Stichting Vrienden van Yad Vashem Nederland
Nieuwsbrief Behoud van kunst en kunstvoorwerpen uit de holocaust Het Yad Vashem Instituut in Jeruzalem presenteert de Shoageschiedenis vanuit een Joods perspectief, de nadruk leggend op de ervaringen van individuele overlevenden, mede door middel van kunst en kunstvoorwerpen, alsmede persoonlijke bezittingen. Deze items zijn Yad Vashem even dierbaar als de personen en de geschiedenis die zij vertegenwoordigen. De Yad Vashem Campus en online activiteiten zijn dynamisch en belangrijk plaatsen voor contacten tussen de generaties, ook op internationaal terrein. Zij bieden een podium voor historische feiten en persoonlijke verliezen, de sprankjes hoop in het hart van Jeruzalem en een baken vormend als waarschuwing voor antisemitisme, haat en genocide. Yad Vashem ontving na oproep aan overlevenden en hun familie meer dan 1500 items, gerelateerd aan de Holocaust, ten behoeve van haar collectie kunst en kunstvoorwerpen gedurende vele jaren. De meeste items zijn persoonlijke bezittingen, vergaard door overlevenden, alsook restanten, gevonden op de plaats van voormalige concentratiekampen, werkkampen en synagogen. Ook openbare instellingen droegen bij aan deze collectie. Men treft werktuigen en persoonlijke items van gevangenen aan en rituele voorwerpen uit synagogen wiens bezoekers werden vermoord. Kunstvoorwerpen zijn veelal typische fragiele tekeningen, die in gevangenschap onderduik, of getto’s werden vervaardigd, dikwijls gemaakt van schaars beschikbaar materiaal van inferieure kwaliteit. De voorwerpen zijn erg complex vanwege de moeilijke omstandigheden waarin men werkte, vaak onder extreme weersomstandigheden. Na de oorlog ging men wat zorgvuldiger om met de items, doch vanwege extreme temperaturen en onbekendheid met conservering werd er vaak onder ongeschikte situaties mee omgegaan.
April 2016
Het is daarom dat nu de tijd is aangebroken om al het mogelijke te ondernemen de collectie te behoeden voor verdere schade en voor de toekomst te behouden. Deze werkzaamheden vereisen intensieve en specialistische aandacht. Yad Vashem controleert ieder item op periodieke basis en onderneemt waar nodig actie. In het kader van deze gehele materie is het instituut gestart met het project “Collecting the Fragments”, dat alleen in 2015 al 40.000 nieuwe objecten opleverde, als gevolg waarvan er een achterstand is opgelopen in de verwerking. Daarom moet men zich thans voorlopig vooral richten op herstel van items, waar dit het meest urgent is. Hierbij worden de artikelen zeer zorgvuldig schoongemaakt en waar nodig hersteld. Ofschoon zonder de aandragers van elk artikel dit hele project onmogelijk zou zijn geweest en Yad Vashem hen intens dankbaar is, is er veel geld nodig voor het behoud. Momenteel is een bedrag van 18.000 euro noodzakelijk om voort te kunnen gaan met het behouden van deze verzameling. Uw hulp is daarbij onontbeerlijk, waarvoor wij u bij voorbaat hartelijk dank zeggen. U kunt ons steunen door bijgaande acceptgirokaart in te vullen of een gift te doneren via bankrekeningnummer; NL07INGB0003160930 t.n.v. Stichting Vrienden van Yad vashem Nederland. De Stichting is ANBI erkend. Joop levy en Miry Gross (Yad Vashem Jeruzalem)
JOOP LEVY neemt afscheid als voorzitter Na 17 jaar met grote inzet en hard werken heeft Joop Levy op 1 januari jl. de voorzittershamer van de Stichting Vrienden van Yad Vashem Nederland overgedragen aan David Simon Joop is een bekende persoonlijkheid in de Joods Nederlandse gemeenschap en doet veel werk in veel Joodse liefdadigheidsorganisaties. Begin november 2015 vertelde hij zijn medebestuursleden dat hij zijn functie als voorzitter wilde neerleggen mede met betrekking tot zijn leeftijd en nog andere werkzaamheden, die hij in andere organisaties doet. In de jaren van zijn voorzitterschap heeft hij een enorm netwerk binnen de Joodse alsook de niet-Joodse wereld opgebouwd. Voor de restauratie
Na de restauratie
Hij zal wel als bestuurslid binnen de Stichting Vrienden van Yad Vashem actief blijven en op deze wijze het bestuur en de nieuwe voorzitter van advies kunnen dienen. Joop’s werkzaamheden t.b.v. Yad Vashem waren zeer succesvol en hij was een groot promotor van Yad Vashem bij de jeugd, scholen en andere organisaties Joods en niet-Joods. Hij wist vele sponsoren te binden voor het werk van Yad Vashem. Joop was een graag geziene spreker op scholen, waar hij zijn eigen 2e Wereldoorlog verhaal vertelde. Ook was hij regelmatig spreker tijdens de door de Israëlische Ambassade georganiseerde Yad Vashem onderscheidingen aan de zgn. “Rechtvaardigen onder de volken”, mensen die in WO2 Joden hadden geholpen met gevaar voor eigen leven.
Voor de restauratie
Na de restauratie
Joop’s vrouw Judith stond hem bij al zijn werkzaamheden altijd ter zijde met advies en goede raad en was steeds een geweldige gastvrouw voor de vele bestuursvergaderingen van de Stichting. Yad Vashem in Jeruzalem eerde Joop met een speciaal certificaat “of thanks” dat aan hem op 7 februari jl. door Mirry Gross, vertegenwoordiger en directeur Europa van Yad Vashem Israël werd uitgereikt. Officieel zal op 16 november a.s. afscheid van Joop als voorzitter worden genomen, tijdens het te organiseren symposium t.g.v. het 25-jarig bestaan van de stichting.
Stichting Vrienden van Yad Vashem bestaat 25 jaar en organiseert daarom het:
Symposium ‘De Holocaust en het geschiedenisonderwijs’ Vrienden van Yad Vashem, een stichting die als doel heeft de Holocaust actueel te houden door bijvoorbeeld voorlichting te geven, bestaat 25 jaar. Niet alleen heeft de stichting een nieuwe voorzitter, het grijpt het jubileumjaar ook aan voor nieuwe initiatieven, zoals de uitbreiding van Holocaust onderwijs en een symposium getiteld ‘De Holocaust en het geschiedenisonderwijs’. Een belangrijk en actueel onderwerp, gezien de huidige ontwikkelingen in de maatschappij. Juist nu: onderwijs over de Holocaust David Simon, die het voorzitterschap per 1 januari 2016 heeft overgenomen van Joop Levy, zegt over de nieuwe initiatieven: “We willen onze stichting beter profileren. Op het gebied van fundraising gaan we daarom bijvoorbeeld een member-get-member actie organiseren. Daarnaast organiseren we op 16 november een symposium in De Uilenburger Synagoge, die dan net gerestaureerd zal zijn. Ad van Liempt, Ronald Leopold, Bart Wallet en opperrabbijn Binyomin Jacobs praten onderwijsprofessionals dan bij over de rol van de Holocaust in het geschiedenisonderwijs. Voor ons is dit een logische keuze omdat het onderwijs een focuspunt van ons wordt. Net als de Anne Frank Stichting willen we het Holocaust-onderwijs uitbreiden om wat toen is gebeurd ook nu actueel te houden - vooral onder de jeugd. Gezien alles wat momenteel in onze maatschappij gaande is, lijkt ons dit bijzonder belangrijk.” Over Vrienden van Yad Vashem Yad Vashem staat in Jeruzalem en is het officiële monument van Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers van de Holocaust. Het toont de geschiedenis van Joden vóór en tijdens de Holocaust door middel van objecten, dagboeken en andere documenten. De Nederlandse Stichting Vrienden van Yad Vashem biedt op vrijwillige basis en zonder winstoogmerk financiële steun aan het monument en helpt daarmee de 6 miljoen Joodse mensen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgebracht een ‘digitaal’ gezicht te geven. De stichting geeft verder voorlichting op scholen, ondersteunt bij de uitreiking van de onderscheiding ‘Rechtvaardige onder de Volken’, Yad Vashem in Jeruzalem doet onderzoek naar de geschiedenis van de Holocaust en het verzet - en is 13 jaar lang organisator geweest van ‘Geen Kinderspel’, de succesvolle tentoonstelling van kinderspeelgoed van ondergedoken kinderen in WOII.
YAD VASHEM Yad Vashem betekent “een gedenkteken en een naam” Deze woorden zijn ontleend aan het Bijbelboek Jesaja, hoofdstuk 56, vers 5 dat luidt; “Ik geef hun in mijn tempel en binnen mijn muren een gedenkteken en een naam, Ik geef hun een eeuwige naam, een naam die onvergankelijk is” Het Instituut Yad Vashem in Jeruzalem, Israël, is een overheidsinstelling voor oorlogsdocumentatie. Het werd in 1953 door het Israëlische parlement opgericht om de Shoah (Holocaust) in al zijn facetten vast te leggen. Het is een onderzoekscentrum dat studie verricht naar zowel de oorzaken als de gevolgen van de Jodenvervolging in Europa, voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Instituut is tevens een educatief centrum. Het omvat een kinderpaviljoen, een historisch museum en een museum voor kunst die aan de Shoah is gerelateerd. Er worden voor jong en oud cursussen gegeven over de vele aspecten van de Jodenvervolging en heeft tot doel de huidige en toekomstige generaties te leren waartoe rassenhaat en vooroordelen kunnen leiden. Yad Vashem is bovendien een monument ter herinnering aan de Joodse slachtoffers van de Shoah. Het monument bestaat uit verschillende afdelingen.
de vele, ooit bloeiende Joodse gemeenschappen te gedenken, die in de periode 1939-1945 zijn verwoest. De Staat Israël stelt zich tot taak om niet-Joodse mannen en vrouwen te eren die Joden hebben gered, met inzet van eigen leven en vaak ook dat van hun huisgenoten. Zij worden namens het Joodse volk geëerd met de hoogste Israëlische onderscheiding, de ERETITEL “Rechtvaardigen onder de Volkeren” De medaille die aan de “Rechtvaardige” wordt uitgereikt, is speciaal voor Yad Vashem ontworpen. De uit Jeruzalem, Israël, afkomstige kunstenaar Nathan Karp heeft op symbolische wijze de woorden uit de Talmoed uitgebeeld; “Hij die een mensenleven redt, redt de gehele mensheid”
De beide handen die een levenslijn van prikkeldraad vasthouden, schijnen uit het niets te zijn voortgekomen. De lijn die de aardbol omspant, symboliseert de daden van de Rechtvaardigen; zij waarborgen het voortbestaan van de wereld en ons geloof in de mensheid.
In de “Hal van de Namen” worden de zes miljoen Joden herdacht die door de Nazi’s en hun handlangers werden vermoord. Het “Dal van de Verwoeste Gemeenschappen” dient om
Stichting Vrienden van Yad Vashem viert zilveren jubileum Woensdag 16 november a.s. organiseert de Stichting Vrienden van Yad Vashem Nederland t.g.v. het 25-jarig bestaan een symposium met als titel “De Holocaust en het geschiedenisonderwijs”. Tal van bekende sprekers zijn uitgenodigd en hebben geaccepteerd te komen spreken:
Hij doceerde aan de universiteiten van Nijmegen en Leiden voor de Vakgroep Godsdienstwetenschappen. Aan diverse vakinhoudelijke publicaties heeft hij belangrijke bijdragen geleverd o.a. aan het “Handboek voor Geestelijke verzorging”. Hij is al vele jaren werkzaam als Opperrabbijn van het IPOR (Interprovinciaal Opperrabbinaat), d.w.z. alle Gemeenten buiten de resorten Amsterdam, den Haag en Rotterdam en reist van Groningen tot Maastricht en Middelburg op zijn gemeentes te bezoeken.
Drs. Ronald Leopold, directeur van de Anne Frank Stichting, de bekende columnist en schrijver Guus Luijters, de journalist/schrijver/filmer en documentairemaker van radio- en TV programma’s Ad van Liempt, historicus en universitair docent aan de VU, drs. Bart Wallet en Opperrabbijn Binyomin Jacobs zullen hun licht over het onderwerp laten schijnen. Het symposium vindt plaats in de schitterend gerestaureerde Uilenburger Synagoge, Uilenburgerstraat 91, Amsterdam en begint om 13.15 uur tot 18.00 uur. Belangstellenden zijn van harte uitgenodigd dit symposium bij te wonen. De deelnamekosten bedragen €25,- incl. welkomstdrankje, high tea en borrel. Aanmeldingen kunnen vanaf nu worden gedaan via e-mail:
[email protected]. Deelnemers ontvangen een schriftelijke deelnemersbevestiging en factuur t.b.v. de deelnamekosten. In deze en de volgende Nieuwsbrief geven wij u graag wat informatie over onze inleiders. Deze keer drs.Ronald Leopold, Dr. Bart Wallet en opperrabbijn Binyomin Jacobs.
Stichting Vrienden van Yad Vashem in Nederland Symposium t.g.v. het 25 jarig bestaan. Woensdag 16 november 2016, Uilenburger Sjoel, Uilenburgerstraat 91, Amsterdam
Drs. Ronald Leopold, algemeen directeur van de Anne Frank Stichting Drs. Ronald Leopold werd in 1960 in Groningen geboren. Hij studeerde van 1978-1985 geschiedenis aan de RU Groningen en schreef zijn doctoraalscriptie in Boedapest, waar hij twee jaar woonde en zijn vrouw ontmoette. Sinds 1985 woont hij in Amsterdam, samen met zijn echtgenote en dochter. Ronald Leopold heeft na zijn studie diverse functies vervuld bij het ABP, Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds, waar hij o.a. betrokken was bij de uitvoering van wetten voor oorlogsgetroffenen. In 1990 stapte hij over naar de Pensioen- en Uitkeringsraad PUR waaraan hij vanaf 2006 leiding gaf. Sinds 1 januari 2011 is hij Algemeen directeur van de Anne Frank Stichting.
14.20 uur Lesgeven over de Holocaust; kan dit ?/ moet dit? Drs.Ronald Leopold
Dr. Bart Wallet, historicus en universitair docent aan de VU Dr. Bart Wallet is historicus, gespecialiseerd in Joodse geschiedenis, verbonden aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde in 2012 aan deze Universiteit op een dissertatie over vroegmoderne Joodse geschiedschrijving. Hij publiceerde uitvoerig op het terrein van de NederlandsJoodse geschiedenis o.m. Nieuwe Nederlanders. De integratie van de Joden in Nederland 1814-1851. De publicatie verscheen in 2007. Verder publiceerde hij in 2012. Die ons heeft laten leven; Geschiedenis van de Joodse Gemeente Amsterdam 1945-2010 en in 2014 Zeeburg; geschiedenis van een Joodse Begraafplaats 1714-2014. Samen met mevr. drs. Tirtsah Levie-Bernfeld de Canon van 700 jaar Joods Nederland. Hij is tevens redactielid van Studio Rosenthaliana en Trajecta en was in 2015 Visiting Dorset Fellow aan het Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies. Opperrabbijn Binyomin Jacobs Hij werd geboren in 1949 in Amsterdam. Zijn beide ouders overleefden de Shoa. Via zijn grootouders heeft hij roots in Steenwijk, Denekamp, Groningen en Sneek. Na een gymnasium bèta opleiding studeerde hij acht jaar aan Talmoed Hogescholen in Frankrijk, USA en Israel. Zijn rabbinale bevoegdheid kreeg hij o.a. van de Talmoed Hogeschool van Opperrabbijn Unterman. Als lokale voorganger van de Joodse Gemeente Amersfoort, reizend leraar van het NIK (Federatie van Joodse Gemeenten) en geestelijk verzorger van het Joods Psychiatrisch Ziekenhuis Sinai Centrum, begon hij zijn loopbaan. Hij stond met Rabbijn ing. I.Vorst (Amstelveen) aan de bakermat gestaan van Jad Achat, het Joods Educatief Centrum van het NIK. (Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap).
“De Holocaust en het onderwijs” programma v.a. 13.15 uur Ontvangst met koffie/thee, gebak 14.00 uur Officiële opening en inleiding door voorzitter
David Simon
14.10 uur Speciale gast Yad Vashem Jerusalem, Israël
14.40 uur Herdenken? A continuing story
Opperrabbijn Benyomin Jacobs
15.00 uur High Tea 15.40 uur Herdenken in foto’s
Guus Luijters
16.00 uur Muzikaal intermezzo 16.20 uur Geschiedenis in tv-beelden
Ad van Liempt
16.40 uur Weten we alles al? Belang van historie
Drs. Bart Wallet
17.00 uur Dankwoord aan sprekers
David Simon
17.15 uur Uitgebreide borrel
Yad Vashem internationaal in het nieuws Tentoonstelling over rechtvaardigen onder de volkeren Nu ook in het Spaans en Duits. Reagerend op een mondiaal toenemende interesse in Erkende Rechtvaardigen onder de Volkeren, lanceerde het Yad Vashem Instituut in Israel recentelijk twee gerelateerde tentoonstellingen in het Spaans en Duits. De tentoonstelling “Hun lot zal ook het mijne zijn: docenten die Joden redden tijdens de Holocaust” is thans in het Spaans vertaald en beschrijft hoe enige niet-Joodse leraren het hun plicht achtten studenten niet alleen te doceren en hen normen en waarden bij te brengen, maar hen vooral aanspoorden deze idealen ook na te leven, zelfs met gevaar voor eigen leven. Dit, terwijl andere vakgenoten slechts toekeken hoe hun Joodse studenten werden getergd, gediscrimineerd en tenslotte vermoord. “Heldhaftige vrouwen: hoe vrouwen Joden redden tijdens de Holocaust” is nu ook gepresenteerd in het Duits en geeft enkele moedige daden weer van vrouwen die reddingsacties ondernamen om Joden te redden gedurende de Shoah. Publicatie door de manager van het Yad Vashem Internet Dept., Communicatie Division
Rondreizende tentoonstelling in Peru. De tentoonstelling “No Child’s Play”, die in Nederland onder de naam “Geen Kinderspel” werd bezocht door meer dan 33.000 leerlingen onder leiding van een leerkracht en enorm succesvol was, trekt ook in andere landen veel scholieren, getuige dit artikel in het Yad Vashem periodiek. Sinds januari 2015 is deze tentoonstelling in het Spaans in het Joods Museum te Lima, Peru, te bezoeken en kan zich verheugen in grote belangstelling van de plaatselijke bevolking. Op het Yad Vashem Seminarie afgestudeerde docenten begeleiden uit heel Peru toegestroomde belangstellenden van allerlei achtergronden; onder hen plaatselijke religieuze leiders, maar ook leden van de Joodse gemeenschap in Lima. Vanwege de nog groeiende belangstelling, is thans reeds besloten de tentoonstelling te verlengen. “Geen Kinderspel”, maar dan in de Engelse versie, loopt ook al sedert november 2015 in Belfast, Noord-Ierland. Dit tijdstip werd bewust gekozen om aandacht te schenken aan de Kristallnacht-herdenking.
Online gedenken: Zoals in voorgaande jaren, voorzag Yad Vashem de wereld van vele manieren om Holocaust slachtoffers blijvend te gedenken. Naast informatieverschaffing betreffende onder andere de bevrijding van Auschwitz en de internationale herdenking van Holocaust Memorial Day, is er op internet de jaarlijkse facebook-aanvulling geopend met de naam: The I Remember Wall. Deze is gelinked aan Yad Vashem’s centrale database van Shoa slachtoffers. Reeds 4000 personen droegen informatie aan voor dit programma. Meer dan 3000 personen gaven aan een additioneel uniek project op Instagram te “liken”. Op deze wijze werd het wereldwijd mogelijk geïnteresseerden, online tentoonstellingen en vele social media-projecten te voorzien van informatie, teneinde de zo belangrijke data, als bovengenoemd, een zinvolle invulling te blijven geven. Zoals iemand samenvatte: We moeten de slachtoffers herdenken, niet alleen in aantallen en cijfers, maar met een naam en een gezicht en een familie en een achterliggende geschiedenis.
Nieuws inzake virtuele informatiemogelijkheden: Er bestaat een gratis online cursus met de naam: The Holocaust: an Introduction. Reeds 20.000 personen nemen deel aan dit nieuwe project, genaamd MOOC (Massive Open Online Course). Dit project werd gelanceerd in november 2015 door Yad Vashem’s International School for Holocaust Studies, samen met het International Institute for Holocaust Research en Tel Aviv University on the British FutureLearn platform. De meeste deelnemers (onder hen officials, medici, bibliothecarissen en maatschappelijk werkers) komen uit Groot-Brittanie, de Verenigde Staten en Canada. De op video beschikbare cursus bestaat uit 6 lessen, verdeeld over 20 units en behelzen een serie van Holocaust gerelateerde onderwerpen. De cursisten reageerden reeds met meer dan 35000 enthousiaste reacties over zowel de presentatie als de inhoud. Deelnemers verwezen collega’s op relaterende informatiebronnen, te vinden op de website van Yad Vashem. De volgende voor zich sprekende reactie van een deelnemer willen wij u niet onthouden. “De afschuwelijke feiten, waarvan ik deze week kennisnam, maken het mij iets makkelijker te begrijpen wat zich afspeelde, want ik deel deze ervaring met eveneens geïnteresseerden”.
Brieven, die nooit werden verzonden. Onder deze titel verscheen, in het Engels (Letters Never Sent) en Hebreeuws, een door de Nederlandse Holocaust overlevende Mirjam Bolle geschreven boek. De brieven, gericht aan Mirjam’s verloofde en latere echtgenoot Leo Bolle die destijds al in Eretz Yisrael woonde, geven een uniek en persoonlijk inzicht. Tevens geven zij weer hoe de Joodsche Raad in Amsterdam functioneerde; hierover lopen de meningen nog immer ver uiteen. Mirjam was in staat de brieven te verbergen, om ze uiteindelijk mee te nemen toen ze eindelijk, via Westerbork en Bergen-Belsen, naar Israel kon emigreren. Mirjam, thans 98 jaar oud en inwoonster van Jeruzalem, was zeer verheugd toen ze, tijdens haar bezoek in januari j.l. aan de residentie van de President van Israel, Reuven Rivlin, onder anderen in gezelschap van directeur Avner Shalev van Yad Vashem, haar boek, door Yad Vashem gepubliceerd, aan de president persoonlijk mocht overhandigen. Zij vertelde: “Toen ik de brieven schreef, kon ik nooit bevroeden deze, door Yad Vashem in boekvorm uitgegeven, 70 jaar later op diens uitnodiging aan de President van Israel te mogen overhandigen”. President Rivlin verklaarde zeer geroerd te zijn door de inhoud van het boek en gaf aan dat de Presidentiele Residentie in het bijzonder bedoeld is om personen als Mirjam te ontmoeten. Hij drukte tevens zijn gevoelens van groot respect en bewondering uit voor zijn gast en voegde toe zeer trots te zijn haar in zijn huis te mogen ontvangen. Het boek is te bestellen via tel.: 972-2-6443511;
[email protected]