ISI KANDUNGAN
ABSTRAK
iii
ABSTRACT
v
PENGHARGAAN
vii
ISI KANDUNGAN
viii
PANDUAN TRASLITERASI
xviii
SENARAI STATUT
xx
SENARAI KES
xxiv
SENARAI KEPENDEKAN
xxviii
SENARAI RESPONDEN
xxix
BAB 1: PENDAHULUAN 1.1. Pengenalan
1
1.2. Latar Belakang
3
1.3. Permasalahan Kajian
6
1.4. Objektif Kajian
8
1.5. Batasan Kajian
8
1.6. Kepentingan Kajian
8
1.7. Metodologi Kajian
9
1.7.1. Metod Pengumpulan Data
9
1.7.1.1.
Penyelidikan Perpustakaan
9
1.7.1.2.
Penyelidikan Lapangan
10
1.7.1.3.
Metod pemerhatian
13
1.7.2. Metod Analisis Data
14
1.7.2.1.
Metod induktif
14
1.7.2.2.
Metod deduktif
15 viii
1.7.2.3.
Metod perbandingan
15
a. Statut-statut
16
b. Kitab-kitab fiqah
17
c. Kes-kes
17
1.7.2.4.
Prosedur kajian
18
a. Fasa pertama
18
b. Fasa kedua
19
c. Fasa ketiga
23
1.8. Kajian-kajian Lepas
33
BAB 2: KETERANGAN DARI SUDUT HUKUM ISLAM 2.1. Pengenalan
51
2.1.1. Peradilan atau al-Qada’
52
2.1.2. Falsafah dan Kepentingan Keterangan
53
2.2. Konsep Keterangan Islam
57
2.2.1. Mazhab Hanafiy
58
2.2.2. Mazhab Malikiy
59
2.2.3. Mazhab Shafi‘iy
59
2.2.4. Mazhab Hanbaliy
60
2.2.5. Mazhab Zahiriy
61
2.2.6. Ibn Qayyim al-Jawziyyah
61
2.3. Alat-alat pembuktian dalam Islam 2.3.1. Sepakat 2.3.1.1.
Shahadah
a. Menggunakan perkataan ikhbar
65 66 67 67
a.a. Mazhab Hanafiy
68
a.b. Mazhab Malikiy
69 ix
a.c. Mazhab Shafi‘iy
70
a.d.Mahab Hanbaliy
71
b. Menggunakan perkataan al-Qawl
71
c. Menggunakan perkataan selain ikhbar dan al-Qawl
72
2.3.1.2.
Pengakuan
72
2.3.1.3.
Sumpah
75
a. Mazhab Hanafiy
75
b. Mazhab Malikiy
76
c. Mazhab Shafi‘iy
76
d. Mazhab Hanbaliy
77
e. Pembahagian sumpah
77
e.a. al-Yamin bi Shakli ‘am (sumpah umum)
78
e.b. al-Yamin al-Qadaiyyah (sumpah bertujuan untuk perbicaraan)
78
2.3.1.4. Enggan bersumpah (al-Nuqul)
79
a. Takrif
79
b. Pendapat ulama tentang al-Nukul
81
b.a. Pendapat pertama
81
b.b. Pendapat kedua
82
b.c. Pendapat ketiga
83
b.d. Pendapat mazhab al-Zahiriy
83
2.3.1.4.
Tulisan
84
a. Pengenalan
85
b. Jenis-jenis tulisan
87
b.a. Surat rasmi
87
b.b. Surat biasa (al-Khatt al-Mujarrad)
87
2.3.1.5.
al-Qasamah
87 x
a. Takrif al-Qasamah
88
a.a. Mazhab Hanafiy
88
a.b. Mazhab Malikiy
89
a.c. Mazhab Shafi‘iy
89
a.d. Mazhab Hanbaliy
89
2.3.2. Tidak sepakat 2.3.2.1.
Pengetahuan hakim
90 91
a. Takrif
91
b. Pandangan Ulama terhadap pengetahuan hakim
93
b.a. Sepakat
93
b.b. Tidak sepakat
93
2.3.2.2.
al-Qarinah
95
a. Syarat Qarinah
97
b. Pandangan ulama terhadap al-Qarinah
98
b.a. Menggunapakai al-Qarinah
98
b.b. Menolak al-Qarinah
99
2.3.2.3.
al-Farasah
99
a. Pengenalan
100
b. Dalil Pensyariatan
102
c. Pandangan ulama terhadap ilmu firasat
104
2.3.2.4.
Pendapat pakar
105
a. Pengenalan
106
b. Pandangan ulama
107
b.a. Menerima
107
b.b. Menolak 2.3.2.5.
Undian (al-Qar‘ah)
108 108 xi
a. Pensyariatan al-Qar‘ah
109
b. Pandangan ulama terhadap al-Qar‘ah
110
2.3.2.6.
Keterangan Li‘an
a. Takrif li‘an
111 111
a.a. Mazhab Hanafiy
112
a.b. Mazhab Malikiy
112
a.c. Mazhab Shafi‘iy
112
a.d. Mazhab Hanbaliy
113
b. Penggunaan Li‘an menurut ulama 2.4. Ilmu-ilmu yang menyokong kehakiman dan keterangan
113 114
2.4.1. Sumber hukum yang disepakati
115
2.4.2. Sumber hukum yang tidak disepakati
118
2.5. Kaedah-kaedah fiqah
119
2.6. Kesimpulan
122
BAB 3 : PERUNTUKAN DAN PEMAKAIAN KETERANGAN DI INDONESIA 3.1. Pengenalan
123
3.2. Peruntukan keterangan di Mahkamah Indonesia
124
3.2.1. Keterangan dalam kes-kes mal 3.2.1.1.
Terhad untuk Peradilan Agama
a. Terhad dalam kes tertentu a.a. Sumpah Li‘an 3.2.1.2.
Terhad di Mahkamah Awam dan Peradilan Agama
a. Termaktub dalam undang-undang
128 128 129 130 131 132
a.a. Suratan
134
a.b. Kesaksian
143
a.c. Persangkaan (anggapan-anggapan)
151 xii
a.d. Pengakuan
158
a.e. Sumpah
164
b. Tidak tertulis dalam undang-undang
168
b.a. Pengetahuan hakim
168
b.b. Keterangan pakar
172
b.c. Pemeriksaan setempat (survey)
175
3.2.2. Keterangan dalam kes jenayah dan kes membabitkan statut
179
3.2.2.1.
Mahkamah awam (PengadilanNegeri)
179
3.2.2.2.
Keterangan di Peradilan Tata Usaha Negara
182
3.2.2.3.
Mahkamah Tentera
183
3.2.2.4.
Mahkamah Konstitusi
183
3.3. Kesimpulan
186
BAB 4: BIDANG KUASA DAN KES-KES KEHARTAAN DI PERADILAN AGAMA 4.1. Pengenalan
187
4.2. Sejarah Peradilan Agama
187
4.2.1. Perkembangan Peradilan Agama Selepas Tahun 1989
189
4.2.2. Bidangkuasa mal Peradilan Agama
191
4.2.2.1.
Pusaka
a. Kes-kes pusaka 4.2.2.2.
Wasiat
a. Kes-kes wasiat 4.2.2.3.
Hibah
a. Kes-kes hibah 4.2.2.4.
Wakaf
a. Kes-kes wakaf 4.2.3. Ke-kes keluarga Islam yang menggunakan keterangan
192 192 202 203 212 213 224 225 229 xiii
4.2.3.1.
Pemakaian keterangan tulisan
230
a. Kes Sahudin bin Taslim melawan Masdah dkk
230
b. Kes M. Zubairi bin H. Sa’ari melawan Ismail bin Rasik
232
c. Kes Hj. Zalini binti Djabar (dkk) melawan Try Veriyati
233
d. Hjh. Endang Dg. Ngai (dkk) melawan Sasse Dg. Rannu dkk
234
4.2.3.2.
Pemakaian keterangan saksi
235
a. Kes Hj. Zalinibinti Djabar (dkk) melawan Try Veriyati
235
b. Kes Patempoi bin Palurui melawan Sitti Maryam binti Muhsuni
235
c. Kes Inaq Nursih dkk melawan Hj. Muhsan dkk
236
d. Kes Tabi bin Rua melawan Supinah binti Sutikno
237
4.2.3.3.
Pemakaian keterangan anggapan
238
a. Kes Hjh. Roniah Pane dkk melawan Lolita Marleni Pulungan
238
b. Kes Amaq Rede melawan Seram
239
c. Kes Tabi bin Rua melawan Supinah binti Sutikno
241
d. Kes Madjid Hasan dkk melawan Farchat A Bahafdullah
242
4.2.3.4.
Pemakaian keterangan pengakuan
243
a. Kes Susiati dkk melawan Hj. Fadillah binti H.Tuganal dkk
244
b. Kes Hj.Husen melawan Hj. Mochammad Toha dkk
246
c. Hj. Ijudin melawan Hj. Komaruddin bin Hj. Anwar dkk
247
4.2.3.5.
Pemakaian keterangan sumpah
a. Kes S bin R melawan S binti SR 4.2.3.6.
Pemakaian keterangan maklumat hakim
a. Kes Dra. Hjh. Maemunah dkk.melawan Rosmadina 4.2.3.7.
Pemakaian keterangan pakar
a. Kes Bahris ST Tunaro melawan Alisna binti Mhd Nur dkk. 4.2.3.8. Pemakaian keterangan pemerikasaan setempat
248 250
252 252 255 255 257 xiv
a. Kes Kaminah melawan Penolong Pendaftar Akta Tanah, dkk 4.3. Kesimpulan
258 259
BAB 5: KETERANGAN INDONESIA DI LIHAT DARIPADA KACAMATA ISLAM 5.1. Pengenalan
260
5.2. Amalan keterangan suratan menurut pandangan Islam
260
5.3. Keterangan kesaksian Indonesia menurut Islam
265
5.4. Keterangan persangkaan Indonesia menurut Islam
271
5.5. Keterangan pengakuan Indonesia dilihat menurut Islam
274
5.6. Keterangan sumpah Indonesia dilihat menurut syarak
282
5.7. Pengetahuan hakim dilihat dari kacamata Islam
282
5.8. Perbezaan Keterangan Islam dengan Keterangan Peradilan Agama.
283
5.8.1. Jumlah keterangan yang terpakai
283
5.8.2. Kesaksian
284
5.8.2.1.
Agama saksi
284
5.8.2.2.
Cara memberikan kesaksian
287
5.8.2.3.
Kes-kes yang jatuh dengan kesaksian
287
5.8.2.4.
Jantina saksi
288
5.8.2.5.
Bilangan saksi
289
5.8.2.6.
Kesaksian yang tidak diterima
291
5.8.2.7.
Kekuatan kesaksian
292
5.8.3. Pengakuan
293
5.8.3.1.
Kekuatan keterangan pengakuan
293
5.8.3.2.
Syarat-syarat Pengakuan
294
5.8.3.3.
Hak memberikan pengakuan
294
5.8.3.4.
Pengertian Pengakuan
295
5.8.3.5.
Amalan pengakuan di Mahkamah
297 xv
5.8.4. Keterangan sumpah
299
5.8.4.1.
Pihak yang bersumpah
299
5.8.4.2.
Syarat sumpah
301
5.9. Persamaaan Keterangan Islam dengan di Peradilan Agama
303
5.9.1. Kesan Pengakuan
303
5.9.2. Bilangan minimal saksi
304
5.9.3. Beban pembuktian
304
5.9.4. Batas umur baligh
305
5.9.5. Pemeriksaan Setempat atau al-Mu‘ayanah
305
5.10. Isu-isu menarik
307
5.10.1. Enggan bersumpah
308
5.10.2. Undian atau al-Qar‘ah
309
5.10.3. Ta‘arud al-Bayyinat
312
5.10.4. Istifadhah
313
5.11. Permasalahan
314
5.11.1. Kekurangan maklumat tentang keterangan Islam
315
5.11.2. Keterbatasan kajian keterangan Islam
315
5.11.3. Kurangnya semangat mengamalkan keterangan Islam
316
5.11.4. Sikap merasa cukup dengan peruntukan yang sudah ada
317
5.12. Kesimpulan
317
BAB 6: PENUTUP 6.1. Pengenalan
319
6.2. Dapatan Kajian
319
6.3. Cadangan-cadangan
325
RUJUKAN
328
xvi
