Waarom inzicht in de energieketen noodzakelijk is

Energieverbruik binnen de voedingen drankensector.

Waarom inzicht in de energieketen noodzakelijk is.

Deze whitepaper licht toe waarom het voor organisaties binnen de voeding- en drankensector belangrijk is om inzicht te hebben in de gehele energieketen van het productieproces van grondstof tot winkelschap. Daarnaast treft u in deze whitepaper een stappenplan dat helpt bij het in kaart brengen van uw CO2-footprint en het realiseren van CO2-reductie.

Energieverbruik binnen de

Warmtewet

voeding- en drankensector 2

Inleiding Onlangs maakte de ‘paardenvleesaffaire’ pijnlijk duidelijk dat het voor organisaties niet altijd eenvoudig is om volledige controle over de voedselketen te hebben en houden. De ophef rondom de affaire toonde aan dat de consument deze controle echter wél van organisaties verwacht. Hetzelfde geldt voor andere onderdelen van het productieproces, zoals hoe bedrijven omgaan met energie. De consument verwacht dat de energieketen van een product of dienst zo efficiënt mogelijk is ingericht. Samenwerking tussen boeren, producenten en/of de detailhandel is daarbij essentieel. Omdat consumenten een verantwoorde keuze willen maken, eisen zij dan ook steeds meer transparantie in de manier waarop organisaties omgaan met energie en verwachten ze een CO2-label bij elk product. Om organisaties handvatten te geven om zo goed mogelijk in te spelen op deze wensen van de consument, worden in deze whitepaper de volgende vragen beantwoord:  at kunnen organisaties leren van de recente ontwikkelingen binnen de voeding- en W drankensector ten aanzien van de energieketen? l Hoe krijgen organisaties meer inzicht en daardoor meer controle over het energieverbruik? l Hoe kunnen organisaties ervoor zorgen dat de energieketen zo op elkaar is afgestemd dat het energieverbruik en daarmee de CO2-uitstoot zo laag mogelijk is? l

Samenvatting  aak de energieketen en de daarbij M behorende CO2-footprint inzichtelijk l Analyseer samen met de stakeholders alle onderdelen binnen de energieketen en bespreek de besparingsmogelijkheden l Voer de besparingsmogelijkheden door en reduceer daarmee het energieverbruik l Compenseer de CO2-uitstoot door het aanschaffen van CERs en VERs l Kies voor 100% groene energie door bij uw energieleverancier Garanties van Oorsprong (GVO’s) af te nemen l

Energieverbruik binnen de

Warmtewet

voeding- en drankensector 3

Leren van de recente ontwikkelingen binnen de voeding- en drankensector. In de media werd onlangs bekend dat er paardenvlees was verwerkt in enkele vleesproducten zonder dat de consument daarvan op de hoogte was. Ondanks dat de feitelijke hoeveelheid gevonden paardenvlees gering was en het gebruik van paardenvlees geen direct gevaar oplevert voor de volksgezondheid, was de verontwaardiging bij de consumenten groot. Het belang van consumentenvertrouwen Een mogelijke verklaring voor de commotie over het ‘paardenvleesschandaal’ is dat het consumentenvertrouwen in de productlabels groot is en dat dit vertrouwen niet leek te stroken met de feiten. Het effect werd versterkt door de voorspelbare reacties vanuit bedrijven op alle media-aandacht. Bedrijven gaven bijvoorbeeld aan dat zij juist wel de volledige controle hadden over hun voedselketen of gaven aan in de toekomst alle stappen in de voedselketen zelf te zullen uitvoeren. Zo nemen zij de verantwoordelijkheid voor alle onderdelen binnen de keten van het product of dienst die zij leveren. Ook reageerde de overheid met de mededeling scherper te gaan controleren. Doordat er allerlei acties werden ondernomen door het bedrijfsleven en de overheid draagt dit schandaal uiteindelijk waarschijnlijk juist bij aan een verbetering van het ketenmanagement en een efficiëntere bedrijfsvoering.

Verantwoordelijkheid nemen voor de gehele energieketen De ‘paardenvleesaffaire’ maakt het nog eens extra duidelijk dat bedrijven zelf de verantwoordelijkheid moeten nemen over de gehele voedselketen waarin ze opereren. Het afwijzen van verantwoordelijkheden wordt door de consument en afnemers niet langer geaccepteerd. Deze les geldt ook voor de energieketen van een product of dienst. Verantwoordelijk omgaan met energie en het minimaliseren van de CO2-uitstoot van een product of dienst wordt steeds noodzakelijker. Naast het feit dat consumenten dit van bedrijven eisen, heeft het bewuster omgaan met energie en het reduceren van de CO2-uitstoot in de keten voor bedrijven als bijkomend voordeel dat het hen in staat stelt kosten te besparen, nieuwe inkomsten te genereren en innovaties te realiseren. Ook de huidige klimaatverandering lijkt kansen te bieden voor bedrijven die de CO2-uitstoot van zichzelf en van de gehele keten onder controle hebben en deze weten terug te dringen. In deze tijd van een veranderend klimaat is er bij consumenten en afnemers namelijk een groeiend besef dat de gekochte producten niet onnodig vervuilend mogen zijn. Als bedrijf kan hier slim op worden ingespeeld en kan men zich hiermee onderscheiden op de markt.

Energieverbruik binnen de

Warmtewet

voeding- en drankensector 4

Minder energieverbruik en CO2-uitstoot door meer inzicht in de gehele keten. Inzicht in en controle over de voedselketen is van groot belang voor het behoud van het vertrouwen van de klant. De toegenomen belangstelling van de consument voor het milieu en klimaat betekent dat zij ook zal eisen dat bedrijven een precies beeld hebben van de CO2-footprint van de hele energieketen van het product of de dienst die geleverd wordt. Bouwen aan vertrouwen Vertrouwen moet een bedrijf verdienen. Het is de verantwoordelijkheid van bedrijven dat de producten die zij hun klanten leveren, doen en bevatten wat er op het label staat. Om ervoor te zorgen dat het label de correcte productinformatie weergeeft, waaronder informatie over de CO2-uitstoot, hebben organisaties een goed inzicht in de energieketen nodig. Informatietechnologie maakt het voor bedrijven mogelijk om: 1. Producten overal gedurende het productieproces te volgen en dus van alle stappen op de hoogte te zijn 2. Informatie direct te delen met alle betrokkenen binnen de energieketen Een heldere informatiestroom stelt bedrijven in staat om hun productieproces zo optimaal mogelijk in te richten. Daarnaast kunnen zij hierdoor naar hun klanten transparant zijn over het energieverbruik en de CO2-uitstoot van hun product of dienst, maar ook naar alle betrokken bedrijven binnen de keten. De consument wil kunnen zien dat wat beloofd is en gezegd wordt ook daadwerkelijk ten uitvoer wordt gebracht. Bewijsvoering is dus belangrijk.

Wat te doen? Breng de CO2-footprint in kaart

Een nuttig instrument om het energieverbruik in kaart te brengen is het maken van een gedetailleerd en compleet overzicht van de CO2-uitstoot van een product of dienst gedurende het proces van grondstof tot winkelschap. Dit past binnen de Shared Value benadering die door organisaties gezien wordt als dé aanpak voor bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen. Met behulp van deze benadering gaan bedrijven gezamenlijk binnen de keten op zoek naar verbeteringen die van waarde zijn voor de betrokken bedrijven en tegelijkertijd zorgdragen voor een beter milieu. De CO2-footprint stelt de bedrijven in de keten in staat om met elkaar het energieverbruik omlaag te brengen en de uitstoot van CO2 (en andere klimaatgassen) te verminderen. Er zijn veel voorbeelden van bedrijven die door het maken van een CO2-footprint in staat zijn geweest binnen de keten nieuwe waardes te creëren, nieuwe partnerships te smeden en nieuwe markten aan te boren. Daarnaast is deze vorm van transparantie essentieel, omdat organisaties steeds vaker verantwoording moeten afleggen aan de consumenten over de impact van hun producten op het milieu en de klimaatverandering. Hiermee verklein je tevens de kans op affaires waarbij het consumentenvertrouwen geschaad wordt.

Kortom, wat brengt het inzicht in en controle over de gehele keten? Inzicht in en controle over de energieketen is de basis voor: l Transparantie en dus vertrouwen bij de consument l Kostenbesparingen l Een betere en meer duurzame wereld

Energieverbruik binnen de

Warmtewet

voeding- en drankensector 5

Stappenplan om de CO2-uitstoot te reduceren. Het doorlopen van dit stappenplan creëert inzicht in de energieketen en op basis van dat inzicht kunnen concrete stappen worden genomen. Veel bedrijven vinden het moeilijk om buiten hun eigen bedrijf te treden en met andere bedrijven na te denken over optimalisering van de keten. Echter, zo bleek ook tijdens het paardenvleesschandaal, is het juist nu belangrijk om verder te kijken dan alleen naar de eigen processen. 1) Maak een overzicht van alle onderdelen (van grondstof tot het uiteindelijke product of dienst) binnen de keten waarin het bedrijf opereert en vermeld daarbij alle betrokken partners. 2) Bereken de CO2-footprint van iedere stap die genomen wordt binnen de keten. Maak hierbij gebruik van de mogelijkheden die moderne dataverzameling en -verwerking bieden en benader experts die daarbij kunnen ondersteunen. 3) Analyseer de gehele CO2-footprint en bekijk hoe de CO2-uitstoot van de diverse productieonderdelen verminderd kan worden. Zoek naar de samenhang binnen de keten. Ga samen met de experts en toeleveranciers om tafel en bekijk waar de CO2-uitstoot verminderd kan worden. Wat betekent het bijvoorbeeld wanneer het materiaal, het logistieke proces, de teelt of de productie wordt veranderd? Wellicht vermindert deze verandering de CO2-uitstoot van de gehele keten en niet alleen op een enkel onderdeel. 4) Verander die stappen in de keten die leiden tot een hoog energieverbruik (elders) in de keten. Verminder het energieverbruik overal waar mogelijk. Denk daarbij aan het inzetten van LED verlichting, meer isolatie, betere afstemming van klimaatinstallaties, terugwinning van warmte, verbetering van power quality of een perslucht-systeemcheck. Neem ook het transport eens kritisch onder de loep. Of ga waar mogelijk over op decentraal opwekken van energie en maak zoveel mogelijk gebruik van producten die binnen de keten weer hergebruikt kunnen worden. 5) Richt het bedrijf zo in dat het voldoet aan ISO 14040 en ISO 14044. 6) Compenseer de uitstoot van broeikasgassen die overblijft met CERs (Certified Emission Reductions) en VERs (Verified Emission Reductions). Meer informatie zie hieronder ‘Wat zijn CERs en VERs?’

Wat zijn CERs en VERs? CERs (Certified Emission Reductions) en VERs (Verified Emission Reductions) zijn certificaten van erkende projecten in niet-OESO landen. Deze projecten hebben als doel de CO2-uitstoot ter plekke te verlagen, bijvoorbeeld door een kolencentrale te vervangen door een biomassa-gestookte elektriciteitscentrale. De opbrengst van deze CERs en VERs wordt gebruikt om de projecten financieel haalbaar te maken. Met het afnemen van CERs en VERs draagt een bedrijf bij aan het verbeteren van het milieu. Er zijn veel erkende projecten. Dit betekent dat er altijd wel een project is dat logisch aansluit bij uw product en/of bedrijf.

Wat zijn GVO’s? CERs en VERs kunnen worden ingezet om CO2-uitstoot te compenseren. Dat is niet nodig indien u groene energie afneemt. Uw energieafname kan namelijk worden vergroend door middel van het aanschaffen van Garanties van Oorsprong (GVO’s). Met het aanschaffen van GVO’s, ook wel 100% groene energie genoemd, krijgt u de garantie dat de afgenomen energie voor 100% afkomstig is uit duurzame energie, zoals zonne- en windenergie. Dit systeem is een onderdeel van de Europese aanpak om in de Europese Unie 20% minder CO2uitstoot te realiseren en 20% van alle energie duurzaam op te wekken.

Energieverbruik binnen de

Warmtewet

voeding- en drankensector 6

Uw bedrijf ook CO2-neutraal? Wilt u ook een CO2-footprint maken van de gehele energieketen van de producten en/of diensten die u levert? Maak dan een afspraak met een van onze specialisten op het gebied van duurzaamheid. Zij kunnen u enerzijds ondersteunen bij het maken van uw CO2-footprint, waarmee u inzicht krijgt in de mogelijkheden om de CO2uitstoot van de gehele keten te reduceren. Anderzijds kunnen de specialisten van Nuon u adviseren hoe u de overgebleven CO2-uitstoot kunt compenseren door CERs, VERs of groene energie af te nemen. Meer informatie vindt u op nuon.nl/grootzakelijk/duurzaamheid of maak een afspraak via [email protected].

Felix Gruijters is Coördinator New Business and Sustainability bij Nuon. Meer weten over verduurzaming binnen de voedingen drankensector? Neem contact op met Felix Gruijters via [email protected].