Invasieve exoten algemene inleiding Wilfred Reinhold platform Stop invasieve exoten www.invasieve-exoten.nl www.tijgermug.info www.twitter.com/InvasieveExoten www.facebook.com/wilfred.reinhold
1
Opbouw • • • • • •
Wat zijn invasieve exoten? Zijn ze schadelijk? Hoe komen ze hier? Om hoeveel soorten gaat het? Richtlijnen voor aanpak? Handige vragen? – vragen staat vrij!
2
Invasieve exoten
Wat zijn invasieve exoten?
3
“Exoten” • Planten, dieren en micro-organismen • Oorspronkelijk leefgebied = elders • Introductie door menselijk handelen – Transport of opheffen barrières – Dus niet: trekvogels, dwaalgasten – Ook niet: soorten die door klimaatverandering uit oorspronggebied hier komen
• Na het jaar 1492 (1500) – Dus niet: konijn, fazant, damhert 4
“Invasief” • Veel exoten: niet invasief, maar…
• Reden: ontbreken van natuurlijke vijanden 5
Soms lijkt soort niet invasief… a a n t a l tijd … maar is hij dat wel! • Voorzorgsbeginsel – Niet meer te verwijderen: onomkeerbare schade
6
Kleine soorten in voordeel • Worden niet snel opgemerkt – Liften makkelijker mee – Moeilijker te bestrijden
• Vaak talrijker, dus meer kans op meeliften, voortplanting, instandhouding
7
Invasieve exoten
Hoe komen ze hier?
8
Opzettelijk / per ongeluk
9
Opzettelijk / per ongeluk
10
Invoerroutes (1) • Aquacultuur
• Visserij/hengelsport
• Aanleg kanalen
11
Invoerroutes (2) • Huis/hobby/parkdieren
• Tuin- en vijverplanten
• Vakantieplantjes, zaadjes
• Verstekeling bij invoer producten 12
Invoerroutes (3) • Biologische bestrijders
• Ballastwater
• Aangroei scheepromp
13
Invasieve exoten
Zijn ze schadelijk?
14
Natuur en biodiversiteit • Mondiaal: Biologische homogenisering ofwel: het McDonalds-effect
15
Natuur en biodiversiteit • Mondiaal: Biologische homogenisering
16
Natuur en biodiversiteit • Predatie
•Parasitisme, verspreiding ziekten • Genetische vervuiling
• Concurrentie
17
Milieu • Direct: bodemverontreiniging
• Indirect: gebruik bestrijdingsmiddelen
18
Landbouw en veeteelt • Phytophtera infestans • Blauwtong (schimmel) (virus)
19
Volksgezondheid • Ziekteverwekkers • Vectoren voor ziekteverwekkers • Veroorzaken allergische/toxische effecten 20
Waterbeheer • Dichtgroeien sloten, vaarten, plassen – Vermindering ecologische waarde – Verhindering waterafvoer
• Monocultuur oevervegetatie
21
Energievoorziening en industrie • Kortsluiting door invasieve mieren
• Dichtgroeien waterinlaat door invasieve mossels
22
Horeca en recreatie • Dichtgegroeid water: aantasting recreatiemogelijkheden in/op/aan het water
• Stekende tijgermuggen jagen in Italië gasten van de terrassen
23
Economische schade • 1,3 tot 2,1 miljard euro per jaar
24
Invasieve exoten
Hoeveel soorten zijn er in Nederland?
25
Totaaloverzicht soorten
1232 soorten: langer dan 10 jaar gevestigd
891 soorten: korter dan 10 jaar gevestigd
26
Invasieve exoten
Hoe moet je het aanpakken?
27
Richtlijnen voor aanpak • o.a. VS, Australië, Nieuw-Zeeland: al tientallen jaren ervaring • Vaak door schade en schande (bijv. konijn, tijgermug, rode vuurmier) • Uitvoerige handleidingen beschikbaar
28
Aanpak in 3 stappen 1 Monitoring invoer & direct ingrijpen (quarantaine, invoerverbod)
2 Opsporen (lokale) populaties & verwijderen
3 Verwijdering niet mogelijk: beheersen 29
Handige vragen • • • • •
Waar komt-ie vandaan? Hoe komt-ie hier? Welke schade kan de soort veroorzaken? Wat gebeurt er om de soort te verwijderen? Wat gebeurt er om verdere verspreiding te voorkomen? • Wat gebeurt er om de invoer te stoppen? • Wat gebeurt er om introductie in natuur te stoppen?
30
Meer informatie • Websites www.invasieve-exoten.nl www.tijgermug.info Volg het nieuws via www.twitter.com/InvasieveExoten www.facebook.com/wilfred.reinhold
• Boek Biological globalisation – in Engels, met extra aandacht voor Nederlandse situatie www.biologicalglobalisation.com • Veldgids Exoten (beschrijving van ongeveer 150 soorten in NL) 31
