dit model hangt noodzakelijkerwijs samen met een drastische verbetering van het bestaande of nieuw te voorzien openbaar vervoer. In Brussel verenigt de Kanaalzone deze intrinsieke kwaliteiten. En net zoals de ‘flurbanisatie’ modellen van Londen, Lyon of Hamburg, slaat de formule aan. De overheidsinstanties herontdekken er onvermoede voordelen, met name positieve effecten op de sociale cohesie. Deze gerenoveerde zone stimuleert de commerciële dynamiek, de ontwikkeling van kunst en stedelijke mix. De stad wordt zo aantrekkelijker voor haar bewoners, maar ook voor wandelaars, toeristen, kunstenaars en zakenlui die ernaartoe komen. In dit magazine trekken we op verkenning langs het water om er de ingrediënten op te sporen die onlosmakelijk verbonden zijn met een stad die aangenaam is om in te wonen. De woontoren van UP-site die langs het kanaal gelegen is, vlakbij het Vergotebekken, illustreert aldus hoe de stad van morgen er zou kunnen uitzien: dynamisch, geïntegreerd, gezellig en praktisch. Naast die architecturale heropleving krijgt de zone bovendien alle aandacht op het vlak van openbare ruimte, vrijwaring van de natuur en duurzame mobiliteit. De aanleg binnenkort van een van de mooiste parken van de hoofdstad zal zo gevaloriseerd worden door de implementatie van nieuwe assen voor openbaar vervoer, voetgangerswegen en fietspaden. Deze zone wordt beschouwd als de nieuwe “place to live” van Brussel en telt nu reeds tal van trendy winkels, leuke restaurants en bekende galerieën. In een handige reportage, aangevuld met een gedetailleerde kaart, presenteren wij u onze favoriete adresjes… een ideale gelegenheid om een origineel uitje te beleven aan de oevers van het Kanaal. Veel leesplezier…

Stéphan Sonneville s.a. Gedelegeerd Bestuurder ATENOR GROUP

D iver c i t y # 3 / 1

Scheepsdok in hard materiaal

UP-site De hoogste woontoren van België (41 verdiepingen en 140 m hoog) is nu een van de architecturale pronkstukken van de Kanaalzone. Bron: www.atenor.be.

10 000 ton

De scheepsdokken van Liverpool, nog niet zo lang geleden gerenoveerd, waren de eerste ter wereld (1846) die uitsluitend in onbrandbaar materiaal werden aangelegd – baksteen, graniet en staal gevuld met water. De Echo Arena Liverpool (evenementenhal), het “BT convention Centre” (tentoonstellingen) van de Kings Dock, de “toren Alexandra” zijn allemaal voorbeelden van die renovatie. Bron: www.albertdock.com

De vennootschap MPro, concessiehouder van de Haven van Brussel aan het Vergotedok, is begonnen met het aanvoeren van bouwmateriaal op paletten langs de waterweg met als bestemming de bouwwerf van UP-site. Voor de hele bouwwerf voorziet men zowat 10 000 ton bouwmateriaal dat langs de waterweg aangevoerd zal worden.

240 meter

Bron: www.havenvanbrussel.be

De toekomstige passagiersterminal van het kanaal (operationeel in 2015) zal in NederOver-Heembeek gelegen zijn, op de linkeroever van de voorhaven, ter hoogte van de Meudonpaviljoenen. Dit project voorziet de bouw van een ponton van 240 meter lang, de inrichting van het wegennet, de renovatie van de Meudonpaviljoenen, en de aanleg van een parking. Het totale budget van de operatie vertegenwoordigt een investering van 4 512 538 euro. Bron: www.havenvanbrussel.be

95 000 m

2 gesaneerde terreinen Europa en het Brussels Gewest gaan 2,3 miljoen euro uittrekken voor de sanering van zowat 95 000 m2 oude industrieterreinen, in het kader van het project “Greenfields” in de Kanaalzone in Brussel. Bron: www.leefmilieubrussel.be

Bron: www.liege.port-autonome.be

2 / D iver c i t y # 3

De Brusselse spirit aan het Kanaal Gebeeldhouwd door Tom Frantzen, de Vaartkapoen is een Brusselse politieagent “geplaagd” door een deugniet van aan het kanaal die rechtstreeks uit een riool komt. Dit werk wijst erop dat de Kanaal buurt, tot in het begin van de XXe eeuw, een bijzonder dynamische en populaire wijk was (Saincteletteplein).

CCP21 De autoriteiten van de Havens van Brussel, Luik, Rijsel, Parijs, Zwitserland, Rheinport BaselMulhouse-Weil en de Provincie Utrecht hebben een conventie ondertekend, waardoor het project “Connecting Citizen Ports 21 (CCP21)” officieel wordt bekrachtigd. Deze conventie werd afgesloten in het kader van het programma INTERREG IVB van de Europese Unie. Via dit partnership willen de Havens samenwerken om elkaars ervaringen uit te wisselen in een reeks dossiers: het opkrikken van het imago van de binnenhavens, het bevorderen van de cohabitatie van innoverende projecten die gemengd gebruik mogelijk maken, het optimaliseren van de logistieke keten, het bevorderen van de duurzame stedelijke distributie

“Vaartkapoen” gebeeldhouwd door Tom Frantzen

Langste kanaal ter wereld Het langste en oudste kanaal ter wereld, dat door mensenhanden is aangelegd, is het Grote Kanaal Peking-Hangzhou. Het werd aangelegd in de Ve eeuw voor Chr. en verbindt de twee Chinese steden die op een afstand van bijna 1 800  km van elkaar liggen.

20 ha

Dat is de oppervlakte van het park dat de openbare ruimte zal vormen waarrond alle activiteiten van het Richtschema van Tour & Taxis gestructureerd zullen zijn: woningen, kantoorgebouwen, ontspanning, mobiliteit... Met een oppervlakte dubbel zo groot als het Park van Brussel zal dit het grootste stadspark zijn dat sinds de 19e eeuw werd aangelegd! (lees pagina 8). Bron: http://www.adt-ato.be/nl/strategische-zones/thurn-taxis D iver c i t y # 3 / 3

Architecturale kwaliteit

Een emblematische toren in het hartje van de Europese hoofdstad Gelegen in de nieuwe Kanaalzone in Brussel illustreert de Toren UP-site hoe de stad van de toekomst eruit zou kunnen zien: dynamisch, geïntegreerd, gezellig en praktisch. Ontworpen volgens de strengste normen op het vlak van duurzaam bouwen, combineert dit project een kwaliteitsvol gebouw met milieuvriendelijkheid. Een voorbeeld dat navolging verdient…

Perspectief van de UP-site toren

Architecturale kwaliteit

  Vervolg van p. 5

In 2010 schakelde de wereldbevolking over naar een nieuw paradigma en leefde het merendeel in de stad*. Dit kantelmoment is meer dan louter een symbool. Het luidt de intrede in van een nieuwe manier van leven in de stad. En die uitdaging is vandaag nog lang niet overwonnen. Want om leefbaar te blijven, moet de moderne metropool compact, milieuvriendelijk, gastvrij en toegankelijk zijn. In één woord: duurzaam. Een grootschalig project!

In lijn met deze nieuwe manier van leven in de stad, ontwikkelt de toren UP-site een woonconcept dat geleidelijk aan zijn opmars doet in alle Europese grootsteden.

Voorrang aan duurzame ontwikkeling De toren UP-site werd ontworpen volgens de strengste normen op het vlak van duurzaam bouwen, met behulp van technieken en materialen die beantwoorden aan de strengste criteria op het vlak van energiebesparing en milieuvriendelijkheid.

De hoogste woontoren in België Ontworpen in die geest is de toren UP-site in meer dan één opzicht emblematisch. Gevestigd langs de oever van het kanaal, in een wijk die voorbestemd is om uit te groeien tot de gezelligste en meest dynamische van de hoofdstad, beantwoordt deze toren (de hoogste in België met zijn 140 meter hoogte) aan de criteria van een verlicht urbanisme: verticaliteit die verdichting impliceert, gebruik van de nieuwste duurzame bouwtechnieken, doordacht energiebeheer, milieuvriendelijkheid, multimodale mobiliteit en functionele mix (woningen, kantoorgebouwen en winkels) maken er een voorbeeld van in zijn soort. En terecht: Appartement UP-site

ontworpen om tegemoet te komen aan de nieuwe verwachtingen van de Brusselaars, mikt ze resoluut op een winnende formule. Het gevarieerde aanbod van gezinsappartementen tot de meest prestigieuze penthouses, biedt voor alle behoeften en elk budget wat wils… met één gemeenschappelijk punt echter: de kwaliteit van het gebouw en zijn diensten.

langs de Antoine Dansaertstraat en deinde als een olievlek uit tot ver buiten de boulevards, Tour & Taxis en de toren UP-site. Vandaag illustreert de wijk in volle verandering wat sommigen bestempelen als een gezellige en trendy “place-to-live”.

Wijk in verandering

Op een steenworp van het stadscentrum ondergaan de oevers van het kanaal een complete metamorfose. Aan de voet van het concept UP-site zullen de inrichting van de waterkant, de aanleg van fietspaden en voetgangerszones, de inplanting van tal van buurtwinkels en restaurants, meerdere openbare ruimten… de onontbeerlijke gezellige toets geven die eigen is aan nieuwe stadswijken.

Waarnemers zijn het erover eens: de Kanaalzone ondergaat een echte stedenbouwkundige revolutie. Deze stadsdynamiek startte enkele jaren geleden

Nieuw stadsepicentrum

Cultuur en ontspanning De omgeving van de toren zal bereikbaar zijn via nieuwe lijnen van het openbaar vervoer en zo in het verlengde liggen van het toekomstige landschapspark van de site Tour & Taxis. Deze ruimte staat symbool voor de stadsrenovatie, met een aaneenschakeling van winkels en restaurants in een bijzonder indrukwekkend neoklassiek postindustrieel juweeltje. Op enkele jaren tijd werd het culturele aanbod uitgebreid tot een van de meest geïnspireerde van de hoofdstad: antiekbeurzen, verschillende tentoonstellingen, de Boekenbeurs, de beurs Valériane Brussel, het festival Couleur Café, Brussel-Bad, … Langs het water dragen de “badstad” Brussel-Bad (elke zomer), K-NAL (restaurant, conferentiezalen en nachtclub), het Kaaitheater (dansen theateroptredens), galerieën en communities van underground kunstenaars en de hele Dansaertwijk 6 / D iver c i t y # 3

(mode, stijl, design en gastronomie) ertoe bij om van deze buurt de meest trendy van de hoofdstad te maken.

Een nieuwe manier van wonen in de stad In lijn met deze nieuwe manier van leven in de stad ontwikkelt de toren UP-site een woonconcept dat geleidelijk aan zijn opmars doet in alle Europese grootsteden. Een conciërgewoning staat in dat opzicht 7 dagen op 7 in dienst van de bewoners. Op hun verzoek “slooft” een bijzonder pientere conciërge zich uit om al hun wensen in te willigen: telefoonpermanentie, onderhoud van de wagen regelen, reservatie van vliegtuig- of treintickets, hemden naar de stomerij brengen, een bekwame en beschikbare loodgieter zoeken, … Op die manier wordt niets meer aan het toeval overgelaten.

De appartementen in de toren en de aangrenzende kantoorgebouwen bieden een aanzienlijke energiebesparing* in vergelijking met standaardgebouwen in Brussel. Hun concept en oriëntering, het gebruik van geavanceerde technologieën en een efficiënt gebruik van duurzame materialen maken het mogelijk om veel hogere warmte-isolatiewaarden (E-index = 53) dan gemiddeld te behalen. Warmtekrachtkoppeling en zonnepanelen Zijn tijd vooruit op het vlak van energiebeheer verkiest de Toren UP-site het gebruik van ketels met aardgas (de fossiele energie die het minst CO2 uitstoot) met een systeem van warmtekrachtkoppeling. Door eveneens de restwarmte te gebruiken (die over het algemeen wordt afgevoerd via schouwen) maakt dit systeem het mogelijk om tegelijk stroom te produceren via een turbine. Zonnepanelen op de daken worden gebruikt om het verwarmingswater van de appartementen voor te verwarmen. Tijdens de zomer wordt het kanaalwater gebruikt (via warmtewisselaars) om de condensatoren van de koelingsmotoren af te koelen. Dankzij dit ingenieuze gebruik van de natuurelementen kan de energiefactuur substantieel verminderd worden. Appartement: 45% energiebesparing. Kantoren: 75% gas- en 60% aan electriciteitbesparing.

Exclusieve diensten Binnen de toren zelf genieten de bewoners ook van exclusieve diensten en voorzieningen: een vrij uitzicht via het private skydeck van de toren UP-site, een welnesscentrum in het teken van comfort voor lichaam en geest, met zwembad en jacuzzi (op abonnement), een gastronomische restaurant, een trendy lounge bar, een privébioscoopzaal, een ruimte voor de kinderen… Een manier om de stad ten volle te ‘beleven’ en te genieten van alle troeven die ze kan bieden. *Meer dan 50% van de wereldbevolking woont nu in de stad.

D iver c i t y # 3 / 7

Landschapsarchitect

Een tuinier in de stad

Landschapsarchitecten zijn wellicht het best voorbereid om op lange termijn te werken. Wij weten dat, als we bomen planten, die langzaam gaan groeien. Het probleem en het belang van deze branche schuilt er net in om gebruik te maken van deze ‘opgelegde traagheid’.

Michel Desvigne L and s chap s architect

Michel Desvigne, één van de grootste landschapsarchitecten van zijn tijd, werd door het Brussels Gewest aangesteld om het nieuwe park van de site Tour & Taxis te ontwerpen. Michel Desvigne is in 1979 afgestudeerd aan de universiteit van Lyon (richting botanica en geologie) en ging zich al heel snel toeleggen op de integratie van de natuur in de stad. Hij volgde een cursus aan de ‘École nationale supérieure du paysage de Versailles’, waar hij in 1984 het diploma van landschapsarchitect behaalde.

Een blitzcarrière Als laureaat van de wedstrijd van de Franse Academie in Rome in de afdeling architectuur, vervoegde Michel Desvigne vervolgens de Villa Médicis gedurende een jaar (van 1986 tot 1987). In 1988 richtte hij samen met Christine Dalnoky het bureau Desvigne & Dalnoky op. Nog geen jaar later stond het bureau in voor de tuin van het woonproject van Renzo Piano in Parijs, in de rue de Meaux. Daarna volgde een reeks projecten in Lyon, 8 / D iver c i t y # 3

Montpellier en Parijs, waar Michel Desvigne vorm gaf aan de openbare ruimte rond de Bibliothèque François Mitterrand.

Een internationaal aura Met zijn nominatie voor de Grote Prijs van Stedenbouwkunde in 2003 verwierf Michel Desvigne pas echt internationale faam. Hij werd door grote architecten gevraagd om mee te werken aan hun projecten en realiseerde zo het immense Greenwich park in Londen, samen met Richard Rogers, de tuinen van een museum van Minneapolis met Herzog en De Meuron, het centrale marktplein van Almere in Nederland met Rem Koolhaas. Vervolgens werkte hij samen met Norman Foster voor het viaduct van Millau (Frankrijk) en ontwierp hij een tuin op het dak van een nieuw gebouw van de Keio University van Tokyo.

“Als landschapsarchitecten hebben we ervaring met grootschalige projecten en hebben we een bijzondere voeling met het buitenmaatse”, legt hij uit. “Dat stimuleert vaak een vruchtbare samenwerking met architecten en stedenbouwkundigen, die zich net als wij bewust zijn van de uitdagingen van onze tijd.”

Gespecialiseerd in water en oevers De veelzijdige Michel Desvigne legt zich ook toe op de ontwikkeling van stadsruimten met waterwegen. Zo werkte hij in 2004 mee aan het project Lyon Confluence en stelde hij een charter voor de landschapsinrichting van de oevers van de Garonne in Bordeaux voor. In 2010 werd hij als vanzelfsprekend door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verkozen om de aanleg van het toekomstige park van Tour & Taxis en de groene ruimten aan de oevers van het kanaal vorm te geven. “Voor dit soort grote projecten zijn landschapsarchitecten wellicht het best voorbereid om op lange termijn te werken”, benadrukt hij nog. “Wij weten dat, als we bomen planten, die langzaam groeien. De moeilijkheid en tegelijk het belang van deze branche schuilt er net in om gebruik te maken van deze “opgelegde traagheid”. Met onze kennis van het ritme van de natuur kunnen we gemakkelijk begrijpen hoe de stad voortdurend in verandering is, net zoals een levend wezen. Die verandering kaderen en richting geven vermijdt dat we haar als een afgewerkt object opvatten.” Een filosofie die de Brusselse overheden wist te overtuigen, want zij willen deze wijk in volle verandering net nieuw leven inblazen. 

Een nieuw groen kleedje voor het Kanaal In een nabije toekomst zullen de oevers van het kanaal tot de meest verleidelijke stukjes natuur van de hoofdstad behoren. Het Richtschema dat het Gewest heeft geïnitieerd voor de site Tour & Taxis voorziet de aanleg van verschillende groenruimten in deze wijk in volle verandering. Naast nieuwe constructies (woningen, kantoorgebouwen, infrastructuur) op de historische site van Tour & Taxis zal weldra een groot landschapspark (met een oppervlakte van 9 ha) een belangrijke rol spelen in de inrichting van de wijk (het grootste stadspark dat werd aangelegd sinds de XIXe eeuw!). Dit grote park zal op zijn beurt worden uitgebreid met andere stukjes groen en ontspanningsruimten op de Materialenkaai (vlakbij de woontoren UP-site) of langs de spoorweg in het noorden van de site. Al deze ruimten zullen op termijn een echt groen netwerk van 20 ha vormen, dat zeer functioneel is en tegelijk een grote landschapswaarde heeft. Een Adviesraad, voorgezeten door Olivier Bastin – Bouwmeester van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – werd bekoord door de originele visie van de Franse landschapsarchitect Michel Desvigne. Zijn inrichtingsproject stoelt op de conceptie van een park in evolutie, in een stad in beweging. Een multifunctionele plek, flexibel in tijd en ruimte. D iver c i t y # 3 / 9

Mobiliteit

Voorrang aan zachte mobiliteit

De Kanaalzone wordt aanzien als een van de meest dynamische stadswijken van de Europese hoofdstad en geniet nu alle aandacht op het vlak van duurzame mobiliteit. Experts zijn het er over eens: geen duurzame mobiliteit zonder de ontwikkeling van een performant netwerk van openbaar vervoer. En geen efficiënte ontwikkeling zonder de aanleg van aangepaste wegen. Aan het Kanaal wordt binnenkort een van de meest spectaculaire illustraties van deze strategie geconcretiseerd met de bouw van een nieuwe brug voor trams, bussen, fietsers en voetgangers (de aanvragen voor een stedenbouwkundige vergunning werden in 2012 ingediend).

sten. Deze constructie werd ontwikkeld voor voetgangers en fietsers, en zal ook toegankelijk zijn via trappen aan de zijkant, op de kaaien langs het kanaal. De brug wordt gedeeltelijk gemonteerd in het atelier, alvorens hij ter plaatse wordt geïnstalleerd, zodat de installatie (gepland voor 2014) een minimum aan hinder met zich mee zal brengen voor de scheepvaart.

Opgetrokken in het verlengde van de Picardstraat zal dit bouwwerk het kanaal overbruggen tussen de Willebroekkaai en de Havenlaan. Deze nieuwe verkeersas brengt zo een rechtstreekse verbinding tot stand tussen de site van Tour & Taxis en het Noordstation, via de Simon Bolivarlaan (zie kaart aan het einde van dit magazine).

Tweewielers kunnen dankzij een gloednieuwe gewestelijke fietsroute (KC genoemd, wat staat voor Kanaal/Canal) over de hele lengte langs het kanaal fietsen. Dit fietspad, waarop fietsliefhebbers al een hele tijd wachten, strekt zich uit van de zuidelijke gewestgrens in Anderlecht tot de noordelijke gewestgrens van Neder-overHeembeek. Dit traject zal worden aangesloten op de Groene Wandeling (rondom het Brusselse Gewest) en fietsroutes in het Vlaamse gewest. Een Villo* station is reeds voorzien bij de Post, op een boogscheut van UP-site.

Concreet gaat het om een brug van het type “bowstring”, voorgesteld door het studiebureau Greisch, dat in het oog was gesprongen bij de overheidsdien-

Kanaalbus… Met de kanaalbus kan je de stad nu ook over het water doorkruisen. Deze binnenschepen zijn speciaal ingericht om passagiers te vervoeren en pendelen van mei tot september elke dinsdag en donderdag tussen het zuiden en het noorden van Vlaams-

Fietsroutes

Project van Picardloopbrug. ATO ©

Brabant via Brussel. Ook fietsers kunnen (met hun fiets) gebruik maken van deze zeer gezellige en bovendien goedkope formule (enkele € per traject), zodat ze in één richting kunnen varen en al fietsend kunnen terugkeren. Kers op de taart: alle halten van de kanaalbus zijn bereikbaar met het openbaar vervoer.

… en passagiersterminal De Haven van Brussel plant ook de aanleg van een passagiersterminal (vanaf 2015) voor het groeiende aantal cruiseschepen dat de haven van Brussel aandoet (1 200 personen in 2006 tegenover 10 000 in 2010). Deze kaai zal in Neder-Over-Heembeek gevestigd worden, op de linkeroever van de voorhaven, ter hoogte van de Meudon-paviljoenen. Uit een recente sociaaleconomische studie is gebleken dat de terminal – tegen 2013 – 35 000 personen per jaar zou kunnen verwerken, wat Brussel 5,2 miljoen euro zou opleveren en een honderdtal nieuwe banen zou creëren. 

Aan het Kanaal wordt een van de meest spectaculaire illustraties van deze strategie binnenkort geconcretiseerd met de bouw van een nieuwe brug voor trams, bus, fietsers en voetgangers. 

Meer informatie: www.bateaubus.be / www.havenvanbrussel.be

Een bowstringbrug is uitgerust met een bruggendek en twee zijwaartse balken (in boogvorm bovenop het bruggendek) die zijn bevestigd aan de uiteinden. Op de travee wordt het bruggendek ondersteund door verticale hangkabels. Het billijke prijskaartje (15% goedkoper dan de andere voorgestelde formules) en de beperkte ruimte die wordt ingenomen onder het bruggendek (gunstig voor de scheepvaart,) zijn pluspunten die een rol hebben gespeeld bij deze keuze.

Project van Picardloopbrug. ATO ©

* Brusselse formule voor het huren van fietsen in de stad.

10 / D iver c i t y # 3

D iver c i t y # 3 / 11

Rondetafelconferentie

Brussel Kanaalzone

De beproeving van de dialoog…

Yves Rouyet

N i co l a s J o sc h ko

W i m Embr e c h t s

D irecteur – ATO – Agent s chap voor T erritoriale O nt w ikkeling

directeur van de Gewestelijke Ontwikkelings­maatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (GOMB) en verantwoordelijke van de vzw Maritiem Atelier

s tedenbou w kundige en gedelegeerd be s tuurder van de vereniging P latform K anal

De Kanaalzone van Brussel is lange tijd verlaten geweest, met enkel nog zijn functie van waterweg die werd benut, maar nu krijgt hij een belangrijke rol toebedeeld in de herontwikkeling van een stedelijk gebied. Deze overgang wordt ondersteund door de aanwezigheid en de komst van culturele en economische actoren, en stoelt tevens op een reeks algemene reflecties die moeten uitmonden in een duurzame postindustriële ontwikkeling. Project van Tour&Taxis park. Niet contractuele illustratie

Nog niet zo lang geleden werd de Kanaalzone ‘herontdekt’ en werd hij het toneel van nieuwe sociaaleconomische uitdagingen, waaronder de ontwikkeling van vele en gemengde vastgoedprojecten (woningen, kantoorgebouwen, winkels en collectieve voorzieningen). Nu maakt het gebied het voorwerp uit van een totaalvisie met betrekking tot de mogelijke toekomstige inrichtingen ervan.

Identificatie van de potentiële mogelijkheden Zich bewust van de noodzaak om deze transformaties te kaderen in een totaalvisie en geïnspireerd door geslaagde buitenlandse voorbeelden (met name Île de Nantes – lees pagina 20), besliste de 12 / D iver c i t y # 3

Minister-President van het Gewest om een Richtschema op te stellen om richting te geven aan de toekomstige ontwikkelingen van de Kanaalzone. Het Plan werd uitgewerkt door een multidisciplinair team van architecten, landschapsarchitecten, economen en stedenbouwkundigen van internationale allure. Het moet de potentiële mogelijkheden identificeren voor de inrichting van dit stedelijk gebied en een bepaalde richting voor het project voorstellen. Tegelijkertijd is het belangrijk om een dialoog op gang te brengen tussen vastgoedontwikkelaars, politieke beleidsinstanties en de burgergemeenschap.

Een nieuwe dynamiek op gang brengen in de Kanaalzone Tot de meest emblematische actoren van deze heropleving horen het Kaaitheater, Tours & Taxis, het Starterscentrum Euclides, La Raffinerie, de oude Dierenartsschool van Kuregem, het agroalimentair park Abatan, het Plan K, de Toren UP-site en de toekomstige ‘Haven-Zuid’. Zij bepalen nu al de toon van een gebied dat tot de meest dynamische en creatieve van Brussel zal horen. In het kielzog van deze toonaangevende “instituten” hebben enkele zeer ‘hippe’ namen hier hun plek gevonden, zoals de designers en ontwerpers van de Antoine Dansaertstraat, de cafés Walvis, Madame Moustache, K-Nal… Yves Rouyet (Directeur – ATO – Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling) legt het als volgt uit: “Dit stedelijk gebied, dat uitzonderlijk is gebleven wegens bepaalde landschappen en open panorama’s op de stad, trekt de laatste vijftien jaar een nieuwe, meer bemiddelde populatie aan, met ‘trendsetters’ (ontwerpers en designers) die zich in de Antoine Dansaertstraat gevestigd hebben. Voorzover het Gewest in dit gebied effectief een populatie met hoge en middelhoge inkomens wil aantrekken zonder evenwel de lage inkomens weg te jagen, is het van belang dat de private en openbare vastgoedinitiatieven deze noodzakelijke sociale en functionele mix weerspiegelen en integreren, met sociale, gesubsidieerde en vrije woningen, economische activiteiten, winkels en collectieve voorzieningen (scholen, crèches, enz.). Als we dat aspect over het hoofd zien, riskeren we dat de huidige bewoners zullen wegtrekken uit het Gewest (richting Vilvoorde, Tubeke, enz.).” Vervolg op p. 14 

D iver c i t y # 3 / 13

Rondetafelconferentie

  Vervolg van p.13

De voorwaarden van een toe-eigening

“Maritiem Atelier vzw”, een initiatief voor jonge bootliefhebbers.

Onder impuls van enkele vijftigers die gepassioneerd zijn door de scheepvaart, zag onlangs een nieuwe, tweetalige vzw het levenslicht aan de oevers van het Kanaal, “asbl l’Atelier Marin – Maritiem Atelier vzw”. Omdat ze vaststelden dat het voor de jeugd niet altijd gemakkelijk is om over een boot te beschikken om te kunnen blijven varen buiten de traditionele scholen, heeft de vzw zich tot doel gesteld om boten te bouwen en te restaureren en ze ter beschikking te stellen van jeugdverenigingen, zonder onderscheid van cultuur, taal of levensbeschouwing. En omdat dromen mag, waarom niet denken aan de inrichting van een wedstrijd tussen jongeren van verschillende horizonten, kansarme kinderen, Zeescouts, Kadetten van de Marine en andere jeugdbewegingen? www.ateliermarin.be

De burgerbeweging Platform Kanal is een van de actiefste organisaties op het terrein en wil de creatieve krachten in de stedelijke Kanaalzone kenbaar en zichtbaar maken en dit samenbrengen met het potentieel van de lokale bevolking. Door een constructieve dynamiek op gang te brengen (buurtanimaties, discussieforum, ontwikkeling van culturele projecten, …) en nieuwe verbindingen te laten ontstaan willen de verantwoordelijken van de vzw een duurzame postindustriële ontwikkeling voor deze wijken bevorderen. Voor Wim Embrechts, stedenbouwkundige en gedelegeerd bestuurder van de vereniging, “is de toekomstige inrichting van de Kanaalzone opgebouwd rond drie grote pijlers: welk stadsproject willen we ontwikkelen (bestemming van de wijk), welke bouwprojecten gaan we opstarten en welke reconversies voorzien we voor de huidige site? Volgens een politiek-stedenbouwkundige benadering komt het erop aan om het sociaaleconomische kader te preciseren (met inbegrip van de collectieve voorzieningen), dat moet worden gecreëerd voor deze ruimte. Het nagestreefde doel kan maar een ‘win-win’-strategie opleveren, als twee voorafgaande voorwaarden vervuld zijn. De publieke overheden moeten de eerste ‘win’ vastleggen (debat

> visie > duidelijk wettelijk kader) waarin de kwalitatieve en kwantitatieve imperatieven van deze stedelijke ontwikkeling worden gedefinieerd. De private ontwikkelaars moeten dan de tweede ‘Win’ bepalen en ontwikkelingsinitiatieven voorstellen die passen in dat schema.”

Kennis leidt tot coherentie Volgens een vergelijkbare benadering benadrukt ook Nicolas Joschko – directeur van de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (GOMB) en verantwoordelijke van de vzw Maritiem Atelier - dat “private en publieke investeerders sinds een vijftiental jaar verschillende opportuniteiten hebben aangegrepen om deze zone opnieuw te verstedelijken. De GOMB alleen nog maar heeft er een twintigtal projecten geïnitieerd, waaronder Tivoli, waardoor zowat 800 gesubsidieerde woningen op de markt werden gebracht. Deze projecten hebben echter niet noodzakelijkerwijs rekening gehouden met de reële ‘sociaaleconomische en culturele behoeften’ van het gebied.

Want behalve een algemene politieke visie en benadering van het gebied, zijn er ook synergieën en samenwerkingsverbanden nodig tussen de acties

van de publieke overheden en de privésector. Met andere woorden, de overkoepelende en coherente visie van het gebied moet geschraagd worden door acties en ontwikkelingen die eveneens overkoepelend en coherent zijn. Vandaag zien we twee struikelblokken voor deze ‘perfecte logica’, met het risico van een diepe kloof (rijk getto versus arm getto): de gebrekkige kennis van het verenigingsleven in het gebied en het feit dat de privésector zich niet bewust is van de noodzaak tot samenwerking met de overheidssector, voorafgaand aan elke beslissing. Deze twee benaderingen met elkaar verzoenen volgens een logica van maatschappelijke verantwoordelijkheid – een vastgoedontwikkeling moet voor iedereen voordelig zijn – zou de bewoners in staat moeten stellen om zich de Kanaalzone ‘toe te eigenen’ en ze te ‘bezielen’ zoals dat ook in andere steden het geval is, met het kanaal Saint-Martin in Parijs of het kanaal Lachine in Montréal.” Bemoedigend! Des te meer omdat een constructieve dialoog alle betrokken actoren, zowel de overheid als de privésector, in staat stelt om de reflectie te verrijken en een grotere coherentie te verlenen aan de ontwikkeling van het gebied. 

de toekomstige inrichting van de Kanaalzone is opgebouwd rond drie grote pijlers: welk stadsproject willen we ontwikkelen (bestemming van de wijk), welke bouwprojecten gaan we opstarten en welke reconversies voorzien we voor de huidige site? Project van Tour&Taxis park. Niet contractuele illustratie

14 / D iver c i t y # 3

D iver c i t y # 3 / 15

Geschiedenis

Het kanaal van Willebroek, een van de oudste kunstmatige waterwegen van Europa, zag het levenslicht in het midden van de XVIe eeuw. Een blik terug in de tijd.

Sinds de jaren 2000 profiteert de Kanaalzone van de flurbanisatie die door de grote Europese metropolen waait. De waterwegen worden opnieuw aanlokkelijk en trendy en openen nieuwe perspectieven voor de stadsbewoners.

Een kanaal met historisch karakter Oeverpoort en haar omgeving (Heden het Ijze rplein) einde van de XIXe eeuw. © Archief van de Stad Brusse l.

Gemarkeerd door de spelingen van een bewogen verleden zien de eerste bouwplannen voor het kanaal van Willebroek het levenslicht onder het bewind van Filips de Goede (XVe eeuw). In 1436 kent de monarch zelfs een eerste vergunning toe om de werkzaamheden voor de aanleg van deze waterweg te starten. Maar de Mechelaars, die als enigen gemachtigd zijn om taksen te heffen op de transporten over de Zenne, stellen hun veto. En dus blijft het project bijna een eeuw lang dode letter.

Een nieuw ontwikkelings“kanaal” In 1531 vernieuwt Karel V de vergunning van Filips de Goede. Maar het project wordt opnieuw geblokkeerd door de weigering van de Mechelenaars. Het is nog wachten tot 1550 en op de doortastendheid van Marie van Hongarije voordat Jean de Locquenghien, destijds burgemeester van Brussel, de eerste spade kan steken. Met de ingebruikname van het kanaal kunnen de boten de taksen die worden geheven in Mechelen, ontwijken. Gestimuleerd

door dit elan, bouwen de Brusselaars verschillende bekkens in het centrum van de stad zelf (SintCatharineplein). Vanaf dit tijdperk wordt de waterweg het belangrijkste bevoorradingskanaal van de hoofdstad.

Langzame teloorgang Midden XIXe eeuw is het kanaal opnieuw het slachtoffer van economische imperatieven. Zijn koers wordt aangepast zodat een directe verbinding

Sint-Katelijnep lein (begin van de XXe eeuw), © Archief van het Veerhuis. de Stad Brusse l.

e Getekend en de XVII  eeuw. Oeverpoort in Brussel. in e Ru la De or gegraveerd do ssel. Bru d Sta de © Archief van

met het kanaal Brussel-Charleroi tot stand komt, die in 1832 wordt geopend. Deze strategische verbinding voor de steenkoolhandel sluit de haven van Antwerpen rechtstreeks aan op het industriële bekken van Charleroi. Geleidelijk aan verschrompelt het waterverkeer (ook al door de concurrentie van de spoorwegen). De bekkens en de kaaien van het historische centrum werden aan het einde van de XIXe eeuw gedempt en zijn vandaag nog herkenbaar dankzij de straatnamen (Brandhout­ kaai, Steenkoolkaai, Hooikaai…).

Kaai en K-nal langs de Havenlaan

Brussel aan zee Eind XIXe eeuw wordt het kanaal van Willebroek stelselmatig gerehabiliteerd, dankzij met name de aanleg van haveninstallaties. In 1922 mondt een volledig gemoderniseerd kanaal uit in de Rupel via een nieuwe sluis in Wintham. De sluizen van Vilvoorde en Humbeek worden vervangen door de sluis van Kapelle-op-den-Bos. Door de bouw van twee nieuwe sluizen (205×25 m) in Zemst (geopend in 1975) en Hingene (geopend in 1997) kunnen de binnenschippers rechtstreeks de Schelde opvaren.

De Haven van Brussel wordt zo toegankelijk voor zeeschepen van 4 500 ton en voor duwkonvooien van 9 000 ton. En zo herrijst de maritieme roeping van de hoofdstad uit zijn as. In de jaren 2000 profiteert de Kanaalzone van de flurbanisatie die door de grote Europese metropolen waait. De waterwegen worden opnieuw aanlokkelijk en trendy en openen nieuwe perspectieven voor de stadsbewoners. Van de Dansaertstraat tot Tour & Taxis, de hele Brusselse modescène, het nachtleven en de kunstwereld vindt hier zijn bakens.  Vervolg op p. 18 

16 / D iver c i t y

D iver c i t y / 17

Geschiedenis

  Vervolg van p.17

Tour & Taxis vandaag

Tour & Taxis

Het verhaal van een geslaagde stedenbouwkundige reconversie De geschiedenis van de site Tour & Taxis hangt rechtstreeks samen met die van de familie Von Thurn und Tassis die 355 jaar lang de post in ons land bestuurde. In de loop van de laatste eeuwen gebruikte deze beroemde dynastie – waarvan de wortels teruggaan tot de XIIe eeuw – de moerassige terreinen aan de oevers van het kanaal als weiland voor de paarden die werden ingezet voor het postverkeer. 18 / D iver c i t y # 3

Met bijna een miljoen bezoekers per jaar is de site Tour & Taxis nu al een van de meest dynamische nieuwe economische en culturele trek­pleisters van de hoofdstad.  ‘Het Goederenstation’ in het begin van de XXe eeuw

Aan het einde van de XIXe eeuw wordt België de 5e economische mogendheid van Europa en een nieuwe haven blijkt een absolute noodzaak te zijn in de hoofdstad. Tour & Taxis dringt zich dan op als ideale locatie. Gelegen aan de rand van het kanaal, dat leidt tot aan de stadspoorten, weinig verstedelijkt, wordt de site gekozen voor de inplanting van maritieme en spoorweginstallaties. In 1900 wordt de werf plechtig geopend door koning Leopold II, en tien jaar later wordt een reeks prestigieuze gebouwen voltooid: het Koninklijk Pakhuis, met zijn bijgebouwen, en een goederenstation (la Gare Maritime), gebouwd onder leiding van de NMBS, die eigenaar is van dat terrein. Het gigan-

tische complex voor douanediensten en de opslag van goederen wordt het centrale knooppunt voor de transit van goederen in de hoofdstad. Tour & Taxis beleeft zijn hoogdagen in de jaren 60 met meer dan 3 000 werknemers op de site. Maar met de opening van de Europese douanepakhuizen verliest de site zijn bestaansreden. Stap voor stap raken de gebouwen in onbruik en ten slotte worden ze verkocht. Na verschillende ongelukkige vastgoedinitiatieven vindt Tour & Taxis een tweede adem in 2001 dankzij zijn overname door Project T&T. De vennootschap stelt zichzelf een doelstelling van for-

maat: de site omvormen tot een nieuwe Brusselse wijk. De renovatie van het Koninklijk Pakhuis en de Sheds gebeurt met het grootste respect voor het patrimonium zodat de architecturale erfenis die karakteristiek is voor het industriële tijdperk, gevrijwaard blijft. Met bijna een miljoen bezoekers per jaar is de site Tour & Taxis nu al een van de meest dynamische nieuwe economische en culturele trekpleisters van de hoofdstad. Wordt vervolgd … want de site maakt het voorwerp uit van een stedenbouwkundig plan dat onder meer de bouw van een gemengd vastgoedcomplex (woningen, kantoren en winkels) voorziet evenals een van de grootste landschapsparken van de hoofdstad (lees ook pagina 8).  D iver c i t y # 3 / 19

Dossier

Île de Nantes – Frankrijk

340 hectare

om heruit te vinden in het hartje van de stad

Enkele bakens

7 500 nieuwe woningen 15 000 nieuwe bewoners > 300 000 m² economische activiteiten > 15 000 nieuwe banen > 150 000 m² infrastructuur > 160 ha nieuw aangelegde of gerenoveerde openbare ruimte > 2 nieuwe transportlijnen op de site zelf > 12 km promenade langs de Loire > >

Synthesebeeld: Groupe A5 / Samoa De Eric Tabarly brug

Synthesebeeld: Groupe A5 / Samoa

Als voormalig industrieel centrum is l’île de Nantes nu uitgegroeid tot het symbool van de nieuwe identiteit van Nantes, gebaseerd op haar creatieve vermogens. Dit project is een van de grootste op het vlak van stedelijke herbestemming in Europa, en een belangrijke bron van inspiratie voor de reconversie van de Kanaalzone in Brussel. Het project “île de Nantes” werd begin 2000 opgestart en moet de verbinding herstellen tussen het historische stadscentrum en het zuiden van Nantes. Gespreid over twintig jaar zal de ontwikkeling van dit territorium van 340 hectare (5 kilometer langsheen de Loire) aanleiding geven tot het ontstaan van een echt agglomeratiecentrum, waar alle stadsfuncties vertegenwoordigd zijn: wonen, economische activiteiten, winkels, transport, dienstverlening. Het project staat onder leiding van de Belgische stedenbouwkundige Marcel Smets en is opgebouwd rond vele projecten, met als meest emblematische de transformatie van de Alstom-hallen. Deze voormalige industriële parel werd uitgekozen om uit te groeien tot het epicentrum van het project tegen 2014, en zal onderdak bieden aan een school voor

20 / D iver c i t y # 3

Synthesebeeld: Groupe A5 / Samoa

schone kunsten en opleidingsactiviteiten, met speciale ruimten voor bedrijven en kunstenaars. In het zuidwesten van het eiland zal tevens een verlaten industrieterrein van 90 ha het voorwerp uitmaken van een reconversie, met onder meer een groepering van de activiteiten van de CHU op meer dan 200 000 m2. Op het oostelijke gedeelte werden reeds kwaliteitsvolle woonprojecten opgetrokken, met aansluiting op een nieuwe lijn van het openbaar vervoer. Naast de toekomstige ecowijk Prairie au Duc tot slot vervolledigen de projecten Viviani 1, 2 en 3 (7 500 en 5 000 m2 kantoorruimte), de operatie Yléo (geïnitieerd door de architect De Portzamparc) en de nieuwe brug Tabarly deze exemplarische reconversie.  www.iledenantes.com D iver c i t y # 3 / 21

Mode en cultuur

Rond de oude Hallen waar kunst­ tentoonstellingen worden georganiseerd, bevinden zich hippe bistro’s waar designers de bloemetjes kunnen buitenzetten.

Brussel, trendy traject langs het water De hele Brusselse mode-, design- en cultuurscène lijkt met elkaar afgesproken te hebben aan de oevers van het Kanaal, in een perimeter die van de Sint-Gorikshallen tot Tour & Taxis reikt. Een kort overzicht van de verschillende eigenaars… Het Kanaal? Ronduit hip, zullen de happy few zeggen, met tal van nieuwe adresjes. De stadsverkenners hebben het overigens bij het rechte eind en steeds meer mensen weten de nieuwe winkels van een hip en kosmopoliet Brussel te smaken.

Van Sint-Gorik tot Dansaert De verkenning van deze nieuwe wijken start onvermijdelijk bij het Sint-Goriksplein. Rond de oude Hallen waar kunsttentoonstellingen worden georganiseerd, bevinden zich hippe bistro’s

(Mappa Mundo, Roi des Belges, Zebra…) waar designers de bloemetjes kunnen buitenzetten. Op een steenworp daarvandaan ligt de Antoine Dansaertstraat, een van de meest emblematische aders van deze stadsrenovatie. Op de hoek zet boetiek “dCorner” al meteen de toon met spectaculaire hoekvitrines. In deze designwinkel vind je het hedendaagse meubelmerk Kartell, maar ook stoelen van Louis Ghost, wandrekken van Bookworm of lampen van Bourgie.

Daarnaast biedt boetiek Nong Cha Tea, met zeer veel oog voor traditie, een unieke selectie thee aan. Op de eerste verdieping onthult een speciale ruimte alle geheimen van de ceremonie rond dit jarenoude brouwsel. Enkele stappen verder, in het “art-deco” decor van L’Archiduc, komen de jazzliefhebbers aan hun trekken. Een intense ervaring… Nog wat verder vinden we de verfijnde en prikkelende collecties van het Brusselse merk Olivier Strelli. Aan het einde van de gang mogen we de literaire wereld van Passa Porta niet over het hoofd zien, met een ruime keuze aan kunstboeken. vervolg op p. 24 

22 / D iver c i t y # 3

D iver c i t y # 3 / 23

Mode en cultuur

  Vervolg van p. 23

Verder vinden we in de brede straten nog enkele industriële “art-deco” gebouwen die eveneens het bekijken waard zijn.  Sint-Catherinaplein en terug Op de kruising van de Antoine Dansaertstraat en de Oude Graanmarktstraat ga je naar rechts tot aan het Sint-Catherinaplein. Daar vechten enkele leuke eetadresjes om de aandacht. Jaloa verzoent de sfeer van een moderne brasserie met fusion keuken (zeer mooie tuin in de zomer). Vlakbij bevindt zich Le Fourneau Sainte-Catherine, geïnspireerd op het tafelconcept van Joël Rebuchon met gastronomische degustaties die worden aangeboden rond een immense moderne toog. Voor de liefhebbers van exotische smaken biedt de herboristerij Desmecht een immense keuze aan specerijen en kruiden uit alle hoeken van de wereld.

Op de Brandhoutkaai is het legendarische Madame Moustache met zijn “Freak show” een van de nieuwe cabaretshows die je gezien moet hebben in Brussel. Deze plek houdt het midden tussen variété, circus en kermisfeesten, met trampolines die aan het plafond hangen en obers in matrozenkostuum die een aparte sfeer uitstralen. Loodrecht op de Baksteenkaai bevindt zich in de Land van Luikstraat de A.L.I.C.E. Gallery, de meest emblematische kunstgalerie van het gebied. Deze galerie wordt deskundig geleid door Alice (voor de vrienden) en heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de ontdekking en de erkenning van street art en graffiti in Europa.

Terug naar de Dansaertstraat waar je, in de richting van het Kanaal, de winkel Stijl vindt, die aan de basis ligt van de roeping voor de mode in deze buurt. De winkel van Sonja Noël is de enige plaats in Brussel waar je de collecties vindt van de bekende Antwerpenaren: Ann Demeulemeester, Dries Van Noten, A F Vandevorst, Kris Van Assche, Raf Simons, Tim Van Steenbergen, Rick Owens… In de Papenveststraat is de winkel en het atelier van Sophie Heymans een absolute must. Deze juwelenontwerpster laat je kennismaken met haar passie voor geel goud en pyrex, dat ze perfect weet te combineren met elkaar.

De langverwachte Barbeton (nog een realisatie van Frédéric Nicolay) is de laatste nieuwe hype. Het concept moet letterlijk worden begrepen: een bar in monolithisch beton en zijn gevolg van hippe Brusselaars. Een adres dat meer dan ooit komaf maakt met overdaad in het decor bij deze zeer productieve ontwerper.

elk budget wat wils. In één moeite door gaan we langs bij het Atelier van Christophe Coppens. Deze getalenteerde modist maakt met evenveel passie hoeden voor prinses Mathilde, de Belgische lagere adel of de Parisiennes die binnenspringen.

In de Léon Lepagestraat vinden we Café Costume, het emblematische uithangbord van de familie Van Gils. De dandies van Brussel stellen hier hun kostuums samen aan de hand van een menukaart: Engelse, Franse of Italiaanse snit, keuze van stof, accessoires, knoppen, zakken… voor elk smaak en

Via de Léon Lepagestraat en de Van Ophemstraat komen we uit op de Handelskaai. Daar biedt de winkel Naturellement, in een voormalige leerlooierij, een verbazingwekkend gamma houten meubels, ergonomische stoelen, milieuvriendelijke verf en natuurlijke onderhoudsproducten.

De buik van Brussel

In deze wijk, die vroeger in het teken van voedingsmiddelen stond (lees ons artikel over de geschiedenis van het kanaal op pagina 16), zetten groothandelaars en semigroothandelaars in “exotische” eetwaren (uit Afrika en de Maghreblanden) de traditie voort. Op de Diksmuidelaan 33 is la Medina zo een van de bekendste oosterse banketbakkerijen van de hoofdstad. Verder vinden we in de brede straten nog enkele industriële “art-deco” gebouwen die eveneens het bekijken waard zijn.

Vervolg op p.26 

24 / D iver c i t y # 3

D iver c i t y # 3 / 25

Mode en cultuur

  Vervolg van p. 25

Langs het kanaal Terug langs de oevers van het kanaal, via de Diksmuidelaan. Aan de overkant (op de Koolmijnenkaai) vinden we bij Dépôt Design 4 000  m2 goed gekozen hedendaagse meubelstukken (bureaus, lampen, accessoires…). In dezelfde geest en op dezelfde kaai bevinden zich de winkels Tissus du Chien Vert en Chien du Chien met een vrolijk en tegelijk uitzonderlijk aanbod. In dit toevluchtsoord voor liefhebbers van mooie stoffen vind je (tegen een zacht prijsje) een permanente stock van bijna 500 000 meter stof, gaande van kledingstoffen, decoratieve stoffen of meubelstoffen… tot technische stoffen! Nog steeds op dezelfde kaai, in de richting van de boulevard, vinden we bij AVA een uitgebreid

gamma decoratieartikelen, benodigdheden voor kunstenaars, papierwaren en horecamateriaal.

Voorbij de boulevard Vooraleer je in de Leopold II-laan aanbelandt, moet je zeker het grappige werk van beeldhouwer Tom Frantzen gezien hebben. Dit beeld (een politieagent die gekieteld wordt door een kleine ket) illustreert op onnavolgbare wijze de zin voor humor van de Brusselaars. Aan de overkant van het Kanaal komen lekkerbekken aan hun trekken bij Green Kitchen, waar veel aandacht uitgaat naar groenten met een saladbar en broodjes. Gelegen in een schitterende opgeknapte hangar langs het kanaal, past dit etablissement in de sfeer van gezonde en frisse adresjes die je hier her en der aantreft.

Op een boogscheut daarvandaan (tegenover het KBC-gebouw) behoort K-Nal tot de top 10 van de meest trendy plaatsen in België. Elke derde vrijdag van de maand worden hier de feesten van Anarchic georganiseerd, met als knallende slogan ‘Be chic but anarchic’: top-DJ’s – uit België maar ook internationale namen –, electro muziek, mooie mensen, betaalbare toegangsprijzen. Op zaterdagavond is deze moderne feesttempel het decor van de Libertine Supersport-avonden. Overdag biedt het restaurant MIDI – opgevat als een exclusieve snackbar – een ruime keuze aan broodjes en slaa tjes. Aan de overkant behoort het Kaaitheater tot de Europese top met zijn aanbod op het vlak van hedendaagse dans.

Tour & Taxis Onze rondgang eindigt dan op een van de meest in het oog springende historische en culturele sites van de hoofdstad: Tour & Taxis. In het Koninklijk Pakhuis vormen een reeks winkels en restaurants met uitzonderlijke producten een “binnenstraat” van bijna 200 meter lang. Gelegen in de zuidelijke vleugel van het pand (langs de Picardstraat) combineert het restaurant Tasso een schitterend decor met uitzonderlijke gerechten (fusion keuken, wereldkruiden en zeeproducten). Het restaurant werd vernoemd naar de grondlegger van het postverkeer, de Italiaan Francesco Tasso (1450-1517), een telg van het beroemde geslacht Von Thurn und Taxis. Als je op zoek bent naar een mooie fles, kan

Een reeks winkels en restaurants met uitzonderlijke producten vormen een “binnenstraat” van bijna 200 meter lang. je terecht bij Chai & Bar, waar je wijnen en champagnes tegen zeer scherpe prijzen vindt. Op het vlak van decoratie is de firma Alterego Design dan weer gespecialiseerd in zeer geïnspireerde kleine designmeubelen (krukjes, bars, bureaus, lampen). Als kers op de taart biedt deze winkel zijn artikelen tegen groothandelsprijzen aan. Bij Zeïn ten slotte zullen liefhebbers van rust en sereniteit hun hartje kunnen ophalen in de hammam, massageruimten, het schoonheidssalon en het kapsalon.

Aan de overkant (binnenkort verbonden door een brug voorbehouden voor openbaar vervoer, voetgangers en fietsers) illustreert de werf van het vastgoedproject UP-site met glans de dynamiek van een wijk in volle heropleving. Langs de ingerichte waterkant zullen winkels en restaurants hun steentje bijdragen tot de gezellige dynamiek van het gebied.

Vervolg op p. 28 

26 / D iver c i t y # 3

D iver c i t y # 3 / 27

Routeplan

  Vervolg van p. 27

Elke eerste zondag van de maand trekt de site van K-nal, de Brussels Vintage Market, een heleboel koopjesjagers aan die graag op zoek gaan naar kleding, sieraden, schoenen en andere collectors accessoires ... Op de andere oever is op de Akenkaai elke zomer (in juli en augustus) het stedelijk strand van Brussel Bad terug te vinden. In de buurt van de strandhutjes met drankjes en snacks kunnen de Brusselaars heerlijk genieten in een ligstoel of zich volledig laten gaan in tal van sportactiviteiten. Een beetje verder is er in het Maximiliaanpark een kinderboerderij terug te vinden die vrij ongewoon is met zijn moestuin, kippen, eenden en schapen ... midden in de stad! 

28 / D iver c i t y # 3

Een parcours met veel gezichten Trendy, intimistisch of extravagant… de Kanaalwijk heeft vele gezichten. Ze legt haar troeven niet bij de eerste aanblik meteen op tafel. Integendeel, ze laat zich stap voor stap ontdekken, al wandelend, met de neus in de lucht en de zintuigen op scherp. U zult ontdekken dat het geliefkoosde terrein van de Brusselse avant-garde heel wat leuke adresjes telt (winkels, restaurants, bars, galerieën, ateliers…). Die, alle verhoudingen in acht genomen, de vergelijking kunnen doorstaan met de Marais in Parijs of Soho in Londen.

Op de bijgevoegde uitneembare kaart vind je de leukste adressen van onze stadswandeling met een woordje uitleg erbij (zie artikel). Niet zozeer bedoeld als een vast te volgen route, maar eerder als een uitnodiging om de buurt naar eigen believen te verkennen. Een plezierig uitje…

2. Roi des Belges Jules van Praetstraat, 35 1000 Brussel +32 (0)2 513 51 16 [email protected]

9. Jaloa Sint-Catherinaplein, 5-7 1000 Brussel +32 (0)2 512 18 31 www.brasseriejaloa.com

3. Zebra Sint-Goriksplein, 31-35 1000 Brussel +32 (0)2 503 43 00 www.zebrabar.be ALLE DAGEN OPEN VAN 11H TOT 1H

4. dCorner Antoine Dansaertstraat, 2 B-1000 Brussel +32 (0)2 514 79 45 [email protected] www.dcorner.be 5. Nong Cha Tea Antoine Dansaertstraat, 4 1000 Brussel +32 (0)2 502 02 77 MA ANDAG > Z ATERDAG VAN 10H30 TOT 19H

6. Archiduc Antoine Dansaertstraat, 6 1000 Brussel +32 (0)2 512 06 52 [email protected] www.archiduc.net ALLE DAGEN OPEN VAN 16H TOT 5H GESLOTEN OP 24 DECEMBER

7. Olivier Strelli Antoine Dansaertstraat, 44 1000 Brussel +32 (0)2 512 78 53 www.strelli.be MA ANDAG > Z ATERDAG VAN 10H TOT 19H

ALLE DAGEN OPEN VAN 12H TOT 14H30 EN VAN 19H TOT 23H

10. Le Fourneau (Sainte-Catherine) Sint-Catherinaplein, 8 1000 Brussel +32 (0)2 513 10 02 www.evanrestaurants.be DINSDAG > Z ATERDAG

11. Herboristerij Desmecht Place Sainte Catherine, 10 1000 Brussel +32 (0)2 511 29 59 [email protected] www.desmecht.com DINSDAG > VRIJDAG VAN 9H30 TOT 18H Z ATERDAG VAN 9H30 TOT 17H

12. Madame Moustache Brandhoutkaai, 5-7 1000 Brussel +32 (0)489 100 511 [email protected] www.madamemoustache.be DINSDAG > ZONDAG VAN 17H TOT 4H

13. A.L.I.C.E. Gallery Land van Luikstraat, 4 1000 Brussel +32 (0)2 513 33 07 www.alicebxl.com

14. Sophie Heymans Papenveststraat, 15 1000 Brussel +32 (0)2 218 80 01 www.sophieheymans.be WOENSDAG > Z ATERDAG VAN 12H TOT 18H OF NA AFSPR A AK

15. Stijl Antoine Dansaertstraat, 74 1000 Brussel +32 (0)2 512 03 13 www.stijl.be MA ANDAG > ZATERDAG VAN 10H30 TOT 18H30

16. Bar Béton Antoine Dansaertstraat, 114 1000 Brussel [email protected] www.barbeton.be 17. Café Costume Léon Lepagestraat, 24 1000 Brussel +32 (0)2 513 54 44 [email protected] www.cafecostume.com ENKEL OP AFSPR A AK

18. Christophe Coppens Léon Lepagestraat, 2 1000 Brussel +32 (0)2 512 77 97 [email protected] www.christophecoppens.com DINSDAG > Z ATERDAG VAN 11H TOT 18H

19. Naturellement Handelskaai, 48A 1000 Brussel +32 (0)2 203 45 07 www.naturellement.be ALLE DAGEN OPEN VAN 10H TOT 18H30 GESLOTEN OP ZONDAG EN MA ANDAG

20. La Medina Banketbakkerij Diksmuidelaan, 33 1000 Brussel +32 (0)485 30 54 89 [email protected] www.medinadelice.com DINSDAG > ZONDAG VAN 9H TOT 18H

21. Dépôt Design Henegouwenkaai, 19 1000 Brussel +32 (0)2 502 28 82 www.depotdesign.be WOENSDAG > Z ATERDAG VAN 10H30 TOT 18H30

22. Les Tissus du Chien Vert Groene Hondstraat, 2 1080 Brussel +32 (0)2 411 54 39 [email protected] www.chienvert.com MA ANDAG > Z ATERDAG VAN 10H TOT 18H

23. Le Chien du Chien Koolmijnenkaai, 50a 1080 Brussel +32 (0)2 414 84 00 [email protected] www.chienvert.com MA ANDAG > Z ATERDAG VAN 10H TOT 18H

24. AVA Koolmijnenkaai, 80-82 1080 Brussel +32 (0)2 411 62 25 www.ava.be MA ANDAG > Z ATERDAG VAN 9H TOT 18H

25. Green Kitchen Havenlaan, 1 1000 Brussel +32 (0)2 385 14 79 [email protected] www.green-attitude.be

26. K-Nal Havenlaan, 1 1000 Brussel +32 (0)2 374 87 38 [email protected] www.k-nal.be 27. MIDI @ K-NAL Havenlaan, 1 1000 Brussel +32 (0)2 421 09 85 [email protected] ELKE MIDDAG VAN 12H TOT 14H30

28. Kaaitheater Sainctelettesquare, 19 1000 Brussel +32 (0)2 201 58 58 [email protected] www.kaaitheater.be 29. Tour & Taxis Havenlaan, 86C 1000 Brussel Info evenementen: 0900/87 900 www.tour-taxis.com 30. Tasso Tour & Taxis Havenlaan, 86C 1000 Brussel +32 (0)2 427 74 27 [email protected] www.tassobxl.be MA ANDAG > Z ATERDAG VAN 11H30 TOT 15H EN VAN 18H30 TOT 23H GESLOTEN OP ZONDAG EN FEESTDAGEN

31. Chai & Bar Tour & Taxis Havenlaan, 86C 1000 Brussel +32 (0)2 421 60 80 [email protected] www.chai-bar.be DINSDAG TOT Z ATERDAG VAN 12H TOT 19H (10H OP Z ATERDAG)

32. Alterego Design Tour & Taxis Havenlaan, 86C 1000 Brussel +32 (0)4 361 13 00 [email protected] DINSDAG > VRIJDAG VAN 12H TOT 19H OP Z ATERDAG VAN 11H TOT 18H

33. Zeïn Oriental Spa Tour & Taxis Havenlaan, 86C 1000 Brussel +32 (0)2 424 35 22 [email protected] www.zeinorientalspa.be ALLE DAGEN OPEN VAN 11H TOT 21H DE OPENINGSUREN VARIËREN (MANNEN, VROUWEN OF GEMENGD – R A ADPLEEG DE WEBSITE).

34. Brussels Vintage Market (K-Nal ruimte) Havenlaan, 1 1000 Brussel www.brusselsvintagemarket.be ELKE EERSTE ZONDAG VAN DE MA AND VAN 12H TOT 19H

35. Brussel Bad Akenkaai 1000 Brussel www.blb-bb.be VAN 6/07/2012 TOT 12/08/2012 DINSDAG > Z ATERDAG VAN 11H TOT 23H ZONDAG: 11H TOT 22H

36. De Boerderij van het Maximiliaanpark Schipperijkaai, 2 1000 Brussel www.lafermeduparcmaximilien.be [email protected] DINSDAG > VRIJDAG VAN 10H TOT 17H Z ATERDAG VAN 12H TOT 16H

SAMEN ZIN GEVEN AAN DE STAD

8. Passa Porta Antoine Dansaertstraat, 46 1000 Brussel +32 (0)2 502 94 60 [email protected] www.passaporta.be

ivercit

1. Mappa Mundo Karperbrugstraat, 6 1000 Brussel +32 (0)2 513 51 16 [email protected] www.mappamundo.com

PLAN

29

21

23

30 25

24

35 Antoine Dansaer tstraat

Vlaa n stee mse

ela an

rlaan

aa i nk tka ai

ste e Bra n

dh

ou

Ba k

eg nw se ste e Vla am

erts traa t

i

ine D ansa

Boliva

13 kaa

Anto

Groendreef

i Hoo

4-5

36

Simon

aat Léon Lepagestr

Willebroekkaai Boudewijnlaan

19 Handelskaai

17

Vergotedok

UP-site

uid

weg

18

Akenkaai

sm

15

14

7-8

28

Dik

26 Toekomstige Picardbrug

Akenkaai

16 at tstra nves Pape

Haven van Brussel

27 Materialenkaai

Negende Linielaan

20

33 Havenlaan

34

Koolmijnenkaai

Barthélémylaan

31

32

Leopold II laan

22

Tour et Taxis

PARKEN EN GROENE RUIMTEN

Sint-Katelijneplein 12 9-10 11

TOERISTISCHE-, WINKEL- EN UITGANGSZONES RESTAURANTS KUNSTGALERIJEN METRO VILLO-PUNT

Sint-Gorikshallen 1

6

at sestra Laken

2-3 an cqmainla

Emile Ja

De Brouckereplein

Anspachlaan

Beurs Muntplein

Adolphe M axlaan

Martelaarsplein Grote Markt

Station Brussel-Noord

1. Mappa Mundo 2. Roi des Belges 3. Zebra 4. dCorner 5. Nong Cha Tea 6. Archiduc 7. Olivier Strelli 8. Passa Porta 9. Jaloa 10. Le Fourneau (Sainte-Catherine) 11. Herboristerij Desmecht 12. Madame Moustache 13. A.L.I.C.E. Gallery 14. Sophie Heymans 15. Stijl 16. Bar Béton 17. Café Costume 18. Christophe Coppens 19. Naturellement

20. La Medina 21. Dépôt Design 22. Les Tissus du Chien Vert 23. Le Chien du Chien 24. AVA 25. Green Kitchen 26. K-Nal 27. MIDI @ K-NAL 28. Kaaitheater 29. Tour & Taxis 30. Tasso 31. Chai & Bar 32. Alterego Design 33. Zeïn Oriental Spa 34. Brussels Vintage Market 35. Brussel Bad 36. De Boerderij van het Maximiliaanpark

D www.up-site.be

Voor meer informatie : Avenue Reine Astrid, 92 B-1310 Terhulpen Tel.: + 32 2 387 22 99 Fax: + 32 2 387 23 16 www.atenor.be [email protected]