Invasieve exoten in Nederland, in het oog uit het hart Een oogje in het zeil bij invasieve exoten Presentatie van NatuurbalansLimes Divergens BV Ir. B. Crombaghs
Brulkikker
NEC-E Nederlands Expertise Centrum - Exoten
Opbouw lezing
• Noodzaak tot bestrijding • Methoden van bestrijding • De praktijk, een voorbeeld van een bestrijdingsactie • De (on)mogelijkheden van humaan euthanaseren • Enkele stellingen
Exoten in Nederland
(WWW. Nederlandse soorten.nl)
Totaal aantal soorten Nederland (35.578) Exoot (925) Fauna (420)
Flora (275) Schimmel (229)
0
10000
20000
30000
Exoten fauna 1 – 1,5%, maar die zijn zeker niet allemaal invasief!!
40000
Exoten vissen, amfibieën en reptielen?
Inheems
Exoot
Soorten
• Amfibieën
16
4
• Reptielen
7
3
russische rattenslang aspisadder roodwangschildpad
• Vissen
50
20
dikkopelrits, zonnebaars, amerikaanse hondsvis, zwartbekgrondel, pontische stroomgrondel, marmelgrondel, blauwband, blauwneus, roofblei……………………….. te veel om op te noemen
TOTAAL
73
27 (36%)!
brulkikker italiaanse kamsalamander balkan Meerkikker springkikker
Exotische amfibieën, daar heeft toch geen mens last van?
NIET ALLEEN EXPLOSIEVE ONTWIKKELING MAAR OOK..……. RISICO VOOR VOLKSGEZONDHEID RISICO OP ECONOMISCHE SCHADE EN VEILIGHEID
BEDREIGINGEN VOOR DE BIODIVERSITEIT
Het gaat echter niet zo zeer om het aantal soorten
Als om het aantal individuen………………….. According to EcoHealth Alliance, a New York nonprofit that researches and works to prevent disease caused by wildlife, 120 million animals - fish, birds and reptiles - are shipped around the globe annually, legally and illegally.
En de daar aan gerelateerde risico’s……………. Rhys Farrer of the Imperial College London and his team found that different strains of the Chytrid fungus were identified in different parts of the globe. Through sequencing of the fungal genome, they found that the extremely lethal form of the fungus was created when two distinct strains came together to create a potent killer.
De potentiële ecologische bedreigingen op een rij
Invasief Verspreider ziektes/parasieten Predator Concurrent hybridisatie
Amerikaanse brulkikker/stierkikker
Invasief Vector ziektes/parasieten Predator Concurrent Genetische vervuiling
Verspreiding stierkikker
Breda
Tilburg Eindhoven
Maasbracht
Italiaanse kamsalamander
Invasief Vector ziektes/parasieten Predator Concurrent Genetische vervuiling
Verspreiding in Nederland (Bosman & van Delft, 2011, Hoogen & Crombaghs, 2012)
97-2001 2012
Toenemend risico op hybridisatie
28
24
20
16
12
8
4
0 1 99 7
2 00 1
2 005
2 011
2012
Aantal vindplaatsen vanaf 1997
Hybriden 4
Het kan nog erger…….exotische meerkikkers Exoot Invasief Vector ziektes/parasieten Predator Concurrent Genetische vervuiling
Inheems
Situatie Zuid-Limburg 2010
Meerkikker: zuidelijke Balkan type Meerkikker: Balkan en Oost-Europees type Italiaanse poelkikker Meerkikker: inheems type Poelkikker
leefgebied Geelbuikvuurpad leefgebied Vroedmeesterpad
Invasie curve
Locale controle
KOSTEN
GROOTTE GEBEID
Actie
Besef bij groot publiek Uitroeing onwaarschijnlijk, Intensieve inspanningen vereist
Ontdekking Introductie preventie / uitroeiing mogelijk
JAAR
Invasie curve
Locale controle
GROOTTE GEBEID
Groene kikkers Besef bij groot publiek
Uitroeing onwaarschijnlijk, Intensieve inspanningen vereist Italiaanse Kamsalamander
Ontdekking Introductie
Brulkikker
JAAR
preventie / uitroeiing mogelijk
KOSTEN
Actie
Bestrijding tbv economische schade en veiligheid
Verdrinkingsdood! Afgelopen jaar werden er 155.000 gevangen. Afgezien van het leed dat de muskusratten wordt aangedaan worden in deze verdrinkingsvallen die in Nederland worden toegepast ook allerlei andere diersoorten het slachtoffer. Bekend als bijvangst zijn soorten als waterhoen, meerkoet, wilde eend, kuifeend, fuut, dodaars, aalscholver, bunzing, hermelijn, woelrat, bruine rat, nerts, kikkers, padden, rivierkreeft en vissen waaronder snoek en karper. Op landelijk niveau blijkt het jaarlijks over vele duizenden, maar mogelijk zelfs tienduizenden, dieren te gaan die onbedoeld de dood vinden.
Of ten behoeve van de volksgezondheid
Rattengif De huidige gifstoffen leiden tot immens leed (uren tot enkele dagen) onder de doeldieren en indien een vrouwelijk dier wordt vergiftigd sterven de achterblijvende jonge dieren in het nest door uitdroging en verhongering.”
Dus ook bij ernstige ecologische bedreigingen geen probleem?
Toch wel! In Nederland is wettelijk gezien geen enkel middel toegelaten om vissen, amfibieën of reptielen te doden
Dubbele ontheffing/vrijstelling is noodzakelijk 1 Ontheffing voor het vangen en doden van dieren (EL&I)
2 Vrijstelling art 65 van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Min I & M)
Eenmalige verstrekking (120 dagen)!
Elimineren van amfibieën, hoe?
Mechanische bestrijding
waterfase
dempen/wegvangen schepnet+ kunstlicht fijnmazige zegen amfibiefuiken electrovisserij bodemvallen
landfase
vangstschermen kunstmatige schuilplaatsen
Chemische bestrijding
waterfase
biociden
Biologische bestrijding
waterfase
vis - graskarper?
rotenon
De ideale aanpak
Vraagt een maatwerkbenadering……………. • Te elimineren soort, levensstadium • Eigenschappen van water- en landhabitat • Intensiteit waarmee kan worden ingegrepen • Aanwezigheid van andere beschermde soorten
en vooral een goede voorlichting en communicatie!
Belangrijke redenen voor mislukking bestrijding
• A Ongelukkige wettelijke bepalingen (invasieve soort blijkt ook beschermd in eigen wetten) • B Gebrek aan inzicht of voorlichting over het potentiële gevaar • C Onduidelijke of passieve houding van de overheid • D Angst voor dieren rechten activisten of publieke opinie
Een praktijk voorbeeld, de brulkikker in Baarlo Staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu Heeft besloten om een vrijstelling te verlenen voor het gebruik van benzocaïne hydrochloride in verband met de bestrijding van de Amerikaanse brulkikker, een beruchte invasieve exoot. Het middel mag alleen worden gebruikt in het kader van een wegvangactie die in opdracht van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) in de omgeving van Baarlo in Limburg wordt uitgevoerd. De vrijstelling wordt verleend voor een periode van 120 dagen. 3 oktober 2011 – 3 januari 2012
Particuliere parktuin
De actuele situatie
• Particulier ‘prive-paradijs’ dat met veel liefde en zorg wordt beheerd • Zeer dicht water- en oevervegetatie die effectief vangen ernstig bemoeilijken, zo niet ‘onmogelijk maken’. • Grote emotionele binding met het eigen stukje natuur
• Kritische houding ten opzichte van Plan van Aanpak • Angst voor aantasting privacy en overige flora- en fauna
Alle opties bespreken
X
• (tijdelijk) dempen van de vijver
X
• bestrijding met een gif (rotenon) • Afvissing met speciale fijnmazige zegen (larven) • Wegvangen met amfibiefuiken
&
• Wegvangen met draagbare elektrovisserij
&
?
Voorbereidende werkzaamheden
En……………Verwijderen complete watervegetatie
Verwijderen complete oevervegetatie
The day after, een goede uitgangsituatie voor effectief wegvangen
Maar wel ‘on speaking terms’ met de eigenaar blijven!
Vangstmethodieken
Fijnmazige zegen
Amfibiefuiken Elektro-visserij
Larvenvangsten met fijnmazige zegen
17 trekken 2011 (n = 1537)
Totaal: 1876 Zegen: 1743 (92%)
16 trekken 2011 (n = 206)
Larvenvangsten met fuik (n = 141) 80
Aantal gevang en brulkikkerlarv en per week
70 60 50 40 30 20 10 0
39 40 41 14 15 16 17 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2011
Fuik:
we eknummer 20 12
121 (6%)
36 37 38 39 40 41 42 Wk 3 1 t/m 35 ge en fuike n geplaa tst
Drie jaarklassen larven 500 450 400
Vangstaantallen larven
350 300
Foto Rene Kr eke ls
250 200 150 100 50 0 I < 4 cm (n = 3)
II 4 -10 cm (n=19)
III > 10 cm (n=1852)
Fuikvangsten brulkikkers 2011 - 2012 70
60
Aan tal b rulk ikkers (n=261)
50
40
30
20
10
0 39 2 011
40
41
14
15 16
2012
17 18
19
20 21 22 23 Weekn ummer
24
25
26
27 28
29
30
36
37 38
39
Ju veniel
Totaal: 329 Amfibiefuik: 261 (79%)
40
41
42 43
(S ub) adul t
Lengtefrequentieverdeling juvenielen en (sub)adulten 120
Aantal brulkikker s (n=329)
100
80
60
40
20
0 3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Lengte in cm-klassen
15
16
17
18
19
20
Totaaloverzicht
Levensstadium
larf middel 4-10
larf klein <4
juveniel <5
subadult
Methodiek
larf groot > 10 cm
Amfibiefuik
114
6
1
79
117
Zegen
1738
13
2
24
Electro
1
1
-
Steeknet
--
--
Totaal per levensstadium
1853
20
Totaal aantal dieren
2205
adult
Totaal larven
Totaal kikkers
65
121 - 6,4%
261 - 79,3%
17
5
1753 - 93,4
46 - 14%
15
3
1
2 - 0,1%
19 - 5,8%
--
3
--
--
--
3
3
121
137
71
En dan zit je met 2205 (larven van) brulkikkers……
De humane eliminatie van brulkikkers
Doel: Zo weinig mogelijk stress, ongemak & pijn
Verdoofd elimineren (benzocaine)
Onverdoofd elimineren (versnipperaar)
Totale tijd vervoer/ voorbereiding
> 1,5 uur
< 10 minuten
Totale tijd verdoving
3-4 minuten
0 minuten
Totale tijd pijn
0
< 0,2 sec
Belasting milieu
--
Geen
Risico calamititeiten
Aanwezig
Afwezig
Resumerend
1.
Goed Early Warning System is van groot belang (Ravon)
2.
Ingrijpen op korte termijn is dan wel noodzakelijk
3.
Ontwikkeling protocol en bijbehorende ontheffingen en vrijstellingen voor het bestrijden en euthanaseren
4.
Initieren onderzoek meest efficiente mechanische, biologische bestrijding. Dit geldt eveneens voor het gebruik van biociden.
5.
De meest humane wijze voor het euthanaseren van exoten dient niet (te veel) gebaseerd te zijn op emoties of angst voor kritiek
6.
De invoer van een Exotentax bij tuincentra en dierenhandel is dringend gewenst.
7.
De mogelijkheid tot het legaal houden van enkele algemene inheemse amfibiesoorten dient te worden onderzocht.
Bedankt voor uw aandacht!
