Invulling in de leegte. Welstandscommissie. Kring Waterland. Jaarverslag voor de gemeente Beemster. Stichting Welstandszorg Noord-Holland

Invulling in de leegte Welstandscommissie

Kring Waterland

2004 Jaarverslag voor de gemeente Beemster

Stichting Welstandszorg Noord-Holland

1

2

Voorwoord

Met genoegen biedt de welstandscommissie kring Waterland van de Stichting Welstandszorg Noord-Holland het gemeentebestuur van Beemster het verslag aan over haar werkzaamheden in het jaar 2004. In dit jaarverslag komt aan de orde op welke wijze de welstandscommissie toepassing heeft gegeven aan de in de gemeentelijke welstandsnota opgenomen welstandscriteria. Het jaarverslag signaleert waar de welstandsnota als beleidskader houvast heeft kunnen bieden bij de welstandsbeoordeling en geeft aan waarom in specifieke gevallen is afgeweken van het vastgestelde beleid. Tevens wordt aandacht besteed aan de werkwijze van de commissie, op welke wijze uitwerking is gegeven aan de openbaarheid van vergaderen, de aard van de beoordeelde plannen en enkele bijzondere projecten. Het jaarverslag wordt besloten met aanbeveling ten aanzien van het ruimtelijk kwaliteitsbeleid in het algemeen en het welstandsbeleid in het bijzonder. Dit jaarverslag past in de methodiek van de Woningwet. Volgens deze wet moet de welstandscommissie de gemeenteraad één maal per jaar een verslag voorleggen van de door haar verrichte werkzaamheden. In combinatie met het eveneens wettelijk verplichte verslag van het College van Burgemeester en Wethouders, waarin uiteen gezet wordt hoe het welstandsbeleid feitelijk heeft vorm gekregen bij het afgeven van bouwvergunningen, heeft de gemeenteraad jaarlijks een goed overzicht van de uitvoering van het welstandsbeleid. Aan de gemeenteraad doet de welstandscommissie op grond van haar bevindingen bij de bespreking en beoordeling van bouwplannen gedurende het jaar 2004 een aantal aanbevelingen. Zie hiervoor hoofdstuk 5. De commissie is uiteraard bereid de gemeenteraad een toelichting op het jaarverslag en de aanbevelingen te geven. Wij hopen dat dit jaarverslag inzicht geeft in het hoe en waarom van het welstandstoezicht in de gemeente Beemster het maatschappelijk draagvlak voor welstandstoezicht vergroot en uiteindelijk een bijdrage levert aan de ruimtelijke kwaliteit van de gemeente Beemster. Graag denken wij ook in de toekomst met u mee over de ontwikkeling en evaluatie van het welstandsbeleid.

Alkmaar, mei 2005

G. J. Hardesmeets, voorzitter van de welstandscommissie kring Waterland dr. ir. N. de Vreeze, directeur van de Stichting WZNH

3

4

Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5.

Waarom welstand? De welstandscommissie, feiten en cijfers Adviseren op basis van de welstandsnota Samenwerking met de gemeente Conclusies en aanbevelingen

Bijlagen 1. Verslag van het jaarlijkse overleg met de portefeuillehouder 2. Curriculum-vitae van de commissie-leden 3. Vergaderplaats en vergaderschema 4. Contactadressen

De leegte van de Beemster

Colofon Auteur: Adrie Barnhard Uitgave: Stichting Welstandszorg Noord-Holland Mei 2005, Alkmaar

5

6

1. Waarom welstand?

Werken aan welstand van Beemster Het in eerdere versies van onze jaarverslagen genoemde overweldigende en inspirerende karakter van de droogmakerij, die de gemeente Beemster vormt, geeft blijvende toegevoegde waarde aan het werken voor de welstand van Beemster. De leden van de welstandscommissie werken in de huidige samenstelling al weer een aantal jaren met elkaar samen. En wij delen deze visie. De Beemster blijft een prachtig deel van Noord-Holland. De Beemster vereist dan ook inspanning voor inzet tot het behoud van (details van) waardevolle historische landschappelijke en bouwkundige werken. En de Beemster levert tegelijkertijd veel inspiratie aan architecten voor hedendaagse ontwerpen. In dit hoofdstuk wordt kort ingegaan op de doelstellingen van het welstandstoezicht in de gemeente Beemster. Achtereenvolgens komen aan de orde de wettelijke bepalingen uit de Woningwet en de opdracht aan de welstandscommissie uit de gemeentelijke welstandsnota en de culturele agenda die de commissie zelf in het achterhoofd heeft.

De Woningwet De Woningwet is ontstaan vanuit de gedachte dat bouwen niet alleen een individuele, particuliere aangelegenheid is, maar dat er ook een publiek belang mee is gemoeid. Dat publieke belang is samen te vatten als ‘ruimtelijke kwaliteit’. Het welstandstoezicht is één van de instrumenten die de gemeente in handen heeft om de ruimtelijke kwaliteit van de gebouwde omgeving te stimuleren en te beheren. Welstandstoezicht is volgens de Woningwet bedoeld om te voorkomen dat het uiterlijk en de plaatsing van een bouwwerk of standplaats in strijd is met redelijke eisen van welstand. Die ‘redelijke eisen’ moeten zijn vastgelegd in een door de gemeenteraad vastgestelde welstandnota. De wet vraagt om een beoordeling van het bouwwerk of de standplaats: • op zichzelf: dan gaat het om de samenhang, de logica en de consistentie van het ontwerp voor het bouwwerk zelf; • in verband met de omgeving: dan gaat het om de vraag of het bouwwerk een positieve bijdrage levert aan de ruimtelijke kwaliteit van het gebied, waarbij de bestaande omgeving het referentiepunt voor de ‘redelijke eisen’ is; • en in het licht van de te verwachten ontwikkeling van dat gebied, waarbij in feite een nieuwe omgeving als beoordelingskader dient. Dit kan alleen maar

7

als het planologisch en stedenbouwkundig voorwerk naar behoren is gedaan en uitmondt in duidelijke richtlijnen voor de architectuur. Het begrip ‘redelijke eisen van welstand’ verbindt de welstandsbeoordeling áltijd met de openbare ruimte. Het gaat immers om eisen die in relatie tot de bestaande of de gewenste kwaliteit van de openbare ruimte, redelijk genoemd kunnen worden. Het welstandsadvies is dus geen absoluut, objectief gegeven maar een beredeneerd oordeel over de manier waarop en de mate waarin een voorgenomen bouwwerk de openbare ruimte positief of negatief beïnvloedt.

De welstandsnota Met de welstandsnota stelt de gemeenteraad de - voor de welstandscommissie bindende - agendapunten en de bandbreedte voor de welstandsbeoordeling vast. In sommige gebieden is er veel speelruimte, in andere gebieden weinig. In sommige gebieden heeft ‘redelijk’ het niveau van een drie of een zes, in andere gebieden is het ‘redelijk’ een acht te eisen. De welstandsnota van Beemster geeft als doelstellingen voor het welstandstoezicht: • welstandstoezicht is een instrument voor ruimtelijke kwaliteit; • welstandscriteria bieden zekerheid, maar ook ruimte voor verrassende nieuwe kwaliteiten; • welstandstoezicht moet goed en begrijpelijk geregeld zijn; • welstandsbeleid moet de maatschappelijke discussie over de ruimtelijke kwaliteit van de gemeente Beemster stimuleren. In de nota is één gebied onderscheiden met een beschermde status. In gebied, het beschermd dorpsgezicht van de dorpskern Middenbeemster, acht gemeente extra aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit gewenst en heeft welstandscommissie de opdracht om te beoordelen of het bouwwerk bestaande en/of gewenste kwaliteit versterkt.

dit de de de

De overige tien welstandsgebieden vallen onder het reguliere welstandsniveau. In deze gebieden zijn afwijkingen van de bestaande ruimtelijke structuur en ingrepen in de architectuur van de gebouwen binnen een ruimere bandbreedte mogelijk. De welstandscommissie heeft de opdracht om te beoordelen of het bouwwerk de basiskwaliteit van het gebied niet aantast. De gemeente heeft geen welstandsvrij gebied aangewezen.

8

De culturele agenda van de welstandscommissie Bij de beoordeling van bouwplannen houdt de welstandscommissie zich aan de opdracht zoals in de Woningwet en de welstandsnota omschreven. Maar omdat de welstandscommissie in de voortdurende stroom van incidentele, concrete bouwplannen ook de grote lijnen in het oog houdt, zal de commissie zo nu en dan ook andere zaken agenderen dan de voorgelegde bouwplannen. Binnen de Stichting Welstandszorg Noord-Holland wordt dit ‘de culturele agenda’ van de welstandscommissie genoemd. Het geven van een professioneel en kritisch kwaliteitsoordeel over ruimtelijke ontwikkelingen en stedenbouwkundige en landschappelijke plannen wordt steeds belangrijker omdat de verantwoordelijkheid voor de lokale en regionale ruimtelijke ordening in de Nota Ruimte nadrukkelijk bij de gemeenten wordt gelegd en tegelijk het initiatief voor ruimtelijke ontwikkelingen steeds vaker bij particulieren ligt. De welstandscommissie kan en wil in dit krachtenveld zowel een stimulerende gesprekspartner zijn voor opdrachtgevers en ontwerpers van grote bouwprojecten, als ook een onafhankelijk en deskundig adviseur van het gemeentebestuur over alle zaken die relevant zijn voor het ruimtelijk kwaliteitsbeleid en de ruimtelijke regie. De Stichting WZNH gaat bijvoorbeeld in 2005 bijzondere aandacht vragen voor de buitengebieden. Een onderwerp dat ook de Beemster aangaat. In dit verband willen wij iedereen die betrokken is bij ruimtelijke ontwikkelingen in Beemster, en er nog geen kennis van heeft genomen, wijzen op een verkenning naar alternatieve manieren om in Waterland op langere termijn in de woningbehoefte te voorzien; vanuit een landschappelijk en cultuurhistorisch perspectief. De auteurs van deze publicatie 'Bouwen voor Waterland' zijn Pepijn Godefroy en Marieke Timmermans. Stedenbouwkundige Godefroy heeft begin 2005 voor de commissieleden van de Stichting WZNH een interessante lezing gegeven over dit onderwerp.

9

2. De welstandscommissie, feiten en cijfers

Inleiding De welstandscommissie kring Waterland is een van de 12 commissies die in Noord-Holland werkzaam zijn onder de supervisie van de Stichting Welstandszorg Noord-Holland. Vanuit deze commissie worden welstandsadviezen opgesteld voor de gemeenten Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Purmerend, Waterland, Wormerland en Zeevang. De welstandscommissie kring Waterland vergaderde in 2004 24 maal op maandagen in het gemeentehuis van Purmerend. In dit hoofdstuk wordt een aantal gegevens en cijfers op een rij gezet.

Samenstelling De leden van de welstandscommissie zijn benoemd door de gemeenteraad. De commissie was in 2004 als volgt samengesteld: • G.J. Hardesmeets (voorzitter) • A. Wiersma • A.E.P. Barnhard De welstandscommissie werd ondersteund door: • C.J. Stet (toelichter) • G.M. van Altena (commissie-coördinator)

Advisering over bouwvergunningen In 2004 werden in totaal 119 planbeoordelingen door de welstandscommissie uitgevoerd. Het betrof 99 nieuwe bouwplannen. Op het merendeel van deze aanvragen kon de welstandscommissie direct tot een advies komen. De overige 24 aanvragen werden meerdere keren in de welstandscommissie besproken, omdat extra informatie, een toelichting of een aangepaste tekening noodzakelijk werd geacht.

Vooroverleg over principeplannen Er bestaat de mogelijkheid vooroverleg te plegen, voorafgaand aan het indienen van een bouwaanvraag.

10

Andere adviezen Ook reclames en naamaanduidingen op bouwwerken worden aan de commissie ter beoordeling voorgelegd.

Overige werkzaamheden Verder verzorgt de commissie dit jaarverslag. In 2004 is daarnaast geen ander beroep op de commissie gedaan.

11

3. Adviseren op basis van de welstandsnota

Inleiding De welstandsnota van de gemeente Beemster werd door de gemeenteraad vastgesteld in december 2003. Sindsdien is de nota voor de welstandscommissie het bindende beoordelingskader en verwijst de commissie in alle schriftelijke adviezen expliciet naar de gebruikte welstandscriteria. Bij een planbehandeling stelt de commissie eerst vast welke criteria van toepassing zijn, waarbij het voor de efficiency van de vergadering van groot belang is dat de gemeentelijke plantoelichter al ‘voorwerk’ verricht, in de vorm van kopieën van betreffende paragra(a)f(en) uit de nota, c.q. gemarkeerde tekstgedeelten. Het werken met de nota vraagt een zekere omslag in de wijze van benadering van een bouwplan. Na een vol jaar adviseren op basis van de vastgestelde nota kunnen wij de volgende beschrijving geven. Voordat wij constateren welke aspecten van een voorgelegd plan van belang zijn, dienen wij steeds te checken of wij al voldoende vertrouwd zijn met de voor de locatie en eventueel voor het object geldende criteria. Het 'voorwerk' van de plantoelichter krijgt zo steeds meer de functie van de 'trefwoordenlijst', waardoor snel gewerkt kan worden. Al in het voorjaar werd geconstateerd dat de Beemster na het officieel vaststellen van de nota minder plannen aan de commissie voorlegde en het totale werk sneller was afgehandeld. In de onderstaande paragrafen wordt kort aangegeven hoe de welstandscommissie is omgegaan met de verschillende categorieën van welstandscriteria.

Sneltoetscriteria In de welstandsnota zijn sneltoetscriteria opgenomen voor: • aan- en uitbouwen • bijgebouwen en overkappingen • dakkapellen • gevelwijzigingen • erfafscheidingen • reclames • antennes

12

Lichtvergunningplichtige plannen die aan de sneltoetscriteria voldoen worden door de door burgemeester en wethouders gemandateerde ambtenaar afgehandeld. De plannen die niet aan de sneltoetscriteria voldoen komen ter beoordeling bij de welstandscommissie. De welstandscommissie maakt bij haar beoordeling tevens gebruik van de gebiedsgerichte, de objectgerichte en de algemene welstandscriteria. Wij hebben weinig zicht op de hantering van de sneltoetscriteria. Wel worden plannen voorgelegd, die formeel nèt niet voldoen aan deze sneltoetscriteria. Met de toelichting van de plantoelichter, waarom ze worden voorgelegd, is in de meest gevallen bijzonder snel duidelijk of ze al dan niet voldoen aan de redelijke eis van welstand. Manco's in de nota en ook zinssneden die voor verandering vatbaar zijn worden door de plantoelichter bijgehouden ten behoeve van een toekomstige aangepaste versie van de welstandsnota.

Objectgerichte criteria In de welstandsnota zijn objectgerichte welstandscriteria opgenomen voor: • dakopbouwen • stolpboerderijen • hooihuizen • bruggen en dammen De welstandscommissie heeft relatief vaak gebruik gemaakt van de criteria voor de genoemde objecten, doordat de betreffende bouwwerken veel voorkomen in Beemster. Het is een goede zaak dat ze expliciet in de nota, met hun beoordelingscriteria, worden beschreven. Concluderend kunnen we stellen dat de objectgerichte welstandscriteria absoluut een bijdrage leveren aan het behoud en de versterking van aanwezige karakteristieken in de gemeente Beemster.

Gebiedsgerichte criteria In de welstandsnota zijn gebiedsgerichte welstandscriteria opgenomen voor de volgende gebieden: A. Beschermd dorpsgezicht • Middenbeemster B. Linten • Zuidoostbeemster • Wouter Sluislaan e.o. C. Dorpsuitbreidingen • Middenbeemster-Oost

13

• Middenbeemster-West • Middenbeemster-Westerhem • Zuidoostbeemster • Westbeemster • Woon-werkgebouwen Breidablick D. Bedrijventerrein • Middenbeemster • E. Landelijk gebied We kunnen stellen dat de gebiedsgerichte welstandscriteria duidelijk houvast geven over wat het beleid van de gemeente is in de verschillende, duidelijk te onderscheiden deelgebieden van de gemeente.

Algemene criteria De in de welstandsnota opgenomen algemene welstandscriteria geven de welstandscommissie de mogelijkheid een plan te beoordelen als de specifieke gebiedsgerichte of objectgerichte welstandscriteria niet van toepassing zijn. Er zijn uiteenlopende situaties waarbij de algemene criteria kunnen worden ingezet: • een bouwplan is zo vernieuwend, verrassend dat het niet te beoordelen is op grond van wat in de omgeving gebruikelijk is (het spreekt voor zich dat dit alleen in positieve zin geldt, het plan moet als het ware ‘beter’ zijn dan zijn omgeving) • een bouwplan heeft een functie die afwijkend is van wat in het gebied gebruikelijk is (een schoolgebouw in een woonwijk of een brug in het buitengebied) • een bouwplan voldoet slaafs aan de specifieke criteria maar is qua vakmanschap onder de maat die voor dat gebied is aangegeven met het welstandsniveau Omdat een beoordeling op grond van de algemene welstandscriteria altijd een uitzondering is moet de welstandscommissie het gebruik van deze criteria goed motiveren. De welstandscommissie heeft in 2004 een beperkt aantal keren gebruik gemaakt van de algemene criteria (zie hierna onder ‘Enkele bijzondere bouwplannen uitgelicht’). Onder andere de nieuwbouw van de weipoederfabriek (kaasfabriek) aan de Rijperweg is een goed en tevens zeer beeldbepalend voorbeeld van een plan dat op grond van de algemene welstandscriteria is beoordeeld. De uitgesproken eigenzinnige opbouw, materialisering en detaillering van het ontwerp voor de fabriek, hebben wij zeer positief beoordeeld (zie ook het verslag met de wethouder in bijlage 1). Dit plan kwam voor ons in aanmerking voor de kwalificatie "plan van de maand".

14

Het ontwerp voor kaasfabriek aan de Rijperweg

Concluderend kunnen we stellen dat de algemene welstandscriteria onmisbaar blijven voor ontwikkelingen binnen de ontwerpgeschiedenis. En, zoals eerder gezegd, het karakter van de Beemster biedt inspiratie voor kwalitatief goede ruimtelijke ontwikkelingen.

Consistent interpreteren nota Adviseren vanuit het vastgestelde gemeentelijke beleid vraagt een consistente houding van de commissie ten aanzien van de standpunten die de gemeente inneemt over een aantal zaken. Bijvoorbeeld: het consequent hanteren van de in de nota vastgestelde objectgerichte criteria. In het verleden werd ook zo consistent mogelijk geadviseerd over de onder andere in deze paragraaf genoemde stolpboerderijen, hooischuren en bruggen; vanuit een zorgvuldig opgebouwde visie van de leden, die aan nieuwe commissieleden zo duidelijk mogelijk werd overgedragen en toegelicht. Tegenwoordige adviezen op basis van het gemeentebeleid vragen nog steeds om een visie van ons als commissieleden, maar de basis van onze adviezen is nu beter vastgelegd. Wij hebben een nieuwe plicht om bij het interpreteren van vastgesteld beleid eveneens consequent te zijn en blijven. Dit heeft in 2004 wel eens een discussie opgeleverd; zowel binnen onze commissie, als tussen ons en de gemeentelijk plantoelichter. Discussies die ertoe bijdragen dat het werken èn het consequent omgaan met de beleidsnota vanzelfsprekend worden.

15

Enkele bijzondere bouwplannen uitgelicht Enkele plannen uitgelicht, die met elkaar een zekere dwarsdoorsnede geven wat zoal in 2004 passeerde. De volgorde en beoordeling zijn niet gerangschikt. Karakteristiek De aanvraag voor een woning en berging aan de Middenweg gaf op geen enkele wijze blijk van het vereiste respect voor aanwezige karakteristieken. Het betrof een zogeheten "cataloguswoning", die op vele aanwijsbare te benoemen onderdelen zich niet conformeerde aan hetgeen in de nota staat vermeld. Het eindresultaat voldoet echter aan redelijke eisen van welstand.

Een zogenoemde “cataloguswoning” Landschappelijk beeldbepalend Het plan voor 25 woningen met garages aan de kruising Jisperweg/Hobrederweg kreeg veel waardering voor de gekozen aanpak. Een plan omvat een aantal opvallend grote volumes, toch voegt het zich als totaal uitstekend in de historische landschappelijke karakteristieken. Liefdeloos Aan de Oosthuizerweg was de wens een woning met schuur te bouwen. De systeembouw hebben wij als “liefdeloos” gekarakteriseerd. Na een gesprek met eigenaar kon worden gewerkt aan verbeteringen, die het totaal in juistere verhoudingen zetten en het plan op onderdelen aan de nota liet voldoen. Over de vraag of hetgeen waarvoor welstandstoezicht zich inzet, door de commissie aan deze planindiener kon worden duidelijk gemaakt, blijven twijfels. Aan de vereisten werd voldaan en het plan kon worden voltooid. Positief Meer dan positief vanwege de ontwerpkwaliteiten was de commissie over de herbouw van een schuur aan de Oostdijk.

16

Gemeentegrenzen overstijgend De voorstellen voor nieuwe geluidschermen langs de A7 gaven de commissie aanleiding om aan de ontwerper zelf toelichting te vragen over met name de kleurkeuze (zie ook gesprek met de wethouder; bijlage 1).

Het geluidsscherm langs de A7 Geen ondergeschikt belang De plantekening voor een relatief kleine dakopbouw voor een woning binnen het beschermd dorpsgezicht van Middenbeemster toonde op geen enkele manier aan dat er met enig vakmanschap naar gekeken was. Het plan voldeed niet aan redelijke eisen van welstand. De beschermde status van de omgeving maakte dat voor dit slechts secundaire bouwdeel ook niet naar een eventueel ondergeschikt belang werd verwezen. De tekening gaf geen enkel vertrouwen in deugdelijke uitvoering. Stolp met afleesbare rijkdom Het plan voor de (her)bouw van een stolpboerderij aan de Rijperweg gaf heel duidelijk blijk van het verschil tussen een "rijke" voorgevel, inclusief de onderdelen, en de andere gevels; één van de hoofdkarakteristieken die behouden blijft. Het beleid zoals omschreven in de objectgerichte criteria. Diezelfde rijkdom werd in een latere vergadering ook getoond bij de aanvraag voor de nieuw te bouwen brug. Sjiek Aanvragen voor bruggen zowel aan de Westdijk als aan de Volgerweg ziet de commissie als rijke toevoegingen aan het publieke domein.

17

Gebiedsbeschrijving Een nieuw verpleeghuis op Breidablick kon als plan zeer snel worden beoordeeld op grond van de criteria voor dit zeer specifieke gebied met eigen gebiedsbeschrijving in de nota. Eén blik op de uitgevouwen tekening, met een korte toelichting betreffende de uitvoering volstond.

Het nieuwe verpleegtehuis, Breidablick

Passend in zijn omgeving Een dakopbouw voor een woning en garage aan de Langewijck in Middenbeemster kostte veel tijd om goed te bepalen wat nog individuele vrijheid is, zolang het publieke belang niet in het geding komt, wat vereist wordt aan "passend in de omgeving", en welk precedent je schept met een bepaald type uitvoering van bijvoorbeeld de kapvorm. Beleid De te plaatsen reclame aan de Vredenburghweg voldeed in eerste instantie niet aan de beleidsregel "niet verlicht" en was buitenproportioneel van afmeting. Naderhand was wel voldaan aan afname van omvang, maar niet aan "niet verlicht". Niet akkoord. Algemeen welstandscriterium De meer dan gemiddelde kwaliteit van het plan voor een schuur aan de Jisperweg, is reden om een algemeen criterium te hanteren voor het toepassen van Aluzinc als gevelbeplating in het landelijk gebied. Alhoewel niet als mogelijkheid in de nota genoemd, is dit materiaal toch als een positieve bijdrage op te vatten aan de aanwezige karakteristieken.

18

Het gebruik van Aluzinc

De grote lijnen De Stichting WZNH vroeg in 2004 bijzondere aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit van bedrijventerreinen. Dit onderwerp heeft naar aanleiding van de ingediende plannen niet bijzonder veel extra aandacht gekregen. Het aspect kleur krijgt in de relatieve leegte van het grote landelijk gebied van Beemster veel aandacht. De aandacht spitst zich bijna altijd toe op het voorkomen van te lichte kleuren en signaalkleuren in het landschap (zie diverse paragrafen in de welstandsnota). Dit detail-onderdeel blijkt vaak het belangrijkste aandachtspunt. De aandacht voor het buitengebied, een nieuw thema in 2005 binnen de Stichting WZNH, kan in de gemeente Beemster extra tot zijn recht komen.

19

4. Samenwerking met de gemeente

Inleiding De welstandscommissie kan haar rol als onafhankelijk en deskundig adviescollege van burgemeester en wethouder alleen waar maken als de gemeente de commissie voldoende informeert, faciliteert en ondersteunt. De rol van de gemeentelijke plantoelichter is in dit verband cruciaal. En ook het contact met de portefeuillehouder is voor ons van belang.

De vergadering De vergadering van de welstandscommissie is in principe openbaar. De gemeente maakt dit zelf kenbaar aan de indieners en eventuele belangstellenden en publiceert de agenda van de welstandsvergadering op de gemeentelijke website. Het reglement van orde op de welstandscommissie, opgenomen in de bouwverordening, verschaft hierover duidelijkheid. De voorzitter vertelt bij het verwelkomen van bezoekers tijdens de vergadering, iets over de procedures. Aan bezoekers van de vergadering wordt een enquête-formulier meegegeven. Om het welstandsadvieswerk goed te kunnen doen, is het voor ons van belang te weten wat bezoekers vonden van de behandeling van het plan waarvoor zij kwamen. In de toekomst zullen wij zo meer kennis opdoen over de bevindingen van de bezoekers.

Ondersteuning van de welstandscommissie Voor het functioneren van de welstandscommissie en voor de effectiviteit van de welstandsadviezen is een goede samenwerking tussen welstandscommissie en ambtenaren van de gemeente van groot belang. De plantoelichter is tevens de door de gemeente gemandateerde ambtenaar, die de plannen waarvoor een advies "niet akkoord tenzij…" wordt gegeven afhandelt. Bij ons commissie-leden bestaat alle vertrouwen dat de essentie van de vakinhoudelijke opmerkingen, die wij maken bij een advies als hier genoemd, bij hem overkomt. En laat ons advies aan duidelijkheid te wensen over, dan zal hij dit direct aangeven. De heer Stet wijst ons ook direct op voor hem vergelijkbare plannen, waarvoor wij mogelijk tot een ander advies kwamen. De scherpte gaat derhalve niet verloren. De kwaliteit van het ingeleverde materiaal is meestal voldoende en geeft alle noodzakelijke duidelijkheid. De heer Stet en zijn vervangende collega's weten de essentie van deze kwaliteit, voor een juiste welstandsbeoordeling.

20

Overleg met de portefeuillehouder Vanuit de Stichting WZNH wordt gestimuleerd dat tenminste eenmaal per jaar een mondeling overleg plaatsvindt tussen de leden van de welstandscommissie, de portefeuillehouder en de directeur van WZNH. Op 6 december 2004 vond het jaarlijkse overleg met de wethouder, de heer J. Oelen, plaats. Het verslag van dat gesprek is te vinden in bijlage 1.

Relatie welstandstoezicht en planologisch beleid In 2004 is de commissie slechts bij behandeling van een aantal plannen op de hoogte gesteld van ter plaatse geldend ruimtelijk beleid. Wij zijn niet geconfronteerd met gemeentelijk planologisch beleid voor de nabije toekomst.

Relatie tussen welstandstoezicht en monumentenbeleid De Stichting WZNH is door de gemeente aangewezen om ook monumentenadviezen in het kader van de Monumentenwet 1988 op te stellen voor bouwplannen voor geregistreerde monumenten. Een kort verslag van de werkzaamheden van de provinciale monumentenadviescommissie in 2004 is te vinden in het speciale jaarverslag van de monumentenadviescommissie.

21

22

5. Conclusies en aanbevelingen

Op grond van de ervaringen, opgedaan tijdens de beoordeling van voorgelegde bouwplannen in 2004, vraagt de commissie aandacht voor de volgende conclusies en aanbevelingen voor de (nabije) toekomst: Op termijn is evaluatie en aanpassing van de welstandsnota noodzakelijk. In 2004 is een klein aantal notities ten behoeve van een bijstelling gemaakt. Wederzijdse verslaglegging en het jaarlijkse wethoudersoverleg blijven noodzakelijk voor goed onderling contact en uitwisseling van relevante ontwikkelingen, ook al geeft de plantoelichter voldoende gedetailleerde informatie over (de achtergrond van) de voorgelegde plannen. Het besteden van permanente aandacht binnen de gemeente voor de welstandsnota draagt bij aan noodzakelijk draagvlak. En daardoor indirect aan de kwaliteit van de gebouwde omgeving en de openbare ruimte. Eventuele incidentele aandacht vanuit de gemeente voor de welstandsnota naar aanleiding van een (voorgenomen) plan, of de behandeling ervan, kan eenzelfde uitwerking hebben. Het tijdig aangeven door de gemeente van te verwachten ontwikkelingen geeft de commissie de mogelijkheid eventueel te anticiperen op (interpretatie van) onderdelen uit de welstandsnota.

23

Bijlage 1 Verslag van het overleg met de portefeuillehouder

Verslag van het evaluatiegesprek van de welstandscommissie Kring Waterland met de wethouder van Beemster, de heer J. Oelen, gehouden op 6 december 2004 Aanwezig: de commissieleden Jos Hardesmeets (voorzitter), Albert Wiersma (secretaris), Adrie Barnhard (architect-lid), Noud de Vreeze (directeur stichting Welstandszorg NoordHolland), de heer J. Oelen (wethouder gemeente Beemster), Cees Stet (toelichter gemeente Beemster), Gesien van Altena (commissie-coördinator) In het gesprek tussen de welstandscommissie en de wethouder, dat plaatsvindt in het gemeentehuis van Purmerend, tevens vergaderlocatie van de commissie, komen de volgende zaken aan de orde: -Jaarverslag 2003 De commissie brengt een aantal plannen van het afgelopen jaar onder de aandacht. Zo was er een groot plan voor de plaatsing van geluidsschermen. Vooral de tamelijk artificiële kleur groen was een punt van bespreking voor de commissie, aangezien de openbare ruimte en het publieke belang hier zeer mee gemoeid zijn. De wethouder geeft aan dat er een kunstenaar bij het plan betrokken was. Hij stelt dat vanuit de gemeente vertrouwen was in haar bemoeienis met het geheel. Als voorbeelden van kleinere plannen noemt de commissie de aanvragen voor duikers, en hekken en bruggen bij woonhuizen. De bouw van nieuwe stolpen is een terugkerend thema. Een goede uitwerking en detaillering van de stolpen, met name de rijkdom van de voorgevel, is een punt van aandacht voor de commissie. Tot slot memoreert de commissie een bouwplan voor een schuur, waarbij de toepassing van alu-zink als nieuw materiaal geen bezwaar bevonden werd. De wethouder kaart het fenomeen van het historiserend bouwen aan. Hij hecht, ook in dit verband, de meeste waarde aan een zorgvuldig en kwalitatief goed ontwerp dat getuigt van vakmanschap. De commissie brengt naar voren dat anderzijds de gekozen stijl wel consequent doorgevoerd moet worden. Het samenspel met de ambtelijk toelichter is ook hier erg belangrijk. De commissie spreekt haar waardering uit over de samenwerking met Cees Stet die zeer plezierig verloopt. -Welstandsnota De totstandkoming van de welstandsnota is vrij geruisloos verlopen, geeft de wethouder aan. De commissie kan goed werken met de nota. Het jaarverslag van de gemeente alsook het jaarverslag van de stichting WZNH gaan vastgesteld worden door de raad. De toelichter vindt dat de behandeling van de bouwplannen nu veel soepeler verloopt. Toch blijven er nog altijd vragen waar verder over nagedacht moet worden. Zo’n vraag is bijvoorbeeld of de toepassing van kunststof kozijnen moet worden toegestaan? Er zijn op dit moment nieuwe mogelijkheden in kunststof, die de oude profilering van houten ramen beter benaderen dan voorheen. In de welstandsnota staat weinig over agrarische bedrijfsgebouwen, geeft de toelichter aan. Dat is een punt dat in de nabije toekomst meer aandacht behoeft. Een vraag die beantwoord moet worden is bijvoorbeeld welke voorwaarden gesteld worden aan agrarische bedrijfsgebouwen? Aan de orde komt dan wat voor soort bedrijf wat voor soort eisen stelt, bijvoorbeeld wat de hoogte van het bouwwerk betreft.

24

Een mogelijke maas in de welstandsnota betreft een geval met onvoorziene en ongewenste uitkomst: bij een woning bleken twee dakkapellen boven elkaar te kunnen komen. De een was al bestaand en de ander kon vergunningsvrij gebouwd worden. - Bijzondere plannen en ontwikkelingen De uitbreiding voor de Cono-weipoederfabriek in de Beemster zou de welstandscommissie graag als voordracht voor Arie Kepplerprijs willen indienen. De commissie vindt de architectuur heel bijzonder. De wethouder kan instemmen met de voordracht. De wethouder brengt naar voren dat in 2005 een aantal bestemmingsplannen herzien zal worden, zeker met betrekking tot het agrarisch gebied. De ruimte in de Beemster kan best wat hebben, stelt de wethouder. Van het allergrootste belang vindt hij dat er geen concessies worden gedaan aan de kwaliteit en de zorgvuldigheid van plannen. Dit om aan het werelderfgoed recht te doen. DE stichting WZNH start in 2005 project over bouwen in het buitengebied over allerlei bouwplannen die aan het landschap raken. -Wat verder ter tafel komt Er blijkt nog wel enige onduidelijkheid te zijn over toekomstige plannen in de gemeente. Net klaar is een project van 30 huurwoningen voor starters uit de gemeente Beemster. De wethouder brengt naar voren dat de gemeente in de Beemster geen nieuwe bedrijventerreinen wil. Wel wil de gemeente ruimte geven aan bedrijvigheid in agrarische gebouwen. Andere plannen voor de toekomst betreffen de bouw van 40 à 42 woningen, in een combinatie van starterswoningen en wat grotere huizen. Ook zijn er plannen voor een hotel langs de A 7 (richting Amsterdam) bij Avenhorn. In beginsel wordt de advisering door de welstandscommissie altijd opgevolgd, stelt de wethouder. Er is een groot vertrouwen dat de welstandscommissie de kwaliteit bewaakt.

25

Bijlage 2 Curriculum-vitae van de commissieleden

Jos (G.J.) Hardesmeets, voorzitter Heeft als hoofd van de afdeling ontwikkeling, onderzoek en advies een bijdrage geleverd aan de groei van de gemeente Haarlemmermeer. Was betrokken bij een aantal grote projecten in die gemeente en was voor het gemeentebestuur de onderhandelaar voor de grote uitbreidingsprojecten van de luchthaven Schiphol. Stapte begin jaren '90 over naar het Regionaal Orgaan Amsterdam en was daar o.m. verantwoordelijk voor het Economisch Beleidsplan van de regio Amsterdam. Vanaf 1995 projectmanager bij economische zaken van de gemeente Amsterdam. Had zitting in de stuurgroep voor de ontwikkeling van de zuidelijke IJoevers. Vanaf 1998 wethouder en loco-burgemeester van de gemeente Heemstede. Portefeuille o.a. Ruimtelijke Ordening en volkshuisvesting.

Albert Wiersma, secretaris Heeft na de HTS Bouwkunde en de TH Delft Bouwkunde(Architectuur)vanaf 1982 in diverse samenwerkingsverbanden gewerkt en heeft nu een eigen bureau, A. Wiersma Architectenbureau, in Amsterdam. In zijn werk ligt het accent op woningbouwprojecten, maar is als architect ook betrokken bij restauraties, verbouwingen en enkele utiliteitsgebouwen (hotels, parkeergarages). Heeft daarnaast een aantal jaren gewerkt als gastdocent aan de TU Delft. Is vanaf 2000 werkzaam bij het welstandswerk in Waterland.

Adrie (A.E.P.) Barnhard, architect-lid Heeft na de opleiding Bouwkunde aan de TU Delft (Architectuur en Architectuur en Bouwtechniek)vanaf 1986 als zelfstandig architect in verschillende samenwerkingsverbanden geopereerd. Doet uiteenlopende projecten zoals verbouwingen van woningen en bedrijfspanden, diverse monofunctionele gebouwen voor Rijkswaterstaat, kiosken, en renovatieprojecten. Werkt vanaf 1998 samen met Lugthart,Lugthart Barnhard Architecten, te Amsterdam. Heeft ervaring als docent en als lid/voorzitter van welstandscommissies in Velsen en Heemstede.

26

Bijlage 3 Vergaderplaats en vergaderschema

De welstandscommissie Kring Waterland vergadert op de eerste en de derde maandag van elke maand (behoudens feestdagen). De plaats van de vergadering is het gemeentehuis van Purmerend, Purmersteenweg 42, 1441 DM Purmerend. De betreffende vergaderzaal is A 0-14. De vergadering vangt aan om 13.30 uur. Vergaderschema 2005 3 en 17 januari 7 en 21 februari 7 en 21 maart 4 en 18 april 2 en 23 mei (16 mei – Pinkstermaandag - vervalt) 6 en 20 juni 4 en 18 juli 1 en 15 augustus 5 en 19 september 3 en 17 oktober 7 en 21 november 5 en 19 december

27

Bijlage 4 Contactadressen

Commissieleden Jos (G. J.) Hardesmeets (voorzitter) Laan van Dick Laan 99, 2101 PP Heemstede Telefoon: 023-5285474 (privé) en 023-5485868 (gemeentehuis Heemstede) Email: [email protected] ir. Albert (A.) Wiersma, arch. BNA (secretaris) Singel 144, 1015 AG Amsterdam Telefoon: 020-6238143 Email: [email protected] ir. Adrie (A. E. P.) Barnhard (architect-lid) Zeeburgerkade 736 1019 HT Amsterdam Telefoon: 020 – 6206344 Email: [email protected] Stichting Welstandszorg Noord-Holland Gesien (G. M.) van Altena (commissie-coördinator) Emmastraat 111, 1814 DP Alkmaar Telefoon: 072 5204459 Fax: 072 5204460 Email: [email protected] Gemeente Purmerend Evert Zoutman (toelichter); vervanger is Henk Westerneng Gemeente PURMEREND, Dienst stedelijke ontwikkeling en beheer/afdeling BMI Postbus 15, 1440 AA PURMEREND Telefoon: 0299-452307 Email: [email protected] ir. Hans (H.) van Brederode, stedenbouwkundige (previsor) Telefoon: 020-6264410 en 06-51282447 Gemeente Landsmeer Cynthia van Leeuwen (toelichter); vervanger is Mirjam Koster of Henk van Donk Gemeente LANDSMEER, Sector Grondgebied/afdeling Bouwzaken Postbus 1, 1120 AA LANDSMEER Telefoon: 020-4877164 Email: [email protected] Gemeente Waterland Sybren Bruinsma (toelichter); vervanger is Gerwin Twint Gemeente WATERLAND, Bureau VROM Postbus 1000, 1140 BA MONNICKENDAM Telefoon: 0299-658585 Email: [email protected]

28

Gemeente Wormerland Simon Bukman (toelichter) Gemeente WORMERLAND, Sector ROW/afdeling VROM Postbus 20, 1530 AA WORMER Telefoon: 075-6429023 Email: [email protected] Gemeente Beemster en Zeevang Cees Stet (toelichter); vervanger is Jaap van Zijp Gemeente BEEMSTER, Technische Dienst Beemster en Zeevang Gemeente ZEEVANG, Technische Dienst Beemster en Zeevang Postbus 39, 1462 ZG MIDDENBEEMSTER Telefoon: 0299-683355 Email: [email protected] en [email protected] Gemeente Edam-Volendam Marc Steur (toelichter); vervanger is Ruud Buth Gemeente EDAM-VOLENDAM, Sector Grondgebied/afdeling VROM Postbus 180, 1130 AD VOLENDAM Telefoon: 0299-398398 Email: [email protected]

29