Interview Ronald Bakker. 7 jonge ondernemers over hun toekomstplannen pagina 2. pagina 10. Tijdelijke winkel, blijvend fenomeen

1

Uitkopen of verkopen

Sociaal en rendabel

Eigen woning is bij scheiding vaak discussiepunt

Er zijn steeds meer mogelijkheden om te beleggen in microkredieten

Interview Ronald Bakker

7 jonge ondernemers over hun toekomstplannen

pagina 2

pagina 3

pagina 10

pagina 12

‘Mijn eigen 06 staat onder elk menu’

Ondernemen is doen

Jaargang 4

TREND

CijferScan

Tijdelijke winkel, blijvend fenomeen Zo is een etalage leeg en zo zit er plots een hippe designwinkel of een eettentje. Zaakjes die even snel weer verdwijnen. ‘Pop-up stores’ veroveren het straatbeeld en lijken een blijvende aanvulling op het winkelaanbod. Sommige crisisverschijnselen brengen hun eigen oplossing mee. Leegstaande winkelpanden bijvoorbeeld, worden steeds vaker gebruikt door ondernemers die er een tijdelijke ‘pop-up store’ beginnen. Vaak als aanvulling op een webshop, zonder dat ze aan een lang huurcontract vastzitten. Ook grote merken ontdekken het concept van de pop-up store. Volgens deskundigen is het een blij-

vend fenomeen, ook na de crisis. ‘De handgemaakte Indiase meubels die wij verkopen in onze webshop, moet je eigenlijk kunnen aanraken. Alleen een fotootje op de website trekt klanten niet over de streep’, zegt Daniëlle Pelucarte, die met haar man de internetwinkel Eetkaamer.nl runt. ‘We stonden al eens op een braderie met onze spullen. Klanten zeiden: “Leuk! Waar zitten jullie? Dan komen

we een keer winkelen.” Tja, dan hadden we ze bij ons op zolder moeten uitnodigen. Zo ontstond het idee voor een tijdelijke winkel.’ Pelucarte had het geluk dat de gemeente in haar woonplaats Uden bezig was de leegstand op een winkelplein aan te pakken. Ze kreeg de vraag of ze niet een tijdelijke winkel wilde beginnen in een voormalige schoenenzaak. Binnen een maand had ze de sleutel; begin juli opende De Eetkaamer de deuren, als eerste pop-up store in het Brabantse dorp.

Zeecontainer

Het fenomeen pop-up store is niet helemaal nieuw, zegt Laurens Sloot,

28

no

Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. abnamromeespierson.nl twitter.com/aa_meespierson linkedin.com/company/ abn-amro-meespierson

750

hoogleraar retailmarketing aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Je had bijvoorbeeld al de fietsenmaker die in de week voor oud en nieuw z’n zaak ombouwde tot vuurwerkhandel. Maar de nieuwe, tijdelijke winkels die je nu veel ziet, zijn vooral kleine ondernemers met een webshop, die wat aan hun naamsbekendheid willen doen. Leegstand speelt natuurlijk ook een rol. Vastgoedeigenaren zijn opportunistisch. Staat er eenmaal een winkel leeg, dan volgen er snel meer in dezelfde straat. Leegstand is echt een groeiend gezwel. Het is dus altijd beter om iets in je pand te hebben zitten, ➔

euro is de gemiddelde lening die als microkrediet wordt uitgeleend aan mensen in ontwikkelingslanden. Lees meer in het artikel over microfinanciering in dit nummer.

10.000 (bron: Mix data, 2012)

Lees verder op pagina 2

elektrische voertuigen staan er geregistreerd bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer. 93 procent hiervan zijn personen- en bestelauto's.

34

Bron: PBL en ASRE, rapport Gebiedsontwikkeling en commerciële vastgoedmarkten

(bron: Bovag, cijfers juni 2013)

Nieuwe Rijksbegroting ontrafeld Gerrit Zalm en Han de Jong van ABN AMRO lichten tijdens een bijzondere bijeenkomst de belangrijkste kwesties rond de nieuwe Miljoenennota toe. Zoals elk jaar wordt op de derde dinsdag van september de Miljoenennota gepresenteerd. Dan wordt duidelijk welke inkomsten en uit-

gaven in de Nederlandse Rijksbegroting voor het jaar 2014 staan. De ingrijpende plannen van het kabinet zullen dit jaar heel wat

vragen oproepen. Over de bezuinigingen, lastenverzwaringen en de verwachtingen rond de economische groei bijvoorbeeld. Daarom organiseert ABN AMRO MeesPierson op de woensdagavond na Prinsjesdag een bijzondere bijeenkomst voor klanten: De Derde Woensdag In September. Dan geven Gerrit Zalm,

voorzitter Raad van Bestuur en hoofdeconoom Han de Jong van ABN AMRO hun visie op de Rijksbegroting.

Perspectief

Zalm en De Jong geven tijdens het event in Amsterdam hun eigen kijk op de tijdens Prinsjesdag gepresenteerde cijfers. Ze benoemen de be-

miljoen keer per maand wordt de Mobiel Bankieren App van ABN AMRO gebruikt. (bron: ABN AMRO)

206.000 euro is de gemiddelde verkoopprijs van een huis in het eerste kwartaal van 2013. (bron: Vereniging Eigen Huis)

langrijkste veranderingen en plaatsen de effecten ervan voor klanten in perspectief. Ook wordt de stand van de Nederlandse economie besproken en horen beleggers wat ze op basis daarvan kunnen verwachten. Journalist Fons de Poel zal als moderator de discussie in goede banen leiden.

Bijwonen

Klanten kunnen de bijeenkomst op 18 september live volgen via internet. Aanmelden hiervoor kan op abnamromeespierson.nl/ derdewoensdag

Uitgave 07-09-2013 abnamromeespierson.nl

2

Pop-up stores van merken ‘Ontwerp je eigen Magnum’ (links) en ‘H&M Beachwear voor het hele gezin’ (rechts) waren een groot succes (zie artikel op deze pagina)

Uit elkaar

TREND

Verkoop eigen woning zet echtscheiding op scherp Bij scheiding vormt de bestemming van de eigen woning vaak een punt van discussie. Zeker nu de situatie op de woningmarkt snelle verkoop belemmert. Fiscale regelingen kunnen de afwikkeling vergemakkelijken. De bestemming van de eigen woning is één van de belangrijkste aandachtspunten als een relatie wordt verbroken. Als de woning op naam van beide partners staat, moeten beiden instemmen met de verkoop ervan. Vaak is het de wens om de woning zo snel mogelijk te verkopen. Soms wil een van de partners in de woning blijven wonen. Dit kan echter alleen als één van beiden de hypotheeklening volledig overneemt, anders is verkoop van de woning noodzakelijk. Momenteel zit er in de huizenmarkt weinig beweging en kan het lang duren voordat de woning is verkocht. De afwikkeling van de scheiding kan hierdoor flinke vertraging oplopen. Meestal wordt de

paalt dat de overwaarde van de oude woning moet worden geïnvesteerd in de nieuwe eigen woning. Alleen de rente van de hypotheek die nodig is om de resterende koopsom te financieren, is nog aftrekbaar. Voor gescheiden partners is het belangrijk hier rekening mee te houden. Zeker als er plannen zijn om met een eventuele nieuwe partner in de toekomst een woning te kopen.

Restschuld

Tegenwoordig zijn er veel koopwoningen waarvan de waarde onder de bestaande hypotheek is gedaald. Bij verkoop resteert dan een restschuld die tussen partners moet worden verdeeld. Net als in

Een eventuele restschuld moet tussen partners worden verdeeld eigen woning in de tussentijd door één of beide partners verlaten. In principe zou daarmee een eind komen aan de renteaftrek van de partner die de woning verlaat. Alleen de rente over de eigen woningschuld is immers aftrekbaar. Dit zou de problemen van huiseigenaren die uit elkaar gaan verder vergroten. De wet voorziet daarom in fiscale regelingen. Hierdoor is hypotheekrenteaftrek voor een bepaalde periode toch mogelijk.

Overwaarde

Lukt het de woning te verkopen dan moeten partners de overwaarde of het verlies verdelen. Een eventuele overwaarde wordt op basis van de onderlinge eigendomsverhouding verdeeld. Als men bijvoorbeeld in gemeenschap van goederen is gehuwd, ontvangt ieder bij verkoop van de woning de helft van de overwaarde. De overwaarde kan nog financiële gevolgen hebben voor een expartner die binnen drie jaar weer een nieuwe woning wil kopen. Dat komt door de bijleenregeling. Deze regeling voor huiseigenaren be-

een situatie van overwaarde, is de eigendomsverhouding daarbij leidend. Als een restschuld wordt verwacht, is het verstandig om dit met een private banker te bespreken, voordat de verkoopprocedure wordt gestart. De mogelijkheden om een restschuld af te betalen of te financieren kunnen dan worden besproken. Vaak kan een restschuld direct uit spaargeld of door verkoop van beleggingen worden afgelost. Afhankelijk van onder andere de persoonlijke financiële situatie is het ook mogelijk om een restschuld geheel of gedeeltelijk met een lening te financieren en binnen 10 jaar af te lossen. De rente over zo’n lening is maximaal 10 jaar aftrekbaar in box 1. Dit geldt voor restschulden die ontstaan tussen 28 oktober 2012 tot en met 31 december 2017.

Jacques Hogerwerf Specialist Vermogensstructurering [email protected]

(vervolg pagina 1)

➔ ook al is het maar tijdelijk.’

Het zijn niet alleen de kleine, creatieve zelfstandigen die pop-up stores openen. Ook grote ketens en bekende merken gebruiken steeds vaker een tijdelijke winkel. Zo liet Magnum passanten hun persoonlijke Magnumijsje samenstellen met een keuze uit drie soorten chocolade en 18 verschillende toppings, en opende online elektronicareus Conrad.nl een aantal pop-upwinkels om de naamsbekendheid te vergroten. H&M zette twee jaar geleden een zeecontainer neer op het strand en maakte daar een pop-up store van. Afgelopen zomer stond H&M op de camping van het Belgische festival Tomorrowland, HEMA heeft jaarlijks een winkel op Lowlands. ‘Voor grote ketens is het vaak een duale operatie’, zegt Sloot. ‘Aan de ene kant ben je bezig met branding - je merk laten zien op plaatsen waar veel mensen komen - en aan de andere kant verkoop je ook wat.’

Test

Niet alleen winkels, ook eettentjes, galerieën en clubs lijken vaker te kiezen voor een tijdelijk onderkomen, al zijn exacte cijfers niet bekend. Hun doel is vooral klanten te verrassen met een bijzondere locatie. Zo kun je bij

Bij club Trouw in de Amsterdamse Wibautstraat kun je eten in de voormalige krantendrukkerij.

goedeigenaren mee aan Oudewaters tijdelijke restaurant om te testen of een leeg pand wellicht geschikt is voor permanente horeca. Bij leegstaande winkelpanden hebben vastgoedeigenaren vaak weinig te kiezen, zegt Jaap Wisse van beleggingsmaatschappij Nieuw Winkel Vastgoed. ‘Voor beleggers is één ding belangrijk: een steady cashflow. Pop-upwinkels zijn dan misschien niet ideaal, bij leegstand geldt toch: iets is beter dan niets.’

De vraag naar winkelruimte neemt af. Dat biedt kansen voor tijdelijke winkels club Trouw in Amsterdam eten in een oude krantendrukkerij, en hadden jonge rondreizende koks een restaurant in een vroegere timmerfabriek in Vlissingen. ‘Wij vinden het leuk om een plek helemaal eigen te maken’, zegt Mischa Oudewater van pop-uprestaurant Asian BBQ in Rotterdam. ‘Soms is het lastig om een goede locatie te vinden. Als restauranthouder moet je aan veel meer vergunningeisen voldoen dan een winkeleigenaar. Iets opbouwen in een voormalig zwembad is dan nog niet zo makkelijk.’ Vaak werken vast-

De grootste (en de kleinste) Een van de grootste pop-upinitiatieven in Nederland is de Swan Market in Rotterdam. Begonnen met leegstaande winkels in de Zaagmolenstraat, is het nu ook een paar keer per jaar een markt waar zo’n driehonderd internetwinkeliers hun waar verkopen in kraampjes aan het Rotterdamse Museumpark. Vooral mode, sieraden, kunst en tweedehands spullen worden er verkocht. De volgende editie is in het weekend van 28 en 29 september. Dat een pop-up store heus niet groot opgezet hoeft te zijn, bewees overigens technologiebedrijf Hewlett Packard. HP opende vorig jaar een tijdelijk winkeltje ín een bushokje. De abri deed dienst als etalage voor het nieuwste model laptop, een medewerkster stond erbij om klanten te helpen. Niet geheel toevallig was de pop-up store gevestigd in een bushokje op het Leidseplein in Amsterdam, tegenover de Apple Store.

Volgens Wisse krijgen tijdelijke winkeliers geen enorme kortingen op de huur. ‘Meestal wordt de prijs juist hoger bij een kort contract.’ Klachten van andere winkeliers dat pop-up stores met korte contracten en een lagere huur oneerlijk concurreren, krijgt Wisse eigenlijk nooit. ‘Ook voor de buren is het beter als een winkel gebruikt wordt. Leegstand is sowieso funest.’

Marktkooplui

Leuk en aardig, al die pop-upinitiatieven, maar als straks de economie aantrekt en eigenaren van retailvastgoed weer huurders voor langere termijn vinden, is het dan voorbij met de rage? Hoogleraar Sloot verwacht dat de pop-up zal blijven. ‘In tijden van hoogconjunctuur hadden vastgoedbeleggers hun panden altijd gevuld. Goed voor de inkomsten, maar het maakt je niet creatiever. Nu zijn vastgoedbeleggers gedwongen het anders aan te pakken. Dat dit soort crisisoplossingen nu pas worden gebruikt, betekent niet dat het slechte ideeën waren. Voor een winkelcentrum als Hoog Catharijne zou het best een goed idee zijn: een aantal winkels waar steeds iets anders zit.’ Het is een misvatting dat pop-up stores alleen een concept zijn tegen leegstand. Het komt duidelijk ook

Leegstand winkels neemt opnieuw sterk toe De leegstand van winkelpanden is het afgelopen jaar nog verder toegenomen. Steeg het aantal leegstaande winkelpanden tussen 2009 en 2010 nog met 9 procent, afgelopen jaar steeg dit zelfs met 10 procent. Steeds meer panden staan structureel leeg. Van de 220.000 winkelpanden in Nederland staan er op dit moment 13.259 leeg (5,96%). Het aantal leegstaande panden is daarmee in twee jaar tijd met 20 procent gestegen. Deze groeiende leegstand is nog steeds te wijten aan de economische crisis en de consument die daardoor de hand op de knip houdt. Tegelijkertijd met de stijging van de winkelleegstand, is ook het aantal vierkante meters winkelverkoopvloeroppervlak (wvo) toegenomen. In een jaar tijd is er ruim 430.000 m² wvo bijgekomen (1,5%), waardoor het totaal aantal op 29.450.000 komt. Hiervan staat bijna 1.750.000 m² wvo (5,94%) leeg.

voort uit de behoefte van internetwinkels om een tijdje een fysieke locatie te hebben. De verwachting is dat de vraag naar winkelruimte blijft afnemen, terwijl het aantal webshops doorgroeit. Dat biedt kansen voor tijdelijke winkels. Zij kunnen op verschillende plaatsen in het land tijdelijk hun spullen verkopen.

A-locaties favoriet

Een pop-up store hoeft niet per se op een drukke plek met veel publiek te zitten. Ook een afgelegen industrieterrein kan een prima locatie zijn. Even via Twitter en Facebook aan potentiële klanten laten weten waar je zit en de handel kan beginnen. Toch heeft een tijdelijke winkel in een drukke winkelstraat nog steeds de voorkeur van veel ondernemers. Zeker als je nieuwe klanten wil trekken, is de aanloop in een winkelgebied juist heel welkom. Ook op de website popupsquare.com, een platform waar vraag en aanbod voor tijdelijke winkels bij elkaar komen, zijn winkelstraten in Amsterdam en Utrecht de meest gewilde locaties.

Cijfers Groei in % t.o.v. vorige periode

2005 2006 2007 2008 2009

2010 2011

Detailhandel totaal Online winkelen

-0,4 32

-0,2 11

4,5 28

4,2 38

3,4 27

-4,1 17

0,2 9

Bron: CBS, Thuiswinkel.org, Blauw Research, GfK Retail & Technology


3

Social Enterprises

40 jaar Het fenomeen microkrediet kwam veertig jaar geleden van de grond in Bangladesh

Herinvesteren een groot deel van hun winst in hun bedrijf en in de gemeenschap (zie artikel op deze pagina)

(zie artikel op deze pagina)

Beleggen

Microkrediet met macro-impact Microkredieten helpen niet alleen honderden miljoenen mensen vooruit. Voor wie sociaal – en rendabel – wil beleggen, blijken het tevens interessante beleggingen. Een krediet van 550 euro maakte voor de eigenaar van de kruidenierswinkel in São Paolo Brazilië een wereld van verschil. Hij kocht er een koelkast mee voor de winkel. Zo hoeft hij niet langer melk en yoghurt aan het eind van de dag weg te gooien vanwege bederf. De kruidenier slaagt er zo in zijn kosten te verlagen en de winst te verhogen tegen een beperkte rente. Een strategie die niet verschilt van die van andere ondernemers in de wereld. Grootste verschil is dat microkredieten, net als hun naam suggereert, doorgaans een bescheiden omvang hebben. De gemiddelde lening is 750 euro. Het effect is er echter niet minder om. Wereldwijd staat er circa 70 miljard euro uit aan kredieten. Vooral in ontwikkelingslanden, maar het aantal leningen in ontwikkelde landen neemt toe. Wereldwijd maken 200 miljoen mensen gebruik van een microkrediet of hebben dit in het verleden gedaan. Tot enige tijd geleden lag de nadruk bij microkredieten op de ontvanger van het krediet. Nu deze vorm van financiering volwassener wordt, is er meer aandacht voor degenen die het kapitaal verstrekken.

Businessplan

Het fenomeen microkrediet kwam veertig jaar geleden van de grond in Bangladesh, in eerste instantie

Qredits: Microleningen voor Nederlandse ondernemers

Met behulp van een microkrediet startte Jeroen van Wieren in 2009 de eerste zoutwinkel van Nederland: de Zoutkamer. Hij koopt zout van coöperaties en boeren, die het zelf winnen en ontdekt ook regelmatig nieuwe producenten en onbekende zouten. salsamentum.nl

vooral gedragen door NGO’s (nongouvernementele organisaties). Inmiddels zijn veel microfinancieringsinstellingen (MFI’s) niet langer afhankelijk van NGO’s of andere vormen van donaties. Ze houden zichzelf overeind, vaak vrij goed zelfs, weet Solange Rouschop. Zij volgt als duurzaamheidsexpert van ABN AMRO MeesPierson de ontwikkelingen rond microfinanciering op de voet. Rouschop benadrukt dat

MFI’s zich van andere kredietverstrekkers onderscheiden door hun sociale en commerciële kenmerken ‘Enerzijds biedt het geleende geld mensen de kans iets op te bouwen. Anderzijds is de zelfredzaamheid van mensen belangrijk; de lening moet immers op tijd worden afgelost.’ Ruim 97 procent van de leningen wordt terugbetaald. Het selectieproces is in de praktijk cruciaal. ‘Voorwaarde voor het verkrijgen van mi-

Uitdaging

Global SRI Fund (SRI staat voor Social Responsible Investments) belegt vanuit het ESG*-principe. Dat houdt in dat ondernemingen waarin wordt belegd, zich onder meer verre houden van kinderarbeid en wapenindustrie, goede arbeidsvoorwaarden en een transparante bedrijfsvoering kennen en zeer zorgvuldig omgaan met het milieu. Het ABN AMRO Global SRI Fund selecteert samen met het gerenommeerde duurzame onderzoeksbureau Sustainalytics bedrijven die aan deze strenge criteria voldoen. Een uitdaging, weet Rouschop. Als voorbeeld noemt ze levensmiddelenconcern Unilever dat ambitieus bezig is om de C02-footprint binnen enkele jaren met vijftig procent terug te brengen. Maar Unilever gebruikt ook genetisch gemodificeerde grondstoffen, zegt Rouschop. ‘Duurzaamheid gaat per definitie gepaard met dilemma’s.’ Het fonds is op 21 augustus gestart met het opbouwen van de beleggingsportefeuille. Vanaf de eerste helft 2014 kunnen klanten van ABN AMRO MeesPierson hierin beleggen. Rouschop: ‘De trend van duurzaamheid en verantwoord ondernemen is niet meer te keren. Ik ben ervan overtuigd dat over tien jaar alle beleggingsfondsen volgens ESG-criteria beleggen.’

Duurzame initiatieven Steeds meer beleggers vinden het belangrijk dat een belegging niet alleen financieel rendement oplevert, maar ook een meetbare impact heeft. ABN AMRO verkent de mogelijkheden op dit gebied, legt Solange Rouschop van ABN AMRO MeesPierson uit. ‘Duurzaamheid is erg belangrijk voor de bank en dus ook binnen de MFI-markt. Zo’n nieuwe markt leren kennen doe je het best door eraan deel te nemen. Dit is voor ons een verkennende fase.’ De komende tijd wordt de beleggingsportefeuille van het fonds opgebouwd en wordt een historisch track record opgebouwd. Binnen twee jaar moeten klanten erin kunnen stappen.’ Een van de initiatieven is het in augustus gestarte ABN AMRO Social Impact Fund, dat zich bezighoudt met zogeheten impact investing. Het fonds belegt in bedrijven en projecten die een meetbare positieve impact hebben op sociaal en ecologisch terrein. Het beperkt zich daarbij tot bedrijven en projecten in Nederland of sterk daaraan gerelateerd. Het fonds investeert in projecten op het gebied van technologie, milieu, zorg en educatie. Er wordt nauw samengewerkt met Socialenterprise.nl, een platform dat partijen verbindt die zich bezighouden met maatschappelijk verantwoord ondernemen in Nederland.


‘We willen als bank graag bijdragen aan een betere wereld. Het fonds is daar een uitdrukking van’, zegt Eric Buckens, verantwoordelijk voor het Social Impact Fund. ‘Niet alleen zeggen dat we bijdragen, maar het ook doen: door onze expertise en ons kapitaal in te zetten voor sociale en duurzame doelen’. Het fonds richt zich onder meer op sociale vraagstukken, zoals toegang tot arbeidsmarkten, wijkproblematiek en milieu, zorg, educatie, sociale en economische ontwikkeling. De eerste investeringen worden binnenkort gedaan. Buckens: ‘Wij richten ons op sociale ondernemingen, bedrijven die een primair maatschappelijk doel nastreven en dat doen op winstgevende basis. Daarbij dienen ze ook een innovatief karakter te hebben, door hun businessmodel of door een verandering in de duurzame markt teweeg te brengen.’ Het fonds wil in zo’n vijftien sociale ondernemingen participeren. Daarbij worden geen start-ups geselecteerd, maar ondernemingen die al enigszins op weg zijn. Buckens: ‘Belangrijk voor de klant en voor ons is dat het maatschappelijke effect meetbaar wordt.’

Dilemma’s

Een ander fonds waarin op korte termijn belegd kan worden, is het ABN AMRO

*ESG staat voor Environmental, Social en Governance.

crofinanciering is een businessplan. Daarnaast is de wil om zo’n plan ook uit te voeren doorslaggevend voor het verstrekken van een krediet. En die drive is er, volop zelfs,’ benadrukt Rouschop.

Duurzaam

Het succes van microkredieten doet de vraag naar deze leningen stijgen. ‘Een groeimarkt,’ zegt Rouschop. ‘Volgens deskundigen is aan 20 procent van de vraag naar kredieten voldaan. Dan is er dus nog 80 procent over.’ Het kapitaal om deze leningen te verstrekken, komt steeds vaker van investeerders. De mogelijkheden om te beleggen in speciale fondsen voor microkredieten neemt toe, evenals de kwaliteit van de fondsen. Rouschop: ‘Hiermee wordt ingespeeld op een groeiende vraag van beleggers naar

Microfinanciering is niet voorbehouden aan ontwikkelingslanden. Vergelijkbare leningen worden ook in Nederland verstrekt. De Stichting Microkrediet Nederland opereert onder de naam Qredits. Qredits richt zich op startende en bestaande ondernemers die om wat voor reden dan ook geen krediet kunnen krijgen. Wie een goed plan heeft, kan niet alleen een microkrediet krijgen, maar ook ondernemerstools en persoonlijke coaching. Het maximale krediet is 50.000 euro. Het doel van Qredits is om ondernemerschap in Nederland toegankelijker te maken. Wie hier gebruik van wil maken, dient een gedegen ondernemingsplan te hebben en open te staan voor coaching/begeleiding. Vanzelfsprekend moet de ondernemer in staat zijn de lening af te lossen. Qredits is ontstaan uit een samenwerking van ABN AMRO, ING, Rabobank en diverse ministeries. Het is de enige landelijke microfinancieringsorganisatie ter wereld. Het project is tot stand gekomen met steun van Koningin Máxima, die microkredieten niet alleen propageert voor ontwikkelingslanden, maar ook voor Nederland.

schop benadrukt dat bij de intensieve selectie van MFI’s door de fondsen financiële én maatschappelijke aspecten worden getoetst. In het verleden werden sommige MFI’s in verband gebracht met corruptie en woekerrentes. ‘Voordat er wordt belegd, vindt er daarom altijd eerst grondig onderzoek plaats om na te gaan of een MFI op rendabele, sociale en integere wijze opereert.’ Binnen enkele maanden wordt een officieel keurmerk voor goed presterende MFI’s verwacht. Dat kan het beleggen in deze instellingen door de fondsen vergemakkelijken. ABN AMRO

‘Aan 20 procent van de vraag naar microkredieten is voldaan’ beleggingen die rekening houden met de drie P’s: people, planet, profit’, zegt Rouschop, Deze beleggers willen dat hun beleggingen – of een deel ervan – én rendement opleveren én duurzaam zijn.’

Keurmerk

Beleggen in microfinancieringen kan door middel van speciale fondsen. Deze investeren in microfinancieringsinstellingen met een bewezen trackrecord. MFI’s die al vele jaren microkredieten verlenen en daarmee goede rendementen halen. Sommige MFI’s zijn zelfs beursgenoteerd. Rou-

MeesPierson onderzoekt momenteel diverse microkredietfondsen (zie kader hiernaast). Belangrijk voordeel van de fondsen ten opzichte van individuele microkredieten is de diversiteit, zegt Rouschop. ‘De fondsen investeren gespreid: over MFI’s in vele landen, op verschillende continenten. De leningen zijn bovendien verdeeld over diverse sectoren, zoals landbouw en retail.’ Op die manier loopt de belegger zo min mogelijk risico,’ zegt Rouschop. ‘In de praktijk blijkt dat het een relatief veilige manier van beleggen is met prima rendement.’

4

Japanse groei De economische groei in Japan is twee keer zo hoog als de Europese groei.


bron: Datastream

2 013

2 012

2 011

2 010

2009

2008

2 0 07

2006

2005

30

De stemming onder inkoopmanagers is in de Verenigde Staten en Europa verder verbeterd. In Europa is de index weer boven de “groei-noch-krimp-grens” van 50 uitgekomen. In China blijft de stemming enigszins bedrukt, maar de groei is er nog steeds veel hoger dan in beide andere regio’s.

Verloop rendement 10-jaars staatsobligaties

% 8

Verenigde Staten Duitsland Italië Spanje

7 6 5 4

bron: Datastream

3

2 013

2 012

2 011

1

2 010

2

Sinds juli 2012 bewegen de rendementen van staatsobligaties uit enerzijds de Verenigde Staten en Duitsland en anderzijds Italië en Spanje naar elkaar toe. Aanvankelijk was dit het gevolg van een daling in Italië en Spanje, meer recentelijk ook van een stijging in beide andere landen.

Verloop economische groei over de afgelopen drie kwartalen 1,5 1,0 0,5 0,0

-1,0

bron: Datastream

-0,5

al tug

nd

Por

erla Ned

nje Spa

ië I t al

-2,0

nk r

-1,5

ijk

4e kwartaal 2012 1e kwartaal 2013 2e kwartaal 2013

De gemiddelde groei in eurozone was in het tweede kwartaal 0,3%, maar de verschillen tussen landen waren groot. Duitsland en Frankrijk presteerden van de grote landen het sterkst, terwijl Portugal sterk herstelde van een diepe recessie. In Italië, Spanje en Nederland verminderde de krimp verder.

Verloop aandelenmarkten sinds 2010 160 S&P-500 Nikkei-225 Eurotop-100 AEX Opkomende markten

150 140 130 120 110

bron: Datastream

100 90 80 70

2 013

Inflatievooruitzichten (in %) 2012 2013p 2014p Eurozone 2,5 1,4 1,1 Verenigde Staten 2,1 1,4 1,8 Japan 0,0 -0,1 2,0 China 2,7 3,0 3,9 India 9,3 9,1 7,3 Brazilië 5,4 6,5 5,8 Bijgewerkt 19 augustus 2013

35

2 012

2012 2013p 2014p -0,5 -0,5 1,3 2,8 1,6 3,2 1,9 1,9 2,1 7,8 7,5 8,0 3,4 5,5 6,0 0,9 2,5 4,0 p=prognose

teruggekeerde groei in Duitsland en Frankrijk biedt overigens perspectief voor de overige landen in de eurozone, hun exportmogelijkheden nemen immers toe. Dit geldt ook voor Nederland, dat geplaagd wordt door structurele problemen in de vorm van dalende huizenprijzen en relatief hoge hypotheekschulden. Hierdoor is het consumentenvertrouwen ernstig onder druk komen te staan. Nederland kan de impuls van een aantrekkende groei in Duitsland dan ook goed gebruiken. De sterke positie als toeleverancier van de Duitse automobielen kapitaalgoederenindustrie zorgt ervoor dat Nederland daar flink van meeprofiteert.

Eurozone Verenigde Staten China

Fra

ling met 0,7 procent. Niettemin tekent zich een geleidelijke verbetering af. In het vierde kwartaal van 2012 en het eerste kwartaal van dit jaar lag het vergelijkbare cijfer rond de -1,0 procent. Toch baren de onderlinge verschillen binnen de eurozone zorgen. Duitsland en Frankrijk doen het relatief goed, Italië, Spanje en Nederland blijven achter en Portugal is herstellende. Duitsland en Frankrijk zagen de economie in het tweede kwartaal met respectievelijk 0,7 en 0,5 procent groeien. Dat waren de beste groeicijfers van de grote eurolanden. Het duo dankte de groei aan een relatief sterke toename van de particuliere consumptie. In Italië,

40

and

De perspectieven voor de Europese economie zijn aan het verbeteren

45

2 011

Vooruitzichten economische groei (in %) Eurozone Verenigde Staten Japan China India Brazilië

In het tweede kwartaal van dit jaar is de economie van de eurozone met 0,3 procent gegroeid ten opzichte van het eerste kwartaal. Vergeleken met de cijfers in dezelfde periode van vorig jaar is echter nog sprake van een da-

50

it sl

In de Verenigde Staten komen steeds meer signalen die wijzen op een versnelling van de economische groei. In juli zijn de inkoopmanagers in zowel de industrie als in de dienstensector ineens veel optimistischer geworden. De index die dit weergeeft steeg in de industrie van 50,9 in juni tot 55,4 en in de diensten van 52,2 tot 56. Dit duidt op groei, aangezien een niveau van 50 als een neutrale ‘groei-noch-krimp’-stand geldt. Een ander gunstig signaal is dat het herstel op de arbeidsmarkt door lijkt te zetten. Dat zorgt ervoor dat via het toenemend aantal inkomens de economie een wat bredere basis krijgt. Ook de Japanse economie heeft de wind

Europa uit recessie

55

Du

Aantrekkende groei

in de rug. De economische groei van 0,6 procent over het tweede kwartaal op de financiële markten werd gezien als een kleine tegenvaller. Toch is het groeitempo tweemaal zo hoog als de Europese groei en ook hoger dan de Amerikaanse groei over hetzelfde kwartaal. Tegelijkertijd ondergaan de economieën van veel opkomende landen een lichte groeivertraging. Voor een deel heeft dit te maken met de gedaalde prijzen van veel grondstoffen. Dat speelt grondstofexporterende landen zoals Rusland en Brazilië parten. Een tweede factor is dat het vooruitzicht dat de Amerikaanse stimuleringsmaatregelen worden afgebouwd ervoor zorgt dat veel partijen hun vermogen nu liever even aan de zijlijn houden in plaats van het in opkomende markten te investeren. Ten slotte verhogen veel van deze landen de rente om zo de lokale munt te beschermen, maar dat gaat ten koste van de economische groei.

60

2 010

Centrale banken in de Verenigde Staten en Europa hebben de afgelopen jaren geprobeerd om met speciale stimuleringsmaatregelen de zwakke economische groei aan te zwengelen. Het moment dat de Amerikaanse economie weer op eigen benen kan staan komt nu steeds dichterbij. Een positieve ontwikkeling, maar op financiële markten ontstond deze zomer enige onrust nadat de voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve aankondigde dat het zeer stimulerende beleid geleidelijk zou worden afgebouwd. Pas toen Amerikaanse centrale bankiers – en ook hun collega’s van andere belangrijke centrale banken – uitlegden dat dit gepaard diende te gaan met een verbeterende economie, trad vrij snel de rust weer in. De marktreactie leek voorbarig. Het geleidelijk afbouwen van stimulerende maatregelen zoals de aankopen van obligaties is niet gelijk aan het daadwerkelijk verkrappen van het beleid, via bijvoorbeeld het verhogen van de rente. Dat laatste komt hoogstwaarschijnlijk pas in 2015 aan de orde. Eerst zal het beleidsbepalende comité van de Federal Reserve in september of uiterlijk december aangeven wanneer dat afbouwen gaat beginnen en in welk tempo dat zal gaan. Omdat de financiële markten hier inmiddels op zijn voorbereid, zal dat niet tot grote koersschokken leiden. Ook in Europa en het Verenigd Koninkrijk bereiden centrale banken beleggers er vast op voor dat de stimuleringsmaatregelen uiteindelijk worden teruggedraaid.

65

Index: 50 = het “groei-noch-krimp”-niveau

Een aantrekkende Amerikaanse economie wakkerde bij beleggers de vrees aan dat stimuleringsmaatregelen straks worden teruggedraaid. Centrale banken hebben deze crisis bezworen, zodat de nadruk verschuift naar het positieve effect van een hoger groeitempo.

Verloop van de stemming onder inkoopmanagers

% t.o.v. voorgaande kwartaal

Groei Amerikaanse economie trekt aan

Spanje en Nederland stagneerde de consumptie en kromp de economie in het tweede kwartaal nog steeds. De krimp neemt overigens wel af, maar ook over de afgelopen drie kwartalen tezamen genomen is er nog steeds sprake van kleiner wordende economieën. Portugal was in de eurozone een gunstige uitzondering met een groei van liefst 1,1 procent in het tweede kwartaal. Als gevolg van de zware krimp in vooral het laatste kwartaal van 2012 resteert er ook voor dit land over het afgelopen jaar een krimp van de economie. Griekenland heeft nog geen gegevens over het Bruto Binnenlands Product gepresenteerd, maar vermoedelijk bevindt dat land zich ook nog in een recessie. De meeste Oost-Europese lidstaten en Finland – die omwille van de overzichtelijkheid buiten de grafiek zijn gelaten – hebben de eerste twee kwartalen van dit jaar hun groei zien herstellen. Daarmee zijn de verschillen binnen de eurozone opvallend, dit wijst er op dat van een evenwichtige ontwikkeling binnen de regio nog geen sprake is. Ondanks de onderlinge verschillen zijn de perspectieven voor de Europese economie aan het verbeteren. In veel van de Zuid-Europese landen is dat te zien aan een vermindering van de tekorten op de betalingsbalans. Dit wordt niet alleen veroorzaakt door een afname van de invoer maar ook door een beperkte toename van de uitvoer. Dat wijst op een verbetering van de concurrentiepositie van deze landen, wat een voorwaarde is om de economie weer aan het groeien te krijgen. Tegelijkertijd hebben de bezuinigingen hun grootste negatieve invloed gehad. De komende jaren nemen de overheidsbezuinigingen in omvang en in effect af, zodat een belangrijke rem op de economische groei in Zuid-Europa wegvalt. De

Ben Steinebach is hoofd beleggingsstrategie van ABN AMRO MeesPierson. Elke maand signaleert hij voor Financial Focus de belangrijkste ontwikkelingen wereldwijd.

Index: 1 januari 2010 = 100

Beleggingsvisie Macro-economie

De aandelenmarkten hebben een korte periode van sterke - met name neerwaartse - fluctuaties achter de rug. Dat is een uitvloeisel van vrees voor een omslag in het Amerikaanse monetaire beleid. Nu de rust is weergekeerd hervatten de meeste beurzen hun opgaande lijn. Uitgave 07-09-2013 abnamromeespierson.nl

5

Bord in de tuin

Neutrale weging

Het duurt gemiddeld 9 maanden voor een huis wordt verkocht

De verwachtingen van een stijgende rente doet de invloed van een aantrekkende economie op vastgoedprijzen teniet

(bron: Centraal Economisch Plan 2012)


Beleggingsvisie Allocatie

Rentestijging remt aandelen niet e

e wo g

wo g de r

r wogen

S t er k o n

ove

de r

er k

r wogen

S t er k o n

n

AANDELEN

OBLIGATIES

r wogen

Financiële instellingen = Informatietechnologie ▲

Telecom LIQUIDITEITEN

Nutsbedrijven

e wo g de r

S t er k o n

e wo g

ove

de r

er k

▼ =

n

r wogen

▲ =

ove

Industrie Luxegoederen & Diensten Consumptiegoederen Gezondheidszorg

N eu t r a a l

er k

= =

St

Energie

Neutraal Basismaterialen

n

St

n

St

De aandelenmarkten lieten tussen medio juli en medio augustus een divers beeld zien. Terwijl de koersstijgingen in de Verenigde Staten heel beperkt bleven met een winst van 0,5 procent voor de S&P-500, stegen de koersen op de meeste Europese aandelenmarkten veel sterker. In Duitsland stegen aandelen gemiddeld met 3 procent, in Frankrijk was dat bijna 7 procent. In Japan vond per saldo juist een daling plaats van de Nikkei met bijna 4 procent. Daarentegen hebben de opkomende markten een lichte stijging met gemiddeld 3 procent weten te realiseren. Als gekeken wordt naar heel 2013 ziet het beeld er volstrekt anders uit. De Japanse Nikkei staat 35 procent hoger, de Ameri-

N eu t r a a l

ove

Aandelen in herstelmodus

lange termijn, mede dankzij de gunstige macro-economische ontwikkelingen. Op de beurs kan dat een verschuiving op gang brengen, aangezien dit klimaat sectoren die profiteren van economische groei meer in de kaart speelt dan meer defensieve ondernemingen.

N eu t r a a l

er k

worden uitgesloten, maar die beweging zal relatief klein zijn. Op de markten van staatsobligaties van Europese probleemlanden zoals Spanje en Italië blijft het mogelijk minder rustig. In Italië en Spanje daalde de rente dit jaar met respectievelijk 0,3 en 0,8 procentpunt. De onevenwichtigheden en risico’s zijn niet geheel verdwenen en kunnen bij tijd en wijle tot heftige koersen rentefluctuaties leiden.

iets van de in de eerste helft van het jaar opgelopen achterstand goedgemaakt. Het recente herstel is overigens vooral een reactie op de onrust die eerder deze zomer de stemming op de financiële markten bepaalde. Sindsdien hebben de aandelenmarkten de blik weer meer gericht op de middel-

St

De financiële markten bereiden zich voor op de onvermijdelijke afbouw van het zeer ruime beleid van centrale banken. Dat begint in de Verenigde Staten, maar andere landen ondervinden hiervan ook al de invloed. De obligatierendementen lopen wereldwijd op. Hierdoor wordt deze beleggingscategorie relatief aantrekkelijker. Normaal gesproken kan dan enige druk op de aandelenkoersen worden verwacht. Het positieve effect van de aantrekkende economische groei en de verbeterende winstvooruitzichten wegen hier echter ruimschoots tegenop. De Fed koopt momenteel voor 85 miljard dollar per maand aan waardepapieren en de Amerikaanse obligatiemarkt moet straks deze rugwind missen. Het rendement op 10-jaars staatsobligaties is tussen medio juli en medio augustus in de Verenigde Staten met 0,25 procentpunt gestegen. In Duitsland liep dat rendement evenveel op. Dat brengt de stijging in de Verenigde Staten dit jaar op een vol procentpunt en in Duitsland op de helft daarvan. Daarmee lijkt het afbouwen van het Amerikaanse opkoopprogramma van obligaties wel ongeveer in de prijzen te zijn verwerkt. Verdere stijging van de rendementen kan niet

kaanse beurzen hebben een winst die ongeveer half zo groot is en de meeste Europese beurzen staan op een winst van 8 tot 13 procent. De opkomende markten staan dan nog steeds op een verlies van circa 3 procent. In de afgelopen maanden hebben Europa en de opkomende markten dus

S t er k o n

Het rendement op Amerikaanse en Duitse staatsobligaties loopt op. Normaal komen aandelenkoersen hierdoor onder druk te staan, maar deze keer ligt dat anders.

ALTERNATIEVEN

▼ ▼

Het bovenstaande overzicht is een weergave van de huidige aanbevolen tactische allocatie voor de verschillende beleggingscategorieën. Deze allocatie is gebaseerd op een neutraal risicoprofiel. Bron: ABN AMRO MeesPierson

Beleggingsvisie INzoomen Energie Basismaterialen Industrie

= = ▲

Vastrentend

Luxegoederen = & Diensten Consumptiegoederen ▼ Gezondheidszorg

=

Financiële instellingen = Informatietechnologie ▲ Telecom ▼ Nutsbedrijven

High Yield obligaties Schuld van opkomende landen

▲

=

▲

▼

Staatsobligaties* ▼ De afgenomen angst voor economische terugval is aan▲ leiding om weer enthousiaster teBedrijfsobligaties worden over aandelen. (hoge kwaliteit)


▼ ▲

*Inclusief inflatiegerelateerde obligaties

▼ Onderwogen ▲ Overwogen = Neutraal

Aandelen attractiever Begin juni is het sterk overwogen belang in aandelen verlaagd. Het belangrijkste argument daarvoor waren de onzekerheden die voorvloeiden uit het afbouwen van het stimulerende beleid van het Amerikaanse stelsel van centrale banken. De onrust kwam deze zomer tot uitdrukking in koersdalingen op de internationale aandelenmarkten. Mede door geruststellende uitspraken van centrale banken is de rust snel weer teruggekeerd. Met het

Staatsobligaties* Bedrijfsobligaties (hoge kwaliteit) Convertible obligaties

iets aan het verslechteren. Grondstofexporterende landen worden geraakt door lagere grondstofprijzen en andere landen hebben hun rente ver= oogConvertible op de verbeterende economische hoogd om de eigen munt te bescherobligaties wordt daarom het aanvooruitzichten men. Bovendien bevinden veel van delenbelang deze landen zich in een overgang van High Yield weer teruggebracht naar ▲ obligaties sterk overwogen. Nu de economische een exportgedreven naar een meer vooruitzichten consumptiegedreven economie. Daar Schuld van inmiddels ook voor ▲ Europa verbeteren, daar horen iets lagere groeicijfers bij. opkomende landen geldt voor deze regio nu een neutrale weging in plaats De obligatierendementen zijn sinds inflatiegerelateerde obligaties van*Inclusief een onderweging. Dat gaat ten half juli in het algemeen verder gestekoste van de overweging in opkogen. Dit had enerzijds te maken met mende landen, die op neutraal wordt de verwachtingen dat opkoopprogesteld. De nog altijd positieve groeigramma's van staatsobligaties door ▼ Onderwogen ▲ Overwogen = Neutraal vooruitzichten voor deze markten zijn centrale banken binnenkort zullen

worden afgebouwd. Anderzijds vloeit het ook voort uit een verbetering van de economische vooruitzichten. Hoewel de rentestijging in de rest van het jaar beperkt zal blijven, blijft de sterk onderwogen positie in staatsobligaties gehandhaafd. Binnen het segment ligt de nadruk op Spaanse en Italiaanse staatsobligaties, waarvan de rendementen nog wat kunnen dalen. In de bestaande overwogen belangen in bedrijfsobligaties en van obligaties van opkomende landen komt geen verandering.

Alternatieven

In de meer defensieve profielen blijft de overwogen positie in hedgefunds gehandhaafd, omdat ze daarin een goed alternatief zijn voor obligaties. In de meer offensieve profielen geldt

nog altijd een onderwogen advies. De positionering wordt bepaald door de betere vooruitzichten voor aandelen. In de meer neutrale profielen blijft een neutraal belang in hedgefunds gehandhaafd. Binnen de grondstoffensector zorgt de grote productiecapaciteit ervoor dat er binnen veel markten sprake is van overcapaciteit. De vooruitzichten van een hogere dollar en een hogere rente zijn ook nadelig voor grondstoffen. Deze negatieve factoren worden in evenwicht gehouden door signalen die wijzen op een hogere economische groei die kan leiden tot een hogere grondstofvraag. Per saldo blijft de neutrale weging voor deze beleggingscategorie ongewijzigd. Vastgoed is gevoelig voor verwachtingen van een stijgende rente. Dat doet de gunstige invloed van een aantrekkende economie op vastgoedprijzen en de kasstromen binnen de sector op de beurs teniet. Daarom komt er geen verandering in de neutrale weging van vastgoed.

Regionale spreiding aandelen Regio Trend Europa (incl. Nederland)

=

Noord-Amerika = Japan = Pacific ex-Japan

=

Opkomende landen

=

bron: ABN AMRO MeesPierson

Sectoren

6

Fietsenmakers pionieren De fietsenmakers die hun zaak verbouwden tot vuurwerkhandel waren de eerste tijdelijke winkels (zie artikel op pagina 1)

Funds recommended list

in euro per eind juli 2013

Beleggingsstijl categorie/indexnaam Fondsnaam Valuta Koers

% laatste drie maanden

% laatste twaalf maanden

rendement in euro

rendement in euro

% afgelopen % sinds drie jaar 1 januari cumulatief rendement 2013 % risico rendement in euro rendement in euro drie jaar*

% total expense ratio

AANDELEN Duurzaam Wereldwijd / All Cap / Groei F&C STEWARDSHIP INTERNATIONAL EUR 11,13 2,5 12,8 31,7 13,0 9,3 1,9 Wereldwijd / Large Cap ING SUSTAINABLE GROWTH FD EUR 203,53 0,8 10,7 31,7 10,3 9,3 1,9 Wereldwijd / Passief ISHARES DJ GLOBAL SUSTAINABILITY SCREENED EUR 21,09 0,7 12,7 11,3 0,6 Large Cap / Groei SAM SUSTAINABLE EUROPEAN EQUITIES EUR 37,65 1,2 18,6 25,8 10,1 13,5 1,5 Europa / Passief ISHARES DJ EUROPE SUSTAINABILITY SCREENED EUR 28,35 0,9 18,8 7,4 0,5 Opkomende landen / Groei NORDEA EMERGING STARS EQUITY EUR 70,24 -10,1 -2,0 -6,5 1,9 Alternatieve energie / Groei SAM SMART ENERGY FD EUR 15,99 -3,0 -5,6 -8,4 2,4 11,7 2,2 Alternatieve energie / Groei PICTET CLEAN ENERGY FD EUR 54,18 2,9 10,7 -6,4 13,1 12,0 1,8 Water / All Cap PICTET WATER FD EUR 179,25 -1,0 6,2 34,8 9,2 10,1 1,9 Water / Small & Mid Cap SAM SUSTAINABLE WATER FD EUR 173,11 1,7 14,3 21,0 11,9 10,9 2,2 Staatsobligaties PETERCAM GOVERNMENT SUSTAINABLE EUR 1152,68 -2,5 0,3 12,1 -1,4 4,8 0,7 Bedrijfsobligaties ROBECO EURO SUSTAINABLE CREDITS EUR 102,18 -1,4 5,2 14,1 0,5 4,5 0,9 Obligaties opkomende landen PIMCO SOCIALLY RESPONSIBLE EMERGING MARKET BONDS EUR 10,99 -8,0 -3,3 -7,7 1,2 Wereldwijd MSCI All Country World 0,9 12,5 37,5 11,0 9,8 All Cap FRANKLIN GLOBAL GROWTH FD EUR 11,93 -1,1 5,1 25,8 3,6 11,4 1,9 Large Cap JP MORGAN GLOBAL FOCUS FD EUR 23,90 4,1 11,4 23,9 12,3 13,0 1,9 Large Cap / Kwaliteit ABERDEEN WORLD EQUITY FD EUR 13,07 -3,2 4,2 32,4 5,5 10,6 1,7 Large & Mid Cap / Groei M&G GLOBAL BASICS EUR 23,92 -4,0 1,2 13,3 0,6 13,4 1,9 Groei tegen redelijke prijs FIDELITY GLOBAL FOCUS FD EUR 36,51 1,8 11,4 37,6 11,8 10,3 2,0 Hoog dividend DWS TOP DIVIDENDE EUR 92,98 -1,2 6,5 36,4 10,0 8,4 1,5 Hoog dividend KEMPEN GLOBAL HIGH DIVIDEND FD EUR 25,06 -2,1 8,4 40,0 10,2 8,9 1,5 Hoog dividend M&G GLOBAL DIVIDEND FD EUR 17,20 -1,7 10,0 43,8 12,4 10,9 2,0 Contrair / Waarde SKAGEN GLOBAL FD NOK 954,16 0,1 11,4 33,5 6,6 11,4 1,3 Duurzaam / All Cap / Groei F&C PORTFOLIO STEWARDSHIP INTERNATIONAL EUR 11,13 2,5 12,8 31,7 13,0 9,3 1,9 Duurzaam / Large Cap ING SUSTAINABLE GROWTH FD EUR 203,53 0,8 10,7 31,7 10,3 9,3 1,9 Gediversificeerd BLACKROCK GLOBAL ALLOCATION FD EUR 32,12 1,0 11,1 19,5 7,4 10,7 1,8 Passief / Indexfund BLACKROCK WORLD EQUITY INDEX EUR 112,47 2,7 14,6 Passief / ETF ISHARES MSCI WORLD EUR 24,22 2,7 14,3 39,8 14,7 9,8 0,5 Passief / ETF SPDR MSCI ALL COUNTRY WORLD EUR 63,99 0,7 11,7 10,9 0,5 Duurzaam / Passief / ETF ISHARES DJ GLOBAL SUSTAINABILITY SCREENED EUR 21,09 0,7 12,7 11,3 0,6 Noord-Amerika MSCI North America 4,8 15,1 56,5 17,4 10,4 All Cap ROBECO US PREMIUM EQUITIES FD EUR 209,75 10,7 23,3 55,8 24,5 11,9 1,7 All Cap / Groei ALGER AMERICAN ASSET GROWTH USD 37,23 5,4 12,1 53,4 15,2 15,7 2,2 Large Cap JP MORGAN US VALUE USD 19,96 6,8 16,7 59,8 22,0 13,0 1,9 Large Cap BLACKROCK US GROWTH EUR 10,91 5,2 Large Cap / Waarde AMUNDI US RELATIVE VALUE FD USD 133,31 6,5 22,3 56,2 21,7 17,6 1,9 Large & Mid Cap JP MORGAN HIGHBRIDGE STEEP US EUR 11,61 5,3 19,0 66,3 22,5 11,1 1,9 Large Cap / Groei / Kern LEGG MASON CLEARBRIDGE US APPRECIATION USD 129,23 3,7 11,4 47,9 16,1 11,9 Duurzaam / Large Cap DEXIA SUSTAINABLE NORTH AMERICA FD USD 32,27 4,4 15,1 55,7 17,8 13,5 1,8 Passief / Indexfund BLACKROCK NORTH AMERICA EQUITY INDEX EUR 116,63 5,8 19,1 Large Cap / Passief / ETF VANGUARD S&P 500 ETF USD 32,23 5,8 15,4 22,2 0,1 MidCap / Passief / ETF SPDR S&P 400 US MIDCAP ETF EUR 25,44 6,4 21,7 22,3 0,3 Passief / ETF / NASDAQ LYXOR ETF NASDAQ 100 USD 51,70 -12,4 -17,3 22,2 -9,4 12,6 1,0 Passief / ETF / Hoog dividend SPDR S&P DIVIDEND ARISTOCRATS ETF EUR 26,12 4,2 18,1 22,4 0,4 Passief / ETF / Laag risico ISHARES S&P 500 MINIMUM VOLATILITY ETF USD 29,97 3,9 21,0 0,2 Europa MSCI Europe 1,9 17,9 30,3 9,8 12,5 All Cap OYSTER EUROPEAN OPPORTUNITIES FD EUR 343,26 2,7 17,0 26,1 8,3 13,0 1,9 All Cap / Waarde JP MORGAN EUROPE STRATEGIC VALUE FD EUR 12,32 4,5 21,8 22,0 11,5 16,3 1,9 All Cap / Groei BLACKROCK EUROPEAN GROWTH FD EUR 26,50 2,3 17,7 49,0 10,0 12,8 1,8 All Cap / Groei tegen redelijke prijs HENDERSON PAN EUROPEAN EQUITIES EUR 19,33 3,5 19,5 33,8 12,6 12,6 1,9 Large & Mid Cap BLACKROCK EUROPEAN FD EUR 89,63 2,8 20,5 31,9 10,7 13,7 1,8 Large & Mid Cap / Waarde FRANKLIN MUTUAL EUROPEAN FD EUR 18,32 5,7 20,9 27,5 11,1 12,3 1,8 Small & Mid Cap / Kwaliteit / Groei THREADNEEDLE PAN EUROPEAN SMALLER COMPANIES EUR 1,65 2,0 17,8 56,4 8,5 13,0 1,7 Small Cap / Groei FIDELITY EUROPEAN SMALLER COMPANIES FD EUR 30,45 4,7 20,9 39,2 11,7 15,1 1,9 Defensief / Groei tegen redelijke prijs COMGEST GROWTH EUROPE EUR 15,82 0,3 18,7 59,7 10,2 9,6 1,6 Hoog Dividend JP MORGAN EUROPE STRATEGIC DIVIDEND EUR 124,58 2,8 19,9 11,9 1,9 Fusies, overnames en herstructureringen EDM ROTHSCHILD EUROPE SYNERGIE EUR 146,33 4,7 17,7 34,8 10,8 11,8 1,9 Flexibel / Opportunistisch FIDELITY ACTIVE STRATEGY EUROPE FD EUR 271,03 3,2 13,8 37,6 11,9 11,9 1,9 All Cap / Kwantitatief / Lage volatiliteit INVESCO PAN EUROPEAN STRUCTURED EQUITIES EUR 11,99 2,5 16,1 47,9 13,7 10,4 1,6 Medium risico NEUFLIZE OPTIMUM EUR 696,52 -2,6 -1,8 -0,9 -5,1 5,8 1,7 Duurzaam / Large Cap / Groei SAM SUSTAINABLE EUROPEAN EQUITIES EUR 37,65 1,2 18,6 25,8 10,1 13,5 1,5 Duurzaam DEXIA SUSTAINABLE EUROPE FD EUR 16,77 -0,7 13,8 21,1 5,4 12,5 1,8 Passief / Indexfund BLACKROCK EUROPE EQUITY INDEX EUR 112,63 2,0 9,5 Passief / ETF ISHARES MSCI EUROPE EUR 18,90 1,7 17,1 27,2 9,4 12,5 0,4 Passief / ETF ISHARES EURO STOXX 50 EUR 27,82 3,6 22,6 13,5 7,9 17,6 0,4 Duurzaam / Passief ISHARES DJ EUROPE SUSTAINABILITY SCREENED EUR 28,35 0,9 18,8 7,4 0,5 Individuele landen Europa Nederland / Small Cap DELTA LLOYD DEELNEMINGEN FONDS EUR 34,98 1,8 13,5 -0,8 4,7 17,9 1,4 Nederland ROBECO HOLLANDS BEZIT FD EUR 21,02 7,8 16,0 21,8 11,5 17,1 0,1 Nederland / Passief ISHARES AEX EUR 37,05 6,2 16,2 21,9 9,7 15,0 0,3 Groot-Brittannië / Kern THREADNEEDLE UK FD GBP 108,95 2,6 14,5 45,3 10,2 13,9 1,7 Groot-Brittannië / Passief ISHARES FTSE 100 EUR 7,60 1,1 9,5 32,2 7,1 10,7 0,4 Duitsland DWS AKTIEN STRATEGIE DEUTSCHLAND EUR 218,89 8,2 29,6 57,0 16,5 21,9 1,5 Duitsland / Passief DB-X TRACKERS DAX EUR 81,84 4,4 22,0 33,9 8,5 18,8 0,2 Frankrijk / Passief AMUNDI ETF CAC 40 EUR 48,60 5,9 25,6 23,2 12,8 16,6 0,3 Japan MSCI Japan -4,1 17,2 23,2 16,8 14,9 Large Cap / Waarde FIDELITY JAPAN ADVANTAGE FD EUR 16,96 -5,9 7,1 20,8 10,1 14,7 2,0 Large Cap / Contrair GLG JAPAN CORE ALPHA FD EUR 119,66 1,1 64,2 27,7 36,0 23,5 1,9 Passief LYXOR ETF TOPIX EUR 85,67 -4,4 15,6 21,2 16,2 14,8 0,5 Uitgave 07-09-2013 abnamromeespierson.nl

7

Volg ons

1887

ABN AMRO MeesPierson is te volgen op Twitter en LinkedIn. Kijk hiervoor op: twitter.com/aa_meespierson en linkedin.com/company/ abn-amro-meespierson

Prinsjesdag werd van maandag naar dinsdag verplaatst, zodat Kamerleden niet op zondag hoefden te reizen (zie artikel op pagina 1)




rendement in euro

rendement in euro



AANDELEN Asia / Pacific Kwaliteit ABERDEEN ASIAN PACIFIC EQUITY FD USD 70,35 -6,2 -1,4 18,2 -3,2 17,6 2,0 Hoog Dividend HENDERSON ASIAN DIVIDEND INCOME FD USD 11,65 -9,2 3,1 19,3 -1,6 16,3 2,2 Hoog Dividend NEWTON ASIAN INCOME FD EUR 1,05 -10,3 3,1 0,2 1,7 Passief / Indexfund BLACKROCK PACIFIC EX-JAPAN EQUITY INEDX EUR 97,45 -11,5 -2,4 Duurzaam DEXIA SUSTAINABLE PACIFIC FD JPY 2371,00 -4,8 11,4 15,6 9,6 20,3 1,9 Opkomende landen MSCI Emerging Markets -8,3 -5,0 2,5 -8,8 13,9 Large & Mid Cap COMGEST GROWTH EMERGING MARKETS EUR 22,03 -5,4 -3,0 -0,6 -3,9 12,0 1,6 Kwaliteit ABERDEEN GLOBAL EMERGING MARKETS EQUITY FD USD 62,85 -11,1 -6,9 13,4 -9,6 18,9 2,0 Agressief ROBECO EMERGING STARS EQUITY FD EUR 145,46 -8,7 -2,8 0,1 -8,8 14,4 1,8 Contrair / Waarde SKAGEN KON TIKI NOK 543,65 -4,9 -1,3 8,4 -2,4 13,3 2,1 Defensief / Kwantitatief ROBECO EMERGING CONSERVATIVE HIGH DIVIDEND EQUITIES EUR 107,50 -7,0 -0,1 -2,6 1,7 Flexibel / Opportunistisch FIDELITY FAST EMERGING MARKETS USD 121,99 -3,0 6,8 3,6 Large & Mid Cap / Kwaliteit FIDELITY EMERGING MARKETS FUND USD 21,33 -3,0 0,7 13,2 0,3 18,8 2,0 Duurzaam / Large Cap / Groei NORDEA EMERGING STARS EQUITY EUR 70,24 -10,1 -2,0 -6,5 1,9 Next-11 GOLDMAN SACHS NEXT-11 EQUITY PORTFOLIO EUR 11,17 -8,4 -1,3 -2,5 2,2 Passief / Indexfund BLACKROCK EMERGING MARKETS EQUITY INDEX EUR 94,48 -8,3 -9,2 Passief / ETF LYXOR ETF MSCI EMERGING MARKETS EUR 7,22 -9,1 -6,5 -2,2 -10,0 15,0 0,6 Verre Oosten excl. Japan Large & Mid Cap FIDELITY SOUTH-EAST ASIA FD EUR 4,93 -7,3 -1,9 10,2 -5,3 15,3 2,0 Waarde TEMPLETON ASIAN GROWTH FD EUR 22,72 -9,5 -3,6 9,7 -8,2 15,5 2,2 Individuele landen Azië Taiwan UBS TAIWAN FD USD 134,26 -6,9 0,7 11,5 -2,5 21,2 1,8 Korea JF KOREA EQUITY FD EUR 7,31 -1,3 -6,2 9,4 -8,4 21,0 1,9 Hong Kong ALLIANZ RCM HONG KONG USD 203,56 -5,3 -0,6 -0,3 -6,4 20,9 2,1 Indonesië FIDELITY INDONESIA FD USD 29,84 -14,9 -1,3 25,1 2,8 20,1 2,0 India FRANKLIN INDIA FD EUR 27,38 -14,9 -8,5 -17,0 -14,4 19,9 1,9 China / Groei tegen redelijke prijs FIDELITY CHINA FOCUS FD EUR 8,73 -3,5 0,5 -6,4 -5,0 14,1 2,0 China / Passief ISHARES FTSE CHINA 25 GBP 6584,00 -6,8 -5,0 -11,7 -12,5 19,1 0,7 Greater China / Waarde TEMPLETON CHINA FD EUR 15,61 -7,3 -4,3 -6,0 -11,7 16,0 2,5 Greater China SCHRODER ISF GREATER CHINA FD EUR 26,46 -4,4 0,6 -0,3 -6,9 15,5 2,0 Greater China / Defensief / Groei COMGEST GREATER CHINA FD EUR 31,41 -5,0 3,1 -3,4 -5,0 16,0 1,8 Latijns-Amerika Gemengd JP MORGAN LATIN AMERICA FD USD 28,14 -12,7 -10,6 -7,1 -12,0 22,4 1,9 Large Cap / Groei tegen redelijke prijs AMUNDI LATIN AMRICA EQUITIES FD USD 467,13 -18,4 -14,6 -20,9 -16,3 23,9 2,3 Brazilië / Passief ISHARES MSCI BRAZIL EUR 26,24 -19,9 -21,8 -33,1 -19,9 20,2 74,0 Centraal & Oost-Europa Large Cap SCHRODER EMERGING EUROPE FD EUR 23,20 -3,3 4,8 12,9 -2,0 18,7 2,0 Rusland / Blue chips NEPTUNE RUSSIA & GREATER RUSSIA FD USD 122,40 -1,4 -4,8 -8,4 -5,3 27,6 2,5 Thema's Agri / Mid & Small Cap DWS INVEST GLOBAL AGRIBUSINESS FD EUR 118,21 -11,0 -8,4 14,6 -5,8 14,1 2,0 Alternatieve energie / Groei SAM SMART ENERGY FD EUR 15,99 -3,0 -5,6 -8,4 2,4 11,7 2,2 Alternatieve energie / Groei PICTET CLEAN ENERGY FD EUR 54,18 2,9 10,7 -6,4 13,1 12,0 1,8 Consumptie opkomende landen UBS ASIAN CONSUMPTION FD USD 104,99 -4,0 -0,8 17,9 -3,9 16,8 2,1 Terugkeer van de consument PICTET PREMIUM BRANDS EUR 118,47 3,8 20,8 55,8 13,0 17,2 1,9 Terugkeer van de consument ROBECO CONSUMER TRENDS EQ FD EUR 107,92 8,1 22,3 67,5 19,6 12,7 1,7 Infrastructuur INVESCO ASIA INFRASTRUCTURE FD USD 12,72 -9,2 -7,3 0,5 -7,4 18,9 2,1 Water / All Cap PICTET WATER FD EUR 179,25 -1,0 6,2 34,8 9,2 10,1 1,9 Water / Small & Mid Cap SAM SUSTAINABLE WATER FD EUR 173,11 1,7 14,3 21,0 11,9 10,9 2,2 Pioniermarkten TEMPLETON FRONTIER MARKETS EUR 18,60 1,0 14,3 13,8 9,3 12,2 2,6

OBLIGATIES Wereldwijd Staatsobligaties / Euro-hedged ROBECO LUX -O- RENTE FD EUR 125,97 -2,3 -2,1 8,6 -1,5 4,6 0,8 Staatsobligaties JP MORGAN GLOBAL GOVERNMENT BOND FD EUR 11,52 -3,0 -0,5 8,9 -1,4 3,4 0,6 Investment Grade PIMCO GLOBAL INVESTMENT GRADE CREDIT FD EUR 12,74 -4,6 1,5 18,0 -2,2 4,8 0,8 Investment Grade / Euro-hedged SCHRODER GLOBAL CORPORATE BOND FD EUR 101,61 -3,5 0,8 11,5 -1,9 4,0 1,0 Inflatie SCHRODER GLOBAL INFLATION FD EUR 27,88 -7,3 -2,9 13,9 -4,6 4,9 1,0 Inflatie / Passief / ETF ISHARES GLOBAL INFLATION-LINKED GOVERNMENT BONDS GBP 92,96 -8,8 -11,2 11,6 -8,2 6,0 0,3 Inflatie / Inv Grade / Euro-hedged PIMCO GLOBAL REAL RETURN EUR 12,79 -8,1 -3,3 16,2 -4,8 5,5 0,8 Staatsobligaties incl. opkomende landen TEMPLETON GLOBAL BOND FD EUR 10,55 -4,4 4,5 15,1 -1,6 9,3 1,4 Gediversificeerd PIMCO DIVERSIFIED INCOME EUR 13,34 -5,9 1,2 21,1 -3,3 5,7 1,0 Laag risico / Vastrentend JP MORGAN INCOME OPPORTUNITY FD EUR 121,82 -0,1 3,2 9,7 0,9 2,7 1,2 Laag risico / Vastrentend & valuta JULIUS BAER ABSOLUTE RETURN FD EUR 133,61 -1,6 1,3 4,9 -0,4 2,5 1,7 Medium risico / Vastrentend PIMCO UNCONSTRAINED BOND FD EUR 11,84 -2,3 -0,1 6,9 -1,6 2,2 1,4 Eurozone Citygroup Gov EMU 3-5 yr -0,8 4,8 10,8 0,8 3,4 Gemengd BLACKROCK EURO BOND FD EUR 22,72 -1,7 5,9 14,7 0,8 4,4 1,0 Gemengd / Passief / Indexfund BLACKROCK EURO AGGREGATE BOND INEDX EUR 99,11 Staatsobligaties BNP PARIBAS EURO GOVERNMENT BONDS EUR 204,59 -2,1 5,2 8,4 0,5 5,3 0,4 Staatsobligaties / Passief / Indexfund BLACKROCK EURO GOVERNMENT BOND INDEX EUR 102,18 -2,2 0,9 Staatsobligaties met AAA-rating BNP PARIBAS FLEXI I BOND GOVERNMENT EURO RESTRICTED EUR 105,11 -2,3 -0,7 -1,6 0,4 Staatsobligaties Duitsland / Passief ISHARES EB.REX. GOVERNMENT GERMANY EUR 140,63 -1,4 -0,4 10,4 -0,7 3,6 0,2 Staatsobligaties JPMORGAN EUR GOVERNMENT BONDS EUR 12,65 -2,5 5,2 12,5 0,3 5,6 0,6 Korte looptijd BLACKROCK EURO SHORT DURATION BOND FD EUR 15,18 -0,1 3,4 8,0 0,7 1,7 0,8 Inflatie AMUNDI EURO INFLATION BONDS EUR 123,15 -3,5 0,9 2,8 -2,4 6,6 1,2 Gemengd BNY MELLON EUROLAND BOND FD EUR 1,20 -2,2 6,9 15,8 0,9 4,4 0,7

Voor actuele gegevens over deze fondsen kijk op: abnamromeespierson.nl/fondsen Uitgave 07-09-2013 abnamromeespierson.nl

*Schommeling van het rendement, gemeten als standaarddeviatie op jaarbasis.

8

Verkennen voor de koop 23 procent van de consumenten doet online onderzoek en koopt in de winkel (bron: onderzoek PWC naar mythes online shoppen, 2013)

Funds recommended list

in euro per eind juli 2013




rendement in euro

rendement in euro



OBLIGATIES Eurozone Duurzaam / Staatsobligaties PETERCAM GOVERNMENT SUSTAINABLE EUR 1152,68 -2,5 0,3 12,1 -1,4 4,8 0,7 Duurzaam / Gemengd DEXIA SUSTAINABLE EURO BONDS EUR 251,21 -2,1 1,0 8,2 -0,9 4,0 0,9 Covered bonds / Actief DWS COVERED BOND FD EUR 51,04 -1,6 6,0 12,2 1,2 3,4 0,7 Covered bonds / Passief ISHARES MARKIT IBOXX EURO COVERED BOND EUR 145,10 -1,4 6,3 15,8 1,0 3,8 0,2 Staatsobligaties Italië / Passief ISHARES BARCLAYS ITALY TREASURY BONDS GBP 118,54 -1,6 15,7 2,3 0,2 Ondernemingen Eurozone Defensief SCHRODER EURO CORPORATE BOND EUR 15,52 -1,0 6,6 12,9 1,4 4,9 1,0 Opportunistisch BLUEBAY INVESTMENT GRADE BOND FUND EUR 154,84 -1,6 6,1 15,4 0,5 4,8 0,9 Flexibel M&G EUROPEAN CORPORATE BOND FD EUR 15,67 -0,9 6,3 17,7 1,9 4,5 1,2 Bedrijfsobligaties, excl. Financials ROBECO INV GRADE CORPORATE BOND FD EUR 106,92 -1,4 3,1 12,9 0,0 3,8 0,9 Duurzaam ROBECO EURO SUSTAINABLE CREDITS EUR 102,18 -1,4 5,2 14,1 0,5 4,5 0,9 Duurzaam DEXIA SUSTAINABLE EURO CORPORATE BONDS EUR 290,64 -1,3 4,1 11,0 0,2 4,8 0,8 Passief ISHARES BARCLAYS EURO CORPORATE BOND EUR 127,50 -1,2 3,6 14,3 0,5 4,3 0,2 US Dollar Staatsobligaties PARVEST US DOLLAR BOND FD USD 119,89 -4,1 -11,3 0,6 -3,8 3,8 1,2 Gemengd PIMCO TOTAL RETURN BOND FD USD 16,47 -4,9 -8,2 7,5 -3,4 3,7 0,9 Gemengd SCHRODER US DOLLAR BOND FD USD 11,86 -5,3 -9,2 7,4 -3,9 3,2 0,9 Bedrijfsobligaties UBS CORPORATE BONDS USD USD 15,60 -6,0 -9,1 13,7 -4,5 5,4 1,2 Azië Staatsobligaties ABERDEEN ASIA LOCAL CURRENCY SHORT DURATION BOND FD USD 6,78 -4,7 -7,5 -3,5 1,4 Staats- en bedrijfsobligaties TEMPLETON ASIAN BOND FUND USD 13,65 -6,9 -6,4 7,8 -5,3 9,0 1,4 Gemengd BNP BOND ASIA EX-JAPAN EUR 97,47 -6,5 -7,3 -3,9 1,6 Geldmarkt Renminbi ALLIANZ RCM RENMINBI CURRENCY FD EUR 105,54 1,0 5,4 2,3 0,7 Opkomende landen Kern PIMCO EMERGING MARKETS BONDS FD EUR 32,79 -7,9 -1,8 19,0 -7,2 7,5 1,1 Actief / Fundamenteel ABERDEEN SELECT EMERGING MARKETS BONDS EUR 123,12 -7,1 -0,5 -6,6 Westerse en lokale valuta UBS EMERGING ECONOMIES BONDS FUND USD 1740,54 -11,8 -10,1 11,5 -10,2 10,3 1,9 Duurzaam PIMCO SOCIALLY RESPONSIBLE EMERGING MARKET BONDS EUR 10,99 -8,0 -3,3 -7,7 1,2 Total Return HSBC GLOBAL EMERGING MARKETS DEBT TOTAL RETURN EUR 9,95 Passief / Indexfund BLACKROCK EMERGING MARKETS GOVERNMENT BOND INDEX EUR 92,86 High Yield Wereldwijd / Euro-hedged ROBECO HIGH YIELD FD EUR 25,24 -1,3 9,6 28,3 2,9 8,2 1,1 Wereldwijd / Euro-hedged SCHRODER GLOBAL HIGH YIELD FD EUR 34,01 -1,1 9,0 24,3 2,1 8,3 1,3 Europa FIDELITY EUROPEAN HIGH YIELD FD EUR 10,28 -0,5 14,9 28,8 3,5 8,5 1,4 US Dollar FIDELITY US HIGH YIELD FD EUR 11,12 -2,5 6,6 1,6 1,4 US Dollar / Korte looptijd AXA US SHORT DURATION HIGH YIELD FD EUR 92,94 -0,4 3,6 15,9 1,6 3,2 1,1 Korte looptijd / Euro-hedged MUZINICH SHORT DURATION HIGH YIELD FD EUR 114,78 0,0 3,9 1,8 1,5 US Dollar / Passief ISHARES MARKIT IBOXX USD HIGH YLD CAP BONDS GBP 73,17 -2,6 -0,4 0,3 0,5 Wereldwijd / Passief ISHARES GLOBAL HIGH YIELD BOND USD 105,46 -1,8 2,0 0,5 Converteerbare obligaties Wereldwijd / Kern BNP PARIBAS CONVERTIBLE WORLD FD EUR 116,50 2,3 12,8 18,5 8,3 6,7 1,5 Waarde JUPITER GLOBAL CONVERTIBLES EUR 11,17 0,4 10,4 7,8 Europa / Agressief BNP PARIBAS CONVERTIBLE BONDS BEST SELECTION EUROPE EUR 68,66 1,6 11,0 10,5 3,0 10,0 1,5 Europa / Defensief ABERDEEN CONVERTIBLES FD EUR 14,99 1,1 7,6 3,3 Actief / Fundamenteel BLUEBAY CONVERTIBLE BOND FD USD 135,80 -0,6 4,3 20,4 4,2 8,8 2,0

Vanaf heden zijn de opiniewijzigingen exclusief beschikbaar via Internet Bankieren. Kijk op: abnamromeespierson.nl/internetbankieren ALTERNATIVES Onroerend goed GPR 250 -10,8 2,9 46,6 2,8 12,4 Wereldwijd SCHRODER GLOBAL PROPERTY SECURITIES FD EUR 123,43 -7,3 6,0 26,8 0,0 16,8 2,0 Wereldwijd HENDERSON GLOBAL PROPERTY EQUITIES USD 14,72 -10,5 2,5 32,4 2,0 16,7 1,2 Wereldwijd / Passief BLACKROCK DEVELOPED REAL ESTATE INDEX FD EUR 10,08 -9,9 2,4 Europa PETERCAM SECURITIES REAL ESTATE EUROPE EUR 217,26 -1,7 10,0 28,5 3,5 14,0 1,8 Europa HENDERSON EUROPEAN PROPERTY EQUITIES EUR 21,12 0,5 8,2 27,3 5,8 14,9 Wereldwijd / Passief ISHARES DEVELOPED MARKETS PROPERTY YIELD EUR 16,56 -9,6 -0,6 36,3 1,7 11,5 0,6 Grondstoffen Reuters/Jeffries CRB total return index -2,2 -11,9 2,2 -4,1 11,8 Passief BARCLAYS ROLL YIELD COMMODITIES FD EUR 86,11 -3,0 -5,6 Passief LYXOR ETF COMMODITIES CRB EUR 20,03 -2,7 -13,4 -0,3 -4,6 11,8 0,4 Actief / Fundamenteel SCHRODER COMMODITIES FD EUR 104,90 -3,6 -13,4 -1,5 -9,1 14,6 2,0 Agri / Euro-hedged SCHRODER AGRICULTURAL FD EUR 95,84 -7,1 -19,6 -2,4 -9,7 18,1 2,2 Goud SOURCE PHYSICAL GOLD ETF USD 129,27 -11,7 -25,3 8,4 -21,8 20,7 0,3 Total Return Medium risico / Volatiliteit AMUNDI ABSOLUTE VOLATILITY EURO EQUITIES FD EUR 143,33 -0,9 -9,2 -4,4 -5,2 4,6 1,4 Hedge Funds Hedge Fund-index -1,3 6,3 13,1 5,2 9,1 Multimanager, multistrategie LYXOR DYNAMIC STRATEGY FD EUR 97,92 0,0 5,1 3,2 Multimanager, multistrategie PICTET MOSAIC FD EUR 74,35 -0,9 8,6 9,6 5,0 1,6 Multimanager, multistrategie EDM ROTHSCHILD PRIFUND ALPHA UNCORRELATED EUR 188,97 -0,1 8,8 12,1 5,3 Long/short Equity LEVERAGE CAPITAL HOLDINGS EUR 215,75 3,0 17,2 14,8 12,1 9,8 Long/short Equity EUROPEAN CAPITAL HOLDINGS EUR 247,73 1,6 16,1 22,0 11,1 6,9 Macro TRADING CAPITAL HOLDINGS EUR 171,92 0,5 8,5 21,0 8,1 Long/short Equity ASIAN CAPITAL HOLDINGS EUR 81,64 -4,8 13,0 6,4 6,0 10,0 CTA LYXOR CTA LONG-TERM INDEX FUND EUR 85,23 -6,8 -11,4 -3,7 1,2 Event Driven LYXOR MERGER ARBITRAGE INDEX FUND EUR 110,88 2,7 8,3 5,7 1,2

Voor actuele gegevens over deze fondsen kijk op: abnamromeespierson.nl/fondsen

*Schommeling van het rendement, gemeten als standaarddeviatie op jaarbasis.


9

Accelerate!

Suikerziekte

Dit programma van Philips moet voor een cultuuromslag zorgen

De kans op diabetes type 2 stijgt naarmate leeftijd en overgewicht toenemen



Baxter International kopen ▲ AANBEVOLEN LIJST Obesitas en vergrijzing stuwen groei Baxter maakt geneesmiddelen voor verschillende ziektes, zoals aandoeningen aan het immuunsysteem en hemofilie. Het farmaciebedrijf is met deze BioScienceproducten marktleider en maakt daarnaast ook dialyseproducten. De dialyseactiviteiten van het Amerikaanse Baxter kregen recent een impuls door de overname van het Zweedse bedrijf Gambro. Hierdoor krijgt de onderneming de kritische massa om optimaal van de snelle groei op deze markt te kunnen profiteren. De kans op diabetes type 2 stijgt namelijk naarmate leeftijd en overgewicht toenemen. Als gevolg van vergrijzing en de stijging van het aantal mensen met obesitas komt deze ziekte dan ook steeds vaker voor. Voor Baxter vertaalt dat zich in een gestaag

toenemende vraag naar dialyseactiviteiten. Het segment BioScience is goed voor iets minder dan de helft van de totale omzet, maar de winstbijdrage is groter. Goed voorbeeld is het winstgevende medicijn Advate tegen hemofilie-A dat marktleider is in de Verenigde Staten. Dankzij de goede groeivooruitzichten moet de winst van Baxter de komende vier tot vijf jaar met gemiddeld 10 procent kunnen groeien. Bovendien heeft het bedrijf een gezonde balans en een sterke vrije kasstroom, die bijvoorbeeld gebruikt kan worden voor het uitkeren van dividend. Morningstaranalist: Karen Andersen ABN AMRO aandelenexpert: Edith Thouin

Koersverloop Baxter International

$ 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30

HSBC GIF Global Emerging Market Debt Total Return Fonds

Opkomende markten met schokdempers HSBC is een van de grootste beleggers in leningen uit opkomende markten. Het fondsenhuis beheert circa 100 miljard dollar aan dit soort obligaties en heeft een wereldwijd netwerk van lokale experts in steden zoals Bombay en Sao Paulo. Alle specifieke kennis komt samen in het HSBC GIF Global Emerging Market Debt Total Return Fonds. Dit fonds onderscheidt zich doordat het ongeacht het marktklimaat altijd streeft naar een zo hoog mogelijk absoluut rendement. Daarvoor heeft fondsbeheerder Guillermo Ossés, die ondersteund wordt door een team van acht experts met gemiddeld twaalf jaar beleggingservaring, veel vrijheid. Zo kan hij obligaties kopen, maar profiteren van prijsdalingen door het innemen van short-

posities. Het fonds belegt in leningen die noteren in dollars, euro’s of in lokale valuta. De wisselkoersverschillen vormen daardoor een aanvullende bron van rendement. Een ander verschil met veel andere fondsen die beleggen in obligaties uit opkomende markten, is dat het fonds ook gebruikmaakt van derivaten. Dat zijn afgeleide beleggingsinstrumenten, die in meer of mindere mate meebewegen met de onderliggende waarde. Derivaten worden voornamelijk ingezet om de beweeglijkheid van het koersverloop te verkleinen. Over de afgelopen zes jaar komt het gemiddelde rendement op 5,8 procent, iets beter dan het marktgemiddelde. Het HSBC GIF Global Emerging Market Debt Total Return Fund maakt echter vooral het verschil met een koers-

verloop dat ruim de helft minder grillig is dan dat van vergelijkbare fondsen. Dat maakt het fonds tot een aantrekkelijke keuze in een marktsegment dat zich kenmerkt door soms scherpe koersbewegingen. Analist: Sophie Chauveau

$ HSBC GIF Global Emerging Market Debt Total Return Fonds

Na een dramatisch verlopen 2011 paste Philips zijn koers aan. De afgelopen kwartalen wist het concern positief te verrassen. Philips moest in 2011 verschillende malen waarschuwen voor een tegenvallende winst. Nieuwe topman Frans van Houten heeft vervolgens voor de ommekeer gezorgd met het ‘Accelerate!’ -programma. Verschillende onderdelen die niet tot de kernactiviteiten behoorden, zoals de TV- en amusementsdivisie, werden afgestoten. Daarnaast sneed Van Houten in de kosten en zorgde hij ervoor dat ondernemerschap en het leveren van goede prestaties binnen het bedrijf meer worden gestimuleerd. Activiteiten die voor een cultuuromslag moeten zorgen. Accelerate! heeft al zijn eerste vruchten afgeworpen. De afge-

lopen kwartalen wist Philips de markt positief te verrassen. Ook de tweedekwartaalcijfers waren beter dan verwacht. Het bedrijf herhaalde recent zijn verwachtingen voor het hele jaar waarbij het aangaf dat Accelerate! tot 2017 waarde zal blijven toevoegen. Het onderdeel Consumer Lifestyle heeft inmiddels het tij gekeerd en is weer op het groeipad gekomen. Daarbij dient het als voorbeeld voor de divisies Healthcare en Lighting wat de door te voeren cultuuromslag betreft. Dat voedt de verwachting dat Philips op de analistendag in september ambitieuze doelstellingen zal presenteren. Morningstaranalist: Robin van den Broek ABN AMRO aandelenexpert: Ralph Wessels

14 0 12 0 10 0

juli 13

juli 12

juli 11

juli 10

juli 09

Legg Mason ClearBridge US Appreciation Fonds

Nadruk op solide marktleiders Het Legg Mason ClearBridge US Appreciation Fonds belegt in aandelen van Amerikaanse bedrijven. Daarbij investeren beheerders Scott Glaser en Michael Kagan vooral in marktleiders met een sterke balans en een solide management. Beide beheerders lopen al meer dan twintig jaar mee in de beleggingsindustrie. De portefeuille is opgebouwd uit 80 tot 110 bedrijven met een goede spreiding over de verschillende sectoren. De sterke nadruk op volwassen, so-

lide concerns zorgt ervoor dat het koersverloop van het fonds wat rustiger is dan dat van de S&P 500 Index waartegen de prestaties worden afgezet. In die index zijn namelijk ook bedrijven opgenomen die een zwakke marktpositie of een minder sterke balans hebben. Toen de kredietcrisis vijf jaar geleden bijvoorbeeld leidde tot een scherpe correctie op internationale beurzen, viel het fonds 7 procent minder ver terug dan de S&P 500 Index (-37% in 2008). De keerzijde van deze strategie is dat het ren-

13 0 Index: 30 juni 2007 = 100

35

25 20 15

12 0 110 10 0 90 80 70 60

juli 13

juli 12

juli 11

juli 10

juli 09

juli 08

juli 07

dec 12

mei 13

dec 11

dec 10

dec 09

dec 08

dec 07

dec 06

dec 05

Analist: Olivier Couvreur

ISIN-code: IE00B1BXJ072 Benchmark: S&P 500 Index Fondsmanagers: Scott Glaser, Michael Kagan

Benchmark Rendement

50

10

dement in periodes van stijgende koersen juist kan achterblijven bij het marktgemiddelde.

Legg Mason ClearBridge US Appreciation Fonds

$

30

Rendement: (jaargemiddelde): 1 jaar: -7,77% 3 jaar: 2,13% 5 jaar 10,29%

80 60

Koersverloop Philips

€

16 0

juli 08

Philips KOPEN ▲ AANBEVOLEN LIJST Cultuuromslag helpt bij kiezen van nieuwe weg

ISIN-code: LU0432931250 Benchmark: JPM EMBI Global Diversified Index Fondsmanagers: Guillermo Ossés

Benchmark Rendement

18 0

juli 07

De opinies kunnen tussentijds wijzigen. Informeer bij de private banker of kijk op Internet Bankieren voor de meest actuele opinies.

Index: 30 juni 2007 = 100

dec 12

mei 13

dec 11

dec 10

dec 09

dec 08

dec 07

dec 06

dec 05

200

Rendement: (jaargemiddelde): 1 jaar: 27,28% 3 jaar: 16,87% 5 jaar 5,43%

Indien uw belangstelling is gewekt door de beschrijving van deze fondsen, raden wij u aan de brochure of het prospectus van deze fondsen te lezen, alvorens u besluit in deze fondsen te beleggen. Hierin treft u relevante informatie aan over onder meer de werking, de risico’s, de kosten en de verhandelbaarheid van deze fondsen.


10

850 Het totaal aantal werknemers dat in de 53 vestigingen van Bagels & Beans werkt (zie artikel op deze pagina)

INTERVIEW Ronald Bakker (52) startte samen met zijn vriendin zeventien jaar geleden de broodjeszaak Bagels & Beans in de Amsterdamse wijk de Pijp. Inmiddels heeft deze franchiseonderneming 53 vestigingen, zit de groei er nog steeds in en lonkt het buitenland. Zijn geheim? Kwaliteit en klant staan voorop. Pas daarna komen kosten en efficiency.

staan zelf ook achter onze normen en waarden op het gebied van duurzaamheid, eerlijkheid en klantvriendelijkheid. Het zijn doorgaans gedreven mensen die bewust in het leven staan. Die moet je de ruimte geven, vooral inspireren en erop vertrouwen dat het goed gaat. Dat is soms overigens makkelijker gezegd dan gedaan.’

Geen concessies

‘Het gevaar van een groeiende onderneming is dat de verleiding er is om ten gunste van kostenbesparingen en efficiency te beknibbelen op de kwaliteit van de ingrediënten. Maar daar ben ik heel streng in. Ik wil én groeien én steeds betere en mooiere producten leveren. Ook dat is een uitdaging. Natuurlijk kunnen wij de jong belegen kaas voor anderhalve euro per kilo goedkoper inkopen als we naar een andere leverancier gaan. Maar die kaas is niet zo lekker en duurzaam als

De bagel

‘Mijn vriendin en ik werkten beiden in de horeca en verzorgden veel bruiloften en partijen in de avonduren. Daar hadden we genoeg van. We wilden niet langer werken op tijden dat onze vrienden vrij waren. En dus besloten we een eigen lunchzaak op te zetten. Dat was een nieuw concept in de tijd dat wij ermee begonnen, zo halverwege de jaren negentig. Bij toeval liepen we een bakker tegen het lijf die de A merikaanse bagel in Nederland wilde introduceren. Daar voelden wij wel wat voor. We gingen bagels verkopen. We hadden daarbij een heel duidelijk uitgangspunt: onze producten moesten zo natuurlijk en duurzaam mogelijk zijn. Dat gold voor de materialen van het interieur, maar ook voor de ingrediënten van de lunchkaart. Zo haalden we zelf ons meel bij een korenmolen in Santpoort. Ook die duurzame en biologische aanpak was nieuw destijds.’

‘Natuurlijk droom ik verder. De bagel komt tenslotte uit Amerika’

Missie

‘We hadden en hebben een heel duidelijke missie: we willen mensen blij maken. Vaak lukt dat ook. Ik nodig mensen uit om mij persoonlijk te bellen als ze iets kwijt willen over de winkel. Mijn eigen 06-nummer staat onder aan elke menukaart. Ik krijg vrijwel dagelijks berichten van klanten die vertellen hoe graag ze bij Bagels & Beans komen. Dat motiveert enorm. Natuurlijk krijg ik soms ook klachten en ook die neem ik serieus. Daar kunnen we alleen maar van leren. Onze missie komt echt uit het hart. Daar staan mijn vriendin en ik volledig achter en we doen er dagelijks alles aan om die te verwezenlijken. Het is ook deze missie die ons elke dag weer nieuwe energie geeft en die er hopelijk voor zorgt dat onze klanten steeds terugkomen. Bagels & Beans is en blijft ons kindje. Hoe groot we nu ook zijn geworden. We zijn er enorm bij betrokken. Dat is mooi als alles goed gaat, maar ik trek het me persoonlijk erg aan als dingen misgaan.’

Spagaat

‘Nu, ruim zeventien jaar later, hebben we 53 vestigingen en worden er momenteel weer drie bijgebouwd. We zijn inmiddels een franchiseonderneming waar 850 mensen werken. Met de groei komt de uitdaging om het “klein” te houden. De tijd dat ik ook in de winkel stond en mijn vriendin zelf de bagels smeerde, is voorbij. Ik ben nu veel meer manager geworden. Maar we werken nog steeds met passie, het bedrijf is nog steeds persoonlijk en de wensen van klanten staan nog steeds voorop. Toch is er ook veel

‘Met de groei komt de uitdaging om het klein te houden’ veranderd. Ik ben aan de ene kant ondernemer met oog voor het persoonlijke en voor detail, maar ik moet tegelijkertijd het overzicht houden en bezig zijn met de grote lijnen. Dat vind ik weleens lastig. Het is een spagaat waar ik me geregeld in bevind. De kunst is om geduldig te blijven en intensief en geregeld te communiceren met de franchisehouders. Zowel

één op één, als in groepen. De kunst is ook om aandacht te blijven schenken aan details. Dat houdt de bezieling levend.’

Illusie

‘Ik ben er inmiddels achter dat het honderd procent controleren en sturen van de franchisewinkels niet mogelijk is. Dat is een illusie. Dingen

gaan zoals ze gaan in het leven, daar ben ik van overtuigd. De kunst is om daarin mee te bewegen. Voor ons is het het belangrijkst om de juiste selectie te maken van franchisekandidaten. Ze moeten onze missie onderschrijven en zelf gepassioneerd met de winkel aan de slag willen. Dat lukt goed. Mensen die zich aanmelden voor een van onze franchisewinkels,

de kaas die we nu gebruiken. Dat doen we dan dus niet. Ik wil honderd procent kunnen staan achter alles wat ik verkoop. We doen eenvoudigweg geen concessies aan kwaliteit. Ook al zouden onze marges daardoor groter worden. Wanneer wij nieuwe producten kiezen, dan proeven we deze eerst zonder dat we weten hoe duur ze zijn. De lekkerste kiezen we. Daarna kijken we naar de prijs. Ik ben er namelijk van overtuigd dat klanten bereid zijn iets meer te betalen voor lekkere en eerlijke producten.’

Buitenland

‘De autonome groei van tien procent per jaar, die we al die jaren hebben gehad, is sinds de crisis teruggelopen naar zo’n drie procent. Maar we groeien nog steeds. Daar ben ik blij mee. Mijn ambitie is om Bagels & Beans nóg groter en internationaler te maken. In Nederland willen we doorgroeien naar honderd vestigingen binnen vier jaar. We krijgen meer aanmeldingen dan ooit van zowel winkelpanden als franchisenemers, dus dat zit wel goed. Bovendien lonkt het buitenland. Volgend jaar willen we een aantal vestigingen openen in Duitsland. We hebben al een pilotstore in Aken en die blijkt aan te slaan. We zijn nu op zoek naar een zakelijke partner in Duitsland, zodat we ook daar meer winkels kunnen openen. Daarnaast ben ik bezig met afgeleide concepten als kiosks. Ook daarvoor zie ik mogelijkheden. En natuurlijk droom ik al verder. De bagel komt tenslotte oorspronkelijk uit Amerika. Wie weet kunnen we daar ooit aan de slag met ons concept.’ Uitgave 07-09-2013 abnamromeespierson.nl

11

Junk bonds

25.000

Beleggingen waarvan de kans relatief groot is dat de uitgevende instelling niet aan de betalingsverplichtingen kan voldoen

Het aantal beleggingsinstrumenten van ABN AMRO MeesPierson, het grootste aanbod van Nederland

(bron: ABN AMRO MeesPierson)


Beleggen

Aanbod beleggingsassortiment aangescherpt Bij de invulling van het beleggingsassortiment legt ABN AMRO MeesPierson de nadruk op kwaliteit en veiligheid. Deze selectiecriteria zijn verder aangescherpt en dat leidt ertoe dat sommige producten uit het assortiment verdwijnen. ABN AMRO MeesPierson heeft het productaanbod scherp tegen het licht gehouden. Ontwikkelingen op financiële markten en nieuwe regels van de toezichthouder maakten het noodzakelijk om de criteria voor de selectie van beleggingsproducten aan te scherpen. Er worden hogere eisen gesteld aan kwaliteit en veiligheid. Dat leidt ertoe dat sommige producten niet langer binnen het beleggingsassortiment passen. Een gevolg is dat de productenselectie enigszins wordt ingeperkt. Hoewel ABN AMRO MeesPierson er heel veel waarde aan blijft hechten om een zo breed mogelijk beleggingsaanbod te bieden, kan klanten soms een betere dienst bewezen worden door ‘nee’ te verkopen als een product ongeschikt is om in te beleggen.

Verhandelbaarheid

De bijstelling leidt er onder meer toe dat bepaalde aandelenmarkten worden uitgesloten. Dit geldt voor enkele landen in Oost-Europa en Zuidoost-Azië, maar bijvoorbeeld ook voor de beurzen van China en Rusland. Een belangrijke overweging om niet langer de mogelijkheid te bieden om op deze aandelenmarkten te handelen, is de zeer lage liquiditeit. Hierdoor kunnen

een bepaalde beursindex zoals de AEX of de S&P 500 zo goed mogelijk volgen. Sommige aanbieders stellen de ETF’s samen met behulp van derivaten. Dat zijn beleggingsinstrumenten, die de indices nabootsen via complexe constructies. Hierdoor is er veel minder zekerheid dat beleggers de onderliggende waarde ontvangen als een productaanbieder in de problemen komt. Deze synthetische ETF’s worden slechts beperkt in de selectie van ABN AMRO MeesPierson opgenomen. Er kan vooral belegd worden in zogenaamd fysieke ETF’s. Bij deze vorm wordt net als bij een gewoon beleggingsfonds daadwerkelijk positie gekozen in de aandelen of obligaties die onderdeel uitmaken van de gevolgde index. Hierdoor is deze variant transparanter en veiliger.

Kwaliteit als uitgangspunt

Er worden hogere eisen gesteld aan kwaliteit en veiligheid posities vaak niet of alleen tegen een onvoordelige prijs gesloten worden. Bovendien komt het voor dat bestuurders hun eigen belangen boven die van de aandeelhouders plaatsen. Het toezicht is namelijk niet van het niveau dat beleggers gewend zijn in Nederland en andere ontwikkelde landen. Ook de handelsmogelijkheid op de geauto-

matiseerde Amerikaanse Over The Counter-beurs, komt voor een deel te vervallen. Aandelen met zeer lage koerswaardering – de zogeheten penny stocks – die gevoelig zijn voor manipulatie, worden afgebouwd. Het gevaar van een slechte verhandelbaarheid en een bovengemiddeld risico vormen ook aanleiding om alleen le-

ningen met voldoende kredietwaardigheid - ook wel investment gradekwaliteit genoemd - in het aanbod van obligaties op te nemen. Een gevolg is dat zogenaamde junk bonds, waarvan de kans relatief groot is dat de uitgevende instelling niet aan de betalingsverplichtingen kan voldoen, uit de selectie verdwijnen.

zeker en transparant

Bij het aanscherpen van de selectiecriteria spelen ook andere factoren een rol. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft bijvoorbeeld richtlijnen opgesteld voor de verkoop van Exchange Traded Funds (ETF). Dat zijn beleggingsfondsen die niets anders doen dan het koersverloop van

De bank brengt het totale aanbod de komende tijd terug van circa 51.000 tot 25.000 beleggingsinstrumenten. Met dit aantal heeft de bank nog steeds het grootste aanbod van Nederland. Meer dan de helft van de fondsen wordt uit het systeem verwijderd, aangezien geen enkele klant er een positie in heeft. Van de fondsen die niet langer binnen het aanbod passen, zal het overgrote deel per 28 september aanstaande gesloten worden. Het is dan niet langer mogelijk om nieuwe posities te openen of bestaande posities te vergroten. Uiteindelijk zal een deel van de producten per 2014 uit het assortiment verdwijnen. Klanten die een positie hebben in de instrumenten die buiten het assortiment vallen, worden eind oktober geïnformeerd. Zij ontvangen een brief met daarin de uitleg welke fondsen niet meer bijgekocht kunnen worden en welke echt uit de portefeuille moeten.

Colofon & Disclaimer Financial Focus Een uitgave van ABN AMRO MeesPierson Nummer 28, september 2013 Voor vragen of suggesties kunt u contact opnemen met uw private banker of ABN AMRO MeesPierson Redactie Financial Focus (HQ6053) Postbus 283, 1000 EA Amsterdam [email protected] Redactie: Vincent van Assem, Karien van Bekkum, Britta Boelrijk, Bastiaan Braams, Eric Buckens, Maurice Eikmans, Hedwig Florijn, Jacques Hogerwerf, Bram Logger, IJda Ockers, Michiel Pekelharing, Hajo Prinsen, Hans Peter Roel, Solange Rouschop, Cleo Scheerboom, Irene Schoemakers, Ben Steinebach, Mirjam Streefkerk, Jeroen Vegt, Cora Woudstra, Gitte Wouters Vormgeving: Sven van Pel Beeld: ANP, Hollandse Hoogte, iStockPhotos, Maurice Johan, Adrie Mouthaan, Frank Ruiter, Shutterstock Prepress: Grafimedia, Amsterdam


Over ABN AMRO MeesPierson ABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als: - aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten; - bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, kredieten verzekeringsproducten; - beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten en nevendiensten. Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024.

ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01. Algemene Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden

gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. US Person Disclaimer ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is geen geregistreerde verzekerings- of bankinstelling zoals bedoeld in de federale wetgeving en de weten regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Het is ABN AMRO Bank N.V. daarom niet toegestaan financiële diensten en/of producten, waaronder diensten en/of producten op het gebied van betalingsverkeer (waaronder het accepteren of het aanbieden tot het doen van stortingen), leningen, verzekeringen, hypotheken of creditcards aan te bieden aan Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in

de zin van vorenbedoelde weten regelgeving]. ABN AMRO Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke weten regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO Bank N.V. inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde weten regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO Bank N.V. op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Eenieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO Bank N.V. is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

12

Toestemming Minderjarige ondernemers hebben toestemming van hun ouders nodig voor sommige handelingen (bron: kvk.nl)

Even voorstellen

1

Naam: Tom Berserik (18) Woonplaats: Zoetermeer

7 jonge ondernemers over hun toekomstplannen

2

Opleiding: Mbo Marketing Bedrijf: Timeproducties

In september 2012 begonnen Tom Berserik en Christiaan Gorissen (19) hun bedrijf Timeproducties waarmee ze bedrijfsfilms maken. Berserik: ‘Zeven maanden na de start van ons bedrijf stonden we al in Berlijn te filmen voor een grote internationale klant.’

4

Naam: Thomas Bruijne (17) Woonplaats: Huizen

3

Opleiding: Small business & Retail management Bedrijf: Thocobags

Vlak nadat Thomas Bruijne en zijn zakenpartner Duco Reitsma in 2009 bij het Jeugdjournaal waren geweest, verkochten ze vier tassen per minuut via hun website Thocobags. Nu, duizenden verkochte tassen verder, staat het bedrijf te koop. ‘Het is tijd voor wat anders.’

Naam: Thijl Klerkx (19) Woonplaats: Amsterdam

Opleiding: Volgt het vwo-volwassenonderwijs Bedrijf: Thijl.nl

Sinds drie jaar bezorgt Thijl Klerkx biologische boodschappen in Amsterdam. ‘Op mijn twaalfde had ik ook al een webhostingbedrijfje, maar eigenlijk vond ik het product dat ik verkocht niet interessant genoeg. Dat bedrijf verkocht ik en toen begon ik hiermee.’

1

Tom Berserik ‘Ondernemen is letterlijk: doen. Als ik een idee heb, pak ik mijn laptop en ga ik aan de slag, ook al is het twee uur ’s nachts. Ons bedrijf past bij de ambities van ons allebei: ik wil later graag de journalistiek in en Christiaan wil vormgever worden. Ook tijdens onze hboopleidingen blijven we dit erbij doen, want van de praktijk leer je vaak meer dan op school.’ timeproducties.nl

5

2 Naam: Bas de Vries (17) Woonplaats: Schoorl

Opleiding: Zit in 6 vwo Bedrijf: Carchoice

Toen Bas de Vries als 15-jarige jongen een auto voor zijn moeder zocht, vond hij het raar dat er geen zoekmachine voor auto’s was. Dus bedacht hij die zelf. Maar zijn ondernemerschap beperkt zich niet tot Carchoice: binnenkort opent hij een winkel.

6

Naam: Rosemarijn Steger (20) Woonplaats: Amsterdam

Opleiding: Fashion Management Bedrijf: MijnRosemarijn

Door haar studie in Amsterdam en haar stage staat het bedrijf van tassenmaakster Rosemarijn Steger nu even op een lager pitje. ‘Mijn leermachine staat nog bij mijn ouders in Boxtel, die past helaas niet in mijn kamertje in Amsterdam.’

7

Thomas Bruijne ‘Eigenlijk wilde ik op mijn 12e gaan beleggen, net als mijn vader, maar dat mag op die leeftijd nog niet. Toen begonnen Duco en ik een tassenbedrijf. We moesten alles zelf regelen, van de investering tot de productie in China. Als ik Thocobags straks verkocht heb, wil ik een modebedrijf beginnen. Mijn opleiding mag ik in twee jaar doen, want ik wil graag zo snel mogelijk fulltime kunnen ondernemen.’ thocobags.nl

3

Thijl Klerkx ‘Laatst verkocht ik voor 250 euro boodschappen aan iemand op de pof. Als ik zijn naam even had gegoogled had ik gezien dat het een oplichter was. Dat geld ben ik kwijt, maar van dit soort fouten leer ik wel. Privé haal ik weinig geld uit mijn bedrijf, ik investeer het liever in de verbetering van mijn bezorgdienst. Ik denk dat dat het kenmerk is van een echte ondernemer.’ thijl.nl

4 Naam: Maaike de Reuver (25) Opleiding: Bachelor Religie en Levensbeschouwing Woonplaats: Amsterdam Bedrijf: WE CANTEEN

Naam: Bernd Damme (23) Woonplaats: Rotterdam

Maaike de Reuver en Charlotte van Leeuwen maakten tijdens hun studie in Azië kennis met het idee van een foodcourt, waar verschillende kleine cateraars producten aanbieden. Vreemd dat wij dat concept in Nederland eigenlijk niet hebben, dachten ze.

In maart verkocht Bernd Damme Eyewear, het bedrijf dat hij als 16-jarige was gestart en dat sinds 2009 marktleider in zonnebrillen is. Hierdoor kon hij zich volledig toeleggen op Pelliano, een bedrijf in luxe mannenmode, dat hij in 2011 met drie compagnons oprichtte.

Opleiding: International Business Administration Bedrijf: Pelliano

Bas de Vries ‘Het mooie van ondernemen is dat je je idee kunt zien groeien en dat je steeds mijlpalen beleeft: je eerste omzet, of straks mijn eerste winkel in Amsterdam. Daar ga ik in samenwerking met Uncover gadgets graveren. We hebben ook al plannen voor een winkel in Londen. Maar voorlopig

moet ik het niet te druk krijgen, want ik wil graag mijn examen halen.’ carchoice.nl

5

Rosemarijn Steger ‘Het lastige aan ondernemen vind ik het bepalen van een prijs voor spullen die ik zelf maak. Het voelt soms alsof je je kindertekening verkoopt voor te veel geld. Ik zou dus wel wat zakelijker kunnen zijn, maar dat is soms moeilijk, omdat ik veel aan vrienden verkoop. Mijn kracht is dat mijn tassen uniek zijn en dat iedereen persoonlijke aandacht krijgt. Ik hoop dat als ik later echt een eigen label heb dat kan volhouden.’ facebook.com/ MijnRosemarijn

6

Maaike de Reuver ‘Het is fantastisch dat je als ondernemer een eigen idee in de praktijk kunt brengen. We hebben nu al foodcourt-pilots gedraaid bij onder meer de UvA en bij ABN AMRO en krijgen veel positieve reacties van klanten, cateraars en bezoekers. Doordat we geen bedrijfskundige achtergrond hebben, moeten we veel in de praktijk leren. Gelukkig zijn er veel mensen die ons daarbij helpen en met ons meedenken.’ wecanteen.nl

7

Bernd Damme ‘Als ondernemer kun je impact hebben, problemen oplossen. In de modebranche zagen we dat de winkels open zijn als mannen werken en dat maatwerk ontzettend duur is. Met Pelliano doen we dat allebei anders en dat werkt: we zijn nu al in elf landen actief en onze kleding ligt bij de Bijenkorf. Natuurlijk is niet elk pijltje dat je gooit bull’s eye, maar daar kun je als ondernemer alleen maar van leren.’ pelliano.nl


Interview Ronald Bakker. 7 jonge ondernemers over hun toekomstplannen pagina 2. pagina 10. Tijdelijke winkel, blijvend fenomeen

Recommend Documents