Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project Prosensols

Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’ Jan Vermang Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

Studiedag Erosie: niet-kerende bodembewerking, 27 augustus 2013 Ruraal Netwerk - ALBON

Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Wat is niet-kerende bodembewerking? Studiegebied & experimentele opstelling Effect op bodemerosie Effect op bodemorganische stof Effect op fysische bodemkwaliteit Besluit

Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’

Studiedag Erosie: niet-kerende bodembewerking, 27/08/2013 Jan Vermang, LNE-ALBON

Wat is niet-kerende bodembewerking?

Niet-kerende bodembewerking = bodembewerking die de bodem niet omkeert zodat de gewasresten aan de oppervlakte blijven en de bodemstructuur zo weinig mogelijk verstoord wordt • Grote verscheidenheid aan machines • Effect op bodemstructuur hangt af van verschillende factoren: • • • • •

Kenmerken werktuig (type tanden, schijven, rollen,...) Diepte bewerking Rijsnelheid, bandenspanning Bodemtype en vochtgehalte bij bewerking Voorgaande verdichting en bodemstructuur

• Algemene indeling op basis van intensiteit bodembewerking + diepte bewerking Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Wat is niet-kerende bodembewerking? • Directe inzaai: inzaai in de stoppel zonder voorgaande bewerking

• Strokenbouw: enkel bewerking in de zaailijn



Wat is niet-kerende bodembewerking? • Ondiepe niet-kerende bodembewerking

• Diepe niet-kerende bodembewerking



Studiegebied & experimentele opstelling • Onderzoek niet-kerende bodembewerking in kader van Interreg IIIproject ‘MESAM’ en Interreg IV-project ‘Prosensols’ • Proefvelden in Heestert, Kruishoutem en Radinghem (N-Fr) • Metingen: • • •

Bodemerosie Bodemorganische koolstof Fysische bodemkwaliteit (verdichting, infiltratie, porositeit, waterbergend vermogen, aggregaatstabiliteit)



Studiegebied & experimentele opstelling







Effect op bodemerosie Literatuur: • NKB vermindert zowel afstroming als bodemverlies • Analyse van 186 regenvalsimulaties uitgevoerd in de regio Leuven – Sint-Truiden • • • •

NKB vermindert afstroming in 63% van de gevallen NKB vermindert afstroming met gemiddeld 87% NKB vermindert bodemverlies in 88% van de gevallen NKB vermindert bodemverlies met gemiddeld 62%

• Metingen bodemverlies onder veldomstandigheden: NKB vermindert bodemverlies met 85 % !!



Effect op bodemerosie

• 2 plots, 5 m² • neerslag: 7 sproeikoppen 127 mm/h Wat is niet-kerende bodembewerking? niet-kerende bodembewerking, 27/08/2013 25Studiedag - 30Erosie: min Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’

Jan Vermang, LNE-ALBON

Effect op bodemerosie • Neerslag en afstroming in Kruishoutem in 2005

•

Zowel ondiepe als diepe NKB verminderen afstroming en bodemverlies ten opzichte van ploegen (KB) Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Effect op bodemerosie • Neerslag en afstroming uitgedrukt als een verhouding van NKB tot KB (%) voor de jaren 2003 - 2010

• •

Hoge variatie in de vermindering van afstroming en bodemverlies Waarom zijn de verschillen gemiddeld zo klein? Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Effect op bodemerosie • Welke proeven vertoonden een hogere afstroming onder NKB?



Effect op bodemerosie • Neerslag en afstroming in Kruishoutem in 2006

• •

Zowel ondiepe als diepe NKB hoogste afstroming Diepe NKB hoogste bodemverlies, ondiepe NKB laagste Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Effect op fysische bodemkwaliteit • Bepaling van de indringingsweerstand • • •

Detecteren van verdichte bodemlagen Meting tussen 0 en 50 cm diepte Meting van het vochtgehalte voor elke bodemlaag van 10 cm



Effect op fysische bodemkwaliteit • Bepaling van de indringingsweerstand: Heestert 2007



Effect op fysische bodemkwaliteit • Bepaling van de indringingsweerstand: Heestert 2008



Effect op fysische bodemkwaliteit • Oogst tijdens natte omstandigheden



Effect op fysische bodemkwaliteit • NKB uitgevoerd onder natte omstandigheden is onvoldoende in staat verdichting weg te werken



Effect op bodemerosie • Neerslag en afstroming uitgedrukt als een verhouding van NKB tot KB (%) zonder jaren bewerkt onder slechte omstandigheden

•

Zowel ondiepe als diepe NKB verminderen afstroming en bodemverlies! Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Effect van NKB op bodemerosie Conclusie: • NKB vermindert afstroming en bodemverlies • MAAR: nood aan goede omstandigheden tijdens bewerking • •

Negatieve invloed van oogsten onder natte omstandigheden NKB uitgevoerd onder natte omstandigheden niet in staat de bodem voldoende los te werken

Advies: • Voorjaar: bewerking uitstellen tot voldoende droge bodem • Gebruik van cultivars die voldoende vroeg geoogst kunnen worden • Bij verdichting: extra/aangepaste werkgang op droge bodem vb: (diep)woelen in de zomer







Effect van NKB op bodemorganische stof

• NKB: gelaagdheid in gehalte aan bodemorganische stof • NKB: bodemorganische stof hoogst aan de bodemoppervlakte • Reden: gewasresten blijven aan de oppervlakte na de bewerking Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit • Aggregaatstabiliteit • •

NKB: meer stabiele grote aggregaten Omwille van hoger gehalte aan organische stof aan oppervlakte



Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit • Aggregaatstabiliteit: stabiliteitsindex Heestert ‘07

• •

Heestert ‘08

KB

0.44 ± 0.10 a 0.32 ± 0.04 a

NKBd1

0.63 ± 0.13 b 0.35 ± 0.02 a

NKBd2

0.45 ± 0.10 a 0.35 ± 0.05 a

NKBs

0.73 ± 0.19 b 0.36 ± 0.08 a (verdichting)

Zonder bodemverdichting: hogere aggregaatstabiliteit onder NKB Met bodemverdichting: geen verschil in aggregaatstabiliteit



Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit • Verslemping • •

Omwille van aggregaatafbraak en depositie van bodemdeeltjes Verlaagt de infiltratie, verhoogt de afstroming

• Macroscopische observatie: minder verslemping onder NKB •

Verslempte oppervlakte: KB: 87 ± 21 % NKBs: 69 ± 33 % Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’

NKBd: 73 ± 30 %


Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit • Infiltratie (Hydraulische geleidbaarheid, cm/uur)

(verdichting)

• Zonder bodemverdichting: soms betere infiltratie bij NKB • Met bodemverdichting: alle bewerkingen lagere infiltratie weinig verschil tussen bewerkingen Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project ‘Prosensols’


Effect van NKB op fysische bodemkwaliteit • Porositeit •

Weinig verschillen tussen NKB en KB

• Macroporositeit •

Weinig verschillen tussen NKB en KB, soms lager voor NKB

• Indien bodemverdichting: • •

Afname in porositeit, zowel voor NKB als voor KB Sterke afname in aantal macroporiën >30 µm







Besluit • NKB vermindert afstroming en bodemverlies • NKB verhoogt organisch stofgehalte aan het oppervlakte • NKB behoudt de fysische bodemkwaliteit MAAR: • Bodemverdichting veroorzaakt door oogst onder natte omstandigheden wordt moeilijker weg gewerkt door NKB • NKB dient steeds onder voldoende droge omstandigheden uitgevoerd te worden



Wat is niet-kerende bodembewerking? Resultaten Interreg-project Prosensols

Recommend Documents