Marktgerichte en identiteitsversterkende verkoopproducten Interreg IVA project Manoeuvres
EINDRAPPORT In opdracht van: Stad Mortsel, Liersesteenweg 1, 2640 Mortsel Uitgevoerd door: IDEA Consult i.s.m. new shoes today
Brussel, April 2011
IDEA Consult nv Kunstlaan 1-2, bus 16 B –1210 Brussel
Tel: (+32) 02 282 17 10 Fax: (+32) 02 282 17 15 www.ideaconsult.be
INHOUDSOPGAVE p. 1
Situering van de opdracht ________________________________ 1 1.1 Manoeuvres ................................................................................. 1 1.2 Luik „verkoopproducten‟ ................................................................ 1 1.3 Traject op maat van individuele partners ......................................... 2 1.3.1 1.3.2
1.4 2
Structuur van rapportage .............................................................. 2
De vier seizoenen van Horst – Horst ________________________ 4 2.1 Kasteel van horst ......................................................................... 4 2.1.1 2.1.2 2.1.3
2.2
2.3
Timing en fasering ...................................................................... 11 Locatie ...................................................................................... 12
Inhoudelijk concept .................................................................... 12 2.6.1 2.6.2 2.6.3 2.6.4 2.6.5
Een concept met veel mogelijkheden ............................................. 12 Belang van een samenhangend concept ......................................... 13 Mogelijke partners van „De vier seizoenen van Horst‟ ....................... 14 Voorstel van een mogelijk concept: „De lente van Horst‟ .................. 16 Budgetelementen ........................................................................ 19
Mijn fort – Mortsel _____________________________________ 20 3.1 Mortsel en Fort4 ......................................................................... 20 3.1.1 3.1.2
3.2
3.3
Startvraag.................................................................................. 22 Algemene uitgangspunten ............................................................ 22 Drie basisconcepten .................................................................... 22
BASISCONCEPT „Mijn fort‟ ............................................................ 23 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.3.7
3.4
Mortsel ...................................................................................... 20 Fort 4 ........................................................................................ 20
Communicatieconcepten voor FORT 4 ........................................... 22 3.2.1 3.2.2 3.2.3
„Mijn Fort‟ als deel van een ruimere ontsluitingsstrategie.................. 23 Doelgroepen en doelstellingen „Mijn Fort‟ ....................................... 23 Naamkwestie: „Mijn Fort‟ of „Ons Fort‟? .......................................... 23 Beschrijving concept „Mijn Fort‟ op hoofdlijnen ................................ 24 Groeiconcept .............................................................................. 26 Bijzondere partnerships ............................................................... 27 Inspiratiepakketten en kaderconcepten .......................................... 30
Aan de slag................................................................................ 31 3.4.1 3.4.2
4
De vier seizoenen van Horst in het kort ...........................................8 Doelstellingen van „De vier seizoenen van Horst‟ ............................. 10 Doelgroepen van „De vier seizoenen van Horst‟ ............................... 10 Uitgangspunten bij de uitwerking van het seizoensconcept ............... 11
Timing en locatie ........................................................................ 11 2.5.1 2.5.2
2.6
Startvraag....................................................................................7 Algemene uitgangspunten ..............................................................7 Drie basisconcepten ......................................................................8
BASISCONCEPT de vier seizoenen van horst .................................... 8 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4
2.5
Vooraf 1: Een consortium voor het Kasteel van Horst? .......................6 Vooraf 2: Een eigentijds onthaal- en horecaconcept? .........................6 Vooraf 3: Inbedding in de toeristische regiomarketing .......................7
Concepten voor het kasteel van Horst ............................................. 7 2.3.1 2.3.2 2.3.3
2.4
Een uniek waterslot in het Hageland ................................................4 De restauratie en exploitatie van het Kasteel van Horst .....................4 Positionering en ontsluitingsconcept Kasteel van Horst ......................5
voorafgaande overwegingen .......................................................... 6 2.2.1 2.2.2 2.2.3
3
Specifieke trajecten .......................................................................2 Generieke trajecten .......................................................................2
Besluitvorming i.v.m. totaalconcept en uitrol „Mijn Fort‟ ................... 32 Specifieke besluitvormingselementen ............................................ 32
Uitpoort – ’s Hertogenbosch______________________________ 35
April 2011
4.1
‟s-Hertogenbosch en Bolwerk Sint Jan ........................................... 35 4.1.1 4.1.2
4.2
Concepten voor Bolwerk Sint Jan .................................................. 37 4.2.1 4.2.2
4.3
5
Belfort - Sluis _________________________________________ 54 5.1 Drie concepten voor Sluis … ......................................................... 54
5.2 5.3
Sluis en zijn Belfort, centrum voor levende taal .............................. 54 Exclusieve Arrangementen (Woorden Weelde) ............................... 56 De Sluis/Belfortshop .................................................................... 57
En eentje buiten het boekje… Openmargin ................................... 58 …nog geen princiepskeuze ........................................................... 59
Veerse wallendagen – Veere _____________________________ 60 6.1 Veere en de Veerse wallen ........................................................... 60 6.1.1 6.1.2
6.2
6.3
Timing en fasering ...................................................................... 65 Locatie ...................................................................................... 68
Branding Veerse Wallendagen ...................................................... 69 Inhoudelijk concept .................................................................... 70 6.6.1 6.6.2 6.6.3 6.6.4 6.6.5 6.6.6 6.6.7 6.6.8
6.7
De Wallendagen als deel van ruimere ontsluitingsstrategie ............... 62 Napoleon, de Wallen en de Wallendagen... ..................................... 63 Positionering van de Wallendagen binnen het „product Veere‟ ........... 63 Doelstellingen en doelgroepen Veerse Wallendagen ......................... 64 Specifieke uitgangspunten voor de Wallendagen ............................. 65
Groeiconcept .............................................................................. 65 6.4.1 6.4.2
6.5 6.6
Startvraag.................................................................................. 61 Algemene uitgangspunten ............................................................ 61 Vijf basisconcepten ..................................................................... 62
BASISCONCEPT Veerse Wallendagen ............................................ 62 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5
6.4
Veere ........................................................................................ 60 De Veerse wallen ........................................................................ 60
communicatieconcepten voor de stadswallen ................................. 61 6.2.1 6.2.2 6.2.3
7
Uitgangspunten .......................................................................... 37 De UitTPOORT op hoofdlijnen ....................................................... 41 Verschillende conceptonderdelen .................................................. 43 Plan indicaties ............................................................................ 48
Aanbevelingen ........................................................................... 52
5.1.1 5.1.2 5.1.3
6
Startvraag.................................................................................. 37 Drie basisconcepten .................................................................... 37
BASISCONCEPT „Uitpoort‟ ............................................................ 37 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4
4.4
‟s-Hertogenbosch ........................................................................ 35 Bolwerk Sint Jan ......................................................................... 35
Van losse elementen… ................................................................. 70 … naar een samenhangend concept ............................................... 70 Welke structurerende programmalijnen? ........................................ 71 Draagvlak en impact via coproductie ............................................. 73 Partners ..................................................................................... 73 Promotie .................................................................................... 73 Logistiek .................................................................................... 74 Budget ...................................................................................... 74
Eindvoorstel i.o.m. Stichting Promotie Veere .................................. 74
Generieke concepten ___________________________________ 77 7.1 Generieke concepten op hoofdlijnen .............................................. 77 7.1.1 7.1.2
7.2
Manoeuvres geocaching (schatzoeken) .......................................... 78 7.2.1 7.2.2
7.3
April 2011
Wereldtrend ............................................................................... 78 Manoeuvre geocaching ................................................................ 79
De Manoeuvreroute .................................................................... 79 7.3.1 7.3.2 7.3.3
7.4
Uitgangspunt .............................................................................. 77 Lijst van generieke concepten ....................................................... 77
Route met perspectief ................................................................. 79 Formats voor specifieke groepen ................................................... 80 Manoeuvre schoen ...................................................................... 80
Manoeuvre games ...................................................................... 81
7.4.1 7.4.2 7.4.3
Bijlage 1:
April 2011
Virtueel en reëel ......................................................................... 81 Uitgangspunten voor een ontwerp ................................................. 81 Een eerste creatieve verbeelding van de M-game. ........................... 82
Uitwerking concepten op hoofdlijnen
1
SITUERING VAN DE OPDRACHT
1.1
Manoeuvres
Voorliggende nota kadert in het Europese Interreg-project MANOEUVRES. In dit project onderzoeken negen partners in Zuid-Nederland en Vlaanderen hoe ze hun historische verdedigingswerken op een innovatieve en duurzame wijze kunnen ontwikkelen en zo het toerisme en de economische structuur kunnen versterken. De focus ervan ligt op een kwalitatieve, publieksgerichte ontsluiting en dit zowel via de restauratie, inrichting en eventuele herbestemming van deze sites als via productontwikkeling en communicatie. De concepten waarvan hier sprake hebben betrekking op het luik communicatie en verkoopproducten. De negen projecten betreffen: de stadswallen van Veere, het westelijke bastion in Den Bosch, de Hoogerheide bunkers in Woensdrecht, de kasteelruïnes van Valkenburg, het Belfort in Sluis, de Moerenpoort in Tongeren, de Ravelijn van Oudenaarde, Fort 4 in Mortsel en het kasteel van Horst. Meer informatie op www.projectmanoeuvres.eu.
1.2
Luik ‘verkoopproducten’
Als aanpak voor het luik „verkoopproducten‟ werd door de adviescombinatie IDEA Consult / new shoes today in de gegunde offerte uitdrukkelijk gekozen voor een creatief en participatief traject, zowel tijdens de eerste fase met alle partners samen als tijdens de tweede fase op het projectspecifieke niveau. De rol van de adviescombinatie werd geformuleerd als begeleidend, inspirerend, faciliterend en tegelijk uiteraard ook sturend. De voortgang van het traject werd door de adviescombinatie systematisch gevoed met voortschrijdende websearch en tussentijds indicatief getoetst op relevantie en haalbaarheid. Als output werd per project een werkbaar concept en een productplan op hoofdlijnen vooropgesteld. Bedoeling was om al van bij aanvang per project diverse soorten lokale (publieke +private) actoren met een co-productieve insteek bij het hele traject te betrekken. Deze aanvankelijke aanpak werd na bespreking met de stuurgroep in de loop van het traject bijgestuurd als volgt:
Uitdrukkelijke voorkeur voor een quasi louter projectspecifieke aanpak; Keuze om directer en concreter te werk te gaan; minder bottom-up; Focus op het inhoudelijk resultaat, beperkter op proces en draagvlak; Brede invulling van het begrip verkoopproducten > verbreed tot communicatie
Rekening houdend met de verschillende mate van engagement van de partners werd voor het vervolgtraject een onderscheid gemaakt tussen:
Het ontwikkelen van voorstellen/initiatieven/producten op maat van lokale partners via partnerspecifieke trajecten; Het ontwikkelen van één of meer generieke concepten over de verschillende projecten van Manoeuvres heen.
Rekening houdend met de verschillende mate van engagement van de verschillende partners (zoals door henzelf aangegeven tijdens de visitaties en aan
April 2011
1
Ann Thomas bevestigd via mail, wordt voor het vervolgtraject een onderscheid gemaakt tussen:
het ontwikkelen van voorstellen/initiatieven/producten op maat van lokale partners via partnerspecifieke trajecten (waarvan enkele eventueel ook voor andere partners inspirerend zouden kunnen zijn) het ontwikkelen van één of meer generieke concepten over de verschillende projecten van Manoeuvres heen
1.3
Traject op maat van individuele partners
1.3.1 Specifieke trajecten Bij de volgende partners werd er in de loop van het proces een bereidheid gevonden om de nodige capaciteit vrij te maken en ook de bereidheid ook nog andere lokale (publieke en private) actoren te betrekken in een lokale projectgroep. Voor deze partners werd een partnerspecifiek traject uitgewerkt. In concreto betreft het:
Mortsel Horst Veere Sluis Den Bosch
1.3.2 Generieke trajecten Vier partners opteren niet voor de meer intensieve partnerspecifieke trajecten, maar wensen voor henzelf achteraf wel inspiratie uit het hele traject te kunnen putten voor eventuele verkoopproducten in brede zin. In concreto betreft het hier:
Valkenburg Oudenaarde Tongeren Woensdrecht
Bij het uitwerken van de partnerspecifieke trajecten (zie 1.3.1) wordt daarom eveneens bijzondere aandacht besteed aan de eventuele overdraagbaarheid van de partnerspecifieke concepten en wordt hier bovenop eveneens een shortlist van nog andere relevante concepten opgelijst die inspirerend zouden kunnen zijn voor elke partner (zie bijlage), hetzij om ze op individuele basis te ontwikkelen hetzij in coproductie of samenwerking met nog andere partners binnen of buiten het Manoeuvres-verband.
1.4
Structuur van rapportage
In hoofdstuk 2 tot en met 6 worden in totaal voor 5 partners in het project een basisconcept in detail uitgewerkt.
Mortsel Horst Veere Sluis Den Bosch
April 2011
2
In een laatste hoofdstuk worden ook de generieke concepten zoals uitgewerkt toegelicht. In de bijlage wordt voor elk van de 5 bovenstaande projecten ook de 3 basisconcepten kort toegelicht; tot slot worden ook de generieke concepten opgelijst en toegelicht.
April 2011
3
De vier seizoenen van Horst – Horst
1.5
Kasteel van horst
1.5.1 Een uniek waterslot in het Hageland Het unieke waterslot van Horst, gelegen in de groene vallei van de Wingebeek tussen de heuvels van het Hageland, is één van de belangrijkste bezienswaardigheden in deze streek. Horst is in de loop van de geschiedenis uitgegroeid tot wat het nu is, maar gespaard gebleven van grondige verbouwingen. Het kasteel is daardoor het voorbeeld in de Lage Landen van kastelen van de middeleeuwen tot en met de 17 de eeuw. Door de goed bewaarde, nog authentieke staat van het kasteel en de prachtige bosrijke omgeving is Horst een oase voor bezoekers/recreanten. Het Kasteel van Horst is de poort van het Hageland. Kenmerkend zijn de 15 de eeuwse donjon met gewelfschildering, de 17de eeuwse stucwerken van Hansche en het Wagenhuis.
het Hageland
de directe omgeving
inrichting en activiteiten
kasteel en kasteelsite
1.5.2 De restauratie en exploitatie van het Kasteel van Horst De restauratie van het kasteel dringt zich op. Het Kasteel van Horst is daarvoor actief op zoek naar geld, veel geld zelfs. In totaal zeker nog 13 à 15 mio euro, waarvan ca. 6 mio zelf op te brengen. Naast de zoektocht naar middelen voor de restauratie is het Kasteel van Horst ook permanent op zoek naar extra middelen voor de exploitatie van het kasteel. Via o.a. extra partnerships, nog meer bezoekers en productontwikkeling. Aan vele voorwaarden om de restauratie te kunnen starten, is alvast voldaan:
Garantie voor de continuïteit van openstelling voor het grote publiek.
April 2011
4
Een breed draagvlak bij deskundigen en publiek voor het restauratie- en herbestemmingproject. Budgetgarantie voor alvast een eerste restauratiefase. Bijkomende fondsenwerving, ook op Europees niveau.
In maart dit jaar heeft Erfgoed Vlaanderen (de feitelijke beheerder van het Kasteel van Horst) een bestek uitgeschreven voor het realiseren van een integrale creatieve ontsluiting van het Kasteel van Horst. Voorliggende opdracht interfereert daar enigszins mee. Het is uiteraard van belang dat de aanbevelingen in deze nota m.b.t. verkoopproducten en communicatieconcepten aansluiting vinden bij de pas later bekende visie en aanpak voor een integrale creatieve ontsluiting van het Kasteel van Horst. 1.5.3 Positionering en ontsluitingsconcept Kasteel van Horst Het kasteel zelf en zijn geschiedenis vormen de evidente grondstof voor de basispositionering van het Kasteel van Horst als een belangwekkend meerlagig product van zijn verleden met voornamelijk middeleeuwse en 17de eeuwse karakteristieken. Deze dubbele positionering is rechtstreeks gerelateerd aan
Het kasteel en de kasteelsite zelf, alsook de directe omgeving van het kasteel Het leven in/op/rond het kasteel van toen
Voorliggend communicatie- en verkoopconcept ‘De vier seizoenen van Horst’ ligt in het verlengde van deze basispositionering en sluit er moeiteloos op aan. Het concept „De vier seizoenen van Horst‟ is door de aard ervan niet meer dan een soort extra laag bovenop de basispositionering en het latere integrale ontsluitingsconcept. Het zijn immers de basispositionering en het ontsluitingsconcept die de eigenlijke invulling en oplading van „de vier seizoenen van Horst‟ zullen bepalen. Niet omgekeerd.
Lente
Zomer
Herfst
Winter
het leven in/op/rond het kasteel van toen
middeleeuwse burcht
17de eeuws kasteel
Het werken met een seizoensgebonden context en met wisselende bezettingen is per definitie tijdelijk van aard en heeft vooral impact op de software (tijdelijke inrichting en aankleding, programmatie, communicatie, perswerking, promotie, educatie, commerciële productontwikkeling, ...), veel minder op de hardware (restauratie, permanente inrichting, toegankelijkheid, e.d.m.). Niettemin is het wenselijk om dit ´vier seizoenen´-concept als input mee te geven aan het bureau dat voor het ontsluitingsconcept wordt aangeduid met het oog op een optimale aansluiting op het nog te ontwikkelen integrale ontsluitingsconcept.
April 2011
5
Het concept „De vier seizoenen van Horst‟ wil, als gezegd, zo goed mogelijk aansluiten op de basispositionering. De vier seizoenen van Horst‟ bieden een concept om deze basispositionering te versterken en extra op te laden. Erfgoed Vlaanderen verkoos dit concept uit een reeks van drie concepten die voor Horst werden voorgesteld in het kader van het Manoeuvres-traject: zie verder.
1.6
voorafgaande overwegingen
De zoektocht naar mogelijke communicatieconcepten en/of verkoopproducten voerde langs enkele voorafgaande overwegingen die aansluiten bij de noodzaak aan een sterkere financiële basis voor het Kasteel van Horst en bij de eveneens noodzakelijke overall marketing- en communicatiestrategie voor het Kasteel. We benoemen hier kort de drie belangrijkste elementen hiervan. 1.6.1 Vooraf 1: Een consortium voor het Kasteel van Horst? Het Kasteel van Horst is dringend toe aan fundamentele restauratiewerken en een nieuw ontsluitingsconcept. Hiervoor heeft het Kasteel van Horst nood aan geld. Basisconcepten in de marketing- en verkoopsfeer – wat de focus is van dit luik van het Manoeuvres-project - zullen hier evenwel niet wezenlijk toe bijdragen. Voor de restauratie en ontsluiting zijn scenario‟s nodig die in staat zijn grotere investerings- en exploitatiemiddelen te genereren. Een soort consortiumformule voor Horst zou zo een mogelijk scenario kunnen zijn. Een consortium dat hetzij zelf het „beheer‟ van het Kasteel krijgt, hetzij fungeert als een soort fondsenwervingcomité op topniveau. Mogelijk scenario voor de oprichting en functionering van dergelijk consortium:
Te starten met het akkoord en de medewerking van zowel de huidige eigenaar als de belangrijkste subsidiënten. Belang van contacten op topniveau. Gevolgd door een installatie van een kerncomité waarin bij voorkeur de direct betrokken secretarissen-generaal, belangrijke politici en bedrijfsleiders uit de regio en eventueel ook belangrijke mediafiguren uit de regio zetelen. Een selecte sponsor/partnermeeting op hoog niveau (inclusief diner, op locatie + iets bijzonders) met uitnodiging van belangrijke persoonlijkheden: sterke presentatie/verhaal over het kasteel + voorstelling sponsor/partnermogelijkheden, inclusief returns. Kern van deze groep (het „Consortium voor Horst‟) fungeert als een soort permanente Raad van Bestuur die zijn relaties actief inzet voor nog andere fondsenwervingsacties.
1.6.2 Vooraf 2: Een eigentijds onthaal- en horecaconcept? N.a.v. het verlopen van het contract met de concessiehouder in 2014, zou het hele onthaalconcept van de site kunnen herzien en omgevormd worden tot een aantrekkelijk eigentijds én commerciëler concept met een volledige, open integratie van café/restaurant/onthaal/tentoonstelling/winkel/doe-activiteiten/… Dit betreft echter een aanzienlijke investering, die slechts deels subsidieerbaar is en moet aansluiten bij het nog in ontwikkeling zijnde integrale ontsluitingsconcept. Het verdient in dit verband aanbeveling het onthaalconcept nog eens kritisch onder de loep te nemen bij de ontwikkeling van het concept voor de integrale creatieve ontsluiting voor het Kasteel van Horst.
April 2011
6
1.6.3 Vooraf 3: Inbedding in de toeristische regiomarketing Het Hageland werkt momenteel aan een nieuw regionaal marketingplan, waarin toerisme één van de kerndimensies is. Er bestaat bovendien al een specifiek strategisch plan toerisme & recreatie Hageland voor de periode tot en met 2013. Binnen het Hageland wordt het Kasteel van Horst beschouwd als een strategisch hefboomproject en als toegangspoort tot het Hageland (op 15 km van Leuven). Het Kasteel met zijn omgeving is binnen het Hageland ongetwijfeld een sterk toeristisch-recreatief subproduct op zich en heeft als focus, wandelen, fietsen, bezoeken van bezienswaardigheden, veelal gecombineerd met iets eten of drinken. Op tal van toerismegerelateerde websites wordt op dit moment niet of slechts marginaal naar het Kasteel van Horst en zijn aantrekkelijke omgeving en belevingsmogelijkheden verwezen. Ook de website van het Kasteel van Horst zelf focust quasi louter op zichzelf, exploiteert zijn context onvoldoende en laat ook diverse toerismegerelateerde partnerships onvermeld. O.i. is dit een gemiste kans qua positionering en communicatie. Het Kasteel van Horst evolueert bij voorkeur van een eerder dominant objectgericht denken en eiland-functioneren naar een veel bredere positionering en benadering. Dit kan bv. door veel sterker te denken vanuit belevingslijnen en door de kaart te trekken van een „boeiende attractie‟ binnen een aantrekkelijke toeristisch-recreatieve omgeving waar het vooral aangenaam wandelen en fietsen is, met bovendien ook heel wat aantrekkelijke bezienswaardigheden en dorpskernen en tal van leuke plekken om iets te eten en te drinken. Deze positionering wordt wenselijk ook consequent doorgezet in tal van communicatieuitingen van zowel het Kasteel van Horst als de toeristische actoren in de regio.
1.7
Concepten voor het kasteel van Horst
1.7.1 Startvraag Voor het Kasteel van Horst werd in het kader van het luik „communicatieconcepten en verkoopproducten‟ (onderdeel van het Manoeuvresproject) volgende specifieke uitdaging geformuleerd: Een sterk product/programma (in de brede zin van het woord) voor het Kasteel van Horst ontwikkelen dat fondsenwervend en/of inkomstgenerend is en vooral de draagkracht en het draagvlak verhoogt. 1.7.2 Algemene uitgangspunten Op basis van deze startvraag werden een aantal mogelijke basisconcepten ontwikkeld, die bijkomend moesten beantwoorden aan volgende uitgangspunten:
Aansluiten op de visie op en de eigenheid van het Kasteel van Horst. Evenwicht tussen „respect voor het authentieke van het Kasteel van Horst‟ en de vraag naar extra inkomsten uit exploitatie. Rekening houden met praktische en organisatorische aspecten zoals onder andere gedefinieerd in het gebruiksreglement.
April 2011
7
1.7.3 Drie basisconcepten Rekening houdend met bovenstaande startvraag en de bijkomende uitgangspunten werden drie mogelijke basisconcepten voor het Kasteel van Horst voorgesteld aan Erfgoed Vlaanderen. De drie voorgestelde basisconcepten betreffen (zie uitwerking in bijlage):
Kasteelpasje in vier versies Wisselende (tijdelijke) bezettingen De vier seizoenen van Horst
Erfgoed Vlaanderen toonde voornamelijk belangstelling voor het tweede en derde concept en opteerde uiteindelijk voor verdere ondersteuning door IDEA Consult en new shoes today bij de uitwerking van het concept „De vier seizoenen van Horst‟, bij voorkeur in combinatie met het concept „wisselende (tijdelijke) bezettingen‟.
1.8
BASISCONCEPT de vier seizoenen van horst
1.8.1 De vier seizoenen van Horst in het kort Met het concept de ´Vier seizoenen van Horst´ wil het Kasteel van Horst inzetten op per definitie wisselende contexten en bezettingen via seizoensgebonden programmering en marketing. De vier seizoenen vormen eveneens de natuurlijke context voor specifieke productontwikkeling en een aangepaste aankleding en inrichting. De vier seizoenen zijn de wisselende natuurlijke contexten die het Kasteel van Horst een seizoen lang telkens anders presenteren aan zijn (potentiële) bezoekers en gebruikers. Via extra accentuering qua aankleding of inrichting, verfijnd en zonder overkill, creëer je gedurende telkens drie maanden een „vaste setting‟ voor specifieke productontwikkeling, programmatie en communicatie. Elk seizoen wordt bovendien nog extra gearticuleerd door specifieke evenementen die in partnership met derden plaatsvinden op bv. een bepaalde dag, een weekend, elke vrijdagavond, ... „De vier seizoenen van Horst‟ is een zeer open concept. Als hoger reeds gesteld, wil dit concept de inhoudelijke positionering van het kasteel en het eigenlijke ontsluitingsconcept ervan ondersteunen en versterken, niet bepalen of bijsturen.
evenementiële seizoenstrekkers specifieke aankleding, inrichting, programmatie en productontwikkeling per seizoen Kasteel van Horst + site en omgeving in zijn natuurlijke context van de vier seizoenen
April 2011
8
Erfgoed Vlaanderen bepaalt zelf - al dan niet in samenwerking met zijn vaste exploitant(en) en/of met de hulp van gespecialiseerde bureaus - het basisconcept, de inhoudelijke krachtlijnen en de aankleding voor elk seizoen. De extra kosten hiervan worden (mee) betaald door de vaste exploitant(en) en de beoogde seizoenspartners (bedrijven/organisaties). De zgn. „vaste‟ exploitant(en) van het Kasteel van Horst zijn bedrijven waarmee Erfgoed Vlaanderen een voor het kasteel financieel gunstige overeenkomst heeft gesloten voor een bepaalde periode met het oog op specifieke exploitaties: bv. de huidige concessionaris, bv. een eventbureau, ...1 Het spreekt voor zich dat vanuit prijs/kwaliteit-oogpunt de keuze van de „juiste‟ exploitant(en) essentieel is. In een concept als „De vier seizoenen van Horst‟ vinden ze alvast een optimale context voor de ontwikkeling van seizoensspecifieke aanbiedingen, arrangementen en activiteiten. Buiten deze vaste partnerships is het genereren van nog meer partnerships uiteraard key in dit concept, voornamelijk vanuit financieel maar ook vanuit bv. promotioneel oogpunt. „De vier seizoenen van Horst‟ is een wervend concept dat zich eveneens uitstekend leent voor zowel het aantrekken van extra huurders en bezoekers, als voor het ontwikkelen van wisselende partnerships via verschillende vormen van samenwerking (zie ook elders):
via vaste exploitant(en): zij ontwikkelen betalende producten of activiteiten (seizoensspecifiek of met een seizoenstouch) die ze actief aan potentiële klanten aanbieden in een open (voor iedereen) of gesloten context. via vaste exploitant(en) en/of Erfgoed Vlaanderen: verhuur aan derden van bepaalde delen van het kasteel voor vrije invulling (enkel op specifieke momenten); via vaste exploitant(en) of Erfgoed Vlaanderen: beperkte samenwerking met partners (bedrijven, overheden, media, ...) voor een welbepaald project of evenement; via Erfgoed Vlaanderen: min of meer grootschalige samenwerking met partners (bedrijven, overheden, media, ...) voor één bepaald seizoensspecifiek project; via Erfgoed Vlaanderen: grootschalige en structurele partnerwerking voor een langere periode (bv. structurele associatie met één seizoen, met de vier seizoenen gedurende een heel jaar of met één seizoen voor verschillende jaren).
Verhuur aan derden voor vrije invulling Productontwikkeling en verkoop Beperkte partnerships Grootschalige partnerships
Erfgoed Vlaanderen
Vaste exploitant(en)
+
+
-
+
+ +
+/-
-
„De vier seizoenen‟ zijn per definitie een open concept waarvan Erfgoed Vlaanderen de krijtlijnen bepaalt (zie hoger) en het vervolgens voor verdere invulling aan zijn vaste exploitant(en) en potentiële partners aanreikt. Binnen de krijtlijnen van het basisconcept is er immers heel wat ruimte voor specifieke productontwikkeling via de vaste exploitant(en) en voor wisselende invullingen door tal van partners. Erfgoed Vlaanderen en/of één van zijn vaste exploitant(en) staan in voor de vermarkting van dit basisconcept en functioneren als inspirerende en tegelijk ook bedachtzame begeleiders bij de verdere 1
Zie afzonderlijke nota met overzicht van de verschillende exploitatiescenario‟s en exploitanten
April 2011
9
conceptinvulling door verschillende partners. Bedoeling is immers dat via dit soort inkomstengenererende partnerships het basisconcept nog verder versterkt wordt. Bij verhuur aan derden van (delen van) het kasteel op welbepaalde momenten is een gesloten formule mogelijk. De huurder kan dan min of meer zelf de inhoudelijke invulling bepalen op voorwaarde dat de algemene gebruiksvoorwaarden worden gerespecteerd + dit alles gescheiden blijft en niet ten nadele gaat van het reguliere kasteelbezoek. 1.8.2 Doelstellingen van „De vier seizoenen van Horst‟ Het concept „De vier seizoenen van Horst‟ streeft verschillende doelstellingen na:
Gedurende vier ankermomenten per jaar telkens weer een hefboomeffect genereren voor promotie en perswerking + een extra hefboomeffect n.a.v. de lancering ervan. De aantrekkelijkheid van de site verhogen voor zowel bezoekers als voor betalende partners en huurders. De ambitie is hiermee enerzijds meer bezoekers aan te trekken en anderzijds meer inkomsten uit partnerships en verhuur te genereren. De kans op herhaalbezoek verhogen door het werken met een vaste regelmaat, op het ritme van de seizoenen, waardoor deze seizoenen als het ware ook „merktekens‟ worden voor het Kasteel van Horst. De ambitie om bezoekers, partners en huurders tot ambassadeurs te maken.
1.8.3 Doelgroepen van „De vier seizoenen van Horst‟ Het Kasteel van Horst focust met „De vier seizoenen van Horst‟ op drie grote categorieën van doelgroepen: B2C, B2B2C en B2B. B2C (business to consumers) houdt in dat het Kasteel van Horst of zijn vaste exploitant(en) potentiële bezoekers rechtstreeks aanspreken. Specifiek gaat het hier voornamelijk over:
Recreanten en bezoekers uit de directe omgeving en de provincie VlaamsBrabant (+ beperkt verder) met bijzondere aandacht voor gezinnen met kinderen. Belangrijke focus op groepen en organisaties allerhande (bv. socio-culturele verenigingen, jeugdverenigingen, scholen, bedrijven, ...), uit vnl. de directe omgeving en de provincie Vlaams-Brabant (+ beperkt verder). Profielkenmerken: mensen met een interesse in erfgoed en cultuur en/of in wandelen en fietsen; mensen met een behoefte om samen een uitstap te maken waarbij het accent ligt op het sociale en het samen zijn.
B2B2C (business to business to consumers) moet de promotie naar de voormelde doelgroepen versterken + kan ook specifieke of ruimere doelgroepen aanspreken. B2B2C houdt immers in dat het Kasteel van Horst via partners (bv. bedrijven, media, instellingen, ...) communiceert met enerzijds de normale potentiële bezoekers en anderzijds de partnerspecifieke doelgroepen. Met B2B (business to business) richt het Kasteel van Horst zich op bedrijven, instellingen, overheden en organisaties als potentiële partner of huurder. In deze relatie communiceert de betrokken partner louter naar zijn eigen doelgroepen.
April 2011
10
1.8.4 Uitgangspunten bij de uitwerking van het seizoensconcept Bij de uitwerking van het seizoensconcept in een specifieke „scenografie‟ en in specifieke „producten‟ gelden volgende uitgangspunten:
De specifieke seizoensgerelateerde evenementen en projecten moeten zoveel mogelijk een semiautonome of autonome aantrekkingskracht hebben. Wenselijkheid van een „plakkend concept‟ dat potentiële partners en bezoekers begrijpen, herinneren en in actie zet; dit veronderstelt o.a. dat de invulling van het concept behalve kwalitatief, ook voldoende verrassend, prikkelend, inspirerend, geloofwaardig én tegelijk ook concreet beleefbaar is. De uitwerking van het concept moet de communicatie en het bereik ervan versterken en eveneens nieuwe bezoekers aanspreken. Aandacht voor actie, reactie en interactie van en met bezoekers om de beleving te verhogen en om de ontmoeting van mensen te stimuleren. Aandacht voor toekomstig herhaalbezoek.
Voor samenwerkingsprojecten met partners, open voor het publiek, gelden nog een aantal andere, bijkomende uitgangspunten:
Het imago en het profiel van de partner sluiten zoveel mogelijk aan bij de basispositionering, de identiteit en het imago van het Kasteel van Horst. De doelgroepen en de doelmarkten van de partner zijn niet tegengesteld aan die van het Kasteel van Horst zelf. Het partnership versterkt de communicatie en het bereik ervan en spreekt ook nieuwe bezoekers aan. Samenwerking met de partner verhoogt de media-aandacht, het aantal bezoekers en/of de inkomsten. Een partner is interessanter indien een overeenkomst voor verschillende seizoenen kan afgesloten worden. Er is wederzijds engagement en enthousiasme.
Voor de verhuur van delen van het kasteel aan derden gelden volgende specifieke uitgangspunten:
Respect- en kwaliteitsvol; het moet gaan om activiteiten “die passen bij het Kasteel van Horst”. Interferentie met regulier bezoek/gebruik moet maximaal vermeden worden. Zo bv. moeten bezoekersstromen voor verhuur zoveel mogelijk gescheiden zijn in tijd en/of ruimte van de overige bezoekersstromen. De verhuur dient een nettowinst op te leveren aan het Kasteel van Horst. Rekening houden met het draagvlak van het kasteel en van de aanwezige faciliteiten zoals parking e.d.
1.9
Timing en locatie
1.9.1 Timing en fasering
De uitwerking en vermarkting van een sterk seizoen vergt - inclusief het werven van de nodige partnerships en de nodige communicatie-inspanningen - al snel twaalf maanden, en dit zeker voor een eerste editie. Dit betekent dat een „eerste seizoen‟ ten vroegste van start kan gaan in de zomer of de herfst van 2012, ervan uitgaande dat vanaf uiterlijk deze zomer reeds met de voorbereiding ervan kan worden gestart. Afhankelijk van de mogelijkheden, wordt het eerste jaar gestart met één of twee seizoenen, bij voorkeur met een brugperiode tussen twee seizoenen: bv. lente en herfst, zomer en winter, ... Na één of twee edities worden het
April 2011
11
concept, de aanpak en het effect geëvalueerd en eventueel bijgestuurd waar nodig vooraleer het concept te continueren en eventueel nog verder uit te rollen. Omdat kinderen in familie- en schoolverband een primaire doelgroep zijn, is het wenselijk om rekening te houden met schoolvakanties en periodes voor schoolreizen. Ook verenigingen functioneren niet of nauwelijks in grote verlofperiodes. De timing voor de verhuur aan derden kan los staan van de timing voor seizoensgebonden programmering met wisselende bezettingen. Voor evenementen en projecten die als „trekker‟ worden gepositioneerd, wordt bij voorkeur gekozen voor meerdaagse activiteiten of evenementen om voldoende aandacht en impact te kunnen genereren. De activiteiten vinden overwegend maar niet uitsluitend overdag plaats.
1.9.2 Locatie Het Kasteel van Horst betreft per definitie niet alleen het kasteel en zijn bijgebouwen, maar ook de rest van de kasteelsite en zelfs de ruimere omgeving ervan. Het kasteel zelf heeft bovendien een beperkte draagkracht wat bezoekersaantallen betreft. Mede daarom is het wenselijk om ook de omgeving rond het kasteel te betrekken zodat de bezoekers beter gespreid kunnen worden over een grotere oppervlakte.
Hageland Domein
Kasteel
1.10 Inhoudelijk concept 1.10.1 Een concept met veel mogelijkheden Het concept „De vier seizoenen van Horst‟ biedt op zich reeds een natuurlijk kader om de positionering van het Kasteel van Horst te versterken en de marketing te conceptualiseren. Het biedt ook tal van mogelijkheden om de programmatie er deels of geheel op af te stemmen. Je kan er bovendien bij het programmeren zowel een dagdagelijkse invulling aan geven als het desgewenst mee ophangen aan de historische context. Daarbij moet overigens niet van nul worden begonnen. Er gebeurt/gebeurde immers reeds veel in het Kasteel van Horst waardoor het deels kan volstaan om eerdere programma-elementen te recycleren, te clusteren, nog te versterken en extra op het specifieke seizoensgegeven te richten.
April 2011
12
Een aantal ingrediënten kunnen in meerdere seizoenen terugkeren, telkens met een verschillende touch per seizoen: bv. markten, feesten, muziek, vertellingen, link met food en streekproducten, fietsen en wandelen, ... Andere ingrediënten zijn per definitie seizoenspecifiek, wat evenwel niet uitsluit dat een aantal ervan jaarlijks terugkomen. Voor de doelgroep kinderen, families, scholen en jeugdverenigingen zijn specifieke accenten wenselijk, zoals bv. gaming concepten, Go IV concepten, middeleeuwse verhalen bij valavond, verblijven en overnachten op de kasteelsite, muzikale en creatieve sessies doorheen de geschiedenis, ... 1.10.2 Belang van een samenhangend concept Het „vier seizoenen‟-concept biedt vele mogelijke invullingen, maar vraagt om de nodige regie (via een lokale regiegroep met alle direct betrokken partners bv.) ten einde de mogelijke ingrediënten tot een sterk en samenhangend geheel te clusteren en te boetseren. Het is in elk geval van cruciaal belang om te vermijden dat de vier seizoenen van Horst een rommeltje worden van losse kleine en grote activiteiten. Reliëf en structuur in het programma aanbrengen, kan hierbij helpen. Het werken met programmalijnen eveneens. 1. Reliëf en structuur krijg je door bijvoorbeeld te denken in aanbodpiramides. In voorliggend concept zijn de „natuurlijke‟ seizoenscontext en de extra seizoensgebonden aankleding/inrichting van de kasteelsite de „basis‟ ervan, terwijl één of meer evenementen als extra „trekker‟ of hefboom ervan fungeren. evenementiële trekker(s) conceptondersteunende activiteiten permanent beschikbaar seizoensgerelateerd aanbod de natuurlijke seizoenscontext en de specifieke seizoensgebonden aankleding/inrichting
2. Programmalijnen kunnen op hun beurt helderheid en houvast bieden, maar mogen niet te eng geformuleerd worden om te vermijden dat ze eerder een keurslijf dan een inspiratiebron zouden worden. Programmalijnen kunnen belangrijk zijn als structurerende leidraad bij programmaontwikkeling om een opeenstapeling van losse elementen te vermijden. Een programmalijn dwingt ook tot keuzes, wat de helderheid nogmaals ten goede komt. Zodra de hoofdlijnen bepaald zijn, vallen de puzzelstukjes makkelijker op hun plaats. In drie bovenste lagen van de piramide moeten voor elke programmalijn voldoende aantrekkelijke programma-elementen geprogrammeerd worden. Wat niet in het kader past, moet er zoveel mogelijk uit geweerd worden. In het kader van „De vier seizoenen van Horst‟ moeten we evenwel voorzichtig zijn met het induceren van extra programmalijnen vermits elk seizoen in
April 2011
13
combinatie met de kasteelsite reeds de facto een dragende programma- of themalijn is. Extra programmalijnen die wél meerwaarde kunnen geven zijn bv. de specifieke „Horst‟-profielen (de middeleeuwen, de barokke 17 e eeuw, ...) of thema‟s die op maat van en via specifieke grootschalige partnerships passend geïntegreerd kunnen worden in het seizoensconcept. Eventuele programmalijnen kan je op verschillende manieren implementeren. Je kunt bv. bepaalde plekken thematiseren (de ridderzaal, het Wagenhuis, de kapel, de donjon, …) of opteren voor een mix van thema‟s op elke plek; je kan themaroutes uitstippelen of zelfs thema‟s aan bepaalde perioden, seizoenen of zelfs tijdstippen koppelen (bv. een verschillend thema per seizoen, per weekend, een thema voor de avondprogrammering, enz...). 1.10.3 Mogelijke partners van „De vier seizoenen van Horst‟ Al in een eerder punt gaven we aan dat partners cruciaal zijn voor de werking van het Kasteel van Horst in het algemeen en voor het „vier seizoenen‟-concept in het bijzonder. Niet elke partner speelt hierbij evenwel dezelfde rol en is even belangrijk. We zien drie grote categorieën van partners:
De vaste exploitant(en) of associatiepartners Externe partners van „De vier seizoenen van Horst‟ Huurders van het Kasteel van Horst
1.10.3.1 Vaste exploitant(en) of associatiepartners De vaste exploitanten (één of meerdere) zijn de primaire partners of associatiepartners van het Kasteel van Horst. Ze gaan alle andere partnerships vooraf. Met hen zet Erfgoed Vlaanderen de permanente exploitatiefundamenten voor het kasteel op. Voorbeelden zijn de huidige concessiehouder(s), een eventbureau, een overall exploitant, … Het is van belang dat hiervoor voorafgaandelijk een heldere en kwaliteitsvolle constructie met sterke partners wordt ontwikkeld, met inbegrip van duidelijke taken en verantwoordelijkheden per partner. Met deze partners wordt een voor het Kasteel van Horst zo financieel gunstige overeenkomst als mogelijk afgesloten, eventueel met een deels vaste en een deels variabele fee. Los daarvan genereren deze partners ook extra (betalende) bezoekers en dus ook extra inkomsten voor het Kasteel van Horst. Bovendien kunnen ze ook mee externe partnerships aanbrengen in het kader van bv. een concept als „De vier seizoenen van Horst‟. Het welslagen van dit concept is immers ook volop in hun eigen voordeel. In een optimaal scenario zijn ze overigens zelfs coproducenten van dit seizoensconcept, al is het desgevallend wenselijk om hierover voorafgaandelijk duidelijke schriftelijke afspraken te maken. 1.10.3.2 Externe partners van „De vier seizoenen van Horst‟ Het Kasteel van Horst werkt, al dan niet i.s.m. zijn geassocieerde partners, zelf het kaderconcept uit van elk seizoen. Zodra het concept op punt staat, is het van groot belang om bijkomende partners te vinden die dit concept mee willen onderschrijven, er mee willen in investeren en willen meewerken aan de verdere uitwerking en vermarkting ervan. Zowel structurele als projectspecifieke partners. Zowel financiële en promotionele als logistieke en programmatorische partners. Bij het op zoek gaan naar externe partners is het wenselijk om voorafgaandelijk goed een aantal zaken op een rijtje te hebben, zo bijvoorbeeld:
April 2011
14
Welke soort meerwaarde zoek je via welk soort partnership? financiële meerwaarde (en welke?) promotionele meerwaarde van diverse aard een groter bereik, meer bezoekers en dus meer inkomsten programmatorische meerwaarde logistieke meerwaarde extra commerciële exploitatiemeerwaarde, ... Doelstelling is uiteraard dat er tegenover de eigen investering in geld, mensen en middelen via partnerships allerhande een voor het kasteel meervoudige meerwaarde ontstaat. Kan het Kasteel van Horst zelf voldoende tijd, basisbudget en aandacht investeren om het concept en de gerelateerde partnerships succesvol te maken? Is het basisconcept voldoende sterk, de match relevant met de partners die je voor ogen hebt en de vraag/verwachting t.a.v. die verschillende partners voldoende concreet? Welke bedrijven, instellingen, media, overheden, e.a. zijn een potentieel goede match met het totaalconcept, een specifiek seizoen of zelfs een specifiek project of evenement binnen een bepaald seizoen? Zijn er binnen het netwerk van Erfgoed Vlaanderen en/of zijn partners personen die geschikte bedrijf, media of andere organisaties (evt. inclusief directe contactpersonen) kunnen aanbrengen? Te overwegen om de overall coördinatie/exploitatie van een bepaald seizoen, inclusief het werven van partnerships (voor zover niet grootschalig) uit te besteden aan een externe partner „waarmee het klikt‟?
Eens deze vragen beantwoord wordt op zoek gegaan naar vier soorten partners:
Financiële partners of sponsors (met een inbreng van geld) Promotionele partners (met een inbreng van mediaruimte of promotie) Logistieke partners (met een inbreng in natura en/of hulp in de praktische organisatie van (één van) de vier seizoenen van Horst of een onderdeel ervan). Programmatorische partners of partners die vanuit hun eigen product of werking mee kunnen helpen aan de inhoudelijke realisatie van (één van) de vier seizoenen van Horst of een onderdeel ervan.
De ideale partner combineert sommige of liefst alle verschillende aspecten. Een partner voor „De vier seizoenen‟ kan een structurele partner zijn of een projectspecifieke. In de eerste plaats zoekt het Kasteel van Horst naar een samenwerking in het kader van „De vier seizoenen van Horst‟ met één of meer grote, structurele partners die bereid zijn zich voor langere tijd te associëren met bv. het concept als geheel of met bv. één of meer seizoenen. Pas in tweede orde wordt op zoek gegaan naar projectspecifieke partners. Dergelijke partners kunnen uiteraard uit verschillende hoek komen, zo bv:
Bedrijven: bv. LU-Kraft Foods, Standaard Uitgeverij, Primus Haacht, AVEVE, Danone, Tiense Suiker, Frisk Haasrode, Callebaut, Ferrero, Bart Smit, ... Overheidssector: Toerisme Vlaanderen en Toerisme Vlaams-Brabant, de provincie Vlaams-Brabant, specifieke departementen en instellingen van de Vlaamse Gemeenschap, ... Media Prioritaire media: Passe Partout en Het Nieuwsblad, Radio 2, Rob TV, ...
April 2011
15
Mogelijke ondersteunende media: Klasse, Nest, lokale radio, Streekkrant, kanalen van de Diensten voor Toerisme, UiT-publicaties, kanalen van de omliggende gemeenten, kanalen Hageland, Vrouwen met vaart (KVLV), specifieke doelgroepkanalen, … 1.10.3.3 Verhuur van ruimtes aan bedrijven en organisaties Voor verhuur van ruimtes aan bedrijven en organisaties komen in de eerste plaats alle bedrijven en organisaties uit de regio Leuven in aanmerking. Deze verhuur kan hetzij seizoensconcept-gerelateerd zijn, hetzij er los van staan. Om bedrijven en organisaties aan te spreken is het uiteraard noodzakelijk om over een beknopt wervend dossier te beschikken, zowel digitaal als op papier. Dit dossier geeft toelichting bij o.a.:
Het seizoensconcept Infrastructuur en uitstraling: aan de hand van fotomateriaal en technische fiches met een beschrijving van de ruimtes en het aanwezige materiaal (tafels, stoelen, internet, beamer, …). Service en ondersteuning: services op vlak van onthaal, catering, … Mogelijke activiteiten, inclusief voorbeelden Ligging en bereikbaarheid van het kasteel en bijhorende faciliteiten zoals parkeerfaciliteiten, openbaar vervoer, … Prijs/kwaliteit: een duidelijke en overzichtelijke prijzenstructuur
Ruimtes verhuren vraagt een professionele investering van tijd en aandacht. De meest efficiënte benadering is rechtstreeks contact/verkoop en/of het uitsturen van gepersonaliseerde mailings in de regio Leuven en verder. Het Kasteel van Horst kan hier zelf in investeren. Efficiënter zal zijn dit uit te besteden en een exploitant of eventbureau aan te stellen die deze taak op zich neemt, al dan niet gecombineerd met het commerciële exploitatiegedeelte van de Kasteelsite zelf. Bijkomend kan het Kasteel van Horst ook ondersteuning vragen van bepaalde organisaties zoals de gezamenlijke MICE-cel van Toerisme Leuven en VlaamsBrabant die onlangs werd opgericht, en samenwerking opzoeken met de Kamer van Koophandel van de regio Leuven. 1.10.4 Voorstel van een mogelijk concept: „De lente van Horst‟ Tenslotte schetsen we op hoofdlijnen een mogelijk concept voor één van de vier seizoenen: „De lente van Horst‟. In voorliggend concept thematiseren we „De lente van Horst‟ als ´Het kasteel van de eeuwige lente´. Dit vertelt de mythe van het aardse paradijs; het verlangen naar een leven in harmonie met de natuur; het gelukzalig, onschuldig leven in Arcadië; een plek van gastvrijheid, muziek en verliefdheid: het land van de eeuwige lente. In de lente trekt de activiteit aan. Van de natuur en van mensen. Mensen komen terug meer buiten, tal van activiteiten worden hernomen: snoeien en planten, de fiets van stal halen, de grote schoonmaak, de eerste terrasjes, rommelmarktjes, enz… We schuiven „antiek‟ naar voor als een dragende programmalijn. „Bloemen en planten‟ zou een andere kunnen zijn, in de plaats van of naast „antiek‟.
April 2011
16
In onderstaande piramide staat op hoofdlijnen een mogelijke invulling van ´Het kasteel van de eeuwige lente´. Als mogelijke trekker zou bv. „Antiek op Horst‟ kunnen fungeren. Axel Vervoordt (of een ander bekende antiquair of groep van antiquairs) wordt uitgenodigd om zijn collectie – graag met accenten op de 17de eeuw – in Horst te presenteren gedurende een aantal maanden.
Trekker: Antiek op Horst Vullers: lenteconcerten, thematische fiets- en wandeltochten, rommelmarkten, cursussen, ...
Basis:
17de eeuws Horst, streekproducten Context en scenografie: Het ontluiken van de natuur
Als ondersteunende activiteiten of vullers van dit seizoensconcept zijn er tal van mogelijkheden, die desgewenst verder gethematiseerd kunnen worden, zoals bijvoorbeeld: Een plek van schoonheid en harmonie
Antiekbeurs en rommelmarkt op Horst I.s.m. de antiekzaken uit de regio wordt een antiekbeurs georganiseerd in het kasteel. Op de binnenplaats is een rommelmarkt. Deze markt vindt drie maanden na elkaar plaats, elke eerste weekend of eerste zaterdag van de maand. Place Horst Op het kasteel worden schilders uitgenodigd om het kasteel en de omgeving te komen schilderen. Als extra zijn er lesgevers voor vragen en advies, alsook bijvoorbeeld figuranten die kunnen poseren of die tableaux vivants maken. De organisatie loopt i.s.m. de academies uit de streek. Lunchconcerten op zondag Door het nabije Cultureel Centrum of zelfs het Festival van Vlaanderen, in samenwerking met de horeca-exploitant die een originele lente-brunch zorgt. Op het programma staat licht klassieke muziek, „Le sacre du Printemps‟ van Stravinsky, …
Een plek van gelukzalig genieten
Wandel- en fietstochten
April 2011
17
Wandel- en fietstochten leiden de bezoeker langs de mooiste lente-plekjes van de streek. Via een oproep in de lokale en regionale media kan bijvoorbeeld gevraagd worden de 10 mooiste lente-plekjes te kiezen. Het kasteel is vertrek- en/of eindpunt. Voor de uitwerking wordt de steun gevraagd van de Dienst voor Toerisme. 17de eeuwse picknick Op je fiets- of wandeltocht kan je een 17de eeuwse picknick meekrijgen. De organisatie loopt i.s.m. de horeca-uitbater van Horst. Tijdens de weekends kunnen de bezoekers ook ter plekke picknicken in de velden en de bossen rond het kasteel. Speciale hoekjes worden gecreëerd en aangekleed. 17de eeuwse sneukeltocht Op weekenddagen zijn er „sneukeltochten‟ waarbij op verschillende plekken in de omgeving gegeten kan worden (vb. varken aan het spit boven het open vuur, eventueel met muzikale begeleiding op diverse plekken). Het Kasteel is dan het vertrek- of eindpunt. Ook dit kan georganiseerd worden i.s.m. de horeca-uitbater van Horst.
Een plek van paradijselijk buitenleven
Snoeicursussen Lokale verenigingen worden uitgenodigd cursussen op Horst te geven over snoeien of mogelijk andere aspecten van het tuinieren. Plantenruilmarkt Een planten- en bloemenmarkt + een extra plek om planten en zaadjes te ruilen. Boomplantactie I.s.m. de gemeente wordt een boomplantactie van lokale boomsoorten, hagen, e.d. georganiseerd i.s.m. de scholen van de streek. „Naar buiten komen‟ Tochten in de omgeving te paard per koets of andere 17 de eeuwse vervoersmodi. Aanvullend kan de mogelijkheid geboden worden aan kinderen om met de boer mee te rijden voor een ritje met de tractor.
Basiselementen in dit concept zijn:
Streekproducten in het restaurant en de winkel In de winkel en het restaurant van Horst is er speciale aandacht voor lentestreekproducten. De 17de eeuw in Horst en het leven in de lente In het kasteel en het domein wordt de 17de eeuw en het leven in die eeuw in de kijker geplaatst en geïllustreerd met verhalen, oude prenten enzovoorts.
Een aantal aandachtspunten op het vlak van timing en locatie: Bij de timing is een goede mix van tijdelijke en permanente (duur van het seizoen) activiteiten van belang, net als een goede mix in de tijd van trekkers en vullers. Wat betreft locatie is het belangrijk om de omgeving te betrekken. Hierna staan de verschillende ideeën voor „De lente van Horst‟ visueel weergegeven naar gelang de locatie:
April 2011
18
Hageland
Wandel- en fietstochten, 'naar buiten komen', sneukeltocht, ...
Domein
Place Horst, concert, picknick, ...
Kasteel
Vervoordt, rommelmarkt, streekproducten, ...
1.10.5 Budgetelementen Het budget voor dergelijk seizoen is moeilijk vooraf in te schatten. Dit hangt immers teveel af van de concrete omstandigheden en uitwerking + vooral ook van de concrete partnerships die met dit concept worden nagestreefd. Het voorliggende concept leent zich in elk geval tot meervoudige partnerwerking, waarbij zowel bijdragen in cash mogelijk zijn, als bijdragen in natura door bv. een bijdrage aan een product/activiteit of een bijdrage in de communicatie en promotie. Hierdoor kan het budget zeer beperkt gehouden worden. Hierboven werd reeds aangegeven welke partners aan welk onderdeel zou kunnen meewerken. De grootste investering in dit concept vanuit Erfgoed Vlaanderen is de investering in tijd en mankracht.
April 2011
19
2 MIJN FORT – MORTSEL
2.1
Mortsel en Fort4
2.1.1 Mortsel De stad Mortsel ligt direct ten zuiden van de stad Antwerpen en is goed bereikbaar via autowegen, spoorwegen, fietsroutes en een uitgebreid net van openbaar vervoer. Mortsel is na Hemiksem de tweede meest geïndustrialiseerde gemeente in de provincie Antwerpen. Dit is vooral te danken aan de firma AgfaGevaert nv, vervaardiger van analoge en digitale beeldvormingsystemen. Mortsel telt 25.000 inwoners. Het is aantrekkelijk om te wonen, te werken en te winkelen in Mortsel. Burgers vinden er een groot vrijetijdsaanbod, spoorinfrastructuur, een cultureel centrum, een moderne bibliotheek, een jeugdhuis en talloze activiteiten van verenigingen. In Fort 4, de groene long van Mortsel, klopt het hart van deze dynamiek. 2.1.2 Fort 4 Fort 4 maakt deel uit van de fortengordel rond Antwerpen, ook gekend als de Brialmont-forten. Deze prachtige baksteenforten, allemaal gebouwd volgens hetzelfde basispatroon, herbergen vandaag zeer uiteenlopende functies, ook de bouwfysische toestand is erg verschillend. Onder impuls van de provincie lopen diverse initiatieven gericht op de restauratie, herbestemming en profilering van de verschillende forten, alsook op het fysiek, recreatief en evenementieel beter met elkaar verbinden van alle Brialmont-forten.
Fort 4 is een belangrijke groene long in een verstedelijkt gebied. Sinds 2000 is het eigendom van de Stad Mortsel en sindsdien ging ook de gefaseerde restauratie en ontsluiting van de gebouwen en hun directe omgeving van start, hierbij deels gebruikmakend van Europese subsidies. De stad wil stap voor stap het historische karakter van het fort blootleggen en het een nieuwe rol geven in het stedelijk milieu.
April 2011
20
Sinds eind 2002 positioneert Fort 4 zich als creatieve kazerne en stedelijk park, wat ook de kerngedachten zijn van het masterplan dd november 2002. Fort 4 wordt sindsdien vrij intensief gebruikt als locatie voor voornamelijk culturele activiteiten en evenementen allerhande. Delen van het Fort worden geregeld ook aan derden verhuurd. In Fort 4 staat een actieve gidsenvereniging (vrijwilligers) in voor regelmatige rondleidingen. Fort 4 heeft geen precieze gegevens over het profiel van zijn gebruikers en bezoekers. Inschatting is dat minstens 60% uit Morstel en de omliggende gemeenten (inclusief Antwerpen) komt, wat min of meer vergelijkbaar zou zijn met het publieksprofiel van het cultuurcentrum. Gezinnen met kinderen van alle leeftijden zijn een belangrijke publieksgroep en doelgroep, wordt gesteld, net als scholen en jeugdorganisaties allerhande. In 2010 werd de inhoudelijke conceptuele invulling voor Fort 4 geactualiseerd en scherper gesteld. Het geactualiseerde concept voor FORT 4 gaat uit van een kernproduct (natuur/groen/water + gebouwen/erfgoed/fort) en direct daaraan gerelateerde prioritaire belevingselementen (wandelen, fietsen, spelen, liggen, picknicken, bezoeken, …). Daarnaast voorziet het concept in vier nevenfuncties die de site functioneel verder (kunnen) opladen:
Educatie (natuur- en erfgoedbeleving) Cultuur (vnl. podiumkunsten, muziek en creatieve kazerne), Recreatie (passief en actief) Commerciële verhuur van delen van de site.
Deze additionele functies zijn mede afgeleid uit het eerdere masterplan en de huidige praktijk van FORT 4. De stad Mortsel schreef inmiddels een opdracht uit voor de opmaak van een businessplan ter toetsing van dit basisconcept. Er worden bijsturingen of andersoortige invullingen van het basisconcept in het vooruitzicht gesteld indien zou blijken dat het financieel (resp. basisinvestering én exploitatie) niet haalbaar is. Het businessplan moet ook een advies formuleren m.b.t. de wenselijke beheers- en exploitatiestructuur en de daarin noodzakelijke key functies. Alle betrokken actoren beseffen dat een systematische en kwalitatieve verdere upgrade van het ‘permanente’ totaalproduct Fort 4 essentieel is om de attractiegraad ervan te verhogen en het publieksbereik te verbreden. Dit betreft zowel het groengedeelte en de openbare ruimte, als de Fort 4-gebouwen zelf, alsook de kwalitatieve creatief-innovatieve inrichting ervan. Tegelijk blijven ‘tijdelijke’ activiteiten en evenementen van groot belang als extra trigger en hefboom, alsook om specifieke doelgroepen voor een bezoek te motiveren. In Fort 4 vinden systematisch tal van activiteiten en evenementen plaats, vaak ook in samenwerking met partners allerhande + veelal met een „creatieve kazerne‟-dimensie. Tegelijk groeit het besef dat het vaak om geïsoleerde activiteiten/evenementen gaat, die nauwelijks een band hebben met elkaar, noch programmatorisch noch promotioneel > meer structuur, reliëf in te brengen? beter te positioneren en communicatie beter op elkaar af te stemmen? Verhuur/commercialisering van delen van Fort 4 (delen van gebouwen, openbare ruimte, ...) gebeurt al vrij veel, maar moet nog verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd worden. De mogelijkheden daartoe hangen trouwens ook samen met de inrichting van daarvoor speciaal voorziene gedeelten; bv. de capponnières, het reduit, e.a.
April 2011
21
2.2
Communicatieconcepten voor FORT 4
2.2.1 Startvraag Mortsel realiseert zich dat zogenaamde „verkoopproducten‟ nooit echt relevante inkomsten kunnen genereren en daarom ook niet de focus moeten zijn van dit traject. De budgettaire kwestie is overigens het centrale aandachtspunt in het businessplan-bestek dat onlangs werd uitgeschreven. Mortsel formuleert daarom zijn startvraag van/voor Fort 4 als volgt: Welke initiatieven en communicatie kunnen meer draagvlak, meer bezoek en meer gebruik genereren bij zowel inwoners als bezoekers? Hoe van FORT 4 een evidente, waardevolle plek en place to go‟ maken voor wie in Mortsel woont? 2.2.2 Algemene uitgangspunten Op basis van deze startvraag werden een aantal basisconcepten voorgesteld, die bijkomend moesten beantwoorden aan volgende uitgangspunten: Qua doelstellingen: Naambekendheid + bekendheid van de mogelijkheden en activiteiten in Fort 4 Effectief en regelmatig gebruik, bezoek, participatie stimuleren Het zich toe-eigenen van het Fort en zijn omgeving als waardevolle plek Qua soort concept: Aansluiten op de uitgangspunten van masterplan en geactualiseerde concept Origineel, creatief en onderscheidend Belang van kwalitatieve uitvoering Draagvlak bij verenigingen, huidige gebruikers, stadsdiensten en college Qua budget: Zoveel mogelijk low budget Integreren en versterken van wat al bestaat Partnerships te verkennen (o.a. met andere stadsdiensten, ondernemers, ...) 2.2.3 Drie basisconcepten Rekening houdend met bovenstaande startvraag en uitgangspunten werden twee voorafgaande aanbevelingen gedaan en drie mogelijke basisconcepten voor Fort 4 voorgesteld aan de lokale projectgroep (zie uitwerking in bijlage). De twee voorafgaande aanbevelingen betreffen: Het verbeteren en versterken van visibiliteit en signalisatie Een coherente positionering, communicatie, branding en huisstijl De
drie voorgestelde basisconcepten betreffen: De Zomer van Fort 4 Mijn Fort Bolwerk van mogelijkheden
Mortsel toonde vooral belangstelling voor de eerste twee concepten en gaf uiteindelijk de voorkeur aan het concept „Mijn Fort‟. De geformuleerde aanbevelingen m.b.t. het verbeteren van de visibiliteit, een coherentere communicatie en branding, en een sterker Zomer van Fort 4-concept worden voor
April 2011
22
opvolging en uitwerking meegenomen binnen de reguliere werking van Fort 4. De lokale projectgroep was van oordeel dat externe ondersteuning hierbij minder essentieel is dan in het geval van het voorkeurconcept „Mijn Fort‟.
2.3
BASISCONCEPT ‘Mijn fort’
Het concept „Mijn Fort‟ sluit aan bij de wens van de stad Mortsel om Fort 4 in eerste instantie een plek te laten zijn voor de Mortselaars zelf. Fort 4 kortom als een referentiepunt en trefpunt voor vrijetijdsbesteding in de eigen omgeving. Dit laatste is, voorlopig althans, nog lang niet het geval. Een concept als „Mijn Fort‟ biedt hier mogelijkheden... 2.3.1 „Mijn Fort‟ als deel van een ruimere ontsluitingsstrategie Het concept „Mijn Fort‟ is uitdrukkelijk geen geïsoleerd gegeven en wil zich naadloos inschrijven in het ruimere ontsluitingsverhaal voor Fort 4. Het is een concept dat als het ware als een laag boven de hoger geschetste basispositionering van Fort 4 zou komen te liggen en er zich feilloos zou moeten in kunnen integreren. „Mijn Fort‟ is voornamelijk een community concept én een communicatief concept, maar er is tegelijk ook een reële productbasis voor nodig die aansluiting moet zien te vinden bij de uitgetekende basispositionering. 2.3.2 Doelgroepen en doelstellingen „Mijn Fort‟ Het concept „Mijn Fort‟ focust qua doelgroepen in eerste instantie op al wie in Mortsel woont en werkt: op iedereen dus, zonder onderscheid. Alle leeftijdsgroepen, alle sociale klassen, alle buurten en wijken, alle sectoren, alle verenigingen, alle scholen, alle ondernemers, ... Iedereen wordt dus actief uitgenodigd om van „Mijn Fort‟ gebruik te maken en het zich toe te eigenen voor per definitie „tijdelijk gebruik‟. Permanente „bezettingen‟ van delen van Fort4 door bv. bepaalde verenigingen wil het stadsbestuur evenwel uitdrukkelijk vermijden op enkele bewuste uitzonderingen na. De doelstellingen van het concept „Mijn Fort‟ zoemen verder in op de eerder vermelde algemene uitgangspunten voor alle basisconcepten:
bekendheid van Fort 4 stimuleren bij al wie in Mortsel woont en werkt bekendheid vooral ook van vrijetijdsmogelijkheden op en activiteiten in Fort 4 effectief en regelmatig gebruik, bezoek, participatie stimuleren het zich toe-eigenen van het Fort en zijn omgeving als waardevolle plek
2.3.3 Naamkwestie: „Mijn Fort‟ of „Ons Fort‟? De grote meerderheid van de lokale projectgroep opteert uitdrukkelijk voor „Mijn Fort‟ als merknaam voor dit concept. Fort 4 als naam verschuift hierdoor naar de achtergrond. De naam „Mijn Fort‟ refereert naar de alom tegenwoordige „My’-communities en personaliseert beter dan „Ons Fort‟ de beoogde persoonlijke betrokkenheid bij Fort 4. De collectieve dimensie „ik-wij‟ is overigens inherent aanwezig in alle „My‟communities.
April 2011
23
2.3.4 Beschrijving concept „Mijn Fort‟ op hoofdlijnen Het „Mijn Fort‟ concept is potentieel een zeer breed concept. Het heeft bovendien een groot community en co-ownership potentieel. Het is sterk persoonsgebonden en tegelijk ook uitdrukkelijk collectief. Wat ik/wij voor het Fort kan/kunnen doen of betekenen is minstens zo belangrijk als wat het fort voor mij/ons kan doen of betekenen. Het concept „Mijn Fort‟ is per definitie een groeiconcept dat geleidelijk aan geïntroduceerd wordt en ook meesurft op het eigen initiatief van de bevolking zelf, waarvoor de nodige prikkelende kaders en faciliteiten worden aangereikt. Interactiviteit en collectiviteit zijn belangrijke uitgangspunten bij dit “verbindingsconcept”. De wil bij het stadsbestuur om hier voluit op in te zetten ook. Bovendien zal een fijnzinnige regie hiervan essentieel zijn. Persoonlijke verhalen, levenslijnen en belangrijke gebeurtenissen in het leven van elke inwoner van Mortsel (evt. ook van ex-inwoners) vormen de basis voor het „Mijn Fort‟-concept, dat ook nog andere insteken bevat. Hieronder het vier conceptinsteken, die samen het concept „Mijn Fort‟ definiëren en invullen (én/én):
1 belangrijke gebeurtenissen in het leven van mensen
2 alledaagse activiteiten van mensen en verenigingen/scholen
MIJN FORT 3 ankerpunt voor belangrijke evenementen
4 integratie van publieksrelevante diensten en voorzieningen
1. Belangrijke gebeurtenissen in het leven van mensen (levensmomenten, levenslijnen) worden individueel en/of collectief gerelateerd aan Fort 4 via bv. tentoonstellingen, feesten, presentaties, beeldwanden, een Mijn Fort-ID-kaart, fingerprints, landschappelijke accenten, … Fort 4 krijgt hierdoor een bijzondere betekenis voor de inwoners van Mortsel. Fort 4 wordt hierdoor als het ware getuige van en actor in belangrijke momenten in hun leven > „Mijn Fort‟. Bijvoorbeeld:
Trouwen: trouwen in Fort 4, trouwfoto‟s nemen in Fort 4, trouwfeest organiseren in Fort4, organiseren van jubilea, collectieve trouwfeesten, tot zelfs de steeds populairdere echtscheidingsfeestjes, ... Geboorte: geboorteboom, geboortebos, geboortefeest, doopfeest, babyborrel, ... Verjaardagen en feesten: plek voor verjaardagsfeestjes, collectieve verjaardagen, jubilea, communiefeesten, lentefeesten, ... Schooltijd: revue, studeerfaciliteiten, diploma-uitreiking, diplomafeest, … Onthaal nieuwe inwoners: meteen inclusief bezoek aan Fort 4 met welkomstpakket en feestelijke receptie
April 2011
24
Enkele prikkelende voorbeelden uit de inspirerende websearch van Marc Heleven (new shoes today)·graduation - geboortebos/stamboombos - elk jaar een foto van elke inwoner - mass weddings
2. Het „Mijn Fort‟-concept appelleert eveneens naar het zich toe-eigenen van Fort4 als „mijn plek‟ voor alledaagse activiteiten van mensen en verenigingen allerhande. Activiteiten als bv. wandelen, joggen, studeren, spelen, vissen, zwemmen (?), barbecue, petanque, skeelen, picknicken, iets drinken, ontmoetingsplek voor koppeltjes, trefplek voor ouderen, speelplek voor jeugdverenigingen, sportplek voor scholen, e.d., al dan niet gefaciliteerd via specifieke infrastructuur of activiteitenkaders (zie verder). 3. Het „Mijn Fort‟-gegeven kan nog verder versterkt worden door Fort4 systematisch in te zetten als „ankerpunt’ voor belangrijke evenementen die in Mortsel plaatsvinden (stedelijke en niet-stedelijke):
als finish of startplaats van belangrijke sportieve en recreatieve activiteiten als stadsfeestplek voor specifieke aangelegenheden: bv. Nieuwjaar, bv. viering x jaar gebeurtenis y, bv. huldiging bijzondere inwoners, ... als locatie voor collectieve en community stimulerende evenementen als bv. Mortsel danst, Morstel zingt, Morstel loopt, Mortsel dicht, Mortsel vertelt, Mortsel rommelt, Mortsel reist, Mortsel beweegt, Mortsel feest, Mortsel filmt, Mortsels wintervuurt, Mortsel wandelt, Mortsel kampeert, Mortsel vecht (kussengevecht), ...
4. Dit concept zou nog in aanzienlijke mate kunnen versterkt worden door ook bepaalde publieksrelevante voorzieningen en dienstverleningen op tijdelijke of permanente basis in het Fort zelf onder te brengen: stedelijke en niet-stedelijke, zowel culturele als niet-culturele profit en non profit eventueel zelfs > bibliotheek? cultuurcentrum? fuifzaal? fitness/wellness?. Het spreekt echter voor zich dat dergelijke functies moeten matchen met het concept en karakter van het gebouw en de site, alsook met de randvoorwaarden en specificiteiten die voor de desbetreffende diensten en voorzieningen gelden.
April 2011
25
Vermoedelijk is het integreren van bepaalde publieksrelevante stedelijke functies overigens een zelfs een kritische succesfactor om dit concept voldoende aantrekkelijkheid en levensvatbaarheid te geven. Het is de bedoeling dat er „veel‟ mogelijk is binnen het „Mijn Fort‟-concept, al zijn er uiteraard ook beperkingen zoals reeds gesteld onder punt 4.2. Zo bijvoorbeeld is het geenszins de bedoeling dat publieke delen van de Fort-site op permanente basis zouden verkaveld worden voor gebruik door verenigingen allerhande, noch dat commerciële activiteiten er vrij spel zouden hebben. Beperkingen aan het gebruik van Fort 4 en de invulling van het „Mijn Fort‟concept zijn kortom vanzelfsprekend. Niettemin vertrekt de „Mijn Fort‟-filosofie van de gedachte dat uitzonderingen op het gebruik van de site door bewoners en organisaties allerhande eerder beperkt moeten blijven. Een kanttekening hierbij is het aspect van de huidige reglementeringen m.b.t. het gebruik van Fort 4. Deze reglementeringen zouden initiatieven allerhande soms op een oneigenlijke, weinig relevante manier en contraproductief aan het „Mijn Fort‟-concept eerder ontmoedigen dan ze te faciliteren en te stimuleren. Het verdient in dit licht aanbeveling om deze reglementeringen op ongewenste effecten te evalueren en ze desgevallend bij te sturen of zelfs af te schaffen. 2.3.5 Groeiconcept Als reeds gesteld, betreft „Mijn Fort‟ per definitie een groeiconcept dat best heel geleidelijk aan wordt uitgerold en meesurft op de financiële en andere mogelijkheden en dito partnerships die zich aandienen, evenals op de reële toeeigening ervan door diverse bevolkingsgroepen. 1. Van deze vier conceptinsteken ligt de focus op ‘alledaagse activiteiten’ (kwadrant 2) het meest voor de hand. De mogelijkheid voor dergelijke alledaagse activiteiten is op Fort 4 immers reeds ruimschoots aanwezig (maar nog onvoldoende bekend) en er kan dus meteen op ingezet worden via een open uitnodiging om van de al bestaande mogelijkheden (nog meer) gebruik te maken of om met nieuwe ideeën voor de dag te komen. De insteek „alledaagse activiteiten‟ betreft bovendien permanent aanwezig aanbod, is het minst kostenintensief en vraagt ook minst personeelsinzet. De uitdaging voor het aspect „alledaagse activiteiten‟ is dus in eerste instantie dynamiserendcommunicatief van aard. Hoewel... Met „alledaagse activiteiten‟ kan binnen een „Mijn Fort‟-concept evenwel nog een extra slag gemaakt worden, maar dit vraagt dan wel om extra inspanningen. Dit vraagt om regie, planning en coördinatie (alles goed op elkaar afstemmen), maar ook om een samenhangende visie (wat wel/niet, waar, hoe, ...) en zelfs om beperkte investeringen in het kernproduct en in faciliteiten. Dergelijke lichte investeringen zijn een belangrijke upgrading van het basisproduct en functioneren als dynamiserende hefbomen voor een actiever gebruik van het fort. Voorbeelden van dynamiserende infrastructurele investeringen in kernproduct en faciliteiten (tijdelijk of permanent) zijn:
Kernproduct: zeilstructuren in het reduit (gerealiseerd), avontuurlijk speelweefsel (gepland), beperkt ingerichte barbecue eilanden, toegankelijkheid vijver voor meervoudig light gebruik, wandel- en fietspaden, joggingparcours, fitometer, natuurleerpaden, bewegingsparcours voor ouderen, ontmoetingsruimte, ...
April 2011
26
Faciliteiten: sanitair (reeds beperkt aanwezig), warm water, keuken, douche- en verkleedruimte voor sporters (individueel of in groep), aantrekkelijk lig- en zitmeubilair, picknicktafels, light horecavoorzieningen, signalisatie, informatiepunten, fietspunt (huur, herstelling, ...), aangepaste verlichting, ...
Dit soort relatief „lichte investeringen‟ mogen uiteraard niet lukraak gebeuren. Om kakofonie en degeneratie van het „Mijn Fort‟-concept te voorkomen, vereisen ze actieve afstemming en coördinatie + weloverwogen keuzen binnen een samenhangende en tegelijk toch flexibele visie op de verdere uitrol dit concept. Het is van belang bovendien dat deze investeringen kwalitatief en bij voorkeur ook innovatief van aard zijn, aansluiten op het overkoepelende basisconcept dat voor de Fort4-site werd uitgetekend én ook goed onderhouden worden. Gebeurt dit evenwel goed, dan zullen dergelijke lichte investeringen ongetwijfeld in staat blijken te zijn het gebruik van de Fort-site aanzienlijk te activeren en te dynamiseren. Extra aandachtspunt: eigen aan het „Mijn Fort‟-concept is dat het in optimale zin eveneens initiatief/betrokkenheid/medewerking impliceert “van onder uit” bij zowel ideevorming en invulling als bij realisatie en onderhoud van dergelijke lichte infrastructuren. Daar moet je als „coördinator‟ evenwel oog voor hebben, er ruimte voor laten en het zelfs actief aanmoedigen. 2. Ook de conceptinsteek „evenementen’ (kwadrant 3) is reeds ruimschoots vertegenwoordigd binnen Fort 4 en kan dus ook op vrij korte termijn in de uitrol van het concept „Mijn Fort‟ geïntegreerd worden. Anderzijds liggen ook hier belangrijke optimalisatiekansen. Dergelijke optimalisatiekansen liggen ondermeer in het aanbrengen van meer structuur, leesbaarheid en branding in het evenementenaanbod, alsook in het aantrekken, resp. ontwikkelen van andersoortige evenementen die uitdrukkelijker op het „Mijn Fort‟-concept appelleren en de verbinding maken met de stad en zijn bewoners (community building). Om de co-ownership-dimensie sterker te laten spelen kunnen bv. eveneens prikkelende evenementiële kaderconcepten (zie verder) worden aangereikt waarbinnen individuen, verenigingen, scholen, ondernemers, e.a. eigen initiatieven kunnen ontwikkelen (crowdsourcen). Dit veronderstelt evenwel de nodige regie, coördinatie en begeleiding. Mogelijke voorbeelden van dergelijke kaderconcepten (Fort 4 i.s.m. specifieke diensten en koepelorganisaties): de grootste markt, planten en tuinen, winter in Fort 4, ... 3. Een leuke extra insteek zou het uitzetten van duoconcepten kunnen zijn, waarbij bv. kleinschalige alledaagse activiteiten (kwadrant 2) ook een grootschalige event-component (kwadrant 3) krijgen. Bijvoorbeeld:
Mortsel BBQ-t: BBQ eilanden/faciliteiten vs een reuze BBQ-event Mortsel picknickt: individuele picknicks vs een mega picknick-event Morstel speelt: spelen individueel of in groep vs een giant speel-event
Dit alles is vrij gemakkelijk haalbaar en betaalbaar, is bovendien wervend richting een breed publiek, genereert heel wat free publicity en ongetwijfeld ook medewerking van tal van diensten, organisaties en verenigingen. 2.3.6 Bijzondere partnerships De focusgroep bij uitstek in het „Mijn Fort‟-concept zijn de inwoners van Mortsel. Inwoners van alle leeftijden, slag en stand. Zonder onderscheid. De dragende
April 2011
27
filosofie van het concept is het stimuleren tot actief gebruik van de fortsite in een spirit van co-ownership en community building. In dit hele verhaal zijn een aantal specifieke partnerships cruciaal. Partnerships die een specifieke band hebben met Fort 4 of die in belangrijke mate zouden kunnen bijdragen tot het welslagen van het hele concept. 2.3.6.1
Betrokkenheid van beleidsdomeinen en stadsdiensten
Het concept „Mijn Fort‟ impliceert dat alle bevolkingsgroepen en beleidssectoren integraal deel uitmaken van het concept. Dit veronderstelt m.a.w. actieve betrokkenheid en engagement van alle beleidsverantwoordelijken en van alle stadsdiensten. Fort 4 en „Mijn Fort‟ zullen immers dode letter blijven als ze niet voluit (uit)gedragen worden door al deze kernactoren samen. Van belang dus om duidelijk aan te geven wat in „Mijn Fort‟ de mogelijke associaties en kruispunten zijn met de verschillende beleidsdomeinen en om met deze beleidsdomeinen volwaardige partnerships te initiëren en te onderhouden. Door de lokale projectgroep genoemde voorbeelden van dergelijke mogelijke kruispunten met andere beleidsdomeinen zijn bv.
jeugd: avontuurlijk speellint, speelweide, speelweken, blote voetenpad, swap-werking tijdens schoolvakanties, jeugdverblijfcentrum, sint-maarten sport: joggingparcours, fietsfortengordel, petanque, start to run, cursus nordic walking, urban golf, sportdag ambtenaren, scholensportdag, … onderwijs: scholensportdag, educatieve pakketten, … natuur/milieu/groen: vleermuizennacht, plantenruilbeurs, natuurrondleidingen, dag van het park, natuurcursussen, onderhoud park, ... welzijn/sociale zaken: dag onthaalouders, dam- en schaakborden, bewegingstoestellen voor ouderen, preventiedag, voedselbedeling, ... burgerzaken: levenslijnen (zie hoger), erfgoed: open monumentendag, erfgoeddag, fortennacht, fortengordel, heemkundige kring, erfgoededucatie en rondleidingen, bezoekerscentrum, cultuur: creatieve kazerne, zomerprogrammatie, fortbom, filmopnames en fotoshoots, voorstellingen en projecten fortgezelschappen, tento‟s, ... ...
Verschillende van stadsdiensten zijn patrimonium, ...), goede mogelijk tot
de genoemde initiatieven bestaan reeds en verschillende nu reeds actief bij Fort 4 betrokken (jeugd, cultuur, groen, direct of indirect. Toch zijn ook op dit vlak bijsturingen ten zelfs noodzakelijk:
Duidelijkheid over het beleid t.a.v. Fort 4: visie, concepten, ontwikkeling, fasering, budget, beheer, leiding, e.d.m. In het bijzonder ook een duidelijke beleidsbeslissing m.b.t. het overall basisconcept en het daarbij aansluitende nieuwe „Mijn Fort‟-concept. Wenselijk bovendien dat alle schepenen vanuit hun specifieke beleidsdomein de doorontwikkeling van Fort 4 en de uitrol van het „Mijn Fort‟-concept actief ondersteunen. Ook en vooral op dit vlak belang van co-ownership. Op beleidsdomeinniveau: belang van een co-ownership commitment op dienstenniveau, waarbij alle betrokken stadsdiensten Fort 4 en „Mijn Fort‟ in het eigen beleidstraject integreert en er als gangmaker voor fungeert conform met de „Mijn Fort‟-filosofie. Dit veronderstelt evenwel dat deze stadsdiensten actief bij het operationele beleid en beheer van Fort 4 en bij de invulling van het „Mijn Fort‟-concept worden betrokken. Mogelijke oplossing hiervoor is de installatie van een soort stuurgroep waarvan ook
April 2011
28
de betrokken stadsdiensten deel uitmaken en het maken van duidelijke afspraken m.b.t. coördinatie en communicatie. Hét pijnpunt op dit moment blijkt het gebrek aan regie, coördinatie, afstemming en communicatie. Dit is zondermeer een functie die door het Fort 4-coördinatieteam moet aangestuurd en opgenomen worden. De nood aan een „fortmanager‟ laat zich hier duidelijk voelen. Voorafgaandelijk moet er evenwel duidelijkheid komen over de plaats en rol van dergelijke fortmanager, mede in relatie tot het huidige Fort 4-team en de andere stadsdiensten.
2.3.6.2
De fortgidsen
De „fortgidsen‟-club blijkt een enthousiaste en goed werkende groep vrijwilligers die in en rond Fort 4 functioneren en tal van taken op zich nemen. Van onderhoud over gidsing tot bezoekersonthaal en organisatie van activiteiten. Hiermee zijn de „fortgidsen‟ al een voorbeeld sui generis van het „Mijn Fort‟-concept, waarvoor ze ook een belangrijke meerwaarde zouden kunnen zijn. 2.3.6.3
Organisaties die een permanente stek hebben op Fort 4
Een aantal organisaties en ondernemers kregen/krijgen uitzonderlijk een eigen vaste plek binnen Fort 4. Voorwaarde is telkens dat ze uitdrukkelijk aansluiten bij de voor Fort 4 (bv. creatieve kazerne) of bepaalde onderdelen ervan (bv. creatief bedrijvencentrum in het reduit) gewenste positionering. Bijkomende (zelfs contractuele) verwachting is dat deze „huurders‟ zich meeinschrijven in de basisfilosofie m.b.t. Fort 4 (inclusief het „Mijn Fort‟-concept) en hier actief toe bijdragen, grotendeels ook pro deo. 2.3.6.4
Buurtcomités, verenigingen, scholen
Een specifiek aandachtspunt is de relatie met de buurtcomités in de onmiddellijke omgeving van Fort 4 (bv. buurtcomité Fortstraat). Het spreekt als het ware voor zich dat zij worden aangemoedigd om hun werk- en actieterrein tot op de Fort-site zelf uit te breiden voor bv. buurtfeesten, het planten van zonnebloemen, eventuele volkstuintjes, e.d.m. De vele verenigingen allerhande die Mortsel rijk is en die tal van inwoners via hun eigen werking weten aan te spreken, zijn uiteraard ook prioritaire partners voor de invulling en uitrol van een concept als „Mijn Fort‟. Verder telt Morstel 12 scholen die samen veel leerlingen bereiken en indirect ook veel families in Morstel e omgeving. De betrokkenheid van scholen (directies, leraars, leerlingen) op de Fort 4-site en hun mogelijke medewerking aan het „Mijn Fort‟-concept is m.a.w. een cruciaal gegeven voor het welslagen ervan. Een weloverwogen regie van het „Mijn Fort‟-concept nodigt buurtcomités, verenigingen en scholen actief uit om het Fort een plaats te geven in hun eigen werking en om met nieuwe ideeën voor de invulling van het concept te komen. Deze regie reikt ook collectieve activiteitenkaders aan waaraan verenigingen en scholen samen met inwoners en nog andere organisaties hun eigen invulling kunnen geven. Aandachtspunten blijven evenwel ook hier dat het ook voor buurtcomités, verenigingen en scholen niet de bedoeling is om zich bepaalde delen van het Fort op permanente wijze louter voor zichzelf toe te eigenen (als lokalen bv) en dat er
April 2011
29
afstemming/coördinatie nodig is met de overall regie m.b.t. Fort 4 en de uitrol van het „Mijn Fort‟-concept (evenwel zonder dat dit verstikkend mag worden). 2.3.6.5
Ondernemers
Organisaties met een profit of semi-profit profiel worden vaak als bedreigend gezien voor de ontwikkeling en conceptinvulling van in se non profit projecten als Fort 4 en Mijn Fort. Toch kunnen ondernemers binnen bepaalde krijtlijnen een belangrijke meerwaarderol spelen bij het deels of geheel opnemen van specifieke functies binnen door de Fort 4-organisatie of zijn partners uitgetekende concepten en projecten. Zij kunnen overigens ook zelf met inspirerende ideeën komen aanzetten die een meerwaarde kunnen zijn voor het centrale conceptidee. Grotere lokale ondernemers (als bv Agfa Gevaert) kunnen uiteraard ook als sponsorpartner een sterke actor worden bij de uitrol van de uitgetekende concepten, ook in relatie tot hun eigen werknemers. 2.3.6.6
Pers/media
Lokale en regionale media allerhande hebben een vrij groot bereik en zijn daarom bij uitstek potentiële partners bij de uitrol van het „Mijn Fort‟-concept. Zij kunnen een sterk informerende en dynamiserende impact hebben op wat er in en rond Fort 4 gebeurt. In een optimaal scenario zijn ze zelf ook direct betrokken partner of co-producent bij de invulling van bepaalde deelconcepten: bv. getuigenissen van inwoners over hun studietijd, partner in een „start to run‟-concept, enz.
2.3.7 Inspiratiepakketten en kaderconcepten Werken met „inspiratiepakketten’ en „kaderconcepten’ zijn twee mogelijke methodieken om bestaande en potentiële partnerships te activeren en bondgenoot te maken aan het „Mijn Fort‟-concept. Voor beide methodieken ligt er al heel wat werkmateriaal op tafel dat zowel n.a.v. de voorbije fortwerking als n.a.v. het Manoeuvres-traject werd geoogst via websearch en brainstorming. 1. Inspiratiepakketten Inspiratiepakketten focussen op specifieke doelgroepen en/of sectoren. Hieronder geven we een aantal potentiële ingrediënten voor enkele „mogelijke‟ inspiratiepakketten op maat van specifieke doelgroepen en/of sectoren. Bij de keuze om dergelijke inspiratiepakketten effectief ook in te zetten, is het wenselijk ze op hun inpasbaarheid op de fortsite te evalueren, alsook om ze voorafgaandelijk met enkele key actoren (binnen specifieke doelgroepen of sectoren) nog verder in te vullen en scherp te zetten + met hen ook de te volgen aanpak en mogelijke partnerships door te spreken. Bv. inspiratiepakket voor scholen (onderwijs) natuur- en milieueducatie: rondleidingen in het park, natuurdagen, de wereld van de vleermuizen, planten/bomen zoeken en herkennen, leren snoeien, ... erfgoededucatie: rondleidingen in het fort, erfgoedgame, verhalen van vroeger,de brialmontgordel, ... sport (al dan niet met vleugje natuur of erfgoed): fietsgordel, scholensportdag, fitness en turnen op de site, joggings, ... plek voor schoolfeest, voor schoolrevue, voor... studeerplek, picknickplek, creatief atelier, beeldende kunstklas en tento, ... workshops met de fort-gezelschappen, schoolvoorstellingen op het fort, ... verkeerspark op fort 4 - ...
April 2011
30
Bv. inspiratiepakket voor milieu- en groensector tuinieren: volks en moestuintjes, serre (?), cursus tuinieren, zadenexpo, ... smaken: kruiden kweken, herkennen, gebruiken, ... cursus snoeien ruilbeurs planten zonnebloemen planten bloemenmarkt ... Bv. inspiratiepakket voor doelgroep ouderen aangepaste wandelmogelijkheden bereikbaarheid en toegankelijkheid faciliteiten zitbanken op verschillende plaatsen vrijwilligerswerking op verschillende terreinen Mortsel beweegt-initiatieven + evt. ook specifieke toestellen ter plaatse Ontmoetingsruimte dam- en schaakborden jubilea en speciale verjaardagen samenwerking met ouderverenigingen, OCMW, ... ... 2. Kaderconcepten Kaderconcepten zijn van een andere orde dan inspiratiepakketten. Het betreft wervende „kaderconcepten‟ die door de „Mijn Fort‟-regiegroep worden geïnitieerd en ontwikkeld, hierbij al dan niet geïnspireerd door verenigingen, stadsdiensten, inwoners, ... Bij de verdere invulling en realisatie van dit kaderconcept wordt al wie daarvoor interesse heeft actief uitgenodigd om hieraan mee te werken en er bv. zijn eigen specifiek karretje aan te hangen. Het streven naar kwaliteit moet evenwel een belangrijk aandachtspunt blijven. Het voorzien in begeleiding, sturing en actieve coördinatie is desgevallend essentieel. Het is aan te bevelen om participerende actoren (m.u.v. profit actoren) niet te laten betalen voor het gebruik dat in dergelijk kaderconcept past. Mogelijke voorbeelden van dergelijke kaderconcepten zijn: Bv. Mijn Fort-markten: een koepel-marktconcept dat als een sterk en origineel basisconcept wordt geïnitieerd en uitgerold en waarbinnen plaats is voor een grote diversiteit van specifieke marktinitiatieven zoals bv. biomarkt, kindermarkt, speelgoedmarkt, plantenmarkt en ruil, rommelmarkt, stripmarkt, ... Bv. Mijn Fort-winteravonden: een kaderconcept dat tijdens een bepaalde periode in de winter (bv. één weekend, één week, telkens de vrijdag, ...) een context met bv. licht en vuur initieert waarbinnen verschillende initiatieven „van derden‟ een eigen plek kunnen krijgen. Hierbij appelleren op kwaliteit en originaliteit is een aandachtspunt. Zelf voorzien in basisinfrastructuur en een dragende basisprogrammatie eveneens.
2.4
Aan de slag...
Deels recapitulerend, deels samenvattend geven we hier nog even aan welke de belangrijkste beslispunten en te zetten stappen zijn voor de uitrol van het „Mijn Fort‟-concept.
April 2011
31
2.4.1 Besluitvorming i.v.m. totaalconcept en uitrol „Mijn Fort‟ Het is van essentieel belang dat de basisfilosofie en het overall concept betreffende „Mijn Fort‟ door alle direct betrokken stakeholders en in het bijzonder de direct betrokken stadsdiensten en beleidsverantwoordelijken wordt gedragen, goedgekeurd én effectief ook geadopteerd. Ter voorbereiding van de formele besluitvorming hierover in het college is m.a.w. verdere bespreking, invulling en fasering van het overall concept nodig in overleg met deze direct betrokken stadsdiensten en beleidsverantwoordelijken. Effectief co-ownership op stadsniveau is immers een conditio sine qua non voor het welslagen ervan. Zoals in deze nota reeds aangegeven, is het evenwel essentieel dat dit concept naadloos aansluit op en geïntegreerd wordt binnen het totaalconcept en businessplan betreffende Fort 4, hetgeen consequenties heeft op de planning voor de uitrol van het „Mijn Fort‟-concept. Zoals aangegeven tot slot betreft het „Mijn Fort‟-concept per definitie een groeiconcept met een sterke regie en gangmakersrol voor het „centrale team‟ dat tegelijk ook breed ruimte laat voor initiatief van derden, waarvan het deels ook afhankelijk is. 2.4.2 Specifieke besluitvormingselementen Enkele elementen vragen bijzondere aandacht vermits ze als belangrijke hefbomen worden beschouwd voor het welslagen van het „Mijn Fort‟-concept. Met name: 1. Duidelijkheid over de productbasis De verdere invulling en uitrol van het „Mijn Fort‟-concept veronderstelt behalve een gefaseerde en meer gerichte ontwikkeling van het kernproduct, ook een aantal lichte faciliterende investeringen en dynamiserende activiteitenformats. Meer in concreto:
De geplande restauratie van de site gebeurt best gerichter: niet a.h.w. overal tegelijk, maar specifieke „blokken‟ of „delen‟ goed afwerken zodat ze ook voor effectief en volwaardig gebruik in aanmerking komen. Upgrade van het kernproduct ter facilitering van „alledaagse activiteiten‟ via lichte investeringen in faciliteiten en basisvoorzieningen. Het aanbrengen van meer structuur, leesbaarheid en reliëf in het evenementen-aanbod. Het verkennen van welke publieksrelevante dienstverlening eventueel op de Fort4-site zou kunnen geïntegreerd worden. Het aanreiken van inspiratiepakketten en kaderconcepten. Evalueren van huidige reglementeringen op hun effectiviteit in relatie tot het Mijn Fort-concept.
2. Een sterkere regie en coördinatie Een concept als „Mijn Fort‟ veronderstelt een sterke regie en coördinatie, die evenwel tegelijk veel ruimte laat voor initiatieven van derden. Deze totaalregie betreft eveneens afstemming en coördinatie tussen verschillende stadsdiensten
April 2011
32
en het voorzien in fijnzinnige coaching en begeleiding bij het activeren van derden tot deelname aan het concept. Het „Mijn Fort‟-concept vraagt tegelijk zowel om een centrale regisseur en een regiegroep (waaraan o.a. diverse stadsdiensten participeren) als om gangmakers binnen specifieke stadsdiensten, verenigingen, scholen, media, e.d.m. Inspiratie ligt er inmiddels alvast voldoende op tafel. De regiegroep kan putten uit de vele eerdere activiteiten op en ideeën voor Fort4, de inspirerende manoeuvres-websearchresultaten van Marc Heleven (new shoes today) en de vele genoemde mogelijkheden in dit document. 3. Communicatie Het „Mijn Fort‟-concept is in belangrijke mate ook een communicatieconcept, dat – eigen aan het concept - uiteraard ook op zichzelf bij voorkeur actief interactiviteit stimuleert (bv. het continu online rapporteren over wat er op en rond „Mijn Fort‟ gebeurt aan activiteiten via bv. filmpjes, getuigenissen, e.d.m.); het detecteren, coachen en ondersteunen van her en der levende ideeën en spontane initiatieven, ... . Het communicatietraject rondom „Mijn Fort‟ veronderstelt een doordachte en frisse aanpak, waarin ook de stedelijke communicatiedienst een belangrijke rol zou kunnen spelen. De notie „Mijn Fort‟ zou via communicatie en tal van initiatieven geleidelijk aan „gemeengoed‟ moeten worden en zich in de mindset van alle Mortselaars moeten nestelen. Het meer programmagerelateerde branding concept voor „Mijn Fort‟ zou bv. kunnen opgebouwd worden rond telkens eenzelfde communicatieve „stam‟:
bv. FORTbom, FORTtransit, FORTklassiek, FORTnights, … bv. MORSTEL beweegt, MORTSEL vertelt, MORTSEL kampeert, speelt, ...
4. Budget Het „Mijn Fort‟-concept is eigenlijk een low budget-concept. De belangrijkste kostenposten betreffen immers vaak geen extra budgetten (bv. de vele reeds bestaande activiteiten en evenementen), zijn reeds min of meer voorzien (bv. investeringen in betere toegankelijkheid en lichte faciliteiten) of behoren de facto reeds deels tot het takenpakket van verschillende diensten (bv. communicatie). Met het oog op de uitrol van het „Mijn Fort‟-concept behoeven ze evenwel specifieke gerichtheid, context, communicatie én vooral ook uitvoering. Opnieuw zijn hier de regie en de coördinatie hiervan belangrijke aandachtspunten. Te beginnen met het oplijsten van de concrete prioriteiten en mogelijkheden binnen de takenpakketten van diverse diensten en partners, alsook binnen de reeds voorhanden zijnde budgetten voor investeringen op korte en langere termijn. Uiteraard is er optimaliter ook extra budget wenselijk: bv. om een voldoende sterke regie te kunnen verzekeren, bv. om sneller en kwaliteitsvoller specifieke lichte faciliteiten te kunnen realiseren, bv. om bepaalde „blokken‟ zoals het reduit te kunnen afwerken zodat het volwaardig in gebruik kan worden genomen, bv. om specifieke communicatie-initiatieven te ontwikkelen, bv. om andersoortige bij het basisconcept activiteiten te kunnen ontwikkelen of te kunnen ondersteunen, enz. enz. Deze budgetelementen zijn o.i. anderzijds minder essentieel dan het basisgegeven: nl. het commitment van alle betrokkenen om voluit voor dit
April 2011
33
concept te gaan en hierin ook via de beschikbare tijd en budgetten effectief ook in te investeren. Dit gekoppeld aan een sterke regie/coördinatie en de juiste open mindset zal de implementatie van het „Mijn Fort‟-concept o.i. al een héél eind op weg helpen en zo gaandeweg zichzelf bewijzen, met in begrip van de daarvoor wenselijke extra budgetruimte. Uiteraard moeten bijkomende investeringen in cash, natura en mensen niet uitsluitend van het stadsbestuur en de al genoemde actoren komen. Voor tal van elementen zijn o.i. immers ook volwaardige partnerships mogelijk met o.a. bedrijven, media en openbare instellingen.
April 2011
34
3 UITPOORT – ’S HERTOGENBOSCH
3.1
’s-Hertogenbosch en Bolwerk Sint Jan
In dit tweede hoofdstuk worden op basis van bestaande bronnen 2 een aantal feitelijke gegevens over de stad ‟s-Hertogenbosch en het Bolwerk Sint Jan vermeld. 3.1.1 ‟s-Hertogenbosch De stad ‟s-Hertogenbosch is vandaag een administratief en bestuurlijk centrum in het noorden van de provincie Noord-Brabant in Nederland. Met een bevolking van ruim 100.000 inwoners is het naar inwonersaantal de vierde stad van NoordBrabant, na Eindhoven, Tilburg en Breda. De stad heeft goede verbindingen met Nijmegen en Arnhem in het oosten, Utrecht en Amsterdam in het noorden, Tilburg en Breda in het westen en Eindhoven en Helmond in het zuidoosten. Verder zijn ook de Randstad, het Ruhrgebied, Antwerpen en Maastricht goed bereikbaar. Het industriële karakter van de stad is doorheel de jaren sterk gewijzigd door het vertrek of de sluiting van bekende fabrieken als AMP, Michelin, De Gruyter, Verkader, Remington en Kruithoorn. De stad heeft zich steeds meer gericht op de zakelijke en financiële dienstverlening. Zo zijn bijvoorbeeld de hoofdkwartieren van Van Lanschot en van de energieleverancier Essent in ‟s-Hertogenbosch gevestigd. In de stad bevindt zich ook een van de vestigingen van bierbrouwer Heineken, die een flink aandeel heeft in de regionale werkgelegenheid. De Kathedraal basiliek Sint-Jan Evangelist en de gerestaureerde Binnendieze vormen belangrijke bezienswaardigheden in de stad. Onder de titel Jheronimus Bosch 500 organiseert 's-Hertogenbosch in 2016 verschillende manifestaties ter gelegenheid van het 500e sterfjaar van de schilder Jheronimus Bosch. Het middeleeuwse stadscentrum van 's-Hertogenbosch is een van de oudste en compleetste van Nederland en oefent een belangrijke aantrekkingskracht uit. De binnenstad is het grootste omwalde gebied van het land. 3.1.2 Bolwerk Sint Jan 3.1.2.1
Ontwikkelingsplan vestigingswerken „Versterkt Den Bosch‟
Omdat de vestingwerken in een zeer slechte staat verkeerden heeft de gemeente 's-Hertogenbosch al in 1998 een ontwikkelingsplan voor de vestingwerken "Versterkt Den Bosch" laten uitwerken. Hierin staat de toekomstige betekenis van de vestingwerken voor de stad centraal. De belangrijkste doelstellingen van het plan Vestigingswerken is om vanuit een integrale benadering de vorm en de betekenis van de Vestigingswerken te versterken en zo:
2
het historisch erfgoed te behouden de cultureel-historische waarde te benadrukken de kwaliteit van de publieke ruimte te verbeteren de natuur- en ecologische waarden te versterken maximaal te verknopen bij andere stedelijke ontwikkelingen de toeristische infrastructuur te versterken ruimte te scheppen voor vernieuwende architectuur
Bronnen: wikipedia.com, projectmanoeuvres.eu en vestigingstad.com
April 2011
35
exploitatie en bedrijfsmatige ontwikkelingen te stimuleren
Gezocht is naar mogelijkheden om combinaties te maken met andere belangen die rond de stad spelen, zoals het tekort aan (groene) uitloopruimte voor de bewoners van de binnenstad en de noodzaak om bezoekers van de stad beter over de overvolle binnenstad te verdelen. Gespreid in de tijd werden de projecten gekaderd binnen twee deelplannen. 3.1.2.2
Deelplan „van Hekel tot Hekel‟
Het plan van Hekel tot Hekel is de eerste deeluitwerking van het ontwikkelingsplan "Versterkt Den Bosch". In dit plan wordt de integrale aanpak beschreven van de restauratie van de zuidelijke vestingrand van de Groote Hekel tot aan Bastion Vught en de herinrichting van de omliggende openbare ruimte. Cultuurhistorische en technische aspecten worden hierin verweven met ruimtelijke ordening, toerisme, verkeer, ecologie en landschap. De projecten uit het deelplan zijn allen uitgevoerd:
Parklaan (innovatieve restauratie en zwevende borstwering) Spinhuiswal (innovatieve restauratie en bypass) Zuidwal (innovatieve restauratie) Kruisbroedershekel Bastionder Informatiecentrum Vughtereiland
3.1.2.3
Deelplan „Westwal Keert Weer‟
Het rapport "Westwal Keert Weer" is de tweede deeluitwerking van het ontwikkelingsplan "Versterkt Den Bosch". In dit plan wordt de integrale aanpak beschreven van de restauratie van de westelijke vestingrand van Willemsbrug tot Wilhelminabrug. Projecten die in het rapport "Westwal keert Weer" vermeld worden zijn onder meer:
Innovatieve restauratie Westwal Willemsbrugtraverse Restauratie Bastion Maria in combinatie met Bergbezinkbassin Restauratie Bolwerk St. Jan Restauratie vestingmuur St. Janssingel Inrichting ecologische verbindingszone Stadsdommel Rapport Westwal Keert Weer Bomenplan Feestelijke opening Stadsdommel op 29 mei 2010
3.1.2.4
Westelijke Stadsentree Sint Jan
De Westelijke Stadsentree was oorspronkelijk een stadspoort en verdedigingswerk op de toenmalige grens van stad en ommeland. Eind 19de eeuw werden grote delen van de stadsmuur gesloopt, samen met de SintJanspoort en verschillende bastions. De Wilhelminabrug heeft de functie als belangrijkste stadstoegang overgenomen. „s-Hertogenbosch wil deze historische Stadsentree opnieuw zichtbaar maken om de historische identiteiten en de toegang naar de binnenstad te versterken. De muur, die nabij de brug circa 5,5 meter hoog is, zal worden vrij gegraven en hersteld, zodat de vestingrand opnieuw herkenbaar wordt.
April 2011
36
3.2
Concepten voor Bolwerk Sint Jan
3.2.1 Startvraag Doel van elk van de voorgelegde concepten is het winkelend publiek interesseren en verleiden tot cultuurhistorie van de stad. De startvraag van/voor „sHertogenbosch luidt: Hoe kunnen we het „bolwerk Sint-Jan‟ inzetten om het winkelend publiek te interesseren voor en te verleiden tot cultuurhistorie van de stad? 3.2.2 Drie basisconcepten Rekening houdend met bovenstaande startvraag werden drie mogelijke basisconcepten voor Bolwerk Sint Jan voorgesteld aan de lokale projectgroep (zie bijlage). De drie door de adviescombinatie voorgestelde basisconcepten betreffen:
Proef en koop („sense shopping‟) in het stadsproeflokaal Sint-Janbolwerk Welkom in de stad („guest shopping‟) in sleutelgasterij Sint-Janbolwerk Winkeltoerisme („slow shopping‟) in erfgoedsupermarkt Sint Janbolwerk
‟s-Hertogenbosch toonde belangstelling voor verschillende elementen uit de verschillende basisconcepten. Tijdens een interactieve werkvergadering werden de verschillende elementen gebundeld in het concept van de Uitpoort, dat in wat volgt verder wordt uitgewerkt.
3.3
BASISCONCEPT ‘Uitpoort’
3.3.1 Uitgangspunten 3.3.1.1
Beleid / Visie
Het project Vestingwerken is onderdeel van een totaal kader van verbetering en vernieuwing van de binnenstad van ‟s-Hertogenbosch, waarbij toeristische ontwikkeling, cultuurhistorisch bewustzijn en de verbetering van de ruimtelijke structuur een belangrijke rol spelen. Toevoeging van de vestingwerken aan het toeristische product kan de verblijfsduur van de toerist verlengen en een betere spreiding geven over de stad. De westelijke stadsentree, het Bolwerk Sint-Jan maakt deel uit van het project Vestingwerken. Het project hanteert restauratie ruimer dan het terugbrengen in de oorspronkelijke toestand. Uitgangspunt is nu om het juiste evenwicht te vinden van authenticiteit en historische gelaagdheid en begrippen als herinterpretatie, revitalisatie en vernieuwing. De opgave is om de vestingwerken functie en betekenis te geven in de huidige tijd (today) ter vitalisering van de gehele stad. Uit onderzoek (bron: LaGroup 2006/2010) blijkt dat winkelen, bezoek familie/vrienden, zaken, uit eten en uitgaan de belangrijkste bezoekmotieven aan de stad te zijn. Het winkelen staat hierbij nadrukkelijk op de eerste plaats. Een bezoek aan het vestingwerk wordt nauwelijks als voornaamste motief gezien; samen met musea bezoek en podiumcultuur hebben de vestingwerken wel een behoorlijk aandeel in de bezoekredenen.
April 2011
37
Bezoek motieven ‟s-Hertogenbosch
We willen het bolwerk Sint Jan (verder afgekort BSJ) een vitale betekenis geven door cultuur en ‘fun/slow’ shoppen met elkaar te combineren. Cultuur is hierbinnen veel meer dan erfgoed. Het gaat ook om bioscopen, musea, monumenten, toneel, ballet, muziek, galeries, archief, populaire cultuur (vb. muziekevenement (pop- of jazzconcert, musical); cabaret en film), traditionele cultuur (vb. klassieke concert, ballet en toneel), podiumkunsten en evenementen. Ook het gevarieerde winkelaanbod in de stad past hierbij. En nog breder: lifestyle: shoppinggedrag, uitgaan, belang van vrienden/kennissen. Er bestaan vele definities van cultuur. In het algemeen verwijst cultuur naar het patroon van menselijke activiteit en de symbolische structuren, die deze activiteiten een zekere betekenis geven. Slowshopping is een patroon van winkelen waarbij de tijd genomen wordt om dingen te kopen en waarbij je jezelf wil (laten) verwennen. Dit is goed voor de stad, de winkeliers, middenstand, horeca, het totale cultuuraanbod en voor de bezoeker zelf natuurlijk! Ook voor de financiële gezondheid brengt een dergelijke combinatie meer verdienopties en financieringsmogelijkheden. Het voorstel voor de conceptinvulling van het Bolwerk Sint-Jan is gebaseerd op deze combinatie.
April 2011
38
Uit onderzoek van sociaal en cultureel planbureau wordt zichtbaar dat er groei is in cultuurparticipatie als je dit beziet vanuit het totale brede cultuur aanbod (bioscopen, musea, monumenten, toneel, ballet, muziek, galeries, erfgoed, archief, populaire cultuur, traditionele cultuur, podiumkunsten, evenementen). Samen met het gegeven dat „winkelen‟ de belangrijkste bezoekreden is, geeft dit de volgende uitdagingen voor de conceptontwikkeling van het Bolwerk Sint-Jan:
Hoe kunnen we erfgoed, traditionele cultuur en populaire cultuur in combinatie ontsluiten? Hoe kunnen we op een eigentijdse wijze omgaan met cultuur (erfgoed)? Hoe kan oud en nieuw EN jong en oud worden gecombineerd? Hoe kunnen we winkelend publiek interesseren voor cultuur? Hoe kunnen we cultuurbeleving en winkel of shopervaring samen laten gaan? Hoe kunnen we cultuur laten ervaren als een winkelbeleving?
Deze „benutting‟ van het bolwerk sluit ook aan bij de nieuw ontwikkelde toeristische visie: ‘Ziel van Brabant’ In de huidige tijd is het voor gebieden, producten en diensten niet langer afdoende bekend te zijn. Deze moeten ook een voor consumenten herkenbare, onderscheidende positie in de markt innemen. „Ziel van Brabant‟ geeft hieraan invulling door voor „iets eigens‟ te staan. De kern van „Ziel van Brabant‟ is het verbinden van identiteitsvolle aspecten en objecten in de stad en het omliggende buitengebied. De verbindingen kunnen op uiteenlopende wijze tot stand komen: verwijzing, fysiek, samenwerking. Het Bolwerk Sint Jan geeft hier een goede mogelijkheid voor. Er kunnen prima verbindingen gemaakt worden met de thema‟s: Vrijheid (vestingwerken), water (als vertrekpunt Rederij Wolters en tzt Kring en kaartverkoop Kring), Puur (outlet streekproducten), vier het leven (namelijk info over de culturele activiteiten in de stad). 3.3.1.2
Project Bolwerk Sint-Jan te „s-Hertogenbosch
De verdwenen Koepoort of Sint Janspoort, gelegen op het Sint Jansbolwerk vormde eeuwenlang de westelijke entree van ‟s-Hertogenbosch. In de ontwerpopgave wil men de voormalige stadsentree, opnieuw „afleesbaar‟ maken. En wil men deze plek ontwikkelen als pleisterplaats langs de vestingrand én een plek waar de geschiedenis van de stad en van de vesting gepresenteerd kunnen worden. Een bouwhistorische schatkamer ter plaatse van de oude poort vormt een belangrijk onderdeel van deze presentatie. Algemene uitgangspunten:
De te bereiken doelgroep is de dag- en weekendtoerist welke ‟sHertogenbosch bezoekt, in het bijzonder het publiek dat via de stationszijde de stad benadert, te fiets of te voet. Zowel de „winkeltoeristen‟ als specifieke geïnteresseerde bezoekers. Het Bolwerk Sint-Jan is een belangrijke toegangspoort tot de stad. Het Bolwerk Sint-Jan is een eerste prettige kennismaking en een visitekaartje van onze stad en haar omgeving. Het voorzien in de behoefte aan informatie- en verwijsfunctie over wat er te doen is in de stad ‟s-Hertogenbosch. Het Bolwerk Sint-Jan moet een attractiepunt op zich zijn, op gebied van cultuurhistorie, informatievoorziening en ook eigentijdse beleving van cultuur, eten en drinken (real-food) en slow-shopping.
April 2011
39
Een unieke combinatie (en confrontatie) van eigentijdsheid en historie, in zowel architectuur, inrichting als presentatie. Het Bolwerk Sint-Jan is een spil in het varen in en rond ‟s-Hertogenbosch, inclusief aanlegsteiger voor de rondvaartboten.
Eigendom: Het eigendom van de locatie is in handen van de gemeente. De gebouwexploitatie (eigenaarslasten, gebouwonderhoud) is in handen van de gemeente. De dagdagelijkse exploitatie (gebruikerslasten, beheer, dagelijks onderhoud, onderhoud roerende inrichting en verbruikskosten) is in handen van gebruikers. 3.3.1.3
Troeven en beperkingen
Het St-Jan Bolwerk heeft een aantal belangrijke troeven.
Ligging vlakbij het station Positie ten opzichte van stadscentrum met toegang tot een gevarieerd winkelaanbod Bezoekersprognose o.b.v. ligging (zie tabel hieronder) Zichtbaarheid van het project Historische toegangspoort van de stad (Koepoort) Ligging aan het water Mogelijke Kaartverkoop voor rondvaarten In toekomst mogelijk opstapplaats voor rondvaarten over de Binnendieze Nog volledig te realiseren bouwobject, wat flexibel ingericht kan worden
Ook zijn er een aantal beperkingen:
De natuurlijke doorloop naar de binnenstad ligt 150 m noordelijk van het Bolwerk; en vraagt om een „afbuiging‟ om mensen binnen te krijgen Het uitbaten van deze „publieke‟ plek vraag om een slimme publiek private samenwerking om niet in conflict te komen met de richtlijnen voor vrije mededinging.
April 2011
40
3.3.2 De UitTPOORT op hoofdlijnen 3.3.2.1
Concept
Samen met belanghebbenden is een creatief proces doorlopen wat geresulteerd heeft tot het concept van de UiTPOORT. Vanuit de gemeente hebben de afdeling Realisatie en Beheer Openbare Ruimte, cluster Restauratie (opdrachtgever) en de afdeling Economische Zaken actief deelgenomen; Stichting Kring vrienden van ‟sHertogenbosch; VVV; enkele Bossche ondernemers en er is afstemming geweest met Koning Willem I college. De UiTPOORT, Is het proeflokaal van en voor cultureel ‟s-Hertogenbosch, waarin alle cultuuruitingen (erfgoed, populair en traditioneel) worden gepresenteerd en kunnen worden „geproefd‟ en „voorbeleefd‟. Retailprincipes en ervaring worden expliciet onderdeel van het concept. De UiTPOORT is een innovatieve mix van informatiecentrum, stad/streekwinkel, zinnenkamer, boetiek, galerie, showroom en kleinkunstpodium (multitaskingretail). Het heeft een aantal vaste onderdelen en een aantal variabele invullingen die meebewegen met de culturele agenda en actualiteit van de stad. Het idee is om ook de ruimtebenutting en binnen infrastructuur te laten meebewegen met de aanwending van dat moment: flexibiliteit in infra en modulaire systemen. In plaats van „vaste‟ segmenten is een infrastructuur wenselijk die op meerdere manieren kan worden ingezet. Ook de opdeling tussen tijdelijk en permanent zal hiermee vervagen. In de vaste onderdelen is plaats voor:
Een etalage met daarin stad en streekproducten Een breed assortiment van cultuuraanbod in bijzondere schappen Een automaat/vending machine voor specifieke zinnen- en stijlroutes door de stad Zinnentafels/ruimten waar cultuur zintuiglijk kan worden „beleefd‟ met horen, zien, voelen, ruiken en proeven VVV piste Kaartenverkoop voor rondvaarten Binnen en buitenterras met (kleine) horeca; rustplaats / uitkijkpunt / hangout spot
De variabele onderdelen worden met diverse vormen ingevuld, altijd in verbinding met een aanbod/gebeurtenis in de stad. De aanbiedende partij „verzorgt‟ de invulling binnen een gecommuniceerde agenda en zal op de eigen locatie ook doorverwijzen naar de UiTPOORT. Drie mogelijke vormen:
Pop up cultuur proeverijen (bijv. evenementen) Tijdelijke shop in shop inrichtingen voor „sampling‟, „testing‟, „showing‟ Etalages/showrooms die origineel worden ingericht
April 2011
41
3.3.2.2
Functies
Samenvattend is er In de gebruiksmogelijkheden en functies:
UiTPOORT
ruimte
voor
de
volgende
Presentatie/vertel ruimte: vertellen over de stad, bewoners en cultuurhistorie. Archeocrypte (aanwezige stadsmuur en rondeel) Aanbieden diverse arrangementen voor binnenstadbezoek, maar ook voor daarbuiten. Informatiecentrum met Informatie voor bezoekers (folders, gadgets, digitaal, etc.) over mogelijkheden in de stad en kaartverkoop (boot, musea, evenementen, last minutes e.d.) Bieden van comfort (zitten, praten, eten, drinken), als kort verblijf; buitenterras aan de gevel; en eventueel op het water Stadsvitrine (o.a. streekproducten, real-food, slow-shopping, informatie), met aankoopmogelijkheden, als bijvoorbeeld real-food producten, eerlijke producten, producten uit stad en omgeving. Mogelijkheid tot presentatie van en door binnenstadondernemers. Start/vertrekpunt voor rondvaarten: Je kunt vanaf het Bolwerk gaan varen, direct via de steiger of via de opstapplaatsen aan de Binnenhaven en Binnendieze. Horeca door integratie van horeca in informatie (één totaalconcept met informatie en Stadsvitrine) Inbedden van de horecaopleiding in de horecafunctie (combineren ondernemerschap en opleiding) Toiletten alleen voor bezoekers
3.3.2.3
Kwalitatieve omschrijving
De UiTPOORT legt de focus op „beleving‟ in brede zin van het woord en wil een open benadering van het publiek (beperken balies, wel praattafels). Het concept refereert aan een bruisende locatie waar op elk moment van de dag iets te beleven valt. De bezoekers en inwoners aan de stad kunnen gepast ontvangen worden in de UiTPOORT. Ze krijgen er toeristische informatie, kunnen er stad en streekproducten en cultuur zintuiglijk „voorproeven‟ en ze kunnen hun Zinnenprofiel laten samenstellen: wat is mijn smaak, stijl en stemming vandaag? En wat betekent dit voor mijn bezoek aan de stad? De UiTPOORT is een heerlijke start of tussenstop van een boeiende ontdekkingstocht door de stad. Het doel is om van de UiTPOORT een interessante verblijfslocatie („place to be‟) te maken, een plaats waar mensen zich thuis voelen, om de cultuur in de stad te beleven en waar deze functies op een harmonieuze manier in elkaar overlopen. Ook plek waar bezoekers en bewoners elkaar ontmoeten. Het architecturale, het verblijfsklimaat en de zowel permanente als tijdelijke activiteiten, kortom het geheel, wekt keer op keer nieuwsgierigheid op en geeft mensen een belevenis vanaf het eerste moment. Belangrijk is dat er meerdere vormen van beleving worden aangeboden. De mensen vallen van de ene verbazing in de andere. Alles is net dat tikkeltje anders, specialer, unieker, origineler, … maar ook het concept is in zijn totaliteit uniek, boeiend, prikkelend.
April 2011
42
De centrale identiteit van de UiTPOORT vormt “creatief, gezellig, verrassend, dynamisch, winkelend en in verbinding met de actualiteit van de stad”. Dit imago wordt vormgegeven en behouden door steeds nieuwe activiteiten. Van een week durende productpresentaties (nieuwe wintercollectie) tot events van enkele uren (zoals een life preview van Jazz in Duketown). De openbare ruimte verwordt hiermee tot een “buitenbinnenplaats”. Naast de structurele programmering speelt ook de architecturale beleving een grote rol. Het kan zelfs een afzonderlijk bezoekmotief worden. Hierbij zijn twee soorten van architecturale beleving van belang: (1) Het gebouw zelf als icoon en (2) de architecturale vormgeving van de interne „openbare‟ ruimte: een maximale openwerking en zichtbaar makend van wat er binnen gebeurt. De constructie is zodanig dat ook binnenindelingen gevarieerd kunnen worden (met voorzieningen vanuit plafonds). 3.3.3 Verschillende conceptonderdelen De „vaste‟ onderdelen worden nader toegelicht in de paragraven 4.3.3.1 – 4.3.3.6. De variabele onderdelen in 4.3.3.7. Vast wil niet zeggen dat per se een vaste plek bezet wordt binnen de UiTpoort, wel dat die functie permanent ingevuld zal zijn. 3.3.3.1
Een Stadsvitrine met daarin stad en streekproducten
Een mooi assortiment van typische Bossche streekproducten worden hier aangeboden. Dit kunnen voedings- en genotmiddelen zijn, alsook lifestyle en toeristische „hebbedingetjes‟. Hier is een mooie combinatie tussen oud en nieuw mogelijk. Een ambiance van een nieuw gebouwd bolwerk met bijzondere architectuur en een sfeer van producten en display van producten die recht doen aan het karakter van de stad. En de gezelligheid die de bezoeker verwacht. Een initiatief om te komen tot een „eigen label‟ in samenwerking met de hertogboeren en lokale ondernemers zou zeer wenselijk zijn (bijvoorbeeld vrij
naar Mutterlandmerklabel in Duitsland: Hertogenland®– made in ‟sHertogenbosch); De schappen kunnen opgebouwd worden uit houten groente en fruitkisten waarin alle producten worden getoond. De kisten kunnen overal staan in de ruimte. Een deel kan „pret à manger / takeaway / to go‟ zijn met dagverse producten: kant en klare brunch, lunch of high tea pakketten die meegenomen kunnen worden op de route door de stad, een picknick plaats aan de vestingmuur of voor een versnapering tijdens de rondvaart. De winkelformule dient Bourgondisch winkelen (slow shopping, 2011) als belofte uit te dragen: genieten van het leven; de tijd nemen voor een hapje en een drankje. De UiTPOORT kent weekaanbiedingen, een webwinkel, en Dwaze Dagen (ook van de musea).
April 2011
43
De assortimentskeuze mikt op een specifiek niveau: een focus op kwaliteit- en/of bepaald trendniveau, bv trendy (kleding, design, dranken, enz.) en authenticiteit (food, drinks, beelden, enz).Minder voor de handliggend lijken de meer „doordeweekse‟ producten die evenwel ook in alle mogelijke winkels te koop zijn. Een soort upgrade positionering lijkt evident, doch dient nog nader onderzocht te worden. 3.3.3.2
Een breed assortiment van cultuuraanbod in bijzondere schappen
Dit is ook onderdeel van de Stadsvitrine van het Bolwerk. Alle aanbod in boekjes, brochures en folders wordt mooi zichtbaar gemaakt in frontale display zuilen. Alle materiaal is ook direct digitaal downloadbaar naar smartphone en e-readers. De Bibliotheek in Amsterdam, Almere en boekenzaken als Selexyz zijn voorbeeld hoe de informatie op retailwijze is aan te bieden. Er is ook ruimte voor een top 10 display en „what is hot‟, inclusief de beste „city deals‟ en mogelijkheid om arrangementen te kopen. De
volgende groepen krijgen een plek: Totale variatie in winkelaanbod Restaurants, horeca en terras Cultuurhistorie en musea Erfgoed en vestingwerken Theater/schouwburg Beeldende kunst/ galerie Evenementen Streekproducten Boeren Buitengebied
3.3.3.3 Een automaat/vending machine voor specifieke zinnen en stijlroutes door de stad De Zinnenroutekaart (verschillende vormen: Smaak-, Stijl- of Stemmingroute) leidt de bezoeker naar de voor hem of haar meest zinnenstrelende adresjes in de binnenstad. Adressen voor cultuur, gevarieerd winkelaanbod en smaakvol eten en drinken. Bij de routekaart zit een zinnen Pas waarmee je kunt deelnemen aan de Bossche Bol Wedstrijd en een drankje aangeboden krijgt in deelnemende musea en horeca. De zinnen route wordt de leidraad voor een succesvolle „slow shopping‟ dag in ‟s-Hertogenbosch.
April 2011
44
Je zinnen profiel geeft aan wat je zintuigen prikkelt, zowel qua smaak als esthetiek in kunst, cultuur en architectuur. Je favoriete smaken worden gekoppeld aan een aantal aanwezige stad/streekproducten die je ook meteen kunt proeven, als ook muziek, film en geurfragmenten van de stad. Je stijlprofiel geeft zicht op je stijl van kleden en voorkeuren van inrichting die jouw identiteit versterken. Je stemmingprofiel geeft zicht op je stemming van die dag en welke sferen daar bij horen: wat wil je in ‟s-Hertogenbosch doen als je jezelf energiek, romantisch, verdrietig, verliefd, ondeugend, een kater voelt hebben, vrouwelijk, mannelijk, mondain, relaxed, gehaast of bankroet voelt? De UiTPOORT is de beste startplaats voor de Smaakroute, Stijlroute of Stemmingroute door de stad. Stop 2 euro in de routemachine en op interactieve wijze wordt je persoonlijke Zinnenroute door de stad samengesteld, wat sluit today op jou aan, je krijgt tips voor gerechten, producten en bezoekadressen die jouw ultieme toeristische verlangens van dat moment vervullen. De bezoekers komen naast de winkels evenzogoed terecht in kunstateliers, in educatieve instellingen, galerieën, in kerken, op muren, omwallingen, poorten en bastions. Voorbeeld: energieroute door Londen
3.3.3.4 Integratie van horeca en zinnentafels/ruimten waar cultuur zintuiglijk kan worden „beleefd‟ met horen, zien, voelen, ruiken en proeven; incl. buitenterras Een Stadsbistro dient een belangrijk onderdeel te vormen van het concept. Dit niet zozeer in volume, maar wel in de aantrekkingskracht: Belevingsreca (zoals bijvoorbeeld Starbucks “the coffee-shop-as-officething” of Harvey Nichols “the leading international luxury fashion destination, a one-stop-shop for the world‟s most exclusive brands”).
De UiTPOORT, het cultuur shop&taste of sense&go lokaal. De zinnentuimel en zinnenprikkel van cultureel ‟s-Hertogenbosch. In aansluiting op de zintuigen komen er zinnentafels(of smaaktafels). Aan elke tafel is een aangename cultuurbeleving mogelijk en kan tegelijk gebruik gemaakt worden van een „kleine kaart‟ van eten en drinken. De kaart bevat streekproducten en „pret a manger‟ pakketten die in de winkel te krijgen zijn en
April 2011
45
ter plaatse genuttigd kunnen worden. In deze opzet is geen complete keuken nodig, enkel de mogelijkheid om zaken warm te houden c.q. op te warmen.
Zinnentafel Horen: bijzondere geluidfragmenten van de stad
De geluiden van „s-Hertogenbosch worden geregistreerd, zodat je kunt luisteren hoe de stad klinkt of klonk. Bossche ambachten, muziek, natuur, cultuur en historie. Van alle plekken die het „verhaal‟ van de stad vertellen wordt een inspirerend geluidsfragment gemaakt. Ook winkels kunnen hun geluiden aanbieden. Bezoekers kunnen hun eigen CD samenstellen en worden uitgenodigd om „life‟ naar „hun‟ geluidsplek te gaan.
Zinnentafel Zien: bijzondere filmfragmenten van de stad
Een collectie van filmisch en grafisch beeldmateriaal, zodat je de stad kunt zien. Wat is nu actueel, architectuur en wonen in ‟s-Hertogenbosch, beroemde Bosschenaren, cultuur, de favoriete film van ..., historie/geschiedenis, jong zijn in Den Bosch, natuur, multicultureel, renovatie, veiligheid, verkeer, Bourgondisch leven, wijkfilms. De bezoekers worden uitgenodigd om met een camera de stad in te gaan om hun eigen beeldverhaal te maken. Deze worden in het Bolwerk verzameld; elk seizoen wordt een Bossche ogenprijs uitgereikt.
Zinnentafel Ruiken: bijzondere geurimpressies van de stad
Een collectie van geuren, verzameld in speciale verstuivers en zepen. Ook een knipoog naar het verleden; de zeep van Jeroen Bosch, prins Amadeiro of Janus Kiepoog; Het mout van de brouwerij; Gevangen geurpotten: de geur van Jazz in Duketown, de kunstnacht, de Davis cup; de zweetgeur van bekende Bosschenaren. Bezoekers worden uitgenodigd om zelf geuren te vangen; in speciale geur-vang-potten gaan zij de stad in.
Zinnentafel Proeven: bijzondere smaken van de stad
Een collectie van smaken van de stad, met lokale en streek producten en Bossche recepten. En natuurlijk de beste Bossche bol. Alle producten van de winkel kunnen hier geproefd worden in speciaal daarvoor gemaakte „samples‟; kleine formaat flesjes, verstuivers, verpakkingen om een groot assortiment te kunnen proberen. Ter plaatse kunnen producten gekocht of besteld worden inclusief thuisbezorging. Recepten kunnen gekoppeld worden aan objecten, gebouwen, personen en gebeurtenissen van de stad. Ook wordt een recept gegeven hoe betreffend object te bezoeken is en op een goede wijze te beleven is.
Zinnentafel Voelen: bijzondere tastimpressies van de stad
Een collectie van de belangrijkste materialen van de stad; hier kun je de kathedraal, de stadsmuur, de citadel, de markt, ... reeds voelen. Durf je de plek te bezoeken die je de hoogste tastsensatie geeft? 3.3.3.5
VVV piste
De VVV functionaliteit wordt geïntegreerd in de stadsvitrine, cultuurschappen en zinnentafels. In die zin wordt BSJ een „vooruit‟ geschoven post van de VVV. Informatiezoekers naar Bolwerk trekken. Voorzie inloopwandelingen en mogelijkheid om citydeals te boeken, … Richt in als verzamelpunt, startpunt van wandelingen, … Op gezette tijdstippen vertrekken wandelingen rond thema‟s natuur in de stad, museumtochten, …
April 2011
46
3.3.3.6
Kaartenverkoop voor rondvaarten
We gaan er vooralsnog van uit dat de kaart verkoop voor de rondvaarten op de Binnendieze in het Bolwerk worden verkocht. 3.3.3.7
Variabele invullingen
Voor de variabele invulling van de UiTPOORT zien we 3 varianten: cultuur pop up; shop in shop beleving en etalages/showrooms. Cultuur pop up In de pop up wordt tijdelijk (dag, week, maand) ruimte gegeven om specifieke proeverijen in te richten. De basis wordt gelegd met de evenementen kalender van de stad en programmering van musea, galerieën, podia en buitengebied (Puur en Vier het Leven). Met als belangrijkste evenementen: Carnaval, Indoor Brabant, Ordina Open, Jazz in Duketown, Bourgondisch ‟s-Hertogenbosch en theater evenement Boulevard. Elementen van deze evenementen zijn (voor) te beleven in de UiTPOORT. In het Bolwerk kunnen arrangementen worden aangeboden voor deze evenementen. Daarnaast kan gericht aandacht worden gegeven aan bijvoorbeeld:
Mogelijkheid om ook bijzondere dingen / minder bekende dingen in kijker te zetten als pop up, zoals: gewelfkelders, ambachten, atelierroute, Den Bosch keramiekstad. Water als podium voor pop ups. Bolwerk schreeuwt via tijdelijke installaties om aandacht, om bezocht te worden. In „rustige‟ tussenperiode kan Bolwerk ingezet worden als podium voor lokale ambachten, verenigingen, zoals: zilver en goudsmeden, meubelmakers, pelgrimsinsignes, textiel, Bossche verhalen ook een plek om een markthal te organiseren voor seizoensproducten en streekproducten; eventueel uitgebreid met pontons op het water (een eigen seizoensevenement?) Tijdens dalmomenten ook bv. boekpresentaties, verenigingsevenementen, thema momenten; de ruimte kan functioneel benut worden en worden verhuurd aan verenigingen en bedrijven.
Uitgangspunt voor de pop up is dat de UiTPOORT zo aantrekkelijk wordt dat het zichzelf „vult‟ met tijdelijke bezettingen. Belangrijk is dat de pop up voorlopen en minimaal aansluiten bij de actualiteit in de stad. Uitgangspunt is ook dat de pop up ingericht wordt door de gebruiker/tijdelijke aanbieder of met meubels uit verschillende shops uit Den Bosch (exposure). Tijdelijke shop in shop belevingen voor ‘sampling’, ‘testing’, ‘showing’ Om de shopbeleving letterlijk te maken is het idee om een deel van het gevarieerde winkelaanbod zichtbaar te maken in het bolwerk. Zo zouden bijvoorbeeld 10 winkels hun nieuwste product kunnen tonen en aanbieden. Ook kunnen we de shop in shop retail thematiseren en verbinden met actuele cultuur onderwerpen. De deelnemende winkelier krijgt showruimte en (beperkte) tijdelijke verkoopmogelijkheid in het Bolwerk en stelt zelf ruimte (etalage of schap of wanden in zijn winkel) beschikbaar voor originele demonstratie van cultuur(erfgoed).
April 2011
47
Een voorbeeld: het thema de „verzorgende‟ mens door de eeuwen heen wordt gekoppeld aan cosmetica/persoonlijke verzorgingswinkels; hoe was de haardracht door de eeuwen heen; wat waren badplaatsen? Welke make-up zie je op de schilderijen van Jeroen Bosch? In de schappen, etalages en shop in shop ruimte staan „voorstellingen‟ (voorwerpen, foto‟s, tekeningen), met daaraan gekoppeld locaties en winkels in de stad; Deelnemende winkels en cultuurhuizen „demonstreren‟ een (top)product/ publiekstrekker. Klanten kunnen dit daar „passen‟, bewonderen of proberen. Zij kunnen dit vervolgens ter plaatse bestellen en thuis laten bezorgen; of ze kiezen ervoor om naar de betreffende winkel/museum te gaan om het daar te gaan kopen. Wie gast is geweest in de UiTPOORT met haar winkel, pop ups, shop in shop en showrooms heeft een eigen weg gevonden door de stad. Etalages/showrooms ondernemers
die
origineel
worden
ingericht
door
lokale
Gekoppeld aan de geactualiseerde proeverijen en culturele agenda wordt hier de mogelijkheid aangeboden dat Bossche ondernemers of particulieren etalageruimte kunnen inrichten in het Bolwerk om hun aanbod te tonen. De etalages zijn altijd gethematiseerd naar het cultuuronderwerp. Voorwaarde is het idee dat in de winkel van de betreffende ondernemers ook „exposure‟ (wand, etalage, schap o.i.d.) geven aan de UiTPOORT en culturele agenda van de stad. De etalage bevat de uitnodiging om betreffende plek te bezoeken en omgekeerd doet de „etalerende partij‟ de uitnodiging om de UiTPOORT te bezoeken. Het zou mooi zijn als bij de inrichting van BSJ het mogelijk wordt gemaakt dat deze etalages ook gezien kunnen worden buiten de openingstijden. 3.3.4 Plan indicaties In dit hoofdstuk willen we wat indicaties geven die als input kunnen dienen voor verdere planvorming en opstelling van businessplannen en overeenkomsten. 3.3.4.1
Ruimte-indicatie
Hieronder wordt een eerste indicatie gegeven, uitgaande van een 30 tot 50 tal bezoekers gelijktijdig aanwezig en uitgaande van een beschikbaarheid van circa 400/450 m2 excl. terras (50m2). De genoemde vierkante meters zijn niet bedoeld als vaste segmenten; de verschillende onderdelen kunnen gespreid over meerdere plekken hun beslag vinden. Een belangrijk onderdeel voor het imago en de trekkracht van het project betreft de „publieke zone‟, gratis toegankelijk voor iedereen. Uitgangspunt is dat alle functies plaatsvinden in deze publieke zone. Dit is een groot (overdekt) multifunctionele ruimte als ontmoetingsplaats en uitvalsbasis voor beleving. De evenementen kunnen een maand duren (bijv. een tentoonstelling van kunst), het event kan een dag duren, zoals de „try and buy‟ van een nieuw model. De evenementen kunnen slechts enkele uren in beslag nemen, zoals een live preview van een theatervoorstelling, zeg maar “generale repetitie” die voor iedereen toegankelijk is. De evenementen kunnen ook een week in beslag nemen, zoals de presentatie van een groot evenement als Jazz in Duketown. Dit kan indien de ruimte dit toelaat zoveel mogelijk parallel plaatsvinden. De openbare ruimte verwordt hiermee tot een “buitenbinnenplaats”.
April 2011
48
Bij de actuele benutting van de ruimte zullen keuzen gemaakt dienen te worden welke concept onderdelen gelijktijdig „geactiveerd‟ worden. De ruimte zal ook „dwingen‟ om hier keuzen in de te maken. De variabele invulling maakt ook tijdelijke variaties daarin mogelijk. Eerste indicatie van ruimte gebruik, waarbij stadsetalage en horeca in elkaar overlopen. A Archeocrypte B Stadsvitrine en kaartverkoop C Horeca (excl. terras) D Opslag Totaal 3.3.4.2
120 m2 150 m2 150m2 25m2 445m2
Doelgroepen
De UiTPOORT is er voor elke bezoeker aan de stad. Speciale aandacht, marketing en ontvangst is wenselijk voor:
Het winkelend publiek en met name dat segment dat dag(deel) vullend komt De bezoekers met vrienden/familie in de stad Bezoekers die wandelend en/of varend de stad willen verkennen Bezoekers met een cultureel geëngageerde of geïnteresseerde levensstijl: de veel proevers (zappers met brede smaak en alles tegelijk doen; en zeker niet komen voor rust); de fijn proevers (brede interesse in de „klassieke‟ cultuur met kwaliteit en vaak zelf cultureel actief) en de ontspanningzoekers (zij die samen gezellig op stap willen, shoppen en dat met „populaire‟ cultuur willen combineren: zeer ontvankelijk voor praktische handreikingen)
3.3.4.3
Traffic
Hieronder wat getallen uit twee verschillende onderzoeken. Deze getallen zijn al veelbelovend en in kaart gebracht zonder een actief retailconcept als de UiTPOORT als vertrekpunt.
1,6 mio bezoekers die gemiddeld 3 keer per jaar komen; 70% daarvan komt winkelen voor plezier (1,14 mio bezoekers en 3,4 mio bezoeken); 17% komt een stadwandeling maken (272.000 bezoekers; 816.000 bezoeken) Bron CVO: ondernomen activiteiten gedurende bezoek „s-Hertogenbosch 170.000 mensen maken een boottocht, Ongeveer 80.000 daarvan komen hun kaart bij de kaartverkoop halen. De verwachting is dat dit verder kan groeien naar 200.000 vaarbezoeken; 20% van de loketkopers zullen naar verwachting een bezoek brengen aan het infocentrum. Dit betekent 22.000 potentiële bezoekers. Zeg maar 100 per dag, uitgaande van 200 vaardagen. Bron:Kring vrienden ‟s-Hertogenbosch en Grontmij De expertnotitie bezoekersprognose van de Grontmij praat over 15,6 miljoen bezoekers per jaar aan de stad; en schat bezoekers aantallen in gebaseerd op de „huidige‟ identiteit als informatiecentrum. In totaal verwacht dit onderzoek een bezoekersaantal van zo‟n 75.000 in het Bolwerk St. Jan als infocentrum (een deel komt vaar- en kringactiviteiten gerelateerd en een deel komt vanuit NS bezoekersstroom en vanaf de markt. Dit is een volume van 200 bezoekers per dag. De UiTPOORT is wezenlijk anders opgezet dan een klassiek informatiecentrum. Als ambitie moet zeker een dubbel aantal bezoekers gesteld kunnen worden. 400 bezoekers per dag die gemiddeld een half uur blijven; dit betekent een gemiddelde aanwezigheid van 25 bezoekers met pieken tot 50 bezoekers, uitgaande van een opening van 8 uur per dag.
April 2011
49
In het proces zijn de volgende ideeën ontstaan om „traffic‟ naar de UiTPOORT te vergroten
Zorg voor natuurlijke aanloop naar de site. Locatie als publiekstrekker. Voorzie bv. loungeterras, floating items, … Organiseer ook bewegwijzering, zowel fysiek, via natuurkunst, aanleg wegdek, … tot zelfs gastheren / gastvrouwen. Plan een „struikelmoment‟ ter hoogte van kruispunt op brug. Op gezette tijdstippen aanloop tussen brug en Bolwerk ook inrichten als boulevard of promenade. Overweeg inzetten van Pendelbussen uit transferia. Watertaxi van en naar Brabanthal. Uilenburg toont ook concentratie van bezoekers. Link naar Bolwerk via St. Jansstraat. Ideeën over licht maar waarom ook niet via digitale projecties op de muren? Aandacht besteden aan introduceren Bolwerk bij lokale ondernemers. Integreer Bolwerk op bestaande en nieuwe routes. Maak Bolwerk Sint Jan deel van retail-lussen, natuurwandelingen, … Richting Bossche Broek bv. Bolwerk ook als startplaats voor moodwalks. Waar ben je geïnteresseerd in, laat het bepalen in het Bolwerk. Zet in op buddying. Vertrek vanuit focus op consument! Laat bestaande initiatieven beter aansluiten op Bolwerk. Concreet voorbeeld is aanlegsteiger jachthaven of steiger op water. Laat passanten eventueel pacht betalen in Bolwerk. Bolwerk St Jan ook als startplaats voor picknickboten, tribune voor wedstrijden kano en roeien, waterfietsen … Bolwerk uitbouwen als plek waar water in Den Bosch kan beleefd worden. Maak Bolwerk place to be door lounge terras gekoppeld aan het water te voorzien. Essentiële randvoorwaarde is verruiming of minstens ruime openingstijden. Bolwerk St Jan ook plek waar bewoners van Den Bosch terecht kunnen. Bv. ‟s avonds. Geef Bolwerk een concrete functie in de wijk als podium voor toneelverenigingen, vergaderlocatie van toneelraad, plek voor boekpresentatie, … Bolwerk als locatie voor stad als pretpark. Plek waar je foto‟s moet komen afhalen, waar je via webcams sfeer in stad kan opsnuiven, … Bolwerk krijgt op die manier een rol in community building. De plek waar je moet zijn om te kijken waar er op dat moment iets te doen is. Er wordt altijd gesproken over binnenruimte. Wat met buitenruimte en dak in het bijzonder? Maak het dak transparant. Rondeel wordt plek waar iedereen hoe dan ook op zal gaan staan. Let wel, functies vereisen ook logistieke afhandeling. Doelgroep: iedereen die stad bezoekt. Iedereen / alleman. Leg ook link met NS door aanbod op te nemen in arrangementen, dagtrips, zorg dat mensen op trein zaken aangereikt krijgen die verwijzen naar bolwerk of nog beter mensen bolwerk doen bezoeken. Zorg dat bolwerk ook in tijdschriften wordt besproken: architectuur, streekproducten, cultuur, place to be, … Let op: ruimte in bolwerk is beperkt. Verwachtingen die gecreëerd worden moeten ook waargemaakt kunnen worden. Opdracht voor toeristische marketing. Focus op twinning om ruimte uit te breiden, koppel aan evenementen, maak bolwerk bekend bij ondernemers. USP is aansluiting die gezocht wordt op actualiteit. In Bolwerk vind je overzicht van alle dingen die op dit moment in de stad gebeuren. Probeer aanbod te differentiëren van wat je elders in de stad vindt (bv. door slimme clustering van activiteiten). Bolwerk als tijdelijk hoofdkwartier (helpdesk) van grotere evenementen. Als voorbeeld werden genoemd: Maritiem en Open Monumentendag. Bolwerk
April 2011
50
wordt op die manier logische vertrekbasis voor evenement, plek waar je overzicht krijgt, informatie kan meegrijpen, … (temporary headquarters). Toegang tot de Binnendieze in de toekomst zal een belangrijke voorwaarde zijn voor verdere ontsluiting en groei. Dan kan de UiTPOORT opstap plaats worden van de rondvaarten. 3.3.4.4
(Makt)relevantie en middelen
PM. Het concept is ontwikkeld met meerdere Bossche partijen, een structureel marktonderzoek heeft niet plaatsgevonden in deze fase. De westelijke stadsentree is een gegeven: die komt er. Relevante vraag is met welk concept. De UiTPOORT combineert zowel belangrijke bezoekmotieven als het totale culturele aanbod binnen de stad. Dit is een logische relevantie, de praktijk zal uitwijzen welke finetuning nader dient plaats te vinden. Ook ondernemers met ervaring in creatieve en horeca business zullen een oordeel kunnen geven. De vraag zal zich eerder toespitsen op de ondernemingsruimte die men krijgt. Personeel Personeel vanuit 3 genen: horeca ervaring, in depth kennis van erfgoed en geschiedenis, aimable gastheren of vrouwen en liefhebbers van de streek en stad. Floating Bolwerk/ waterterras Naast de open en flexibele binnen constructie leeft alom het idee om ook het water te gebruiken. De kring heeft het idee van de floating Bolwerk ingebracht: Een drijvende ' lounge ponton' aan de linker of liever rechterkant vanaf de brug gezien, die alleen in het seizoen wordt gebruikt (daarbuiten wegslepen naar een parkeerplek bij de Diezebrug of zo, a la boten Wolthuis ), een plankier erop, desnoods met laagje zand en loungesofa's - dit soort 'zomerstranden' vind je in Maastricht/Utrecht al en lopen als een tierelier - gebruik laten maken van geautomatiseerde toiletfacilities in Bolwerk Sint-Jan met betaalautomaat (1 euro? ) via loopplank. De gedacht is ook om een soort mobiele bareenheid/elektriciteit te hebben voor de hippe drankjes. Je zou voor de verbinding tussen BSJ en de ponton kunnen aanhaken met de huidige gedachte voor een symbolische bolwerk loopbrug/ophaalbrug zodat ponton ''verkocht'' kan worden als een ''drijvend ravelijn''. Er moet wel ruimte overblijven voor Wolthuis om eromheen te varen en hun passagiers op te pikken van het Bolwerk Sint-Jan. Uitbesteedbare ‘pakketten’ In het concept zitten zeker verdienmogelijkheden en kunnen onderdelen toegewezen worden aan 1 of meerdere ondernemers. In een volgende fase dienen deze in kaart worden gebracht, denk daarbij aan de volgende mogelijkheden/pakketten:
Horeca Cateraar / Automaat vendor Zinnenprofielen door stilisten/vormgevers met eigen automaat Stadsreisbureau Winkel stad/streek Ticketing Publieke toiletten
April 2011
51
Musea Gidsen Citydeals, ook van niet verkochte kaarten en last minutes Marketing Verhuur Huismerknaam houder en formule beheer
Budget Investering object wordt geraamd op 4 miljoen; Exploitatie kosten: hier is nog niet aan gerekend uitgaande van het UiTPOORT concept; vanuit de ervaring van Bureau Podium is een bedrag van 130.000 euro genoemd voor de jaarlijkse exploitatie. Uitgaande van 75.000 bezoekers als ondergrens en het dubbele als bovengrens moet dit opgebracht kunnen worden uit meerdere verdienmogelijkheden: Koffie en fris, candy, horeca kleine kaart, drank en cocktail, zinnenprofielen, VVV diensten, arrangementen, „pret a manger‟, kaartverkoop, gidsen, stadswinkel, prularia (Bossche zinnentuimel), etalageruimte, schapruimte, webwinkel, provisies doorverwijzingen en specifieke doorstromingen, Hertogenland® merknaam; samples, en verhuur.
3.4
Aanbevelingen
Onze aanbeveling is om van informatiecentrum naar UiTPOORT te gaan waarbinnen cultuur en slowshopping met elkaar worden gecombineerd. Het verdienpotentieel en de aantrekkelijkheid nemen zeker toe met een volledige horeca vergunning. Bij het uitwerken van de verdienmodellen dienen de opties in kaart te worden gebracht. Een sluitende begroting zonder volledige horeca lijkt nu mogelijk. Belangrijk is dat verschillende verdienmodellen in kaart worden gebracht en „ondernemingspakketten‟ worden voorgelegd aan kandidaat-ondernemers. Let daarbij op om goede afspraken te maken over de informatiefunctie van het bolwerk. Ook in geval van verhuur aan „publieke‟ partijen. Voordat definitieve keuzen worden gemaakt in materialiseren van gebouw, inrichting en concept bevelen wij aan om met een aantal Bossche ondernemers, een aantal experts en een aantal vrijdenkers op creatieve wijze te kijken naar verdienmogelijkheden. Ook dient snel zicht te zijn op vrijheidsgraden in vergunningen, mededinging en publiek private samenwerking. Hierna kan definitieve vormgeving en realisatie gekozen worden en businessplannen worden gemaakt. Verder bevelen we aan om aandacht te geven aan de volgende zaken.
Het concept staat of valt met een sterk doorgedreven beleidskeuze en het engagement van verschillende actoren: VVV, Kring, Willem I, ondernemers, … om van deze plek effectief ook een prioritair knooppunt en autonoom wervende attractie te maken en een kwalitatieve regisseur en dito partnerships. Op termijn dient een verbinding met de Binnendieze zeker te worden gerealiseerd zodat UiTPOORT ook opstapplaats kan worden van de rondvaarten. Ook een goede back office / organisatiebureau voor conceptbeheer is nodig: variabele programmering regelen c.q. laten regelen door betrokken partijen. Dit kan zowel bij ondernemer worden ondergebracht als separaat worden georganiseerd. Aandachtspunt daarbij is dat de demodimensie van het
April 2011
52
cultuurgebeuren (als een soort permanente mini-uitmarkt) in pas dient te blijven lopen met intentie, uitstraling en kwaliteit van de oorsprong waarvan het een demo is. Wellicht past dit niet op alle cultuur c.q. dit vraagt om flexibiliteit van de UiTPOORT. De variabele programmering zal verschillende doelgroepen/cultuurbezoekers doen samenkomen. Het Fnac-concept (België) experimenteert hier al enkele jaren mee. Beste formule zou een „eigen evenwichtige uitmarkt-achtige‟ programmering zijn, vnl. gebaseerd op het permanente en actuele aanbod (waarschijnlijk arbeidsintensief en vraagt om creatieve co-creatie om dit rendabel te maken). Onderzoek zeker om extra traffic te genereren via de Bossche inwoners die vrienden en familie op bezoek krijgen. De UiTpoort ook hier als startplaats: voorproeven en dan samen op pad door de stad. Denk aan een bewonerspas / voordeel voor elke bezoeker.
De verleiding is/was groot. Het UiTPOORT logo met koepoortje is slechts een knipoog naar goede naamgeving en huisstijl en teksten voor marketingdoeleinden. De ambitie is dat een innovatief concept is blootgelegd dat enthousiast maakt, uitnodigt en waarmee voor dag gekomen kan worden.
April 2011
53
4 BELFORT - SLUIS
4.1
Drie concepten voor Sluis …
4.1.1 Sluis en zijn Belfort, centrum voor levende taal Omschrijving Van Dale is momenteel de focus van het nieuwe inrichtingsconcept voor de derde verdieping van het Belfort in Sluis. Voorstel is dit uit te breiden naar levende taalboeken, naar een levend taalmuseum. Taal als symbool en tool van vrede en verbroedering. Dit zou meer belangstelling genereren, is universeler en biedt mogelijkheden voor verkoop van taalgadgets.
Achtergronden Meer dan 6800 hoofdtalen momenteel! http://nl.wikipedia.org/wiki/Talen_van_de_wereld http://nl.wikipedia.org/wiki/Ethnologue http://nl.wikipedia.org/wiki/Levende_taal Componenten Soorten woordenboeken: beeldwoordenboek, puzzelwoordenboek, thematische woordenboeken, thesauri, lexicon, kinderwoordenboeken, braille woordenboek, Esperanto woordenboek, neologismen, straattaal woordenboek, sms-taal woordenboek, gebarentaal woordenboek, dialect woordenboek, vertaalcomputer, vertaalkaart, spraaktechnologie, buzz words woordenboek, …
April 2011
54
Crowdsourcing Oproep via social media dat „reizigers‟ van niet evidente landen/streken speciale woordenboeken of vertaalwoordenboeken zouden meebrengen rond één van de 6800 hoofdtalen. Bedoeling om geleidelijk aan de ruimste collectie te verzamelen rond alle talen.
Rariteiten woordenboeken Kleinste en grootste woordenboek, oude kinderwoordenboeken uit NL (aap, noot mies), sites als http://www.trendhunter.com/trends/icon-sentences-universallanguage, enz. Openmargin Je kunt dit net opgestarte project startgelegenheid en een fysiek onderkomen bieden in het Belfort. Met Openmargin bied je bescheiden ruimte aan grote denkers, een verzamelplaats voor geestesverwanten, in de marges van het digitale boek. Zie het concept „buiten het boekje om‟. Verstuur online de groeten uit Sluis vanuit 100 talen http://www.taalmuseum.nl/groet/groet.html http://vertaal.startpagina.nl/ Vertaal online jouw tekst talen. Een ode aan je moeders taal. buitenland voor emigranten, anderstaligen,... Eventueel tegeltje/tasje/mok …
(levensmotto, favoriete spreuk, …) in 100 Appelerend aan een nostalgisch verlangen… In het expats, ... Vanuit Nederland voor immigranten, kan je tekst direct geprint worden op
Verkoop van ”taal” (zie ook de stadswinkel als concept) In de ruimte beneden (VVV – stadwinkel) kan je je honderden gadgets aanschaffen rond taal – allen al ergens verkrijgbaar – door Sluis in te kopen en met winst te verhandelen.
Posters met bepaalde populaire woorden in 100 talen. Mokken – T-shirts - … met “dank u” / “sorry” / “proficiat” … in diverse talen Mini vertaalcomputertjes Aap noot mies bordjes Magnetic poetry http://www.magneticpoetry.com/ Kaart van NL dialecten Mini woordenboekjes – hebbeding Mini scrabble Taalagenda‟s Food: speciale soepletters – vermicelli / http://www.chocotelegram.be/
April 2011
55
Taalstempels Woordenboeken-art (zie winkel rewind – stoel gemaakt van boeken) http://www.rewinddesign.be/stoelen.html Verkoop van woorden: zoals „Word for sale‟ starten met „Woord Te koop.nl„ (www.wordforsale.com) De Dikste van Dalen: een fysiek boek waar je letterlijk in kunt kruipen. Voor de ultieme boekbeleving. Om jouw bijdrage te leveren aan Open margin. Om de groeten te doen. … Om een film te zien met de van Dale-tijdsbeleving. 4.1.2 Exclusieve Arrangementen (Woorden Weelde)
Omschrijving Periodiek worden literaire „salongesprekken‟ georganiseerd waarin taalthema‟s aan de orde komen. Een van de ruimten (bv raadszaal …) wordt omgebouwd tot een weelderige, exclusieve kamer waarin het goede gesprek gestimuleerd wordt door de entourage. Thema‟s zijn wisselend en komen eventueel in overleg met de gasten tot stand, maar gaan altijd over taal. In de ruimste zin van het woord. Gasten komen van heinde en verre want hier komt het neusje van de taalzalm. De geografisch moeilijke ligging is geen issue, het arrangement weegt hier ruimschoots tegenop. Achtergronden De vertrekgedachte bij dit concept is dat er - in plaats van of complementair aan veel bezoekers die ieder een klein beetje betalen voor een bezoek, product of dienst - slechts een beperkt aantal deelnemers een fors bedrag neerleggen voor deelname waardoor dus meer inkomsten. Componenten Het Belfort (of een deel daarvan) wordt een exclusieve club. Enkel toegang voor leden of op basis van uitnodiging. Alle bijeenkomsten bieden: Een oase van rust en (literaire) inspiratie Luxe en weelde Exclusieve maaltijden (ontbijt, lunch of diner), het beste eten in een Bourgondische eetzaal De literaire club wordt samen met het centrum voor Levende Taal gelanceerd Innovatieve aankleding in een klassiek gebouw Met eventueel ook luxe hotelfunctie: 1 of 2 kamer-appartementen
April 2011
56
Schrijversarrangementen > een Stop writersblock-verblijf: 4 weken schrijven, evt. met coach! Allerhande lezingen, meer dan alleen over taal Mogelijk clubthema: slow and intellectual food (langzaam genieten van food en goede sprekers) De dépendance van het Meertens instituut houdt hier jaarlijks haar bestuurlijk overleg en publiceert vanuit Woorden Weelde Open Margin vormt een fraai (hedendaags) contrast met de klassieke luxe sfeer rondom de arrangementen. De open margin meetings …. „Woord te koop‟- veilingen De Sluizenaar. Eenzame opsluiting in de verkoop. Sluis biedt de gelegenheid en faciliteert het kluizenaarschap; in weelde kan in eenzaamheid al dan niet genoten worden van literatuur. Het luxueuze appartement wordt ingezet en indien gewenst wordt de eenzaamheid gevoed met literatuur, voeding, opgaven …
4.1.3 De Sluis/Belfortshop Omschrijving Een aantrekkelijke, zichtbare en makkelijk toegankelijke Sluis/Belfortshop. De combinatie van een VVV-bezoekerscentrum met een stadswinkel en met in deze winkel ook de unieke Sluis- én van Dale verkoopsproducten. Al dan niet via een consortium: het Van Dale Hotel, Woorden weelde-arrangementen, eten in Oud Sluis (Sergio Herman), ... Componenten De gebruikelijke producten die via de VVV verstrekt worden; lokale info, kaarten en streekproducten. In samenwerking met een consortium: het „De Dikke Van Dale Hotel‟, Eten in Oud Sluis (Sergio Herman), Woorden weelde-arrangementen, een uitgever/boekhandel, … Unieke verkoopsproducten: Verkoop van ”taal”. In de ruimte beneden (VVV – stadswinkel) kan een bezoeker zich honderden gadgets aanschaffen rond taal – alle al ergens verkrijgbaar – door Sluis in te kopen en met winst te verhandelen. Zo bijvoorbeeld: Posters met populaire woorden in 100 talen. Mokken – T-shirts - … met “dank u” / “sorry” / “proficiat” … in diverse talen Mini vertaalcomputertjes Aap noot mies bordjes Magnetic poetry http://www.magneticpoetry.com/ Kaart van NL dialecten Mini woordenboekjes – hebbedingetjes Mini scrabbles Taalagenda‟s Food: speciale soepletters – vermicelli; http://www.chocotelegram.be Taalstempels Alle manoeuvreboekjes (zie generieke concepten) Woordenboeken-art (zie winkel rewind – stoel gemaakt van boeken) http://www.rewinddesign.be/stoelen.html Verkoop van woorden: zoals „Word for sale‟ starten met „WoordTeKoop.nl „. (www.wordforsale.com) Distributie via en vanuit de stadswinkel.
April 2011
57
4.2
En eentje buiten het boekje…
Openmargin
Openmargin - bescheiden ruimte voor grote denkers Het platform Openmargin kan een bijdrage leveren aan de verschillende concepten rondom Sluis. Daarom volgt na de beschrijving een gerichte toepassing per concept. Wat is Openmargin? Openmargin is een verzamelplaats voor geestesverwanten, in de marges van het digitale boek. Wanneer een digitaal boek een „open margin‟ heeft, dan betekent dit dat de marge rondom een tekst publieke ruimte is geworden. Lezers van hetzelfde boek kunnen daarin notities voor elkaar achterlaten, welke dan weer de basis kunnen vormen voor dialoog. Niet enkel wordt de inhoud van het boek verrijkt, het boek wordt ook een trefpunt, waar mensen geestesverwanten ontmoeten in de marge. Het gedachtegoed van Openmargin wordt concreet op openmargin.com en in een iPad applicatie. Op de iPad applicatie kan de gebruiker zijn boeken lezen, om daar markeringen en notities in aan te brengen. Die worden vervolgens naar openmargin.com verzonden, waar ze een plek krijgen in de persoonlijke boekenkast. Hier worden andere gebruikers zichtbaar die zich rondom dezelfde woorden bevinden en met hen kan een dialoog worden aangegaan. De website is geïntegreerd met sociale media als twitter en facebook. Sluis, Centrum voor levende taal Het woordenboek probeert de betekenis van woorden te vangen. Doordat woorden flexibel zijn en een eigen leven leiden, is dat nog niet zo makkelijk. Neem bijvoorbeeld 'mayonaise', waarvan de oorsprong onzeker is. Volgens sommigen is het afkomstig van „bayonnaise‟, naar de Franse plaats Bayonne waar de saus voor het eerst bereid zou zijn. Volgens anderen komt het van „moyeunaise‟, van het oud-franse „moyeu‟, dat eigeel betekent. De internationale taaldeskundigen hebben de geschiedenis uitgeplozen, maar hebben geen eenduidig antwoord. Daar komt bij dat het woord steeds weer nieuwe betekenissen krijgt in het alledaagse gebruik; op etiketten, een uitspraak bij de friettent en in de boeken van Sonja Bakker. Om de betekenis van woorden te vangen is een ruimte nodig die meebeweegt. Openmargin is zo‟n ruimte. Door een Openmargin toe te voegen aan het klassieke woordenboek, worden mensen uitgenodigd om mee te participeren. Iedereen kan in de marge een woord definiëren aan de hand van een persoonlijke beleving. Dit is een vorm van crowdsourcing die letterlijk naast het originele woordenboek plaatsvindt. De toevoegingen van de gemeenschap kunnen vervolgens als bronmateriaal dienen voor het woordenboek zelf. Door mensen bijvoorbeeld de mogelijkheid te geven om te stemmen op nieuwe woorden en definities, kunnen deze hun weg vinden naar de officiële selectie. Ook kan er ieder jaar een taaltrekker worden benoemd die cureert; een rapper, schrijver of basisscholier. Door deze openheid aan te brengen in onze taaldefinitie, wordt de betrokkenheid vergroot. Doordat Openmargin een virtueel platform is, kan het zich ver uitspreiden, zelfs over de landgrenzen heen. Belangrijk is dat de relatie met Sluis daarin duidelijk is. Zo zal Sluis in alle windstreken bekend komen te staan als het Centrum voor Levende Taal.
April 2011
58
Exclusieve Arrangementen (Woorden Weelde) Nadat in het vorige deel gesproken is over de verspreiding, is het vervolgens zaak om gebruikers bij elkaar te brengen in dit exclusieve arrangementenconcept. In de marge vinden virtuele ontmoetingen plaats gebaseerd op specifieke woorden. Het Belfort kan dé plaats worden om deze ontmoetingen een vervolg te geven. Waar het woordenboek een selectie is van de meest waardevolle inhoudelijke toevoegingen, is het Belfort een selectie van de meest waardevolle ontmoetingen. Juist de exclusiviteit maakt het speciaal. Kort gezegd, wordt er eerst een virtuele ruimte gecreëerd voor deze „community rondom taal‟ en wordt vervolgens de mogelijkheid geboden om samen de verdieping in te gaan. De Sluis/Belfortshop In de shop kunnen exclusieve Openmargin-items een plaats krijgen:
De gedrukte versies van de woordenboeken, ontstaan uit crowdsourcing. Met voorwoord van de taaltrekker in functie. Marginalia‟s: woordenboeken met de persoonlijke beleving van één gastauteur erin. Een bekende schrijver bijvoorbeeld. Zo wordt er een brug geslagen tussen het woordenboek als informatie en het woordenboek als beleving.
In bovenstaande concepten werd uitgegaan van het woordenboek. Neemt niet weg dat in de Openmargin van literatuur ook zeer boeiende dialogen met voortschrijdende inzichten kunnen ontstaan…
4.3
…nog geen princiepskeuze
De uitvoering staat of valt met een intensieve en over langere tijd volgehouden uitvoering. Daarvoor zal waarschijnlijk de nieuwe coördinator van de Stichting Johan Hendrik van Dale worden uitgenodigd. Sluis kan pas echt aan de slag als ze het Belfort definitief kunnen herinrichten. Sluis geeft aan dat pas op dat moment afweging zal plaatsvinden van de interessant bevonden opties. Vandaar dat er geen verdere uitwerkingsslag op deze concepten heeft plaatsgevonden.
April 2011
59
5 VEERSE WALLENDAGEN – VEERE 5.1
Veere en de Veerse wallen
5.1.1 Veere Wie Veere zegt, denkt in eerste instantie aan zon, zee en strand. De gemeente Veere is immers gekend vanwege de ligging aan de Noordzee en het Veerse Meer; strand en watersport zijn dan ook belangrijke troeven. De gemeente Veere telt 13 kernen, verspreid over de regio Walcheren, alle met hun eigen charme. Het hart van het gebied is overwegend agrarisch. De kustgebieden bestaan voornamelijk uit bossen, duinen, strand en vijf badplaatsen. De gemeente Veere telt zo‟n 22.000 inwoners. Stadsdiensten en stadskantoor huizen in deelgemeente Domburg. Er zijn jaarlijks bijna 4 miljoen toeristische overnachtingen in de hele gemeente, wat bijzonder veel is. De bezoekers komen vooral uit de omliggende provincies (Zeeland en Noord-Brabant), België, Duitsland en Frankrijk. Uitrusten, genieten, zonnekloppen, wandelen en fietsen zijn de voornaamste motivaties voor zowel dag- als verblijfstoerisme. Er is een ruim aanbod aan verblijfsaccommodatie in de omgeving, maar amper in het kernstadje zelf, dat zich vooral richt op dagtoerisme. Het kernstadje Veere heeft belangrijke cultuurtoeristische waarde; het is in zijn geheel een beschermd stadsgezicht. De oude vestingstad telt goed bewaarde koopmanshuizen, pakhuizen en monumenten, onder meer aan de Kaai, aan de jachthaven en op de Markt (interessant zijn o.a. de kerk, het stadhuis en de Schotse huizen, waarin het gelijknamige museum huist). Ook de indrukwekkende en goed bewaarde stadwallen zijn een belangrijke troef, maar zijn tot nog toe onvoldoende bekend en onvoldoende ontsloten. Het kernstadje Veere zelf telt slechts 550 inwoners, al zijn er ook heel wat tweede verblijven. Er zijn nauwelijks logiesvoorzieningen (op enkele B&B‟s + twee kleinere hotels na) en evenmin essentiële basisvoorzieningen als bv. een kleine supermarkt. Na 19u en buiten het toeristisch seizoen ligt Veere er als het ware uitgestorven bij. Het hele stadje is afgestemd op dagtoeristen, die evenwel slechts gemiddelde 1 à 1,5u in Veere blijven. Er is overigens maar weinig geweten over deze bezoekers: bv. herkomst, logies, profiel, ... 5.1.2 De Veerse wallen In het najaar van 2010 gingen de aanpassings- en inrichtingswerken van start voor de stadswallen en omgeving. Normaliter zijn deze werken afgerond tegen eind mei 2011. De stadswallen worden voortaan vanaf het centrumgebied via de Stenen Beer en vanaf de Gedempte Haven optimaal ontsloten. Er komen halfverharde wandelpaden op en langs de wallen, met een aansluiting in de richting van de jachthaven en deels over het water. De taluds van de wallen zullen op bepaalde gedeelten hersteld worden. De bovenlaag bestaat uit grijsbruin, fijn gebroken natuursteen. Langs het pad komen zitjes die een mooi uitzicht geven. Trekpontjes maken de route avontuurlijk. Op de steile stukken komen trappen zodat de route voor bijna iedereen begaanbaar is. Ook de signalisatie en duiding zal op een kwalitatieve wijze ontwikkeld worden.
April 2011
60
Deze werken werden deels gefinancierd met Interreg-middelen, waaronder Manoeuvres. Het ontsluitingstraject van de stadswallen is een onderdeel van de toekomstvisie „Veelzijdig Veere‟ en kadert tevens in het citymarketingtraject DNAVeere als onderdeel van het regiotraject “Zeeland, écht waar” en in het imagotraject Oranjesteden.
5.2
communicatieconcepten voor de stadswallen
5.2.1 Startvraag Veere wil met zijn kleine schaal niet in eerste instantie nog grotere aantallen bezoekers aantrekken, maar streeft n.a.v. de herinrichting en ontsluiting van de stadswallen in eerste instantie naar:
Verlenging van de bezoektijd van de huidige bezoekers (met inbegrip van het genereren van hogere bestedingen) door hen ook voor de stadgeschiedenis te interesseren en hen bijkomend te laten kennismaken met de aantrekkelijke stadswallen en vestingwerken; Deels ook „andersoortige‟ bezoekers voor Veere te interesseren > segment cultuurtoerisme; Product- en imagoversterking van Veere als toeristisch-recreatieve bestemming
Op basis hiervan werd volgende prioritaire startvraag voor Veere geformuleerd: Hoe kan Veere via verkoopproducten of promotie-initiatieven de huidige bezoekers aan Veere ook verleiden tot een bezoek aan de stadswallen en daarmee ook tot een langer verblijf én hogere bestedingen in Veere? 5.2.2 Algemene uitgangspunten Op basis van deze startvraag werden een aantal voorstellen van basisconcepten ontwikkeld, die bijkomend moesten beantwoorden aan volgende uitgangspunten: Qua doelstellingen: ontsluiting van de stadswallen: kennismaking met, bezoek aan bezoek verlengen van reguliere bezoekers + cultuurtoeristische bezoekers extra inkomsten genereren voor vnl. de lokale ondernemers sterk promotioneel effect voor Veere > vnl. via extra free publicity! Qua soort concept: aansluiting bij DNA en city marketing Veere focus op de stadswallen, maar er niet toe beperken! origineel en onderscheidend belang van kwalitatieve uitvoering draagvlak bij bewoners en ondernemers energielast te beperken (o.a. met het oog op continuïteit) Qua budget: zoveel mogelijk low budget + integratie van wat al bestaat basisinvestering via lokale ondernemers; gemeente vooral faciliterend partnerships te verkennen met grotere bedrijven, media, attracties, ... bijdrage via jaarlijks poolbudget lokale ondernemers
April 2011
61
5.2.3 Vijf basisconcepten Rekening houdend met bovenstaande startvraag en bijkomende uitgangspunten werden vijf mogelijke basisconcepten voor Veere voorgesteld aan de lokale projectgroep. De vijf voorgestelde basisconcepten betreffen (zie bijlage):
Veerse zakboekje Veerse Wallendagen Veerse rugzakje Adopteer een toerist Treasure hunting
In Veere was er belangstelling voor alle concepten, met een duidelijke voorkeur evenwel voor het „Veerse zakboekje‟ en de „Veerse Wallendagen‟. De lokale projectgroep opteerde uiteindelijk voor verdere ondersteuning bij de uitwerking van het concept „Veerse Wallendagen‟ omdat het concept „Veerse zakboekje‟ desgewenst makkelijker autonoom door Veere zelf kan opgenomen worden.
5.3
BASISCONCEPT Veerse Wallendagen
5.3.1 De Wallendagen als deel van ruimere ontsluitingsstrategie De lokale projectgroep opteert voor het concept „Veerse Wallendagen‟ omwille van het belangrijke promotionele hefboomeffect van een attractieve evenementiële aanpak. Het concept „Veerse Wallendagen‟ biedt hiervoor volgens de lokale projectgroep zeker kansen en mogelijkheden. Tegelijk stelt de lokale projectgroep uitdrukkelijk dat vanuit toeristisch-recreatief oogpunt de Wallendagen deel moeten uitmaken van een ruimere ontsluitingsstrategie, zowel op het vlak van hardware (de publieksgerichte inrichting en toegankelijkheid van de wallen) als op het vlak van software (informatie, duiding, communicatie, perswerking, promotie, educatie, productontwikkeling, ...) en dit bij voorkeur het hele jaar door. Vooral de structurele publieksgerichtheid van het inrichtingsconcept van de stadswallen is een belangrijk aandachtspunt voor de lokale projectgroep: belang van aantrekkelijke wandelpaden, sloepjes, signalisatie, rustplaatsen, geïntegreerde duiding, optimale verbinding met het centrum, doenbaar voor jong en oud, enz..., waarmee overigens in het inrichtingsconcept al ruimschoots werd rekening gehouden. De lokale projectgroep deed evenwel nog een aantal bijkomende voorstellen en bepleitte dat deze eveneens in overweging zouden worden genomen (evt. voor gefaseerde realisatie), o.a.:
de wallen zo optimaal mogelijk integreren in diverse „routes‟: knooppuntenconcept; bewegwijzering; communicatie; ... toevoeging van attributen/elementen die het de basispositionering van Veere en de stadswallen ondersteunen > concept Napoleon-periode structureel low profile picknickplekken voorzien eventueel ook kruidentuin en plukmogelijkheid te voorzien extra avontuurlijke elementen voor kinderen/jongeren
April 2011
62
5.3.2 Napoleon, de Wallen en de Wallendagen... De lokale projectgroep pleitte er uitdrukkelijk voor om de stadwallen (en mutatis mutandis ook de wallendagen) te associëren met de Napoleontische periode in het algemeen en de figuur van Napoleon in het bijzonder, mede gelet op de bekendheid en de attractiewaarde van de figuur van Napoleon bij een zeer breed publiek. De lokale projectgroep bepleitte in dit verband zelfs om deze associatie sterk en permanent te verankeren in zowel het inrichtingsconcept van de stadswallen zelf (zie hoger), de informatieve en educatieve productontwikkeling m.b.t. de stadswallen, alle communicatie m.b.t. Veere en de stadswallen (online, pers, print, ...) en tot slot ook het concept van de wallendagen zelf. Evident zijn specifieke Napoleon-evenementen (als Veere 1809) hiervoor de kers op de taart. Mede omwille van het bestaan van een sterk terugkerend Napoleon-evenement én de beoogde permanente integratie in o.a. het inrichtingsconcept van de stadswallen, zou het o.i. tot overkill aanleiding geven indien ook de Wallendagen voornamelijk of zelfs uitsluitend met het Napoleon-gegeven zouden geassocieerd worden. Anderzijds spreekt het voor zich dat „Napoleon‟ wel degelijk ook een element in een wallendagen-concept behoort te zijn. Zie verder. 5.3.3 Positionering van de Wallendagen binnen het „product Veere‟ De relatie tussen de wallen en de Veerse Wallendagen kan zowel beschreven worden vanuit het toeristisch product Veere als vanuit de branding i.v.m. Veere. Op productniveau vormen de wallen een van de fundamenten van het toeristisch product Veere, samen met de andere permanente troeven zoals het historische stadje, het Veerse meer, de zee, het strand… Daar bovenop komt een tweede aantrekkingslaag bestaande uit toegevoegde elementen zoals de paden en banken op de wallen, de winkels en horeca in het centrum, de wandel- en fietsroutes in de omgeving, verhuur van bootjes en fietsen, … Tot slot creëren evenementen en andere tijdelijke initiatieven, zowel kleine als grote, een tijdelijke extra belevingspiek.
Eenzelfde piramide kan getekend worden voor de branding van de wallen, die consequent doorgetrokken wordt doorheen de verschillende lagen: van de Veerse wallen zelf over de Veerse wallenroutes, Veerse wallenbankjes, het Veerse wallenzakboekje, de Veerse wallen-mp3-vertellingen… Hier vormen de Veerse Wallendagen de piek van de brandingstrategie.
April 2011
63
5.3.4 Doelstellingen en doelgroepen Veerse Wallendagen Uitdrukkelijke bedoeling is om het niet bij een one shot te houden, maar een terugkerend evenement te realiseren dat een „merkteken‟ wordt voor Veere en uitstraling en impact beoogd op langere termijn. Op korte termijn (i.c. eerste editie) vallen de doelstellingen van de Wallendagen grosso modo samen met de permanente doelstellingen m.b.t. de stadswallen zelf:
Bekendheid van de wallen verhogen + versterking van basispositionering en branding van de wallen Bij inwoners (tijdelijk en permanente) uit Veere en omliggende regio; Bij bezoekers. Bezoekers die Veere-centrum sowieso al bezoeken verleiden om ook de wallen te bezoeken, wat ook kan leiden tot hogere bestedingen. Bezoekers die in Veere en Zeeland logeren, ook verleiden tot een bezoek aan zowel Veere-centrum als de stadswallen + eveneens hogere bestedingen.
Wat de bezoekers betreft, gaat het in concreto over: Zowel dag- als verblijfstoeristen, verblijvend in Veere en omgeving Afkomstig van vnl. volgende geografische markten: Nederlanders uit Zeeland en Noord-Brabant Belgen en vnl. Vlamingen Duitsers Noord-Fransen Met als profiel vnl. het klassieke “zon-zee-strand + uitstapjes”-profiel Speciale aandacht voor gezinnen en vriendengroepjes (in zowel programma als marketing) In een tweede fase is het de bedoeling om ook:
Nieuwe bezoekers aan te trekken uit bovenstaande marktsegmenten; Ook meer cultuurtoeristische profielen aan te trekken Het toeristisch seizoen te verlengen; Inwoners van Veere nog nadrukkelijker tot ambassadeurs maken van Veere en de stadswallen.
April 2011
64
5.3.5 Specifieke uitgangspunten voor de Wallendagen Tijdens de bijeenkomsten met de lokale projectgroep werden bijkomend volgende specifieke uitgangspunten voor de Wallendagen geformuleerd: kwaliteitsvol maar tegelijk ook laagdrempelig, aantrekkelijk én populair het moet gaan om evenementen/activiteiten “die passen bij Veere” rekening te houden met draagvlak bij de inwoners van Veere ook rekening te houden met de draagkracht van het stadje en het gebied: capaciteit is maximaal 10 à 15.000 mensen > dus niet té groots willen zien, ook niet in een groeiscenario-context zoveel mogelijk gratis toegankelijk belang van sfeer; belang van juiste chemie tussen programma-elementen + tussen event/stad focus op de wallen, maar hele zone meenemen (zeker ook centrum en omgeving) optie jaarlijks tot zelfs meerdere keren per jaar, maar variatie is aandachtspunt uitvergroten en structureren van nu eerder „kleine ideeën‟ (al dan niet reeds eerder gebeurd) belang van één of enkele trekkende en wervende activiteiten
5.4
Groeiconcept
5.4.1 Timing en fasering
Als datum voor de officiële opening van de stadswallen werd 28 mei 2011 vooropgesteld. Behalve het feit dat dit zeer snel is om nog een volwaardig evenement uit te werken (zelfs ingeval van een light editie), lijkt dit niet het goede moment om de Wallendagen dan ook van start te laten gaan. Beter is o.i. om die opening eerder aan te grijpen als uitdrukkelijk PR-moment richting inwoners, relaties en vooral ook pers. De officiële inhuldiging is immers zeker als persmoment een prima aanleiding om de (pers)aandacht op te bouwen in verschillende fases: eerst de wallen zelf, vervolgens de Wallendagen... en daarmee meteen ook opnieuw de wallen zelf. Tijdens de inhuldiging worden uiteraard de Wallendagen wél reeds aangekondigd, zodat beide momenten meteen ook al aan elkaar gekoppeld worden. Voor de Wallendagen zelf wordt er bij voorkeur primair ingezet op de overgangen tussen de „schoudermaanden‟ (begin tot half juli + begin tot half september) en het eigenlijke toeristisch seizoen. Dit laat toe om op korte termijn voluit in te spelen op de al aanwezige bezoekers en op middellange termijn het toeristische seizoen te verlengen. Daarbij heeft het begin van het hoogseizoen (ergens in de periode begin tot half juli) de eerste voorkeur omdat de gegenereerde aandacht verder kan doorwerken tijdens het komende toeristische seizoen. Op deze manier „markeren‟ de Wallendagen symbolisch het echte begin van het toeristische seizoen. Om het haalbaar en realistisch te maken, is het aan te raden om dit jaar te beginnen met een light versie (of basisversie) en met een concept dat bij volgende edities eventueel uitgebreid en versterkt kan worden. Uiteraard moet de eerste editie al meteen voldoende sterk zijn om de toon te zetten en voldoende draagvlak en enthousiasme te genereren. Elke editie dient geëvalueerd en indien nodig ook bijgestuurd te worden.
April 2011
65
Om voldoende aandacht en impact te genereren wordt de voorkeur gegeven aan een meerdaags evenement, telkens inclusief een weekend. Gezien de snelle opstart kan dit voor de eerste editie een tweedaags evenement zijn, dat in een latere fase desgewenst nog uitgebreid kan worden. Naast activiteiten overdag kan er bijkomend gefocust worden op de avond en nacht: de avond heeft immers het voordeel dat die in tijd gecombineerd kan worden met de primaire interesse in zon, zee en strand + ook inkomsten kan genereren tijdens normaliter eerder vrij doodse momenten. Duisternis is bovendien een interessante context voor sfeerschepping. Op termijn kunnen de Wallendagen desgewenst nog verder uitgebreid worden naar nog andere momenten of seizoenen binnen eenzelfde jaar.
De impact van alle bovenstaande elementen samen kan als volgt weergegeven worden, gespreid over meerdere jaren:
Tijdens fase 1 (2011) worden eind mei de wallen feestelijk geopend (kleine pijl) en wordt het signatuurevenement “Veerse Wallendagen” voor het eerst op de kaart gezet begin/midden juli (grote pijl), nét voor het hoogseizoen dus. Juli geniet de voorkeur om zo de impact zowel tijdens het evenement zelf als tijdens het verdere toeristische seizoen maximaal door te laten werken en Veere onder de (ook internationale) aandacht te brengen. De eerste editie is nog bescheiden maar niettemin toch al spraakmakend, en mikt vooral op het aantrekken van de reeds aanwezige bezoekers naar het stadje en de wallen. Het evenement duurt bij voorkeur (minstens) 2 dagen, inclusief één avond.
April 2011
66
Tijdens fase 2 (vanaf 2012 of nog later) wordt de impact van de Veerse Wallendagen begin juli verder versterkt. Desgewenst kan het evenement uitgebreid worden tot 3 dagen om de druk van de bezoekers op te vangen. Er kan geopteerd worden om ook een kleine „seizoensafsluiter‟ te lanceren in september. Doel is om het toeristisch seizoen maximaal te verlengen. Tussen deze twee pieken vinden vanzelfsprekend en bij voorkeur nog andere, kleine en grote, „individuele‟ evenementen plaats met een eigen profilering en publiek (bv. nieuwe editie Napoleon-evenement „1809‟ in 2013).
In fase 3 moet de impact van de juli-editie bij voorkeur maximaal zijn en kan een eventuele septembereditie verder uitgebouwd worden. Er kan desgewenst geopteerd worden om additioneel ook nog een of twee kleinere edities te organiseren in de herfst en/of de winter. Dit met het oog op het verhogen van de bezoekersaantallen buiten het zomerseizoen. Daarbij kunnen schoolvakanties richtinggevend zijn.
April 2011
67
5.4.2 Locatie De wallen zelf hebben slechts een beperkte draagkracht wat bezoekersaantallen betreft en dat moeten we respecteren. Bovendien heeft Veere veel meer te bieden dan alleen de wallen. Daarom opteerde de lokale projectgroep van meetaf aan voor een ruimere geografische scope. De wallen blijven evenwel het focuspunt van dit specifiek evenement. Op termijn kan dit kerngebied eventueel programmatorisch verbonden worden met de omliggende dorpen, maar de uiteindelijke locatie is en blijft Veere zelf. De Wallendagen actief met de omliggende dorpskernen linken biedt de mogelijkheid om ook de lokale ondernemers en inwoners uit die verschillende dorpskernen actief bij het centrale evenement te betrekken + om wie in de ruimere regio verblijft nog directer aan te spreken en daarbij maximaal in te spelen op wandelfietsnetwerken. Net zoals het advies om de Wallendagen in tijd gefaseerd uit te bouwen, kan het concept dus ook ruimtelijk groeien in verschillende fases. Fase 1 > eerste editie(s) Focus op het kerngebied, met verschillende deelzones: de Wallen, het strandje, het historische centrum van Veere met o.a. Kaai, stadhuis, kerk, andere binnenlocaties, grote haven… Eventueel verbinden van deze kern met de omliggende dorpen door het uitspelen van bestaande wandel-, fiets- en vaarroutes.
Fase 2 Focus op de Wallen en het historische dorpje Veere maximaal uitbouwen. Actief inzetten op een „centripetale‟ verbinding vanuit de andere dorpen, bv. via optochten of andere programmeringsinitiatieven (opmerking: de routes in de tekening hieronder zijn louter illustratief).
April 2011
68
Bij het concreter invullen van de locaties en het programma moet uiteraard ook rekening worden gehouden met variërende weersomstandigheden: aandacht dus voor mix binnen-buiten, deels overdekt, vuren en dekens voor de frissere avonduren, ... enz.
5.5
Branding Veerse Wallendagen
Indien de Wallendagen willen uitgroeien tot een jaarlijks terugkerend gegeven, die eventueel zelfs meerdere keren per jaar kunnen plaats vinden, dan vraagt dit om een tegelijk heldere en brede merknaam die niet te snel op zijn eigen grenzen botst. De merknaam “Veerse Wallendagen” is hiervoor een bruikbare titel, omdat:
De naambekendheid van Veere benut wordt en tegelijk toch de focus op de wallen behouden blijft. Er een analogie is met “Veerse Meer”, een belangrijk element in het toeristisch kernproduct. De wallen prominent in de etalage gezet wordt als trekker, ook al kan het evenement qua programmatie en locatie breder sporen. De „dagen‟ al een meervoud aangeven, dat zowel voor één meerdaags evenement, een jaarlijks terugkerend evenement als meerdere evenementen tijdens het jaar gebruikt kan worden. Er geen te specifieke elementen in zitten zoals Napoleon of Schotse wol, die de flexibiliteit aan inhoudelijke invullingen zouden kunnen belemmeren. Dit betekent evenwel niet dat deze elementen zomaar terzijde geschoven worden, wel integendeel. Het is immers wenselijk deze uitdrukkelijk mee te nemen als inhoudelijke oplading van een of meer specifieke onderdelen van het concept, of zelfs als sublabel, subevenement of specifieke editie.
April 2011
69
5.6
Inhoudelijk concept
Niet alleen in tijd en ruimte kan een groeiscenario voor de Veerse Wallendagen worden uitgezet, ook inhoudelijk kunnen er flexibele programmalijnen worden uitgezet worden die in de volgende edities verder uitgediept en verkend worden. Om snel aan de slag te kunnen + ook uit budgettaire overwegingen, is het o.i. zeker voor een eerste editie aan te bevelen om te kiezen voor het clusteren, uitvergroten en structureren van al dan niet eerder al gebruikte „kleine ideeën‟. Een soort parapluconcept dus, waaraan diverse partners kunnen bijdragen. 5.6.1 Van losse elementen… Op de al uitgebreide longlist van ideeën en insteken vinden we diverse ideeën in de sfeer van water en zee, erfgoed & cultuur, natuur, recreatie en sport, eten & drinken, shopping, … Zo bijvoorbeeld:
Geschiedenis met link Napoleon: de grootste omelet, historische markten, schotse wol, bruine vloot, culinair erfgoed (palingroken…)… Verhalen en vertellingen Wandelen, paden, routes, fietsen…. Watertaxi‟s, picknick op het water, waterspelen, bruine vloot, zeilen, zeilprojecties, overzetbootjes allerhande, solar schip, … Horeca, proeverijen, BBQ-event, appeltaartwedstrijd, palingrokers, historisch café, markten, …. Shopping, modeshow, … Amateuristische kunsten: zingen, schilderen, ... Zwemmen, sloepentocht, grachtspringen, vliegeren, varen, fietsen, ...
5.6.2 … naar een samenhangend concept Van cruciaal belang is te vermijden dat de Wallendagen een rommeltje wordt van losse kleine en grote activiteiten. Het komt er m.a.w. dus op aan om structuur in het programma aan te brengen door 1. reliëf in het programma aan te brengen en 2. lijnen te trekken in de wirwar van mogelijkheden. Reliëf krijg je door te denken in aanbodpiramides, waarbij één of meer sterke activiteiten als trekker, must sees of hefboom fungeren.
toppers vullers: aantrekkelijke, structurerende activiteiten basis: ondersteunende activiteiten allerhande + permanente troeven Programmalijnen kunnen helderheid en houvast bieden, maar mogen niet te eng geformuleerd worden om te vermijden dat ze eerder een keurslijf zouden worden. Programmalijnen (of thema‟s) zijn belangrijk als structurerende leidraad bij conceptontwikkeling om zodoende een opeenstapeling van losse elementjes te
April 2011
70
vermijden. Een thema dwingt tot keuzes, wat de helderheid van het concept en de overdracht van de boodschap ten goede komt. Zodra de hoofdlijnen bepaald zijn, vallen de puzzelstukjes makkelijker op hun plaats. In elke laag van de piramide moeten voor elke programmalijn voldoende aantrekkelijke programma-elementen geprogrammeerd worden. Wat niet in het kader past, moet er zoveel als mogelijk uit geweerd worden. Programmalijnen kan je op verschillende manieren implementeren. Je kan bv. bepaalde plekken thematiseren (de wallen, de grote kerk, de haven,…), je kan ook opteren voor een mix van thema‟s op elke plek, je kan themaroutes uitstippelen en je kan zelfs thema‟s aan tijdstippen koppelen (bv. een verschillend thema per dag, een thema voor de avondprogrammering, enz...). 5.6.3 Welke structurerende programmalijnen? Mogelijke programmalijnen die aansluiten bij reeds eerder ontwikkelende ideeën of projecten zijn bijvoorbeeld verhalen & proeverijen, weer & wind, vuur & water, stemmen & geluiden, Napoleon, enz… De kracht van het concept zit vaak in het eenvoudig versterken en kwalitatief uitvergroten van tot voorheen kleinere projecten of ideeën die binnen een bepaalde themalijn passen: bv. een krans van proeverij-eilandjes doorheen Veere én over de wallen met telkens een eigen sfeer, inkleding en invulling bv. een parelsnoer van vertellocaties doorheen Veere én over de wallen, telkens met een directe link naar de specifieke, vaak onverwachte locatie en in een specifieke sfeersetting bv. een reuze wallenkoor met als kern het koor van Veere, maar versterkt door koren uit de omgeving + evt. zelfs landelijk bekende koren, zangers,.. bv. een giant picknick op de wallen en giant omeletten op het marktplein Een andere mogelijke aanpak is bv. vertrekken vanuit de beweegredenen waarom toeristen sowieso naar Veere komen, en deze te gebruiken als thematische leidraad. Dit is o.i. „een‟ goede manier om herkenbaarheid en laagdrempeligheid te geven aan het evenement en dit zonder dat dit een inhoudelijk sterke invulling van het programma in de weg staat. Voorstel:
Water & wind: vertrekt vanuit de ligging bij het Veerse meer, maar ook het water binnen en rond de wallen; Voorbeelden van toppers: zeilrace of bruine schuitenvloot (te bekijken van op de wallen en/of het strand), Veerse Koppen (tentoonstelling van reuzefoto‟s van Veerse inwoners, ingeleid door een optocht), avondlijk „windconcert‟ op de wallen (bv. wallenkoor, Veerse liederen, ... ), … Voorbeelden van vullers: demonstratie palingroken, windobjecten op de wallen (vliegers, ballonnen…), projectie van filmpjes op de zeilen van boten in het haventje, fluistervertellingen over de zee, watertaxi‟s, waterwedstrijd op het strand, kleurrijke windvaantjes in de stad, workshop vliegeren, orgelconcert in de kerk, kleine concertjes en voorstellingen… Voorbeeld van basiselementen: de boten in de haven, de overzetboot, de winkels met strandspullen (die bv. bikini‟s, windschermen of vliegers verkopen), de windhaan op de kerktoren (?)…
April 2011
71
Plezier & vertier: deze lijn vertrekt vanuit de voornaamste drijfveer van de toeristen, en dit zowel op vlak van zon, zee en strand als op vlak van eten, drinken en feesten. Voorbeelden van toppers: Guiness book of records poging om een reuzenomelet te maken (gekoppeld aan Napoleonelementen), reuze-BBQ op de wallen, reuze picknick op de wallen en rond de wallen, historisch festijn, Voorbeelden van vullers: historisch eetmarktje, parcours van proeverijen, appeltaartwedstrijd (met bv; ballonvaart als hoofdprijs), demo palingroken, mobiele proeverij voor zonnekloppers op het strand… Voorbeeld van basiselementen: bestaande horeca, bestaande attracties…
Hieronder wordt, op basis van de reeds aanwezige ideeën, een voorbeeld uitgewerkt op basis van deze twee thema‟s. In het onderstaande schema is er voor gekozen om voor elk thema de toppers te reserveren voor de wallen en het stadje zelf, maar wordt er overdag nadruk gelegd op Water & Wind en ‟s avonds op Plezier & Vertier. Voor beide thema‟s wordt voorzien in voldoende opvullers op alle locaties (behalve de ruimere omgeving) en op alle tijdstippen (maar niet meer op zondagavond). Ook worden de permanent aanwezige basiselementen meegenomen voor zover ze passen in het thema. Thema
Water & Wind Toppers
Opvullers
Basis
Plezier & Vertier Toppers Opvullers
Avondlijk windconcert
Fluistervertellingen
Bankjes en paadjes aankleden met winvangers
Reuze-BBQ (tijdens of voor concert)
Windvaantjes
Guiness Book reuzenomelet Historisch bal
Basis
Locatie Wallen
Markt
Strand
Bruine schuitenvloot
Haventje
Veerse Koppen
Ruimere omgeving
Optocht Veerse Koppen
Parcours
Kleine concertjes en voorstellingen rond wind of water Waterwedstrijd Zeilrace Workshop vliegeren Filmprojecties op de zeilboten
Appeltaartwedstrijd Historisch eetmarktje
De wind en het water zelf Watertaxi‟s
Mobiele proeverij
Bootjes
Demo palingroken
…
Overzetboot
…
Begeleide wandelingen langs de waterzones
Bestaande wandelroutes
Parcours van proeverijen
Horeca, attracties…
Tijd Vrijdagvond
Optocht Veerse Koppen
Fluistervertellingen Filmprojecties Windobjecten
Zaterdag overdag
Veerse Koppen expo
Waterwedstrijd Begeleide wandelingen Windobjecten
Zaterdagavond
Avondlijk windconcert Veerse Koppen expo
Fluistervertellingen Filmprojecties Windobjecten
Zondag overdag
Bruine schuitenvloot Veerse Koppen expo
Begeleide wandelingen Windobjecten
April 2011
Historisch bal
Alles permanent Reuze-BBQ
Guiness Book reuzenomelet
Demo palingroken Parcours van proeverijen Mobiele proeverij Appeltaartwedstrijd Parcours van proeverijen Demo palingroken Parcours van proeverijen Mobiele proeverij Historisch eetmarktje Parcours van proeverijen
Alles permanent
72
5.6.4 Draagvlak en impact via coproductie
Met inwoners uit Veere + eventueel omgeving Ook partners/organisaties als co-producenten uit Vlaanderen, Duitsland…? > met oog op meer uitstraling in de internationale media; bv Krant van WestVlaanderen, Duitse reismedia, ... BNL‟s als coach, regisseur, gast, ..?..
5.6.5 Partners Lokale ondernemers Lokale artiesten en organisaties Campings en logies Grotere bedrijven en attracties Grotere media regionaal/nationaal 5.6.6 Promotie Grafisch concept en campagnebeeld Het grafisch concept en het campagnebeeld dienen zowel te refereren aan de wallen als aan de gekozen thema‟s. Pers Zoals eerder gezegd pleiten we voor een bekendmaking in verschillende stappen: 28 mei 2011: pers/media-event met focus op de vernieuwde ontsluiting van de wallen zelf. Dit vooral met bewoners, relaties en eventueel enkele bekende Nederlanders als eregasten. Tegelijk wordt dit moment benut als ideale aanleiding om de eerste editie van de Veerse Wallendagen aan te kondigen. Om op zinvolle wijze buitenlandse persaandacht te benutten, is het belangrijk om deze in de „eerste stap‟ mee op te nemen. Ongeveer een week voor het evenement wordt het programma bekend gemaakt via een persbericht. Actief inzetten op media-aanwezigheid tijdens het evenement met het oog op naamsbekendheid. Online Eigen website Webstrategie (link met Veere.nl en andere relevante sites, aanmelden op agendasites, posten op facebookgroepen m.b.t. Veerse meer of zon/zee/strand… Print Programmaboekje Flyer om ruim te verspreiden via campings en horeca… Distributiestrategie … Reclame (Gratis) advertenties via partners Via lokale en internationale toeristische media Guerilla-acties op stranden in de omgeving in de dagen voor het evenement
April 2011
73
5.6.7 Logistiek
Aandacht voor toegangswegen & vervoersmodi Parkeergelegenheid Sanitair Verkeer, veiligheid, eerste hulp, ... Logistiek materiaal Vuilnisophaling E.a.
5.6.8 Budget
De gemeente neemt het standpunt in dat zij voor de hardware (inrichting wallen) zorgen en verwachten dus dat de ondernemers de lead nemen voor de software (ic de wallendagen) De gemeente is principieel bereid voor een eerste editie een „aanjaagsubsidie‟ te verlenen, temeer omwille van de beoogde combinatie met de opening van de stadswallen Blijkbaar zou er geen budget meer zijn bij de Stichting Promotie Veere voor dit jaar, tenzij de ondernemers alsnog bereid zouden gevonden worden om extra bij te dragen > vergt breed overleg en zou allerminst evident zijn; wel groot enthousiasme en grote bereidheid om (mee) te organiseren Medewerking en bijdrage middenstandsvereniging en beide ondernemersverenigingen (stichting evenementen Veere, stichting promotie Veere) > mogelijke rol? mogelijke bijdrage? Partnerships met privésector en overheidsinstellingen allerhande: grote bedrijven en attracties, grote media en uitgevers, grote overheidsinstellingen, ... Toeristische en promotionele partnerships allerhande
5.7
Eindvoorstel i.o.m. Stichting Promotie Veere
Uit tussentijds overleg blijkt dat de Stichting Evenementen Veere een beperkte financiële bijdrage aan de Wallendagen in het vooruitzicht stelt, maar geen actieve medewerking wenst te verlenen gelet op allerlei andere lopende engagementen. De Stichting Promotie Veere daarentegen ziet veel potentieel in dit concept en is bereid hiervan de coördinatie op zich te nemen. Dit is ongetwijfeld een pluspunt gelet op de ruime expertise van deze Stichting met evenementen en promotie. In overleg met de Stichting Promotie Veere werden volgende bijsturingen aan de conceptnota voorgesteld en door de lokale projectgroep goedgekeurd (met uitzondering van de cursief geformuleerde elementen):
In 2011 wordt de officiële opening van de stadswallen meteen gecombineerd met een light evenementiële inkleuring, die niettemin meteen al een duidelijke voorafspiegeling is van wat de latere Veerse Wallendagen zullen worden. Dit kleurt immers extra de officiële opening, zal meer free publicity genereren voor de stadswallen én maakt een en ander ook haalbaarder op deze korte termijn. De Stichting Promotie Veere ziet al heel concrete mogelijkheden om deze evenementiële invulling kwalitatief en tijdig voor elkaar te krijgen (zie afzonderlijke notitie).
April 2011
74
Voorgesteld wordt om de officiële opening niet eind mei te laten plaatsvinden (wegens overlap met andere belangrijke evenementen) en eerder naar half juni te verschuiven. Uitdrukkelijke voorkeur om de Veerse Wallendagen jaarlijks op een vast moment te laten plaatsvinden buiten het toeristisch hoogseizoen. De eerste helft van juni (bv. het verlengd pinksterweekend) lijkt hiervoor het meest opportuun. Overwegingen om dit buiten het hoogseizoen te doen zijn: dit is organisatorisch realistischer (er is immer medewerking van veel vrijwilligers en medewerking nodig); juni is een toeristische schoudermaand (seizoensverbreding); lokale ondernemers zijn geen vragende partij voor nog meer evenementen in het hoogseizoen vermits dan drukte en omzet vrijwel gegarandeerd zijn. De lokale projectgroep ondersteunt het voorstel om de wallendagen buiten het toeristisch hoogseizoen te laten plaatsvinden, maar adviseert om ze ook niet te laten samenvallen met al overdrukke periodes als hemelvaart en Pinksteren en vraagt aan de Stichting Promotie Veere om dit te heroverwegen. Optimale periode lijkt een vast weekend in de tweede helft van juni, bv. meteen voor of na 21 juni (langste dag/kortste nacht + het formele begin van de zomer). Mogelijk aandachtspunt ook is 17 juni, een jaarlijkse nationale feestdag in Duitsland.
Een eerste volwaardige editie van de Veerse Wallendagen vindt pas plaats in juni 2012 en zal van dan af jaarlijks op een vast moment georganiseerd worden + elke vijf jaar worden afgewisseld met een maxi-editie stijl Veere 1809. De jaarlijkse Wallendagen positioneren zich als light edities van hun grotere vijfjaarlijkse broers.
De Wallendagen worden als een meerdaags concept ontwikkeld, te starten met een tweedaags gebeuren.
De inhoudelijke en programmatorische positionering wordt toch uitdrukkelijk geassocieerd met de geschiedenis van de stadswallen, i.c. de figuur van Napoleon, de bouw van de wallen onder Napoleon en de Engelse invasie. De lokale projectgroep ondersteunt het voorstel om een heldere historische positionering van de stadswallen (met referentie naar de figuur van Napoleon als rode draad) ook door te trekken naar de stadswallen, hetgeen evenwel nog andere programma-insteken niet hoeft uit te sluiten. Diverse programmasuggesties uit voorliggende conceptnota kunnen hiervoor mogelijks een inspiratiebron zijn. De lokale projectgroep doet verder nog volgende suggesties: - bijzondere aandacht voor een dag- én avondprogramma met elk eigen accenten (werd reeds aan gedacht, maar concrete suggesties blijven welkom); - integratie van het strandje in het programma, hierbij verwijzend naar het succes van de strandfeesten vorig jaar
Budgetelementen: De Stichting Promotie Veere werkt op korte termijn aan een concretisering van de eerste light editie (gekoppeld aan de opening), met inbegrip van draaiboek en begroting. Aan inkomstenzijde zijn alvast volgende elementen van belang:
De gemeente is principieel bereid voor een eerste editie een „aanjaagsubsidie‟ te verlenen, temeer omwille van de beoogde combinatie met de opening van
April 2011
75
de stadswallen. Te overwegen of dit ook voor volgende edities tot de mogelijkheden behoort. De Stichting Evenementen Veere voorziet een beperkte jaarlijkse financiële bijdrage aan de Wallendagen: alvast 1500 euro voor de light editie in 2011 en 3000 euro voor een eerste echte editie in 2012. Partnerships met privésector en overheidsinstellingen allerhande: grote bedrijven en attracties, grote media en uitgevers, grote overheidsinstellingen,... Toeristische en promotionele partnerships allerhande
De Stichting Promotie Veere wijst verder nog op het belang van:
de Wallendagen uitdrukkelijk als een promotioneel evenement te positioneren, maar tegelijk ook te concipiëren als een evenement van en voor de inwoners van Veere (“feestje voor de inwoners”) een belevingsgerichte inrichting van de stadswallen: kanonnen, geluiden, digitale applicatie, iets doen met foto‟s en verhalen van bezoekers, ... continue aandacht voor de ontsluiting van de stadswallen, m.i.v. frisse communicatie + toeleiding van toeristen naar de wallen, zeker ook tijdens het hoogseizoen meer interne afstemming en communicatie m.b.t. promotie van Veere: bv. de ontwikkeling van routepaden, kaarten, applicaties, ... eventueel alsnog aan te sluiten bij het Nederlands netwerk van vestingsteden, die o.a. jaarlijks een andere vestingstad in de kijker stellen.
April 2011
76
6
GENERIEKE CONCEPTEN
Dit hoofdstuk behandelt de generieke concepten. Alle deelnemers kunnen autonoom of in onderlinge combinatie(s) besluiten om 1 of meer van deze concepten verder uit te werken. In beginsel zijn ze geschikt voor alle deelnemende projecten.
6.1
Generieke concepten op hoofdlijnen
6.1.1 Uitgangspunt De verschillende generieke concepten dienen voor alle deelnemende (en mogelijk meer) vestingwerken toepasbaar te zijn. De toepassing kan later op maat gemaakt worden, en wel binnen het voordeel en de kracht van een collectief gedeelde uniforme vormgeving: Versterkend & Verbindend. Alle concepten hebben het doel om bij te dragen in grotere bezoekersaantallen. Het uitwerkingsniveau van de concepten is op hoofdlijnen. Afhankelijk van aantrekking, geloof en investeringsmogelijkheden kunnen vestingwerken besluiten om het concept in maatwerk nader uit te werken. Hierna volgt een lijst van 16 generieke concepten. De drie die als meest veelbelovend zijn aangemerkt worden nader toegelicht/uitgewerkt: Geocaching, Manoeuvreroute en Gaming. De deelnemende partners hebben Gaming aangeduid als het meest favoriet. In de uitwerking hierna zal daaraan ook meer aandacht worden gegeven. 6.1.2 Lijst van generieke concepten De volgende 16 concepten zijn als idee naar boven gekomen voor algemene toepassing in alle vestingwerken.
Seizoensconcept; per seizoen gelijkaardige activiteiten op de vestingwerken. Variërend van wintermarkten (in de winter) en openlucht festivals (in de zomer) en allerlei thema‟s daar tussen in. Sterk verbindend door uniforme communicatie en toch onderscheidend door activiteiten die passen bij de identiteit van de afzonderlijke vestingwerken. Een reclame film, Waarbij het maakproces in zichzelf de grote attractiewaarde heeft; een „pelgrims-manoeuvre‟ langs de 9 vestingwerken; een exclusieve kruistocht met paarden, ossen en wagens; met maximaal 1000 deelnemers, die sponsor kilometers maken voor cultureel erfgoed. Soldaten accessoires voor jong en oude: veldflessen, helmen en vestingknifes‟; zaklantaarns, paraplu, kompas, survival-items. Memory spel, zowel voor kinderen(onderwijs); met bijvoorbeeld 4 mooie foto‟s per vestingwerk als voor volwassenen: met bijvoorbeeld 4 associaties per vestingwerk. Speciale documentaire over het ontstaan van vestingwerken: groot onderzoek door Vlaamse en zuid Nederlandse scholieren van 12 tot 16 jaar; de kinderen gaan onderzoeken en spiegelen welke vestingwerken zij in deze tijd zouden wensen/maken. Historisch boek met vredesfocus voor de toekomst; welke geschiedenis wordt verteld door 9 willekeurige plekken in NL en B; waargenomen in het heden en vertaald naar tegenwoordige tijd. Oproep tot inzendingen
April 2011
77
bezoekers/scholieren vestingwerken, zend foto, wat ervaar je, neem je waar, zegt het jou gerelateerd aan het nu. Wat zie je wat we geleerd hebben en wat is je advies naar de toekomst? Groot zomertoernooi der 9 vestingsteden: 9 vestingstedentocht voor bijzondere spelen voor teams en individuen. 9 weekenden waar teams een bijzondere prestatie leveren: modern steekspel. On-line battle met life finales: de 9 vesting plaatsen leveren 9 finalisten; deelnemers krijgen 30 weken lang 30 on-line opdrachten en challenges; in de vestingen zijn „clues‟ te vinden en kunnen deelnemers samenkomen. De besten gaan naar de grandfinale. Zakboekje: Een deels generiek, deels specifiek vormgegeven klein, leuk, eerstelijns zakboekje dat op grote schaal en gratis verspreid wordt rond de vestingwerken. Een lokkertje, hebbedingetje, uitnodigend en informerend. (zie concept Veere). Audioroute: een manoeuvres cd die per vestigwerk vertelt wat je op de route tegenkomt, de verhalen achter de vestingwerken worden zo rijdend verteld. Rugzakje: (zie concept Veere) een leuk rugzakje dat fungeert als hedendaagse picknickmand en wegwijzer voor een leuk en slim bezoekje aan de vestingwerken. Standaard gevuld met informatie/routes (focus op betreffend vestingwerk) en lokaal aan te vullen met streekproducten. Vestingkunst; ieder vestingwerk benoemt een locatie/ruimte tot atelier dat (streek-) kunstenaars tijdelijk als atelier kunnen gebruiken. Doel is om inspiratie uit (het verhaal van) het vestingwerk te vertalen in werk. De manoeuvrekunstroute is daar het resultaat van. Al dan niet ook in boekvorm te publiceren na afloop. Manoeuvrebier: iedere vestingstad zijn eigen bier, met eigen identiteit in een overkoepelende manoeuvre vormgeving. Afzonderlijk in (cadeau-)combinatie te koop. Geocaching: schatzoeken in de vestingwerken middels GPS coördinaten en opdrachten verstopt in „moeilijk‟ vindbare schatkistjes. Manoeuvreroute: een speciale lange afstandswandelroute door de grensstreek van Vlaanderen en Zuid-Nederland met speciale onthaal/pelgrimsplaatsen in de 9 vestingwerken. Gaming: een combinatie van spelen in de digitale wereld en de werkelijke wereld van de vestingwerken; hiermee aansluiting zoekend bij de toenemende belangstelling en deelname aan „games‟ of „serious plays‟.
6.2
Manoeuvres geocaching (schatzoeken)
6.2.1 Wereldtrend geocaching of GPS schatzoeken Iemand verstopt op een bijzondere plaats, meestal in de natuur, een waterdichte doos met daarin een logboek, en verder evt. een aantal leuke voorwerpen (om te ruilen) en soms ook een wegwerpcamera. Met een GPS bepaalt „de verstopper‟ de precieze coördinaten van de schuilplaats, die hij vervolgens publiceert op de Geocache-website www.geocaching.com. Anderen lezen die coördinaten en kunnen op zoek gaan naar de cache ('schat'). Vervolgens loggen ze hun bezoek op de speciale cache-pagina om hun bezoek kenbaar te maken. Inmiddels wereldbreed een trend, een hobby van tienduizenden, een heerlijke manier om de omgeving grondig te ervaren en te verkennen.
April 2011
78
6.2.2 Manoeuvre geocaching Een buitenkans om bezoekers te trekken en intensief te laten proeven van de vestingwerken. We zien de toepassingsmogelijkheden van geocaching zowel als een mogelijke formule om de verbinding tussen (hogere) bezoekersaantallen en het vestingwerk te versterken als om de diverse vestingwerken onderling te verbinden. Als zodanig zou het een zeer verrijkend concept kunnen zijn dat een mooie route door het Vlaams/Nederlandse grensgebied behelst. Mogelijk met sport, vrijetijdsbesteding, cultuur en educatie ineen. Er zijn in de uitwerking verschillende varianten denkbaar.
aansluiting van Manoeuvres bij www.geocaching.com we maken een eigen geocaching site, speciaal voor manoeuvres, waarbij ieder deelnemend vestingwerk zijn eigen vorm heeft in de wijze van deelname.
De aansluiting bij de bestaande .com is de snelle weg; wellicht is een eigen variant daarop sterker en kunnen ook ander vormen van schatzoeken dan via de GPS worden toegevoegd. De ervaring laat zien dat iedereen, elke leeftijd, man of vrouw mee doet aan geocaching. Hierdoor kunnen ook nieuwe groepen bezoekers aangeboord worden om in contact te komen met de vestingwerken. Indien alle Manoeuvre partners meedoen ontstaat er een „operationele‟ verbinding die versterkend werkt naar elkaars vestingwerken en ook gezamenlijk investeren mogelijk maakt. In een volgende stap kun je overwegen om ook het aantal deelnemende vestingwerken te laten toenemen. Met de geocach kunnen verschillende zaken specifiek aandacht worden gegeven. Het herleven van historische momenten; extra aandacht voor specifieke plekken of stimuleren van de „verkoop‟ van producten of Manoeuvre gadgets. De realisatie is betrekkelijk eenvoudig, er zitten geen onmogelijkheden of moeilijk overkombare knelpunten in. Het is een beproefd en aantrekkelijk concept.
6.3
De Manoeuvreroute
6.3.1 Route met perspectief Een speciale lange afstandswandelroute (LAW-M), manoeuvrerend door de grensstreek van Vlaanderen en Zuid-Nederland met speciale onthaal/pelgrimsplaatsen in de 9 vestingwerken; en speciale „perspectieven‟ voor onderweg. Het gekozen perspectief bepaalt mede de werkelijkheid onderweg. De perspectieven kunnen aansluiten op stemming, stijl en smaak van de wandelaar. Zo kan de route meerdere gedaanten krijgen:
Een stiltetocht, de pelgrimsroute, meditatie loop, bezinning,
April 2011
79
kunst, natuur, educatie, het kluizenaarsconcept
In het kluizenaarsconcept bieden vestingwerken „terugtrekgelegenheid‟ aan voor bijvoorbeeld schrijvers om te schrijven, kunstenaars om inspiratie op te doen of voor wie dan ook die hoe dan ook de eenzaamheid of stilte op zoekt… Er kan per vestingstad een route gemaakt worden en liever een totaalconcept langs alle deelnemers een route van 800 km. De route wordt standaard ondersteund met:
De audiorouteinfo (koptelefoon met per doelgroep en vestingstad verschillende informatie) De rugzak: hedendaagse picknickmand en wegwijzer voor een leuk en slim bezoekje aan de vestingwerken. Standaard gevuld met informatie/routes (focus op betreffend vestingwerk) en lokaal aan te vullen met streekproducten. Een klein, leuk, eerstelijns zakboekje dat op grote schaal en gratis verspreid wordt rond de vestingwerken. Een lokkertje, hebbedingetje, uitnodigend en informerend.
6.3.2 Formats voor specifieke groepen Voor de scholieren: een onderwijsformat waarbij cultuurhistorische informatie de boventoon voert. Leren door luisteren, ervaren en opdrachten uitvoeren ter plekke. Ook de natuurlijke omgeving kan hierin aandacht krijgen. Voor de pelgrim: lopen en stilstaan ineen. Een route met bezinningsmomenten en locaties, hiervoor worden relevante locaties en opdrachten geselecteerd. Deze categorie kan aangevuld worden met verblijfslocaties en eventuele kluizenaarsconcepten (zie concept Woordenweelde Sluis). Voor de toerist: Cultuurhistorische informatie, focus op een prettig verblijf ondersteunende locaties zoals horecagelegenheden, theaters e.d.
en
info
over
6.3.3 Manoeuvre schoen Een mogelijk herkenbaar verkoopproduct zou „de schoen‟ kunnen zijn. Een idee waarbij concreet en letterlijk de schoen als product wordt ingezet, vanuit zijn functie EN symboliek. Als symbool van vooruitgang. Van de tocht van A naar B. De wandelaar koopt de schoen voor de gelegenheid, Of vervang de werkelijke (koop)schoen door een symbolische of leen/huurschoen (zoals op schaats- en bowlingbanen)en verhuur deze in iedere vestingstad. Allemaal gelijk (zoals het witte fietsenproject); herkenbaar: „ hé, die loopt de manoeuvreroute!‟ en gewoon een praktisch product.
April 2011
80
6.4
Manoeuvre games
6.4.1 Virtueel en reëel Het uitgangspunt blijft een spelvorm te vinden die bezoekers naar de vestingwerken brengt en de werken meer aandacht geeft. Dit vraagt een combinatie van spelen die de virtuele werkelijkheid van de digitale wereld en de reële werkelijkheid van de vestingwerken samenbrengt. In Game-termen praten we dan over een combinatie van ARG (Alternative Reality Games) en serious plays‟ waarbinnen gemeenschappen (communities) worden gevormd die samen het spel spelen. De reële wereld kan op meerdere manieren worden ingebracht. De vestingwerken worden gebruikt als „speelplaatsen‟ voor zogenaamde LAN-parties. Gamers komen naar het vestingwerk met hun computers/apparaten en kunnen daar in een Local Area Network (LAN) verbinding met elkaar maken en samen het spel (door)spelen. Dit kan een weekend duren. Indien meerder vestingplaatsen meedoen, kan ook tegen elkaar gespeeld worden. Nog actiever worden de vestingwerken ingezet als „decor‟ voor spelonderdelen in de werkelijkheid. Spelers verlaten de „console‟ of toetsenbord en voeren opdrachten uit op het vestingwerk. Ons voorstel is om beide aan te bieden en vooral het laatste om zo de bijzondere „decors‟ extra onder de aandacht te brengen. Omgekeerd kan ook door de Manoeuvre decors digitaal te maken en herkenbaar op te nemen in de digitale onderdelen van het spel. In ARGs ( alternative reality games) wordt de echte wereld gebruikt om interactieve verhalen te vertellen. Vaak worden verschillende media daarvoor ingezet (transmedia). Bijvoorbeeld; je leest een boek, daar staat een telefoonnummer in, dat bel je, je krijgt een voicemail die vertelt dat je naar de plaatselijke bloemenwinkel moet, daar vind je in één van de rozen een toegangscode tot een geheime website etc. Zo‟n „speurtocht‟ is uitstekend te organiseren binnen de vestingwerken, al dan niet in combinatie met andere concepten (de manoeuvre/audioroute, zakboekje/rugzak, zomertoernooi, battle et cetera…) Het element van serious game brengt de toepassing verder dan entertainment alleen. Zo kunnen er uitdagende leeromgevingen worden gecreëerd voor specifieke doelgroepen. Het is toepasbaar in allerlei situaties variërend van rollenspellen tot simulaties van gekozen strategieën. 6.4.2 Uitgangspunten voor een ontwerp Om tot een uitvoerbare Game te komen is nog aardig wat ontwikkelwerk nodig met inzet van game specialisten. Hierna geven we een aantal uitgangspunten mee voor het ontwerp.
Een game met aantrekkingskracht voor jongeren, om zo ook een nieuwe groep naar de vestingwerken te trekken; Educatie een duidelijke plaats geven en daarmee scholen en verenigingen aantrekken;
April 2011
81
Historische verhalen een plaats geven en zo werken aan meer bekendheid en erkenning (bijv. de slag om Woensdrecht). „Living history‟ als educatie EN vermaak; Crowdsourcing: een spelvariant waarbij spelers zelf nieuwe game onderdelen kunnen ontwikkelen en toevoegen. Zelf projecten kunnen definiëren binnen het spel. Dit vergroot de doelgroep en ook mogelijke verbreding naar alle generaties. Het spel wordt van de spelers, de vestingwerken wordt een deel van de spelers; Met een virtuele en een sterke reallife component, voor individuen en voor groepen, en ook zodanig dat frequent (herhaal) bezoeken plaatsvinden aan de vestingwerken; mogelijk kunnen de eerder genoemde generieke concepten hier een plaats in hebben. Een koppeling met een actueel project. Gaming en Manoeuvres worden gekoppeld aan een krachtig project met een mooie inzet en goede belangstelling. Een voorbeeld kan zijn het project van MasterPeace . Een project dat in september 2011 start (http://www.masterpeace.org ), het gaat over vrede en de game kan mooi laten zien hoe samenwerking (op thema en op inhoud) vorm kunnen krijgen en zelfs meerwaarde kunnen genereren. Leg koppelingen met andere Manoeuvre initiatieven. Zo kan de Game versterkend werken en omgekeerd de andere initiatieven naar het spel leiden. Investeer in „community vorming‟, zodat ook een gemeenschap ontstaat rondom de manoeuvres objecten. Deelnemers kunnen op elkaar reageren; vriendschappen bouwen; elkaar volgen. Maak gebruik van sponsors: lokale ondernemers kunnen een rol krijgen in het spel en zo bereidt zijn om te sponsoren. Maak een duidelijk plan hoe het spel geïntroduceerd gaat worden en uitgebouwd en ben tegelijk bereid om flexibel daarmee om te gaan en in verbinding te blijven met wat er werkelijk gebeurt.
De manoeuvregame kan zo een sterke combinatie worden van ervaring, beleving, educatie en entertainment gekoppeld aan cultureel erfgoed. 6.4.3 Een eerste creatieve verbeelding van de M-game. In deze laatste paragraaf geven we een eigen beknopte verbeelding van hoe de game eruit zou kunnen gaan zien. Vertrekpunt is de aansluiting bij het masterpeace initiatief. Een project dat gaat over vredesinitiatieven: “Through music, art, sport, new media and the development of the International Day of Peace, MasterPeace will encourage dialogue, togetherness and social sustainability from small local neighbourhoods to large conflict areas, worldwide” (http://www.masterpeace.org ). M-game is een populair spel dat kan gespeeld worden via een applicatie op Facebook , de IPhone en op de website van Manoeuvres en op alle vestingswerken van manoeuvres. Doel Als eerste een wereldomvattende vrede bereiken. Dit kan door een maximaal aantal peaces, eerpunten en peacecashes te verwerven. Hiervoor zal de speler initiatieven moeten lanceren in muziek, sport, kunst, nieuwe media, sociale duurzaamheid, ecologie en klimaat. Alle met life battles op de vestingwerken. Omschrijving De M-game speler is een strijder die zijn volk „verdedigt‟, en vrede/welzijn of sociale duurzaamheid nastreeft. Er is een keten aan verdedigingswerken in
April 2011
82
Nederland en Vlaanderen van waaruit steeds de gemeenschappelijke vijand (The Warry‟s) wordt bestreden. De speler kan in eerste instantie munten (peaces) verdienen door vrienden te bevrijden maar ook door in de lokale community een bijdrage te leveren aan de leefstandaard. Het zijn barre tijden en de bevolking kan een steuntje in de rug gebruiken. Zo zijn er peaces te verdienen door buurman X te helpen met de boodschappen, voor nicht Y de kinderen naar school te brengen, de hond van de kapper uit te laten of voor het lokale gemeenschapshuis een feest te organiseren. Als spelers elkaar hebben toegevoegd als M-vriend kunnen ze elkaars medestrijder worden in Manoeuvres. Dit levert diverse voordelen op; je kunt gezamenlijk projecten opstarten die door toename van complexiteit aanzienlijk meer peaces opleveren. Je kunt ook groen kopen. Bomen, dieren die zowel na verloop van tijd munten opleveren, de speler niet al teveel moeite kosten en bovendien de omgeving rondom het verdedigingswerk aanzienlijk opfleuren. Eenmaal per jaar is er een wedstrijd waarbij vanuit ecologisch perspectief bekeken wordt welke vriendengroep zijn omgeving het fraaist heeft vergroend. De winnaar hiervan wint geen geld maar eerpunten die zo mogelijk nog begerenswaardiger zijn dan de peaces. Zo is er ook de wedstrijd vanuit economisch perspectief, onderwijskundig, gezondheidszorg, het aantal domeinen neemt nog ieder jaar toe. Spelers kunnen ook projectinitiatieven nemen in elk domein of zelf nieuwe domeinen toevoegen. Als je voldoende eerpunten hebt verdiend (er zijn meerdere mogelijkheden om hieraan te komen) stijg je in niveau. Hoe hoger het niveau, hoe hoger het niveau waarop de vrede bevochten wordt. En hoe groter de waarde van de peaces wordt. Op het hoogste niveau is vrede op wereldschaal het thema. De speler denkt mee op strategisch niveau over globale vredeskwesties en beheerst daarmee de vrede op de wereld. Warriers duiken altijd en overal op, in diverse gedaanten en werkelijkheden. Naast de peaces is er ook PeaceCash te bemachtigen. Dit bemachtig je door een niveau hoger op te komen en is ook met echt geld te verkrijgen. Met PeaceCash kun je projecten in Manoeuvres virtueel op poten zetten maar nog belangrijker, ook in reallife kan hier vorm aan gegeven worden. Op het laatste niveau wordt de speler lid van de Manoeuvreraad en mag dan meebeslissen over welke projecten gerealiseerd worden.
April 2011
83
BIJLAGE 1:
UITWERKING CONCEPTEN OP HOOFDLIJNEN
INLEIDING BASISCONCEPTEN Uit alle materiaal3 dat op tafel ligt (zowel het algemene als het projectspecifieke) werd door de adviescombinatie een eerste selectie gemaakt van potentieel interessante concepten die in het vervolgtraject verder uitgewerkt zouden kunnen worden. Voor elk van de projecten werden inmiddels drie mogelijke basisconcepten verder uitgewerkt (+/- 1 A4 per conceptvoorstel). Hier kunnen desgewenst nog nieuwe concepten of varianten op de huidige aan worden toegevoegd. VOORKEURSCONCEPT In overleg met elk van de partners afzonderlijk wordt uiteindelijk per project één voorkeurconcept gekozen voor verdere uitwerking tot een „projectplan‟.
3
O.a. kansdomeinen, startvragen, verslagen visitaties, websearch-resultaten, output sessie wilde ganzen, enz.
April 2011
84
CONCEPTEN VOOR VEERE VOORAF In een nota van april 2010 aan het college van B & W werden i.o.m. Routebureau Zeeland al een aantal concrete voorstellen gedaan voor de promotie en ontsluiting van de „‟Wandelroute stadswallen Veere”. Met name:
1. Een klassieke wandelkaart (print + evt. downloadbaar); hierop worden ook verbindingen gelegd met alle volgende devices. 2. Een audio-route (MP3): geluidsfragmenten die korte verhalen brengen over de rijke historie van Veere; downloadbaar via www.routesinzeeland.be; ook enkele MP3spelers te huur. 3. SMS-audiopunten: verschillende audiopunten in Veere en op de wallen met een SMS-audiolabel; via sms kunnen routes en verhalen worden opgevraagd. 4. GPS-route: coördinaten van diverse punten downloadbaar via website(s) + aantal apparaten te huur ook 5. Geocaching (spel via GPS): een spelconcept met logboek en schat 6. Klassieke middelen ter promotie van dit alles: flyers, posters, gadgets De totale kostprijs hiervan werd voorlopig geraamd op €30.000. Hiervoor werd reeds €12.000 voorlopig vrijgemaakt via een bijdrage van de provincie (€8.000), het projectenbudget cultuur Veere (€2.000) en het communicatiebudget Veere (€2.000). FOV, ondernemersmanager en de VVV zouden het voorstel ondersteunen. STARTVRAAG VAN VEERE De startvraag van/voor Veere luidt: Hoe kunnen we de huidige bezoekers aan Veere ook verleiden tot een bezoek aan de stadswallen en daarmee tot een langer verblijf en hogere bestedingen in Veere? CONCEPTEN VOOR VEERE In wat volgt worden voor Veere drie basisconcepten voorgesteld en beschreven, complementair aan bovengenoemde voorstellen voor de promotie en ontsluiting van de „Wandelroute stadswallen Veere‟. Met name:
Het Veerse zakboekje De Veerse Wallendagen Het Veerse rugzakje
Deze drie concepten zijn gericht op een betere bekendmaking en ontsluiting van de stadswallen, maar beperken er zich bewust niet toe. Door dit te doen wordt o.i. beter aangesloten op het bezoekersgedrag dat zich normaal niet laat focussen en is er uitzicht op meer draagvlak bij en medewerking van lokale ondernemers.
April 2011
85
CONCEPT 1:
HET VEERSE ZAKBOEKJE
Korte beschrijving Het Veerse zakboekje is een klein, leuk, eerstelijns zakboekje dat op grote schaal en gratis in en rond Veere wordt verspreid, zowel actief als her en der meeneembaar. Het is een lokkertje en vooral ook een leuk hebbedingetje, dat uitnodigt om meer over Veere te weten te komen, eveneens onbekende plekjes en zeker ook de wallen te bezoeken, leuke winkeltjes en handelszaken te ontdekken, ... Het leidt toe naar meer verdiepende producten (kaart, gps, gids, bezoekerscentrum,…) en is tegelijk een persoonlijk logboekje en - wie weet zelfs plakboekje… Het teast maar staat ook op zich, bevat (fragmenten van?) foto‟s en routes, stukjes verhaal, leuke en uitnodigende advertenties van lokale handelszaken, doe- en spelementen, enz. Het Veerse zakboekje bevat ook voordeelbonnen (korting op, toegang tot,...). Tijdens weekends en vooral in de zomerperiode wordt het zakboekje „en masse‟ actief verspreid in de hele gemeente. Via Veerse flash mobs, waaraan bijvoorbeeld ook Veerse muzikanten en amateurgezelschappen participeren, wordt de verspreiding ondersteund. Ook de lancering zelf van het Veerse zakboekje – waarom niet naar aanleiding van de feestelijke inhuldiging van de wandelpaden op en langs de wallen? – kan met de nodige schwung worden begeleid. Indien zinvol te combineren met „Veere Oranjestad‟, kleurt het Veerse zakboekje misschien wel oranje en volgt het “oranjepunten” in en om de stad, in handelszaken en op de wallen… Bij voorkeur is er op het zakboekje ook een plaatsje voor het Manoeuvres-label en wordt er verwezen naar nog andere vestingprojecten in Vlaanderen en Nederland. Beknopte evaluatie Het concept van het Veerse zakboekje speelt in op:
Behoefte aan iets heel eenvoudigs, goedkoop en simpel als eerstelijns promotietooltje, hebbedingetje, wegwijzertje en toeleider naar andere producten (K.I.S.S.) Wens om inwoners, verenigingen en handelszaken als ambassadeurs en eventueel zelfs coproducenten bij het project te betrekken (concrete toegevoegde waarde) Ambitie om de verblijfstijd van huidige bezoekers (dag + verblijfstoerisme) te verlengen door hen te informeren, uit te nodigen en te teasen Belang van waarheidsgetrouwe ‘verhalen’ en belevingsmogelijkheden maar ook authenticiteit en echtheid in zin van ‘geheime plekjes’
Het kan zichzelf terugbetalen door:
Het als origineler promotie-instrument in te zetten voor o.a. de wallenroute (waarvoor toch budget zou worden voorzien) Leuke top topicals van partners allerhande + leuke lokale advertentietjes fietsverhuur, snoepwinkeltje, watertaxi, veerse koek, … Partnership met een belangstellende ondernemer, medium of attractie (Neeltje Jan? uitgever ? regionale omroep ? bedrijf ?...)
Het Veerse zakboekje kan gecombineerd worden met de andere concepten en met nog andere ideeën zoals „de wallen-vanger‟ of „wallen-lokker‟ > zie 'wilden ganzen'-output op de Manoeuvres-share. Referentieprojecten: De Nieuwegeinse Geheimen, Enkhuizer Almanak, …
April 2011
86
CONCEPT 2: VEERSE WALLENDAGEN
Korte beschrijving Veerse Wallendagen vinden bij voorkeur minstens éénmaal (een weekend of een dag in het weekend) plaats tijdens elke vakantieperiode, in de zomerperiode bij voorkeur zelfs meerdere keren. Conceptueel zijn de Veerse Wallendagen zowel commerciële als promotionele momenten die vaste attractie-elementen en producten in/uit Veere gedurende een korte periode extra uitlichten + daardoor ook extra free publicity genereren en andersoortige partnerships mogelijk maken (met media bv). Ze beperken zich bewust niet tot de wallen (zou ten nadele van de lokale middenstanders zijn → weerstand), maar de stadswallen zijn er wel een belangrijke focus van. De Veerse Wallendagen clusteren bestaande activiteiten tot een kwalitatief en consistent geheel en voegen er zo mogelijk (budget, partnerships,...) nog nieuwe elementen aan toe. De Veerse Wallendagen bieden eveneens de mogelijkheid tot spraakmakende locatieprojecten met medewerking van inwoners en lokale organisaties (bv compositie van het Veere-Lied met nodige mediacovering). Programmatie kan deels ook specifiek toegespitst worden op kinderen en families. Beknopte evaluatie Het concept van de Veerse Wallendagen speelt in op:
Behoefte aan een project/product dat als ‘paraplu’ voor nu versnipperde activiteiten kan fungeren, alsook als ‘karretje’ waar verenigingen allerhande + lokale ondernemers (ook nieuwe eventueel!) hun eigen wagentje kunnen aanhangen. Mogelijkheid om de inwoners, verenigngen en ondernemers tot a.h.w. ambassadeurs en coproducenten van de stadswallen te maken. Noodzaak om in te zetten op en werk te maken van een verbetering van het kwaliteits-product Veere op MLT en LT.
De Veerse Wallendagen – want meermaals per jaar ingericht tijdens elke vakantieperiode – volgen de specifieke seizoenen en sferen + thematiseren eventueel:
Veere in de winter: speciale wandelcircuits met vuurkorven, lantarens, Veerse koek en warme dranken; een origineel kerstmarktconcept; … Veere in de lente: eerste fruit, bloesems, dieren terug buiten, schaapdrijver-demo’s, proeverijen, … Veere in de zomer: reuze pick nick op de wallen, botenprogramma voor de wallen, zomeractiviteiten (kite, spelen, vuurwerk, …), … Veere in de herfst: meer stijl Halloween, maar voldoende stijlvol…
Referentieprojecten Beleuvenissen in Leuven, … Niet Wallen in Amsterdam. Niet Wallen Dagen na nachtje stappen.
April 2011
87
CONCEPT 3:
HET VEERSE RUGZAKJE
Korte beschrijving Het Veerse rugzakje betreft de ontwikkeling van een leuk rugzakje dat fungeert als hedendaagse picknickmand en wegwijzer voor een slim én leuk bezoek aan Veere en de stadswallen. Te koop of te huur. Gevuld met nuttige eerstelijnsinformatie en zelf te vullen met allerhande producten uit verschillende handelszaken. Je kan ermee weg te voet, met de fiets of - waarom niet - ook via het water... In het Veerse rugzakje zit standaard een infopakket en wandelkaart met duiding en verhalen (verhalen en belevingsmogelijkheden). Alle andere ingrediënten kan je aan de hand van een keuze-menukaart zelf bij de Veerse handelszaken gaan aanschaffen: het snoepwinkeltje, veerse koek, veers brood, dranken, soep, rood fruit, kaas, oud-hollandse wijn,… (ontbijt, lunch, vieruurtje, …). Ook gadgets en souvenirs passen perfect in zo een rugzakje. Kost en inhoud
rugzakje en infopakket/kaart is naar keuze of ‘te leen’ of ‘te koop’ op meerdere plaatsen in het centrum van Veere (bv. ook in elke participerende handelszaak?). ingrediënten volgens eigen voorkeur zelf aan te schaffen in functie van de seizoenen (maatwerk): prijslijst + adressen/plattegrond handelszaken steekt in rugzakje; eventueel ‘voorstelpakketjes’ (oud Veere, Schots Veere, verhalenontbijt, …) leuk vormgegeven rugzakje dat aansluit bij de citymarketing-opties van Veere; eventuele variant voor kinderen/families te voorzien.
Route:
route leidt zowel door het dorp (o.a. voor het verzamelen van de producten) als richting de stadswallen en verschillende leuke picknick plekken … gebruiker wordt naar wens langsheen de verschillende producten geleid via kaart, verhalen, fotoboekje, print of digitale applicaties, … gaat langs een aantal belangrijke attracties naar vier ‘perfecte’ picknick spots op en rond de stadswallen; op elke plek is er eventuel een extra picknick element voorzien: bv. roosterplek, kurkentrekker aan ijzeren snoer, afwasplek, …
Varianten (productontwikkeling) :
georganiseerde picknick-momenten, mega picknick, … ook ‘s avonds en ‘s nachts ook deels op het water (bootjes / watertaxi), al dan niet m.i.v. bezoek aan stadswallen thematische picknicks: zomer, lente, winter / asperges, fruit / kinderen en families;… mogelijkheid om te integreren in packages
Beknopte evaluatie Het concept van het Veerse rugzakje speelt in op:
Behoefte aan product dat als ‘kapstok’ fungeert waarbinnen verschillende soorten deelproducten mogelijk zijn voor bestaande / nieuwe ondernemers (zgn. verdienproducten). Ambitie om de verblijfstijd van huidige bezoekers (dag + verblijfstoerisme) te verlengen door hen te informeren, uit te nodigen en te teasen Belang van waarheidsgetrouwe ‘verhalen’ en belevingsmogelijkheden maar ook authenticiteit en echtheid in zin van ‘geheime plekjes’
Referentieprojecten:
April 2011
fietsmandje.nl, …
88
POST SCRIPTUM:
EEN MINI-MAXI BEZOEKERSCENTRUM ?
Veere mist een plek waar je makkelijk binnen en buiten kunt lopen, allerlei dingen kunt kopen, „iets typisch Zeeuws‟ kunt drinken-eten eventueel ook én tegelijk meer over Veere en de stadswallen te weten komt. Een soort eigentijds open warenhuis-VVV-concept, zeg maar. Dergelijk concept wordt bij voorkeur op een schakelplaats tussen binnenstad en wallen ingericht: net aan/over de brug? bij of in het havengebouw ? in het Schots museum ?...
April 2011
89
CONCEPTEN VOOR MORTSEL VOORAF: FORT IN ZICHT ? Wat elke buitenstaander onmiddellijk opvalt en opmerkt bij een bezoek aan FORT 4 is de quasi onzichtbaarheid ervan en de onduidelijke signalisatie. „Fort in Zicht‟ lijkt ons daarom - los van de eigenlijke basisconcepten - een belangrijke en dringende uitdaging voor Mortsel. Er is kortom grote nood aan:
Initiatieven voor een sterkere visibiliteit aan de straatkant Een betere en duidelijkere signalisatie binnen en buiten het domein Optimaliseren en uitnodigender maken van de ingang(en) en de aanloop ernaar toe
Enkele concrete denkrichtingen hiervoor:
via bv fotoconcepten ism bedrijf Gevaert (voor extra tijdelijke zichtbaarheid) via kwaliteitsvolle panelen/doeken of andere elementen aan buitenkant via kleurconcept via vloer- of grondelementen via verlichting ’s avonds via associatievisibiliteit in stadscentrum: in etalages, aan ramen huizen, op publieke plaatsen
Belang hierbij van coherente huisstijl/branding voor heel Fort 4 > bestaat dit ? Aanvullende gedachten:
Ruimtelijk herdenken van de aanloopruimte hoofdingang (pleinfunctie?) Opening brug over gracht in oktober 2012: communicatieve hefboom? Meer ingangen..?.. : quid treksloepjes zoals in Veere?
Aansluitend bij de positionering van het Fort4 als creatieve kazerne en stedelijk park (cfr. Masterplan Fort4) kunnen bovenstaande initiatieven misschien verder ontwikkeld worden via een creatief kazernetraject en/of participatief traject ( → crowdsourcing). STARTVRAAG VOOR FORT 4 De startvraag van/voor Fort4 luidt: Welke initiatieven en welke communicatie kunnen meer bezoek voor en meer gebruik van FORT 4 genereren bij zowel inwoners van Mortsel als bezoekers van buitenaf? Hoe van FORT 4 een waarde-volle plek maken voor wie in Mortsel woont , alsook een „place to go‟ voor inwoners én bezoekers? CONCEPTEN VOOR FORT 4 In wat volgt worden voor Mortsel drie basisconcepten voorgesteld en beschreven. Het zijn vnl. marketinginitiatieven waarbij maximaal rekening gehouden wordt met het gelopen parcours. Met name:
Zomer van Fort4 Mijn Fort Bolwerk van mogelijkheden
April 2011
90
CONCEPT 1:
DE ZOMER VAN FORT 4
Beschrijving op hoofdlijnen Er kan al veel én er gebeurt al veel op Fort4, maar het is te weinig bekend en de samenhang is wat zoek (“teveel versnipperd”). Daardoor boet de leesbaarheid van Fort4 en de bekendheid van wat daar allemaal kan en reeds gebeurt aan kracht in. Maar misschien kunnen we de activiteiten en evenementen + het permanente aanbod in bv. de zomerperiode zo ontwikkelen, structureren, positioneren en communiceren dat dit ook een versterkende invloed heeft op de bekendheid, het imago en het publieksbereik van Fort4 voor bezoekers en gebruikers uit zowel Mortsel en de regio als daarbuiten..?..
Clusteren en eventueel thematiseren van alle zomeraanbod (tijdelijk én permanent) in een soort “Zomer van Fort4” > een soort festivalperiode van eind juni t/m het zomerslotfeest begin september met verschillende thematische accenten > daardoor dan ook makkelijker om hiervoor mediapartnerships en financiële partnerships te vinden > slotfeest is vanaf dit jaar de 1ste editie van een heus familiefestival dat voor Fort4 op termijn een USP-impact in de regio zou kunnen krijgen. Verschillende soorten aanbod goed in de kijker plaatsen en communiceren: van vaste speel-, jogging-, wandel- en fietsmogelijkheden, over educatief aanbod (erfgoed/natuur) tot evenementen allerhande. Diversiteit ook aan doelgroepen: jongeren, families met kinderen, ouderen, individueel of georganiseerd. Veronderstelt een programmatieteam dat deels zelf programmeert, deels actief coördineert, deels ook voor de financiële en organisatorische onderbouw zorgt, deels ook de communi-catie en marketing aanstuurt i.s.m alle partners, die ook allen zelf hun eigen expertise en netwerken hebben ter zake. Veronderstelt eveneens een sterk overall communicatieconcept en dito strategie en implementatie. Heeft ook impact op naamgeving/beeldgebruik van deelactiviteiten.
Mogelijke ingrediënten Op basis van wilde ganzen, werksessie, websearch, … hieronder alvast enkele mogelijke ingrediënten voor de Zomer van Fort4:
Stoelen, ligzetels en parasols plaatsen (zoals in parken Parijs, Brussel,… ) > Zomerbarplus Stadscamping-festivaldagen Plek of muur met vakantiefoto’s en souvenirs van bewoners en bezoekers Kom creëren op Fort4..!.. Fort op stelten Attractieve spektakel-acts op initiatief van inwoners en lokale organisaties Zondagochtendconcerten > gebeurt al via Orfeo ! Vlotten maken waarop je kan picknicken/dineren op het eilandje Alternatieve logies/hotelkamers > time circus > man bijt hond ! Déjeuners sur l’herbe
Mogelijke partnerships Welke actoren hierbij te betrekken?. Liefst actoren met ideeën, zin voor initiatief en goesting. Reeds genoemd zijn: Orfeo, de mensen van de zomerbar, Suzy van black sheep productions (?), Dirk Arts (zanzibar), Zomer van Antwerpen, …
April 2011
91
CONCEPT 2: MIJN FORT Beschrijving op hoofdlijnen Persoonlijke verhalen, levenslijnen en gebeurtenissen van elke inwoner van Mortsel (ook van bezoekers? ook van ex-inwoners?) vormen de basis voor een „Mijn Fort‟-concept, dat ook nog andere insteken bevat. Belangrijke levensmomenten worden individueel en/of collectief gerelateerd aan Fort4 via bv. tentoonstellingen, feesten, presentaties, beeldwanden, ID-kaart, fingerprints, land-schappelijke accenten,… Fort4 krijgt hierdoor een bijzondere betekenis voor inwoners van Mortsel. Het wordt als het ware getuige van belangrijke momenten in hun leven:
Trouwen, trouwfoto’s en trouwfeesten in Fort4, maar idem dito bv. ook van alles n.a.v. geboorte, communie, dood, diploma, … Babyshowers, geboorteboom, babyborrel, … jubilea, galabal,...; diplomauitreiking,... Ontvangstplek voor nieuwe inwoners, inclusief welkomstpakket en feestelijke receptie
Het „Mijn Fort‟-concept appeleert eveneens naar het zich toeëigenen van Fort4 voor alledaagse activiteiten als bv. wandelen, joggen, studeren, spelen, ontmoetingsplek ouderen,... al dan niet gefaciliteerd via specifieke infrastructuur of activiteitenkaders. Het „Mijn Fort‟-gegeven kan nog verder versterkt worden door Fort4 systematisch als „ankerpunt‟ in te zetten voor belangrijke stadsevenementen die in Mortsel plaatsvinden:
als finish of startplaats van belangrijke activiteiten (stedelijke en niet stedelijke) als jaarlijkse stadsfeestplek voor alle inwoners (cfr bollekesreceptie in Antwerpen)
Dit concept zou nog kunnen versterkt worden door ook bepaalde stedelijke voorzieningen en stedelijke dienstverlening in het Fort zelf onder te brengen: zowel culturele ls niet-culturele. Beknopte evaluatie Het „Mijn Fort‟ concept is een breed concept + groeiconcept; vrij sterk persoonsgebonden + met een groot co-ownership potentieel:
Virtueel stukje Fort per inwoner > digitaal co-ownership ID-kaart galerie - ex inwoners memoralia - digitale fotokaders Link met Gevaert opzoeken > fotoconcepten Mortselse verhalenbank (virtueel/beeld) > never ending story van alle inwoners Iedereen wordt uitgenodigd om iets persoonlijks in Fort4 te plaatsen / te brengen Sterk interactief; veel informatie over wat in het fort gebeurt
Aan het „Mijn Fort‟-concept zijn evenwel ook een aantal mogelijke risico‟s verbonden die het welslagen ervan eventueel zouden kunnen hypothekeren:
Enkel/vooral voor inwoners Niet iedereen doet mee > veel persoonlijke overtuiging nodig, inspanning van velen
April 2011
92
Continuïteit? Organisatorisch niet evident Mogelijks een warrig, chaotisch gegeven
Concept 3: BOLWERK VAN MOGELIJKHEDEN Beschrijving op hoofdlijnen Fort 4 zou zich kunnen ontwikkelen, positioneren en aanbieden als ‘een bolwerk van mogelijk-heden’. Deels als een helemaal vrij in te nemen bolwerk (spelen, fietsen, wandelen, luieren,...), deels ook als een georganiseerd „bolwerk van mogelijkheden‟ op een unieke locatie (voor natuur- en erfgoededucatie; voor evenementen en feesten; voor meetings en incentives). Kwaliteit en creativiteit zijn telkens belangrijke sleutelwoorden. Mogelijkheden te over:
Events rond creativiteit en innovatie (> Creatieve kazerne) Intensieve samenwerking met creatieve en experimentele organisaties en instituten Internationaal Festival / project met ‘locatiegezelschappen’ Organisatie van stadscampingfestival, inclusief culturele activiteiten allerhande (cfr. R’dam) Kookwedstrijden, Miss Fort verkiezingen, edm …
Zowel gebouwen als omgeving worden daartoe passend ingericht en de exploitatie wordt uitbesteed aan een mix van publieke en private partners die aan het beoogde profiel beantwoorden en op hun terrein de beoogde meerwaarde kunnen bieden. USP is de creatieve combinatie tussen heden en verleden. Beknopte evaluatie Het uitbouwen van Fort4 tot een unieke locatie voor diverse soorten doelgroepen en diverse soorten activiteiten houdt ook aantal aandachtspunten in. De belangrijkste:
Evenwicht tussen tijdelijk/permanent en publiek/privaat Minimum schaalgrootte voor professionele exploitatie Combineerbaarheid tussen verschillende functies en doelgroepen
----------------Een citaat op de homepage van Fort Voordorp in Nederland: Fort Voordorp in Nederland: Bolwerk van mogelijkheden Het uit 1869 daterende fort maakt deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Fort Voordorp is een unieke evenementenlocatie voor al uw zakelijke bijeenkomsten, zoals personeelsfeesten, congressen, recepties, productpresentaties etc. Het is allemaal mogelijk in Fort Voordorp. Desgewenst wordt de gehele organisatie van uw bijeenkomst of evenement door de medewerkers van Fort Voordorp verzorgd. Fort Voordorp heeft een capaciteit van 40 tot 1.500 personen. U vindt het fort omringd door water, bos en polderlandschap tussen Utrecht en De Bilt. Na een grondige restauratie werd het fort in 1998 in gebruik genomen als evenementenlocatie. Geen andere locatie is vergelijkbaar met Fort Voordorp, dit vanwege de bijzondere combinatie tussen heden en
April 2011
93
verleden. De verschillende lokalen in het fort hebben elk hun eigen sfeer. In het interieur zijn authentieke en moderne elementen gecombineerd tot een harmonieus geheel. Zo zijn, waar mogelijk, de oude muren en vloeren behouden gebleven. Bron: www.fortvoordorp.nl
April 2011
94
CONCEPTEN VOOR HORST VOORAF 1:
EEN CONSORTIUM VOOR HORST?
Het Kasteel van Horst is dringend toe aan fundamentele restauratiewerken en een nieuw ontsluitingsconcept. Horst heeft dan ook nood aan geld, veel geld zelfs. In eerste instantie voor de restauratie. In totaal zeker nog 13 à 15 mio euro, waarvan ca. 6 mio zelf op te brengen. Basisconcepten in de marketing- en verkoopsfeer zullen hier niet wezenlijk toe bijdragen. Hiervoor zijn andere scenario‟s aan de orde, scenario‟s die in staat zijn grotere investerings- en exploitatie-middelen te genereren. Een soort consortiumformule voor Horst zou zo’n mogelijk scenario kunnen zijn. Een consortium dat hetzij zelf het ‘beheer’ van het Kasteel krijgt, hetzij fungeert als een soort fondsenwervingscomité.
Te starten met akkoord van huidige eigenaar en subsidiënten op topniveau: ministers en secretarissen-generaal Gevolgd door een installatie van een kerncomité waarin belangrijke politici en bedrijfsleiders + evt. media en mediafiguren uit de regio Een selecte sponsor/partnermeeting op hoog niveau (inclusief diner, op locatie en iets bijzonders) met uitnodiging van op hoog niveau en met vooraangekondigde aanwezigheid van belangrijke persoonlijkheden: sterke presentatie/verhaal over het kasteel + voorstelling sponsor/partnermogelijkheden, inclusief returns > notoriëteitpartner, actiepartner, HR-partner, … Kern van deze groep (het ‘Consortium voor Horst’) fungeert als een soort permanente Raad van Bestuur die zijn relaties actief inzet voor nog andere fondsenwervingsacties
VOORAF 2: CONCEPT?
EEN EIGENTIJDS ONTHAAL- EN CAFE RESTAURANT
N.a.v. verval contract met concessiehouder zou het hele onthaalconcept kunnen herzien worden en omgevormd tot een aantrekkelijk eigentijds én commerciëler concept met een volledige open integratie van cafe/resto/onthaal/tento/winkel/doedingens/ … Betreft evenwel een aanzienlijke investering, die slechts deels subsidieerbaar is…
STARTVRAAG VOOR KASTEEL VAN HORST De uitdaging van/voor Horst luidt: Een sterk product/programma (in brede zin van het woord) voor het Kasteel van Horst ontwikkelen dat fondsenwervend/inkomstgenerend is (en dus ook de draagkracht verhoogt).
April 2011
95
CONCEPT 1: KASTEELPASJE (VIER VERSIES)
Het eerste concept voor Horst betreft de ontwikkeling van een kasteelpasje in een viertal verschillende versies. Opzet is om via deze kasteelpasjes zowel bijkomende inkomsten te genereren als een groter draagvlak te creëren bij diverse doelgroepen. De verschillende varianten hebben elk een andere opzet en doelpubliek.
Versie één Een gratis (regionaal gesponsorde) versie voor alle inwoners uit de regio > regio zelf in een ambassadeursfunctie: leidt tot grotere bekendheid van het kasteel (mond aan mond…) en dus ook tot meer bezoekers + groter aantal betalende bezoekers die meekomen met mensen uit de regio > hogere inkomsten dus ook; Bijhorend gidsje (genre Veerse zakboekje?) of regiokrant (éénmalig of jaarlijks..?..); Mits slimme perswerking kan dit gebaar op zich eenmalig voor heel wat free publicity zorgen in media allerhande (lokale, regionale, provinciale, landelijke,…) Versie twee
Een kinderenvariant hiervan; tot 12 jaar (?) Voor kinderen: ism Klasse, KetNet, Vlieg, Zeppelin (Nl), e.a. Ook voor scholen en jeugdverenigingen?
Versie drie
Een “Red Horst”-pasje (beter leukere, positievere naam) Een gepersonaliseerde en betalende hebbeding-versie (bv. 50€) voor wie als bezoeker/ belangstellende Horst wil steunen; Hieraan zijn diverse returns verbonden: een leuk bezoekpackage all in, jaar lang gratis inkom, vermelding in het grote Horst-boek dat aan het onthaalcentrum ter inzage ligt, regelmatige elektronische nieuwsbrief over Horst e.a. projecten van Erfgoed Vlaanderen en/of de toeristische regio, …
Versie vier
Een duurdere ‘sponsor/partner’-versie (bv. 500 à 1.000 €) Een mooie gepersonaliseerde tentoonstellingsversie (aan balie in een handelszaak, aan de receptie in een bedrijf, enz) Specifieke campagnes in samenwerking met het Cconsortium voor Horst
April 2011
96
CONCEPT 2: WISSELENDE (TIJDELIJKE) BEZETTINGEN Het tweede concept bouwt verder op bestaande ervaringen/plannen/ideeën zoals onder meer het co-branding traject met LU. Doelstelling is ook nu bijkomende inkomsten te genereren en een groter draagvlak te creëren. De initiatiefnemers/beheerders opteren bewust uitsluitend voor tijdelijke bezettingen van het kasteel. Tijdelijke bezettingen blijken tot op zekere hoogte ook succesvolle formules te zijn qua promotie, imago, extra bezoekers en extra inkomsten. Tijdelijke bezettingen zijn bovendien in staat om interessante wisselende partnerships te creëren met bv. media, bedrijven, enz. Wisselende (tijdelijke) bezettingen kunnen ook tot herhaalbezoek leiden en desgewenst ook focussen op wisselende doelpublieken. Deze wisselende bezettingen kunnen o.i. best worden opgehangen aan een sterk (historisch) verhaal en/of figuur, zoals dat in het verleden reeds is gebeurd (Prince, de Rode Ridder). Andere voor de hand liggende ideeën zijn onder meer:
Harry Potter Suske en Wiske Sinterklaas Halloween, spookkasteel, horrordagen, … Kasteel van KetNet Kasteel van Red Bull …
Deze wisselende (tijdelijke) bezettingen kunnen op hun beurt desgewenst versterkt worden door het organiseren van ondersteunende activiteiten zoals bijvoorbeeld:
Speurtocht op het terrein Diverse doe-activiteiten Verschillende spelvormen …
Voor tijdelijke bezettingen van het Kasteel wordt telkens gewerkt met wisselende samenwerkings-verbanden, die elk hun eigen netwerken en kanalen gebruiken voor bv. promotie.
April 2011
97
CONCEPT 3: DE VIER SEIZOENEN VAN HORST Inzetten op seizoensgebonden positionering, programmatie en marketing. Eventueel telkens opgehangen aan een onderliggend sterk historisch verhaal en/of figuur. De basispositionering, programmatie en marketing worden in het bijzonder gericht op kinderen en families/scholen/ jeugdverenigingen/…
Herfst: halloween, vallende sterren, … Winter: ijssculpturen, kerstconcept, sneeuwmannencompetitie, warme dranken, … Lente: boomplantactie, streekproducten, … Zomer: Horst bij kaarslicht, lampion-ballonnen, …
Nog voor de doelgroep kinderen en families/scholen/jeugdverenigingen/… kan het Kasteel periodiek eventueel ook ingericht worden als leslocatie, jeugdverblijflocatie, … (cfr Atomium)
Geschiedenislessen, educatieve spelen, … Schoolfeesten, Jeugdfeesten, … Jeugdkampen, overnachten in het groen, …
Doorheen de vier seizoenen wordt ook werk gemaakt van residentieconcept: auteurs/regisseurs/kunstenaars/muzikanten/…
April 2011
een
zgn.
98
CONCEPTEN VOOR „S-HERTOGENBOSCH Doel van elk van de drie concepten is het winkelend publiek interesseren en verleiden tot cultuurhistorie van de stad. STARTVRAAG VAN ‘S HERTOGENBOSCH De startvraag van/voor „s HErtogenbosch luidt: Hoe kunnen we het „bolwerk Sint-Jan‟ inzetten om het winkelend publiek te interesseren voor en te verleiden tot cultuurhistorie van de stad?
CONCEPT 1: PROEF EN KOOP (‘SENSE STADSPROEFLOKAAL ST-JANBOLWERK
SHOPPING’)
IN
HET
Essentie Winkelend publiek kan „voorproeven‟ wat er in ‟s-Hertogenbosch te koop is en te beleven is. De shopper wil dit omdat hij/zij een bijzondere dag wil maken van zijn winkel en vermaak bezoek. Omschrijving Het bolwerk krijgt het karakter van een Stadsproeflokaal waar je de stad kunt voorproeven. Je kunt de stad horen, zien, ruiken, proeven en voelen. Voor elk zintuig wordt duidelijk waar de stad vandaan gekomen is en nu staat en zal een attractie waarde worden toegevoegd.
Horen: bijzondere geluidfragmenten van de stad: De geluiden van ‘s-Hertogenbosch worden geregistreerd, zodat je kunt luisteren hoe de stad klinkt of klonk. Bossche ambachten, muziek, natuur, cultuur en historie. Van alle plekken die het ‘verhaal’ van de stad vertellen wordt een inspirerend geluidsfragment gemaakt. Ook winkels kunnen hun geluiden aanbieden. Bezoekers kunnen hun eigen CD samenstellen en worden uitgenodigd om ‘life’ naar ‘hun’ geluidsplek te gaan. Zien: bijzondere filmfragmenten van de stad: Een collectie van filmisch en grafisch beeldmateriaal, zodat je de stad kunt zien. Wat is nu actueel, architectuur en wonen in ’s-Hertogenbosch, beroemde Bosschenaren, cultuur, de favoriete film van .., historie/geschiedenis, jong zijn in Den Bosch, natuur, multicultureel, renovatie, veiligheid, verkeer, Bourgondisch leven, wijkfilms. De bezoekers worden uitgenodigd om met een camera de stad in te gaan om hun eigen beeldverhaal te maken. Deze worden in het Bolwerk verzameld; elk seizoen wordt een Bossche ogenprijs uitgereikt. Ruiken: bijzondere geurimpressies van de stad: Een collectie van geuren, verzameld in speciale verstuivers en zepen. Ook een knipoog naar het verleden; de zeep van Jeroen Bosch, prins Amadeiro of Janus Kiepoog; Het mout van de brouwerij; Gevangen geurpotten: de geur van Jazz in Duketown, de kunstnacht, de Davis cup; de zweetgeur van bekende Bosschenaren. Bezoekers worden uitgenodigd om zelf geuren te vangen; in speciale geur-vang-potten gaan zij de stad in. Proeven: bijzondere smaken van de stad: Een collectie van smaken van de stad, met lokale en streek producten en Bossche recepten. En natuurlijk de beste Bossche bol. Een restaurant / foodcourt waar men kan proeven. De meeste producten zijn ter plekke te koop. Bezoekers kunnen hun eigen receptenboek samenstellen,
April 2011
99
gecombineerd met verhalen van de stad: beleg en beleg van de stad; stroop en de strooptochten van Maarten van Rossum. Voelen: bijzondere tastimpressies van de stad: Een collectie van de belangrijkste materialen van de stad; hier kun je de kathedraal, de stadsmuur, de citadel, de markt .. reeds voelen. Durf je de plek te bezoeken die je de hoogste tastsensatie geeft? PS extra belevingswaarde door andere zintuigen af te sluiten; bijv proeven en voelen in absolute duisternis.
CONCEPT 2: WELKOM IN DE SLEUTELGASTERIJ ST-JANBOLWERK
STAD
(‘GUEST
SHOPPING’)
IN
Doel van het tweede concept is het winkelend publiek interesseren en verleiden tot cultuurhistorie van de stad. Essentie Winkelend publiek wordt „ontvangen‟ als gast van de stad; een echte toegang (toegangspoort); je treedt ergens binnen; wordt oprecht welkom geheten; krijgt glimpen van wat mogelijk is en wat ooit was. Je mag door het sleutelgat kijken en wordt uitgenodigd. Je voelt je op je gemak en wilt graag verder. De shopper als gast van de stad en haar historie. Omschrijving Het bolwerk krijgt het karakter van een ontvangstzaal, je wordt oprecht welkom geheten en je ontvang „sleutels‟ tot de stad. Sleutels die je achterlaat worden opgenomen in een sleutel kunstwerk. Je kunt ook reeds door een aantal sleutelgaten kijken:
Welkom door Stadsgastheer of vrouwe (volwassene en kind); Middels een grote advertentiecampagne en inzet van multimedia wordt jaarlijks een Stadsheer en Vrouwe geselecteerd. Zij zullen de gasten ontvangen en leiden naar de stad. Persoonlijk welkom. Sleutelgat / kijkdozen / nieuwsgierigheid: er is een opstelling met sleutelgaten en kijkdozen/of kijkruimten, van waardoor je kunt kijken naar Stadsgeheimen: ludiek, serieus, actueel en historisch; Je mag ook zelf je grootste geheim delen en achterlaten. Kampioen sleutelgat en kijkdozenwedstrijden. Gratis dropsleutels Showroom (oud tv programma: format): In een speciale kijkruimte worden Bosschenaren geportretteerd; markante mensen NU en TOEN; bezoekers kunnen zelf mensen en verhalen aandragen voor in de showroom; inclusief het materiaal daarbij Sleutels naar keukentafels: mensen kunnen ter plaatse ontmoetingen regelen met Bosschenaren of Heemkunde mensen die bereidt zijn om thuis mensen te ontvangen. Shopsleutel: een kunstenaar ontwikkelt een speciale machine die een op het lijf geschreven shopverrassing geeft. Op basis van voorkeuren in Bossche helden, anekdotes, architectuur wordt een shopadvies en stadwandeling gegenereerd. Naamkaartjes: je hoeft niet anoniem te blijven; je kunt een mooie naamkaart krijgen; en ook namen ontvangen van locaties en winkels die u wil gaan bezoeken
April 2011
100
Sleutels: 10 bijzondere plekken, waarvoor je de sleutel krijgt; sleutel past op 1 ding; vind je ding.. Imposante (Natuur)kunst die leidt naar bolwerk; wellicht in de vorm van sleutelgaten die vanaf de brug te zien zijn; behangen met sleutels
CONCEPT 3: WINKELTOERISME (‘SLOW SHOPPING) IN ERFGOEDSUPERMARKT (OF CULTUUR SUPERMARKT) ST-JANBOLWERK Essentie De erfgoedsupermarkt wil een veelheid van verhalen en de diversiteit aan culturele uitingen in een flexibel palet aanbieden, en deze verbinden met winkel/cultuurroutes door de stad. De culturele biografie wordt verteld aan de hand van een breed assortiment (gebruiks)artikelen. Van elk artikel worden verhalen en vormen van toen en nu getoond en vertelt. Daarbij wil zij de „shopper‟ een melange van cultuur, in veelsoortige verbeelding en verwoording en in een genietbare combinatie laten uitzoeken. De culturele biografie wordt in de winkels van de stad ook leesbaar gemaakt. Omschrijving De erfgoedsupermarkt dient meer dan een verkooppunt te zijn, en vooral dienen als een showcase naar de winkelende bezoeker aan „s-Hertogenbosch. Elke deelnemende winkelier krijgt showruimte en (beperkte) verkoopmogelijkheid in de Erfgoedshop en stelt zelf ruimte (etalage of schap of wanden) beschikbaar voor originele demonstratie van cultuurerfgoed. De bezoeker stelt zelf een verrassende route samen, waardoor het winkelen een „gepaarde‟ ervaring wordt van kopen en cultuur beleven. Een voorbeeld: De „verzorgende‟ mens door de eeuwen heen wordt gekoppeld aan cosmetica/persoonlijke verzorgingswinkels; hoe was de haardracht door de eeuwen heen; wat waren badplaatsen? Welke make-up zie je op de schilderijen van Jeroen Bosch? In de erfgoedschappen staan „voorstellingen‟ (voorwerpen, foto‟s, tekeningen), met daaraan gekoppeld locaties en winkels in de stad; datgene wat je prikkelt wordt onderdeel van de route. De bezoekers komen naast de winkels evenzogoed terecht in kunstateliers, in educatieve instellingen, galerieën, in kerken, op muren, omwallingen, poorten en bastions. Deelnemende winkels en cultuurhuizen „demonstreren‟ een (top)product/ publiekstrekker in de „culturele supermarkt‟. Klanten kunnen dit daar „passen‟,
April 2011
101
bewonderen of proberen. Zij kunnen dit vervolgens ter plaatse bestellen en thuis laten bezorgen; of ze kiezen ervoor om naar de betreffende winkel/museum te gaan om het daar te gaan kopen. Wie de gast is geweest in de erfgoedsupermarkt heeft een eigen weg gevonden door de stad. De winkelformule dient Bourgondisch winkelen (slow shopping, 2010) als belofte uit te dragen: genieten van het leven; de tijd nemen voor een hapje en een drankje. De erfgoedsupermarkt kent weekaanbiedingen, een webwinkel, en Dwaze dagen (ook van de musea). De inrichting wordt geïnspireerd op basis van kennis en ervaringen uit de retailwereld. Een plek waar mensen verrast worden. Een plek waar bezoekers verleid worden om zoveel mogelijk artikelen te bekijken: beleving, verrassing en verleiding als sleutelbegrippen. Zoveel mogelijk frontaal displayen brengt de collectie tot leven; professionele displays waarop de artikelen aantrekkelijk gepresenteerd worden. Assortimentsbeheer, campagnes en vaste/wisselende samenstellingen worden een belangrijk onderdeel in de exploitatie. Het bezoek aan de erfgoedshop blijft een winkelervaring en „vertraagd‟ het shoppen tot genietsnelheid van toerisme.
April 2011
102
CONCEPTEN VOOR SLUIS STARTVRAAG VAN SLUIS De startvraag van/voor Sluis luidt: Hoe kunnen we meer inkomen genereren voor de Stadsdonjon, zowel via de huidige winkel/terras toerist of via nieuwe doelgroepen en producten? 3 CONCEPTEN VOOR SLUIS … EN EEN BUITEN HET BOEKJE In onderstaande paragraaf worden drie concepten uitgewerkt als antwoord op de startvraag zoals geformuleerd. Daarnaast wordt ook een concept „buiten het boekje‟ weerhouden.
CONCEPT 1: SLUIS, CENTRUM VOOR LEVENDE TAAL Omschrijving Van Dale is momenteel focus van derde verdieping. Dit uitbreiden naar levende taalboeken – levend taalmuseum. Dit genereert meer belangstelling – is universeler en biedt veel mogelijkheden voor verkoop van taalgadgets. Taal als symbool en tool van vrede en verbroedering. Achtergronden Meer dan 6800 hoofdtalen momenteel! http://nl.wikipedia.org/wiki/Talen_van_de_wereld http://nl.wikipedia.org/wiki/Ethnologue http://nl.wikipedia.org/wiki/Levende_taal Componenten
Crowdsourcing Oproep via social media dat „reizigers‟ van niet evidente landen / streken speciale woordenboeken / vertaalwoordenboeken meebrengen rond één van de 6800 hoofdtalen. Bedoeling om geleidelijk aan de ruimste collectie te verzamelen rond alle talen.
Soorten woordenboeken Beeldwoordenboek, puzzelwoordenboek, thematische woordenboeken, thesauri, lexicon, kinderwoordenboeken, braille woordenboek, esperanto woordenboek, neologismen, straattaal wb, sms-taal wb, gebarentaal woordenboek, dialect woordenboek, vertaalcomputer, vertaalkaart, spraaktechnologie, buzz words wb, …
Rariteiten woordenboeken Kleinste en grootste woordenboek, oude kinderwoordenboeken uit NL (aap, noot mies), http://www.trendhunter.com/trends/icon-sentencesuniversal-language, …
April 2011
103
Openmargin Dit net opgestarte project startgelegenheid en een fysiek onderkomen bieden. Met Openmargin bied je bescheiden ruimte aan grote denkers, een verzamelplaats voor geestverwanten, in de marges van het digitale boek. Zie het concept „buiten het boekje om‟.
Verstuur online de groeten uit Sluis vanuit 100 talen http://www.taalmuseum.nl/groet/groet.html http://vertaal.startpagina.nl/
Vertaal online jouw tekst (levensmotto, favoriete spreuk, …) in 100 talen. Een ode aan je moederstaal. Appellerend aan een nostalgisch verlangen… In het buitenland; voor immigranten, expats, vanuit Nederland voor anderstaligen. Eventueel kan je tekst direct geprint worden op tegeltje/tasje/mok …
Verkoop van ”taal” (zie ook de stadswinkel als concept) In de ruimte beneden (vvv – stadwinkel) kan je honderden gadgets aanschaffen rond taal – allen al ergens verkrijgbaar – door Sluis in te kopen en met winst te verhandele
-
Posters met bepaalde populaire woorden in 100 talen. Mokken – t-shirts - … met “dank u” / “sorry” / “proficiat” … in diverse talen Mini vertaalcomputertjes Aap noot mies bordjes Magnetic poetry http://www.magneticpoetry.com/ Kaart van NL dialecten Mini woordenboekjes – hebbeding Mini scrabble Taalagenda’s Food: speciale soepletters – vermicelli / http://www.chocotelegram.be/ / Taalstempels Woordenboeken-art (zie winkel rewind – stoel gemaakt van boeken) http://www.rewinddesign.be/stoelen.html
Verkoop van woorden Gelijk Word for sale starten met Woord Te koop.nl . (www.wordforsale.com )
De Dikste van Dalen Een fysiek boek waar je letterlijk in kunt kruipen. Voor de ultieme boekbeleving. Om jouw bijdrage te leveren aan Open margin. Om de groeten te doen. … Om een film te zien met de van Dale-tijdsbeleving.
April 2011
104
CONCEPT 2: EXCLUSIEVE ARRANGEMENETEN (WOORDEN WEELDE) Omschrijving Periodiek worden literaire „salongesprekken‟ georganiseerd waarin taalthema‟s aan de orde komen. Een van de ruimten (bv raadzaal …) wordt omgebouwd tot weelderige, exclusieve kamer waarin het goede gesprek gestimuleerd wordt door de entourage. Thema‟s zijn wisselend en eventueel in overleg met de gasten maar gaan altijd over taal. In de ruimste zin van het woord. Gasten komen van heinde en verre want hier komt het neusje van de taalzalm. De geografisch moeilijke ligging is geen issue, het arrangement weegt hier ruimschoots tegenop. Achtergronden De vertrekgedachte bij dit concept is dat er, ipp van veel bezoekers ieder een beetje betalen voor bezoek, product of dienst maar slechts een peperkt aantal deelnemers een zeer fors bedrag neerleggen voor deelname waardoor exploitatiekosten al snel rond zijn! Componenten Het belfort (of een deel daarvan) wordt een exclusieve club. Enkel toegang voor leden of op basis van uitnodiging. Bijeenkomsten bieden:
Een oase van rust en (literaire) inspiratie Luxe en weelde Exclusieve maaltijden (ontbijt, lunch en diner), het beste eten in een bourgondische eetzaal Samen met het centrum voor Levende taal wordt de literaire club gelanceerd, met bijvoorbeeld H.Mulisch als voorzitter (kan het boekenbal in Sluis plaatsvinden?) Innovatieve aankleding in een klassiek gebouw Met zeer luxe hotelfunctie: 1 of 2 kamer-appartementen Schrijversarrangementen: Stop writersblock-verblijf: 4 weken schrijven, evt met coach! Allerhande lezingen, meer dan alleen over taal Mogelijk thema van de club: slow and intellectual food (langzaam genieten van food en goede spreker) De dependance van het Meertens instituut houdt hier jaarlijks haar bestuurlijk overleg en publiceert vanuit Woorden Weelde Open Margin vormt een fraai (hedendaags) contrast met de klassieke luxe sfeer rondom de arrangementen. De open marginmeetings …. ‘woordtekoop’- veilingen De Sluizenaar. Eenzame opsluiting in de verkoop. Sluis biedt de gelegenheid en faciliteert het kluizenaarschap, in weelde kan in eenzaamheid al dan niet genoten worden van literatuur. Het luxueuze appartement wordt ingezet en indien gewenst wordt de eenzaamheid gevoed met literatuur, voeding, opgaven …
April 2011
105
CONCEPT 3: DE SLUIS / BELFORTSHOP Omschrijving Een aantrekkelijke, zichtbare en makkelijk toegankelijke sluis/belfortshop. De combinatie van een VVV-bezoekerscentrum met een stadswinkel, met in deze winkel ook de unieke Sluis / van Dale verkoopsproducten. Al dan niet met een consortium:
Het van Daele Hotel Woorden weelde-arrangementen Eten in Oude sluis (Sergio herman)
Componenten
De gebruikelijke producten die via de VVV verstrekt worden; lokale info, kaarten en streekproducten. 4
ISM met een consortium: Het van Daele Hotel, woorden weelde-arrangementen, eten in Oude sluis (Sergio Herman), Een uitgever/boekhandel, …
Unieke verkoopsproducten: Verkoop van ”taal” In de ruimte beneden (vvv – stadwinkel) kan je honderden gadgets aanschaffen rond taal – allen al ergens verkrijgbaar – door Sluis in te kopen en met winst te verhandelen. Posters met bepaalde populaire woorden in 100 talen. Mokken – t-shirts - … met “dank u” / “sorry” / “proficiat” … in diverse talen Mini vertaalcomputertjes Aap noot mies bordjes Magnetic poetry http://www.magneticpoetry.com/ Kaart van NL dialecten Mini woordenboekjes – hebbeding Mini scrabble Taalagenda‟s Food: speciale soepletters – vermicelli/http://www.chocotelegram.be/ / Taalstempels Alle manouevreboekjes ( zie generieke concepten) Woordenboeken-art (zie winkel rewind – stoel gemaakt van boeken) http://www.rewinddesign.be/stoelen.html
Verkoop van woorden Gelijk Word for sale starten met Woord Te (www.wordforsale.com ) „distributie‟ vanuit de stadswinkel.
April 2011
koop.nl
.
106
POST SCRIPTUM: BUITEN HET BOEKJE …. OPENMARGIN Openmargin - bescheiden ruimte voor grote denkers Het platform Openmargin kan een bijdrage leveren aan de verschillende concepten rondom Sluis, daarom volgt na de beschrijving een gerichte toepassing per concept. Wat is Openmargin? Openmargin is een verzamelplaats voor geestverwanten, in de marges van het digitale boek. Wanneer een digitaal boek een Openmargin heeft, is marge rondom een tekst publieke ruimte geworden. Lezers van hetzelfde boek kunnen daarin notities voor elkaar achterlaten, die de basis vormen voor een dialoog. Niet enkel wordt de inhoud van het boek verrijkt. Het boek wordt ook een trefpunt, waar mensen geestverwanten ontmoeten in de marge. Het gedachtengoed van Openmargin wordt concreet op openmargin.com en in een iPad applicatie. Op de iPad applicatie kan de gebruiker zijn boeken lezen, om daar markeringen en notities in aan te brengen. Die worden vervolgens naar openmargin.com verzonden, waar ze een plek krijgen in de persoonlijke boekenkast. Hier worden andere gebruikers zichtbaar die zich rondom dezelfde woorden bevinden, met hen kan een dialoog worden aangegaan. De website is geïntegreerd met sociale media als twitter en facebook. Sluis, Centrum voor levende taal Het woordenboek probeert de betekenis van woorden te vangen. Doordat woorden flexibel zijn en een eigen leven leiden, is dat nog niet zo makkelijk. Neem bijvoorbeeld 'mayonaise', waarvan de oorsprong onzeker is. Volgens sommigen is het afkomstig van bayonnaise, naar de Franse plaats Bayonne waar de saus voor het eerst bereid zou zijn. Volgens anderen komt het van moyeunaise, van het oud-franse moyeu, dat eigeel betekend. De internationale taaldeskundigen hebben de geschiedenis uitgeplozen, maar hebben geen eenduidig antwoord. Daar komt bij dat het woord steeds weer nieuwe betekenis krijgt in het alledaagse gebruik; op etiketten, een uitspraak bij de friettent en in de boeken van Sonja Bakker. Om de betekenis van woorden te vangen is een ruimte nodig die meebeweegt. Openmargin is zo‟n ruimte. Door een Openmargin toe te voegen aan het klassieke woordenboek, worden mensen uitgenodigd om mee te participeren. Iedereen kan in de marge een woord definiëren aan de hand van een persoonlijke beleving. Dit is een vorm van crowdsourcing die letterlijk naast het originele woordenboek plaatsvindt. De toevoegingen van de gemeenschap kunnen vervolgens als bronmateriaal dienen voor het woordenboek zelf. Door mensen bijvoorbeeld de mogelijkheid te geven om te stemmen op nieuwe woorden en definities, kunnen deze hun weg vinden naar de officiële selectie. Ook kan er ieder jaar een taaltrekker worden benoemd die cureert; een rapper, schrijver of basisschoollier. Door deze openheid aan te brengen in onze taaldefinitie, wordt de betrokkenheid vergroot. Doordat Openmargin een virtueel platform is, kan het zich ver uitspreiden, zelfs over de landgrenzen heen. Belangrijk is dat de relatie met Sluis daarin duidelijk is. Zo zal Sluis in alle windstreken bekend komen te staan als het Centrum voor levende taal. Exclusieve Arrangementen (Woorden Weelde) Nadat in het vorige deel gesproken is over de verspreiding, is het vervolgens zaak om gebruikers bij elkaar te brengen in dit exclusieve arrangementenconcept. In
April 2011
107
de marge vinden virtuele ontmoetingen plaats gebaseerd op specifieke woorden. Het Belfort kan dé plaats worden om deze ontmoetingen een vervolg te geven. Waar het woordenboek een selectie is van de meest waardevolle inhoudelijke toevoegingen, is het Belfort een selectie van de meest waardevolle ontmoetingen. Juist de exclusiviteit maakt het speciaal. Kort gezegd wordt er eerst een virtuele ruimte gecreëerd voor deze „community rondom taal‟ en vervolgens wordt de mogelijkheid geboden om samen de verdieping in te gaan. De Sluis/Belfortshop In de shop kunnen exclusieve Openmargin-items een plaats krijgen:
De gedrukte versies van de woordenboeken, ontstaan uit crowdsourcing. Met voorwoord van de taaltrekker in functie. Marginalia‟s: woordenboeken met de persoonlijke beleving van één gastauteur erin. Een bekende schrijver bijvoorbeeld. Zo wordt er een brug geslagen tussen het woordenboek als informatie en het woordenboek als beleving.
Nb nu is in bovenstaande concepten uitgegaan van het woordenboek. Neemt niet weg dat in de Openmargin van literatuur ook zeer boeiende dialogen met voortschrijdende inzichten kunnen ontstaan…
April 2011
108
GENERIEKE CONCEPTEN MANOEUVRES Uitgangspunt: verschillende concepten die voor alle deelnemende (en mogelijk meer) vestingwerken toepasbaar zijn, in uniforme vormgeving maar op maat gemaakt! Versterkend & verbindend met als doel: grotere bezoekersaantallen!
13 GENERIEKE CONCEPTEN, SUMMIER TOEGELICHT In eerste instantie worden 13 generieke concepten opgelijst, waarvan in een volgende stap 3 in meer detail zullen worden uitgewerkt. 1.
Seizoensconcept; per seizoen gelijkaardige activiteiten op de vestringwerken. Variërend van wintermarkten (in de winter) en openlucht festivals (in de zomer) en allerlei thema‟s daar tussen in. Sterk verbindend door uniforme communicatie en toch onderscheidend door activiteiten die passen bij de identiteit van de afzonderlijke vestingwerken.
2.
Een reclame film, Waarbij het maakproces in zichzelf de grote attractiewaarde heeft; een „pelgrims-manoeuvre‟ langs de 9 vestingwerken; een exclusieve kruistocht met paarden, ossen en wagens; met maximaal 1000 deelnemers, die sponsor kilometers maken voor cultureel erfgoed.
3.
Soldaten accessoires voor jong en oude: veldflessen, helmen en vestingknifes‟; zaklantaarns, paraplu, kompas, survival-items
4. 5.
Memory spel voor kids(onderwijs); met 4 mooie foto‟s per vestingwerk memory spel voor volwassenen: 4 associaties per vestingwerk
6.
Speciale documentaire over het ontstaan van vestingwerken: groot onderzoek door Vlaamse en zuid Nederlandse scholieren van 12 tot 16 jaar; de kinderen gaan onderzoeken en spiegelen welke vestingwerken zij in deze tijd zouden wensen/maken.
7.
Historisch boek met vredesfocus op toekomst; welke geschiedenis wordt verteld door 9 willekeurige plekken in NL en B; waargenomen in het heden en vertaald naar tegenwoordige tijd. Oproep tot inzendingen bezoekers/scholieren vestingwerken, zend foto, wat ervaar je, neem je waar, zegt het jou gerelateerd aan het nu. Wat zie je wat we geleerd hebben en wat is je advies naar de toekomst?
8.
Groot zomertoernooi der 9 vestingsteden: 9 vestingstedentocht voor bijzondere spelen voor teams en individuen. 9 weekenden waar teams een bijzondere prestatie leveren: modern steekspel
9.
On-line battle met life finales: de 9 vesting plaatsen leveren 9 finalisten; deelnemers krijgen 30 weken lang 30 on-line opdrachten en challenges; in de vestingen zijn „clues‟ te vinden en kunnen deelnemers samenkomen. De besten gaan naar de grandfinale.
10.
Zakboekje: Een deels generiek, deels specifiek vormgegeven klein, leuk, eerstelijns zakboekje dat op grote schaal en gratis verspreid wordt rond de
April 2011
109
vestingwerken. Een lokkertje, hebbedingetje, uitnodigend en informerend. (zie concept Veere) 11.
Audioroute: een manoeuvres cd die per vestigwerk vertelt wat je op de route tegenkomt, de verhalen achter de vestingwerken worden zo rijdend verteld.
12.
Rugzakje: (zie concept Veere) een leuk rugzakje dat fungeert als hedendaagse picknickmand en wegwijzer voor een leuk en slim bezoekje aan de vestingwerken. Standaard gevuld met informatie/routes (focus op betreffend vestingwerk) en lokaal aan te vullen met streekproducten.
13.
Vestingkunst; ieder vestingwerk benoemt een locatie/ruimte tot atelier dat (streek-) kunstenaar tijdelijk als atelier kunnen gebruiken. Doel is om inspiratie uit (verhaal van) het vestingwerk te vertalen in werk. De manoeuveskunstroute is daar het resultaat van. Al dan niet ook in boekvorm te publiceren na afloop.
14.
Manoeuvrebier: iedere vestingstad zijn eigen bier, met eigen identiteit in een overkoepelende manoeuvre vormgeving. Afzonderlijk in (cadeau)combinatie te koop
3 GENERIEKE CONCEPTEN, MEER IN DETAIL In de volgende paragrafen worden 3 generieke concepten in meer detail uitgewerkt. De keuze om deze concepten uit te werken werd gemaakt door IDEA Consult / new shoes today en afgestemd met opdrachtgever.
April 2011
110
GENERIEK CONCEPT 1: GEOCATCHING & MANOEUVRES Wat is geocaching/GPS schatzoeken? Iemand verstopt op een bijzondere plaats, meestal in de natuur, een waterdichte doos met daarin een logboek, en verder evt. een aantal leuke voorwerpen (om te ruilen) en soms ook een wegwerpcamera. Met zijn hand-GPS (al voor 100€ verkrijgbaar) bepaalt hij de precieze coördinaten van de schuilplaats, die hij vervolgens publiceert op de Geocache-website www.geocaching.com. Anderen lezen die coördinaten en kunnen op zoek gaan naar de cache ('schat'). Vervolgens loggen ze hun bezoek op de speciale cachepagina om hun bezoek kenbaar te maken. Inmiddels wereldbreed een trend, een hobby van tienduizenden, een heerlijke manier om de omgeving grondig te ervaren en te verkennen. Ook een buitenkans om bezoekers te trekken en intensief te laten proeven van onze vestingwerken? Niet voor niets luidt de kop van dit concept; geocachig 7 manoeuvres, een mooie match! We zien de toepassingsmogelijkheiden van geocaching zowel als een mogelijke formule om de verbinding tussen (hogere) bezoekersaantallen en het vestingwerk te versterken als om de diverse vestingwerken onderling te verbinden. Als zodanig zou het een zeer verrijkend concept kunnen zijn dat een mooie route langs de Vlaams/Nederlandse kust behelst. Sport, vrijetijdsbesteding, cultuur en educatie ineen?! Er zijn in de uitwerking verschillende varianten denkbaar.
aansluiting met Manoeuvres bij www.geocaching.com we maken een eigen geocaching site, speciaal voor manoeuvres, waarbij ieder deelnemend vestingwerk zijn eigen vorm heeft in de wijze van deelname.
Potentieel: Prachtige manier om bij verschillende doelgroepen (8–88) Manoeuvres onder de aandacht te brengen en de vestingwerken te laten beleven. Hiermee grotere aantrekkingskracht voor bezoekers en grotere bekendheid vestingwerken De kans om Manoeuvres-breed een product te lanceren waarmee verbinding deelnemers onderling gerealiseerd wordt, de link tussen de diverse deelnemers helder en benut wordt, Of het nu gaat om het laten herleven van de geschiedenis of het vergroten van het aantal verkochte verkoopsproducten, geocaching kan voor alle diverse vragen een ondersteuning en/of antwoord bieden. Zou het niet fantastisch zijn als… we niet alleen nu deelnemende vestingmedewerkers laten aansluiten maar meer vestingwerken kunnen laten aansluiten? Risico‟s: Hoe vernieuwend is geocaching nog? Slaat het aan? Zijn vestingwerken als zodanig aantrekkelijk en hun geografische verspreiding werkbaar? Vinden alle partners het de moeite waard om hierin te investeren? Inspanning: Realisatie hiervan is betrekkelijk eenvoudig, er zitten geen onmogelijkheden of moeilijk overkombare knelpunten in. Het is een beproefd en aantrekkelijk concept… Gevoel: Een mooie kans. Een rood concept; realiseerbare originaliteit!
GENERIEK CONCEPT 2: DE MANOEUVREROUTE
April 2011
111
Een zeer speciale route: In totaliteit 800 km door de grensstreek NL/B met verschillende, mogelijke doelen op pad! Wat biedt de route allemaal? Een stiltetocht, de pelgrimsroute, meditatie, kluizenaarsconcept, de kunstroute etcetera.
bezinning,
educatie,
het
Er is per vestingstad een route verkrijgbaar maar er is ook een totaalconcept verkrijgbaar. Voor verschillende doelgroepen kunnen uiteenlopende zaken aandacht krijgen. De route wordt standaard ondersteund door concepten 9, 10 en 11, met per vestingstad & doelgroep wisselende inhoud:
De audioroute (koptelefoon met per doelgroep en vestingstad verschillende informatie) De rugzak : hedendaagse picknickmand en wegwijzer voor een leuk en slim bezoekje aan de vestingwerken. Standaard gevuld met informatie/routes (focus op betreffend vestingwerk) en lokaal aan te vullen met streekproducten. klein, leuk, eerstelijns zakboekje dat op grote schaal en gratis verspreid wordt rond de vestingwerken. Een lokkertje, hebbedingetje, uitnodigend en informerend.
Voor de scholieren: een onderwijsformat waarbij cultuur-historische informatie de boventoon voert. Leren door luisteren, ervaren en opdrachten uitvoeren ter plekke. Ook de natuurlijke omgeving kan hierin aandacht krijgen. Voor de pelgrim: lopen en stilstaan ineen. Een route met bezinningsmomenten en locaties, hiervoor worden relevante locaties en opdrachten geselecteerd. Deze categorie kan aangevuld worden met verblijfslocaties en eventuele kluizenaarsconcepten (zie concept Woordenweelde Sluis). Voor de toerist: Cultuurhistorische informatie, focus op een prettig verblijf en dit ondersteunende locaties; horecagelegenheden, theaters ed. Ook kan een totaalformat gemaakt worden waarbij bij wijze van spreken ook de pelgrim de goede horeca kan vinden en ook de toerist kan leren van de natuurlijke omgeving. Een mogelijk herkenbaar product zou „de schoen‟ kunnen zijn. Als symbool van vooruitgang. Van de tocht van A naar B. De wandelaar koopt de schoen voor de gelegenheid, Of vervang de werkelijke (koop)schoen door een symbolische of leen/huurschoen (zoals op schaats- en bowlingbanen) Potentieel: Verbindende en daarmee versterkende werking voor alle deelnemers Mogelijke aansluiting bij geocaching!) Voor diverse doelgroepen aantrekkelijk Een concreet product, hoogwaardige kwaliteit, mogelijk te voorzien van zijn eigen schoenen (in samenwerking met … Van Bommel ?) Overkoepelend en toch uniek per deelnemer, van kluizenaarconcept tot „slechts‟ wandelroute, Uniek met grote herkenbaarheid.
April 2011
112
GENERIEK CONCEPT 3: MANŒUVRE GAMES Vestingwerken zijn oud (en een beetje uit), gaming is nieuw (en zeer „in‟!) Games kennen verschillende verschijningsvormen waarbij in deze spel en educatie gecombineerd kunnen worden. Voor oud en jong, entertainment (spel), bedrijfsmatig (serious gaming) en educatief (onderwijs). Een computerspel of game is een spel dat op een computer, console of handheld gespeeld wordt. Steeds vaker zijn deze spellen ook voor andere systemen/computers, zoals pda's, mobiele telefoons en draagbare spelcomputers verkrijgbaar. De term game (Engels voor "spel", niet per se computerspel) is inmiddels gangbaar geworden als synoniem voor computerspel. Het woord game is zelfs opgenomen in de Dikke van Dale. Geregeld komen een aantal gamers bijeen in zogenaamde LAN-parties. Een evenement waarbij meerdere gamers samen komen om dan een tijd lang (bijv. een weekend) enkel te gaan gamen, over een LAN-netwerk. Dit biedt verschillende mogelijkheden voor Manoeuvres die verder verkend kunnen worden. Te denken valt aan bijvoorbeeld:
Lan-weekend op vestingwerk, spel met/tegen de andere vestingwerken (of bv bij Hoogerheide, met/tegen andere bunkers) Lan-festival in seizoensconcept (generiek concept nr 1)
Ook via internet worden er veel computerspellen tegelijk bespeeld door meerdere spelers. Veel hedendaagse computerspellen hebben naast hun standaard „singleplayer-mode‟ de mogelijkheid voor online multiplayer-mode. Zoals bijvoorbeeld World of Warcraft of Guild Wars. Deze spellen zijn er geheel op gemaakt om online te worden gespeeld met meerdere personen tegelijk. Overwogen kan worden of manoeuvres een online, thuis bespeelbare game kan ontwikkelen. De virtuele wereld waarin een computerspel zich afspeelt, is onderverdeeld in kleinere gedeelten; levels, dit zouden de diverse vestingwerken kunnen zijn. Deze levels bieden uitdagingen voor de speler, zoals vijanden of puzzels, en er kan, afhankelijk van het soort spel, ook een verhaallijn worden verteld. Bedrijfsmatig gezien zou er ook een manouvregame ontwikkeld kunnen worden. Een serious game is een software-applicatie ontwikkeld met videospeltechnologie en spelontwerpprincipes voor een ander doel dan pure entertainment. Het nieuwe leren; met serious games wordt een voor de doelgroep bekende en uitdagende leeromgeving gecreëerd. Het is toepasbaar in allerlei situaties variërend van rollenspellen in simulaties, zoals gezondheidszorg en rampenbestrijding via bedrijfstrainingen tot psychologische testen om te bepalen of een kandidaat geschikt is voor een bepaalde baan. Een interessante toevoeging op serious same-leeromgevingen is de multi-player optie, waarbij een team van deelnemers, elk met zijn eigen rol, een bepaald probleem moet oplossen en waarbij de acties van de deelnemers elkaar beïnvloedden. Oftewel, oorlogen kunnen opnieuw uitgevochten worden. Ook onderwijsinstellingen kunnen profiteren van serious games. Saaie leerstof kan weer leuk worden gemaakt wat de betrokkenheid van de leerling verhoogt. De leerling krijgt direct een persoonlijke terugkoppeling over wat hij of zij doet en
April 2011
113
niet onbelangrijk: het tijdstip, locatie en tempo is vrij te bepalen. In feite heeft elke leerling zijn eigen persoonlijke docent, altijd en overal. Met serious gaming kan Manoeuvres de geschiedenis bij leerlingen (levend) brengen. De algemene verwachting is dat dit soort trainingen en lesmethoden rond 2012 gemeengoed zullen zijn. Vandaag de dag zien we ook een toenemende interesse van adverteerders. Het zogenaamde Gamevertising is een uiterst interessante optie om producten en diensten, gerelateerd aan het onderwerp van de training, onder de aandacht te brengen. De marktverwachting is dat deze markt wereldwijd zal groeien van 90 miljoen dollar in 2006 tot bijna 1 miljard dollar in 2011. Serious gaming kan dan ook, gezien de doelstelling op bijzondere wijze de oude en de nieuwe wereld bijeen kunnen brengen… Dan, als laatste maar zeker ook interessante gamevariant: ARGs (alternative reality games). Daarin wordt de echte wereld gebruikt om interactieve verhalen in te vertellen, vaak worden verschillende media daarvoor ingezet (transmedia). Je kunt denken aan je leest een boek, daar staat een telefoonnummer in, dat bel je, je krijgt een voicemail die vertelt dat je naar de plaatselijke bloemenwinkel moet, daar vind je in één van de rozen een toegangscode tot een geheime website etc. Zo‟n „speurtocht‟ is uitstekend te organiseren binnen de vestingwerken, al dan niet in combinatie met andere concepten (de manoeuvre/audioroute, zakboekje/rugzak, zomertoernooi, battle etcetera…).
April 2011
114
