elfde jaargang. 2014 - no 1
Verdihuisblad Column
Anderhalve lijn? Waar staan jullie? Iedereen zoekt gejaagd in de nieuwe ordeningsdrift, die onlosmakelijk bij de transities lijkt te horen, naar de passende zorglaag. Klein of groot, eerste of tweede lijn, specialist/generalist, intramuraal/extramuraal, zorg of welzijn. Waar zitten wij? Toch schept het ‘niet passend’ zijn ook ruimte voor nieuwe inzichten. Wij zien dat bij onze cliënten, maar ook voor onze organisatie kan het leerzaam zijn even ‘niet passend’ te zijn. Vaak ontwikkelt zich dat ‘niet passen’ tot een nieuwe maatschappelijke plaatsbepaling. Wij kunnen ons bijvoorbeeld helemaal vinden in de omschrijving die onze collega’s van NEOS (maatschappelijke opvang Eindhoven) hanteren: ‘Wij vervullen de schakelfunctie als poortwachter tussen de eerste en tweede lijn”. Vanuit de tweede, specialistische, lijn afschalen en uitstromen, als dat nodig is, naar ons. Of vanuit de nulde/eerste lijn bij meer complexe problematiek tijdig opschakelen naar ons. Zo moet onze verbindende functie zichtbaar worden, gericht op de deelname aan de samenleving.
Wat wil gemeente besteden aan opvang na 2015?
Invoering WMO: wachten op lokale helderheid
“Landelijk is er na het besluit in de Tweede Kamer nu duidelijkheid over de invoering van de WMO, maar lokaal begint het pas”, analyseert Han Kremers, directeur Verdihuis. Pas op langere termijn zal merkbaar worden wat de gevolgen van de WMO-bezuiniging en transformatie zullen zijn. “Maar het vangnet blijft onverminderd nodig”, voegt hij toe. Veel gemeenten kiezen de verstandige weg door eerst helder te krijgen hoe hun budget verandert na 2015. Zij krijgen dan van de landelijke overheid geen specifiek bedrag dat voor opvang bestemd is, maar moeten uit hun totale budget zelf een deel toewijzen aan de verschillende zorginstellingen. Han Kremers schat in dat de budgetten in het ergste geval 25 procent omlaag kunnen gaan, maar registreert ook geluiden dat het om 6 tot 7 procent gaat bij een zachte landing door aanvullende middelen. “Dat maakt een wereld van verschil en pas als dat duidelijk is, kunnen gemeenten en in hun kielzog de instellingen hun beleid gaan ontwikkelen. Dat vraagt allemaal zijn tijd”, aldus Han Kremers.
dat ook de jeugd van 18-23 jaar voldoende aandacht krijgt. “Zij zijn al jaren oververtegenwoordigd in onze opvang en we hopen dat zij niet ondersneeuwen in de nieuwe situatie.”
Jeugdzorg In afwachting van meer duidelijkheid, zal het Verdihuis het komend najaar haar beleid rond contracten formuleren. Ontstaan er nieuwe vacatures, dan zullen die voorlopig niet ingevuld worden met vaste contracten. Verder is het beleid alles voorlopig zo veel mogelijk te laten zoals het is en alleen urgente zaken op te pakken. De gemeente Oss gaat met betrekking tot de overgang AWBZ eerst kijken naar de situatie rond huishoudelijke zorg en jeugdzorg. Han Kremers hoopt
Vangnet onmisbaar Tegelijkertijd weet hij dat er altijd mensen zullen zijn die door pech of beperkingen in problemen belanden waar alleen het Verdihuis oplossingen voor kan aandragen. Mensen die hun sociaal netwerk kwijt zijn geraakt door hun problemen. “Het is goed om de instroom te willen beperken, dat moet ook zeker kunnen. Maar heb niet illusie dat deze groep door wat voor beleid dan ook naar 0 kan. Er blijft altijd een vangnet nodig. Punt uit.” Stelt Han Kremers onomwonden.
Samenwerken Wat de opvang betreft, blijft het Verdihuis werken aan samenwerken met de andere instellingen. Het systeem van de Centrale Toegang bevalt uitstekend in de praktijk en de contacten met wijkteams ontwikkelen zich geleidelijk aan. “Vooral het samen bepalen van wanneer een wijkbewoner hulp van het Verdihuis nodig heeft, moet zich in de praktijk ontwikkelen, “signaleert Han Kremers.
Wij moeten daarbij zorgen dat wij op onze beurt doorschakelen naar onze specialistische collega’s, zodat de cliënt die behandeling krijgt die noodzakelijk is. Daarnaast moeten wij zo snel mogelijk zorgen dat cliënten door onze collega’s in de wijk-, sociale- en basisteams meegenomen worden in hun verdere herstel in de wijk en buurt, terug in hun ‘eigen omgeving’. Een omgeving waar zij dan weer helemaal ‘passend’ zijn als volwaardig lid van de samenleving. Daar willen we dan best het predicaat ‘anderhalf’ voor dragen, stevig in het midden tussen de lijnen in. Wat is er tenslotte mooier als je er in slaagt om tussen de lijnen te blijven? Kreeg je vroeger een hoog punt voor……. Han Kremers Directeur-Bestuurder SMO Verdihuis
Pagina 1 | Primaverdi
“Komende Kerst weer zo’n feest” Het begon als een gek idee, maar het bleek onweerstaanbaar. “We gaan een verrassingsavond organiseren voor cliënten en begeleiding in de Crisisopvang en het Sociaal Pension. Maar wat er gaat gebeuren, dat moet een top secret verrassing blijven.” Kerstavond was de eerste gelegenheid voor het aanstekelijke plan. Maar de gedachten gaan alweer uit naar de komende kerst. Het gerucht zong al dagen eerder rond, maar verder dan samenzweerderige glimlachjes kwamen de nieuwsgierige bewoners niet. Zelfs toen op 23 december in de centrale hal stoelen en tafels klaargezet werden en er uit de keuken steeds lekkerder luchtjes kwamen. “Alleen die sfeer van verwachting was al zo leuk en gezellig”, vertelt Elke van Ballegooij, begeleidster in de Crisisopvang. Jeroen, een van de cliënten en steunpilaar bij de geheimzinnige voorbereiding, is het daar zeer mee eens. “Al die vragen of ik iets wilde vertellen, dat was erg leuk. Maar ik liet niets los natuurlijk.”
Nieuwe beleidsmedewerker Sociaal Domein in Oss
“WMO 2015 is samen weten we het beter”
“Met de WMO 2015 in aantocht moeten regiogemeente Oss, het Verdihuis en de overige ketenpartners de onderlinge samenwerking naar een nieuw niveau tillen. Zeg maar naar Samenwerking 2.0. Dat zal ons beter in staat stellen mensen met complexe problemen rond huisvesting, schulden, verslaving en of psychiatrie een leefbare toekomst te blijven bieden. De expertise van het Verdihuis is hier onmisbaar. Net als die van de andere ketenpartners. WMO 2015, dat is samen weten we het beter.“ Aan het woord is Wim van de Geijn, de nieuwe beleidsmedewerker Sociaal Domein bij de regiogemeente Oss. Samen met Robert Peters, Teamleider Zorg en ketenregisseur, ontwikkelt hij beleid op terreinen als CTB (centrale toegang en bemoeizorg), schuldhulpverlening en rond scheiden van wonen en zorg. In het kader van de vernieuwde WMO gaat de gemeente veel taken op dit terrein overnemen die eerst bij de landelijke overheid lagen. Maar dat gaat gepaard met ingrijpende bezuinigingen. Wim van de Geijn geeft aan dat door de WMO het totale budget per gemeente ongeveer verdubbelt. Toch zal de sociale sector in de regio Brabant Noordoost het met 30 miljoen minder moeten doen. Kortom, de nieuwe taakverdeling kost de ontvangende organisaties 30 miljoen. Dat treft alle instellingen in de regio op dit gebied. Verdihuis, gezondheidszorg, sociale woningbouw, maatschappelijk werk, verslavingszorg, GGD, GGZ, allemaal krijgen ze te maken met het andere speelveld.
Goochelaar Groot was de verrassing toen een heuse goochelaar de feestavond opende. De kinderen keken ademloos toe en ook de volwassenen genoten volop mee. Daarna werd het feest compleet met een smakelijk driegangendiner dat uitgeserveerd werd door de begeleiders. De cakejes van stagiaire Thirza Niemeyer waren zeer populair. Daarna hield de goochelaar in d’n Misse bij toerbeurt een grote voorstelling. “Het was een topavond!” vinden Elke en Jeroen volmondig. Er is echt iets bijzonders gebeurd. “De feestelijke sfeer bleef nog dagenlang hangen. Als het lukt, willen we dit elke jaar wel doen”, horen Elke en Jeroen terug.
Besparing door preventie Zonder voortvarende actie krijgen organisaties het moeilijk hun dienstverlening op peil te houden. Het zoeken naar lagere kosten moet een stap in die richting zijn. Preventie is een bewezen vorm van kostenbesparing, ook in de vorm van het voorkomen van terugval. Daarnaast biedt intensief samenwerken aanvullende mogelijkheden om nog meer kosten te besparen met behoud van resultaat. Wim van de Geijn geeft een voorbeeld: ”Stel de woningcorporatie merkt dat een bewoner problemen veroorzaakt en huurachterstand ontwikkelt. Voorheen volgde dan uitzetting als het de corporatie niet lukte de bewoner weer op de goede weg te krijgen. In samenwerking 2.0, zo noem ik het maar even, regisseert de gemeente de tijdige inschakeling van tweedelijnshulpverleners.
Verdihuis onderzoekt steekincident
Sociale wijkteams In Oss en andere gemeenten bouwen we hiervoor sociale wijkteams op. Daar zitten naast wooncorporatie, ook vaak huisarts, wijkagent en maatschappelijk werkers in. Deze teams moeten de eerste, kleine brandjes helpen blussen en waar nodig deskundigen van bijvoorbeeld GGZ, verslavingszorg of Verdihuis snel kunnen invliegen. Hun deskundige begeleiding en effectieve schuldhulpverlening bieden dan handvatten om uitzetting te voorkomen. Nazorg beperkt vervolgens terugvalrisico’s. Wat weer preventief werkt, draaideurcliënten voorkomt en kosten bespaart.”
Het Verdihuis heeft een onderzoek ingesteld in samenspraak met de Inspectie voor Volksgezondheid, naar de toedracht en oorzaak van het steekincident op 9 april. Het onderzoek moet een beeld geven van het voorval en duidelijkheid geven of aanvullende maatregelen voor cliënten en medewerkers in de veiligheidssituatie noodzakelijk zijn. In een volgende Primaverdi brengen we u hiervan op de hoogte. Het slachtoffer is inmiddels uit het ziekenhuis en herstellende.
Pagina 2 | Primaverdi
Besparing door samenwerken Ook bij de vaak ongrijpbare groep van zwerfjongeren met complexe problemen moet deze aanpak vrucht af kunnen werpen. Schuldhulpverlening, met een grote rol voor de gemeente, is hier een van de sleutels. Het inzetten ervan
bleek echter problematisch door een lange wachttijd, zo klaagden de organisaties in het veld. Die wachttijd is onlangs korter geworden, erkent Wim van de Geijn. Nu gaat het erom dat de begeleiders van de jongere hen op weg helpen naar de gemeentelijke schuldhulpverlening. Dan kan de schuldenblokkade beter aangepakt worden. “Zo kunnen we de bezuinigingen van de WMO 2015 zo goed mogelijk opvangen en kunnen we samen blijven werken aan wegen om die jongeren echt te helpen”, stelt hij. Cliënt profiteert Wim van de Geijn hoopt dat deze intensieve aanpak effectievere oplossingen kan bieden. Maar dat vraagt in zijn visie een verregaande samenwerking tussen de betrokken partijen. “Het belang van de cliënt moet voorop staan, niet het belang van de gepassioneerde organisatie. De ene organisatie is er dan niet als hulpje bij het oplossen van de problemen van de andere organisatie, maar ze dragen wederzijds cliënten over als de ander die cliënt beter kan helpen. Zelfs als dat eigen budget kost. Samenwerking 2.0 is naar mijn mening een goede manier om de gevolgen van lagere budgetten voor de burger of cliënt zo veel mogelijk te verzachten. Meer resultaat door samenwerken hoeft niet te betekenen dat je ook meer moet doen. Echt samenwerken betekent meer resultaat voor hetzelfde geld. Of met minder middelen dezelfde kwaliteit leveren.”
Via deze link vindt u meer over de invoering WMO: www.invoeringwmo.nl/wmo/wmo-het-kort
Medewerkersdag in teken van Theatersport “Het was een totaal andere Medewerkersdag dan we gewend waren. Op een Lama-achtige manier improviseren en uit je comfortzone gaan. Even wennen, maar erg verfrissend, levendig en leerzaam”, Aldus Dana Buitenhuis, Maatschappelijk Werker Intramuraal bij het Verdihuis. Naast de gebruikelijke programmaonderdelen over hoe het Verdihuis reilt en zeilt, kregen ook de ervaringen rond de
nieuwe werkmethode Herstelwerk veel aandacht. In de vorm van theatersport, waarbij de deelnemers al improviserend voor de collega’s allerlei opdrachten moesten uitvoeren. Dana vertelt: “Doe het op een andere manier, waardoor je niet meer terug kunt vallen op de controle die voortkomt uit je routine. Dat was de opdracht. Er ontstaat dan een heel nieuwe situatie, een nieuwe groepsdynamiek en verrassende uitkomsten. Dat lijkt dus erg op de nieuwe methode en het openstellen voor vernieuwing. Bovendien hebben we veel gelachen.”
Rol Verdihuis verder toelichten
Zorginstellingen bouwen aan wijknetwerken “De nieuwe wijkpunten in Oss bieden ons de gelegenheid onze partners in het veld te ontmoeten. Hier kunnen wij heel laagdrempelig de maatschappelijke rol van het Verdihuis toelichten. Maar ook wij leren onze zorg- en welzijnspartners beter kennen. Als je de sociale kaart kent, kun je cliënten ook beter doorverwijzen en worden ze niet van het kastje naar de muur gestuurd. Informeel en kennisgericht, blijken de bijeenkomsten het zorgnetwerk in Oss te verstevigen en toegankelijker te maken”, aldus Floor Pepping en Natasja Steeman van de Centrale Intake van het Verdihuis. De 5 wijkpuntontmoetingen in Oss worden sinds 2011 wekelijks georganiseerd door Brabant Wonen, Brabant Zorg, Vivaan en RIGOM. Hun doel is het om bewoners in de wijk één loket te bieden voor zorgvragen. Dat vraagt de aanwezigheid van de organisaties die deze hulp bieden. Maar ook de zorgorganisaties ontmoeten elkaar zo ‘in het veld’. Want uiteindelijk is het doel uit te komen op één hulpverlener per hulpvrager. Deze contactpersoon kan dan eventuele, aanvullende specialistische
hulp regisseren en op elkaar afstemmen. Inmiddels sluiten er meerdere organisaties, waaronder het Verdihuis aan bij de wijklunches. Kennis inbrengen De rol van het Verdihuis in de wijkpunten is het inbrengen van kennis over hoe met ‘kwetsbare mensen’ in de wijk omgegaan kan worden. Bijvoorbeeld huishoudens waar uitzet-
Bijzondere dag Dana kijkt terug op een bijzondere dag, waar ze veel energie, ideeën en saamhorigheidsgevoel aan overgehouden heeft. Begeleidingsgesprekken blijken bijvoorbeeld vaak buiten de soms wat benauwende spreekkamer, tijdens een wandelingetje met de cliënt, gehouden te kunnen worden. De cliënt zelf stelt zich daardoor ook vaak opener op is de ervaring. De opzet van de Medewerkersdag om collega’s te stimuleren om drempels te overwinnen is goed uit de verf gekomen. Zo is de verdere invoering van de Herstelwerkmethode op een uitnodigende manier weer een flinke stap vooruitgekomen.
ting dreigt als gevolg van verslaving, psychiatrische problemen of schulden. “Daar gaat ook een preventieve werking van uit. Wij zien sneller problemen aankomen en kunnen dan al eerder met adviezen bijspringen. Dat hoeft dan niet direct opvang te zijn. De winst is dat je als zorgaanbieder beter weet wat er speelt en welke organisaties er al bij betrokken zijn”, vertelt Floor Pepping. Ideeën uitwisselen “We wisselen in de Wijkpunten ideeën uit over hoe een situatie op te pakken is. Dat staat in tegenstelling tot het op je eigen bordje houden van een casus. Je wilt de hulpvrager zo zelfstandig mogelijk verder helpen met zo licht mogelijke hulp. Dat bespaart financiële en sociale kosten”, stelt Natasja Steeman. Het gaat voor de zorgaanbieders in de wijkpunten om informeel netwerken, niet om het direct oppakken van concrete casussen. Daar zijn de sociale wijkteams voor bedoeld. Zij hebben mandaat om handelend op te treden. Het Verdihuis zit hier niet direct in, maar kan door een Wijkteam erbij geroepen worden.
Herstelwerk Dit gezamenlijk werken aan zelfstandigheid past uitstekend in de Herstelwerk methodiek. Floor Pepping zegt hierover: “We vonden het opmerkelijk te ontdekken dat andere zorgaanbieders het Verdihuis zagen als een ‘moeilijk te benaderen vesting’. Met een zorgaanbod dat zo ver weg leek te zijn van het leven van alledag of hun eigen zorg. Terwijl we zelf juist herkenbaar, open en toegankelijk willen zijn. De Wijkpunten helpen ons dit beeld aan te passen aan de realiteit. Onze nieuwsbrief Primaverdi ondersteunt de juiste beeldvorming verder.“
WiFi voor cliënten steeds noodzakelijker Het is voor de cliënten in het Verdihuis, de Veghelse Molenstraat en de Berghemseweg in Oss al weer bijna vanzelfsprekend. De draadloze WiFi hotspots waarmee zij op internet kunnen. “Het is niet alleen een service voor onze cliënten, maar inmiddels onmisbaar om te communiceren met wooncorporaties, hulpverleners en gemeenten,” aldus Saskia van den Luitgaarden van het Verdihuis.
Pagina 3 | Primaverdi
Zij is ICT- medewerkster op het secretariaat en heeft de contacten onderhouden met het bedrijf Verweijen ICT dat de hotspots begin 2014 heeft aangelegd. Daarvoor zijn de locaties bezocht om te kijken hoeveel gebruikers er van de internettoegang gebruik zullen maken en hoe het zit met de reikwijdte van de draadloze verbinding. Na aanleg is gecontroleerd of alle appartementen ook echt contact kunnen maken met de Wi-Fi. Inmiddels werkt het systeem naar behoren. ”Je hoort het in ieder geval heel snel als het niet zou werken”, glimlacht Saskia van den Luitgaarden.
Smoelenboek Ook andere delen van de ICT zijn verbeterd. De server is vervangen door een krachtigere versie, er zijn nieuwe beeldschermen neergezet en de medewerkers werken nu met zogeheten ‘thin client’-apparatuur. Dit zijn kleine, relatief zwakke computers die de hoofdmoot van hun benodigde verwerkingscapaciteit van de krachtige server (centrale computer) betrekken. Ook is het intranet vernieuwd en is er een nieuw smoelenboek gekomen.
Opvang gezinnen verbeterd na verbouwing “Vroeger moesten we crisisopvang voor ouders met kinderen regelen in de IJsselstraat. Dat maakte de begeleiding ook letterlijk afstandelijker. Na de renovatie in het Verdihuis, kunnen we hen nu onderdak bieden in de woonruimte waar vroeger jongeren van Oosterpoort zaten”, vertelt Marion van Campen. “We hebben nu veel meer contact met elkaar en weten beter wat er speelt. Dit is een echte vooruitgang.” De aparte ‘gezinsopvang’ is bedoeld voor gezinnen die op het punt staan weer zelfstandig te gaan wonen. Dat kan volledig zelfstandig zijn of in een begeleid wonen situatie. Normaliseren is hier het sleutelwoord. Na een traumatische uitzetting of soms zelfs vlucht uit de eigen woning, is het gezin al weer zo ver dat het inkomen geregeld is en er zicht is op nieuwe woonruimte. De beperkte begeleiding richt zich op hulp bij opvoeding, rust en regelmaat voor de kinderen en een oogje in het zeil bij het bezoek. Beter contact De nieuwe gezinsruimte (roepnaam CO4) heeft geen directe verbinding met de overige ruimtes van het Verdihuis. Er is een eigen voordeur en een eigen woonkamer en de mensen koken er zelf. De begeleiders lopen nu gewoon spontaan af en toe even binnen, ook zonder afspraak. Marion van Campen zegt:”Is er eens ruzie omdat iemand zich stoort aan een druk kind of aan ongewenste opvoedingadviezen, dan kan een begeleider veel sneller en makkelijker even inspringen en de ruzie helpen uitpraten. Vroeger kwam dat of niet aan de orde of pas na een paar dagen bij een bewonersvergadering. Het contact is gewoon makkelijker.” Misse, plezierig plekje De activiteitenruimte van blokhut D’n Misse is voor deze groep mensen een plezierig ‘plekje apart’. De kinderen kunnen er kleuren, tekenen en spelletjes doen, de volwassenen kunnen er ongedwongen een kopje koffie doen of (buiten) een sigaretje roken. Die ‘vrijblijvendheid’ is mogelijk omdat Marion van Campen met de cliënten geen hulpverlenersrelatie heeft. Ze praat met hen bij een kop koffie en kan dan eens een tip geven of iets relativeren of toelichten. Zo kan zij een soort brugfunctie bieden tussen cliënten en begeleiders. Gebaseerd op vertrouwen.
Marion van Campen
Kindermiddag Bijzonder is rol die Marion van Campen en D’n Misse vervullen op de woensdag als het Kindermiddag is. Samen met de kinderen en de moeders overlegt zij dan wat ze zullen gaan eten. “De kinderen eten vaak slecht door de stress. Maar door het gezellige samen denken over wat ze gaan eten is er geen strijd tussen de ouders en het kind. Het eten wordt een beetje een feestmaal en de kinderen vallen dan aan als wolven, ”glimlacht Marion. Verder helpt zij Sinterklaas de kinderen van Begeleid Wonen te verrassen door speelgoed in te zamelen.
Sporten in trek bij Verdihuiscliënten “Sinds september hebben we een weekprogramma voor het sporten en fitnessen. Bij Fem’s fitnesszaal in de straat kunnen 16 cliënten van het Verdihuis op dinsdag en donderdag onbeperkt sporten. Het is een leuke en gezellige manier om je hoofd even lekker leeg te maken en gezond bezig te zijn. Gelukkig doen ook vrouwen en meiden mee.” Aldus Danny Jansen, Sportcoördinator bij het Verdihuis. Sinds de deelname aan de landelijke Sport- & Beweegdag in Papendal met die fantastische eerste plek in het voetbaltoernooi twee jaar geleden, is het met de sport in het Verdihuis steeds beter gegaan. De Verdihuisteams hebben al aan zes voetbaltoernooien deelgenomen en elke keer was het een feestelijke happening. De cliënten kunnen nu niet alleen meedoen met zaalvoetbal, maar ook kickboksen, conditietraining en fitness zijn in trek. De mensen knappen zienderogen op van deze actieve dagbesteding. Bovendien is het gezellig om met elkaar met andere dingen bezig te zijn, leert de ervaring.
Eigen kracht “De buitenwereld weet te weinig dat hier heel veel goeie mensen wonen, die alleen de pech hadden dat hun wiegje op de verkeerde plek stond. Met de CO4 en de Misse willen we hen helpen de weg naar hun eigen kracht te vinden. Hen op deze manier daar in te steunen, dat is mijn kracht”, besluit Marion van Campen.
Actief en positief Sportcoach Danny Janssen vertelt: “Eerst houd ik een gesprekje vooraf, om te kijken wat mensen willen en kunnen. We vertellen bijvoorbeeld dat we bij kickboksen niet sparren, maar alleen ‘droogoefenen’ om doorzettingsvermogen en conditie te trainen.” Daarnaast behoort het ietwat kalmere jeu de boules tot de sportieve mogelijkheden. Overigens kunnen ook de mensen van begeleid wonen nog meedoen, bijvoorbeeld aan de voetbaltoernooien. Sporten stimuleert een actieve dagbesteding, sociale contacten en zich goed voelen. Mensen willen graag meedoen, ze vragen om sport en vertellen elkaar van de mogelijkheden om te sporten. Naast het sporten, kunnen ook de kookcursussen en de zomerse barbecue rekenen op soortgelijke gretige deelname. Danny Janssen wil het weekprogramma de komende tijd uitbreiden en verbreden met andere activiteiten. “Positief bezig zijn, daar gaat het om,“ stelt hij duidelijk. Pagina 4 | Primaverdi
Saskia Bogaerts coacht Herstelwerk “Ik coach mijn collega’s van Extramuraal bij het verder implementeren van de Herstelwerkmethodiek in ons werk. Nog tijdens mijn training als coach ben ik begonnen met hen mee te lopen om te zien hoe zij Herstelwerk gebruiken. Uit de gesprekken komen vervolgens indrukken voort over wat goed gaat en wat beter kan.” Zo typeert Saskia Bogaerts van Extramuraal haar nieuwe taak als coach Herstelwerk. De medewerkers hebben de methodiek en de trainingen positief ontvangen, maar het lukt nog niet altijd om de training effectief toe te passen. ”Iedereen begrijpt de kern, velen zijn enthousiast en hebben al eerste ervaringen, maar echt eigen gemaakt hebben we het ons nog niet”, ziet Saskia Bogaerts. “Logisch, want onze jarenlange ervaring en opleiding zijn met andere methoden opgedaan.” Daarom komen voordelen als snellere uitstroom, minder terugval, meer gebruik van gemeenschapsvoorzieningen en hogere cliënttevredenheid niet voldoende tot uiting. Vertrouwen opbouwen Praktisch ondersteunen van de begeleider in concrete situaties is een goede manier om Herstelwerk verder te helpen inslijpen. Saskia Bogaerts heeft de training van hoogleraar Erik Albers zeker op dit punt als erg inspirerend ervaren. “Zo bouwen we aan meer vertrouwen in de methodiek. De collega’s zijn wel blij om af en toe eens met een coach te sparren,” merkt Saskia.
Saskia Bogaerts (Extramuraal) “wat gaat goed en wat kan beter?”
Anders begeleiden Ook de TeamKrachtbesprekingen bij Extramuraal bieden mogelijkheden om tips aan te reiken. De begeleiders vragen zich in de Herstelwerkmethodiek af hoe zij de vraag aan hun cliënt positiever kunnen stellen. Dit komt minder ‘streng’ over en opent wegen om de cliënt zelf naar een voor hem/ haar leefbaardere levenssituatie toe te laten werken. “Ik denk dat de sturing nu meer gericht is op de wens van de cliënt. Als die echt van de cliënt is, kun je hem steeds op die motivatie aanspreken en laten zien waar hij het ook al weer voor doet. Ook als het even tegenzit, ” geeft Saskia Bogaerts aan. Passion Statement Centraal staat wat Saskia Bogaerts het ‘Passion Statement’ van de cliënt noemt. Dat biedt aanknopingspunten voor concrete actie. “Stel dat de hartenwens van een cliënt is om
Zelfvertrouwen Rita groeit door Herstelwerk “Oh, dan kun je Rita uit het Sociaal Pension wel vragen. Zij heeft als cliënt al ervaring met de Herstelwerkmethode en zij weet ook nog hoe het voor die tijd was. Zij kan er boeiend over vertellen”, zegt Armella Mulder, haar maatschappelijke werker. En zo zitten we een paar dagen later met Rita en Armella aan tafel. Rita vindt de nieuwe methode een hele verbetering. “Door die krachteninventarisatie, ontdek ik dat ik veel meer kan dan ik dacht. Terwijl ik vaak dacht dat ik iets niet kon. Ook merk ik dat ik al veel meer doe aan mijzelf dan ik dacht. Dat is heel leuk om van jezelf te ontdekken. Ik heb daardoor al veel meer zelfvertrouwen gekregen.” Aanmoedigen Net als de andere cliënten vult Rita de krachteninventarisatie niet eenmalig in, maar telkens een stapje verder. Maar, dat doet ze wel helemaal zelf. Armella volgt alleen de voortgang en coacht als dat Rita helpt. Rita vertelt dat de begeleiding nu minder streng is, maar meer aanmoedigt en steunt. “Terwijl ze vroeger tegen mij zeiden, och Rita, dat kun je
Pagina 5 | Primaverdi
niet. Dat doen wij wel even voor jou. Nu weet ik beter en zeg ik vaker nee hoor dat doe ik zelf wel! Dat is leuk,” vertelt Rita voorzichtig maar zelfbewust. Positiever Ze vertelt verder: “Vroeger ging het altijd over problemen. Als ik mijn taak niet af had of niet gebeld had. Nu ga ik positiever en energieker de deur uit na een gesprek met Armella, omdat we ook als het niet gelukt is, gewoon zoeken naar een manier waarop het mij wel lukt. Bijvoorbeeld de afspraak opschrijven in je agenda, dat helpt ook al. Het kan meer op je eigen manier. Je doet het nu omdat je jezelf blij wilt maken, niet meer je begeleider. Dat is ook wel een verschil met vroeger. Het is meer advies. Je knapt er van op in plaats van af.”
weer zelfstandig te wonen. Dan kun je de cliënt haalbare tussenstappen als schulden afbouwen of werk zoeken voorstellen. De cliënt gaat vervolgens op zoek naar krachten, vaardigheden, familie of vrienden die helpen naar het zelfbenoemde doel te komen.“ Bij wijze van spreken willen we de cliënt helpen minder te vallen in plaats van alleen een pleister plakken, zoals we vroeger deden” aldus Saskia Bogaerts. In de andere afdelingen van het Verdihuis zijn nog 2 medewerkers actief als coach, voorlopig tot einde dit jaar. De coaches blijven naast hun coachwerk ook nog actief in de begeleiding van hun cliënten.
Primaverdi heeft nu twitterknop Het Verdihuis en De Primaverdi is nu bereikbaar via twitter. Klik op het twittersymbool en laat ons weten wat u bezig houdt.
Levendige voorstelling rond kern Maatschappelijke opvang
Portrettendag schetst spilfunctie Verdihuis Wie kan er beter vertellen dan cliënten hoe maatschappelijke opvang mensen weer op weg helpt naar een nieuwe start? Stafmedewerker Herbert Alofs van het Verdihuis liet op 22 april in de Groene Engel tijdens de voorstelling/introductie “Portretten van de Maatschappelijke Opvang zien dat niemand dat overtuigender voor het voetlicht kan brengen dan iemand die het aan den lijve heeft meegemaakt. De cliënt zelf. Gemeenteraadsleden, wethouders en ketenpartners luisterden gefascineerd naar drie waargebeurde verhalen van cliënten die zelf ook aanwezig waren, vragen beantwoordden en deelnamen aan de discussies. Met de nieuwe WMO in aantocht was het belangrijk om de gemeente weer eens
echt in contact te brengen met de cliënten zelf. Rode draad in hun levensverhalen was de groeiende uitzichtloosheid door steeds complexere problemen rond verslaving, schulden of geestelijke gezondheid. Daartegenover presenteerden medewerkers van het Verdihuis hoe zij de cliënten stap voor stap en in nauwe samenwerking met de ketenpartners weer inspireerden tot werken aan de eigen toekomst en zelfstandigheid. In een vermakelijke quiz testte Herbert Alofs de kennis van zijn publiek rond maatschappelijke opvang. De Wethouder uit Cuijk bleek winnaar. Hij kreeg een cd van de singer/songwriter Cedric Lebled die de muzikale omlijsting voor zijn rekening nam. Daarna kregen de bezoekers een rondleiding door het Verdihuis aangeboden.
Enkele twitterberichten over de “Portretten van de Maatschappelijke Opvang” “Wat een fijne en enthousiaste mensen hadden wij vandaag over de vloer. Leuk dat iedereen zo veel interesse toont.” de staf van het Verdihuis. “Afscheid van het Verdihuis. Supermiddag gehad en veel bewoners ontmoet. Een bezoek zeker aan te raden!” Jack van de Dussen, Fractievoorzitter VVD Bernheze.
“Wat brengt de nieuwe #Wmo2015 deze mensen? Maatschappelijke opvang #ribw #Oss”. Federatie Opvang.
Pagina 6 | Primaverdi
“Trots op (ex-) bewoners die vandaag mee hebben geholpen met de organisatie en degenen die hun verhaal wilden doen. Bedankt!” Staf van het Verdihuis.
“Het Verdihuis is voor iedereen, ook voor mij, de laatste optie. Daar eindigt je oude leven en begint je nieuwe.” Voormalig cliënt.
“Opmerkelijk: Driekwart van aanvragen voor crisisopvang wordt door hulpvrager zelf gedaan bij het Verdihuis.” Sonja Stevens, opleidingsfunctionaris/trainer Zorg, Onderwijs en Welzijn.
“Terug van werkbezoek Verdihuis. Cliënten portretteerden zich in Groene Engel. Quiz met op tribune strijd tussen GroenLinks en VVD.GL het best.” Dolf Warris Lijsttrekker Groen Links Oss. “Leuk, nuttig minisymposium en werkbezoek Verdihuis vanmiddag. Nu overleg met alle wijk- en dorpsraden over hoe verder na verkiezingen 19/11. “ Wethouder Hendrik Hoeksema, Oss
Verdihuis verduurzaamt “We zullen de wereld er niet mee veranderen, maar waar we iets kunnen bijdragen aan verduurzaming, zullen we dat zeker niet nalaten”, vertelt Lianne den Biggelaar, Hoofd Facilitaire Dienst bij het Verdihuis. Dus gebruikt de dienst alleen nog verf op waterbasis, wordt afval steeds meer gescheiden ingezameld en zijn de plastic bekertjes vervangen door duurzamere porseleinen mokken. Ook de maaltijden in het sociaal pension en de crisisopvang gaan nu anders. Niet langer zijn ze verpakt in eenpersoonsporties. Nu worden het vlees, de aardappels en groente in vierpersoonsporties verpakt. Dat scheelt niet alleen aanzienlijk in (plastic) afval, maar ook in het gebruik. Niet iedereen eet dezelfde hoeveelheid. De grotere eters Pagina 7 | Primaverdi
compenseren als het ware wat de kleine eters te veel is. Lianne den Biggelaar: “Dus hoeven we minder weg te gooien en hebben meer mensen gegeten wat ze wilden eten. Daarnaast geven de mensen aan dat ze het eten zo vaak smakelijker vinden. Een echte win-win situatie dus.” Energie In de toekomst wil de Facilitaire Dienst kijken hoe het energieverbruik omlaag kan. Dan kun je denken aan betere isolatie, bewust maken van verbruik of verspilling maar ook aan goedkoper en groener inkopen van stroom en gas. Zo draagt de maatschappelijke opvang niet alleen bij aan maatschappelijke verduurzaming, maar ook aan milieuverduurzaming.
“Routine komt niet dagelijks voor” Stephan Mondria is Groepswerker Crisisopvang “Wanneer onze cliënten binnenkomen, blijken hun verhalen zo enorm verschillend. Sommigen hebben gewoon enorme pech gehad. Een plotselinge (v)echtscheiding, een louche kamerverhuurder of kwetsbaar zijn door een psychische of verstandelijke handicap. Voor ze het wisten, stonden ze op straat. Dan besef je dat het ook jou zo maar kan overkomen.” Het is Stephan Mondria’s (31 jaar) eerste baan na zijn opleiding SPH Utrecht, maar hij heeft in dat kleine jaar dat hij in het Verdihuis werkt al snel geleerd dat de grens naar de opvang soms maar flinterdun is. “Routine komt niet dagelijks voor”, glimlacht hij, “Maar ik wil graag een indruk geven van mijn werk als crisisopvang medewerker.” Als Groepswerker helpt hij samen met de maatschappelijk werkers de mensen met hun activiteiten. Hij kijkt hoe
Stephan Mondria “Routine komt niet dagelijks voor”
iemand zich in een groep gedraagt en probeert zich een beeld te vormen van wat mensen kunnen als ze weer doorstromen of weg gaan. Voor bijvoorbeeld tips over het contact opnemen met de verschillende instanties kunnen zij
Stephan om hulp vragen. “Ik ben voor hen een soort lopende vraagbaak,” vat hij samen. Woongroepen Er zijn ongeveer 40 cliënten bij de Crisisopvang, verdeeld in 4 woongroepen. Groep 4 is als een soort tussenstap tussen de opvang en weer volledig op eigen benen staan in een eigen woning. “We bekijken nu of het goed is dat gezinnen met verschillende opvoedstijlen zo dicht bij elkaar zitten. Misschien vermindert het de kans op wrijving als er ook cliënten zitten die al weer bijna zelfstandig zijn. Je zoekt naar stabiliteit in de groep. De groep heeft een eigen ingang en minder toezicht. Al is middelengebruik verboden en bezoek aan regels gebonden. Bij onrust zijn we er vlug bij, omdat we op loopafstand zitten natuurlijk’, vertelt Stephan Mondria. Herstelwerk Al in zijn stage in 2013 maakte hij kennis met Herstelwerk. De overgang van beheersmatige naar individuele benadering van de cliënt valt hem niet bijzonder zwaar. “Ik hoefde natuurlijk geen vaste werkwijzen te veranderen, omdat ik nieuw ben. Het mooie van Herstelwerk is dat je door het systematisch stimuleren van individuele positieve kanten iemand weer op de weg naar boven kunt helpen.
Ik zie dagelijks dat het echt waar is dat mensen willen groeien en zich willen ontwikkelen.” Contact Het contact maken met de cliënt tijdens het afdrogen van de vaat in de keuken of tijdens sporten of gewoon een wandelingetje gebeurt op informele manier. Dat maakt het mogelijk om iemands’ sterke klanten bij elkaar te ‘sprokkelen’. “Al blijft het natuurlijk wel een werkrelatie. Je moet soms iemand wel eens confronteren”, geeft hij aan. Wel is het soms lastig voor cliënten om te ervaren dat niet iedereen hetzelfde is en hetzelfde kan of mag. Dat vraagt wel eens extra uitleg. Mijlpaal Wanneer dan na de crisisopvang het moment aanbreekt voor een volgende stap, is dat voor de cliënt en de begeleider een mijlpaal. “Mensen gaan weer zelfstandig verder of stromen door naar begeleid wonen of een andere instelling. Ongeveer de helft komt niet meer terug,” besluit Stephan Mondria, Groepswerker bij de Crisisopvang.
Crisisopvangdiensten: 8.15 uur
Overdracht van de slaapdiens t naar de dagdienst. Per cliënt kort doorgeven wat er speelt + wat er die dag moet gebeuren (bijvoorbee ld aan afspraken herinneren)
9.00 uur
Rondje langs de slaapkamers. Helpen bij opstaan ivm dag/nacht- ritme. Dagelijkse begeleiding cliënten bij hun herstel
12.00 uur Tussendienst. Dagelijkse begeleiding cliënten bij hun herstel 16.00 uur Aanvang avonddiens t. Overdracht en voorbereiden avondeten. 23.30 -07.00 Iedereen op de eigen kamer, rust in huis. 0.700 uur Slaapwacht komt eruit en begint de dagroutine oa voorbereiding overdracht
Ook ‘Facilitair’ profiteert van Herstelwerk Herstelwerkmethodiek en de Facilitaire dienst. Wat hebben die nu met elkaar te maken? “Nou, wij merken dat de sfeer luchtiger en positiever is geworden, nu we in de sfeer van de nieuwe methodiek cliënten meer vertrouwen geven. Zonder overigens naïef te worden”, geeft Lianne den Biggelaar, Hoofd Facilitaire Dienst aan. Bij Herstelwerk kijkt het Verdihuis naar de mogelijkheden van mensen. In dat kader loopt er nu wel eens iemand mee met de Technische Dienst als er een klusje gedaan moet worden. Ook vraagt de huishoudelijke dienst wel eens aan een client of die een handje wil helpen als er iets zwaars getild moet worden. Dat blijkt effect te hebben op de sfeer. De mensen voelen zich gewaardeerd en dat roept een andere, gemoedelijkere sfeer op. Bij de Crisisopvang laat de Huishoudelijke Dienst het poetsen en stof afnemen aan de bewoners zelf over. Vaak is het dan wel iets minder netjes, maar als er toch weer eens een doekje over heen gehaald moet worden, dan doen de mensen dat zelf. Of de medewerkers herinneren de bewoners er even aan. Een echte opdracht blijft zo lang mogelijk uit. Vaak is het voor die tijd al schoongemaakt of afgenomen. Afspraken Regels zijn nu afspraken geworden. Dat betekent dat echte overtredingen nog steeds tot uitzetting uit het Verdihuis kunnen leiden. Verder zijn natuurlijk gevaarlijke spullen als messen nog steeds niet toegankelijk en blijft de receptie nog steeds verboden toegang. Binnen die grenzen werkt Herstelwerk goed. De medewerkers van de Facilitaire Dienst merken dat ze vaker met bewoners en minder voor bewoners werken. Dat ervaren ook zij als positief.
Pagina 8 | Primaverdi
Herstelwerk is mensen leren wensen Mieke van de Gevel is nieuw bij het Verdihuis. En Herstelwerk is nieuw voor haar. Sinds januari 2014 begeleidt zij op het Sociaal Pension de bewoners in hun dagelijks functioneren en ondersteunt zij hen op weg naar meer zelfstandigheid. Wat is haar indruk van de nieuwe methodiek? Mieke van de Gevel werkte voorheen bij Bureau Jeugdzorg in de gedwongen hulpverlening. Zij heeft Maatschappelijk Werk, Maatschappelijke Studies, als opleiding en heeft haar eerste werkervaring bij de GGZ opgedaan. “Ik was op zoek naar een werkomgeving met een open, vrijer contact met de cliënten”, vertelt zij. Het Verdihuis kende zij uit contacten over doorverwijzingen uit de Jeugdzorg. Haar sprak de laagdrempeligheid van de opvang aan en de open omgang met de cliënten. Cliënten stimuleren Al in haar sollicitatiegesprekken kwam de Herstelwerkmethodiek ter sprake. Zij kreeg twee casussen voorgelegd met de vraag hoe ze die zou aanpakken? “Ik vind het uitdagend om mensen te stimuleren bij het ontdekken wat ze nu eigenlijk zelf echt willen en ze te coachen bij het bereiken van hun doelen. Bijvoorbeeld meer zelfstandigheid, een hobby oppakken of het contact met familie herstellen. Bij mijn cursus over Herstelwerk merkte ik hoe deze methode mensen zelf motiveert en activeert.
Verdihuis in het kort Stichting Maatschappelijke Opvang Verdihuis Centraal Bureau Kardinaal de Jongstraat 17 5348 BG Oss Tel: 0412 - 636251 Fax: 0412 – 628361 E-mail:
[email protected] Website: www.verdihuis.nl
Woonopvang Begeleiding in tijdelijke huisvesting van de corporatie voor vrouwen met kinderen, toeleidend naar hernieuwde en gezonde huur- en leefsituatie. Bemoeizorg Trachten hulpverlening te bieden aan zorgmijdende mensen gezamenlijk met verslavingszorg, GGZ, GGD en AMW.
Crisisopvang Acute opvang voor mensen die (tijdelijk) geen huisvesting hebben en/of (tijdelijk) niet in staat zijn zelfstandig een huishouding te voeren.
Zwerfjongeren Samen met GGZ bieden van tijdelijke begeleiding en hulpverlening aan kwetsbare jongeren met psychiatrische en psychische problematiek.
Passantenverblijf Acute nachtopvang voor mensen die (tijdelijk) geen huisvesting hebben.
Algemeen wordt er constant gezocht naar integrale aanpak en samenwerkingsverbanden met partners als Stichting Oosterpoort, Novadic-Kentron, GGD, GGZ Oost-Brabant, het AMW Oss-Uden-Veghel en diverse woningcorporaties in Brabant Noordoost.
Mieke van de Gevel Sociaal Pension Huisvesting (intern) met woonbegeleiding voor mensen die niet in staat zijn een zelfstandige huishouding te voeren.
Colofon Veel leuker Het spreekt mij aan dat ik als begeleider nu meer naast de cliënt sta in plaats van erboven. Eerst moest je streng zijn, nu vooral duidelijk. De cliënt kan nu meer eigen wensen aangeven en zelf verantwoordelijkheid nemen. Je leert mensen eigenlijk wensen te ontwikkelen voor hun toekomst en maakt de persoon zelf verantwoordelijk voor zijn keuze. Dat is voor ons allebei veel leuker. Het is overigens niet alleen maar gezellig. Het gaat ook om concrete doelen stellen en het bieden van ruimte om die te verwerkelijken. In de krachteninventarisatie staan de doelen en de vorderingen op papier. In ons team in het Sociaal Pension zelf denken we voortdurend aan manieren om Herstelwerk verder in te voeren. Bijvoorbeeld de Kamercontroles zijn nog steeds oude stijl. Hoe kun je dat in Herstelwerkstijl gieten? Zo wordt Herstelwerk steeds meer van onszelf.
Pagina 9 | Primaverdi
Begeleid Wonen Woonbegeleiding in gehuurde woningen in de regio, gericht op uiteindelijk weer zelfstandig wonen. Begeleid Wonen Plus Woonbegeleiding in gehuurde woningen in de regio, een combinatie van verslavingszorg en woonbegeleiding, gericht op weer zelfstandig wonen. Ambulante woonbegeleiding Woonbegeleiding in de thuissituatie Preventieve Woonbegeleiding Woonbegeleiding in de thuissituatie, gericht op voorkoming van huisuitzetting van bewoners.
Primaverdi is een uitgave van de stichting maatschappelijke opvang Verdihuis. Redactie: Han Kremers, Sanne Peters, Herbert Alofs en Haks Walburgh Schmidt. Tekst en foto’s: Tekstburgh Bedrijfscommunicatie www.tekstburgh.nl en derden. Vormgeving: StudioKuijf, Berghem Redactieadres: Verdihuis, Kardinaal De Jongstraat, 5348 BG Oss Tel: (0412) 63 62 51,
[email protected] Internet: www.verdihuis.nl
