InZicht
2010 • NR 5
Nieuwsbrief van Slachtofferhulp Nederland
In deze editie Landelijke uitbreiding van Slachtofferloket Rechten van slachtoffer beter verankerd in wet Slachtofferhulp Nederland verheugt over uitbreiding spreekrecht Onderzoek Slachtoffer-dader gesprekken geeft positieve uitkomsten Meer jongeren hulp bieden via chat Staatssecretaris Fred Teeven van ministerie van Veiligheid en Justitie
Samenvoeging regio’s leidt tot nieuwe regio: Middenwest
Landelijke uitbreiding van Slachtofferloket
Donderdag 18 november vond het con-
Succesvolle pilot
Vanaf 2008 werden op vier plekken in
gres Congres ‘Samen voor het slachtoffer’
In de ochtend stond het succes van de
verschillende arrondissementsparketten de
plaats. Het thema van het congres was
pilot van ‘het vernieuwde slachtofferloket’
vernieuwde slachtofferloketten opgestart.
‘Bejegening’. Verschillende organisaties
centraal. Het OM, Politie en Slachtoffer-
Utrecht gaf de aftrap, waarna achtereen-
zoals het Openbaar Ministerie (OM), de
hulp Nederland werken vanuit één locatie
volgens Breda, Maastricht, en als laatste
Politie, de rechtelijke macht en Slachtof-
samen om slachtoffers te informeren,
Amsterdam volgden. Op het parket in
ferhulp Nederland gingen in discussie over begeleiden en ondersteunen tijdens het hoe je het beste om kunt gaan met slacht- strafproces. Dit initiatief, welke letterlijk offers. Wat doen we al goed en vooral: wat kan beter? Staatssecretaris Fred Teeven (VVD) van Veiligheid en Justitie was in de ochtend aanwezig en maakte bekend dat de pilot van de Slachtofferloketten, een samenwerking tussen OM, politie en Slachtofferhulp Nederland landelijk gaat worden uitgerold.
Rotterdam en Den Haag werkten de drie organisaties al volgens dezelfde opzet
vanuit één locatie plaatsvindt, maakt de
samen, dus deze sloten zich later ook aan
dienstverlening aan slachtoffers optimaal.
bij de pilot. In 2011 moet er op elk parket
Slachtofferhulp Nederland biedt vanuit
een vernieuwd slachtofferloket zijn.
het loket haar juridische diensten aan het slachtoffer aan. Deze diensten bestaan on-
Kracht van één loket
der andere uit hulp bij het schade verhalen
Jorien Koks, als teamleidster juridische
en het voorbereiden op het spreekrecht.
dienstverlening van Slachtofferhulp Nederland en verbonden aan het Slachtofferloket Zie volgende pagina vervolg tekst 1
InZicht in Utrecht, benadrukt de meerwaarde van
gevestigd is, waar het slachtoffer op som-
en heeft alsnog een voegingsformulier
één loket. “De kracht van het slachtofferlo-
mige momenten zeker profijt van kan heb-
ingevuld voor dit slachtoffer. Zo kon het
ket is het feit dat we met drie verschillende
ben. Een voorbeeld: op de zitting is een
slachtoffer toch nog op dat moment ge-
organisaties fysiek op één locatie werk-
slachtoffer als getuige aanwezig. Hij wist
bruikmaken van het recht om te voegen.“
zaam zijn. Omdat je met elkaar op één
niet dat hij ook schade kon verhalen door
afdeling werkt, kun je makkelijk met elkaar
te voegen, dit hoorde hij pas voor het
over bepaalde zaken communiceren. Het is
eerst op de zitting zelf. Een medewerker
ook handig dat medewerkers van Slachtof-
van het loket is toen naar beneden gegaan
ferhulp Nederland het computersysteem van het OM kunnen raadplegen voor belangrijke juridische zaken als de tenlastelegging, de zittingsdatum en de uitspraak.
Het komende jaar zullen de slachtofferloketten stap voor stap in heel Nederland
Ook kunnen wij bij de medewerkers van
worden opgezet. In de toekomst maakt het voor het slachtoffer niet meer uit
de politie het proces verbaal opvragen.
waar deze woont en hulp aangeboden krijgt. Overal zal dan de kwaliteit van de
Daarbij komt dat het slachtofferloket in
juridische hulp aan het slachtoffer uniform zijn.
het gebouw van het Openbaar Ministerie
Rechten van slachtoffer beter verankerd in wet Per 1 januari 2011 gaat er veel veranderen voor
Grotere rol
slachtoffers.
De nieuwe wet zorgt ervoor dat het slachtoffer een veel grotere rol
Dan treedt namelijk ‘de Wet Versterking Positie Slachtoffer in het Strafproces’ in werking. Voor de positie van het slachtoffer betekent dit een grote stap voorwaarts.
krijgt in het strafproces. Hiermee vindt er een definitieve omslag plaats van de rol waarin het slachtoffer eerst hooguit een getuige van zijn eigen proces was, naar de rol van zelfstandige procesdeelnemer met eigen belangen. Het slachtoffer krijgt met de komst van de nieuwe wet een aantal rechten. Deze omslag wordt onderstreept, doordat in de nieuwe wet een definitie van het begrip slachtoffer is opgenomen. Ook nabestaanden worden hieronder verstaan. En met het vaststellen van deze definitie, krijgen zowel de officier van justitie als de rechter de plicht te zorgen voor correcte bejegening van het slachtoffer. De aandacht van het Openbaar Ministerie (OM) en de rechter zal dus meer op het slachtoffer moeten zijn gericht.
Informatieverstrekking Onder het komende recht zal de informatieplicht van politie en OM worden uitgebreid. Zo is de verplichting opgenomen dat het slachtoffer over een aantal zaken in ieder geval schriftelijk moet worden geïnformeerd. Voorbeelden hiervan zijn: bij het stoppen van het opsporingsonderzoek en over de aanvang van de ver2
InZicht volging. Bij de meer ernstige feiten moet
Vorderingen
van de schadevergoeding na acht maan-
het slachtoffer bovendien op de hoogte
De mogelijkheid om de schade te verhalen
den door het Centraal Justitieel Incasso
worden gesteld van de invrijheidstelling
wordt met de nieuwe wet ook verbeterd.
Bureau uitgekeerd. Het CJIB gaat uiteraard
van niet alleen een veroordeelde, maar
Tot dusver werden veel vorderingen van
wel gewoon verder met incasseren van de
ook van een verdachte. Dit is een grote
slachtoffers niet-ontvankelijk verklaard,
schadevergoeding bij de dader. Deze heeft
verbetering voor slachtoffers die anders
omdat ze als “niet eenvoudig” worden
hierdoor eigenlijk een schuld lopen bij de
het risico liepen onverwacht met de dader
beoordeeld door de strafrechter. Onder
overheid.
te worden geconfronteerd.
het komende recht zullen ook vorderingen die minder eenvoudig zijn door de
Inzage
strafrechter moeten worden behandeld.
Een andere in het oog springende wijzi-
Doel hiervan is dat meer vorderingen van
ging is dat het slachtoffer inzage krijgt in
slachtoffers worden toegewezen, zodat
de processtukken. Daarnaast krijgt hij of
hen de gang naar de burgerlijke rechter
zij het recht om stukken aan het strafdos-
wordt bespaard.
sier toe te voegen, als het slachtoffer deze van belang vindt voor de beoordeling van
Voorschot
de strafzaak. Het recht op inzage bestond
Daarnaast roept de nieuwe wet een zoge-
in de oude regelgeving reeds voor het
noemde voorschotregeling in het leven.
slachtoffer als benadeelde partij, maar het
Deze regeling was reeds geruime tijd door
recht om stuk
Slachtofferhulp Nederland bepleit. In de
stukken toe te voegen is geheel nieuw.
huidige situatie moeten slachtoffers vaak
Hiermee is wettelijk de mogelijkheid voor
zeer lang wachten tot de volledige schade
het slachtoffer ontstaan om een eigen
vergoeding door de dader is voldaan.
verklaring in te dienen, maar ook om even-
Onder de nieuwe wet gaat dit veranderen.
tueel zelf bewijs aan te dragen.
Slachtoffers van zeden- en geweldsmis drijven krijgen het nog niet geïnde deel
Belangrijkste wijzigingen:
• Er is een definitie van het begrip ‘slachtoffer’ opgenomen (ook nabestaande is slachtoffer).
• Recht op correcte bejegening. • Recht op informatie over de voortgang van de zaak en (bij spreekrechtwaardige zaken) over de invrijheidstelling van verdachte of veroordeelde.
• Recht op kennisneming van het strafdossier en om stukken toe te voegen aan het strafdossier.
• Uitbreiding van de mogelijkheid om schade via de strafprocedure te verhalen. De schade veroorzaakt door 12/13-jarige verdachten, kan via de strafprocedure op de ouders worden verhaald. Ook bij strafbare feiten die alleen ter informatie (ad informandum) onder de aandacht van de rechter worden gebracht, kan de schade worden verhaald.
• De voorschotregeling. • Het slachtoffer mag een zitting die achter gesloten deuren wordt gehouden (jeugdzaken) bijwonen.
• Het slachtoffer krijgt het recht op een kopie van de aangifte.
3
InZicht
Slachtofferhulp Nederland verheugt over uitbreiding spreekrecht Op vrijdag 29 oktober 2010 stuurde de nieuwe staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Fred Teeven, een evaluatierapport met als onderwerp ‘ Spreekrecht’ naar de Tweede Kamer. Hij kondigde daarin aan dat het spreekrecht moet worden uitgebreid. Slachtofferhulp Nederland is zeer te spreken over deze stap. Verbeteringen De uitbreiding van het spreekrecht houdt concreet twee verbeteringen in. Ten eerste gaat het om het opheffen van de beperking dat slechts één nabestaande mag spreken. De tweede verbetering gaat over de mogelijkheid dat het slachtoffer zich kan laten vertegenwoordigen, indien hij zelf niet kan spreken. Slachtofferhulp Nederland heeft voor de genoemde verbeteringen al eerder gepleit en is daarom verheugd dat deze eindelijk doorgang vinden. Slachtofferhulp Nederland bereidt slachtoffers voor op het spreekrecht en helpt bij het opstellen van een zogenaamde schriftelijke slachtofferverklaring. Deze schriftelijke slachtofferverklaring kan een slachtoffer als alternatief gebruiken als hij
per jaar. Van de schriftelijke slachtoffer
de uitoefening van het spreekrecht, is dan
of zij niet van het spreekrecht gebruik wil
verklaring wordt ongeveer drieduizend
ook nauwelijks reden. Het spreekrecht
maken.
keer per jaar gebruik gemaakt. Vooral
zowel als het opstellen van de schriftelijke
nabestaanden maken gebruik van het
slachtofferverklaring levert erkenning op
Tevreden
spreekrecht. Voor Slachtofferhulp Ne-
en het gevoel serieus te worden geno-
Het rapport “Het spreekrecht in Nederland:
derland is een belangrijke uitkomst dat
men.
een bijdrage aan het emotioneel herstel van
bijna alle sprekers tevreden zijn over de
slachtoffers“ is een evaluatie van het in
dienstverlening door Slachtofferhulp
2005 ingevoerde spreekrecht voor slacht-
Nederland.
offers en nabestaanden. Het gaat in op de vraag in hoeverre de wet bijdraagt aan
Hoewel uit het evaluatieonderzoek niet
het herstel van emotionele schade bij het
de conclusie kan worden getrokken dat
slachtoffer doormiddel van erkenning.
het spreekrecht bijdraagt aan het herstel van de emotionele schade, zijn er bijna
Uit het evaluatieonderzoek komt naar
geen slachtoffers die ontevreden zijn over
voren dat het aantal sprekers relatief laag
het spreekrecht. Voor de soms geuite
is. Naar schatting tussen de 230 en 260
angst voor secundaire victimisatie, door
4
InZicht
Onderzoek Slachtoffer-dadergesprekken geeft positieve uitkomsten Slachtoffer in Beeld is de organisatie die
Op dinsdag 12 oktober werden tijdens het
bereid zijn de dader te vergeven dan
gesprekken tussen slachtoffers en daders
symposium “Slachtoffer-dadergesprekken:
wanneer er geen contact plaatsvindt.
verzorgt. Zij heeft een onderzoek laten
de impact in beeld” de uitkomsten door onder
Verder blijkt uit het onderzoek dat de
doen naar de impact en de effecten van
zoeker Sven Zebel gepresenteerd. De belang-
ontmoeting voldeed aan de verwachting
deze gesprekken op zowel het slachtoffer
rijkste uitkomsten van dit onderzoek zijn:
en voor beide partijen heeft bijgedragen
als de dader.
aan verwerking van het misdrijf. 1. Slachtoffers ervaren minder angst en minder woede richting de dader na een
“De onderzoeksresultaten zijn vooral een
slachtoffer-dadergesprek.
bevestiging dat we inderdaad op de goede
2. Het slachtoffer-dadergesprek geeft daders
weg zitten. Slachtoffer in Beeld wordt goed
inzicht in de gevolgen voor slachtoffers
gewaardeerd, de organisatie van de gesprek-
en dit raakt hen persoonlijk.
ken verloopt goed en de impact op beide
3. Een grote meerderheid van de slacht-
partijen is positief te noemen. We gaan ons
offers en daders zien de bemiddelde
nu vooral richten op hoe we deze werkwijze
contacten als waardevol en zijn daar
kunnen bestendigen en uitbouwen”, aldus
tevreden over.
Annette Pleysier, projectleider bij Slachtoffer in Beeld.
Andere opvallende uitkomsten zijn dat Onderzoeker Sven Zebel presenteert de uitkomsten
slachtoffers na een ontmoeting meer
O
ZZZLN]LWLQGHVKLWQ
QJ"
UHLFJL JL[J %HUJGOE
)RXU OHWWHUW\SH $GYHUW5RXJK
TIJUOM
0LVKDQGHOLQJ"
Meer jongeren hulp bieden via chat De hele maand november voert Slachtofferhulp Nederland campagne, om jongeren te laten weten dat zij kunnen chatten
FHVV&\DQ
met Slachtofferhulp Nederland via www.ikzitindeshit.nl.
NOHXUJHEUXLN 3063UR
&\EHUPLVEUXLN"
6WDONLQJ" JHOXN" 9HUNHHUVRQ
spread geplaatst met voorbeeldverhalen
sites en de inzet van zoekmachine-
van slachtoffers. Ook op digitaal gebied
optimalisatie (SEO) via Google zijn hier
gaat Slachtofferhulp Nederland jongeren
voorbeelden van.
benaderen. Zo zal er in de maandelijkse nieuwsbrief van de Culturele Jongeren Pas
Slachtofferhulp Nederland hoopt dat de
(CJP) een banner worden geplaatst. Ook
mogelijkheid om te chatten voor jongeren
op www.cultuurkaart.nl zal een banner te
drempelverlagend zal werken. Het feit dat
zien zijn, zodat ze gelijk kunnen doorklik-
zij anoniem hun verhaal kwijt kunnen en
Middelbare scholen
ken naar onze jongerensite. Alle ingezette
snel advies krijgen, maakt het voor hen
Tijdens de campagne worden verschil-
middelen zijn qua lay-out op elkaar afge-
makkelijker hulp te zoeken als zij te maken
lende wervingsmiddelen ingezet. Er zullen
stemd, wat zorgt voor herkenbaarheid.
krijgen met een ingrijpende gebeurtenis
WJH]LHQ" PHHJHPDDNW"+H +HEMLM]HOI]RLHWV Q":LOMH LHKHWLVRYHUNRPH 2INHQMHLHPDQGG Q" ZLMWRIDGYLHVYUDJH DDON YHUK MRXZ DQRQLHP KHOSHQ DQMH QGN GHUOD 6ODFKWRIIHUKXOS1H RQV
HVKLWQOHQFKDWPHW
*DQDDUZZZLN]LWLQG
&KDWURRP RSHQ
XXU 0DDQGDJ XXU :RHQVGDJ XXU 'RQGHUGDJ
op 500 middelbare scholen herkenbare
zoals bedreiging, stalking of een verkeers-
posters worden gehangen met een
Free publicity
ongeval. De campagne wordt mogelijk
duidelijk oproep en verwijzing naar
Ook probeert Slachtofferhulp Nederland
gemaakt door het Fonds Slachtofferhulp.
www.ikzitindeshit.nl. In het jongeren
doormiddel van free publicity bekendheid
magazine ‘Schoolmagazine’, dat uit-
te krijgen voor de chatfunctie. Een persbe-
Bezoek onze jongerensite:
gedeeld wordt aan leerlingen, is een
richt, interviews, links op andere jongeren-
www.ikzitindeshit.nl 5
InZicht
Samenvoeging regio’s leidt tot nieuwe regio: Middenwest Slachtofferhulp Nederland heeft momenteel zeven regio’s. Per 1 januari 2011 zal dit aantal teruggebracht worden naar zes regio’s. Dit komt door de samenvoeging van twee regio’s, namelijk regio Midden en Haaglanden. Zij zullen onder de nieuwe naam ‘regio Middenwest’ verder gaan.
In het verleden had de regio Haaglanden
De samenvoeging kan voor de vrijwil-
een bijzondere positie, omdat zij formeel
ligers in Haaglanden een ingrijpende stap
onderdeel was van de politie Haaglan-
zijn, maar er verandert niet veel aan het
den. Het is altijd de wens geweest van
werkproces. Zij kunnen bijvoorbeeld blijven
Slachtofferhulp Nederland om de regio
werken op de huidige bureaus van de
Haaglanden volledig onder te brengen
politie. De grootste verandering vindt plaats
bij de landelijke organisatie. Het is dit jaar
voor de medewerkers die nog in dienst zijn
gelukt om hierover met de politie afspraken
bij de politie. Zij moeten een vertrouwde
te maken. Swanet Woldhuis, de huidige
omgeving en cultuur loslaten en de over-
regiodirecteur van regio Midden, zal de
stap maken naar een andere werkgever:
nieuwe regio straks aansturen.
Slachtofferhulp Nederland. Met de komst van de nieuwe regio, wordt
Voor-en nadelen
er ook een nieuw regiokantoor gevestigd
Slachtofferhulp Nederland is blij met deze
in de haven van Scheveningen. Ook zal
samenvoeging, omdat dit verschillende
regio Middenwest vanaf januari 2011
voordelen met zich meebrengt. Allereerst
twee slachtofferloketten binnen haar regio
wordt het voor de ketenpartners duide-
herbergen.
lijker bij wie zij terecht kunnen. Er is nu
Het nieuwe regiokantoor met uitzicht op de haven van Scheveningen
Colofon InZicht is een uitgave van Slachtofferhulp Nederland en bestemd voor de netwerkpartners binnen de zorg voor slachtoffers en binnen Justitie, het Openbaar Ministerie, de politie en fondsverstrekkers. InZicht verschijnt circa zes keer per jaar.
één aanspreekpunt en dit zorgt voor korte
Veel vertrouwen
lijnen, wat de onderlinge samenwerking
Swanet Woldhuis is positief gestemd over
ten goede zal komen. Als tweede voordeel
de nieuwe regio. Woldhuis: “Ik heb veel
geeft Swanet Woldhuis aan dat de interne
vertrouwen in de ontwikkeling van de
en externe communicatie zal verbeteren,
nieuwe regio Middenwest en de samen
U kunt Slachtofferhulp Nederland financieel
aangezien de nieuwe regio nu geheel onder
werking met de politie Haaglanden. Ik
steunen via bankrekening 2774.
de hoede van Slachtofferhulp Nederland
kijk er naar uit om met enthousiaste en
functioneert. “Er zijn geen organisatie
initiatiefrijke medewerkers van beide regio’s
verschillen meer en er is nu een eenduidige
de nieuwe regio vorm en inhoud te geven.
structuur. Het maakt de regio Middenwest
Regio Middenwest krijgt veel nieuwe
slagvaardiger op verschillende terreinen.
kansen, omdat er geprofiteerd kan
Foto’s
Uiteindelijk kunnen wij onze diensten
worden van de aanwezige expertise uit
beter aanbieden, omdat deze steeds meer
beide regio’s”.
Fleur Wiersma, Swanet Woldhuis, Slachtoffer in Beeld
uniform zijn geworden”. Tot slot zorgt de samenvoeging natuurlijk ook voor een kostenbesparing door beperking van de overheadkosten.
Jaargang 2, nummer 5, november 2010
Redactieadres
[email protected] Redactie
Esther Visser, Laura Elsenaar
Ontwerp en opmaak
CARTA - grafisch ontwerpers U kunt zich aan- of afmelden voor deze nieuwsbrief via
[email protected]. 6
