INZICHT. Schoolkeuze is ingewikkeld proces

I N Z I C H T J u n i

4

2 0 0 8

Kete Kervezee wil spreekbuis zijn PO-raad vertegenwoordigt schoolbesturen Openbaar onderwijs in Limburg Akkoord! PO voert taaie strijd Gezonde schoolkantine Stedelijk College Dordrecht strijdt tegen overgewicht

Schoolkeuze is ingewikkeld proces

p01_Cover.indd 1

10-06-2008 14:42:05

Expertisecentrum Verantwoord Overblijven 2008-2009 )FUOJFVXFTDIPMJOHTBBOCPEWBOIFU&YQFSUJTFDFOUSVN7FSBOUXPPSE0WFSCMJKWFO &70 IFFGUWPPSJFEFSFFOEJFJTCFUSPLLFOCJKIFUPWFSCMJKWFOPQTDIPPMFFOQBTTFOEFDVSTVT"MTVOFU NFEFXFSLFSUVTTFOTDIPPMTFPQWBOH 540 CFOU WPMHUVEFCBTJTPGWFSWPMHDVSTVT"MTDPÚSEJOBUPS WJOEUVWFSEJFQJOHJOEFDPÚSEJOBUPSDVSTVTPGEFFYQFSUJTFCJKFFOLPNTUFO*PG**/PHFFOTUBQWFSEFS HBBUEFÏÏOKBSJHFPQMFJEJOHXBBSNFFVPPLFFOWSJKTUFMMJOHCJK418PGLVOULSJKHFO"BOWVMMFOE[JKO FSTQFDJmFLFDVSTVTTFOPQIFUHFCJFEWBOCFESJKGTIVMQWFSMFOJOHFOTQFMFO 1"44&/%01.""5 6JUEFQSBLUJKLCMJKLUEBUFSCFIPFGUFJTBBOTQFDJmFLF TDIPMJOHWPPS FFOHSPFQ NFEFXFSLFST540%FBMHFNFOF TDIPMJOHTMVJUOJFUWPMEPFOEFBBOCJKEFWSBBH PGVXJMUBMT NFEFXFSLFS540PGDPÚSEJOBUPSNFFSXFUFOPWFSTQFDJmFLF POEFSXFSQFO6LVOUVJUBMMFUIFNBTWBOEFWFSTDIJMMFOEF DVSTVTTFO[FMGFFOMFTQSPHSBNNBTBNFOTUFMMFO)JFSOBBTU[JFU VEFPOEFSXFSQFOPQHFTPNE/FFNDPOUBDUPQNFUIFU DVSTVTCVSFBVWPPSBBOUSFLLFMJKLFHSPFQTLPSUJOHFO

1"44&/%&46#4*%*& %FTVCTJEJFSFHFMJOHJTUFOPQ[JDIUFWBOWPSJHKBBSOJFUHF XJK[JHE5VTTFONFJFOKVMJWSBBHUIFUTDIPPMCFTUVVS WPPSBMMFPWFSCMJKGNFEFXFSLFSTTBNFO JOÏÏOLFFSTVCTJEJF BBOCJKIFU$'*5PFXJK[JOHWBOEFTVCTJEJFHFMEFOHFCFVSUPQ CBTJTWBOWPMHPSEFWBOCJOOFOLPNTU.FFSJOGPSNBUJFPWFSEF SFHFMJOHFOIFUBBOWSBBHGPSNVMJFSWJOEUVPQ XXXWFSBOUXPPSEPWFSCMJKWFOOM

ads.indd 2

De cursus op maat kan worden samengesteld uit de hieronder staande thema’s. Meer informatie over de inhoud van de verschillende onderwerpen vindt u op de website: www.verantwoordoverblijven.nl B1 .......................... Dilemma’s in de praktijk B2 .......................... Communicatie B3 .......................... Pesten B4 .......................... Overblijven: de wet in praktijk gebracht V1-1 ................. Positief leidinggeven aan kinderen; straffen en belonen V1-2 ................. Con• icten tussen en met kinderen V1-3 ................. Omgaan met hyperactieve kinderen V1-4 ................. Verantwoordelijkheid en betrokkenheid V2-1 ................. Voeding hygiëne en gezondheid (2 dagdelen) V2-2 ................. Omgaan met lastig gedrag bij kinderen en collega’s C1 .......................... Wetgeving C2 .......................... Overblijven in de praktijk C3 .......................... Communicatie C4 .......................... Financieel beleid E1-1+3 .... Leidinggeven aan overblijforganisatie; werving en selectie E1-2 ................. Coachen; re• ecteren op de praktijk E1-4 ................. Financiën; weten regelgeving E2-1 ................. Communicatie; o.a. gesprekstechnieken en onderhandelen E2-1a............ Omgaan met lastig gedrag bij volwassenen E2-2 ................. Organisatie en administratie E2-3 ................. Vergadertechnieken E2-4 ................. Het doorvoeren van veranderingen EH1................... Eerste hulp aan kinderen M1......................... Nederland als multiculturele samenleving M2......................... Spelen kan met alles M3......................... Speelproblemen M4......................... Verschillen in spelen tussen jongens en meisjes / Interculturele verschillen M5+6............ Spelen voor onder- en bovenbouw S1........................... Waarom spelen kinderen? S2........................... De voorwaarden voor spelen S3........................... Spelen in ontwikkeling S4........................... Speelgoed

10-06-2008 14:42:44

RIMPELS

I N Z I C H T ONDERWIJSMAGAZINE van de VERENIGING voor OPENBAAR ONDERWIJS

ISSN 0021 – 0307

Wie sjoen us Limburg is Je zit in de gemeenteraad. Van oudsher is jouw partij voorstander van openbaar onderwijs. Je vindt dat de gemeente niet altijd even sterk opkomt voor de belangen van dat onderwijs. Daarvoor heb

JAARGANG 142 nr. 4 – juni 2008

je begrip. De gemeente moet ook zorgen voor lokaal onderwijsbeleid. Dan is het logisch dat het

Verschijnt zeven keer per jaar

openbaar onderwijs soms moet wijken. Maar toch, kan het niet anders? Jawel, je kunt het bestuur

Oplage 13.000

zoals dat heet, op afstand plaatsen. Daar zie je wel wat in. De argumenten dat het bestuur dan slagvaardiger is en beter kan opkomen voor het openbaar onderwijs dan onder gemeentevlag spreken

REDACTIE Jaap Adema - Jan Barendse - Lineke Eerdmans Fred Kruidenberg - Rob Limper

je aan. Daarom stem je in met het verzelfstandigen van het bestuur. Het is je vaste overtuiging dat belangenverstrengeling nu tot verleden behoort.

Eindredactie: Michiel Jongewaard

Het nieuwe bestuur wordt benoemd. In de statuten worden de scholen bij naam en toenaam

e-mail: [email protected]

vermeld. Het bestuur krijgt de opdracht deze scholen in stand te houden. Uit onderzoek van het nieuwe bestuur blijkt dat er meer belangstelling voor het openbaar onderwijs is dan er openbare

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Gonneke Bonting, Evert Bosman, Geert van Elten, Margot Kraneveldt en Yolanda Neijts

scholen zijn. Dat is mooi. Er kan een nieuwe school worden gesticht. En wat blijkt, je kan zelf als gemeenteraad de nieuwe school stichten! Die taak is bij de gemeente blijven liggen. Dat is ook mooi. De realisering van de plannen voor een nieuw winkelcentrum en een seniorencomplex komt dichterbij. De grond is van een katholiek schoolbestuur. Het schoolgebouw is oud. Het schoolbestuur

FOTO OMSLAG

wil het gebouw en de grond wel ruilen tegen een nieuwe locatie en nieuwe school. De school moet

Ellen Nieuwland

alleen worden omgezet van katholiek naar openbaar. Dat blijkt zo geregeld. Of je kijkt naar een

LIDMAATSCHAP VOO Het lidmaatschap loopt van 1 januari t/m 31

katholieke school, die het niet meer zo goed doet. Toevallig zit je ook in het katholieke schoolbestuur. Deze omzetting is eveneens zo gebeurd. Dat nu in de gemeente twee schoolbesturen verant-

december. Aanmelding kan schriftelijk of

woordelijk zijn voor het openbaar onderwijs neem je graag voor lief, evenals je motieven die aan de

telefonisch (zie adres bureau VOO onderin

oorspronkelijke verzelfstandiging ten grondslag liggen. Fantasieverhaal? Nee, helaas, werkelijkheid.

de colofon). Opzegging van het lidmaatschap

In Limburg. In verschillende gemeenten. In het recente verleden en ook in het heden. Katholieke

en andere wijzigingen dienen schriftelijk te

schoolbesturen geven openbaar onderwijs. Dat kan door het vormgeven van een samenwerkings-

geschieden vóór 1 december. VORMGEVING EN DRUK

bestuur, ook al is van samenwerking met de gemeente na de start geen enkele sprake. ‘Wie sjoen us Limburg is’ krijgt zo wel een hele rare bijklank. ■

Hollandia Media Productions, Heerhugowaard Hollandia Printing, Heerhugowaard

I

N

D

I

T

N

U M M

E

R

ADVERTENTIES Bureau VOO

6 REDACTIE EN ADMINISTRATIE Bureau VOO, Postbus 60182, 1320 AE ALMERE

9

tel.: (036) 533 15 00 fax: (036) 534 04 64 Bezoekadres: Louis Armstrongweg 120

10

[email protected] www.voo.nl

12

goed10 Overname van artikelen is, mits met vermelding Inzicht,

15

Vereniging voor Openbaar Onderwijs, toegestaan.

16 Inzicht nummer 5 van 2008 verschijnt op 10 september Inzicht nummer 6 van 2008

18

verschijnt op 29 oktober De uiterste inleverdatum voor kopij voor nummer 6 is 19 september

p03_Inhoud.indd 3

20

PO-raad wil spreekbuis 1700 schoolbesturen zijn Schoolbestuur reageert op weigering openbare school Gezonde schoolkantine in de strijd tegen overgewicht Obs De Peppel heeft ruimteproblemen na opmerkelijke groei VOO luidt alarmbel over tekort overblijfkrachten Schoolkeuze is ingewikkeld proces Een open dag zonder winstoogmerk Taaie strijd voor openbaar onderwijs in Limburg

24 Kinderen betrokken bij buitenschoolse opvang 28 VOO-ideaal ‘School’ past in huidige samenleving 30 Eindhovense conciërge wint VOO-onderwijsprijs 2008

Vaste rubrieken: 4

Kort Nieuws

23

Politieke column

27

Fotopagina

32

Almere Antwoordt

33

Nieuw op de VOO-websites

34

Actueel

10-06-2008 14:43:23

K o r t n i e u w s De Geldkoffer voor de basisschool

Papier wint nog steeds van digitaal

Het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoor-

Uit onderzoek van het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, SLO, blijkt dat

lichting) heeft speciaal voor groep 7 en 8 van de

leerkrachten ruim zeventig procent van de lestijd gebruik maken van papieren leermid-

basisschool een lespakket ontwikkeld, waarmee

delen. Tijdens de lesmomenten waarbij actief

kinderen leren omgaan met geld. De modules

leren door leerlingen centraal staat, wordt

sluiten aan bij verschillende vakken, zoals reke-

gebruik gemaakt van digitale leermethoden.

nen en geschiedenis. Kinderen leren bijvoorbeeld

In het basisonderwijs worden de lesmethoden

dat je eerst geld moet hebben voordat je iets

veel langer (gemiddeld zo’n 9 jaar) gebruikt

kunt kopen en dat je alleen geld moet lenen als

dan in het voortgezet onderwijs (gemiddeld

je zeker weet dat je het kunt terugbetalen. De

vijfeneenhalf jaar). Een download van het

nieuwe editie van het lespakket ‘de Geldkoffer’

complete onderzoek is te vinden op www.

is te bestellen via de website www.nibud.nl.

leermiddelenmonitor.nl.

Landelijk loket spijbelen Vanaf volgend schooljaar kunnen scholen in het voortgezet onderwijs leerlingen die spijbelen melden bij een centraal loket. Groningen gaat als eerste provincie met het systeem werken. Via een website kan het spijbelgedrag worden gemeld, waarna de Informatie Beheer Groep ervoor zorgt dat de melding bij de juiste gemeente terechtkomt. Nadat een eerdere proef succesvol was gebleken, besloot staatssecretaris Van Bijsterveldt tot invoering van het loket. Door spijbelgedrag bijtijds aan te pakken, hoopt de staatssecretaris het aantal voortijdige schoolverlaters terug te dringen. Het kabinet wil het aantal schoolverlaters in 2012 terugbrengen tot 35 duizend. Dat is een halvering ten opzichte van 2002. Onderwijsverslag In het Onderwijsverslag over het schooljaar 20062007 van de Inspectie van het Onderwijs wordt

Geen begintoets in basisonderwijs

vastgesteld dat de kwaliteit van het onderwijs op

Volgens staatssecretaris Dijksma leidt de invoering van een begintoets in het basisonder-

de meeste instellingen voldoende is. Toch lopen

wijs niet tot betere resultaten. Volgens Dijksma wordt er al te veel getoetst en moeten

volgens de Inspectie leerlingen op een kwart van

scholen meer informatie halen uit hun eigen leerlingvolgsystemen. Daarmee legt ze een

de scholen in het basis- en voortgezet onderwijs

aanbeveling van de commissie-Dijsselbloem naast zich neer. Die commissie adviseerde dat

een verhoogde kans op problemen in hun school-

alle kinderen in groep 3 van de basisschool een taal- en rekentoets af zouden moeten leg-

loopbaan. Het aantal leerlingen met een te laag

gen. Ook zou de eindtoets in groep 8 verplicht moeten worden.

basisniveau in taal en rekenen neemt toe. De

De eindtoets in groep acht blijft wel bestaan, maar wordt niet verplicht. De VOO heeft

Inspectie deed ook onderzoek op het gebied van

zich bij eerdere gelegenheid al uitgesproken tegen de begintoets en steunt de staats-

veiligheid op school en omgaan met homoseksu-

secretaris daarom in haar besluit.

aliteit. Ondanks het feit dat het afgelopen jaar meer scholen melding maakten van incidenten, vermoedt de Inspectie dat er achter het betrekke-

Geregeld! Ouders

lijk lage aantal meldingen een grotere problema-

De VOO is betrokken bij de digitale nieuwsbrief ‘Geregeld! Ouders’, die via postbus 51

tiek schuilgaat. Scholen zijn niet verplicht om in

wordt gepubliceerd. Met de nieuwsbrief blijven ouders op de hoogte van belangrijke

de uitwerking van hun veiligheidsbeleid aandacht

bestaande en nieuwe regels die voor hen interessant kunnen zijn. De VOO vervult bij items

te besteden aan homoseksualiteit. Het volledige

over funderend onderwijs de rol van ‘kritische meelezer’. Ouders worden bij deze items

verslag is te vinden op www.owinsp.nl.

doorverwezen naar 5010, de informatie- en adviesdienst voor ouders over onderwijs.

4

I N Z I C H T J

p04_KortNieuws.indd 4

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:43:45

Kinderbibliotheken voor derde wereld

Subsidie voor verbetering taal- en rekenonderwijs

Z@ppelin, kinderzender van de Nederlandse

Staatssecretaris Dijksma stelt 5,4 miljoen euro beschikbaar voor taal- en rekenverbeterpro-

Publieke Omroep, zet zich samen met Dick Bruna

jecten. Deze projecten zijn een voortzetting van eerder gestarte ‘taalpilots onderwijsachter-

in voor de bouw van kinderbibliotheken in derde

standen’, waarbij scholen werden geadviseerd

wereld landen. In samenwerking met Stichting

bij het kiezen van een goede leesmethode

Biblionef en de Vereniging Openbare Bibliotheken

en het gebruik daarvan in de klas, het volgen

proberen ze hiermee kinderen verder te helpen in

van de leerling-resultaten en het professiona-

hun ontwikkeling. De uitgever van Dick Bruna heeft

liseren van leerkrachten. In 2011 moeten de

voor deze actie belangeloos een prentenboekje ge-

gemiddelde leerprestaties voor alle groepen

maakt, ‘Lees mee met Nijntje’. De opbrengst van het

leerlingen op taal en rekenen aantoonbaar zijn

boekje, dat tien euro kost, komt geheel ten goede

gestegen ten opzichte van 2005. Het ministerie

aan de bouw van nieuwe kinderbibliotheken. De

wil daarvoor de komende drie jaar in totaal

eerste bibliotheek in Zambia is inmiddels geopend.

ruim 115 miljoen euro investeren.

Z@ppelin besteedt de komende tijd via televisie en de internetsite aandacht aan het project. Op de website www.zappelinennijntje.nl is meer informa-

Lerarenbeurs

tie te vinden en kan het boekje worden besteld.

Leraren die zich verder willen professionaliseren, kunnen daarvoor een beurs aanvragen.

Voor scholen is er een lesbrief te downloaden met

Met de beurs, die kan oplopen tot maximaal tienduizend euro, kunnen docenten een

suggesties voor lessen en scholenacties.

hogere bevoegdheid halen of hun vakkennis verbreden. De lerarenbeurs vergoedt onder andere het lesgeld en de studiemiddelen. De lerarenbeurs kan tussen 1 en 15 juli worden aangevraagd bij de Informatie Beheer Groep. Om in aanmerking te kunnen komen voor de tegemoetkoming, moet de aanvrager een onderwijsbevoegdheid hebben en minimaal één jaar in dienst zijn. Meer informatie staat op www.minocw.nl.

Openbare school vaker zelfstandig De verzelfstandiging van het openbaar onderwijs is het afgelopen jaar verder toegenomen. Begin 2008 heeft ongeveer driekwart van de openbare scholen een verzelfstandigd bestuur. Sinds 1995 hebben gemeenten de mogelijkheid om openbare scholen te verzelfstandigen. Hiermee is het voor gemeenten gemakkelijker om openbare en bijzondere scholen gelijk te behandelen. Met name in de provincies Noord-Brabant en Limburg zet de verzelfstandiging sterk door. Veel openbare scholen daar willen onafhankelijker zijn, om beter te kunnen concurreren met het bijzonder onderwijs. Dat is in die provincies ruim oververtegenwoordigd. Drenthe kent de meeste openbare scholen (meer dan de helft), maar de minste verzelfstandigde openbare schoolbesturen. Akkoord over gratis schoolboeken Ook de Eerste Kamer is akkoord gegaan met het schoolboekenplan van het kabinet, waardoor de

Onderzoek naar onderwijstijden voortgezet onderwijs

schoolboeken in het voortgezet onderwijs gratis

Onder voorzitterschap van Clemens Cornielje, commissaris van de koningin in Gelderland en

worden. In de lumpsumfinanciering van het

oud-onderwijswoordvoerder van de VVD, wordt onderzoek gedaan naar de urennorm in het

voortgezet onderwijs wordt een budget opgeno-

voortgezet onderwijs. Scholen moeten nu minimaal 1040 uur onderwijs verzorgen en vinden

men voor de kosten van de boeken. De Tweede

deze norm te streng. De commissie moet in beeld brengen hoeveel scholen de huidige norm

Kamer had het plan, dat onderdeel uitmaakt van

halen en of ze dat met voldoende kwalitatief onderwijs doen. Veel scholieren klagen over de

het regeerakkoord, eerder al goedgekeurd.

zogenaamde ophokuren, waarbij ze wel op school moeten zijn, maar geen les krijgen.

5

I N Z I C H T J

p04_KortNieuws.indd 5

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:43:57

Ook het primair onderwijs heeft sinds januari zijn brancheorganisatie

PO-raad wil spreekbuis 1 Het is nog stil op de tweede etage van Varrolaan 60 in

‘Dat vond de minister, maar dat vonden wij zelf ook. Wel is er voor de eerste fase

Rijnsweerd. Daar zetelt de kortgeleden opgerichte PO-raad.

een startsubsidie verleend. En we mikken zeker niet op een omvangrijk en kostbaar

De receptieruimte is al in gebruik, maar van de werkkamers

ondersteuningsapparaat. Er komt een beperkte staf, voor communicatie bij-

zijn er nog maar enkele bemand. De raad heeft al wel een

voorbeeld en voor enkele heel belangrijke beleidsterreinen. En wanneer zich actu-

driehoofdig bestuur en zelfs een voorzitter van naam:

ele thema’s aandienen, trekken we daar mensen voor aan die daar op projectbasis

voormalig inspecteur-generaal van onderwijs Kete Kervezee.

een periode aan werken.’ De keuze voor een verenigingsstructuur is een bewuste.

Samen met bestuurslid René van Harten vertelt zij over de

Het zijn dan ook de leden die bepalen welke onderwerpen op de beleidsagenda

grote ambities van de PO-raad. Maar ook over een interes-

komen. En daar is het probleem: als alle schoolbesturen zich aanmelden, overkoe-

sant probleem: hoe verkondig je de mening van alle aan-

pel je er 1700, variërend van éénpitters tot zeer grote besturen. ‘Die nodig je niet op de

gesloten schoolbesturen?

Jan Barendse

thee uit’, stelt Kete Kervezee vast. ‘En als je ze allemaal in de besluitvorming betrekt, dan is gezien de grote diversiteit consensus een illusie. Wij streven naar ‘consent’

D

e PO-raad ontstond vanuit

sector is om in te werken.’ ‘We waren er

(instemming, red). Uitspraken van de raad

het initiatief van een

echt aan toe’, zegt René van Harten. ‘De

moeten natuurlijk wel over voldoende

aantal schoolbesturen om

wens leefde ook sterk aan de basis van de

draagvlak beschikken. Dat is een absolute

een sectororganisatie te

besturenorganisaties, een logisch vervolg

voorwaarde.’

vormen. De Besturenraad en de Alge-

op de sterke professionalisering die onze

mene Vereniging voor Schoolleiders

sector de afgelopen tien tot vijftien jaar

(AVS) namen het initiatief over. Kete

heeft doorgemaakt. Een professionele

Kervezee: ‘Zij hadden een stuurgroep

sector wil zelf staan voor de kwaliteit van

de PO-raad wordt nog hard gewerkt. Het

geformeerd die tot de conclusie kwam

het onderwijs. Onze leden zorgen voor die

is ook geen sinecure, vindt Kete Kervezee:

dat het primair onderwijs zijn belangen

kwaliteit. En wij willen onze leden met

‘Hoe ga je in gesprek met zeventienhon-

onvoldoende kon behartigen. Dat ge-

elkaar laten afspreken welk kwaliteitsni-

derd spelers; in gesprek over 1,6 miljoen

beurde altijd langs vijf of zes verschil-

veau men van het primair onderwijs mag

leerlingen? En dan zijn er ook nog de

lende kanalen en dan weet je zeker dat

verwachten.’

verschillende denominaties. Daar waar het

de politiek daar altijd een vinger tussen

OPEN BESTUURSVERGADERING Aan de democratische structuur van

kan, zullen we samen optrekken en waar

VAN CONSENSUS NAAR CONSENT

krijgt. Daarom vond de stuurgroep het hoog tijd dat nu ook de grootste

De PO-raad is een vereniging waar de

de diversiteit moet worden gerespecteerd, zullen we dat ook doen. Veel hangt af van

onderwijssector zijn eigen brancheor-

schoolbesturen lid van zijn. Zij betalen dan

de aard van het onderwerp. We kiezen niet

ganisatie kreeg. Het tweede motief was

ook contributie. Rechtstreekse subsidie van

voor een stereotiepe benadering. Bij uit-

een communicatieoffensief: laten zien

de overheid is dus niet aan de orde. ‘De

zondering wel. Goede huisvesting bijvoor-

dat er ook heel veel goed gaat in het

organisatie moest zelfbedruipend worden’,

beeld, dat is universeel. Maar over optimale

primair onderwijs en dat het een prima

zegt Kete Kervezee.

ontwikkeling van kinderen wordt weer

6

I N Z I C H T J

p06_PO-raad.indd 6

U

N

I

2

0

0

De school heeft uw kind geschorst?

8

10-06-2008 14:44:59

heel verschillend gedacht. Dat mag ook! We gaan de komende periode bezoeken afleggen bij de schoolbesturen om te inventari-

André Ruigrok

1700 schoolbesturen zijn seren wat men prettige vormen van overleg vindt en wat voor ideeën er leven over de structuur van de vereniging. Dan horen we ook wat men vindt van een netwerkstructuur of van een vertegenwoordiging die aan omvang is gekoppeld. Eén ding is al zeker: we gaan één keer in de maand een open bestuursvergadering houden. Dan kunnen de besturen iemand afvaardigen om een bepaald agendapunt te bespreken. ‘Bovendien gaan we rond bepaalde beleidsthema’s vaste netwerken opzetten’, vult René van Harten aan. ‘Je kunt daarbij denken aan de CAO’s, passend onderwijs of de kwaliteitsagenda. Met die werkgroepen hebben we dan frequent overleg. Ook op die manier blijf je op de hoogte van wat er in het veld leeft.’

ACTUALITEIT Soms is het nodig om op korte termijn een standpunt naar buiten te brengen. Dan is het onmogelijk om eerst alle schoolbesturen te raadplegen. ‘Dan komt het neer op vertrouwen’, zegt Kervezee. ‘En dat is er. De leden hebben ons al gevraagd om in die gevallen de honneurs waar te nemen. We kunnen ons immers ook achteraf verant-

Kete Kervezee

woorden. In zulke gevallen raadplegen we een aantal deskundigen in het werkveld en

raad namelijk gevraagd een standpunt in

die twee vakken geven weer toegang

zetten we dat onderwerp op de agenda van

te nemen over het rapport van de commis-

tot andere vakken. Dat zal geen punt

de eerstvolgende ledenvergadering. Op een

sie-Meijerink. ‘Dat wordt een belangrijke

van discussie worden. Wel hoe dat dan

andere manier kan het niet. Als wij worden

veldraadpleging’, vindt Kervezee. ‘Het gaat

vorm moet krijgen. De eindverantwoor-

gebeld door de radio of de tv, kunnen we

daarbij uiteraard over de opvallende zaken

delijkheid ligt immers bij de scholen.

niet zeggen: “Belt u over een maand nog

die in dat rapport worden genoemd: de

Het is de leraar voor de klas waar het

maar eens op.” Dat vindt men zwak. Je kunt

taal- en rekenvoorstellen en de verplichte

mee valt of staat, maar een heldere lijn,

op actualiteiten je beurt niet voorbij laten

toetsen aan het begin, in het midden en aan

uitgezet door bestuur en schoolleiding

gaan. Dan kom je buitenspel te staan.’ Het

het eind van de schoolperiode. Ik denk dat

maakt de kans op slagen optimaal. Dat

bestuur kan binnenkort de besluitvorming

we elkaar wel zullen herkennen in de hoge

zal dan ook onze insteek worden: een

in de PO-raad heel aardig laten proefdraaien.

prioriteit voor taal en rekenen. Natuurlijk,

oproep aan de bevoegde gezagen om die

Staatsecretaris Sharon Dijksma heeft de

het onderwijs bestaat uit veel meer, maar

verantwoordelijkheid te nemen.’

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

7

I N Z I C H T J

p06_PO-raad.indd 7

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:45:09

Vervolg van pagina 7

André Ruigrok

PO-RAAD WIL SPREEKBUIS 1700 SCHOOLBESTUREN ZIJN

BELEIDSAGENDA Het zijn de leden/schoolbesturen die bepalen welke thema’s op de beleidsagenda van de raad voor het primair onderwijs komen te staan, maar het bestuur geeft wel voorzetten. ‘Zo gebeurt dat in een vereniging’, zegt Kervezee. ‘Het bestuur wordt geacht de hoofdlijnen onder woorden te brengen en die voor te leggen aan de leden om te zien of zij zich daar in herkennen en om te peilen of er voldoende draagvlak voor is.’

René van Harten

PRIORITEITEN Het schooltoezicht staat niet op de beleidsagenda. Geen van de school-

dan ook heel blij mee dat het pas opgerich-

VVD kritiek op de HBO-raad en de VO-

besturen gaf dat prioriteit. Een com-

te Projectbureau Kwaliteit (PK) bij de raad

raad. Zij vond dat deze organen waren

pliment achteraf voor Kete Kervezee?

komt ‘inwonen’.

uitgegroeid tot een soort ‘hulpministeries’

‘Dat oordeel is helemaal niet nieuw

die slagvaardig overheidsbeleid behoorlijk

MAATSCHAPPELIJKE PARTNER

voor mij en zelfs heel herkenbaar! Dat is een van de positieve aspecten van

Het primair onderwijs wordt niet zelden

frustreerden. En nu is er weer zo’n orgaan bij gekomen en zelfs de grootste van al-

onze sector die we naar buiten willen

geconfronteerd met problemen die niet

lemaal. Kete Kervezee deelt het standpunt

brengen, als tegenhanger van al die

door het onderwijs alleen kunnen worden

van Ineke Dézentjé niet. ‘Je zou hetzelfde

sombere bespiegelingen die met grote

opgelost. ‘Zulke thema’s zal de PO-raad

kunnen zeggen over de rol van VNO/NCW

regelmatigheid in de kranten te vinden

beslist niet uit de weg gaan’, zegt Harten

en het mkb; dat die organisaties het mi-

zijn.’ Een wel zeer groot draagvlak

‘en we zullen ze zeker met onze leden

nisterie van Economische Zaken in de weg

vond het bestuur voor een ruimere

bespreken, maar daarna zullen ze door ons

zitten. Ik denk niet dat dat het standpunt

bekostiging. Men constateerde onder

moeten worden ingebracht in een brede

van de VVD is.’ ‘Scholen hebben meer

meer structurele tekorten in materiële

maatschappelijke discussie. Dat is óók onze

beleidsruimte gekregen’, valt René van

voorzieningen. ‘Waaronder klimaatbe-

taak: partner zijn in de maatschappelijke

Harten haar bij. ‘Maar dat betekent ook dat

heersing in schoolgebouwen’, zegt van

ontwikkeling, samen met sport, met buurt-

er meer bestuurlijke kracht moet worden

Harten. ’Dat is een echt zorgpunt, een

werk, met inburgering; het denken vanuit

ontwikkeld, per bestuur afzonderlijk én

ongezonde situatie voor de kinderen en

sociale structuren en daaruit opmaken

gezamenlijk. Daarmee zet je ook de sector

de mensen die op school werken. Wij

welke bijdrage het onderwijs kan leveren.

goed op de kaart en ben je een sterke ge-

gaan deze problemen inventariseren

We realiseren ons terdege dat kinderen niet

sprekspartner en woordvoerder. Dan is het

en dan gaan we daar het gesprek over

van half negen tot drie leven!’

vreemd als iemand dan zegt: “Wat jammer

aan.’ Een vaste en zeer hoge plaats op

dat jullie zo’n kracht hebben ontwikkeld.”

HULPMINISTERIES

de beleidsagenda wordt ingenomen door het onderwerp kwaliteitsverbete-

In een recent interview voor Inzicht

ring. Het bestuur van de PO-raad is er

8

I N Z I C H T J

p06_PO-raad.indd 8

uitte Ineke Dézentjé-Hamming van de

U

N

I

2

0

0

We doen dat immers niet zomaar. We doen dat ten behoeve van de kwaliteit van het onderwijs!’ ■

U loopt alleen maar tegen de schoolmuren aan?

8

10-06-2008 14:45:21

Schoolbestuur wil gebruik wachtlijsten aanscherpen

Toelatingsbeleid Ellen Nieuwland

In een artikel in het vorige nummer van Inzicht vertelde Jacqueline van Wijk dat er voor haar dochter geen plaats was op de openbare basisschool Tuindorp in Utrecht. Van Wijk meldde haar dochter Nikki al direct na haar tweede verjaardag aan. Tot haar schrik stuurde de school een brief waarin werd gesteld dat er geen plaats was in het schooljaar 2008-2009. Nikki werd op een wachtlijst gezet. Van Wijk dacht dat er een fout was gemaakt en schreef de school dat Nikki in september 2009 vier jaar wordt en dat het dus om het schooljaar 2009-2010 gaat. De school bleef bij haar weigering en gaf aan dat Nikki gezien haar geboortedatum in het teljaar 2008-2009 valt. Er werd ter plaatsing bij het artikel een reactie gevraagd van het schoolbestuur, Stichting Primair Onderwijs (SPO) Utrecht. Het bestuur verwees door naar René Veenstra, directeur van obs Tuindorp. Michiel Jongewaard

V

eenstra gaf aan dat de wijk

Alleen als een openbare school fysiek vol is, kan een leerling worden geweigerd.

Naar aanleiding van Veenstra’s reactie

in korte tijd snel is gegroeid:

stuurde de VOO een brief naar SPO, met het

‘Er bestaat veel meer vraag

verzoek om uitleg te geven over het toela-

dan dat er plekken zijn. Over

tingsbeleid van de school en of er daadwer-

dat aantal plekken hebben we met name in

kelijk sprake is van bestuurlijke richtlijnen.

de MR uitvoerig gesproken. Onze maximale

Het bestuur reageerde ontkennend en heeft

SPO zegt het te betreuren ‘dat de ouder

marge bedraagt tussen de 32 en 35 kinderen

inmiddels de directeur gevraagd de regel-

na de communicatie met de school

per klas. Ons aannamebeleid wordt bepaald

geving omtrent toelating aan te passen.

geen contact heeft opgenomen met het

door de periode oktober tot en met oktober.

Op grond van het artikel concludeerde het

bestuur.’ Tot slot meldt SPO dat zij ‘dit

Dit is de basis voor onze financiële positie.

bestuur dat Van Wijk terecht meende dat zij

voorjaar nog een aangepaste versie van

Financieel valt een kind dat op 8 september

haar kind had aangemeld voor het school-

het toelatingsbeleid zal voorleggen aan

2008 vier jaar wordt, in het schooljaar 2008-

jaar 2009-2010. Volgens het bestuur is de

de gemeenschappelijke medezeggen-

2009. Qua leeftijd gaat zij in 2009-2010 naar

gebruikelijke richtlijn dat het schooljaar van

schapsraad (GMR), waarbij specifiek de

school. Dat zijn richtlijnen (van het schoolbe-

augustus tot augustus loopt en dat financie-

regelgeving over het gebruik van wacht-

stuur, red.) waarmee wij moeten werken.’

ring geen rol speelt in het toelatingsbeleid.

lijsten is aangescherpt’. ■

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

9

I N Z I C H T J

p09_SPO.indd 9

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:45:50

De Gezonde Schoolkantine in de strijd tegen overgewicht

We hebben het rigour Het leverde de school een mooi geldbedrag op, een jaar lang publiciteit en bovendien een groei van het aantal leerlingen. Het Stedelijk Dalton Lyceum Dordrecht won vorig jaar als eerste school in Nederland de Stimuleringsprijs Gezonde Schoolkantine. ‘Het heeft onze hele school goedgedaan’, aldus hoofdconciërge Cor Spaans. ‘Leerlingen en ouders zijn zeer positief. En nog steeds komen er andere scholen kijken om van onze aanpak te leren.’

H

Lineke Eerdmans

et Voedingscentrum in

Schutte van het Voedingscentrum. ‘Tussen

rigoureus aangepakt, geen vette hap meer

Den Haag luidt al een paar

de vele creatieve inzendingen, gaf de ge-

te vinden! Het was een goed moment, de

jaar de noodklok als het

structureerde inbedding binnen het eigen

examenklassen waren net van school en

gaat om overgewicht. Met

schoolbeleid en de verwachte voortgang

er kwamen 200 nieuwe leerlingen bij, die

name bij jongeren neemt het overge-

op langere termijn de doorslag. Het Dalton

direct met de nieuwe kantine kennismaak-

wicht alarmerend toe. Om scholen in

Lyceum Dordrecht was de absolute win-

ten. Overal hingen posters van de Gezonde

de aanpak van dit probleem te betrek-

naar.’ Dat de kantine een jaar later nog

Schoolkantine en vooral in het begin was

ken, schrijft het Voedingscentrum

altijd een groot succes is, blijkt wel uit de

de media-aandacht enorm. Ik denk dat de

jaarlijks een prijs uit om gezond eten

enthousiaste manier waarop Cor Spaans

leerlingen stiekem ook wel trots waren. Het

op school te stimuleren. Het Stedelijk

vertelt over zijn kantine. Hij is hoofdcon-

zijn tieners, dus ze zullen het nooit zeggen,

Dalton Lyceum in Dordrecht was de

ciërge, maar sinds de start van het project

maar ik denk wel dat ze er blij mee zijn.’

eerste school die, in januari 2007, uit

is hij vrijwel fulltime bezig met de keuken

handen van de minister van Onderwijs

en laat het conciërgewerk aan anderen over.

een bedrag van 10.000 euro ontving, om

‘Koken is mijn hobby en toen we van deze

‘Vanaf de start van het project is er in

verder te werken aan een gezonde en

actie hoorden, zijn we meteen enthousiast

de klas aandacht aan besteed. Tijdens de

aantrekkelijke schoolkantine.

aan de slag gegaan.’ Op de dag van mijn

gymlessen werd het belang van bewegen be-

bezoek is het niet druk in de kantine, het is

nadrukt en in de biologieles kregen leerlin-

examentijd. Toch is kantinedame Nel

gen uitleg over gezonde voeding. Zo is een

PROJECTPLAN

BEWUSTWORDING

Kamerman druk in de weer. Al pratend

eerste bewustwording gecreëerd. Met het

twintig van de meest originele inzen-

loopt ze met een kar vol verse melk de

gewonnen prijzengeld hebben we de keuken

dingen een werkbudget van duizend

deur uit om in de school de automaten te

verder opgeknapt en nieuwe apparatuur

euro om hun projectplan verder uit te

vullen voor de komende pauze.

aangeschaft. Zo had ik bijvoorbeeld allerlei

Bij de start van het project ontvingen

keukengerei nodig, messen en dergelijke,

werken. Het Dalton Lyceum Dordrecht

RIGOUREUZE AANPAK

werkte daarbij nauw samen met een diëtiste van de GGD. ‘Wat ons opviel,

‘Direct na de grote schoolvakantie heb-

om de broodjes klaar te maken. Daarnaast hebben we de bestaande snoepautomaten

was de voortvarendheid waarmee het

ben we de gezonde schoolkantine geïntro-

vervangen door automaten met gezonde

project werd opgepakt’, aldus Patricia

duceerd’, vertelt Spaans. ‘We hebben het

snacks, zoals sultana’s, liga’s, vruchtensap-

10

I N Z I C H T J

p10_Schoolkantine.indd 10

U

N

I

2

0

0

U wordt gestraft, De schooldag terwijl hij altijd het mikpunt is te lang? is?

8

10-06-2008 14:46:40

pen en melk. Het is mogelijk de automaten te leasen, maar dan worden ze ook voor je gevuld met ongezonde happen. Dus nu

Lineke Eerdmans

reus aangepakt hebben we ze gekocht en vullen we ze zelf. Leerlingen maken ook veel gebruik van de geplaatste watertanks. Voor een dubbeltje kunnen ze een flesje vullen met water.’

UIT DE DIP TIP ‘De school zat wat in een dip, maar sinds we de gezonde keuken hebben, groeit de school weer en is het aantal leerlingen flink gestegen. Ik zeg niet dat het alleen aan onze keuken ligt, maar het heeft wel geholpen. Het heeft de nodige publiciteit opgeleverd en toevallig hadden we twee dagen na het winnen van de prijs een open

Nel Kamerman en Cor Spaans zijn enthousiast over hun gezonde kantine.

dag. Daar hebben we de keuken groots ge-

PAUZE

presenteerd en tijdens de open dag hebben

presentatie. Als het er lekker uitziet, krijg je

we kleine varianten van ons assortiment

vanzelf trek. De presentatie is al de helft van

gezonde broodjes uitgedeeld. We kregen

je verkoop!’ Een verontschuldigende blik

groepjes leerlingen verzamelen zich bij

enorm veel positieve reacties van ouders.’

gaat naar de oude ‘Warme Snacks’ vitrine

de balie voor broodjes gezond, tonijn

waarin de broodjes prijken. ‘De stekker is

en een pakje melk. Anderen schuiven

er afgeknipt hoor. We sparen nog voor een

aan een tafel om onder het nuttigen

echte koelvitrine.’

van hun meegebrachte brood de laatste

PRESENTATIE ‘Niet al onze ideeën pakten meteen goed

Dan gaat de bel van de grote pauze,

examenaantekeningen door te nemen.

uit. Zo boden we in het begin een ontbijtservice, maar daar was totaal geen animo voor. De leerlingen komen allemaal op het

DOORGESLAGEN STOPPEN

Op één tafeltje vind ik een zak chips. ‘Die hebben we net bij winkelcentrum

Voorafgaand aan iedere schoolvakantie

laatste moment binnen en nemen geen tijd

organiseert het Dalton Lyceum een zoge-

gehaald, daar halen we ook wel eens

voor ontbijt. Toen hebben we ‘s ochtends de

noemde ‘Vette bekken dag’. Dit is een soort

vette happen’, grijnst een puber. Maar

automaten gevuld met pakjes knäckebröd

sportdag voor de eerste twee klassen. Ruim

het gros van de leerlingen zegt dat het

met kaas. Dat pakken ze wel snel mee en zo

300 leerlingen leren dan hoe lang en hoe

‘wel beter’ is dat ze zo’n gezonde kan-

krijgt hun dag toch een gezonde start. Ap-

intensief je moet bewegen om een bepaald

tine hebben. Bovendien is het tien mi-

pels vinden ook geen aftrek, behalve als we

aantal calorieën te verbranden. Na een

nuten lopen naar dat winkelcentrum,

ze gratis uitdelen. Ook het gezonde lunch-

hele dag sporten, staat als beloning in de

en dat is voor veel leerlingen toch net

pakketje met cherrytomaatjes, wortel en

schoolkantine voor iedere leerling een vette

te veel moeite. ■

paprika was geen succes, maar de gezonde

hap klaar. ‘Eerst de calorieën verbranden,

broodjes doen het erg goed. We krijgen de

dan een vette bek’ is het motto. Toch is de

broodjes elke dag vers aangeleverd van de

kantine van Spaans er al een stuk minder

bakker en de diëtiste heeft ons geadviseerd

op ingesteld. ‘Stond ik opeens voor 300 man

Meer weten over de Stimuleringsprijs

in variaties van het beleg. Daarnaast maken

patat te bakken. Nou, toen sloegen letterlijk

Gezonde Schoolkantine, kijk op

we regelmatig dagverse salades. En ten

de stoppen door! Zoveel frituurpannen kon

www.voedingscentrum.nl.

slotte besteden we ruime aandacht aan de

de gezonde keuken niet aan!’

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

11

I N Z I C H T J

p10_Schoolkantine.indd 11

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:46:54

Obs De Peppel in Nijverdal gehuisvest in schoolwoningen en straks noodlokalen

Ruimteproblemen na o Een naoorlogse wijk. Rijtjeshuizen, doorzonkamers, mooie voortuintjes, aangeveegde straten en een parkje. Overal in Nederland te vinden en vrijwel altijd uniform. Behalve in Nijverdal. Midden in de schilderswijk, aan de Jan Steenstraat staat de openbare basisschool De Peppel. De eerste openbare school van Nijverdal. Vele malen verhuisd en nu gehuisvest in schoolwoningen. Dat is ook te merken, want als je de Jan Steenstraat inrijdt, zie je wel woningen, maar geen school. Toch blijkt in een aantal riante huizen een school te zijn gevestigd.

e huizen zijn geschakeld.

schoolwoningen. Dat was geen toevallige

Op een gevel is een groot

keuze. Het ging toen al slecht met De Pep-

naambord van de school

pel. Het aantal leerlingen daalde gestaag

Erwin Vos

D

Evert Bosman

aangebracht. Maar dan

en de prognoses vertelden ons dat het met

houdt het op. De school in huis. Ge-

zo’n vijf, zes jaar afgelopen zou zijn met de

bouwd om mettertijd te verbouwen tot

school. Dan zou De Peppel kunnen worden

gewone woningen. Als het aan Erwin

opgeheven. En als dat gebeurt, zo oor-

Vos, directeur van De Peppel, ligt kan

deelde de gemeente Hellendoorn, waarin

dat niet snel genoeg gebeuren. ‘We

Nijverdal met bijna 24.000 inwoners veruit

barsten er bijna uit. Voor het nieuwe

de grootste kern is, komen we niet met een

de enige openbare school in het centrum

schooljaar hebben we 17 nieuwe

overbodig schoolgebouw te zitten.

open te houden. Hij heeft samen met

leerlingen ingeschreven. Daar is een

Met simpele middelen kan de school

Sharon Dijksma, toen nog Kamerlid, gelob-

noodlokaal voor nodig, maar waar

weer worden verbouwd tot mooie eenge-

byd voor andere opheffingsnormen. Dat is

moet dat staan?’ De Peppel is in zijn

zinswoningen.’

gelukt: de prognose voor opheffing werd

bestaan een aantal keren verhuisd,

Door de sterke groei van obs De Peppel is een nieuw sc

verlengd met een jaar. Dat betekende ook

ACTIE

maar bleef steeds in het centrum van Nijverdal. Erwin Vos: ‘We hebben het

Vos: ‘In 2003 was het zover: we zaten

de ommekeer. De school ging weer groeien. Makkelijk verklaarbaar: in deze wijk staan

laatst in het gebouw hiernaast geze-

met maar 68 leerlingen dicht bij de ophef-

aardige, betaalbare woningen, aantrek-

ten, waar nu het medisch centrum is

fingsnorm. Onder leiding van de toenma-

kelijk voor jonge gezinnen. De buurt werd

gevestigd. In 1997 kregen we een nieuw

lige directeur Johan Kuipers en de ouders

weer voedingsgebied voor de school. Johan

gebouw. Nou ja, gebouw, het werden

is toen een geweldige actie gevoerd om

Kuipers ging met pensioen. Het bestuur

12

I N Z I C H T J

p12_DePeppel.indd 12

U

N

I

2

0

0

Het tussenuur wordt meegeteld als lestijd?

8

10-06-2008 14:47:21

opmerkelijke groei

w schoolgebouw noodzakelijk

polste mij voor zijn opvolging. Ik zat

het naar je zin moet hebben. De kinderen,

’s morgens komen, worden ze door

inmiddels twaalf jaar in het onderwijs, de

de leerkrachten en de ouders. Dat begint

de ouders naar binnen gebracht; aan

laatste jaren als intern begeleider. Ik vond

met de manier van omgaan met elkaar.

het eind van de schooldag brengen

het voor mezelf tijd voor verandering. En

“Doe een ander niet aan wat jij ook niet

wij de kinderen naar buiten, naar het

zo werd ik in 2003 directeur van een school

prettig vindt”, zou het motto kunnen zijn.

hek waar de ouders staan. Het lijkt

die al weer in de lift zat. We konden gaan

We kiezen voor eigen verantwoordelijk-

onbelangrijk, maar ouders vinden het

‘bouwen’, met de nadruk op taal en reke-

heid. Die moet je nemen en dragen. De

belangrijk.’ Is dat dan de reden dat De

nen. Terug naar de basis.’

ouders zijn erg belangrijk. De schoolgids

Peppel nu zo populair is? Vos: ‘De groei

is bijvoorbeeld samengesteld door directie,

is onmiskenbaar. We zitten nu op 132

leerkrachten én ouders. Maar ook de sfeer

leerlingen, als die tendens doorzet,

op school bepaalt of je het naar je zin hebt.

komen we uit op 150 tot 175 kinderen.

Een typerend voorbeeld: als de kinderen

De aantrekkelijkheid van de school

DEUR OPEN Vos schetst de filosofie van De Peppel. ‘Een school is een instituut waar je

Bel 5010, op schooldagen tussen tien en drie

13

I N Z I C H T J

p12_DePeppel.indd 13

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:47:30

VOO luidt alarmbel over overblijven op school

Tekort vrijwilligers Voor veel overblijfvoorzieningen in het basisonderwijs leidt het verlies van autonomie en strengere regelgeving voor de financiële verantwoording tot het afhaken van een deel van de overblijfkrachten. Daar komt nog eens bij dat er steeds minder vrijwilligers voorhanden zijn door het aantrekken van de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd groeit het aantal leerlingen dat gebruikt maakt van de overblijf nog steeds. De Vereniging voor Openbaar Onderwijs voorziet grote problemen voor het komend schooljaar.

roliphoto

D

Michiel Jongewaard

agelijks blijven tussen

ren. Voor veel schoolbesturen lijkt het een

de 500.000 en 600.000

oplossing om het overblijven niet langer

kinderen over. Zij worden

in eigen beheer uit te voeren, maar om

op dit moment bege-

deze uit te besteden aan een professionele

leid door zo’n 35.000 tot 40.000 overblijf-

organisatie. Dit is geen oplossing voor het

krachten. Het blijkt steeds moeilijker om

tekort aan overblijfkrachten. Het grote

voldoende vrijwilligers te vinden om aan

tekort aan vrijwilligers dat voor komend

de stijgende vraag naar overblijfkrachten te

schooljaar dreigt, kan niet zomaar met pro-

kunnen voldoen. Door de onaantrekkelijke

fessionele krachten worden opgevuld. Ze

werktijd tussen de middag en de vaak ge-

zijn er tenslotte niet en het zal jaren kos-

ringe vergoeding kiezen steeds meer men-

ten om ze in voldoende aantal op te leiden.

sen voor ander werk. Daar komt nog eens

Bovendien geldt ook voor hen dat het gaat

bij dat de financiële verantwoordingsplicht

om onaantrekkelijke arbeidstijden en het

tot veel onrust onder de overblijfkrachten

werk alleen aantrekkelijk is in combinatie

leidt. Zij moeten een groot deel van hun

met uren elders in de kinderopvang. Een

ontvangen vergoeding afdragen aan de

bijkomend probleem is dat de opvang door

belastingdienst op het moment dat zij iets

professionele krachten voor de ouders een

meer dan de vrijwilligersvergoeding ont-

stuk duurder wordt en er in tegenstelling

vangen. De vergoeding van € 4,50 per uur is

tot de buitenschoolse opvang geen enkele

voor veel van hen reden om te stoppen.

tegemoetkoming in de kosten mogelijk is.

DREIGEND TEKORT

KOESTEREN

Nadat schoolbesturen in 2006 wet-

De vraag naar vrijwilligers om kinderen bij het overblijven te begeleiden blijft toenemen.

Een structurele oplossing op korte ter-

beleid van veel schoolbesturen is van

telijk verantwoordelijk werden voor het

mijn lijkt niet voorhanden. Daarom is het

zeer grote invloed op de toekomstige

overblijven, is er in veel situaties nogal wat

belangrijk om, ter overbrugging van de tijd

arbeidsmarktparticipatie van met

veranderd op het gebied van organisatie

die nodig is om een structurele oplossing

name vrouwen met jonge, schoolgaan-

en met name regelgeving. Schoolbesturen

te realiseren, de vrijwilligers te koesteren

de kinderen. Zij zullen zich door de te

hebben kaders geformuleerd waarbinnen

en ze niet, door ze te dicht op de huid te

hoge kosten genoodzaakt zien thuis te

de tussenschoolse opvang moet functione-

zitten, de school uit te jagen. Het gevoerde

blijven voor hun kind. ■

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

15

I N Z I C H T J

p15_TSO.indd 15

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:47:59

Scholen laten zich van hun beste kant zien

Schoolkeuze is ingewik De keuze voor een middelbare school is ingewikkelder dan voor de basisschool. Kiezen ouders zelf de basisschool voor hun kind, bij het voortgezet onderwijs speelt ook de stem van hun kind vaak een belangrijke rol. Wendy Melis, moeder van Katja en Anouk, liet de keuze uiteindelijk aan haar dochter: ‘Mijn voorkeur ging uit naar een andere school, omdat ze daar zelfstandiger werken. De kinderen kwamen daar ook erg vrij over, dat sprak me aan. Katja wilde dat per se niet, zij heeft zelf behoefte aan meer begeleiding. En uiteindelijk wil je dat je kind gelukkig is, juist ook op school.’

LEERWEGONDERSTEUNING

n de afgelopen jaren is

Wanneer een kind in groep zeven komt,

de levensbeschouwelijke

VOORLOPIG SCHOOLADVIES De meeste scholen geven aan het begin

richting van een school

wordt het al tijd om voorzichtig na te den-

van het achtste leerjaar een voorlopig

een steeds kleinere rol

ken over de schoolkeuze. Wendy Melis: ‘In

schooladvies. Melis: ‘Wij kregen ruim voor

gaan spelen bij de keuze voor een

groep zeven werden we door de leerkracht

het eerste rapport in oktober het voor-

school. Meer bepalende argumenten

geïnformeerd dat Katja een achterstand

lopig schooladvies te horen. Dat wordt

zijn de kwaliteit van de school en de

had op het gebied van taal en rekenen.

bewust zo gedaan, omdat in Almere vanaf

reisafstand. Ook zijn er veel verschillen

Daardoor zou ze straks op het voortgezet

november de informatieavonden en open

bij het kiezen van een basisschool of

onderwijs in aanmerking kunnen komen

dagen op alle scholen zijn. De Almeerse

middelbare school. Wendy Melis: ‘Mijn

voor leerwegondersteuning. Met name in

scholen voor voortgezet onderwijs plaat-

dochter Katja is nu twaalf jaar en zit in

het vmbo komt dat vaker voor. Kinderen

sen een gezamenlijke advertentie over alle

groep acht van openbare basisschool

krijgen dan extra aandacht op bepaalde

informatieavonden. Dat zijn echt avonden

De Albatros in Almere-Buiten. We heb-

leergebieden. Toen ze in groep acht kwam,

alleen voor ouders, waar je in principe

ben destijds op drie basisscholen een

moest ze daarvoor worden getoetst. Dat

zonder je kind heen gaat. Je hebt daarna

gesprek gehad, op zowel de open-

gebeurde al meteen na de herfstvakantie,

ook nog open dagen, waar je samen met

bare als een katholieke en christelijke

samen met veel andere kinderen uit

je kind de school in de praktijk kunt zien.

basisschool. De Albatros sprak ons

Almere. Daaruit bleek dat ze een behoorlijke

Omdat leerwegondersteuning niet nodig

het meest aan. Het onderwijsconcept

inhaalslag had gemaakt en dat leerweg-

bleek, hoefden we daar geen informatie

was goed en er was veel respect tus-

ondersteuning niet nodig was. Katja was

meer over in te winnen. Tijdens de open

sen leerkrachten en de kinderen. De

daar zelf erg opgelucht over. Een kind wil

dagen hebben we dus veel meer gelet op

christelijke school viel voor ons al vrij

gewoon zijn, hoe vaak je ook zegt dat leer-

de inhoud, zoals kunst, sport en taal.’

snel af, omdat daar echt iedere morgen

wegondersteuning niet erg of afwijkend

in de klas werd gebeden. Ik heb daar

is. Zij zag het toch wel als iets negatiefs,

niets mee en op dat moment beslis je

ondanks de bemoediging van de juf. Zij zei:

eigenlijk voor je kind dat die daar dan

“Je krijgt straks gewoon je vmbo-diploma

dagen probeert iedere school zich van

ook niets mee heeft. Nu Katja naar het

en het is juist prettig, want je krijgt meer

haar beste kant te laten zien. Het lijkt dan

voortgezet onderwijs gaat, is haar stem

aandacht en hulp.” Maar kinderen zien dat

misschien moeilijk om de echte verschil-

veel belangrijker.’

toch wel anders.’

len te ontdekken. Toch bepalen ouders en

16

I N Z I C H T J

p16_Schoolkeuze.indd 16

U

N

I

2

0

0

Ellen Nieuwland

I

Michiel Jongewaard

OPEN DAGEN Tijdens voorlichtingsavonden en open

De directeur wil per se bij de MR-vergadering zijn?

8

10-06-2008 14:48:22

kkeld proces leerweg en kaderberoepsgerichte leerweg). Uit de Citotoets kwam ze nog iets hoger uit, de gemengde leerweg. Ze gaat nu naar een brugklas gemengde leerweg (theoretische en beroepsgerichte leerweg).’ De definitieve keuze mocht Katja zelf maken, vertelt Melis: ‘Katja moest op een gegeven moment kiezen tussen twee scholen, osg Helen Parkhurst en het protestants-christelijke Buitenhout College. Ze vond het Helen Parkhurst te vrijblijvend en dat wilde ze per se niet. Het Buitenhout College is wel een grote Ellen Nieuwland

school, maar is door de organisatie toch erg overzichtelijk. De afstand tussen de scholen was verder bijna gelijk, dus dat was verder geen argument.’

ZIN IN Via de site van de onderwijsinspectie is het mogelijk om de kwaliteit van alle scholen te bekijken. Ook Wendy Melis heeft de site bezocht. ‘Voor ons was de site meer een snel controlemiddel’, zegt Melis. ‘Gewoon even kijken

Anouk, Wendy en Katja bezochten samen de open dagen

of er niet iets aan de hand is op een kinderen de uiteindelijke schoolkeuze door

negatieve berichten. Je ziet wel duidelijk dat

school. Verder praat je er natuurlijk veel

de persoonlijke optelsom van hun erva-

de ene school zich meer richt op cultuur

over met vrienden, familie en collega’s.

ringen, zoals gesprekken met leerkrachten

en een ander weer meer op sport, zoals het

Maar je moet ervoor oppassen om te

en kinderen, de sfeer en de toebedachte

Helen Parkhurst en het Echnaton College.’

veel naar anderen te luisteren. Iedereen heeft zijn eigen ervaringen en over

kwaliteit. Melis: ‘We zijn met ons hele gezin naar alle voorlichtingsavonden en open dagen geweest. Onze jongste dochter Anouk

ZELF KIEZEN

elke school vallen wel goede en slechte dingen te vertellen. Van de één hoor je

In februari vond de Citotoets plaats,

was ook mee, omdat zij al in groep 7 zit en

die is bedoeld als ondersteuning voor het

dat er op deze school veel wordt gevoch-

straks zelf een keuze moet maken. Samen

uiteindelijke schooladvies. Melis: ‘Doordat

ten, een ander vertelt dan weer dat er

proef je de sfeer. Het viel ons op dat eigen-

Katja in oktober al de toets voor leerwegon-

jaren terug een keer een vechtpartijtje

lijk alle scholen zich even leuk presenteren.

dersteuning had gedaan, was ze veel minder

is geweest. Maar zo’n verhaal blijft dus

Ze zetten allemaal een kookstalletje neer

zenuwachtig voor de Citotoets. Twee weken

rondzingen. Je hoopt als ouders maar

waar je een kookles kunt volgen, je kunt

later kreeg ze al de resultaten van de Cito-

dat je samen met je kind de juiste be-

een vogelhuisje timmeren en kinderen

toets en die waren zelfs nog iets beter dan de

slissing hebt genomen. Katja heeft er in

spelen toneel. Als je het aan leerkrachten

toets in oktober. Het voorlopig schooladvies

ieder geval ontzettend veel zin in! Ze is

en leerlingen vraagt, hoor je natuurlijk geen

was vmbo BBL/KBL (basisberoepsgerichte

wel toe aan een nieuwe start.’ ■


17

I N Z I C H T J

p16_Schoolkeuze.indd 17

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:48:31

Samen het imago versterken van het openbaar onderwijs

Een open dag zonder w Op een woensdag in maart hielden alle openbare basisscholen in de Noordoostpolder een open dag voor iedereen in de omgeving. Een van die scholen, De Pionier in Kraggenburg, bleek een ware trekpleister: vijfenzestig belangstellenden kwamen poolshoogte nemen. ‘Dat is voor zo’n klein dorp erg veel’, zegt directrice Herma Kuipers. Toch denkt ze niet dat het nu storm zal lopen met de inschrijvingen. ‘Dat was ook niet het hoofddoel van de open dag.’

‘H

Jan Barendse

et voordeel dat we boekten

de schoolmuren gebeurt. Want als dat

om allemaal op dezelfde

je lukt, dan wordt er in het dorp over de

dag open huis te houden,

school gepraat; over wat we doen en waar

is dat het voor de krant

we voor staan. We wilden overdragen hoe

Veel dorpsbewoners en andere geïnteresseerden bezoc

De Noordoostpolder interessant werd

wij de openbare identiteit van onze school

om er een groot artikel aan te wijden.

inhoud geven en we wilden mensen laten

stopte hij er gewoon bij’, zegt Herma. ‘Ze

En ook kwamen verschillende mensen

kennismaken met onze werkwijze.’ Een

zijn tot en met de buitenwegen bezorgd. Er

op het idee om eens een school in een

van de bijzonderheden op onderwijsgebied

had ook nog een aankondiging in de dorps-

ander dorp te bezoeken. Wij kregen bij-

is dat De Pionier kenmerken van ontwikke-

krant gestaan. Op de dag zelf was de entree

voorbeeld een echtpaar uit Emmeloord

lingsgericht onderwijs aan haar werkwijze

opgefleurd met bloemen en de school was

op bezoek. Hun kind was vier jaar en ze

heeft toegevoegd. Zo wordt er bij het lees-

natuurlijk schoon en opgeruimd. De bezoe-

waren van plan om naar Kraggenburg

taalonderwijs in alle leerjaren gewerkt met

kers werden ontvangen door de kinderen

te verhuizen.’

teksten van de leerlingen zelf. En natuur-

van groep zeven en acht Ze vroegen de

lijk werden de bezoekers van de open dag

bezoekers of ze kinderen op school hadden

ook daarover voorgelicht. Er was een aantal

en dan werden die opgehaald en konden

LOKKEN

‘teksten van de week’ opgehangen en ze

dan meelopen. Vervolgens werden de

was een beloning voor al het werk,

kregen een beschrijving van de stapsgewij-

bezoekers de school rondgeleid. Op de deur

want de voorbereidingen waren al

ze aanpak die de school daarbij hanteert.

van elk lokaal stond het programma dat

maanden tevoren gestart, in samen-

In de gemeenschapsruimte konden ze er

in die ruimte werd gevolgd. Zo konden de

werking tussen team en ouders. Herma

ook nog een diapresentatie over bekijken.

bezoekers kiezen welke lessen ze wilden

Het relatief hoge bezoekersaantal

bijwonen: muziekles, een ‘hoeken’-les, een

Kuipers: ‘Eerst hebben we ons doel

SFEER

vastgesteld en de inhoud van de dag gepland. We wilden zoveel mogelijk

Het bezoekersaantal was waarschijnlijk

les ‘werken met teksten’, enzovoort.’ Of zo’n open dag nu het gestelde doel heeft

inwoners, ouders, familieleden en

ook zo hoog doordat een van de ouders huis

gehaald, is niet na te gaan, vindt Herma. ‘Je

omwonenden naar de school ‘lokken’

aan huis flyers had verspreid. ‘Deze vader is

kunt alleen maar afgaan op de reacties van

om te laten zien wat er allemaal achter

bezorger van reclamedrukwerk en de flyers

de bezoekers. En die waren buitengewoon

18

I N Z I C H T J

p18_OBS.indd 18

U

N

I

2

0

0

Vijf verschillende juffen per week?

8

10-06-2008 14:48:52

obs De Pionier

winstoogmerk spelen op hetzelfde schoolplein en we doen heel veel samen: schoolreisjes, en kortgeleden zelfs een ouderavond. Ik had vooraf de oecumenische school niet officieel ingelicht over de open dag. Alleen maar eventjes zo langs mijn neus weg. Dat was misschien niet zo netjes, maar we hebben al afgesproken dat we het volgend jaar met de twee scholen samen zullen doen.’

O, JA, DE PIONIER Maar of dat de bedoeling van de open dag was? Voor het directeurenberaad waar vorig jaar het besluit viel om het voortaan met alle openbare basisscholen op dezelfde dag te doen, was de belangrijkste reden dat het openbaar onderwijs als eenheid duidelijk voor het voetlicht moest worden zochten de open dag

gebracht. Toch kan ook dat zorgen voor een hoger aantal inschrijvingen.

positief. We kregen grote complimenten

koffie of thee geserveerd, ze konden vragen

‘Dat heeft bij enkele van mijn collega-

over de sfeer en verschillende bezoekers

stellen en ondertussen draaide de video.’

directeuren in Emmeloord zeker een rol gespeeld’, zegt Herma, ‘maar niet

hadden tegen de kinderen gezegd dat ze ze zo netjes en beleefd vonden. Het was ze ook opgevallen dat de kinderen van al dat

GEEN CONCURRENTEN

voor mij. Enkele scholen daar hebben ook wel meer inschrijvingen gekre-

Bij open dagen wordt heel vaak gedacht

bezoek helemaal niet van de wijs raakten.

aan pr-motieven, extra inschrijvingen dus.

gen en dat is dan voor die scholen

Ze gingen gewoon door met hun werk.’

‘Dat speelde op De Pionier geen rol’, zegt

heel prettig. Maar het belangrijkste

Herma. ‘Er zijn maar twee scholen in Krag-

doel was voorlichting over openbaar

genburg, De Lichtwachter, een oecume-

onderwijs: laten zien hoe elke school

nische school en De Pionier. We hebben

de openbare identiteit waarmaakt en

was een videovertoning over het openbaar

beide rond de 80 leerlingen. Verschuivin-

natuurlijk ook hoe de onderwijspraktijk

basisonderwijs in de Noordoostpolder. Daar

gen zitten er niet in. Ouders weten vooraf

op school is vormgegeven.’ Dus geheel

had de pr-coördinatrice van de school voor

al welke keuze ze gaan maken. Dat geldt

zonder “winstoogmerk”? ‘Bijna zonder’,

gezorgd. Herma Kuipers: ’We hadden de

zowel voor de ouders die hechten aan een

reageert Herma Kuipers. ‘Onwillekeurig

kinderen die de rondleiding verzorgden

confessionele signatuur als voor ouders

denk je toch dat het positieve beeld dat

vooraf op het hart gedrukt dat ze aan het

die niet gelovig zijn. Maar zelfs ouders

men zich van je school heeft gevormd,

eind van de route de bezoekers naar de ge-

die wel geloven, maar niet naar de kerk

blijft hangen. En dat, als het keuzemo-

meenschapsruimte moesten brengen. Daar

gaan, twijfelen niet. Een deel gaat naar De

ment zich aandient, ouders die tot dan

bevonden zich de voltallige activiteitencom-

Lichtwachter en een deel naar De Pionier.

toe hebben getwijfeld, denken: O ja,

missie en een aantal MR-leden, allen voor-

De twee scholen zijn dus helemaal geen

De Pionier, dat was die school die we

zien van badges. De bezoekers werd daar

concurrenten van elkaar. De kinderen

zo leuk vonden! ■

VIDEO Het laatste onderdeel van de open dag

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

19

I N Z I C H T J

p18_OBS.indd 19

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:49:06

Akkoord! PO doet juist méér aan levensbeschouwing

Taaie strijd voor openbaa ‘Openbaar onderwijs streeft ernaar om kinderen te scholen en biedt meer. Openbaar onderwijs levert transparantie en democratische controle. Kinderen leven in onze scholen midden in een kleine maatschappij. Het bijzonder onderwijs kan wel of niet daarvoor kiezen. Ik werk bij het openbaar onderwijs. Ik wil geen keuzemogelijkheid of kinderen welkom zijn.’ Spraakmakende opvattingen van een overtuigd voorvechter van de publieke zaak: Joep Derkx, algemeen directeur van Akkoord! PO, een bestuur van

H

Geert van Elten

et bureau van Joep Derkx

schoolbestuur. Na twee jaar had Derkx grote

(53) staat in een bescheiden

moeite met wat hij noemt ‘de goedwillende

kantoor aan de rand van

amateurs’, bestuursleden die zich met de

een bedrijventerrein in

inhoud van de lessen bemoeiden. Hij moest

Ellen Nieuwland

negen openbare basisscholen in de regio Venlo.

Venlo. In zijn kamer staat ook een ver-

als leerkracht, voor wat toen de eerste klas

gadertafel, verderop in de gang zit een

heette, de kinderen leren lezen en schrijven.

secretaresse. ‘Meer is er niet’, vertelt hij

‘Een voorbeeld? Ik haalde typemachines

zonder ironie. ‘Dat hoeft ook niet, want

in de klas, dat vonden de kinderen heel

dat. In die tijd was de gemeente nog direct

in het primair onderwijs zijn er maar

spannend, ik voelde aan dat die simpele

verantwoordelijk en in de praktijk hadden

twee spelers belangrijk: het kind en de

techniek heel erg tot de verbeelding sprak.

we te maken met ambtenaren. De wethou-

leerkracht. Wij hoeven alleen die leer-

Maar het mocht niet, ik moest me beper-

der als bestuurder bleef op afstand, zoals het

kracht en zijn directeur te ondersteunen.

ken tot het aanleren van schrijven op de

moet. Uiteindelijk waren we wel afhankelijk

Zij doen immers het werk. De admini-

traditionele manier.’ Hij voelde zich beknot

van de politieke wispelturigheid, dat geef ik

stratie hebben we uitbesteed aan een ge-

in zijn professie. ‘Ook in de kleutergroepen

toe. Maar ik hecht veel waarde aan de de-

kwalificeerd bureau. Alles wat wij doen,

wilden we werken met wat wij noemden

mocratische controle door de gemeenteraad.

moet ten dienste staan van het ontwik-

‘ontluikende geletterdheid’, maar ook dat

kelingsperspectief van de leerling.’

was taboe: leren lezen doet een kind pas

De stichting Akkoord! PO heeft vijf open-

in de eerste klas, was de regel. Toen wist ik

bare basisscholen in Venlo, Blerick (2), Se-

duidelijk: een schoolbestuur moet zich niet

venum en Grubbenvorst en vier openbare

bezighouden met de inhoud.’

jenaplanbasisscholen in Reuver, Baarlo en

INHOUD De bewuste keuze voor het openbaar onderwijs maakte Derkx in de

Tegelen (2). Samen bieden zij onderwijs

KEUZE UIT OVERTUIGING

jaren zeventig. Voor een beginnend onderwijzer was er niet veel emplooi en de eerste aanstelling was bij een katholiek

20

p20_JoepDerkx.indd 20

openbaar onderwijs. ‘Wat een verschil was

I N Z I C H T M

E

aan ongeveer drieduizend leerlingen.

Joep Derkx koos met overtuiging voor het

I

2

0

0

Geen inzage in het leerlingvolgsysteem?

8

10-06-2008 14:49:29

aar onderwijs in Limburg

GEVECHT VOOR DE BOEG

Dat maakt het open en transparant.’ Ook bij

dorp. Wit of zwart, daar hebben we geen

Akkoord! PO is die transparantie gewaar-

probleem mee, zolang de samenstelling

borgd. De stichting, waar Derkx sinds de

een afspiegeling is van de wijk waar de

aanstaande positie van het openbaar

oprichting nu bijna vijf jaar geleden leiding

school staat al helemaal niet. Ik weet dat

onderwijs heeft de directeur van

geeft, heeft een bestuur op afstand met daar-

het bijzonder onderwijs meent dat hun

Akkoord! PO in Limburg nog een heel

achter een Raad van Toezicht, die bestaat uit

levensovertuiging een garantie biedt voor

gevecht voor de boeg. ‘Dat ligt hier heel

de vijf wethouders van de gemeenten waar

ontwikkeling van normen en waarden.

gevoelig’, laat Derkx weten met een blik

de organisatie actief is.

Daar wil ik twee dingen op zeggen: die

of hij zijn vingers heeft gebrand. ‘Veel

christelijke cultuur is echt geworteld in

initiatiefnemers voor een openbare

onze beschaving en niet meer voorbehou-

basisschool hebben de gang naar de

VEELZIJDIGHEID

Met zijn pleidooi voor een voor-

Daarnaast is er nóg een belangrijk

den aan praktiserende gelovigen. En ik durf

rechter moeten maken om iets af te

argument voor zijn stelling dat openbaar

te stellen dat wij meer aan levensbeschou-

dwingen wat toch echt in de wet staat:

onderwijs volstaat. ‘Onze scholen staan

wing doen dan confessionele scholen.

dat een gemeente openbaar onderwijs

voor iedereen open, wij zeggen nooit nee.

Want wij laten álles aan bod komen, uit

moet aanbieden als daar behoefte aan

Ouders zijn vrij in hun keuze, of ze nu de

overtuiging. Die veelzijdigheid zorgt dat

is. Een recent onderzoek van Kaski

school in de eigen buurt kiezen of bijvoor-

onze leerlingen opgroeien tot evenwichtige

wees uit dat in Nederland 62 procent

beeld een jenaplanschool in het volgende

mensen.’

van de ouders openbaar onderwijs wil.


21

I N Z I C H T M


E

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:49:41


Ellen Nieuwland

TAAIE STRIJD VOOR OPENBAAR ONDERWIJS IN LIMBURG

Ook in Limburg. Toch zijn er van de 450 basisscholen in Limburg slechts 26 openbaar.’ De directeur illustreert de strijd met een recent voorval in de gemeente Horst aan de Maas, waar in de kern Horst alleen confessionele basisscholen waren. Uit een enquête daar bleek dat maar liefst 35 procent van de ouders openbaar onderwijs wil voor hun kinderen. De gemeenteraad - met een sterke CDA-kleur – moest dus wel overstag en gooide het op een akkoordje met het katholieke schoolbestuur: ‘Eén van hun scholen kreeg het label ‘openbaar’ en verder bleef alles bij het oude. Terwijl er binnen de gemeente al een openbare school is die onder ons bestuur valt.’ De handen gaan machteloos de lucht in: ‘Het is een ongelijkheid in

Openbaar onderwijs is volgens Derkx de norm voor de toekomst: toegankelijk voor iedereen, ongeacht levensovertu

de wet. In Maasbree weigert het college de wens van 31% van de ouders in de

laatste jaren is het ministerie gaan decentra-

voorbeeld de remedial teacher, of de IB’er

kern Maasbree te honoreren. Ook daar

liseren én laat het meer aan de scholen over.

(individueel begeleider). ‘Die is allang niet

weigert het college een openbare school

Je ziet nu dat de groeiende schoolbesturen

meer de specialist die met één kind in een

op te nemen in het scholenplan. Als we

de nieuwe ministeries worden, waarin de

hokje zit te werken. Die heeft zich ontwik-

een katholieke stichting waren geweest,

scholen steeds minder zelf mogen orga-

keld tot ondersteuner van de leerkracht bij

dan was men verplicht geweest met

niseren, steeds minder initiatieven kun-

het begeleiden van leerlingen die bijzon-

deze cijfers een school te stichten. In

nen nemen. Dat willen wij niet. Wij blijven

dere aandacht nodig hebben. We gaan nu

Maasbree beval het college zelfs dat we

bewust klein, maar willen wel samenwerken

werken met kennismanagers.’ Die ontwik-

ons als bijzonder onderwijs moesten ge-

met andere scholen en ook met andere par-

keling wordt gevoed door wat de samenle-

dragen. Een vorm van weigeren om het

tijen. Dat geldt ook voor de leerkrachten, die

ving vraagt, maar ook door een doordacht

initiatief serieus te nemen. Tot de Raad

kunnen veel kennis onderling uitwisselen.

personeelsbeleid. Akkoord! PO is trots op

van State zijn we gegaan. Laat de minis-

Mijn taak is niet meer dan het samen met de

het behaalde certificaat van ‘Investors in

ter eens de achterstelling van openbaar

schooldirecteuren maken van een vertaal-

People’, dat garant staat voor een doelge-

onderwijs opheffen. De voorstellen lig-

slag van het beleid uit Den Haag naar de

richte verbetering van de bedrijfsvoering.

gen al een half jaar bij staatssecretaris

praktijk. En er is er maar één de baas op de

Elke twee jaar is er een toets om te zien

Sharon Dijksma.’

school en dat is de directeur van de school.’

of de organisatie nog in beweging is. Joep

KLEINE ONDERWIJSORGANISATIE

STIMULEREN

Derkx is overtuigd dat openbaar onderwijs

Akkoord! PO is een relatief kleine

De manier van werken van Derkx is

dé norm is voor de toekomst. ‘Maak alle scholen openbaar, open en transparant,

onderwijsorganisatie (2500 leerlingen

er duidelijk één van stimuleren in plaats

democratisch gecontroleerd, pluriform met

en 220 personeelsleden) in de wereld

van beheersen en controleren. Hij spreekt

alle levensovertuigingen en toegankelijk

van schaalvergroting. ‘Daar hebben we

van functies die zich ontwikkelen, die je

zonder drempels. De keuze uit methodie-

bewust voor gekozen’, legt Derkx uit. ‘De

juist niet te star moet maken en noemt als

ken en lokaal heel verschillende teams

22

I N Z I C H T J


U

N

I

2

0

0

Geen kopieën van het leerling-dossier?

8

10-06-2008 14:49:50

Margot Kraneveldt (TWEEDE KAMERLID EN WOORDVOERDER ONDERWIJS VAN DE PVDA) NEEMT HET STOKJE OVER VAN MARIËTTE HAMER, DIE FRACTIEVOORZITTER IS GEWORDEN.

Het kabinet trekt de komende jaren honderden miljoenen extra uit om de positie van de leraar te versterken. Niet alleen moet het salaris omhoog en de werkdruk omlaag, maar ook moet de aantrekkelijkheid van werken in het onderwijs worden vergroot en de professionaliteit van de leraar worden versterkt. Er moet op termijn structureel ruim 1 miljard per jaar extra voor de leraar op de onder-

P O L I T I E K E

IPositie N leraren Z I C H T

C O L U M N

wijsbegroting staan. In het Actieplan Leerkracht! staat een veelheid aan maatregelen om ervoor te zorgen dat het weer leuk wordt voor de klas. Dat de leraar weer de waardering krijgt die hij of zij verdient. En dat de kwaliteit van het onderwijs omhoog gaat. Want de kwaliteit van het onderwijs staat of valt met de kwaliteit van de leraar. Dat is een enorm cliché, maar zo gaat dat met clichés: ze zijn vaak heel erg waar. Wat de vorige minister van Onderwijs niet lukte, heeft de huidige minister wel klaargespeeld. Ik had niet gedacht dat hij zo snel zoveel geld bijeen zou kunnen sprokkelen. Dus ben ik ‘best wel’ trots op ‘mijn’ minister Plasterk. Betekent dat dan dat we er al zijn, dat we de klus al geklaard hebben? ertuiging of religie.

Dat die 1,1 miljard genoeg is? Nee, natuurlijk niet. Er moet nog veel meer gebeuren, en er is altijd meer geld nodig. Wat we nu hebben bereikt, is pas

garanderen voldoende keuzevrijheid.’

de eerste stap. Maar het is wel een grote en belangrijke stap. Scheefgroei in salaris, waardering, carrièremogelijkheden, werkdruk en kwaliteit die in tien,

De Vereniging voor Openbaar Onderwijs

twintig jaar is ontstaan, maak je niet in één regeringsperiode ongedaan.

stuurde naar aanleiding van het raadsvoor-

Daar heb je tijd voor nodig. Als minister, maar ook als onderwijsveld zelf.

stel om een katholieke school in Horst aan

En geld, een grote zak geld. Die zak geld heb je als minister of Tweede Kamer

de Maas openbaar te maken, maar onder

niet zomaar op de plank liggen, die zak moet je per jaar steeds wat meer vul-

hetzelfde katholieke bestuur te laten vallen,

len. Er staan tenslotte nog meer ministers in de rij bij Wouter Bos, en die willen

een reactie aan de gemeenteraad. Hierin

ook graag hun files oplossen, of hun bejaardenzorg betaalbaar houden.

stelt de VOO onder meer dat het meer voor de hand ligt de school onder te brengen

Natuurlijk begrijp ik het ongeduld en het onbehagen van scholen en leraren

bij het openbare schoolbestuur Akkoord!

wel. Het gevoel dat het nooit genoeg is, dat het voor sommigen te laat komt,

PO. Een stichting die dezelfde gemeente-

dat het niet helpt, dat het een sigaar uit eigen doos zou zijn. Deels is dat

raad 5 jaar geleden heeft opgericht om de

gevoel terecht, deels ook niet. Ik vind het uitstekend dat leraren zich laten

eigen openbare school onder te brengen.

horen, dat ze protesteren, dat ze zelfs staken. Ze zijn te lang te stil gebleven.

Het simpelweg verhangen van het naam-

Ik zou echter tegen hen willen zeggen: blijf vooral kritisch, maar wees ook

bordje ‘Rooms-Katholieke basisschool’ door

constructief. Laten we nu met elkaar ervoor zorgen dat we die miljoenen

‘openbare’ doet geen recht aan de waarden

goed gaan besteden. Dat die miljoenen ook echt terechtkomen waar ze voor

en normen, de cultuur en identiteit van het

zijn bedoeld: voor een betere positie van de leraar.

openbaar onderwijs. De VOO heeft met de staatssecretaris overleg gevoerd over de spe-

Ik hoop daarom ook dat de achterbannen van de bonden en de sectororgani-

cifieke situatie in Horst en heeft gepleit voor

saties allemaal snel achter het principeakkoord zullen gaan staan dat enkele

aanpassing van de wetgeving, om dit soort

weken geleden is bereikt. Dan kan de Kamer er haar zegje nog over doen, en

situaties in de toekomst te voorkomen. ■

daarna kunnen we samen voortvarend aan de slag. Eindelijk.

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

23

I N Z I C H T J


U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:50:02

BSO Groningen geen verlengstuk van de school

Kinderen betrokken bij Een buitenschoolse opvang is geen thuis en ook geen school. Kinderen brengen er veel tijd door, ontmoeten elkaar en ondergaan er een groot deel van hun opvoeding. Logisch dat ze het er naar hun zin moeten hebben. De buitenschoolse opvang (bso) Schildersbuurt in Groningen kwam ooit voort vanuit een basisschool, maar is bewust niet in de school gehuisvest. De leeftijdsindeling van de groepen is net even anders dan op school. Het lijkt erop dat overal over is nagedacht.

Gonneke Bonting

Gonneke Bonting

24

I N Z I C H T J

p24_BSO.indd 24

U

N

I

2

0

0

U wordt gestraft, MR-begroting terwijl hij altijd het mikpunt uitgekleed? is?

8

10-06-2008 14:50:28

buitenschoolse opvang

‘W

e vinden dat we de

KINDEREN VAN

Als je daar overdag gaat kijken, is het er

kinderen nog niet

VERSCHILLENDE SCHOLEN

héél rustig. ‘Hee, ik kruip in het huisje’,

genoeg zelf laten meebeslissen. Dat kan

roept een jongetje (3) dat met zijn been

Dat de inspraak van kinderen een belangrijk punt is, heeft ongetwijfeld te

in het poppenhuis zit en probeert of

nog veel beter’, zegt Peter Doting, directeur

maken met de ontstaansgeschiedenis van

er nog meer ruimte is. Dan komt een

van de bso Schildersbuurt. Een opmerke-

deze bso. In tegenstelling tot veel andere

groepje kleuters de trap op. De school

lijke uitspraak omdat de bso een actieve

instellingen voor buitenschoolse opvang is

is uit. Meteen nadat het traphekje is

kinderraad heeft, die regelmatig met

deze bso niet ontstaan vanuit een kinder-

gesloten, vormt zich een kronkelende

voorstellen komt en waarvan verschillende

dagverblijf, maar op initiatief van enkele

rij voor de wc’s. Ondertussen ontdoen

voorstellen ook zijn uitgevoerd. ‘Natuurlijk,

ouders van kinderen van een basisschool.

de kleuters zich van jassen en tassen.

het is goed dat de kinderraad er is, maar

Die wilden opvang voor hun kinderen,

Het jongetje trekt meteen zijn been

dat is alleen de formele manier waarop we

met de bedoeling dat die hun vrije tijd op

uit het poppenhuis. Er is nu ander

het hebben vormgegeven. We zijn tenslotte

een leuke manier konden doorbrengen. Er

leven in de brouwerij! Als de kinderen

een kinderopvang, die er niet alleen vóór

moesten veel activiteiten, ruimte en uit-

eindelijk aan tafel zitten, blijkt met-

kinderen maar vooral ook dóór kinderen

daging komen. Samen met de directie van

een wat het thema is: de mentor laat

is. De volwassene praat, luistert en beslist.

die school zijn ze aan de slag gegaan met

een rond kaasje zien. ‘Die mag je op je

Maar stimuleren blijft belangrijk.’

hun idee en het resultaat was dat drie jaar

boterham of je cracker als je dat wilt.’

later, in 1995, de bso officieel van start ging.

En dan blijken er nog veel meer ronde

Tegelijk met de wijk groeide de opvang

dingen te zijn: knutselwerkjes, bollen

KINDERRAAD

en nu maakt zelfs 90% van de kinderen

aan het plafond, cirkels op de muur. En,

9 jaar en ouder. Sjoerd, leerling in groep 7

van de op een steenworp afstand gelegen

wat toevallig, op school waren ze ook

van de basisschool en lid van de kinderraad

Annie M.G. Schmidtschool gebruik van de

al met rondjes aan de slag geweest. De

vertelt: ‘De twee voorstellen die ik heb ge-

tussenschoolse opvang, de overblijf tussen

samenhang tussen school en bso vind

daan, zijn van die antislipstrippen op de trap

de middag. Na schooltijd komen kinderen

je, in meer of mindere mate, terug in

en deurdrangers.’ Hij wijst naar de hal. ‘Kijk,

van deze school, een groep kinderen van

alle leeftijdsgroepen.

die zijn er allebei gekomen. Maar niet alles

de Vrije School en van de Nassauschool en

wat je voorstelt, gebeurt hoor. Ik heb laatst

zelfs leerlingen van het voortgezet onder-

het idee genoemd om het dak te veranderen

wijs naar bso Schildersbuurt.

De kinderraad bestaat uit kinderen van

VEEL TE DOEN Nadat de kinderen vijf jaar gewor-

in een dakterras. Dan kunnen we daar ’s zomers lekker zitten. Maar dat werd te duur,

den zijn, gaan ze naar de tafelgroepen.

LEEFTIJDSGROEPEN

Iedere groep heeft een vaste mentor

zeiden ze. Onzin, want het is hartstikke sim-

Margot Walpot, locatiehoofd: ‘Het

pel om te doen.’ Mentor Frans legt uit dat het

begint al voordat ze naar school gaan en

eet nadat ze uit school komen. Daarna

dak niet dragend is en dat het waarschijn-

houdt niet op als ze van de basisschool

krijgen de tafels een andere functie: de

lijk toch minder eenvoudig is dan het lijkt.

af zijn. Veel kinderen komen hier jaren-

ene tafel wordt bouwhoek, de andere

Sjoerd haalt zijn schouders op. ‘Nu is het zo

lang. We hebben kinderen van 3 tot 15

knutselhoek en ieder kind kan bij een

dat de kinderen dingen aandragen en dat

jaar.’ Peter Doting vult aan: ‘Het is raar om

groep aanschuiven. Of lekker gaan

wij daarmee aan de slag gaan’, vertelt Peter

grote stappen in je schoolleven precies

luieren in de stiltehoek of naar buiten,

Doting. ‘Dat is te mager. Daarom zoeken we

tegelijk te laten vallen met veranderingen

het speelplein op dat tussen de bso

naar méér. Er moeten bijvoorbeeld kinderen

buiten schooltijd. Daarom hebben we de

en de basisschool ligt. Er is een atelier,

in het vakantieteam komen. Ze moeten niet

leeftijdsindeling van de groepen juist niet

een computerlokaal, een gymzaal en er

alleen met ideeën komen voor het vakantie-

gelijkgemaakt met de indeling op school.’

worden muzieklessen gegeven. Vanaf

programma, maar ook helpen het te organi-

De bso kent drie leeftijdsgroepen. Kinderen

groep 7 van de basisschool zijn de kin-

seren. Pas dan zijn ze écht betrokken.’

van 3 tot 5 zitten in de groep (jong) oranje.

deren welkom op Het Honk. De jongste


die met de groep een boterhammetje

25

I N Z I C H T J

p24_BSO.indd 25

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:50:36


Gonneke Bonting

KINDEREN BETROKKEN BIJ BUITENSCHOOLSE OPVANG

In het Honk vermaken de oudere kinderen zich met biljarten en kletsen

SAMEN MET SCHOOL

groep en Het Honk zijn van elkaar ge-

Angelique Werger, coördinator binnen-

scheiden door een deur. En door een

DE DERDE OPVOEDSFEER ‘Kinderen groeien op: thuis, op school

wereld van verschil. Het Honk is eigenlijk

en buitenschoolse activiteiten geeft een

en hier, op de bso’, vertelt Werger. ‘We

een club waarvan de kinderen lid zijn.

voorbeeld: ‘Dat klopt. We organiseren ver-

moeten niet proberen de situatie van thuis

Het ruikt er naar geroosterd brood. In

scheidene activiteiten samen met de school.

of op school na te bootsen, maar juist

het midden staan een biljarttafel en een

Daarmee gaan we de breedte of de diepte

gebruikmaken van de mogelijkheden die

voetbaltafel. Bovenin de ruimte is de

in. Iedereen kan kiezen om daaraan mee te

wij hebben. Dit is een sociaal leven dat de

zolder, waar de meiden en jongens, al

doen. Van de oudste kinderen komen dan

kinderen hebben naast dat van thuis en

dan niet van elkaar gescheiden, lekker

soms erg leuke initiatieven. Tijdens de natio-

op school. We hebben een mooi gebouw

kunnen bijkletsen. Frans, mentor van

nale voorleesdagen kwam een medewerker

en enthousiaste, goed opgeleide mensen.’

Het Honk, vertelt: ‘Kinderen van groep

van de bibliotheek voorlezen uit een pren-

Werger benadrukt dat de bso geen verleng-

7 en 8 komen hier gewoon uit school.

tenboek. Het verhaal ging over een muis. Op

stuk moet zijn van school: ‘We zijn geen

Bij de scholieren van het voortgezet on-

school maakten de kinderen muizen en op

leerkrachten of ouders, juist niet!’ Peter

derwijs verschilt het nogal. Sommigen

de bso konden ze een huis maken voor hun

Doting voegt daaraan toe: ‘Dat is ook een

komen op vaste dagen, anderen bijna

muizen. Voor de kleinsten was er een film

reden waarom we in een apart gebouw

nooit, maar vrijdags hebben we altijd

en een poppenkastvoorstelling. Vanuit Het

zitten en zeker niet ín de school.

een flinke groep. Ze hebben het op de

Honk kwamen kinderen toen met het idee

We noemen het ook wel de ‘derde

andere dagen vaak druk met huiswerk,

om een grote muis te laten logeren. Die ging

opvoedsfeer’. Werger: ‘Wij verliezen ons

sportclub, noem maar op.’ De eigen

dan steeds met een jonger kind mee en de

bijvoorbeeld wel eens in het verstoppertje

verantwoordelijkheid voor wat ze gaan

kinderen van Het Honk hielden een dagboek

spelen. Er moet een zekere mate van

doen, lijkt in die groep ook groter.

bij over de belevenissen van Grote Muis.’

chaos blijven.’ ■

26

I N Z I C H T J

p24_BSO.indd 26

U

N

I

2

0

0

Langdurig ziek thuis, wie verzorgt het onderwijs?

8

10-06-2008 14:51:38

Stapje voor stapje

Na de vakantie eindelijk in groep 3

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

27

I N Z I C H T J

p27_Fotopag.indd 27

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:52:24

VOO-ideaal ‘School’ past in huidige samenleving

Kinderen moeten hetze Tijdens het televisieprogramma Room 101 van de VPRO mag elke gast vijf van zijn of haar grootste ergernissen naar Room 101 sturen, genoemd naar de martelkamer uit George Orwells novelle ‘1984’. Daphne Bunskoek, bekend tv-presentatrice, koos als een van haar ergernissen verrassend genoeg de vrijheid van onderwijs: ‘In Nederland werden openbare scholen gefinancierd door de overheid en later zijn daar ook de bijzondere scholen bijgekomen. Op scholen zoals Montessori en Rudolf Steiner gaat het natuurlijk over de inhoud en vorm van het onderwijs. Maar je hebt ook bijzondere scholen die zijn gestoeld op een spirituele overtuiging of een geloofsovertuiging. En dat vind ik gek. Je zou toch denken dat iedereen, elk kind in Nederland, of je nu moslim bent, of

RTL

christen of heiden, hetzelfde zou moeten leren op school.’

O

Michiel Jongewaard

p het landelijk VOO-congres

aantal fragmenten uit het tv-programma

in april werd het fragment ter

‘Praatjesmakers’, waarin kinderen de vraag

introductie aan de aanwezigen

moeten beantwoorden: “Wie is Jezus?”. De

getoond. Bunskoek vervolgt ge-

antwoorden zijn hilarisch: “Wie Jezus is,

inspireerd haar betoog: ‘Ik vind dat kinderen

eeeh, Jezus die is dood gegaan omdat eeeh,

moeten leren welke geloven er in de wereld

door spijkers (vult de ander aan).” Eén kind

bestaan, hoe zij daarmee kunnen omgaan

heeft het goed: “De zoon van god.” De laatste

en welke keuzes zij zelf hebben. En dat je je

weet het zeker: “Jezus, eeehm, is als je iets

thuis samen met je ouders kunt verdiepen in

hebt gemist. Bijvoorbeeld de trein of de bus.”

welk geloof dan ook. Je kunt naar zondagsschool, je kunt elke avond bidden, je kunt met je ouders praten over het geloof. Je

Daphne Bunskoek wil af van de vrijheid van onderwijs

p28_DaphneBunskoek.indd 28

naadloos aan te sluiten op het ideaal

geloof beter is. Maar ik vind de school daar

van de VOO, ‘School’. Bas Levering, lector

gewoon helemaal geen plek voor.’ Nadat

pedagogiek en voorzitter van de com-

Bunskoek stevige bijval van het publiek

missie die op verzoek van de VOO vanuit

krijgt, stelt presentator Jan-Jaap van der Wal

pedagogische invalshoek onderzoek deed

haar opvatting ter discussie. ‘Nu ga je het

naar ‘School’, presenteerde onlangs het

moeilijk krijgen. Het is toch belangrijk voor

rapport ‘Pluriformiteit is een manier van

je algemene ontwikkeling dat je weet wat

leren’. Het VOO-ideaal ‘School’ wordt in de

godsdienst is, wat goden zijn en wie Jezus is?

inleiding uiteengezet: ‘Kinderen maken

Anders krijg je namelijk dit, kijk even mee...’

zelf onderling geen onderscheid. Dat doen

I N Z I C H T J

U

N

I

2

0

De opvatting van Bunskoek lijkt

ouders kunnen zelfs vertellen waarom hun

De band wordt gestart en er volgt een

28

SCHOOL

0

volwassenen. Zij leren het hun kinderen

De leerkracht praat wel, maar luistert niet?

8

10-06-2008 14:52:49

aan. En sinds 1917, de onderwijspacificatie, hebben volwassenen het onderscheid zelfs geïnstitutionaliseerd in het verzuilde on-

Ellen Nieuwland

elfde leren derwijsbestel. Na bijna honderd jaar wordt het tijd voor ‘school’; zonder voorvoegsels als openbare, algemeen bijzondere, katholieke, protestants-christelijke, islamitische of welk voorvoegsel dan ook. De samenle-

Kinderen komen op ‘school’ van jongsaf aan in aanraking met diversiteit.

ving van volwassenen is immers ook niet opgedeeld in verzuilde hokjes. Juist de

eens uit waarom ze de vrijheid van onder-

van haar betoog: ‘Als je het hebt over de

opkomst van het islamitische onderwijs

wijs wegstuurt. ‘Ik vind het onbegrijpelijk

levensbeschouwelijke onderlegging van

articuleert de absurditeit van het huidige

dat de overheid nog steeds kan verdedi-

school vind ik dat iedereen hetzelfde

onderwijsbestel, dat kinderen segmenteert.

gen dat elk kind wat anders moet leren

moet leren. Maar goed, deze regering

Dat is vreemd in een samenleving, waarin

op school.’ Van der Wal onderbreekt haar:

praat zoveel over normen en waarden,

integratie het onderwerp van dagelijks ge-

‘Maar als je bijvoorbeeld zegt, “vier plus

over respect voor elkaar. Als je op de

sprek is. Wanneer je serieus verschillende

vier is acht”, dat moet je gewoon weten.

basisschool zit, heb je natuurlijk je

etniciteiten wil laten samenleven, dan

Als je zegt, “vier plus vier is blauw”, dat is

ouders en school. Als die allebei de hele

moet je als samenleving zelf het voorbeeld

op sommige scholen ook goed, erg creatief

tijd hetzelfde dreunen, over je geloof

geven; zeker aan kinderen.’ De commissie

ook, maar daar komen we toch niet echt

of over wat je zou moeten zijn en hoe

heeft volgens Levering geprobeerd op basis

verder mee.’ Bunskoek pareert de humoris-

je zou moeten denken, dan heb je als

van een heldere positief-kritische hou-

tische opmerking met een serieus vervolg

kind helemaal geen ruimte om daar

ding te kijken naar de sterke en mogelijk

zelf iets van te maken. Je moet toch er-

zwakke plekken in de constructie.

gens zelf kunnen besluiten, ja dit vind ik, en dit hoort bij mij. Ik vind dat elk

VOORWAARDEN

kind daar dezelfde mogelijkheden toe

VOOR PLURIFORMITEIT

zou moeten krijgen.’

Het ruim vijftig pagina’s tellende

IDEAAL

rapport getuigt daarvan. De commissie oordeelt dat het ideaal van een pluriforme

Het ideaal van een school die voor

school mogelijk en wenselijk is, maar stelt

iedereen toegankelijk is, onverdeeld

wel een aantal voorwaarden. Echt resultaat

naar school, heeft in de zienswijze van

wordt pas behaald wanneer segmentering

de VOO een duidelijk effect: ‘School’

op basis van een laag inkomen of oplei-

brengt kinderen van jongsaf aan in

dingsniveau niet meer is gerelateerd aan

aanraking met (andere) godsdiensten

etniciteit. Dit proces ziet de commissie al

en culturen, maakt een eind aan de

terug op enkele scholen in en rond de grote

georganiseerde segmentering in het

steden. Nadrukkelijk wordt ook gewezen

onderwijs, geeft het goede voorbeeld

op de hoge eisen die actieve pluriformiteit

aan kinderen, draagt bij aan integratie,

op school stelt aan de professional; de

De uitgave ‘Pluriformiteit is een manier van

vergroot de keuzevrijheid van ouders

leerkracht en schoolleider.

leren’ is te downloaden op www.voo.nl en is

op onderwijsinhoudelijke motieven en

kosteloos te bestellen, per e-mail, via voo@

brengt een oplossing voor de proble-

voo.nl o.v.v. het verzendadres.

matiek van zwarte en witte scholen

VIER PLUS VIER IS BLAUW

dichterbij.’ ■

Daphne Bunskoek legt in Room 101 nog


29

I N Z I C H T J

p28_DaphneBunskoek.indd 29

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:52:59

Eindhovense conciërge wint VOO-onderwijsprijs 2008

Verantwoordelijkheid d De VOO-onderwijsprijs is dit jaar naar conciërge William van der Wielen gegaan van het Eindhovense Stedelijk College. Hij kreeg de tweejaarlijkse prijs omdat hij met het zogenoemde Stewardproject op die school zichtbaar heeft bijgedragen aan het samen met leerlingen vormgeven van een veilige schoolcultuur. VOO-voorzitter Marijke van Hees verving juryvoorzitter en staatssecretaris Sharon Dijksma en reikte de prijs, een oorkonde, het bronzen beeldje Daantje en een cheque van vijfduizend euro, uit tijdens het VOO-congres in Amersfoort. Van der Wielen blijft er bescheiden onder.

E

ANDER CONTACT MET LEERLINGEN

en veilig schoolklimaat

Van der Wielen werkt sinds zes jaar

is een belangrijk item op

Yolanda Neijts

leerlingen dan de leerkrachten hier op school en kan gemakkelijker niet-schoolse

het Stedelijk College. Als

op het Stedelijk College, na een com-

zaken met ze bespreken. Ik heb wat meer

uitgangspunt geldt dat

pleet andere carrière in het behandelen

opvoedende gesprekjes met ze, maak ze

preventie beter is dan genezen. Toen de

van autoschades. ‘Na 25 jaar was ik echt

duidelijk waarom bepaalde regels nodig

provincie Noord-Brabant dan ook geld

toe aan iets heel anders’, vertelt Van der

zijn en illustreer dat met concrete voor-

beschikbaar wilde stellen aan projecten

Wielen. ‘Ik wist zeker dat ik met kinde-

beelden. Dat werkt.’

die inspeelden op dat thema, wilde de

ren wilde werken. Zo ben ik in deze baan

school daar graag een concrete invul-

gerold, waar ik met name verantwoordelijk

ling aan geven. ‘Medewerkers van ons

ben voor de veiligheid. Niet alleen voor

schoolteam hadden eerder al een analyse

het gebouw, maar ook voor alles wat met

begin betrokken geweest bij de voorberei-

gemaakt van mogelijke verbeterpunten

een sociaal veilige omgeving te maken

dingen van het Stewardproject en heeft

op school, die niet direct te maken had-

heeft. Om die reden werken we ook samen

er flink de schouders onder gezet. ‘Zeker

den met onderwijs’, vertelt plaatsvervan-

met bedrijven en andere scholen in de

toen op een gegeven moment de subsidie

gend directeur Angelo Smulders. ‘Destijds

buurt om ook buiten de schoolmuren de

dreigde te stoppen. We hadden namelijk

is er bijvoorbeeld al een inloopuur voor

veiligheid te waarborgen. Door die goede

al afspraken met het ROC en ook er al

leerlingen opgezet en hebben we aan

contacten wordt bijvoorbeeld ook overlast

waren leerlingen geselecteerd om mee te

ouderparticipatie gewerkt. Ook waren

van schoolkinderen ook voorkomen.’ Het

doen. Je kunt het dan gewoon niet maken

we al bezig met het realiseren van het

onderwerp ‘veiligheid’ zit Van der Wielen

om te zeggen dat het niet doorgaat!’ De

Stewardproject op deze school. Toen

in het bloed. Zo zet hij zich al jaren in voor

leerlingen die nu aan het Stewardproject

uiteindelijk niet alleen de provincie, maar

de vrijwillige brandweer en is dus sowieso

deelnemen, komen uit de onderbouw, de

ook de gemeente Eindhoven ons initiatief

getraind in allerlei aspecten van veiligheid.

richtingen techniek, zorg & welzijn en

wilde ondersteunen, hebben we ons er

‘Maar het spreekt me vooral aan, het is

economie. Die surveilleren bij toerbeurt

hard voor gemaakt dit project snel in te

echt een specifieke belangstelling’, zo zegt

op de schoolpleinen tijdens pauzes, maar

voeren. Met als resultaat dat sinds het

hij lachend. ‘Het is dus heel plezierig dat ik

helpen ook mee tijdens speciale evene-

begin van dit jaar een 16-tal leerlingen

dat in mijn takenpakket heb gekregen en

menten. Tijdens de open dag, eerder dit

concreet meedraait in het project, daarbij

uiteindelijk ook de verantwoordelijkheid

jaar, hielden ze toezicht op de parkeer-

begeleid en ondersteund door William

heb gekregen voor het Stewardproject. Ik

plaatsen, fungeerden als wegwijzer voor

van der Wielen.’

heb immers een heel ander contact met

bezoekers en hielden zij toezicht tijdens

30

I N Z I C H T J

p30_onderwijsprijs.indd 30

U

N

I

2

0

0

MEERWAARDEN William van der Wielen is vanaf het

Uw kind uit de overblijf gezet?

8

10-06-2008 14:53:28

een theateravond voor nieuwe leerlingen. ‘Ze zijn er ook echt buiten schooltijd mee bezig’, aldus Van der Wielen. ‘Ze hebben

Ellen Nieuwland

doet leerlingen goed daar bewust voor gekozen. Maar uiteindelijk krijgen ze er natuurlijk ook iets voor terug. Zoals voorrang bij plaatsing op de roc-opleiding ‘Vrede & Veiligheid’ (Met deze mbo-opleiding wil het ministerie van Defensie meer medewerkers werven, red.). En ze mogen in oktober mee in een uitwisselingsproject met Turkije. Daar doen ze het voor. Maar minstens even belangrijk is dat dit soort zaken ook in hun portfolio belandt en straks zeker meetelt bij een doorstroom naar het mbo.’

PROJECT DOORZETTEN Het Stedelijk College is er veel aan gelegen het Stewardproject door te zetten en te integreren in de cultuur van de school. Smulders: ‘Er wordt immers veel gepraat over verbindend leren. Daar is dit project zeker een voorbeeld van. Daarbij blijft sociale veiligheid belangrijk, voor onze leerlingen maar ook voor leerkrachten. We willen het Stewardproject stapsgewijs ver-

De jury bestond uit Sharon Dijksma, staatssecretaris Onderwijs, Ed Nijpels, Commissaris van

der invoeren, zodat het binnen vier jaar in

de Koningin in de provincie Fryslân, Alexander Pechtold, fractievoorzitter Tweede Kamer

alle leerjaren een zaak is die ‘erbij hoort’.

voor D66, Walter Dresscher, voorzitter van de AOb, Jannie Vlietstra, voorzitter van VOS/ABB

Nu al hebben we gezien dat het leerlingen

en Rob Limper, directeur VOO-bureau (toegevoegd secretaris). De jury oordeelde dat Van der

goed doet een stuk verantwoordelijkheid te

Wielen voldoet aan de criteria ‘veilige school en samen met leerlingen’ en zelfs meer dan dat.

krijgen en dat werkt positief door, naar alle

Hij is als conciërge op het Stedelijk College Eindhoven verantwoordelijk voor de uitvoering

geledingen.’ Wat er met de geldprijs gaat

van het ‘Steward-project’. In dit project worden leerlingen opgeleid om in de school mee te

gebeuren, is nog niet helemaal duidelijk.

surveilleren en zorgtaken op zich te nemen voor wat betreft gastheerschap bij evenementen

Van der Wielen: ‘Natuurlijk hebben we al

en speciale activiteiten. De leerlingen krijgen hun stewardopleiding binnen het ROC. Wanneer

wat ideeën en zeker is, dat het geld weer

zij hun vmbo-opleiding hebben afgerond en kiezen voor de mbo-opleiding ‘Vrede en Veilig-

naar een mooi project gaat. Maar daar wil

heid’ hebben zij voorrang bij plaatsing.

ik me nog niet echt over uitlaten. Het zou

De VOO-onderwijsprijs dankt haar naam aan Jonkheer mr. Frederick Hessel van Beijma

toch jammer zijn als andere partijen straks

thoe Kingma, een van de oprichters van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs. De

teleurgesteld worden als we toch iets

VOO-onderwijsprijs bestaat uit een speciaal vervaardigd bronzen beeldje Daantje (die

anders besluiten. Maar één ding is zeker:

naar school zou gaan), een oorkonde en een cheque van € 5.000,-, naar eigen keuze te

dat mooie bronzen beeldje blijft hier op

besteden aan het openbaar onderwijs.

school!’ ■

0800 5010 of mobiel 0900 5010123 (45ct/pg)

31

I N Z I C H T J

p30_onderwijsprijs.indd 31

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:53:58

V r a g e n

o v e r

o n d e r w i j s

Almere

?

?

a n t w o o r d t Ouderraad legt verantwoording af aan de ouders

Geen instemming MR voor gewijzigde klachtenregeling

bevoegd gezag informeert over deze wettelijke gang van zaken, komt u er in onderling overleg misschien uit en bespaart u beide partijen een procedure, waarvan de uitslag op voorhand vaststaat. ■

De ouderraad heeft van het bevoegd gezag

Onze medezeggenschapsraad (MR) heeft geen

de opdracht gekregen om de gelden die wij

instemming gegeven aan het voorstel om de

beheren, onder te brengen bij een stichting die

klachtenregeling te wijzigen. De directeur heeft

het bevoegd gezag heeft opgericht. Moeten wij

de gewijzigde regeling nu toch op de website

hieraan gehoor geven?

van de school gezet en daarbij geschreven dat

Volgens het meubilairplan zou begin dit school-

Geschikt meubilair

dit de geldende klachtenregeling is. Volgens de

jaar nieuw meubilair worden aangeschaft. Mijn

Nee. De ouderraad is een orgaan van en

Wet medezeggenschap op scholen (WMS) moet

zoon zit nu al op het op een na hoogste tafeltje

voor ouders binnen de school. Tijdens de

het schoolbestuur een instemmingsgeschil

en stoeltje en ik zou graag zien dat hij prettig en

jaarlijkse ouderavond legt u als ouderraad

aanmelden bij de geschillencommissie of het

goed kan zitten. De aanschaf van nieuw meu-

verantwoording af aan de ouders. De jaar-

voorstel intrekken. Kunnen wij nu als MR naar

bilair is uitgesteld, omdat er nieuwbouw komt.

rekening wordt gepresenteerd, de begroting

de geschillencommissie stappen?

Alleen de bouw daarvan is nu ook uitgesteld. Kan ik van de school eisen dat zij zich aan het meubi-

voor het volgende jaar wordt vastgesteld en

lairplan houdt?

eventueel wordt de hoogte van de vrijwil-

Nee. In de WMS staat inderdaad dat bij

lige ouderbijdrage aangepast. Het bevoegd

een instemmingsgeschil het bevoegd gezag

gezag heeft zelf dus geen zeggenschap over

een geschil aanhangig moet maken bij de

Nee. Van de school mag u verwachten dat het

de gelden van de ouderraad. Op www.ouder-

geschillencommissie. Als het bevoegd gezag

meubilair goed passend is (ergonomisch) en

raden.nl vindt u meer informatie. ■

dit verzuimt, kunt u als MR naar de Onderne-

dat er geen onveilige tafels en stoelen worden

mingskamer van de Rechtbank in Amsterdam

gebruikt (met splinters of scherpe randen enzo-

gaan. De Ondernemingskamer is in de WMS

voorts). Een meubilairplan is niet bindend. Als

aangewezen als instantie voor het naleven

blijkt dat de tafels en stoelen nog goed genoeg

van de wet. De Ondernemingskamer doet

zijn, kan de aanschaf van nieuw meubilair wor-

geen uitspraak over de inhoud van de klach-

den uitgesteld. U kunt dus alleen iets bereiken

Volgens de directeur hoefde de excursie naar

tenregeling, maar zal het bevoegd gezag op-

als u kunt aantonen dat er een onveilige of

een museum, 18 kilometer verderop, niet te

dragen om het geschil bij de geschillencom-

ongezonde situatie ontstaat door het gebruik

worden aangekondigd, omdat het vervoerspro-

missie aanhangig te maken. Wanneer u het

van niet goed (passend) meubilair. ■

Onaangekondigde excursie

tocol in de schoolgids staat, de kinderen weer op tijd terug zouden zijn en de excursie onderdeel is van het lesprogramma. Klopt dit?

Ja, formeel gezien heeft de directeur gelijk. Vanuit het oogpunt van een goede communicatie met de ouders is het verstandig om een excursie van tevoren aan te kondigen. Als ouder hoort u te weten waar uw kind zich bevindt. U kunt aan de medezeggenschapsraad vragen of zij goede afspraken kunnen maken met de directie over hoe hier in de toekomst over wordt gecommuniceerd. ■

32

I N Z I C H T J

p32_AlmereAntwoordt.indd 32

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:54:20

Nieuw op de VOO-websites

Nooduitgangen op school

Wendagen op school Ik heb gehoord dat mijn dochter, die binnen-

Op onze school hangen geen bordjes die de

kort vier jaar wordt, vijf dagen mag komen

nooduitgangen aangeven. Is de school ver-

wennen op school. Als een school dat niet wil,

plicht bordjes op te hangen?

kunnen wij dat dan eisen?

Ja. Iedere school is verplicht om door middel

Nee. Een school kan een leerling die drie jaar

van bordjes de nooduitgangen aan te geven.

en tien maanden is, de gelegenheid geven

Dat geldt overigens voor alle openbare

om vijf dagen, of tien dagdelen, toe te laten

gebouwen. Ook moeten er bordjes zijn die

om alvast te wennen. Dit is geen verplich-

de vluchtroutes aangeven en moeten er vol-

ting voor een school en u kunt dit dan ook

doende blusmiddelen aanwezig zijn. De bord-

niet afdwingen. De school maakt hierin zelf

jes mogen geen tekst meer bevatten, maar

beleid en bepaalt zelf ook het aantal dagen

moeten met pictogrammen zijn uitgerust. ■

of dagdelen. ■

Aparte ondersteuningsklas

Vierdaagse schoolweek

Personeelsdag Identiteit Informatie over de Personeelsdag Identiteit + download nieuwe folder www.voo.nl/identiteit

Persbericht: VOO luidt alarmbel over tekort overblijfkrachten www.voo.nl/nieuws

De basisschool van mijn dochter is van plan De school wilde onze zoon in een aparte

om de vierdaagse schoolweek in te voeren. Ik

ondersteuningsklas plaatsen. Omdat onze

ben er geen voorstander van om alle stof in

zoon bang was dat hij daarom zou worden

vier (langere) dagen aan te bieden. Wat kan ik

gepest, zijn wij daar niet op ingegaan. Nu

hier tegen ondernemen?

zegt de school dat hij moet blijven zitten. Had de school mijn zoon niet op een andere manier

Een vierdaagse schoolweek is slechts zeven

moeten ondersteunen of begeleiden?

keer per schooljaar toegestaan, in de groepen 3 tot en met 8. Weken die al vierdaags

Nee. De school heeft genoeg gedaan door

zijn vanwege een algemene feestdag tellen

aan te bieden uw zoon extra te ondersteu-

niet mee. In de schoolgids moet worden

nen. U heeft dat geweigerd. Op dat moment

vermeld in welke weken er slechts vier dagen

was het verstandig geweest om samen met de

les wordt gegeven, zodat ouders aan het

school een ander begeleidingsprogramma te

begin van het schooljaar op de hoogte zijn.

bespreken. Daarbij had ook kunnen worden

Daarnaast moet de directeur de ouders

afgesproken hoe u zelf uw zoon kunt onder-

raadplegen als hij de schooltijden wil

steunen, bijvoorbeeld door hem thuis extra

veranderen; u krijgt dus de gelegenheid

te helpen. Nu is er blijkbaar niets gebeurd en

om uw mening hierover duidelijk te maken.

wellicht is dit mede de reden dat uw zoon

De oudergeleding van de MR heeft instem-

dit jaar blijft zitten. Wanneer uw kind wordt

mingsbevoegdheid bij het wijzigen en

gepest of bang is dat het zal worden gepest,

vaststellen van de schooltijden. U kunt dus

is het verstandig om dit met school te bespre-

ook uw bezwaren duidelijk maken bij de

ken en te vragen hier extra op te letten. ■

oudergeleding van de MR. ■

33

I N Z I C H T J

p32_AlmereAntwoordt.indd 33

Nieuw voorbeeld instrument om ouderbetrokkenheid te vergroten www.oudersbijdeles.nl

U

N

I

2

0

0

8

10-06-2008 14:54:28

VOO

A c t u e e l

U volgt een cursus bij de AOb, de Alge-

Nee, dan de ervaring van een 17-jarige vwo-

veelvuldig voorkomende Cito-training. En

mene Onderwijsbond, en u bent daarover

leerling. Verontwaardigd liet hij het LAKS we-

het is nog veel leuker ook! Zou nog niet zo

niet tevreden. Eerlijk gezegd: u heeft er

ten dat het examen biologie echt niet deugde:

gek zijn om ook in Nederland scholieren

niets van opgestoken. Heel jammer. Maar

met alleen feitenkennis was het onmogelijk

wekelijks bloot te stellen aan een potje her-

nu wilt u de bond van uw ervaring op de

een voldoende te halen! Er werd vooral

sengymnastiek.

hoogte stellen; per slot van rekening kan

gevraagd om ‘inzicht in de stof’. Was wel even

de afdeling cursusontwikkeling daar zijn

schrikken voor de boze examenkandidaat toen

Ook in een gemeente in West-Friesland is

voordeel mee doen. En misschien willen

de LAKS-medewerker hem voorzichtig vertelde

het tijd het openbaar onderwijs op afstand

ze u ook wel iets ondernemen om uw

dat enig inzicht in de materie van een vwo’er

van de gemeente te zetten. In het kader van

teleurstelling weg te nemen. Dus u belt

wel mag worden verwacht.

deze verzelfstandiging geeft de desbetref-

ze op en zegt wat u op uw hart hebt. Ho

fende gemeente voor de eerste vijf jaar een

ho, dat gaat zomaar niet! Eerst betalen!

De examenkandidaten van een agrarische

aardig bedrag mee aan het onderwijs, be-

Want misschien had u wel een verkeerde

vmbo-school in Winsum zijn pas echte pech-

doeld om de organisatie op poten te zetten.

verwachting en dan kan de bond het

vogels. Geheel in de lijn met de langjarige

Ná die eerste vijf jaar vervalt deze ‘bruids-

natuurlijk ook niet helpen als u ontevre-

traditie van de school namen ze zich voor de

schat’. Het schoolbestuur zal tegen die tijd

den bent. Raar? Jazeker, maar dan dit:

laatste schooldag per landbouwtrekker naar

de tering naar de nering moeten zetten om

diezelfde bond stelt voor om ouders die

school te komen. Daar aangekomen zouden

rond te komen. De medezeggenschapsraad

hun onvrede willen uiten over houding of

ze een examenstunt uithalen. Gebeurt ieder

kijkt daar wat zorgelijk tegenaan. Heel graag

gedrag van een leerkracht eerst maar eens

jaar en de jongens en meisjes van de lichting

zouden ze – vóórdat de definitieve stap naar

flink in buidel te laten tasten. Al die ouders

2008 verheugden zich er op. Eindelijk waren

verzelfstandiging wordt gezet - willen weten

die maar te pas en te onpas klagen, de

ze aan de beurt! Maar helaas voor deze kids

welke ideeën het bestuur heeft om na vijf

juffen en meesters hebben er zo langza-

ging het feest niet door. De jaarlijkse stunt

jaar met een aanmerkelijk geringer budget

merhand slapeloze nachten van. Ouders

was de directie eigenlijk al tijden een doorn

uit te komen. Regeren - en besturen ook - is

die eerst moeten betalen, zullen zich wel

in het oog, de andere leerlingen werden zo

per slot van rekening vooruitzien. Het be-

tweemaal bedenken voor ze koers zetten

onrustig dat er geen les meer te geven viel

stuur laat de medezeggenschapsraad weten

naar de klachtencommissie! Dat diezelfde

op zo’n dag! De directeur dacht even terug

dat over vijf jaar “een heroverweging van

bond nog onlangs haar medewerking

aan de commotie over de urennorm van

de inzet van de dan beschikbare baten” zal

heeft verleend aan de brochure “Klachten

enkele maanden geleden en sprak terstond

plaatsvinden. Mhm…dat geeft te denken. De

op school, hoe los je ze op”, waarin de

zijn veto uit over de examenstunt, de overige

zorg van de MR lijkt niet geheel onterecht!

klachtencommissie als een laagdrempelige

klassen zouden bij doorgang ervan écht niet

en gratis toegankelijke instantie wordt

aan de 1040 lesuren komen dit jaar! Deze

0800 - 5010 is dé vraagbaak voor ouders die

gepresenteerd, is kennelijk al vergeten.

directeur is wel heel gemotiveerd om aan de

informatie zoeken over onderwijs. Om het

Dat klachten een gratis advies voor kwali-

regels te voldoen. De trekkers verbood hij

nummer en de bijbehorende website nog

teitsverbetering zijn kennelijk ook.

trouwens ook maar meteen, dat geronk be-

eens extra onder de aandacht te brengen is er

viel hem eigenlijk ook al jaren niet. Maar het

enige weken geleden een nieuwe campagne

Het zit er weer op. De examentijd is weer

is een raadsel wat dát met het aantal uren te

gestart. Helemaal eigentijds, met posters

voorbij. Tijd om even stil te staan bij de

maken heeft!

die een frisgroene rugzak laten zien. Op die

klachten die het LAKS, de belangenorgani-

rugzak zijn de nodige buttons gespeld met

satie voor leerlingen in het voortgezet

Een aardig bericht op de site van Ouders On-

voorbeelden van vragen die bij de informa-

onderwijs, dit jaar heeft verzameld. Uiter-

line. Uit een langjarig onderzoek in Schotland

tielijn binnenkomen. Vragen als “wanneer is

aard zijn er de haast traditionele meldin-

bleek dat het humeur, het sociaal gedrag èn

het zomervakantie?” en “hoe vraag ik een

gen van kandidaten die moeten dulden

het IQ van kinderen in de bovenbouw van de

rugzak aan?”. De rugzak is jargon voor de

dat er naast de school driftig wordt geheid

basisschool baat hebben bij filosofielessen.

leerling-gebonden financiering, een financiële

om een stuk grond net op dát moment

Door de lessen leren de leerlingen om zelf na

tegemoetkoming voor kinderen die extra

bouwrijp te maken. Ook de conciërge die

te denken over abstracte zaken en bovendien

zorg nodig hebben op school. Dat in de eerste

welgemutst, maar daarom niet minder

praten ze veelvuldig met elkaar over wat ze

week van de campagne spontaan een mail

storend, de koffie serveert aan de surveil-

ergens van denken of vinden.

binnenkwam waarin zo’n handige groene

lanten is dit jaar wederom van de partij.

Het effect op de leerprestaties bleek veel

rugzak werd besteld, was een onverwacht

Lastige zaken, maar niet direct misstanden.

groter dan bijvoorbeeld de in Nederland

maar grappig effect van het jargongebruik!

34 F

p34_Actueel.indd 34

E

I N Z I C H T BJ

U R

U N

A I

R 2I 0

02

80

0

8

10-06-2008 14:54:54

Personeelsdag Identiteit 4DIPPMCFTUVSFOXJMMFOEBUPQFOCBSFTDIPMFO[JDI[JDIUCBBSPOEFSTDIFJEFO5JKEFOTEF1FSTPOFFMTEBH *EFOUJUFJUMFSFOTDIPPMUFBNTEFLSBDIUWBOIFUPQFOCBBSPOEFSXJKT[JDIUCBBSUFNBLFO%FOLIJFSCJKBBO EFXJK[FXBBSPQPVEFSTBDUJFGCJKEFTDIPPMXPSEFOCFUSPLLFO0GCJKWPPSCFFMEBBOIFUCFOVUUFOWBOEF WFSTDIJMMFOUVTTFOLJOEFSFOEPPSEF[FBBOEFPSEFUFTUFMMFO%PPSLJOEFSFOWBOFMLBBSUFMBUFOMFSFO 0QFOCBSFTDIPMFOTUJNVMFSFOLJOEFSFOPN[JDICFUSPLLFOUFWPFMFOCJKBOEFSFOFOCJKIVOEJSFDUFPN HFWJOH%FNFFTUFMFFSLSBDIUFO[FUUFO[JDIIJFSWPPSJO WBBLPOCFXVTUFOWBO[FMGTQSFLFOE .BBSEFCVJUFOXFSFMELFOUEFLFSOXBBSEFOWBOIFUPQFOCBBSPOEFSXJKTOJFUBMUJKEFWFOHPFE8BOOFFS MFFSLSBDIUFO[JDICFXVTU[JKOWBOXBU[FBMMFNBBMEPFO LVOOFO[FEBUPPLNBLLFMJKLVJUESBHFOOBBSEF CVJUFOXFSFME%BBSHBBUEF1FSTPOFFMTEBH*EFOUJUFJUPWFS 0QFFOJOUFSBDUJFWFNBOJFSXPSEUJOGPSNBUJFBBOHFCPEFOPWFSEFNFFSXBBSEFEJFIFUPQFOCBBS POEFSXJKTCJFEUBBOLJOEFSFOÏOBBOEFTBNFOMFWJOH*OFFOPOUTQBOOFOTGFFSXFSLFODPMMFHBTWBO WFSTDIJMMFOEFTDIPMFOTBNFOJOXPSLTIPQT)JFSJOXPSEFOBDUVFMFUIFNBTCFIBOEFME [PBMTXBBSEFOFO OPSNFO BDUJFGCVSHFSTDIBQ PVEFSCFUSPLLFOIFJEFOMFFSMJOHFOQBSUJDJQBUJF 6TUFMU[FMGEFJOIPVEWBOEF1FSTPOFFMTEBH*EFOUJUFJUTBNFO%FTHFXFOTUEPFUVEBUJOPWFSMFHNFUEF 700"MTVEBUXJMULBOEFPSHBOJTBUJFWBOEFSBOEWPPSXBBSEFOBMTMPDBUJF DBUFSJOH VJUOPEJHJOHFOFU DFUFSBPPLEPPSEF700XPSEFOWFS[PSHE%FLPTUFOWBOEFTUVEJFEBH[JKOBGIBOLFMJKLWBOEFJOWVMMJOH WBOIFUQSPHSBNNBFOWBOIFUBBOUBMEFFMOFNFST*OGPSNFFSOBBSEFEJWFSTFNPHFMJKLIFEFO XXXWPPOMJEFOUJUFJU

ads.indd 35

10-06-2008 14:42:58

S R E D U VOORO S J I W R E D N O R E V O 0800 5010 IS BEREIKBAAR OP SCHOOLDAGEN )3"%2%)+"!!2/03#(//,$!'%.

4533%.4)%.%.$2)%552/&'!.!!2777 4)%.., TUSSEN TIEN EN DRIE UUR OF GA NAAR

WWW.VOO-5010.NL

p36_adv.indd 1

10-06-2008 14:55:17

INZICHT. Schoolkeuze is ingewikkeld proces

Recommend Documents