Interculturele Studiegids

Interculturele Studiegids studiejaar 2009-2010

Samengesteld door: Mirte van Gaalen Sectie Interculturalisatie NIP In samenwerking met: Rebekka Wessels (Radboud Universiteit Nijmegen) Karin Galgenbeld (Rijks Universiteit Groningen) Kaya Peerdeman (Universiteit van Amsterdam) Jan Willem Grijpma (Universiteit Leiden) Karima Abidi (Universiteit Maastricht) Margot van Genuchten (Universiteit van Tilburg) Lonneke Vink (Universiteit Utrecht Geke Werkman (Vrije Universiteit Amsterdam)

Inleiding Waarom een Interculturele studiegids? De geestelijke gezondheidszorg, de maatschappij, de arbeidsmarkt, organisaties, wetenschappelijk onderzoek en testmateriaal vragen steeds meer om toespitsing op een multiculturele populatie. Op universiteiten worden steeds meer vakken op het gebied van cultuur, migratie, etniciteit, allochtonen, religie en de multiculturele samenleving aangeboden. Helaas blijven de psychologie-opleidingen in dit opzicht achter bij andere sociaal wetenschappelijke opleidingen. De reden voor het ontwikkelen van deze studiegids is de overtuiging dat psychologen zich moeten kunnen voorbereiden op interculturele professionele toekomst. Daarom wordt hier een overzicht gepresenteerd van voor psychologen relevante vakken (ter verdieping) op intercultureel gebied. Voor wie is de Interculturele Studiegids bedoeld? Deze studiegids is bedoeld voor iedereen die zich op een wetenschappelijk niveau bezighoudt of wil bezighouden met de gevolgen van cultuurverschillen voor de psychologie. Hierbij wordt in eerste plaats gedacht aan studenten psychologie, maar ook aan studenten van andere disciplines en studieadviseurs. Ook kan de studiegids gebruikt worden door docenten die zich de taak gesteld zien hun onderwijsaanbod te interculturaliseren. Met deze studiegids is gepoogd een zo volledig mogelijk overzicht te geven van de onderwijsactiviteiten en de daarbij betrokken personen op dit vakgebied. Hoe kan men de Interculturele Studiegids gebruiken? In de gids zijn voor psychologen relevante cursussen op het gebied van cultuur, migratie, etniciteit, allochtonen, de multiculturele samenleving en religie opgenomen. Er is geprobeerd om cursussen te selecteren die zonder problemen te volgen zijn voor psychologiestudenten. Meestal zijn dit Bachelorcursussen en PreMastercursussen. Mastercursussen zijn vaak alleen te volgen onder bepaalde voorwaarden. Er is geprobeerd cursussen te selecteren die voor psychologen werkzaam in de Nederlandse multiculturele samenleving interessant kunnen zijn. De opgenomen cursussen zijn per universiteit opgedeeld, en vervolgens per faculteit. Per cursus wordt een korte inhoudsomschrijving gegeven, waaronder de cursuscode, docenten en contactpersonen, de te behalen studiepunten (ECTS), periode waarin de cursus aangeboden wordt, de voertaal, de werkwijze en de toetsvorm. Vervolgens wordt de link geboden waar meer informatie over de cursus te vinden is. Voor het samenstellen van deze studiegids is voornamelijk gebruik gemaakt van het vakkenaanbod op het internet via de digitale studiegidsen. Deze studiegids is bedoeld om een overzicht te bieden van te volgen interculturele cursussen. Gebruikers wordt dringend aangeraden vóór inschrijving voor een cursus de informatie te controleren bij de betreffende onderwijsinstelling (via getoonde link of contactpersoon). De samenstellers van deze studiegids zijn niet verantwoordelijk voor onrechtmatigheden of onvolkomenheden, en kunnen niet bemiddelen bij inschrijving. Uiteraard houden wij ons aanbevolen voor opmerkingen en suggesties over de opzet en inhoud van de Interculturele Studiegids (e-mail: [email protected]). Onze dank gaat uit naar de studenten die ons hebben geholpen bij de totstandkoming van deze studiegids. Veel succes bij het ontwikkelen van uw interculturele competenties! Mirte van Gaalen Sectie Interculturalisatie Nederlands Instituut voor Psychologen

2

Inhoudsopgave ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM.................................................. 8 Faculteit Sociale Wetenschappen....................................................................... 9 Cultuursociologie................................................................................................................................ 9 Sociologische verkenningen: maatschappelijke ongelijkheid........................................................... 10 Minor Europe and the Middle East ................................................................................................... 11

Faculteit der Wijsbegeerte................................................................................ 12 Wijsgerige antropologie: Inleiding 1 en inleiding 2.......................................................................... 12 Ethiek: Omgaan met stedelijke diversiteit. Beloften en uitdagingen van het stadsleven voor intercultureel burgerschap................................................................................................................. 13

Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen ........................................ 14 Cultural Influences on Communication 2009 .................................................................................. 14 Cultural Influences on Communication ............................................................................................ 15 Mondialisering en Cultuur ................................................................................................................ 16 Cultuurtheorie ................................................................................................................................... 17 Geschiedenis van Moderne westerse Samenlevingen (GMS)........................................................... 18 Geschiedenis van Niet-Westerse Samenlevingen (GNWS).............................................................. 19 Christendom en Islam in de Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd................................................. 20 Migrations and Cultural Diversity: Caribbean Perspectives ............................................................. 21 Religion and Society in the Middle East and North Africa............................................................... 22

RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN.................................................... 23 Faculteit Psychologie......................................................................................... 24 Intergroepsrelaties vanuit multicultureel perspectief ........................................................................ 24

Faculteit Sociale Wetenschappen..................................................................... 25 Inleiding in de culturele en sociale antropologie .............................................................................. 25 Leefstijlen: over seksualiteit, cultuur en media................................................................................. 27 Maatschappelijke vooroordelen ........................................................................................................ 28 Philosophy of Culture ....................................................................................................................... 29 Weerstand tegen minderheden .......................................................................................................... 30 Cultuur en economie ......................................................................................................................... 31 Cultuur en identiteit: Antropologie van het lichaam......................................................................... 32 Cultuur en/in ontwikkeling ............................................................................................................... 33 Macht, identiteit en representatie ...................................................................................................... 34 Politiek, bestuur en etniciteit............................................................................................................. 36 Religie en gender .............................................................................................................................. 38 Theoretische debatten in de culturele antropologie .......................................................................... 39 Gender en multiculturaliteit .............................................................................................................. 41 Het culturele geheugen...................................................................................................................... 42 Independent Study Gender, Culture & the Arts ................................................................................ 43 Gender en religies: literatuurstudie ................................................................................................... 44

Faculteit Letteren .............................................................................................. 45 Sociolinguïstiek................................................................................................................................. 45 Tweede taalverwervingsonderzoek................................................................................................... 46

Faculteit der Religiewetenschappen ................................................................ 47 Antropologie van de religie............................................................................................................... 47 Arabisch I.......................................................................................................................................... 48 Bronteksten NT/Islam ....................................................................................................................... 49 Bronteksten OT/Jodendom ............................................................................................................... 50

3

Bronteksten Oosterse Tradities ......................................................................................................... 51 Geestelijke Verzorging in multiculturele context ............................................................................. 52 Gender en multiculturaliteit op het snijvlak van cultuur en religie................................................... 54 Inleiding Boeddhisme ....................................................................................................................... 56 Inleiding Hebreeuws ......................................................................................................................... 58 Inleiding Hindoeïsme........................................................................................................................ 59 Inleiding Islam .................................................................................................................................. 60 Inleiding Jodendom........................................................................................................................... 61 Migratie, globaliserende religies en interreligiositeit........................................................................ 62

RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN.......................................................... 63 Faculteit der Letteren ....................................................................................... 64 Interculturele communicatie ............................................................................................................. 64 Internationale communicatie............................................................................................................. 65 Toegepaste Taalwetenschap I: Tweede-taalverwerving en Meertaligheid ....................................... 66 Communicatie in een multiculturele samenleving............................................................................ 67

Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen ..................................... 68 Sociale en cross-culturele psychologie ............................................................................................. 68 Social and cross-cultural psychology................................................................................................ 69 Diversiteit in organisaties.................................................................................................................. 70 Topics in diversity............................................................................................................................. 71

Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap..................................... 72 Godsdienstpsychologie en psychoanalytische hermeneutiek – Inleiding ......................................... 72 Antropologie van moslimsamenlevingen.......................................................................................... 73 Antropologie van religie ................................................................................................................... 74 Cultuurgeschiedenis Christendom 1 ................................................................................................. 75 Modern Christendom: een cultuurgeschiedenis ................................................................................ 76 Godsdienstsociologie ........................................................................................................................ 77 Islam.................................................................................................................................................. 78 Jodendom .......................................................................................................................................... 79 New Age religie in historisch perspectief ......................................................................................... 80 Pluralisme en Relativisme: Problemen en analyses van multiculturaliteit in de moderne samenleving ........................................................................................................................................................... 81

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM .......................................................... 83 Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen .............................. 83 Cultuur en gezondheid ...................................................................................................................... 83 Cross-Cultural Psychology ............................................................................................................... 85 Stereotypes 1: Basic Principles ......................................................................................................... 86 Inleiding culturele antropologie ........................................................................................................ 87 Inleiding in de Sociologie der Niet-Westerse Samenlevingen.......................................................... 88 Religion & Modernity....................................................................................................................... 89 Multicultural Riddle.......................................................................................................................... 90 Immigrant and Ethnic Issues and the Practice of Social Work ......................................................... 91 Experiencing Differences.................................................................................................................. 93 Race and ethnic relations in education.............................................................................................. 94 The Meaning of Having Children in Cultural Perspectives .............................................................. 96 Intercultural Communication ............................................................................................................ 97 Media and Multiculturalism.............................................................................................................. 99 Introductory Course International Development Studies................................................................ 101 Health and Development................................................................................................................. 103 Kinderen en ontwikkeling............................................................................................................... 104 Migratie, segregatie en integratie I en II ......................................................................................... 105

4

Faculteit der Geesteswetenschappen ............................................................. 107 Religiestudies: methodieken en thema's.......................................................................................... 107 Godsdienstpsychologie ................................................................................................................... 109 Islam................................................................................................................................................ 110 Islam in Europa: religie, seculiere staat en publiek domein............................................................ 111 Godsdienstsociologie ...................................................................................................................... 112

UNIVERSITEIT LEIDEN ............................................................................. 113 Faculteit Sociale Wetenschappen................................................................... 114 Basismodule: Gender ...................................................................................................................... 114 Basismodule: Religie ...................................................................................................................... 115 Internationale migratie en transnationalisme .................................................................................. 116 Medische antropologie en sociologie.............................................................................................. 118 Religion and Modernity in Global Context..................................................................................... 120 Social Movements........................................................................................................................... 121 Culture and Diversity at Work ........................................................................................................ 122 Cultural Aspects of Health and Health Care ................................................................................... 123

Geesteswetenschappen .................................................................................... 124 Inleiding tot de godsdienstwetenschap............................................................................................ 124 Inleiding Islamologie ...................................................................................................................... 125 Buddhism – Introduction ................................................................................................................ 126 Jodendom – inleiding...................................................................................................................... 128 Godsdienstpsychologie ................................................................................................................... 129 Modern christendom I..................................................................................................................... 130 Inleiding Hindoeisme...................................................................................................................... 131 Godsdienstsociologie ...................................................................................................................... 132 Master Islamic Theology ................................................................................................................ 133 Nieuwe religieuze bewegingen en new age .................................................................................... 134 Inleiding sociaal-wetenschappelijke benadereingen van godsdienst en geloof .............................. 135 Godsdienstsociologie ...................................................................................................................... 136 Sociale, economische en medische voorschriften van de islam...................................................... 137 Religion and the immigrant experience .......................................................................................... 138 De multireligieuze context van geestelijke verzorging ................................................................... 139

Interfacultair.................................................................................................... 140 Multiculturele samenleving (interdisciplinaire minor) ................................................................... 140

UNIVERSITEIT VAN MAASTRICHT ....................................................... 141 Humanities ....................................................................................................... 142 Cultural Studies I: Doing Cultural Studies...................................................................................... 142 Culture, Politics and Society in Contemporary Asia....................................................................... 143

Humanities ....................................................................................................... 144 Cultural Studies II: Reading Contemporary Culture....................................................................... 144

UNIVERSITEIT VAN TILBURG................................................................. 146 Faculteit Geesteswetenschappen.................................................................... 146 Acculturatie en identiteit................................................................................................................. 146 Authority and Power in Christianity and Islam in Contemporary Western Europe........................ 148 Bijbel en moderne cultuur............................................................................................................... 149 Bronnen met gezag: Islam, Hindoeïsme en Boeddhisme................................................................ 150 Bronnen met Gezag: Jodendom en Christendom............................................................................ 151 Case-studies, ethisch, pastoraal, psychologisch.............................................................................. 152

5

Christelijke identiteit: individueel en institutioneel ........................................................................ 153 Christendom en Boeddhisme .......................................................................................................... 154 Christendom en Islam ..................................................................................................................... 156 Christendom en Islam in de moderne westerse samenleving.......................................................... 158 Christenen en moslims in interactie ................................................................................................ 159 Colloquium: Religie in Samenleving en Cultuur ............................................................................ 160 Cultural antropology of religion ..................................................................................................... 161 Culturele diversiteit en sociale cohesie........................................................................................... 162 Cultuur en Christendom in Nederland ............................................................................................ 164 Cultuur en Islam in Nederland ........................................................................................................ 165 Cultuur in maatschappij .................................................................................................................. 166 Cultuurfilosofie ............................................................................................................................... 167 Cultuursociologie............................................................................................................................ 168 Cultuuruitingen voor de jeugd ........................................................................................................ 169 De multiculturele samenleving in ontwikkeling ............................................................................. 170 Geschiedenis van culturen in Nederland......................................................................................... 171 Geschiedenis van de Islam in Nederland na 1945 .......................................................................... 173 Gespreksvoering en religieuze communicatie ................................................................................ 174 God, mens en wereld....................................................................................................................... 175 Identiteit en modernisering in Christendom en Islam ..................................................................... 176 Ideologie en samenleving................................................................................................................ 177 Indiase zingevingsystemen ............................................................................................................. 178 Interculturele communicatie en beeldvorming................................................................................ 179 Interculturele communicatie in gesprekken .................................................................................... 180 Interculturele competenties en educatie .......................................................................................... 182 Interreligieuze communicatie.......................................................................................................... 183 Klinische godsdienstpsychologie.................................................................................................... 184 Language contact ............................................................................................................................ 185 Non-verbal communication............................................................................................................. 186 Opvoeding en onderwijs ................................................................................................................. 187 Taal en integratie............................................................................................................................. 188

Faculteit Sociale Wetenschappen................................................................... 189 Gedrag in culturele context ............................................................................................................. 189 Thema: Etnische verhoudingen....................................................................................................... 190

UNIVERSITEIT UTRECHT ......................................................................... 192 Faculteitsnaam Sociale Wetenschappen ....................................................... 192 Interculteralisatie van de gezondheidszorg ..................................................................................... 192 Ontwikkeling in intercultureel perspectief...................................................................................... 193 Culturele diversiteit en identiteit..................................................................................................... 195 De multiculturele samenleving ....................................................................................................... 197 Introductie cultuurstudies................................................................................................................ 199 Culturen en samenlevingen............................................................................................................. 200 Etniciteit en nationalisme................................................................................................................ 201

Faculteit der Geesteswetenschappen ............................................................. 202 Islam, een inleiding......................................................................................................................... 202 Islam en samenleving...................................................................................................................... 203 Taalverwerving Arabisch 1............................................................................................................. 204 Hindoeïsme en boeddhisme ............................................................................................................ 205 Jodendom: historische inleiding...................................................................................................... 206 Ethiek, mensenrechten en religieuze tolerantie............................................................................... 207 Ethiek en religie .............................................................................................................................. 208 Pastorale psychologie...................................................................................................................... 209

6

Christendom, een wereldreligie ...................................................................................................... 210 Bijbel en traditie.............................................................................................................................. 211 Fundamentalisme en moderne tijd .................................................................................................. 212 Godsdienstpsychologie ................................................................................................................... 213

Faculteit Letteren ............................................................................................ 214 Gender and ethnicity in Europe....................................................................................................... 214

VRIJE UNIVERSITEIT................................................................................. 215 Faculteit Psychologie en Pedagogiek ............................................................. 216 Interculturele Psychologie (Intercultural Psychology).................................................................... 216

Faculteit Aard- en Levenswetenschappen .................................................... 217 Interculturalisatie van de zorg......................................................................................................... 217 Volksgezondheid in internationale context..................................................................................... 219

Faculteit Sociale Wetenschappen................................................................... 220 Antropologie ................................................................................................................................... 220 Cultural Diversity and Religion ...................................................................................................... 222 Culture and Organization ................................................................................................................ 223 Gedrag en communicatie in organisaties deel 1.............................................................................. 225 Gedrag en communicatie in organisaties deel 2.............................................................................. 226 Global Religion and Local Diversity .............................................................................................. 227 Identity and Ethnicity part 1............................................................................................................ 228 Identity and Ethnicity part 2............................................................................................................ 229 Anthropology of Religion part 1..................................................................................................... 231 Anthropology of Religion part 2..................................................................................................... 232 Culturele diversiteit in organisaties................................................................................................. 233 Intercultural Communication .......................................................................................................... 234 Multicultural Organizations and Networks..................................................................................... 235 Multiculturalism: an International Comparison .............................................................................. 236 Sociologisch domein II: Segregatie in de stad ................................................................................ 237 Social Capital and Conflict ............................................................................................................. 238 Social Stratification and Power....................................................................................................... 239

Faculteit der Godgeleerdheid......................................................................... 240 Interculturele theologie ................................................................................................................... 240 Nieuwe religieuze stromingen ........................................................................................................ 241 Islam................................................................................................................................................ 242 Godsdienstpsychologie/Godsdienstsociologie................................................................................ 243 Religies in een pluralistische cultuur .............................................................................................. 244 Ethiek van de wereldreligies ........................................................................................................... 245 Hindoeïsme ..................................................................................................................................... 246 Boeddhisme..................................................................................................................................... 247 Christendom.................................................................................................................................... 248 Jodendom ........................................................................................................................................ 249 Arabisch I........................................................................................................................................ 250 Islamitische ethiek I ........................................................................................................................ 251 Islam en Europese cultuur............................................................................................................... 253

7

Erasmus Universiteit Rotterdam www.eur.nl

8

ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM Faculteit Sociale Wetenschappen Cultuursociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie, BA1 FSWS160 Prof.Dr. D. Houtman, Drs. J.H. Roeland, Diverse docenten Drs. J.H. Roeland 7.5 1.6 Nederlands Hoor-, werk- en gastcolleges Schriftelijk tentamen http://fsw.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=FSWS160

Doel Deze cursus beoogt studenten kennis te laten maken met de cultuursociologie – een sociologische benadering die zich richt op de analyse van de betekenissen die mensen aan zichzelf en hun samenlevingen toekennen. Inhoud Centraal in de cursus staan enkele actuele, in het oog springende culturele ontwikkelingen in hedendaagse westerse samenlevingen. Enerzijds geven deze ontwikkelingen aanleiding tot discussie over de houdbaarheid van meer of minder gevestigde theorieën over onder andere secularisering en individualisering. Anderzijds nodigen ze uit tot nieuwe theorievorming over maatschappelijke verschijnselen die in hedendaagse westerse samenlevingen lijken te bloeien op de ruines van religie en traditie. Na een inleiding tot de cultuursociologische benaderingswijze worden een aantal thema’s behandeld, waaronder secularisering en religieuze verandering; maakbaarheid en onbehagen; civilisering en emotionalisering; en virtualisering en verlangen naar authenticiteit. Literatuur Hoofdstukken uit boeken en artikelen (te downloaden via Digitale Leeromgeving).

•

9

Sociologische verkenningen: maatschappelijke ongelijkheid Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie, BA2 FSWS252 Dr. P.H.J. Achterberg Dr. P.H.J. Achterberg 7.5 2.4, 2.5, 2.6, 2.7 Nederlands Hoorcolleges Paper en Schriftelijk tentamen http://fsw.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=FSWS252

Doel Maatschappelijke ongelijkheid is een van de kernthema’s van de sociologie. Vanaf het werk van de grootmeesters van de sociologie tot aan recent sociologisch onderzoek speelt maatschappelijke ongelijkheid een belangrijke rol. Dit vak is er op gericht de student vertrouwd te laten raken met theorieën over maatschappelijke ongelijkheid en de uitwerking daarvan in empirisch onderzoek. Inhoud Specifiek zal aandacht worden besteed aan de diverse theorieën over stratificatie en ongelijkheid, onderzoek naar mobiliteit en meritocratisering, sociale uitsluiting, ongelijkheid in vergelijkend perspectief en de vraag of maatschappelijke ongelijkheid nog wel bestaat. Literatuur • Reader met onderzoeksartikelen • Crompton (2008) Class and Stratification. Cambridge: Polity Press. • Grusky & Szelényi (editors) (2007) The Inequality Reader; Contemporary and Foundational Readings in Race Class and Gender. Boulder, Colorado, Westview Press

10

Minor Europe and the Middle East Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociology, Bachelor 3, Minor FSWSMINEME Prof.Dr. T. Ramadan, Prof.Dr. H.B. Entzinger M. Kooistra, [email protected] 15 3.1, 3.2 English Lectures Written examination http://fsw.sinonline.nl/studiegids/future.html?action2=show_course&course_id=1 4984

Doel Religion and Society in the Middle East (CH4114) (More information about this module is available at the Faculty FHK) Citizenship and Identity (prof.dr. T. Ramadan) The course aims at providing students with a deeper knowledge of the diverse definitions and norms regarding the status of ‘citizen’ in relation to the nation state in the Western countries. It also deals with the current debates on ‘identity’ in the light of the ‘multicultural’ and ‘pluralistic’ modern societies. The major concepts just indicated will be approached from a historical perspective, but they will also be put into a contemporary context. The highly normative debates on notions such as ‘loyalty’, ‘sense of belonging’ and ‘social cohesion’ as these are currently taking place in several European countries will also be analysed. Migration and Transnationalism in Europe (prof.dr. H.B. Entzinger) The course assesses migration patterns to Europe in the past decades. The emphasis will be on migration from the Middle East and North Africa, which has led to a substantial growth of the number of people with a Muslim background in Europe. We will analyse some of the major legal and political aspects of their settlement. We will also study patterns of inclusion and exclusion in the social and economic field. Finally, we will discuss some of the major cultural consequences, including patterns of institutionalisation of Islam. The course will compare differences and similarities in the approaches of several European countries. Literatuur Citizenship and Identity • Reader Migration and Transnationalism in Europe • Penninx, R., Berger, M., Kraal, K., Eds. (2006) The Dynamics of International Migration and Settlement in Europe. A State of the Art, Amsterdam, Amsterdam University Press. Migration and Transnationalism in Europe • Reader with articles Bijzonderheden This course is part of the Minor ‘Europe and the Middle East: Society and Identity’, organised jointly by the Faculty of Social Sciences (Dept. of Sociology) and the Faculty of History and Arts.

11

Faculteit der Wijsbegeerte Wijsgerige antropologie: Inleiding 1 en inleiding 2 Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Wijsbegeerte BA 1 en 2 FW-WA1003 Prof.Dr. J. de Mul, Dr. G.A.M. Groot Prof.Dr. J. de Mul 7 1e trimester, 2e trimester Nederlands Hoorcollege en Werkcollege Schriftelijk Tentamen http://fwb.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=FW-WA1003

Doel Het verwerven van een oriënterend overzicht van de belangrijkste thema's en de geschiedenis van de wijsgerige antropologie, en het kennen en kunnen hanteren van een aantal wijsgerig-antropologische kernbegrippen. Inhoud In het eerste deel van de cursus zal een systematisch overzicht worden gegeven van het vakgebied van de wijsgerige antropologie. In het inleidende deel komen het object en de methoden van de wijsgerige antropologie, alsmede haar relatie tot andere disciplines binnen de filosofie en de empirische menswetenschappen - psychologie, culturele antropologie, biologische antropologie - aan de orde. Vervolgens worden aan de hand van de lectuur van delen van een klassieke tekst uit de 20e eeuwse wijsgerige antropologie (Plessner) een aantal kernthema's uit de wijsgerige antropologie in hun onderlinge samenhang behandeld: de plaats van de mens in de (evolutie van de) levende natuur, (de verhouding van) lichaam en geest, (inter)subjectiviteit, reflexiviteit, taal, vrijheid, handelen, arbeid, cultuur en culturele verscheidenheid. Plessners uitwerking van deze thema's wordt vervolgens geconfronteerd met de benadering van een aantal latere auteurs uit de Duitse, Franse en Angelsaksische filosofische tradities (syllabus 1). In het tweede deel van de cursus zal aan de hand van een historische benadering worden nagegaan hoe de antropologische vraagstelling zich in de moderne filosofie heeft ontwikkeld. Duidelijk zal worden hoe en waarom de vraag naar de mens binnen de wijsgerige optiek een centrale plaats heeft kunnen innemen en hoe die plaats in de loop van de 20e eeuw steeds meer ter discussie is komen te staan. Teksten die onder andere zullen worden behandeld zijn van Descartes, Kant, Kierkegaard, Nietzsche, Heidegger en Foucault (syllabus 2). Literatuur • 2 syllabi (verkrijgbaar bij de Erasmus Shop) • Blackboard: www.myeur.nl • Inleiding 1: Helmut Plessner: Mit anderen Augen: Aspekte einer philosophischen Anthropologie. Reclam, Stuttgart 1982 (ISBN: 3150078865) • Inleiding 1: Jos de Mul: Cyberspace Odyssey. Klement, Kampen 2002 (ISBN: 9077070125) Bijzonderheden Op deze cursus bestaan een aantal vervolgcursussen.

12

Ethiek: Omgaan met stedelijke diversiteit. Beloften en uitdagingen van het stadsleven voor intercultureel burgerschap Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Wijsbegeerte MA 1 en 2 FW-ETH4010 Dr. B.R. van Leeuwen Dr. B.R. van Leeuwen 7 Sem. 1 Nederlands Hoor-/werkcollege 1 x per week 2 uur Paper en referaat http://fwb.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=FW-ETH4010

Doel Inzicht verwerven in de normatieve theorievorming over burgerschap – met name intercultureel burgerschap – in het licht van processen van verstedelijking. Inhoud Urbanisatie of verstedelijking verandert in hoog tempo de wijze waarop burgers vandaag de dag samenleven. Hoewel urbanisatie intensief wordt bestudeerd in de sociale wetenschappen, is het tot op heden geen belangrijk onderzoeksthema in de filosofie. Maar omdat urbane leefcondities de vorming van de moderne burger in grote mate bepalen, ligt het voor de hand om deze condities te betrekken bij de ontwikkeling van normatieve modellen van burgerschap. Gegeven het feit dat geconcentreerde sociale en culturele diversiteit één van de basiskenmerken van het moderne stadsleven is, zullen we ons in het bijzonder richten op intercultureel stadsburgerschap. Sommige theoretici stellen of suggereren dat de culturele complexiteit die kenmerkend is voor de moderne stad, ertoe bijdraagt dat stedelingen betere sociaal-culturele hulpbronnen tot hun beschikking hebben voor de ontwikkeling van specifieke interculturele deugden, zoals tolerantie, respect en cosmopolitisme. Er bestaat echter ook een traditie van urbane theorievorming die het stedelijke leven eerder karakteriseert als vervreemdend, anoniem en isolerend. Beide stromingen zullen in het college aan bod komen. De vraag die als leidraad van het college zal dienen luidt: welke minimale deugden zijn essentieel voor het leven met culturele en etnische diversiteit en op welke wijze bevorderen of belemmeren de structurele elementen van het stadsleven de cultivering van deze deugden? Enkele van de auteurs die aan bod komen - zowel uit filosofische als meer sociaal-wetenschappelijke hoek – zijn: W. Benjamin, R. Boomkens, J. Jacobs, W. Kymlicka, C. Mouffe, R. Sennett, G. Simmel, L. Wirth, I. Young. Literatuur Verplichte literatuur • Philip Kasinitz (ed.): Metropolis: Centre and Symbol of our Times. Palgrave, New York 1995 (ISBN: 0333621271) • Reader aan begin van college beschikbaar • Blackboard: www.myeur.nl Aanbevolen literatuur • Richard Sennett: The Uses of Disorder: Personal Identity and City Life. Verschillende uitgaven zijn mogelijk: Knopf, 1970; Vintage, 1971; W.W. Norton, 1992 Bijzonderheden Voor keuzevakstudenten en cursisten via Bureau Onderwijs Wijsbegeerte

13

Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen Cultural Influences on Communication 2009 Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Cultural Studies BA 2/3, Geschiedenis BA 2/3 CM2004 Prof.dr. S.P. Verluyten, Dr. J.R. Ward Prof.dr. S.P. Verluyten 5 Term 1 English Lecture and tutorial assignments and written examination http://www.psynip.nl/upload6/ic/interculturele%20studiegids%2020 08-2009.pdf

Doel Students have knowledge and understanding of: • The main theories, approaches and debates in the field of intercultural communication; • The ways in which various cultural factors affect communication processes; • Modalities and processes of intercultural communication in the context of globalization and international migration. Students have the ability and/or propensity to: • Systematically analyse and critically reflect on fundamental and practical issues in the field of intercultural communication and to formulate their own viewpoints and research questions, using relevant theoretical insights, concepts and research findings; • To communicate their viewpoints in a clear and constructive fashion both orally and in writing; • Reflect on and improve their competence in intercultural communication. Inhoud In this course, we will examine the impact of culture on communication processes: how are variables such as values, beliefs, traditions, language, background, and experiences manifested in the verbal and nonverbal meaning of messages communicated by cultures and subcultures throughout our global society. The course offers in-dept coverage of such topics as the process of ethnic and cultural identity change, culture shock and intercultural adjustment, intercultural verbal communication styles, global identity challenges, and decision-making choices in intercultural ethics. Literatuur • Verluyten, S. Paul Intercultural Communication in business and Organisations. An Introduction. (Leuven/Voorburg, ACCO) (ISBN: 978-90-334-4534-7) • Verluyten, S. Paul Cultures: from Observation to Understanding. A workbook (Leuven, ACCO, 2007) (ISBN: 978-90-334-6455-3) • Readings via Blackboard and online resources Bijzonderheden Registration for the course in Term 1 closes 24 august 2009 This course is also given in 2010

14

Cultural Influences on Communication Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Communication and Media BA 1 CM1010 Dr. P. Arora, C. Lohmeier MSc Dr. P. Arora 5 Term 4 Englisch lectures and tutorials assignments and written examination http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CM1010

Doel Students have knowledge and understanding of: • The main theories, approaches and debates on the relationship between culture(s) and communication; • The ways in which various cultural factors affect communication processes; • Variations in communicative styles; • Modalities and processes of communication in the context of globalization and international migration. Students have the ability and/or propensity to: • Critically reflect on fundamental and practical issues in the field of intercultural communication; • Use different communicative styles in presenting and communicating their viewpoints and arguments; • Reflect on and improve their competence in intercultural communication and collaboration. Inhoud This course introduces students to the study of intercultural communications and familiarizes them with the impact of culture on communication processes: how are variables such as values, beliefs, traditions, language, background, and experiences manifested in the verbal and nonverbal meaning of messages communicated by cultures and subcultures throughout contemporary global society. Besides an overview of major theoretical perspectives and approaches, the course offers in-depth coverage of such topics as the process of ethnic and cultural identity change, culture shock and intercultural adjustment, verbal and non-verbal communication styles, global identity challenges, and decisionmaking choices in intercultural ethics. Course activities include in-depth discussion of key issues and questions, in-class assignments, presentations, and discussions of student assignments and coursework. The problems and challenges of collaboration in the multicultural classroom is specifically addressed. Literatuur • •

Fred E. Jandt Introduction to Intercultural Communication: Identities in a Global Community Fifth Edition. (Sage 2007) (ISBN: 1412914426) Readings via Blackboard and online resources

15

Mondialisering en Cultuur Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Algemene Cultuurwetenschappen BA 2 en 3 CC2009 Prof.Dr. A.M. Bevers Bureau Onderwijs FHK 5 Blok 2 Nederlands Hoorcollege tussentijdse toets en schriftelijk tentamen http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CC2009

Doel Doel van deze cursus is om de deelnemers grondig kennis te laten maken met de theorie en het onderzoek omtrent de rol van cultuur in processen van mondialisering, waarbij het er vooral om gaat de verbinding tussen theorie en onderzoek en het belang daarvan duidelijk aan te tonen. Wekelijkse opdrachten dienen hiertoe bij te dragen en zorgen ervoor dat iedereen voorbereid aan de colleges deelneemt. Inhoud 'De wereld wordt steeds kleiner'. Iedereen weet wel zo’n beetje wat deze alledaagse uitspraak inhoudt. In deze cursus zullen we de dynamiek en de vormen van mondialisering op een wetenschappelijke manier beschrijven, analyseren en verklaren met behulp van recente literatuur. In de hoorcolleges gaan we in op de theorievorming rond mondialisering en dan vooral op de vormen en processen van transnationaal cultureel verkeer via markt, staat, sociale bewegingen en alledaagse contacten. Centraal staan begrippen als netwerksamenleving, centrum-periferie, wereldcultuurstelsel en processen als culturele homogenisering en culturele heterogenisering. In de werkcolleges richten we ons in het bijzonder op de mondialisering van kunst (muziek, dans, film, literatuur, beeldende kunst) en cultuur (taal, religie, wetenschap, levensstijl, normen en waarden) aan de hand van voorbeelden uit het empirisch onderzoek op dit gebied, onder andere op het onderzoek naar de positie van Nederland in het transnationaal cultureel verkeer. Literatuur • Wordt nader bekendgemaakt Bijzonderheden Inschrijven van 5 t/m 26 oktober 2009

16

Cultuurtheorie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Algemene Cultuurwetenschappen 2/3 CC2015 Prof.Dr. A.M. Bevers Bureau Onderwijs FHK 5 Blok 3 Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CC2015

Doel Doel van deze cursus is de deelnemers een gedegen overzicht te geven van de belangrijkste 20ste eeuwse tradities in de cultuurtheorie, met speciale aandacht voor de centrale thema’s, begrippen en denkbeelden van hoofdfiguren die tot op de dag van vandaag richtinggevend zijn voor de theorievorming en het onderzoek op het gebied van cultuur en samenleving. Inhoud Veranderen de vormen van samenleving (de sociale structuur) dan verandert de cultuur van die samenleving en dan verandert de persoonlijkheid van mensen in die samenleving. Dat is de kern van elke cultuurtheorie. Om de complexiteit en reikwijdte van cultuur te bestuderen dient men zowel de constructie van wereldbeelden, die vanouds wordt belicht door de cultuurfilosofie, als de interactie tussen cultuur en sociale structuren, die doorgaans door de cultuursociologie wordt aangereikt, in samenhang te bestuderen. In deze cursus zullen we cultuurtheorieën op het grensvlak van sociologie en filosofie bespreken. Literatuur • Wordt nader bekendgemaakt Bijzonderheden Inschrijven van 14 december 2009 t/m 18 januari 2010

17

Geschiedenis van Moderne westerse Samenlevingen (GMS) Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Geschiedenis BA 1 CH1001 Dr. L.J. Altena, Drs. M. Lak, Dr. D. van Lente Dr. L.J. Altena 10 Blok 1 Nederlands hoorcollege en werkgroep werkgroepopdrachten en schriftelijk tentamen http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CH1001

Doel Studenten hebben een overzicht zowel van de geschiedenis van westerse samenlevingen sinds 1750, als van enkele grote thema's uit de economische geschiedenis in dezelfde periode. Zij kunnen wetenschappelijke teksten kritisch lezen en maken kennis met historisch bronnenonderzoek. Inhoud In deze cursus worden de grote lijnen van de geschiedenis van westerse samenlevingen en enkele belangrijke thema's uit de economische geschiedenis sinds 1750 behandeld. Dat gebeurt mede aan de hand van het handboek Vrijheid en rede, waarin de economische, culturele en politieke ontwikkelingen aan de orde komen die hebben geleid tot de hedendaagse westerse samenleving. De hoorcolleges geven steeds een introductie op de leerstof. In de werkgroepbijeenkomsten wordt het handboek besproken en verwerkt. In de werkgroepen vindt verder een eerste kennismaking plaats met het bestuderen van historische bronnen die in een zg. digitale leeromgeving zijn opgeslagen. Het gaat daarbij om bronnen over Verlichting en Romantiek, over de Rotterdamse havenstaking van 1889 en over de jaren 1960. Literatuur • Bert Altena en Dick van Lente Vrijheid en rede. Geschiedenis van westerse samenlevingen 17501989 (Hilversum, 2006-2) (ISBN: 90 6550 953 4) Bijzonderheden Let op: begint september 2009

18

Geschiedenis van Niet-Westerse Samenlevingen (GNWS) Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Geschiedenis BA 1 CH1005 Dr. G. Oonk, Prof.Dr. D. Douwes, Dr. K. Willemse Dr. G. Oonk 10 Blok 3 Nederlands hoorcollege en werkgroep tussentijdse toets, opdrachten en bijdragen, essay, schriftelijk tentamen http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CH1005

Doel Studenten verwerven inzicht in de belangrijkste sociaal-economische ontwikkelingen in de nietwesterse Wereld van 1500-2000. Belangrijke begrippen die hierbij aan de orde komen zijn: Eurocentrisme, oriëntalisme, slavernij, contractarbeid, migratie, kolonisatie en dekolonisatie. Inhoud In dit onderdeel van het eerste jaar wordt een inleiding gegeven op de (moderne) geschiedenis van dat deel van de wereld dat vaak is aangeduid met termen als 'Derde Wereld', 'Het Zuiden', 'Onderontwikkelde landen', 'Ontwikkelingslanden' of het 'Niet-Westen'. De rode draad van het college is de wisselwerking tussen een aantal grootschalige historische processen en lokale samenlevingen, groepen en individuen en hoe zij daarmee zijn omgegaan. Het college is opgebouwd rond een aantal grote debatten met betrekking tot de sociale, economische, culturele en politieke ontwikkelingen in de niet-westerse wereld. Voorbeelden hiervan zijn de geschiedenis van de slavernij en de opkomst van de plantage-economie; processen van kolonisatie en dekolonisatie en historische debatten over het ontstaan van armoede en rijkdom in de wereld. Deze zullen zo veel mogelijk worden verhelderd aan de hand van concrete case-studies. Literatuur • R. Tignor (and others) Worlds Together, Worlds Apart: A History of the Modern World (1300 to the present) (W.W. Norton & Company, 2000 of latere druk) (ISBN: 13: 978-0393977462) • Philip D. Curtin The World & The West. The European Challenge and the Overseas Response in the Age of Empire (Cambridge University Press, 2000) (ISBN: 0521890543) Bijzonderheden Inschrijven van 14 december 2009 t/m 18 januari 2010

19

Christendom en Islam in de Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Geschiedenis BA 1 en 2 CH2006 Prof.Dr. D. Douwes G.A. Noordzij Msc Blok 1 10 Nederlands hoorcollege en werkgroep werkstuk en schriftelijk tentamen http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CH2006

Doel Studenten hebben kennis van een aantal aspecten van de christelijke en islamitische samenlevingen tijdens de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Met behulp van deze kennis kunnen zij deze samenlevingen met elkaar vergelijken. Bovendien kunnen zij reflecteren op de onderlinge relaties op politiek, economisch en cultureel terrein. Inhoud De verhoudingen tussen Oost en West staan volop in de belangstelling van de politiek en de media. Ook historici hebben zich intensief met deze problematiek beziggehouden, getuige de talloze publicaties die de laatste decennia hierover zijn verschenen. In dit college haken we hierop in. We zullen de christelijke en islamitische samenlevingen met elkaar vergelijken, en we zullen de relaties tussen deze samenlevingen bestuderen tijdens de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Waren de verhoudingen tussen het christendom en de islam harmonieus? Was er sprake van intensief contact, en van culturele uitwisseling? Of sloten deze samenlevingen zich juist voor elkaar af, en was er sprake van onbegrip, vijandschap en conflict? Zo lijken de invasies van kruisvaarders, en later de veroveringen van de Osmanen in Zuid-Oost-Europa te wijzen op conflict. Maar aan de andere kant: de verhoudingen tussen de Franse koning Frans I en de Osmaanse sultan Suleiman de Grote waren uitstekend, en Venetiaanse handelaren dreven intensief handel met moslims. De overeenkomsten en verschillen tussen de christelijke en islamitische samenlevingen, en de nauwe en complexe relaties tussen deze samenlevingen zullen in dit college kritisch tegen het licht worden gehouden. We zullen dit doen aan de hand van een aantal thema's, zoals de staatsvorming, steden, religieuze instellingen, handelsnetwerken en stereotypen. Literatuur • Wordt nader bekendgemaakt Bijzonderheden Inschrijving sluit 24 augustus 2009

20

Migrations and Cultural Diversity: Caribbean Perspectives Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Geschiedenis BA 2 en 3 CH3041 Prof.Dr. A.A. van Stipriaan Luïscius Bureau Onderwijs FHK 5 Term 3 English Seminar essay and written http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CH3041

Doel Students gain (better) understanding and insight in a variety of migration processes throughout world history as well as in debates concerning multicultural or 'diverse' societies, particularly in relation to the Caribbean world and its diasporas. Inhoud The Caribbean has often been called 'the cradle of globalisation'. Apart from its indigenous population, new population groups from all over the world have settled there – often by force – during the last five centuries. During the last century or so Caribbeans have been migrating to Europe, the USA and elsewhere. In this course we will study processes and patterns of migration as well as its socio-cultural effects from a world historical perspective, however, based on the Caribbean case. This will take us to a variety of societies ranging from West Africa, Asia, Latin America and the Caribbean to Western Europe and the USA, and the ways they have responded to or delt with migrations. We will use a threefold typology – classic, colonial and (post-) modern – in analyzing migrations and the forms of diversity they lead to. Focus will be on questions like: What triggers people to migrate? What happens with them when they have migrated? When is a migrant not a migrant anymore? What happens to a receiving society and its culture(s). Is diversity the exception or the rule? What are roots? Special attention in this context will also be given to historical developments with relation to popular culture, arts and sports. Literatuur • S. Hillman & Thomas J. d'Agostino (eds.) Understanding the contemporary Caribbean (Boulder London: Lynne Rienner, 2003) (ISBN: 976-637-124-5) Bijzonderheden Registration from 14 December 2009 till 18 January 2010

21

Religion and Society in the Middle East and North Africa Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Geschiedenis BA2/3 CH4114 Prof.Dr. D. Douwes Bureau Onderwijs FHK 5 Term 1 English Lecture written examination http://fhk.sinonline.nl/studiegids/?action2=show_course&course=CH4114

Doel Students will acquire knowledge about the various shapes, functions and uses of religion in the Middle East and North Africa from the late 19th century onwards and its relationship with the emerging Muslim communities in Western Europe. They will be able to analyze various developments in the contexts of external pressures (European expansion e.g.) and internal dynamics (nation building, migration, e.g.). They will be able to relate current manifestation, such as militant forms of political Islam and its counter forces, to earlier developments. Inhoud The course reviews the religious traditions and dynamics (mainly Muslim) of the Middle East and North Africa from the 19th century onwards in a global context. The main focus is on the changing role of religion in the public sphere in the late Ottoman Empire and its successor states, as well as the French dominated countries of the Maghreb. Main developments such as the rise of political Islam as an anti-colonial movement, the increasing competition between religious and secular models of association and mobilisation in the postcolonial period, and the impact of the emergence of Muslim communities in Western Europe, in particular the relations between Muslims in Europe with their coreligionists in the Middle East will be discussed. Literatuur • Peter Mandaville Global political Islam (London, Roudledge,2004) (Paperback) (ISBN: 978-0415-32607-0) • Other selected readings will be made available on Blackboard Bijzonderheden Inschrijving sluit 24 augustus 2009

22

Radboud Universiteit Nijmegen www.ru.nl

23

RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN Faculteit Psychologie Intergroepsrelaties vanuit multicultureel perspectief Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Psychologie B3, domein gedrag BPSGE44 dr. M.A. de Lange, dr. C.P.M. van Halen, dr. M.H. Prins dr. M.A. de Lange 4 2e semester Nederlands Hoorcolleges en presentaties schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/17194/?mark =culturele+diversiteit

Doel Ten eerste de actieve beheersing van de sociaal- en cultuurpsychologische inzichten omtrent intergroepsrelaties en culturele verschillen. Ten tweede het kritisch kunnen toepassen van deze wetenschappelijke inzichten op problemen in de multiculturele samenleving. Inhoud Een belangrijk deel van je leven speelt zich af binnen groepen zoals vrienden, familie en collega‘s en landgenoten. Deze groepen bieden je verschillende identiteiten en het groepslidmaatschap lijkt dan ook nodig te zijn om als mens te kunnen functioneren. Echter, het lid zijn van een groep heeft ook direct effect op hoe je kijkt naar mensen die geen lid zijn van die groep. Een specifiek en actueel voorbeeld van de problemen die dit op kan leveren kan worden gevonden in het huidige debat over hoe mensen in Nederland met elkaar samen zouden moeten leven. Met de grote instroom van migranten sinds de jaren '60 en '70 is de Nederlandse samenleving steeds meer een 'multiculturele samenleving' geworden. We kunnen niet langer om het feit heen dat mensen op grond van hun herkomst sterk in hun doen en laten van elkaar verschillen en dat dergelijke verschillen ook vrij hardnekkig zijn. De culturele diversiteit geeft kleur aan de samenleving, maar is tevens een bron van allerlei interculturele spanningen. In deze cursus worden vanuit een sociaal- en cultuurpsychologisch perspectieven de interculturele verhoudingen binnen onze samenleving centraal gesteld en worden de sociaal cognitieve gevolgen van groepslidmaatschap geanalyseerd. In de cursus komen onderwerpen aan bod als: • het publiek debat over groepen in Nederland; • de functie van (cultureel) groepslidmaatschap; • sociaal cognitieve effecten van groepslidmaatschap voor het individu; • psychologische dimensies van multiculturaliteit; • acculturatie en integratie; • culturele en impliciete vooroordelen; • het verbeteren van de relaties tussen groepen. Literatuur • Diverse artikelen en hoofdstukken; bij aanvang van de cursus wordt een lijst met literatuur via Blackboard bekend gemaakt.

24

Faculteit Sociale Wetenschappen Inleiding in de culturele en sociale antropologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie B1 CAB1001 prof. dr. T. Widlok 6 periode 1 en 2 Engels Lectures schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18370/?mark =culturele

Doel Students gain knowledge of and insight into the basic concepts, the most relevant theories and directions and the most prominent questions in social and cultural anthropology. Inhoud This introduction to anthropology is divided into two parts: The first part gives insights into the basic concepts of anthropological research while the second part introduces the various domains of anthropological research and of anthropology as it is taught at Radboud University. The first part of the course follows an FAQ approach whereby key terms, influential scholars and their works, and - naturally - some of the Frequently Asked Questions of the discipline, and the corresponding answers, are covered. Key concepts include "person", "society", "culture", "translation", "comparison", "holism" and "context". Furthermore questions of cultural relativism versus universalism, of empirical fieldwork and theoretical analysis, of interpretation and explanation, and of agency and structure. The second part of the course comprises of lectures introducing the following principle domains of anthropological research: Political Anthropology, Legal Anthropology, Economic Anthropology, the Anthropology of Religion and Symbolic Anthropology, Linguistic Anthropology, and the Anthropology of Art. It involves ethnographic encounters with a wide range of societies studied in anthropology, from small-scale hunter-gatherer groups to peasant and urban populations, from decentralised kin-based societies to centralised state ones. The course is aimed to introduce an anthropological perspective to all interested students. It is designed for students at beginner's level but it is fundamental for further courses in anthropology since it introduces the ways in which anthropologists do their empirical research, their ways of relating results of ethnographic research to overarching questions and how they present their work to the rest of the world. The course is taught in English, with lectures being given in English but always allowing for questions and discussions in Dutch and a choice between the two languages in the written work of the students. The reading relating to the course (and for the study of anthropology more generally) is mostly in English and very occasionally texts in other languages (Dutch, German, French). Searching and working with scholarly texts are among the skills that will be trained in this course. Students are required to consult the recommended readings that are provided (mostly on Blackboard). They should expect four hours of reading and preparation per week.

25

Literatuur At the beginning of the lectures students need to have a copy of the following reading: Thomas Hylland Eriksen, What is anthropology? Pluto Press, London 2004 . It is highly recommended that students purchase a copy of this book since it will have to be read in its entirety. There are other readings and textbooks that students will need to consult for this course and that will be listed on Blackboard. There will be frequent reference to the following encyclopedia that students will need to consult regularly to learn key anthropological terms: Alan Barnard and Jonathan Spencer (eds.), Encyclopedia of Social and Cultural Anthropology, Routledge, London 2002. There is a reference copy of this item in the library. Bijzonderheden Studenten Culturele antropologie en ontwikkelingsstudies die 42 ec van hun propedeuse hebben behaald, dienen daarbij geslaagd te zijn voor dit onderdeel, willen zij kunnen deelnemen aan de tweede jaars (bachelor)onderdelen Cultuur en/in ontwikkeling, Politiek, bestuur en etniciteit en Economische antropologie en ontwikkelingseconomie.

26

Leefstijlen: over seksualiteit, cultuur en media Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Sociologie SOB2009 prof. dr. G.L.M. Kraaykamp prof. dr. G.L.M. Kraaykamp 6 periode 3 en 4 Nederlands hoorcolleges en werkgroepen participatie, tweewekelijkse opdrachten en een eindwerkstuk

Doel Verkrijgen van kennis over theorieën op het terrein van leefstijl. Verkrijgen van kennis over de tijd in sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Ontwikkelen van vaardigheden in tabelanalyse. Rapporteren over onderzoeksresultaten. Inhoud Niet alleen in meningen, maar ook in het gedrag ten aanzien van zaken als abortus, hogere cultuur, televisiegebruik, ongehuwd samenwonen, homoseksualiteit en criminaliteit zijn de laatste decennia in Nederland onmiskenbaar veranderingen opgetreden. Daarbij is van belang dat niet iedereen dezelfde oordelen over bovenstaande onderwerpen heeft. De een vindt dat iets absoluut niet kan, terwijl een ander mensen juist vrij wil laten. Een relevante vraag is of dezewel als waarden- en gedragsveranderingen aangeduide verschuivingen tot stand komen doordat de oudere (en door sterfte kleiner wordende) geboortecohorten verschillen van de jongere cohorten, of dat mensen ook tijdens hun leven hun inzichten en handelen bijstellen. In deze cursus maakt men kennis met de literatuur op het terrein van leefstijl, cultuurdeelname, mediagebruik en meningen over controversiële onderwerpen. In de vorm van opdrachten wordt deze literatuur besproken. Relevant empirisch onderzoek wordt gerepliceerd en uitgebreid, door het uitsplitsen van tabellen naar een aantal sociale kenmerken. Via deze tabellen moeten specifiek de veranderingen tussen 1970 en nu zichtbaar worden gemaakt. Literatuur • Losse artikelen en boekhoofdstukken. Bijzonderheden Toelatingsvoorwaarden: • Propedeutisch examen behaald en Statistiek B behaald of volgend. of • Zeven onderdelen van de propedeuse behaald, waaronder Statistiek A en Methoden van onderzoek A, plus Statistiek B behaald of volgend.

27

Maatschappelijke vooroordelen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie B1 SOB1005

6 periode 3 en 4 Nederlands hoorcolleges en werkcolleges wekelijks maken van opdrachten en afsluitend tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18658/?mark =vooroordelen

Doel • Kennis van oudere en nieuwere probleemstellingen betreffende (interetnische) groepsrelaties en • vooroordelen, die vallen onder cohesie als hoofdvraag van de sociologie (2). • Kennis van de oudere en nieuwere specifieke hypothesen ter beantwoording van die • probleemstellingen (4). • Kennis van de houdbaarheid van die hypothesen (4). • Zelf relevante probleemstellingen en hypothesen kunnen formuleren op het terrein van (interetnische) groepsrelaties en vooroordelen (2). • Begrijpen van empirisch-theoretische bijdragen hieromtrent (6). Inhoud West-Europese samenlevingen worden al enige decennia geconfronteerd met de immigratie van allerlei etnische groepen. Deze samenlevingen zijn dan ook multi-etnisch geworden. De vragen naar cohesie en ongelijkheid tussen inheemsen en uitheemsen staan in deze cursus centraal. De weerstand van autochtonen tegen allochtone groepen en andersom worden geuit in vooroordelen. Hierbij duiken belangrijke vragen op. In welke mate komen dergelijke vooroordelen voor? Hoe hebben deze zich door de tijd ontwikkeld? Hebben vooroordelen ook consequenties voor het sociale verkeer: consequenties op de arbeidsmarkt of in het politieke veld? Deze vragen komen in deze cursus aan bod. We bestuderen klassieke bijdragen en meer recente artikelen. We behandelen literatuur die betrekking heeft op situaties buiten Nederland en literatuur die specifiek betrekking heeft op de Nederlandse situatie. Artikelen en colleges behandelen interetnische groepsrelaties, maar ook vooroordelen over andere groepen komen aan bod. Literatuur • Een reader met artikelen en leesopdrachten wordt ter beschikking gesteld Bijzonderheden Voor studenten Sociologie: Hoofdvragen van de sociologie en Sociologische vraagstukken behaald. Voor andere studenten: Hoofdvragen van de sociologie behaald.

28

Philosophy of Culture Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Sociologie FIVK16 dr. G.A.J. Steunebrink dr. G.A.J. Steunebrink 4 tweede semester Engels Lectures Tentamination or paper http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/16549/?mark =culture

Doel Insight in the construction of 'oriental philosophy' in the West and the East as both a cultural identityproject and as culture criticism. Inhoud In this course we will give a survey of the mainstream of Indian philosophy. We will focus especially on the question why in Europe and in India traditional Indian thinking, especially the mystical type called Vedanta philosophy, was constructed as ‘Indian philosophy'. Romantic philosophers in Europe started the investigation into what is called Indian philosophy. What did they expect from this type of thinking and why did they call it philosophy and not theology or just religion? Why did they go to India for their spiritual needs and what did they miss in the European philosophy? There conception of Indian philosophy is the result of criticism of western culture, but at the same time Indian reformist thinkers in the 19th century presented their tradition of Indian thinking as ‘Indian philosophy'. They used it within an identity project. Indian philosophy, especially the mystical type called Vedanta philosophy, was for them the sublime summit of Indian thinking. It was different form superstitious popular religion and the same time, although on the same level as European philosophy, totally different. Ran Mohan Roy (1770-1833) used this philosophy to reform popular religion and interpreted it as a basis for the implementation of modern political ideas. Thus he became the spiritual father of the Indian constitution. Vivekananda (1863-1902) made the opposition of ‘ the mystical East' and ‘ the scientific-materialistic West to distinguish the Indian type of thinking (Vedanta philosophy) from the European. This opposition became famous for a long time as well in the East as in the West. How influential Vedanta philosophy was as a national identity project shows the fact that the first president of independent India was Sarvepalli Radhakrishnan (1888-1975), a famous scholar on the field of Vedanta philosophy and western philosophy. But the fact that India understood itself as ‘ mystical' did not hinder it to take over Western ‘ scientific -materialistic culture' totally. At the moment India is a nuclear power and an ecological disaster. So we have to ask:What was the function of ‘ Indian philosophy' within this taking over western education, law, industrialization and so on? At the end we look to how modern Indian philosophies think about Indian philosophy within the context of modern, western civilization. Literatuur • We will present a reader during course.

29

Weerstand tegen minderheden Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie B3 SOB3003 drs. E. Jaspers drs. E. Jaspers 6 periode 3 en 4 Nederlands hoorcolleges en werkcolleges vier individuele werkstukken en een referaat http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18663/?mark =minderheden

Doel • Na afloop van deze cursus kun je: • zelfstandig een relevante onderzoeksvraag formuleren op het gebied van etnische minderheden • deze vertalen in een aansprekend onderzoeksvoorstel; • theoretische inzichten inzake attituden tegenover (etnische) minderheden vertalen in toetsbare modellen en hypothesen; • een aantal op elkaar aansluitende vraagstellingen empirisch beantwoorden door middel van: datareductie- en constructietechnieken en rapportage daarover, alsook middels multiple regressietechnieken toegepast op een cross-sectioneel databestand; • een onderzoek uitvoeren onder tijdsdruk; • helder en bondig (mondeling en schriftelijk) rapporteren over de empirische antwoorden op deze vragen. Inhoud De laatste jaren is er vrijwel geen week voorbij gegaan of de verhoudingen tussen allochtonen en autochtonen in ons land werden bediscussieerd. In deze cursus verdiepen we ons in deze relaties. Interetnische relaties staan centraal in de cursus, maar er is ook aandacht voor andere minderheidsgroepen. Wij richten ons daarbij vooral op de reactie van de meerderheid tegenover de minderheid, maar ook het minderhedenperspectief wordt in beschouwing genomen. In de cursus =Weerstand tegen Minderheden' integreren studenten theoretische kennis met de opgedane kennis van methoden en technieken van onderzoek. De theoretische inzichten sluiten aan bij de cursus =Maatschappelijke Vooroordelen' en worden verdiept. Studenten formuleren individueel hun probleemstelling en werken dat uit in een kort onderzoeksvoorstel. De theoretische antwoorden op de geformuleerde vraag worden empirisch getoetst met bestaande data. Het onderzoek en de resultaten ervan worden door de studenten schriftelijk en mondeling gepresenteerd. Literatuur • Zie studiehandleiding. Bijzonderheden Toelatingsvoorwaarden: Regressie analyse en Meetmodellen behaald.

30

Cultuur en economie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B3 CAB3003 dr. H.M.C. de Jonge dr. H.M.C. de Jonge 3 periode 1 Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18347/?mark =cultuur+en+economie

Doel De student verwerft inzicht in de wisselwerking tussen cultuur en economie, de culturele dimensies van het economische en de economische dimensies van het culturele. Inhoud Mensen maken in toenemende mate gebruik van materiële en culturele goederen om hun leven in te richten en hun plaats in de samenleving aan anderen duidelijk te maken. In deze tijd van nivellering, democratisering en globalisering maakt niet zo zeer hun plaats in het productieproces, als wel hun consumptiegedrag duidelijk wie ze zijn of hoe ze gezien willen worden. Ze richten daartoe hun kamer of huis op een bepaalde manier in, kleden zich op een bepaalde wijze (merkartikelen!), bezoeken bepaalde cafés en restaurants, gaan naar bepaalde vakantiebestemmingen, films, theaterstukken en tentoonstellingen, lezen bepaalde kranten, en kopen werk van bepaalde kunstenaars. In het college wordt allereerst aandacht besteed aan de groei van de zogenaamde consumptiemaatschappij en de gevolgen die deze heeft voor de keuzes van leden van samenlevingen. Vervolgens wordt ingegaan op de inzichten die we over consumptie en identiteit danken aan vooraanstaande sociale wetenschappers als onder meer Thorstein Veblen, Pierre Bourdieu, Mary Douglas, en Daniel Millar. Aan de hand van concrete voorbeelden zal ten slotte worden geïllustreerd wat voor betekenis materiële voorwerpen en culturele goederen afkomstig uit verschillende delen van de wereld in een samenleving hebben. Literatuur • Appadurai, A. (ed.) (1988), The Social Life of Things. Commodities in Cultural Perspective. Cambridge: CUP

31

Cultuur en identiteit: Antropologie van het lichaam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B3 CAB3002 prof. dr. H.G.G.M. Driessen prof. dr. H.G.G.M. Driessen 3 1 Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18346/?mark =cultuur+en+identiteit

Doel De student verwerft inzicht in de complexe wisselwerking tussen natuur en cultuur. De student ontwikkelt een cultureel perspectief op het lichaam en lichamelijkheid. Inhoud Er ligt een lange weg van antropologische theorievorming met betrekking tot het lichaam tussen het baanbrekende 'Les techniques du corps' (1935) van Mauss en 'The body's career in anthropology' van Csordas. Het besef dat onderzochten (en onderzoekers) een lichaam hebben is pas in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw tot volle wasdom gekomen in boeiend onderzoek waarin het snijvlak tussen cultuur en biologie centraal staat. Het lichaam heeft een geschiedenis en is evengoed (ook) een culturele constructie als een schilderij van Francis Bacon, de spelregels van het sumo-worstelen of de cultus van Madonna. De antropologie van het lichaam bestrijkt een vrijwel onbegrensd spectrum aan onderwerpen: van lichaamssymboliek, de afbeelding van het mannelijk en vrouwelijk lichaam in de kunst, metaforen van gezondheid en ziekte en de belichaming van culturele identiteiten tot dans, houdingen ten opzichte van het dode lichaam, plastische chirurgie en noties van pijn. In de hoorcolleges zal een inleiding worden gegeven in de antropologie van het lichaam. Literatuur • Driessen, H. (2007), Pijn en cultuur (tweede druk). Amsterdam: Wereldbibliotheek • Peter Geschiere, (2009), The Perils of Belonging. Autochthony, Citizenship, and Exclusion in Africa and Europe, The university of chicago press, Chicago and London

32

Cultuur en/in ontwikkeling Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B2 CAOSB20 drs. T. Davids dr. F.E. Guadeloupe 6 1 Nederlands hoorcollege en opdrachten take-home tentamen en groepsopdrachten http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18336/?mark =cultuur+en+identiteit

Doel Studenten verwerven kennis over en inzicht in de relatie tussen de historische processen van modernisering en globalisering enerzijds en de theorievorming over concepten als 'cultuur' en 'ontwikkeling' anderzijds en zijn in staat om deze concepten zelfstandig te hanteren. Inhoud Ontwikkeling, vooruitgang en de daarmee gepaard gaande modernisering worden in het algemeen gezien als een gewaardeerd cultuurgoed in westerse samenlevingen. Het geloof in vooruitgang heeft ons niet alleen naar verre oorden gedreven, het heeft ook in grote mate onze cultuur en het denken over cultuur, zowel over onze eigen als die van anderen, bepaald. Over het verband tussen moderniseringsprocessen, cultuur en het denken over cultuur gaat deze cursus. Wat betekent vooruitgang en ontwikkeling voor ons en wat betekent het in niet-westerse samenlevingen? Staat het toenemende aantal MacDonalds en Coca Cola-drinkers symbool voor de verarming van lokale culturen of is dit juist een teken van ontwikkeling, een teken van een nieuwe globale cultuur? Als rode draad voor de cursus is daarom gekozen voor de invalshoek van globalisering. Globalisering moet dan opgevat worden als de toenemende economische en culturele vervlechting van de wereld via technologische verbindingen, geldstromen, arbeidsmigratie en dergelijke. In de cursus wordt deze vervlechting in historisch perspectief geplaatst te beginnen bij de processen van kolonialisering en 'colonial discourse', moderniteit en het moderne denken, de crisis van de moderniteit en het postmoderne denken om ten slotte via processen van globalisering en het denken daarover te eindigen in een debat over 'beyond development'. Het denken over cultuur en ontwikkeling wordt op deze manier direct gerelateerd aan de historische processen waarin dit denken vorm heeft gekregen. Een denken dat afwisselend distantie en dan weer betrokkenheid en interventie heeft gerechtvaardigd voor de antropologie en ontwikkelingsstudies. Naast deze historische processen maken studenten kennis met het fenomeen cultuur als een systeem van betekenisgeving maar ook als contrapunt voor verzet. Verder wordt ingegaan op de werking van cultuur bij identiteitsconstructie (etniciteit, nationalisme, gender, klasse etc.). Aan de invalshoek van globalisering is verder een aantal tendensen en thema's verbonden die in dit kader niet mogen ontbreken. Daarom zal worden ingegaan op zaken zoals: cultureel imperialisme; de verhouding tussen globalisering en lokalisering; fundamentalisme en hybridisering. Literatuur • Susanne Schech & Jane Haggis (eds), Culture and Development. A Critical Introduction. Oxford: Blackwell, 2001 • reader (200 pagina's)

33

Macht, identiteit en representatie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B3 OSB3026 dr. F.T.M. van Driel, drs. T. Davids 6 1 Nederlands Werkcolleges met opdrachten Inleveren essay op nader te bepalen datum; tweede kans uitsluitend voor te herschrijven essays. http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18372/?mark =macht+identiteit

Doel • De student kan de aangereikte theoretische invalshoeken analyseren, vergelijken en hanteren. • De student is in staat tot zelfreflectie over de eigen positie in relatie tot wetenschappelijk onderzoek. • De student kan bepalen welke theoretische en epistemologische uitgangspunten zij/hij in eigen • onderzoek zou willen hanteren en daarover kritisch reflecteren. • De student kan de centrale begrippen, theoretische uitgangspunten en methodologische • verantwoording voor een leeronderzoek formuleren. Inhoud Cultuur en betekenisgeving hebben een centrale plaats binnen Ontwikkelingsstudies verworven. Economische, politieke en sociale veranderingen zijn cultureel gekleurd en deze culturele kleuring verwijst naar macht, betekenis en identiteit. Hoe we ontwikkelingsvraagstukken en de constructie van identiteiten interpreteren is een subjectief proces. Met andere woorden, de beelden die we hebben bij een bepaalde problematiek, bij de mensen waarom het gaat en de analyse die we maken zijn gestoeld op een bepaald gedachtegoed. Dat gedachtegoed wordt ook mede bepaald door onze wetenschappelijke achtergrond. Stereotypen, ideaalbeelden en belangen spelen hierbij een rol en deze zijn niet objectief gegeven maar onderdeel van machtsrelaties. Centraal in deze cursus staan de werking van macht en constructies van identiteiten. Hoe kom je tot een beeld van =de ander' en =het andere' en wat voor rol spelen zelfbeelden hierbij. We stellen de vraag hoe onderzoek naar identiteiten gestalte kan krijgen. Om deze vraag te kunnen beantwoorden volgen we een aantal stappen. Op de eerste plaats gaan we in op het concept gender, een van de sociaal-culturele betekenisgevers aan identiteit. Aandacht voor diversiteit, voor de complexe werkingen van 'identity markers' zoals klasse, ras, leeftijd, religie, nationaliteit etc. is de volgende stap. Vervolgens bekijken we welke handvatten een analytische multi-dimensionele benadering levert om onderzoek naar identiteiten gestalte te geven. Maar ook stellen we de vraag hoe kennis tot stand komt en hoe het is om als vrouw of als man onderzoek te doen in een 'andere' cultuur en in de 'eigen' cultuur? Hoe beïnvloeden gender, klasse, etniciteit etcetera de interactie tussen onderzoekers en hun onderzoeksgroepen? Hoe worden 'de anderen' in ons onderzoek gepresenteerd? De bedoeling is om inzicht te krijgen in de manier waarop persoonlijke, politieke en wetenschappelijke achtergronden van de onderzoek(st)er van directe invloed is op het proces van het onderzoek doen. Theorievorming met een accent op de constructie van subjectiviteit en identiteit en daaruit voortvloeiende methoden van onderzoek zullen studenten de handvatten aanreiken om analyses ten aanzien van diversiteit en identiteit uit te voeren in een leeronderzoek. Literatuur • Tine Davids & Francien van Driel (2005) The Gender Question in Globalization. Aldershot: 34

•

Ashgate. CD met artikelen

Bijzonderheden Toelatingsvoorwaarden: Bij voorkeur voor studenten met specialisatie ontwikkelingsstudies; er is maximaal plaats voor 22 studenten.

35

Politiek, bestuur en etniciteit Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B2 CAOSB21 prof. dr. P.R.J. Hoebink dr. F.J. Schuurman, dr. M. Steegstra 6 2 Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18338/?mark =politiek+bestuur

Doel De student is in staat om politieke en bestuurlijke ontwikkelingen, met name die welke kenmerken dragen van interetnisch conflict, te verbinden met ontwikkelingen in samenleving en economie en hiervan mede de theoretische aspecten te onderkennen. Inhoud Het deel van de cursus dat verzorgd wordt door Steegstra laat studenten kennis maken met een antropologische benadering van etniciteit en nationalisme met het boek van Thomas Hylland Eriksen als leidraad. Waar antropologen vroeger over =stammen' spraken, is nu de term =etnische groep' gangbaar. Dit laat een verschuiving zien van een visie op =samenlevingen' of =culturen' als min of meer geïsoleerde, statische en homogene eenheden, naar een benadering van sociale werelden als continue in een proces van beweging en als ambigue en complex. Tegelijkertijd is de huidige preoccupatie met etniciteit gerelateerd aan de ontwikkeling van nieuwe politieke culturen in situaties van sociale verandering zoals in de voormalige koloniën en in Oost-Europa, maar ook aan minderhedenbeleid in onze eigen samenleving. We zullen ingaan op vragen als: Wanneer doet etniciteit ertoe? In hoeverre vallen etnische identiteit en cultuur samen? Is etniciteit in het leven van mensen automatisch en een doorslaggevende factor tegen wil en dank, of laten mensen door omstandigheden of overwegingen van nut bepalen in hoeverre zij zich etnisch wensen te manifesteren? Om deze vragen te beantwoorden, richten we ons op etniciteit als een dynamisch aspect van sociale relaties en op het verband met klasse en nationalisme en met hedendaagse verschijnselen als racisme, globalisering en multiculturalisme. De rode draad in het gedeelte van de cursus dat verzorgd wordt door Hoebink en Schuurman, wordt gevormd door de (wisselende c.q. afnemende) betekenis van de nationale staat. Dit wordt aan de hand van een viertal processen verduidelijkt. De processen zijn van belang voor het begrijpen van de politieke ontwikkelingen met name in het Zuiden en in het voormalige Oost-Europa, en de gevolgen daarvan enerzijds voor politieke emancipatie en anderzijds voor het ontstaan van conflict en geweld. Steeds zal blijken dat staat en natie hierbij belangrijke referentiepunten vormen. Deze processen zijn achtereenvolgens: de staats- en natievorming (waarin tevens de koloniale invloed zichtbaar wordt), revoluties (met inbegrip van coups, burgeroorlogen en rebellieën), democratiseringsprocessen in de jaren '80 en '90, en tenslotte het recent ontstane spanningsveld van global governance, decentralisatie en etnisch conflict waarbij de betekenis van de nationale staat in toenemende mate ter discussie staat. Literatuur • Eriksen, Thomas Hylland. (1994). Ethnicity and nationalism: anthropological perspectives. London: Pluto • Vicky Randall and Robin Theobald: Political change and underdevelopment. A critical introduction to Third World Politics. Palgrave, Houndmills (1998, second edition) • Andrea Cornwall & Vera Schattan Coelho (eds.). Spaces for change? London: Zed Books, 2008. 36

•

Baumann, Gerd (1996). Contesting culture: Discourses of Identity in multi-ethnic London. Cambridge: Cambridge University Press

37

Religie en gender Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B3 CAB3004 dr. M. Steegstra dr. M. Steegstra 3 1 Nederlands Hoor- en werkcollege Combinatie wekelijkse opdrachten en schriftelijk tentamen. http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18348/?mark =religie+

Doel Studenten verwerven algemeen inzicht in antropologische benaderingen van religie vanuit een gender perspectief. Studenten verwerven inzicht in de manier waarop mensen vanuit marginale posities - gebaseerd op gender, klasse en etniciteit - hun religie vormgeven en inzetten in contexten van mobiliteit: diaspora, internationale migratie en transnationalisme. De studenten leren reflecteren op methoden van onderzoek en representatie. Inhoud In de cursus maken studenten kennis met een antropologische benadering van religie die specifiek aandacht schenkt aan de manier waarop vrouwen vanuit marginale posities - gebaseerd op gender, klasse, etniciteit en mobiliteit - religie vormgeven en inzetten voor eigen doeleinden. Centraal staan de contextualisatie en de alledaagsheid van religie. Bovendien worden dagelijkse religieuze praktijken van vrouwen gerelateerd aan globale processen als diaspora, transnationalisme en migratie. We zullen ingaan op vragen als: Welke betekenis heeft religie voor vrouwen in de diaspora? Welke betekenis heeft religie in het creëren van een transnationaal thuis? Hoe gebruiken vrouwen hun religie om de banden met familie in zowel het thuisland als het migratieland te onderhouden? Ook zal in de cursus aandacht worden geschonken aan specifieke antropologische methoden van onderzoek naar religie en wordt er gereflecteerd op het veldwerk, de relatie met de onderzochten en de intersubjectiviteit van het veldwerkmateriaal. Behalve methoden als participerende observatie en het houden van interviews, zullen met name het reconstrueren en opschrijven van levensverhalen behandeld worden omdat deze levensverhalen uitermate geschikt zijn voor het contextualiseren van religie in de alledaagse leefpraktijk van vrouwen en voor het reconstrueren van processen van beweging. Literatuur • Karen McCarthy Brown (2001) Mama Lola: A vodou priestess in Brooklyn. Updated and expanded edition. Berkeley, London: University of California Press • Reader Religie en Gender • McGuire, M. (2008) Lived Religion: Faith and Practice in Everyday Life. Oxford: Oxford University Press.

38

Theoretische debatten in de culturele antropologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie & Ontwikkelingsstudies B3 CAB3001 dr. A.H.M. van Meijl dr. A.H.M. van Meijl 6 Periode 3 en 4 Nederlands hoorcolleges (en werkcolleges) Werkstuk en tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/18352/?mark =theoretische+debatten

Doel • De student verwerft kennis van en inzicht in een aantal belangrijke debatten over de kennistheoretische grondslagen van de culturele antropologie en enige thematische en ethische vraagstukken. • De student verwerft inzicht in de rol van kennistheoretische reflectie in de ontwikkeling van theoretische oriëntaties, concepten en inzichten in de culturele antropologie en aanverwante disciplines. Inhoud In deze cursus zullen een elftal debatten over theoretische, thematische en ethische kwesties in de culturele antropologie worden behandeld aan de hand van een bundel die hierover is verschenen (zie literatuur). De vraagstukken die in deze cursus aan bod zullen komen zijn de volgende: wat is de waarde van een natuurwetenschappelijke model van wetenschappelijke kennis en onderzoek in de culturele antropologie; wat is de waarde van het cultuurbegrip in de culturele antropologie; bestaat er in alle samenlevingen een onderscheid tussen het natuurlijke en het bovennatuurlijke; is het natuurlijk dat geadopteerde kinderen willen weten wie hun biologische ouders zijn; bestaan er samenlevingen waarin sprake is van gelijkheid tussen mannen en vrouwen; is het geweld en de oorlogvoering in de Yanomami samenleving het gevolg van een natuurlijke drift om succes in reproductie te maximaliseren; is het onvermijdelijk dat er conflicten ontstaan in situaties die worden gekenmerkt door etnische diversiteit; kan de Islam worden gekarakteriseerd als een enkele, universele traditie; bestaan er ziekten die alleen voorkomen bij leden van een bepaalde samenleving; is de representatie van niet-westerse samenlevingen in westerse, etnografische musea systematisch misleidend; en, ten slotte, moeten antropologen zich inzetten om de praktijk van clitoridectomie uit te roeien? In de betreffende bundel worden deze controversiële vraagstukken in de culturele antropologie telkens belicht vanuit twee gezichtspunten, én dat vór pleit èn én dat tegen pleit. Tegengestelde gezichtspunten komen aan de orde in de vorm van een bepaald artikel, dan wel een uittreksel daarvan of van een boek. Alle vraagstukken worden op hun beurt ingeleid en samengevat door de redacteuren van de bundel. In de colleges zullen de debatten worden toegelicht en gesitueerd binnen de geschiedenis van de culturele antropologie alsmede binnen actuele antropologische discussies die voortvloeien uit de fundamentele problematiek die centraal staat in de debatten. Gedurende de tweede helft van de colleges worden deelnemers aan de cursus vervolgens uitgenodigd om zelf hun licht te laten schijnen op een onderhavige kwestie. Literatuur • Welsch, Robert L. & Kirk M. Endicott (2006) Taking Sides: Clashing Views in Cultural Anthropology,

39

•

Dubuque: McGraw-Hill, Contemporary Learning Series, Second Edition.

Bijzonderheden Toelatingsvoorwaarden: het met succes afgerond hebben van de propedeuse en van het college Theoretische orientaties (B2)

40

Gender en multiculturaliteit Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Genderstudies B3 BRS301 prof. dr. G.M.F. Troch prof. dr. G.M.F. Troch 5 1 Nederlands Interactief hoor- en responsiecollege Actieve deelname, presentatie en tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/16388/?mark =multiculturaliteit

Doel Inzicht verwerven in gender-verhoudingen gerelateerd aan multiculturele en religieuze debatten en kritisch evalueren van de verschuivingen in posities die optreden, afhankelijk van de desbetreffende blik op cultuur en religie (naar 'Clash of Civilizations' of transculturele en interculturele communicatie?). Inhoud In het multiculturele en multireligieuze debat zijn de opvattingen en constructies over gender, man/vrouw beelden en identiteiten problematisch te noemen. In deze cursus zal aandacht gegeven worden aan de manier waarop constructies bepaald worden en informatie verloopt langs nationale contexten, culturen en religies en wordt bekeken hoe deze informatie bepalend is voor beeldvormingen en communicatie tussen culturen. Het exploreren van de relaties tussen noties als identiteit, traditie, cultuur, natie, religie en gender staat centraal. De hedendaagse debatten rond de 'Clash of Civilizations' in de vorming en studie van gender-identiteit gerelateerd aan religie worden bestudeerd vanuit het werk van auteurs van verschillende continenten. In de loop van de colleges wordt gewerkt naar een intercultureel perspectief met gebruikmaking van concepten uit de postcoloniale religie - en cultuurtheorieën. Literatuur •

Een reader met de te bestuderen literatuur wordt uitgereikt bij het begin van de colleges en verder aangevuld tijdens de colleges (o.m. ook met beeldmateriaal).

Bijzonderheden Vereist zijn kennis over Christendom en Islam en van de Engelse taal.

41

Het culturele geheugen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master Genderstudies ACM0605 dr. L. Plate dr. L. Plate ([email protected]) 5 1 Nederlands onderzoeksseminar posterpresentatie, minimale aanwezigheid van 80%, voorafgaand aan college afmelden bij de docent http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/15902/?mark =culturele+geheugen

Doel Je kent de sleutelteksten en kernbegrippen uit de ‘geheugenstudies’ en kunt deze toepassen en in hun historische context plaatsen. Je kunt kritisch reflecteren op de werking van het culturele geheugen. Ook kun je de plaats en functie van culturele herinneringsdaden in de constructie van nationale identiteit en van gender, etniciteit, en seksualiteit doorgronden. Je begrijpt het gemedieerde karakter van het culturele geheugen en hebt inzicht in de wijze waarop media en technologie vorm geven aan herinneringen. Inhoud De kunsten zijn verwikkeld in processen van herinneren en vergeten die alles van doen hebben met hoe wij vorm geven aan onze individuele en collectieve identiteit(en). In literatuur, film, muziek, dans en beeldende kunst, maar ook in fotoalbums, artefacten, musea, herdenkingsmonumenten en rituelen, wordt een ver of recent verleden geproduceerd en geconstrueerd. Herinneren is een sociale en culturele daad, en deze daad is een performance en een representatie; het is ook een daad die te maken heeft met kwesties van macht en heerschappij, en dus ook met gender, etniciteit, en klasse. De theoretische basis voor de master 'het culturele geheugen' wordt gelegd door reflectie op het cultuurhistorische karakter van het culturele geheugen en de sociale aspecten ervan. Aandacht wordt besteed aan de verschillende theoretische concepten en uitgangspunten die in omgang zijn in het contemporaine denken over het culturele geheugen. Daarbij komen vragen aan de orde naar de sociale functie van het culturele geheugen (en van de culturele amnesie), en naar de aard van de cultuur die zich herinnert, met bijzondere aandacht voor de ideologische, mythologische en genderdimensies van herinneringsconstructies. Literatuur • Reader op cd-rom Bijzonderheden Toelatingsvoorwaarden Deze cursus bouwt voort op de bacheloropleiding ACW en is theoretisch van aard. Voor succesvolle deelname zijn ruime voorkennis en analytische vaardigheden op het gebied van de cultuurwetenschap noodzakelijk. Je wordt tot deze cursus toegelaten als je de bachelor van ACW of een vergelijkbare bachelor hebt afgerond. Mis je studiepunten, overleg dan met de docent en/of studieadviseur. Je moet in ieder geval je bachelorwerkstuk hebben afgerond.

42

Independent Study Gender, Culture & the Arts Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Genderstudies B2-B3 VSB9014 dr. L. Plate dr. L. Plate 5 Heel jaar Engels independent study oral examination, a paper http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/17166/?mark =arts

Doel The student is familiar with a variety of ways of thinking about gender & literature, the arts, & culture. student is able to demonstrate the ways in which gender and sexuality are constitutive of, and are constituted by, art, artistic & cultural practices ranging from literature and film to music and dance to fashion and design. Skills: Independent study, oral presentation, formulate a research question, write an academic paper Inhoud The course is an individual research of selected readings on the subject of gender, culture and the arts. The reading list provides students with an overview of the range of feminist theory in the literary, artistic and cultural field, and introduces them to the main theoretical issues and debates. The course is structured as follows: the student puts together a programme of independent study on the basis of a suggested reading list, totalling ca. 600 pages of text. On approval, the student prepares a short presentation of the material thus researched. A final research paper provides the opportunity to explore a topic in depth. Literatuur • reading list available from the instructor.

43

Gender en religies: literatuurstudie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Webadres:

Bachelor Genderstudies B2-B3 LTR702 dr. M.J.M. Dresen dr. M.J.M. Dresen 5 Nederlands Individuele, begeleide literatuurstudie. In overleg, naar keuze: Mondeling tentamen; of: Samenvatting van de gelezen literatuur, af te sluiten met vragen voor eindgesprek; of: paper, uitgaande van zelf te formuleren vraagstelling. http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/socsci/course/16414/?mark =religies

Doel Door zelfstudie kennis nemen van belangrijke literatuur rond het betreffende onderwerp. Kunnen weergeven van de belangrijkste kwesties en discussies in de bestudeerde literatuur. Kennis en begrip van de belangrijkste uitgangspunten, benaderingen en inzichten die in de literatuur worden uitgewerkt. Literatuur In overleg literatuur te kiezen rond een van de volgende onderwerpen: Gender en (zorg)ethiek Lichamelijkheid in de christelijke traditie Liefde (agapè; caritas) in de christelijke traditie Vrouwen en mystiek Psycho-analyse, religie en gender Voortplantingstechnologie, ethiek en gender In overleg met de docent kunnen thema en literatuur nader toegespitst of aangepast worden. Bijzonderheden Toelating:Vanaf het tweede Bachelorjaar

44

Faculteit Letteren Sociolinguïstiek Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Taalwetenschappen, Bachelor TWB125 prof. dr. R.W.N.M. van Hout, prof. dr. P.C. Muysken 024 - 3612169, [email protected] 5 4 Nederlands hoor- en werkcollege opdrachten (40%) en werkstuk (60%) http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/arts/course/16337/?mark= meertalig

Doel Na afronding van deze cursus kun je de voornaamste begrippen uit de sociolinguïstiek kritisch hanteren en toepassen op concrete taalsituaties. Je kent de basisbegrippen en theoretische achtergronden; je leert opnames maken, transcriberen, en analyseren; je ziet transcripten van concreet taalmateriaal van het Turks en het Berber; je leert de taalschat van het Sranan kennen Inhoud In deze cursus worden de studenten vertrouwd gemaakt met de voornaamste aspecten van de sociolinguïsitiek. Hierbij wordt telkens geprobeerd algemene inzichten te koppelen aan de analyse van concrete taalsituaties in meertalige gemeenschappen in Nederland (dialecten, Fries, Turks, Berber, Sranan) en de EU (rol van het Engels). Onderwerpen die aan bod komen zijn: (1) theoretische basisbegrippen en verschillende benaderingen in de sociolinguïstiek; (2) regionale dialecten en dialectologie; (3) sociale dialecten en benaderingen van taalvariatie; (4) taalvariatie en -verandering; (5) code-wisseling (wisseling tussen en vermenging van talen); (6) taalbehoud en -verlies; (7) pidgins en creolentalen. Deze onderwerpen worden dan telkens in verband gebracht met een concrete taalsituatie. Hierbij worden dialecten besproken bij (2), het Nijmeegs bij (3), het Fries bij (4), het Turks bij (5), het Berber bij (6), en het Sranan bij (7). Naast de taal komt telkens ook de taalgemeenschap aan de orde. Literatuur • Meshtrie, R. et al. (2000) Introducing Sociolinguistics (Edinburgh UP); Bezooijen, R. van (1999) Talen van Nederland (syllabus RU).

45

Tweede taalverwervingsonderzoek Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Taalwetenschappen, Bachelor TWB119 Dr. M. Gullberg tel 024-3616147, 3521271, [email protected] 5 3 Nederlands hoor- en werkcollege schriftelijk ‘take-home’ tentamen over de stof van hoorcolleges http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/arts/course/16313/?mark= Tweede+taalverwervingsonderzoek++

Doel Je kunt de belangrijkste opvattingen, benaderingen en theorieën over tweede-taalverwerving met elkaar vergelijken en evalueren. Je hebt inzicht in enkele centrale stadia van ontwikkeling in tweedetaalverwerving die je leert analyseren. Inhoud Het thema van deze cursus is de verwerving van een tweede taal door mensen die hun moedertaal al geheel of gedeeltelijk verworven hebben. Het accent ligt op verschillende theorieën over tweedetaalverwerving en, waar mogelijk, de implicatie daarvan voor het taalonderwijs. In de hoorcolleges krijg je een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in het onderzoek naar tweedetaalverwerving. Er zal aandacht besteed worden aan de rol van de moedertaal bij het verwerven van een tweede taal, aan algemene leerderseffecten, aan individuele verschillen van leerders, en aan de meertaligheid in onze maatschappij. Er horen twee soorten practica bij deze cursus: practica waarin je met echte taaldata werkt, en practica waarin je zelf een niet-westerse taal leert, bijvoorbeeld Hindi of Chinees. Literatuur • M. Saville-Troike (2006). Introducing Second Language Acquisition. Cambridge University Press.

46

Faculteit der Religiewetenschappen Antropologie van de religie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen Bachelor 2 BRS206 prof. dr. H.J.M. Venbrux 5 Nederlands Hoor- en werkcolleges, literatuurstudie en werkopdrachten. Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/course/16378/?mar k=antropologie

Doel Studenten verwerven inzicht in antropologische benaderingen van religieuze verschijnselen. Inhoud Geloofsvoorstellingen en praktijken rond de dood hebben vanaf het begin een prominente plaats ingenomen in de antropologie van de religie. In dit college behandelen we verschillende belangrijke antropologische theorieën en benaderingswijzen aan de hand van deze thematiek. Daarbij zullen we kennismaken met een gevarieerde etnografische literatuur betreffende uiteenlopende religies. De nadruk zal liggen op geleefde religie en de koppeling tussen theorie en praktijk. Na afloop van de cursus dienen studenten in staat te zijn om religieuze verschijnselen vanuit antropologisch perspectief te interpreteren. Literatuur • Selectie van artikelen en een monografie (naar keuze). Bijzonderheden Ingangsvoorwaarden Basiskennis antropologie; anderen wordt aanbevolen een van de volgende werken vooraf te bestuderen: • Rodrigues, H. & J.S. Harding (2009) 'Anthropological Approaches', IN Introduction to the Study of Religion (pp. 49-66). London: Routledge. • Monaghan, J. & P. Just (2000) Social and Cultural Anthropology: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. (168 pp.) • Metcalf, P. (2005) Anthropology: The Basics. London: Routledge. (224 pp.)

47

Arabisch I Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen ORS703 drs. N.A. Boekhoff-van der Voort 5 Nederlands Werkcollege schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/course/16439/?mar k=arabisch

Doel Intensief leren van de Arabische taal tot het niveau dat men zeer eenvoudige Arabische teksten (in Arabisch schrift) kan vertalen naar het Nederlands en kennis heeft van de belangrijkste regels van de Arabische grammatica. Deze cursus is het eerste onderdeel van een cursus die tot einddoel heeft zelfstandig teksten uit de Koran te lezen, zodat men in staat is bestaande vertalingen op hun juistheid te beoordelen. Inhoud Leren van Arabisch kost veel tijd. De studenten dienen zoveel mogelijk bij de colleges aanwezig te zijn en de stof telkens intensief voor te bereiden. In de cursus wordt eerst begonnen met het leren van het Arabische schrift; spoedig daarna volgen de eerste grammaticale regels. Door veel te oefenen raakt men geleidelijk vertrouwd met de Arabische lettertekens en de regels van de grammatica. Omdat de cursus gericht is op het leren lezen van Koranteksten, ligt de nadruk op het vertalen uit het Arabisch naar het Nederlands. Vanaf de tweede week leren de studenten Arabische teksten (in Arabisch schrift) hardop te lezen en daarna in het Nederlands te vertalen. Bij iedere les worden voorbeeldzinnen uit de Koran gegeven. Literatuur • Verplicht: • Herman Talloen en Abied Alsulaiman, Ayyuhâ t-tâlib...! Handboek voor het Modern Standaard Arabisch, • Antwerpen-Apeldoorn: Garant, 2007 (3e druk). ISBN13 978-90-441-2131-5. • Aanbevolen: • Herman Talloen en Abied Alsulaiman, Ayyuhâ t-tâlib...! Handboek voor het Modern Standaard Arabisch, • 5 cd’s, Antwerpen-Apeldoorn: Garant, 2002. ISBN 90-441-1277-5. • Herman Talloen en Abied Alsulaiman, Ayyuhâ t-tâlib...! CD-teksten – Oplossingenboek – Geïntegreerde woordenlijst, Antwerpen-Apeldoorn: Garant, 2007 (2e druk). ISBN13 978-90-4412132-2. Bijzonderheden Er is ook een vervolgcursus Arabisch II

48

Bronteksten NT/Islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen , Bachelor 2 BRS201 prof. dr. J.G. van der Watt, drs. N.A. Boekhoff-van der Voort 5 Nederlands Hoor en werkcollege, literatuurstudie, werkopdrachten NT: werkstuk, Islam: werkstuk http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/course/16380/?mar k=Bronteksten+

Doel Inzicht in teksten uit de bijbel en de koran. De specifieke doelstelling van het tweede gedeelte van de cursus: kennis van de hoofdlijnen van de sociale, culturele, en religieuze achtergronden van de Koran, alsmede van de geschiedenis, chronologie, voorstellingen, en religieuze betekenis hiervan, op grond van collegestof, literatuur en tijdens de colleges behandelde teksten. Inhoud Deze cursus valt in twee delen uiteen. In het eerste gedeelte staan gedeelten uit het Nieuwe Testament centraal, in het tweede deel gedeelten uit de Koran. Deel 1: Nieuwe Testament In dit college gaat het om een inleiding in Nieuwe Testamentische teksten. De historische en documentaire ontwikkeling van de teksten wordt bestudeerd en een deel van de centrale primaire teksten (Paulus, Johannes) wordt gelezen binnen hun socio-historische context. Deel 2: Koran. Bij dit college zal voor algemene achtergrondinformatie gebruik gemaakt worden van het boek van Abdullah Saeed. Dit handboek (aanschaffen verplicht) functioneert tevens als leidraad en uitgangspunt bij de keuze van de gezamenlijk te lezen teksten uit de Koran. Het eerste uur van de colleges heeft de vorm van een hoorcollege. Het tweede uur heeft het karakter van een responsiecollege, waarbij het gezamenlijk lezen van tekstgedeelten uit de Koran centraal staat. Van de studenten wordt verwacht dat ze de op te geven bronteksten en achtergrondliteratuur van tevoren hebben bestudeerd. Literatuur • Dictaat zal beschikbaar zijn tijdens eerste college. • Additionele literatuuropgave tijdens de colleges. • Abdullah Saeed, The Qur'an: An Introduction, Routledge, 2008. ISBN: 9780415421256 Bijzonderheden Ingangsvoorwaarden: Inleiding Christendom, Inleiding Islam

49

Bronteksten OT/Jodendom Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen , Bachelor 2 BRS200 prof. dr. E.J. van Wolde 5 eerste semester Nederlands Hoor- en werkcollege, met gezamenlijke lezing van enkele basisteksten in vertalingen uit het Oude Testament en uit de vroeg-Joodse, rabbijnse literatuur. Van studenten wordt verwacht dat ze de literatuur thuis voorbereid hebben en actief deelnemen aan de werkcolleges. Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/course/16379/?mar k=Bronteksten+

Doel De student verwerft kennis en inzicht in de verschillende tradities binnen het Oude Testament en binnen de klassieke Joodse literatuur die het begrip rechtvaardigheid aan de orde stellen. De student krijgt inzicht in de centrale betekenis van solidariteit en gerechtigheid binnen de Joods-Christelijke religie. Inhoud Deze cursus wil een kennismaking bieden met de verschillende typen teksten die in het Oude Testament te vinden zijn: wetsteksten, profetische teksten, gebeden, wijsheidsliteratuur en verhalen. De teksten die we zullen lezen zijn geselecteerd aan de hand van het thema =rechtvaardigheid', een thema dat in al deze teksttypen uitvoerig aan de orde komt. Voor de wetsteksten zal dit geen verbazing wekken. We zullen ons hier vooral concentreren op de rechtvaardige verdeling van armoede en rijkdom (Ex 22,20-26.23,1-12; Lev 25; Dtn 15,1-11). Dat de idealen die in deze teksten geschilderd worden, niet altijd bereikt worden blijkt uit de kritiek die geleverd wordt door de profeten, bijvoorbeeld de profeet Amos. Hier zien we ook dat in het OT rechtvaardigheid niet alleen iets is tussen mensen onderling, maar ook iets tussen God en mens. Dit komt ook tot uiting in de gebeden van Israel. In de psalmen wordt God aangeroepen als hoogste rechter, die ervoor zorgt dat gerechtigheid overwint, hoe dan ook. Soms is het echter zo dat mensen God juist ervaren als de veroorzaker van onverdiend lijden. Job klaagt deze onrechtvaardigheid aan. Tenslotte lezen we een verhaal waar het aan de lezer wordt overgelaten te beoordelen wat rechtvaardigheid is. De grote aandacht voor rechtvaardigheid zet zich in het Jodendom voort. Solidariteit en bestrijding van armoede behoren tot de fundamenten van de Joodse ethiek, zoals blijkt uit de bekende uitspraak van Simon de Rechtvaardige in Avot 1,2:"Door drie dingen wordt de wereld in stand gehouden:door de Tora, door de eredienst en door daden van gerechtigheid." Literatuur • John J. Collins, A Short Introduction to the Hebrew Bible, Minneapolis 2007 (Fortress Press), ISBN 978-0-8006-6207-3 • Reader !Studenten dienen verder in bezit te zijn van een volledige bijbel.! Bijzonderheden Ingangsvoorwaarden: De cursussen "Inleiding Christendom" en "Inleiding Jodendom" moeten met goed gevolg afgesloten zijn.De keuze van de literatuur veronderstelt tenminste passieve kennis van het Duits en het Engels.

50

Bronteksten Oosterse Tradities Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen , Bachelor 3 BRS202 dr. P.J.C.L. van der Velde 5 Nederlands Hoorcolleges, literatuurstudie, werkopdrachten Tentamen met een aantal vragen uit de in de colleges behandelde stof. http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/course/16386/?mar k=Bronteksten+

Doel Kennisnemen van een aantal representatieve geschriften in vertaling die als basis teksten functioneren binnen het Hindoeïsme en het Boeddhisme Inhoud Een aantal belangrijke teksten uit het hindoeïsme en het boeddhisme wordt gelezen. Hierbij wordt getracht recht te doen aan de grote hoeveelheid literatuur die door aanhangers van deze beide religies is voortgebracht in de loop van de geschiedenis. Er zullen teksten worden bekeken die vrijwel iedere hindoe of boeddhist kent. Wat betreft het hindoeïsme zullen teksten uit de Veda, Upanishads en Bhagavad Gita worden gelezen als ook Bhakti poëzie (devotionele poëzie). Uit de Boeddhistische traditie worden enkele delen uit de Sutta' s, de belangrijke leerreden van de Boeddha, gelezen, delen van de Dhammapada en de Milandapanho. Tevens zal er gekeken worden naar teksten uit het latere Boeddhisme: de tradities van Mahayana en Vajrayana. Literatuur • Heehs, Peter (2002). Indian Religions. A historical Reader of spiritual expression and experience. London: C.Hurst & Co. Bijzonderheden Ingangsvoorwaarden: Inleiding Boeddhisme, Inleiding Hindoeïsme

51

Geestelijke Verzorging in multiculturele context Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen Master MRB100 dr. J.B.A.M. Schilderman 3 1 en 4 Nederlands hoorcollege Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2007/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/10469/

Doel De student heeft kennis van en initieel inzicht in de disciplinaire en conceptuele grondslagen van geestelijke verzorging en kan de professionele betekenis ervan aantonen voor de veranderende rol van religie in het publieke domein van de Nederlandse multiculturele samenleving. Inhoud Deze cursus biedt een inleiding in de begripsvorming over geestelijke verzorging. Daarbij wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van geestelijke verzorging als een religieus en levensbeschouwelijk specialisme binnen verschillende buitenkerkelijke verbanden, zoals die van justitie, krijgsmacht en zorg. De opkomst van de geestelijke verzorging houdt nauw verband met het ontzuilings- en professionaliseringsproces in de Nederlandse samenleving, vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw. Deze cursus biedt inzicht in deze historische en instititionele ontwikkeling, door zowel te verwijzen naar de constitutionele uitgangspunten als naar het transformatieproces van religie in het publieke domein, dat wordt gekenmerkt door zowel nieuwe mogelijkheden als typerende problemen. Vanuit een actor-analyse wordt duidelijk dat het beroepsveld van de geestelijke verzorging door verschillende belanghebbenden - achtergrondgenootschappen, arbeidsorganisaties, beroepsorganisaties, cliëntverbanden, overheden, verzekeraars, opleidingen etc. - op eigen wijze beoordeeld wordt, vanuit de actorspecifieke taken en verantwoordelijkheden. Afhankelijk van de taxaties die daarbij gemaakt worden, kunnen ook verschillende scenario's van de geestelijke verzorging opgesteld worden. Binnen deze arena van actoren en beleidsstrevingen wordt het religiewetenschappelijk specialisme van de geestelijke verzorging geschetst, zoals dat aansluit op de functies die religie in institutioneel opzicht vervult. De professionele uitgangspunten van dat specialisme worden geschetst en toegelicht aan de hand van taakbeschrijvingen en kwaliteitsstandaarden. De muliculturaliteit en multireligiositeit van de verschillende clientèles vertegenwoordigt daarbij telkens een bijzonder aandachtspunt. Literatuur • P. van den Akker; S. van Wersch (2003). Naar meer pluriformiteit in de geestelijke verzorging in zorginstellingen. Tilburg, IVA. 2003. 7-29. • H. Schilderman (2005). Religion as a Profession. Leiden, Brill. H. Schilderman (2006). Kwalificaties van Geestelijke Verzorging. Studierapport in opdracht van het Bestuur van de Faculteit der Theologie/Religiestudies, Radboud Universiteit Nijjmegen. Nijmegen, intern rapport. • H. Schilderman (2006). Religie en Zorg. In: W. van de Donk; A. Jonkers; G. Kronjee en R. Plum (red). Geloven in het publieke domein. Verkenningen van een dubbele transformatie. Amsterdam, Amsterdam University Press (WRR-rapport). 395-416. • Abr. de Swaan (2004). Zorg en de Staat. Amsterdam, Bakker. 226-264.

52

Bijzonderheden De eerste helft van het college zal in het eerste blok aangeboden worden; de tweede helft in het vierde blok.

53

Gender en multiculturaliteit op het snijvlak van cultuur en religie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen , Genderstudies Bachelor 3 BRS301 dr. H.E. Meyer Wilmes 5 Engels en Nederlands Interactief hoor- en responsiecollege Actieve deelname, presentatie en tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2007/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/10446/

Doel Inzicht verwerven in gender-verhoudingen en de verschuivingen in posities die optreden, afhankelijk van de desbetreffende blik op cultuur en religie ('Clash of Civilizations' of transculturele communicatie). Inhoud In het multiculturele en multireligieuze debat zijn de opvattingen over gender, man/vrouw-beelden en identiteiten problematisch te noemen. In deze cursus zal aandacht gegeven worden aan de manier waarop informatie verloopt langs nationale contexten, culturen en religies en wordt bekeken hoe deze informatie bepalend is voor beeldvormingen en communicatie tussen culturen. Het exploreren van de relaties tussen noties als identiteit, traditie, cultuur, natie, religie en gender staat centraal. De hedendaagse debatten rond de 'Clash of Civilizations' in de vorming en studie van gender-identiteit gerelateerd aan religie worden bestudeerd vanuit het werk van auteurs van verschillende continenten. 'Kruis' en 'hoofddoek' worden wat hun functie, geschiedenis en actualiteit betreft op hun symbolische waarde bekeken om een voorbeeld voor een transculturele communicatie te geven. Literatuur • Een reader met de te bestuderen literatuur wordt uitgereikt bij het begin van de colleges Bijzonderheden Vereist zijn kennis over Christendom en Islam en van de Engelse taal. Mogelijkheid tot deelname aan een publieke discussie naar aanleiding van een tentoonstelling over gender en multiculturaliteit.

54

Godsdienstsociologie: Een inleiding voor religiewetenschappers Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiestudies en Theologie, BA 2 BTR303 dr. P.A.D.M. Vermeer 5 Semester 2 Nederlands Werkcollege. Voor ieder college dienen studenten zich goed voor te bereiden en is aanwezigheid verplicht. Schriftelijk tentamen en enkele werkopdrachten die men ter voorbereiding op de colleges dient te vervullen. http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16387/

Doel Kennis van en inzicht in enkele klassieke en meer recente theoretische benaderingen in de godsdienstsociologie. Inzicht in de mate van bruikbaarheid van deze verschillende benaderingen voor het kunnen verstaan en verklaren van de huidige religieuze situatie in Nederland. Inhoud Ook al zijn we sinds William James gewend om de individuele, religieuze ervaring als de kern van religie te zien, religie is daarnaast ook een sociaal fenomeen. Dat wil zeggen, religie manifesteert zich ook altijd als deel van de sociale werkelijkheid en is zo ook van invloed op het sociale leven van groepen en collectieven. En omgekeerd beïnvloeden veranderingen en ontwikkelingen in het sociale leven van deze groepen en collectieven ook weer de wijze waarop en de vorm waarin religie zich als sociaal fenomeen kan manifesteren. Het bestuderen van religie als sociaal fenomeen is de taak van de godsdienstsociologie, waarbij twee grote vragen overheersen. Allereerst, waarom neemt religie binnen bepaalde culturen en samenlevingen zo'n prominente plaats in en waarom is religie binnen weer andere culturen en samenlevingen juist zo marginaal? En ten tweede, waarom neemt religie binnen verschillende culturen en samenlevingen zoveel verschillende vormen aan? Vragen die op uiteenlopende wijze beantwoord worden afhankelijk van het theoretisch perspectief op religie dat de godsdienstsocioloog inneemt. Tegen de achtergrond van deze twee fundamentele vragen wordt in deze cursus allereerst aandacht besteed aan het werk van drie klassieke theoretici: Marx, Durkheim en Weber. In het tweede deel van deze cursus wordt vervolgens gekozen voor een meer thematische benadering. Hierbij wordt onder meer aandacht besteed aan: de secularisatie these, de rational choice theory en aan een typologie van religieuze organisaties. De cursus sluit af met een derde deel waarin recent godsdienstsociologisch onderzoek in Nederland centraal staat. Literatuur • Hamilton, M.B. (2001). The Sociology of Religion. Theoretical and Comparative Perspectives. Second Edition. Abingdon: Routledge. • Davie, G. (2007). The Sociology of Religion. London: Sage. • Enkele artikelen Bijzonderheden Het boek van Hamilton zal fungeren als handboek en dient men aan te schaffen. Enkele hoofdstukken uit het boek van Davie alsmede enkele artikelen zullen gebundeld worden in een reader.

55

Inleiding Boeddhisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen, BA1 BRS106 prof. dr. P.J.C.L. van der Velde 5 Semester 1 en 2 Nederlands Hoor- en responsiecollege Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16373/

Doel Kennis van en inzicht in: - het levensverhaal van de Boeddha en de geschiedenis van het Boeddhisme; - de praktijk en de actualiteit. Inhoud Het Boeddhisme vindt zijn oorsprong in India en Nepal. Tegenwoordig vinden we deze religie echter in grote delen van Azië en er vindt inmiddels ook een actieve missionering plaats vanuit diverse Boeddhistische stromingen in Azië naar het westen. In dit college wordt kennisgemaakt met: - het levensverhaal van de Boeddha en de verdere geschiedenis van het Boeddhisme; - de belangrijkste historische en religieuze ontwikkelingen; - de regionale karakteristieken van het Boeddhisme; - de levende praktijk van het Boeddhisme, het dagelijks leven en de relatie tussen de kloostergemeenschap en de leken; - de verschillende manieren waarop man en vrouw binnen het Boeddhisme aan de religie deelnemen. Literatuur • Harvey, P., An introduction to Buddhism, Cambridge University Press, 1995 (eerste editie 1990)

56

57

Inleiding Hebreeuws Studie: Code: Docent(en):

Religiewetenschappen BA 1 BRS102 prof. dr. A.J.M. van den Hoogen dr. J.E.A. Ackermans

Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

5 Semester 1 Nederlands Hoor- en responsiecollege

Toetsvorm:

Papers en schriftelijk tentamen

Webadres:

http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16370/

Doel Na afloop van de cursus is de student(e) in staat de voornaamste historische en actuele ontwikkelingen, stromingen, begrippen en personen van het Christendom in hun context te herkennen en te duiden. Inhoud Een inleiding in de historische ontwikkelingsgang en de actualiteit van het Christendom. Literatuur • Linda Woodhead, An Introduction to Christianity, Cambridge 2004 of 2006 (paperback) en Alister McGrath, Christelijke theologie: Een introductie, Kampen 2008.

58

Inleiding Hindoeïsme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen BA 1 BRS105 Prof. Dr. P. C. J. Van de Velde 5 Semester 1 en 2 Nederlands Hoor- en responsiecollege Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16374/

Doel Kennis van en inzicht in de geschiedenis en de centrale kenmerken van het Hindoeïsme; Kennis van en inzicht in de heilige geschriften, de praktijk en de actualiteit. Inhoud Het Hindoeïsme is een van de grote moderne wereldreligies. De meeste aanhangers ervan vinden we in India. Ook buiten India treffen we het Hindoeïsme inmiddels aan, onder meer in Nederland waar een grote groep migranten van Indiase afkomst woont. In dit college wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste karakteristieken van het Hindoeïsme. De geschiedenis en de ontwikkelingen van deze religie worden behandeld en tevens wordt er aandacht besteed aan de positie van de diverse heilige geschriften van de Hindoes. Er zal ook aandacht zijn voor de levende praktijk, de rituelen en de sacramenten aan de hand waarvan Hindoes hun leven inrichten. Ten slotte zal de verwevenheid van deze religie in het dagelijks leven van de Hindoes worden behandeld, alsook de relatie tussen man en vrouw, individu, groep en samenleving. Literatuur • Klostermaier, Klaus (2007 - Thrid edition). A Survey of Hinduism. Albany: State University of New York Press

59

Inleiding Islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen, Theologie, BA 1 BRS104 drs. N.A. Boekhoff-van der Voort 5 Semester 1 en 2 Nederlands Hoorcollege. Bij dit college wordt ter ondersteuning gebruik gemaakt van Blackboard. Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16372/

Doel Hoofddoelstelling: de student heeft kennis van en inzicht in de geschiedenis van de islam op hoofdlijnen, inclusief bronnen van de islam, instituties, leer en stromingen. Inhoud De islam is in het nieuws. Toch blijft de berichtvorming over deze religie eenzijdig en sterk negatief van toon. De inhoud van dit college stelt de student in staat een zelfstandig wetenschappelijke oordeel te vormen over deze religie door het verwerken van wetenschappelijke kennis op initieel niveau en daarmee de aanzet te geven tot een verdere wetenschappelijke bestudering van deze religie en uiteindelijk tot de zelfstandige studie ervan. Eerst wordt op hoofdlijnen de inhoud van de belangrijkste canonieke bronnen (de Koran en Traditieliteratuur) besproken. Vervolgens wordt een overzicht van de geschiedenis van de islam geschetst en komen het ontstaan van islamitische instituties, de godsdienstgeschiedenis alsmede politieke geschiedenis en de verschillende stromingen binnen deze religie aan de orde. De student maakt kennis met primair bronnenmateriaal, zowel in de vorm van teksten als beeldmateriaal. Hierdoor komt men direct in aanraking met de visie van moslims zelf, de zogenaamde visie van binnenuit, die wezenlijk is voor de wetenschappelijke studie van de islam en met de wetenschappelijke studie van deze religie. Literatuur • Brown, D.W., A New Introduction to Islam, 2nd Edition, Wiley-Blackwell, 2009. ISBN: 978-14051-5807-7 Bijzonderheden Voor dit college is geen voorkennis vereist.

60

Inleiding Jodendom Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religiewetenschappen, BA 1 BRS103

5 Semester 2 Nederlands Hoor- en responsiecollege Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16371/

Doel Kennis en inzicht in de leer, het leven, de sociale situatie, de godsdienstgeschiedenis, de rituelen en de symbolen van het jodendom. Inhoud De theorie van de joodse identiteit: wie is jood? Wat maakt dat iemand zich als jood identificeert? De geschiedenis van het joodse volk zoals we die kunnen kennen via de literair- historische bronnen van de joodse traditie. De ontwikkelingen die de joodse godsdienst heeft doorgemaakt en de stromingen die bestaan binnen het hedendaagse jodendom: de orthodoxe stromingen, de conservatieve, de liberale en de reconstructieve. De theoretische basis van het jodendom: Halacha en ethiek.De levenspraktijk van de joden: collectief en individueel. Hoe leeft de hedendaagse jood. Welke rituelen en symbolen spelen een rol in zijn/haar leven en wat zijn de achtergronden? Het jodendom en de interreligieuze dialoog. Literatuur • Het jodendom door A. van de Heide, Kok, Kampen, 2005 of recentere druk, ISBN 9043503622. • Verdere literatuur wordt opgegeven tijdens de colleges.

61

Migratie, globaliserende religies en interreligiositeit Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor 2 BRS203 dr. J.E. Castillo Guerra 5 Semester 1 en 2 Nederlands Hoorcollege Schriftelijk tentamen http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/religie/prospectus/religiew etenschappen/courses/course/16421/

Doel Na afloop van deze colleges kan de student verbanden leggen tussen maatschappelijke, culturele en religieuze achtergronden en actualiteit van de migratie. Aan de hand van theoretische oriëntaties over migratiestudies, interculturaliteit en de betrekkingen tussen religieuze oriëntaties leert de student analyseren en kan hij/zij reflecteren op thema’s omtrent migratie, cultuur, religie en samenleving. Inhoud Deze cursus biedt een inleiding in de migratiestudies, met bijzondere aandacht voor de relatie tussen migratie, globalisatie, cultuur en religie. We starten met een inleiding op de migratie als een fenomeen van menselijke mobiliteit dat gepaard gaat met de globalisatie. Met behulp van diverse studies maakt de student kennis met theorieën over de identiteitsvorming en de transnationaliteit van migranten. Vervolgens komt aan bod de her-contextualisatie van religies en culturen van migranten, waarbij we aandacht schenken aan verschillende religies van migranten, Islam, Hindoeïsme, inheemse religies en het Christendom en hun nieuwe betekenis in een context van migratie of diaspora. Ten slotte worden de belemmeringen en mogelijkheden van een interculturele en interreligieuze dialoog vanuit de migranten behandeld. Literatuur • E. Brugmans, P. Minderhoud en J. van Vugt (red.), Mythen en misverstanden over migratie, Valkhofpers, Nijmegen 2007. • Reader

62

Rijksuniversiteit Groningen www.rug.nl

63

RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN Faculteit der Letteren Interculturele communicatie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Communicatie en Informatiewetenschappen jaar 1 LCX006P05 drs. J.M.P. van Haastrecht [email protected] 5 semester II Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/let/vak/show?code=LCX006P05

Inhoud Deze cursus geeft een overzicht over theorie over en onderzoek naar de communicatie tussen sprekers met verschillende moedertalen en/of culturele achtergronden. De vraag staat centraal in welke mate en op welke wijze cultuur de communicatie kan beïnvloeden. Er zal aandacht worden besteed aan de verschillende vormen van interculturele communicatie binnen en over nationale grenzen in zakelijke contexten of in persoonlijke interactie, waarbij beeldvorming en vooroordelen een rol kunnen spelen, maar ook gebrekkige taalvaardigheid. Literatuur • Shadid, W.A. (2007), Grondslagen van interculturele communicatie. Studieveld en werkterrein, 2e geheel herziene druk • Reader: Interculturele communicatie

64

Internationale communicatie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Communicatie en Informatiewetenschappen Jaar 2 LCX009B10 drs. J.M.P. van Haastrecht [email protected] 10 semester II Engels hoorcollege, werkcollege werkstuk(ken) http://www.rug.nl/ocasys/let/vak/show?code=LCX009B10

Doel Het doel van deze cursus is het verkrijgen van inzicht in de praktijk van professionele communicatie in een internationale setting. De voertaal is het Engels. Er wordt intensief in groepen gewerkt aan onderzoekstaken met door de groep zelf verzamelde data. Inhoud Het eerste deel van de cursus is een algemene introductie over internationale communicatie: de modellen m.b.t. cultuurverschillen, de rol van tijd, ruimte, non-verbale communicatie, etiquette en vaktaal. In dit deel van de cursus worden 3 taken uitgevoerd: cross-culturele analyses van reclame, soaps en vaktaal. In het tweede deel van de cursus worden verschillende talige activiteiten behandeld in internationale zakelijke settings: het telefoongesprek, de Curricum Vitae, de presentatie en de vergadering. De groepen doen een cross-culturele taak naar een van deze activiteiten. De laatste (individuele) taak is een zelf-reflectie betreffende de eigen kennis, vaardigheid in de interculturele communicatie en de lacunes die daar nog in bestaan. Literatuur • Verluyten, P., Intercultural Communication in Business and Organisations, an Introduction. 2000, Leusden: Acco • Pan, Y. et al. , Professional Communication in Inter Settings. 2002, Oxford: Blackwell Publishers Ltd. • Some articles will be available in the library (seminar shelfs/werkcollegekast) Bijzonderheden Boeken verkrijgbaar bij Athena’s /van der Velde

65

Toegepaste Taalwetenschap I: Tweede-taalverwerving en Meertaligheid Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Open colleges Letteren, LMI201B10 prof. dr. C.L.J. de Bot, dr. H.I. Hacquebord [email protected], [email protected] 10 semester I Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijke opdracht(en) http://www.rug.nl/ocasys/let/vak/show?code=LMI201B10

Inhoud In deze module wordt in gegaan op psycholinguïstische, sociolinguïstische and onderwijskundige aspekten van meertaligheid. De taalleerder als informatieverwerker staat daarbij centraal: welke taalverwerkings- en verwervingsprocessen spelen een rol bij de verwerving van een vreemde taal, welke strategieën worden gebruikt en welke invloed hebben omgevingsfactoren op het leerproces. Voor gestuurde taalverwerving wordt daarbij gekeken naar de invloed van onderwijs als informatieoverdracht en de rol van interactie in klassesituaties. Tenslotte wordt specifiek ingegaan op de verwerving van het Nederlands als tweede taal. Literatuur • Lightbown, P. & Spada, N., How languages are learned. Oxford University Press, 3e druk 2005 • Syllabus Bijzonderheden Toelating tot het 2e jaar

66

Communicatie in een multiculturele samenleving Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Communicatie en Informatiewetenschappen Jaar 3 LCX012B05 dr. H.I. Hacquebord [email protected] 5 semester I Nederlands stage, werkcollege werkstuk(ken) http://www.rug.nl/ocasys/let/vak/show?code=LCX012B05

Inhoud In dit onderdeel vindt verdieping plaats van de theorie van de interculturele communicatie binnen het kader van de Nederlandse multiculturele samenleving. Studenten voeren opdrachten uit (mondeling en/of schriftelijk) op basis van de literatuur en volgen een ministage in een institutionele context, zoals het onderwijs, de gemeente, de gezondheidszorg, of justitie. Zij doen voor de betreffende stageorganisatie een (literatuur)onderzoek. Literatuur • Reader, wordt nog bekend gemaakt

67

Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Sociale en cross-culturele psychologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Psychologie Jaar 1 PSBA1-04 prof. dr. T.T. Postmes, diverse docenten [email protected] 5 semester I b Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen (meerkeuze) http://nestor.rug.nl/bbcswebdav/orgs/GMWOWB/rug%20website/onderwijs/Studiegidsen/Bachelor%20studiegi ds.pdf

Doel Inzicht geven in de vele manieren waarop anderen ons gedrag en denken beïnvloeden en laten zien dat dit beïnvloedingsproces van cultuur tot cultuur anders kan verlopen. Inhoud In de colleges komen de vele manieren aan bod waarop wij de invloed van anderen ondergaan. Die anderen kunnen aanwezig of afwezig zijn, de beïnvloeding kan bewust, maar ook vaak onbewust verlopen. Belangrijke onderwerpen die aan bod komen zijn: attitudes en sociale waarneming, sociale cognities, relaties tussen groepen en binnen groepen, intieme relaties, agressie, hulpgedrag, het zelf, en toepassingen, zoals in de rechtzaal, de organisatie, en in situaties waarin onze gezondheid centraal staat. Ons gedrag en denken vindt altijd plaats binnen een culturele context. Ook de ontwikkeling van psychologische theorieën ondergaan de invloed van de cultuur waarbinnen die geformuleerd worden. Gezien de toenemende contacten tusen verschillende culturen krijgen culturele determinanten van gedrag extra aandacht. Literatuur • Baron, R.A., Branscombe, N.R. & Byrne, D. (2008). Social Psychology (12e druk).Pearson Education. (ISBN: 0205619215) • Syllabus cross-culturele psychologie Bijzonderheden Het eerste kanstentamen bestaat uit drie deeltentamens, in het herhalingstentamen wordt de stof in één keer getoetst

68

Social and cross-cultural psychology Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Psychologie Jaar 1 PSBE1-02 Dr. K. Stroebe [email protected] 5 semester I b Engels Lecture written exam (multiple choice) http://nestor.rug.nl/bbcswebdav/orgs/GMWOWB/rug%20website/onderwijs/Studiegidsen/Bachelor%27s%20Co urse%20Catalogue.pdf

Doel To give insight into the many different manners in which our thoughts, feelings and behaviors are influenced by others and to show how differences between cultures may determine how these processes take place. Inhoud The course gives students a broad introduction into the major themes of social and cross-cultural psychology. The lectures will cover the many ways in which we can be influenced by other people and the social environment we live in. The first section of this course will look at the social cognitive processes that shape our perceptions of ourselves and others, and determine our behaviours, including basic social cognition (how we categorize our environment), social perception (how we see others, the self (how we see ourselves) and attitudes (how we form/change our opinions). In the second section of this course the focus lies on the social relations between people, such as intergroup relations (intergroup conflict, discrimination), interpersonal relations (when and why are you attracted to others) and group processes (how people interact within groups). Social psychological processes can help shape culture (for example via communication) while at the same time culture influences how certain social psychological processes take place (for example how we perceive ourselves). Therefore we will, where relevant, focus on cultural variations in behaviour. Literatuur • Reader • Baron, R.A., Branscombe N.R., & Byrne, D. (2008). Social psychology (12th ed.). Pearson Education. (ISBN: 205619215) Bijzonderheden Interim tests will be given.

69

Diversiteit in organisaties Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Psychologie Jaar 3 PSBA3-AOP2 dr. A.H. de Lange, diverse docenten [email protected] 5 semester II b Engels hoorcollege, practicum practicum, schriftelijk tentamen (meerkeuze), werkstuk http://nestor.rug.nl/bbcswebdav/orgs/GMWOWB/rug%20website/onderwijs/Studiegidsen/Bachelor%20studiegi ds.pdf

Doel Inzicht geven in sociale processen in organisaties die het gevolg zijn van diversiteit. Vanuit theoretische noties en recente empirische onderzoeksresultaten leren deze processen te verklaren en op een onderbouwde wijze interventies te ontwerpen/kiezen die inhaken op deze onderliggende processen. De student leert praktijkvraagstukken in een onderzoeksvoorstel uit te werken, de vraagstukken op basis van relevante onderzoeksresultaten te beantwoorden en hierover schriftelijk en mondeling te rapporteren. Inhoud De werkvloer wordt steeds diverser van samenstelling, zowel wat betreft onveranderbare kenmerken (zoals sekse, culturele, achtergronden en leeftijd) als wat betreft veranderbare kenmerken (zoals professionele achtergrond en werkervaring). Dit kan negatieve, maar ook positieve gevolgen hebben voor de interactie tussen medewerkers. Samenwerking tussen werknemers met verschillende achtergronden is veelal lastig en kan aanleiding geven tot conflict, communicatieproblemen en subgroepvorming. Diversiteit kan ook positieve gevolgen hebben in termen van een verhoogde creativiteit en een beter aanpassingsvermogen. In deze cursus wordt de invloed van diversiteit in organisaties op werkprocessen en – uitkomsten behandeld. Daarbij wordt aandacht besteed aan verschillende vormen van diversiteit en zal extra aandacht besteed worden aan leeftijdsdiversiteit. Tevens wordt ingegaan op werkgerelateerde factoren die bepalen of diversiteit positieve dan wel negatieve uitkomsten heeft. Literatuur • Shultz, K.S. & Adams, G.A. (2007). Aging and work in the 21st century. Mahwah, NJ: Erlbaum. (ISBN: 9780805857276) • Brief, A.P. (2008). Diversity at work. Cambridge: Cambridge University Press. (ISBN: 9780521677639) Bijzonderheden Het werkstuk wordt groepsgewijs gemaakt.

70

Topics in diversity Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Psychologie (Engels) Jaar 3 PSBAM-10 Various instructors Dr. M. van Zomeren ([email protected]) 5 semester I b Engels Lecture written exam (multiple choice) http://nestor.rug.nl/bbcswebdav/orgs/GMWOWB/rug%20website/onderwijs/Studiegidsen/Bachelor%27s%20Co urse%20Catalogue.pdf

Doel To provide knowledge about and insights into social-psychological theorizing and research (as well as applications of theorizing and research) on topics of diversity. Inhoud Many pressing issues face today’s multi-cultural and demographically dynamic society. This course provides a theoretical introduction to the psychological processes associated with cross-cultural and other intergroup encounters. Topics include the drawbacks and benefits of diversity in the workplace (e.g., for creativity), within society (e.g., for immigration and integration issues), and between cultures (e.g., for understanding differences in moral values). Literatuur • To be announced

71

Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Godsdienstpsychologie en psychoanalytische hermeneutiek – Inleiding Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Theologie en Godsdienstwetenschap THB1PSE5 Wordt nader bekend gemaakt Wordt nader bekend gemaakt 5 semester II Nederlands hoorcollege , opdracht(en) opdracht(en) , schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THB1PSE5

Doel a. Voldoende kennis van de geschiedenis van de psychologie en de psychoanalyse om de verschillende probleemvelden in de relatie psychologie-theologie-godsdienstwetenschap te kunnen onderscheiden en situeren. Een nieuwsgierig en neutraal-observerend standpunt kunnen innemen t.a.v. religieuze fenomenen. b. Een eerste verkenning van de wijze waarop psychoanalyse toegepast kan worden bij de hermeneutiek van sprookjes, godsdienstige legenden en mythen Inhoud a. Een overzicht van de geschiedenis van de psychologie in haar relatie tot de godsdienst en de observatie van één paradigmatische casus. Centraal thema: de onttovering van de wereld en de ontdekking van de menselijke manipuleerbaarheid. b. Een overzicht van de psychoanalytische pogingen tot interpretatie van rituelen en symbolische verhalen, met als typevoorbeeld The uses of enchantment van B. Bettelheim. Literatuur • Wordt nader bekend gemaakt

72

Antropologie van moslimsamenlevingen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Minor & Algemeen Vormende Vakken Godgeleerdheid en Godsdientswetenschap THMINOR-C5 dr. M.W. Buitelaar [email protected] 5 Semester II Nederlands Hoorcollege schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THMINOR-C5

Doel Elementaire kennis van de geschiedenis van de islam en van de belangrijkste geloofstellingen, rituelen en symbolen. Elementaire kennis van de manier waarop islamitische geloofstellingen, rituelen en symbolen in lokale contexten gestalte krijgen. Elementaire kennis van de rol van de islam in het dagelijks leven van moslims in het Midden Oosten en Nederland. Elementair inzicht in de toepassing van gangbare begrippen binnen de antropologie op bovengenoemde thema's. Elementair vermogen om actuele gebeurtenissen betreffende de islam en het Midden-Oosten binnen de antropologische discussie over dit aandachtsveld te plaatsen Inhoud Velen in het Westen zien 'de islam' als een monolithisch blok dat een bedreiging vormt voor westerse waarden. Een dergelijk beeld doet geen recht aan de complexiteit van de islam, noch aan de religieuze beleving van concrete moslims. Een persoon is immers nooit alleen moslim, maar ook een vrouw of een man, jong of oud, gehuwd of ongehuwd, geschoold of ongeschoold, etc. Daarnaast behoort een moslim ook altijd tot een etnische groep, een klasse, een familie, een streek, een land, een dorp of een stad. Dit alles beïnvloedt de manier waarop mensen de islam beleven. In dit college staat deze bredere culturele context van de geloofsbeleving van moslims centraal. Na een uiteenzetting van de ontstaansgeschiedenis en belangrijkste leerstellingen en rituelen van de islam, zal worden ingegaan op de vraag hoe moslims uit het islamitisch systeem van symbolen richtlijnen formuleren om zich op de wereld te oriënteren en antwoorden te vinden op fundamentele levensvragen. In het bijzonder zal aandacht worden besteed aan de manier waarop moslims in Nederland gestalte geven aan hun religieuze overtuiging. Literatuur • Reader • H. Driessen (1998). In het huis van de Islam. Nijmegen, SUN. • M. Buitelaar ( 2006). Islam en het dagelijks leven. Religie en cultuur onder Marokkanen. Amsterdam, Atlas. Bijzonderheden Belasting student: hoorcolleges 10 x 2 = 20 uur; verwachte zelfstudie: 120 uur. Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568. Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 15 januari 2010.

73

Antropologie van religie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen THB2ARE5 prof.dr. Y.B. Kuiper [email protected] 5 semester I Nederlands hoor-/werkcollege, zelfstudie Presentatie, schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THB2ARE5

Doel Elementaire kennis van de geschiedenis van de antropologie van religie. Kennis van de centrale noties van de antropologie van de religie. Kennis van invloedrijke visies op religie en ritueel in de klassieke en moderne antropologie van de religie. Vaardigheid in presentatie van een theoretisch perspectief op het terrein van de antropologie van de religie. Inhoud Al vanaf het eerste begin van de academische antropologie bestond er onder antropologen veel belangstelling voor religie en ritueel (al dan niet in vergelijking tot wetenschap en magie). In dit college wordt kennisgemaakt met een verscheidenheid aan perspectieven op het terrein van de antropologie van de religie. Daarnaast zal de ontwikkeling van dit specialisme binnen de antropologie nader beschouwd worden in het licht van zijn historische ontwikkeling en zijn academische inbedding. Literatuur • M. Lambek (2008). A Reader in the Anthropology of Religion (Second edition). Oxford, Blackwell Publishing. Bijzonderheden Entreevoorwaarden: Inleiding tot de antropologie. Belasting student: 7x3 uur per week hoor- en werkcollege (startcollege 2 uren); totaal 20 uur. Opdrachten: 40 uur. Zelfstudie: 80 uur.

74

Cultuurgeschiedenis Christendom 1 Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen THB1CC1E5 dr. M. van Dijk (Coördinator), prof.dr. G.H. van Kooten, dr. F.L. Roig Lanzillotta [email protected] 5 semester II Nederlands hoor-/werkcollege schriftelijk tentamen, werkstuk http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THB1CC1E5

Doel De student heeft een overzichtskennis verworven van de geschiedenis van het christendom tot 1500. De student is getraind in historische vaardigheden in het bijzonder de interpretatie van bronnen. De student verwerft vaardigheid in schriftelijke verslaglegging van literatuur- en bronnenstudie (werkstuk). Inhoud Het christendom is tot op de huidige dag de grootste wereldgodsdienst. Wat was het geheim van zijn succes? In deze module proberen we deze vraag te beantwoorden. We richten ons hierbij op de ontwikkelingen in de eerste 1500 jaar van het bestaan van deze godsdienst, inclusief de opkomst van het christendom in de Grieks-Romeinse wereld. Literatuur • R. Stark (1997). The Rise of Christianity: How the Obscure Marginal Jesus Movement Became the Dominant Religious Force. Harper Collins Paperback. • L. Woodhead (2006). An introduction to Christianity (Second edition). Cambridge, Cambridge University Press. • R. Stark & R.B. Herzman (2004). Gedeelten uit:The Medieval Worldview. An Introduction. New York, pp. 4-37; 9-128. Bijzonderheden Belasting student: hoor/werkcolleges: 28 uur; practicum: 40 uur; zelfstudie: 72 uur. Het werkstuk dient voor het tentamen ingeleverd te worden. De literatuur die hierboven wordt vermeld, dient tijdig, dus voor aanvang van het college, te zijn aangeschaft. Aanvullende literatuur wordt op college opgegeven.

75

Modern Christendom: een cultuurgeschiedenis Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen THMINOR-G5 dr. M.P.A. de Baar (Coördinator), prof.dr. A.L. Molendijk [email protected] 5 semester I Nederlands hoor-/werkcollege schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THMINOR-G5

Doel Kennis van en inzicht in de dynamische ontwikkeling van het christendom vanaf circa 1500 tot heden. Kennis van en inzicht in de wisselwerking tussen christendom en cultuur, in heden en verleden. Vaardigheid in het interpreteren van historische bronnen. Inhoud Overzicht van de geschiedenis van het Christendom sinds de Reformatie tot op heden. Het accent ligt op de wisselwerking tussen de christelijke religie en de omringende cultuur. Telkens worden de historische gebeurtenissen vanuit theoretisch perspectief belicht. De belangrijkste theoretische gezichtspunten zijn de visies op confessionalisering, secularising, pluralisering en globalisering. Belangrijke vragen zijn: Hoe verandert de christelijke religie in de loop van de moderne geschiedenis? Wat betekent de verinnerlijking van het geloof? Hoe beïnvloeden veranderende gezagsverhoudingen de overdracht van het christendom? Bijzondere aandacht wordt besteed aan alternatieve vormen van christelijke religie, variërend van de dopers en spiritualisten tot en met pinkstergroepen en new age. Literatuur • P. Van Rooden (1996). Religieuze Regimes. Over godsdienst en maatschappij in Nederland, 15701990. Amsterdam, Bert Bakker. • L. Woodhead (2006). An Introduction to Christianity (Second edition). Cambridge, Cambridge U.P., pp. 159-409. Bijzonderheden Belasting student: hoor-/werkcolleges: 14 x 2 uur; verwachte zelfstudie: 112 uur. Peter van Roden, Religieuze Regimes. Over godsdienst en maatschappij in Nederland(zie PDF op Nestor). http://www.dbnl.org/tekst/rood010reli01_01/index.htm

76

Godsdienstsociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen THB2GSOCE5 dr. D.E.J. Herbert 5 semester II Nederlands Hoorcollege, werkcollege Wordt nader bekend gemaakt http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THB2GSOCE5

Doel Kennis van een recent theoretisch perspectief (`rational choice theory') en van een voorbeeldstudie. Het zelfstandig kunnen formuleren en toepassen van een sociologische vraagstelling. Vaardigheid in het schrijven van een werkstuk. Inhoud Uitgangspunt van het college is een veel besproken studie op het terrein van de (Amerikaanse) godsdienstsociologie. Daarnaast zal een case-study van de Amish, een orthodox religieuze beweging in de Verenigde Staten, worden geanalyseerd. Ondanks hun verzet tegen de moderniteit vormen de Amish een zeer bloeiende en sterk groeiende etnisch-religieuze gemeenschap van circa 150.000 zielen, verspreid over meer dan twintig staten in Amerika. Hoe slagen de Amish erin hun traditionele leefwijze te bewaren en als religieuze gemeenschap te overleven in een hoogst moderne samenleving? Literatuur • Wordt nader bekend gemaakt. Bijzonderheden De colleges worden mogelijk in het Engels gegeven.

77

Islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen THMINOR-H5 drs. A. van der Zwan [email protected] 5 semester II Nederlands Werkcollege Schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THMINOR-H5

Doel Kennis van de hoofdlijnen van de geschiedenis en de verbreiding van de islam en van zijn belangrijkste religieuze stromingen. Kennis van de belangrijkste theologische ideeën in de geloofsleer en de belangrijkste instituties, geformuleerd in het islamitische recht. Elementair inzicht in het ontstaan van de vroegste islam en van het leven van de profeet Mohammed. Elementair inzicht in de belangrijkste hedendaagse stromingen in de islam. Elementair inzicht in de belangrijkste verschillen tussen islam en christendom m.b.t. de geloofsleer. Inhoud Hoofdlijnen van de geschiedenis, de verschillende religieuze richtingen, het kanonieke recht en de hierop gebaseerde religieuze instituties. Behandeling van de belangrijkste moderne stromingen in de islam en de belangrijkste dogmatische verschillen tussen islam en christendom. Literatuur • J. Waardenburg (2000). Islam. Norm, ideaal en werkelijkheid. Fibula, Houten. (ISBN: 9026963734) • Reader Bijzonderheden Belasting student: hoorcollege: 21 uur; verwachte zelfstudie: 119 uur.

78

Jodendom Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen THMINOR-F5 dr. J.T.A.G.M. van Ruiten [email protected] 5 semester I Nederlands Hoorcollege Schriftelijk tentamen http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THMINOR-F5

Doel Kennis van en inzicht in de Joodse geschiedenis, literatuur, godsdienst en cultuur vanaf de Hellenistisch - Romeinse tijd tot aan de moderne tijd. Inhoud Met behulp van colleges, verplichte literatuur (zelfstudie)wordt een overzicht verkregen van de geschiedenis van het Jodendom, en een inleiding verkregen van de literatuur van de verschillende periodes (Vroeg Joodse literatuur in de Hellenistisch-Romeinse periode; rabbijnse literatuur; Joodse literatuur na de Talmud). Daarnaast wordt men ingeleid in enkele belangrijke theorieën van het Jodendom en krijgt men enig inzicht in het functioneren van het Jodendom in de praktijk. Literatuur • Creating Judaism: History Tradition, Practice, Columbia University Press. M.L. Satlow • Capita selecta uit: Judaism in Modern Times. An Introduction and Reader, Blackwell, 1995. J. Neusner • An introduction to Judaism, Cambridge University Press, 2000. N. de Lange Bijzonderheden Belasting student: hoorcolleges: 14 uur; verwachte zelfstudie: 126 uur.

79

New Age religie in historisch perspectief Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Ba Godgeleerheid en Godsdienstwetenschappen THMINOR-D5 prof.dr. C.K.M. von Stuckrad [email protected], [email protected], (050) 563 5568. 5 semester II Nederlands hoor-/werkcollege, werkstuk presentatie, werkstuk http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THMINOR-D5

Doel Kennis van de discussies en methodologische benaderingen betreffende de sociaal-wetenschappelijke en historische studie van New Age. Kennis en inzicht in de opkomst, achtergrond en ontwikkeling van New Age. Vaardigheid in discussie, mondelinge presentatie, schrijven van een kleine paper en onderzoek op het internet. Inhoud In dit college zullen we eerst aandacht schenken aan meer algemene kenmerken van wat in de religiewetenschap als ‘New Age’ of ‘moderne esoterie’ wordt aangetoond. Vervolgens zullen wij concrete uitingen van de New Age religie in een historisch kader plaatsen. Daarbij richten we ons onder meer op channeling, astrologie, moderne hekserij (Wicca) en het neo-sjamanisme. Literatuur • Tijdig zal een lijst met te lezen artikelen bekendgemaakt worden. Bijzonderheden Belasting student: hoor/werkcolleges (10 x 2 uur): 20 uur; presentatie en werkstuk: 30 uur; verwachte zelfstudie: 90 uur. AVV-studenten moeten zich aanmelden via het inteken-menu in ProgressWWW onder Algemeen Vormende Vakken, Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap vóór 15 januari 2010. Vóór begin van het college zal er een studiehandleiding met gedetailleerde informatie over toetsvormen, programma en leeslijst beschikbaar zijn.

80

Pluralisme en Relativisme: Problemen en analyses van multiculturaliteit in de moderne samenleving Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master Godgeleerheid en Godsdienstwetenschappen THMFILPR10 prof.dr. Y.B. Kuiper, prof.dr. A.F. Sanders (Coördinator) [email protected] 10 semester I Nederlands Werkcollege Presentatie, werkstuk http://www.rug.nl/ocasys/ggw/vak/show?code=THMFILPR10

Doel Kennis van invloedrijke cultureel-antropologische, sociologische en filosofische analyses en debatten over de universele dan wel lokale of relatieve geldigheid van morele en epistemische waarden verbonden met actuele problemen van samenleven binnen moderne (multi-etnische, multi-culturele) westerse samenlevingen. Inzicht in empirisch-theoretische en normatieve vragen die rijzen bij de integratie en/of confrontatie van verschillende tradities en culturen binnen deze samenlevingen. Vaardigheid in het analyseren, verhelderen en presenteren van genoemde vragen met het oog op het leveren van wetenschappelijk verantwoorde bijdragen aan het publieke debat over de moderne, multireligieuze samenlevingen. Vaardigheid in het schriftelijk rapporteren over wetenschappelijke en publieke debatten over problemen van samenleven in moderne, met name westerse, samenlevingen. Inhoud Hedendaagse westerse samenlevingen kenmerken zich door een pluraliteit van levensbeschouwingen, een multi-etnische bevolking, scheiding van kerk en staat en allerlei problemen van samenleven (migranten, taal- en cultuurverschillen, bedreigde tolerantie, verschillen in inkomens en kansen, etc.). De culturele, sociale en filosofische aspecten van deze problemen worden bestudeerd in relatie tot het publieke debat en tot de discussies binnen de filosofie en de culturele antropologie over pluralisme, relativisme, consensus, postmodernisme, fundamentalisme, liberalisme, communalisme en multiculturalisme. Literatuur • U. Wikan (2002). Generous Betrayal. Politics of Culture in the New Europe, Chicago. ISBN: 0226896854 • N. Rescher (1995). Pluralism. Against the Demand for Consensus, Oxford. ISBN: 0198236018 • Artikelen van onder andere E. Gellner, C. Geertz, T. Asad, M. Ignatieff. • Artikelenmap met concrete voorbeelden van maatschappelijke debatten. Bijzonderheden Entreevoorwaarden: Godsdienstfilosofie en -antropologie (B1/B2). Belasting student: werkcolleges: 25 uur; practica (referaten + werkstuk 4000 woorden): 80 uur; zelfstudie: 175 uur. Toetsing: Participatie in de colleges en het afsluitend werkstuk. Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges in het Engels gegeven. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands.

81

Universiteit van Amsterdam www.uva.nl

82

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Cultuur en gezondheid Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Aansluitmaster psychologie MK19 Mw. K Hohnen en mw. dr. AMM Kolk [email protected] 6 Semester 1 blok 2 Nederlands Opdrachtgestuurd, intensief programma met acht plenaire bijeenkomsten literatuurtentamen (tien korte, open vragen), paper, aanwezigheid (verplicht) & inbreng, interview, en actieve deelname rollenspelen. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/10556.html

Inhoud Kennis van theorie en praktijk van culturele verschillen in somatische en psychische gezondheid. Het gaat hierbij zowel om verschillen tussen samenlevingen als verschillen binnen één samenleving (autochtonen versus allochtonen, mannen versus vrouwen, armen versus rijken). Thema’s zijn voorts: universaliteits- versus relativistische/ cultuurspecifieke benadering, de rol van migratie, de rol van acculturatie, beleving versus presentatie van klachten, interculturele communicatie en gespreksvoering, valkuilen in de diagnostiek, het opbouwen van een vertrouwensrelatie, interculturele hulpverlening/vrouwen- en mannenhulpverlening, implicaties voor beleid en organisatie van de gezondheidszorg. Vaardigheid in schriftelijke presentatie. Er wordt tevens aandacht besteed aan de eigen houding ten opzichte van mensen met een andere culturele achtergrond. Literatuur • Knipscheer, J. W., & Kleber, R. J. (2008). Psychologie en de multiculturele samenleving. Amsterdam: Boom. Tweede editie, ISBN: 9789047300830 (€29,50). • Knipscheer, J. W., & Kleber, R. J. (2004). A Need for Ethnic Similarity in the Therapist-Patient Interaction? Mediteranean Migrants in Dutch Mental-Health Care. Journal of Clinical Psychology, 60, 543-554. • Meeuwesen, L., Harmsen, J. A. M., Bernsen, R. M. D., & Bruijnzeels, M. A. (2006). Do Dutch doctors communicate differently with immigrant patients than with Dutch patients? Social Science & Medicine, 63, 2407-2417. • Bot, H. (2007). Gespreksvoering met behulp van een tolk. De Psycholoog, (professie, juni 2007), 362-367. • Mayou, R., Kirmayer, L. J., Simons, G., Kroenke, K., & Sharpe, M. (2005). Somatoform Disorders: Time for a New Approach in DSM-V. American Journal of Psychiatry, 162, 847-855. • Kolk, A. M. (2003). Sekse, gender en lichamelijke gezondheid. Handboek Klinische Psychologie, 4, 1-24. • Robinson, M. E., Riley III, J. L., & Myers, C. D. (2000). Psychosocial Contributions to SexRelated Differences in Pain Responses. In: R. B. Fillingim (Ed.), Sex, Gender, and Pain (pp. 4168). Seattle: IASP Press. • Hendrickx, K., Lodewijckx, E., Van Royen, P., & Denekens, J. (2002). Sexual behaviour of second generation: Moroccan immigrants balancing between traditional attitudes and safe sex. Patient Education and Counseling, 47, 89-94.

83

Bijzonderheden Het gaat om een zeer tijdsintensief programma. Het draaiboek voor de cursus wordt voor aanvang van de cursus aan de deelnemers toegestuurd.

84

Cross-Cultural Psychology Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Psychologie BS15 mw. drs. J Degner en mw. dr D.A. van Hemert [email protected] 6 Semester 1, blok 1 / Semester 2, blok 1 English Classes. Written Exam. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/8930.html

Inhoud Cross-cultural psychology studies differences and similarities in psychological functioning across cultural and ethnic groups, and tries to explain these differences and similarities in terms of sociocultural, ecological, and biological factors. This course highlights different areas of research, such as development, personality, and social behavior (for example, the extent to which people conform, their values, their interpretations of their own and others’ behavior, and gender-specific behavior). In addition, cross-cultural differences in measured intelligence and potential explanations for these differences are discussed within the context of the public debate on the causes of cultural and ethnic differences. Another topic is cultural differences in language development and the Sapir-Whorf hypothesis of linguistic relativity, which states that language determines thinking. The relation between emotions and culture is extensively discussed, as well as similarities and differences in sensory perception (hearing, seeing, tasting), perception of two-dimensional figures and perception of depth. More applied topics in this course are acculturation and intercultural relations, and crosscultural differences in communication and negotiation. Finally, methodological aspects of crosscultural psychology will be discussed in detail, including design, ways to collect data, and possible sources of bias. Literatuur • First semester: Berry, J.W., Poortinga, Y.H., Segall, M.S., & Dasen.P.R. (2002). Cross-cultural psychology. Research and applications (2nd edition). Cambridge University Press. ISBN: 9780521646178 (± € 42,-). • Note. In the Second Semester a new book will be used. The title will be announced on Blackboard. Bijzonderheden 1) The course is taught in Dutch during the first semester (max 48). In the second semester (max. 88) the course will be taught in English. Students in the social psychology bachelor have priority in case of large number of students. 2) Please note that due to the change in course literature after the first Semester, the examination in the second Semester will have a different content. Students who follow the course in the first Semester but fail both exams, will have to read the new book.

85

Stereotypes 1: Basic Principles Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Aansluitmaster Sociale psychologie MS27 Prof. dr. J. Förster [email protected] 6 Semester 1, bok 1 English Weekly seminar Active participation, exam, and weekly assignments. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/9747.html

Inhoud Stereotypes are so prevalent in society and cause so much damage that researchers wondered about their psychological functions. From a cognitive perspective, stereotypes are represented in memory and help to disambiguate new information. Thus, it is important to understand how stereotypes are learned and stored in memory. Stereotypic concepts can be activated and help us to prepare action. They provide us with guidelines for efficient communication, are informative with respect to certain achievement domains and they facilitate decision making and judgment – clearly though at the expense of accuracy. Furthermore, recent research focuses on the influence of stereotypes on peoples’ own behavior, showing self fulfilling prophecies when expectancies about ones’ own performances are low. Last but not least, research deals with the problem of overcoming stereotypes, examining the role of thought suppression, antidiscrimination laws, and social norms, to name just a few. In this seminar we will discuss basic fundamental principles of stereotyping, prejudice, and discrimination. We will approach the questions in a dispassionate manner, with the purpose of understanding and explaining. However, we will also discuss implications of this basic research for the reduction of prejudice and discrimination. Literatuur • Selected papers. Literature will be announced on Blackboard. Bijzonderheden Lectures, assignments, and exams are in English. Attendance is obligatory.

86

Inleiding culturele antropologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Culturele antropologie en Ontwikkelingssociologie 01D Dr. A.T. Strating (coördinator) [email protected] 10 Semester 1 Nederlands Hoorcolleges en mentor/begeleidingsgroepen. Tussentoets, opdrachten en schriftelijk eindtentamen http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/844.html#

Doel Het verkrijgen van een breed, maar ook grondig overzicht van de centrale begrippen, theorieën en etnografische bronnen van de sociale en culturele antropologie. Na afronding van dit onderdeel hebben de studenten inzicht in de wijze waarop in de antropologie culturele en sociale vraagstukken worden bestudeerd en geanalyseerd. Inhoud Door middel van de hoorcolleges en de in de mentorgroepen behandelde literatuur krijgen de studenten een algemene inleiding in de antropologie. De hoorcolleges en het handboek geven een overzicht van antropologische thema’s, begrippen en theorieën die vervolgens aan de hand van de etnografische en theoretische literatuur op meer gedetailleerde wijze worden bestudeerd. De hoorcolleges dienen als inleiding en aanvulling op de te lezen literatuur, die vervolgens in de mentorwerkgroepen wordt behandeld. De meeste aandacht wordt daarbij besteed aan het verklarend bespreken, zoeken naar hoofdlijnen en kritisch beoordelen van de bestudeerde literatuur. Literatuur • Eriksen, Thomas Hylland (2001). Small Places, Large Issues. An Introduction to Social and Cultural Anthropology. London: Pluto Press • Harris, Marvin (1974). Cows, Pigs, Wars & Witches. The Riddles of Culture. New York: Random House. (Latere edities of edities van andere uitgevers zijn ook toegestaan). • Andere literatuur wordt in de handleiding bekend gemaakt. Bijzonderheden De Inleiding Antropologie vormt met de mentorgroepen een onderdeel dat complementair is aan de Inleiding in de Sociologie der Niet-Westerse Samenlevingen (02D).

87

Inleiding in de Sociologie der Niet-Westerse Samenlevingen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Culturele antropologie en ontwikkelingssociologie 02D Prof. dr. M.A.F. Rutten (coördinator) [email protected] 10 Semester 1 Nederlands Hoorcolleges en responsiecolleges Schriftelijk tentamen en tussentoetsen http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/1408.html

Doel Eerste kennismaking met de sociaal-wetenschappelijke studie van het niet-westen in historisch perspectief en in relatie tot ontwikkelingen in het westen. Het doel is inzichten te krijgen in de dynamiek en stagnatie van samenlevingen door de ontwikkelingen op macro-niveau te verbinden met het micro-niveau. Centrale doelstellingen zijn de analyse van de lange-termijn ontwikkeling van de Noord-Zuid verhoudingen, van productiesystemen, van het fenomeen ontwikkeling en de diverse paradigmatische benaderingen daarbij en van enkele concrete manifestaties van ontwikkeling zoals globalisering, arbeid, ondernemerschap, en migratie. Het verkrijgen van theoretische inzichten wordt gekoppeld aan de opbouw van empirische kennis over de geschiedenis van de mondiale verhoudingen. Inhoud Het programma bestaat uit een samenhangende serie hoorcolleges waarin de ontwikkelingen van de wereldorde (de mondialisering), de veranderingen binnen lokale samenlevingen, en de rol van arbeid, ondernemerschap en migratie worden besproken in historisch en vergelijkend perspectief. Daarnaast vindt een uitwerkingscollege plaats dat bestaat uit de volgende onderdelen: - Thematische colleges over onderwerpen uit de niet-westerse sociologie (hierin zullen ook regelmatig illustraties van de stof worden gegeven in de vorm van documentaires) - Responsie/werkcolleges die betrekking hebben op de opgegeven literatuur die individueel is bestudeerd. Literatuur • Eric Wolf (1982, 1997), Europe and the People without History. Berkeley: University of California Press. Latere edities zijn ook toegestaan. • Nicole Constable (2007, 2nd edition), Maid to Order in Hong Kong: Stories of Migrant Workers. Ithaca and London: Cornell University Press. Dit is een volledig herziene versie van de 1997 editie, die dan ook niet meer bruikbaar is. • Overige literatuur, waaronder losse artikelen worden aan het begin van het college bekend gemaakt.

88

Religion & Modernity Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Culturele antropologie en ontwikkelingssociologie 25D530 mv. J.A. McBrien [email protected] 10 Semester 2 English Werkcollege Participation (25%) and weekly structured assignments (75 %) http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/7910.html

Doel Understanding the position and nature of religions in conditions of modernity, that is, in a world which is framed by the nation-state as the dominant political structure. Inhoud Contrary to the persistent (secular) view that religions are somewhat odd survivals of a “premodern” past, this course will show that contemporary religious forms are shaped by (and in response to) the conditions of modernity. The first part of the course will review major theories concerning the relation between religion and modernity. In subsequent parts themes like (de)secularization, religious nationalism, and processes of conversion will be discussed in light of cases from Europe, the Middle East, and postsocialist Eurasia. Literatuur • Books: - Hugh McLeod, Religion and the People of Western Europe, 1789-1989. Opus. • Jose Casanova, Public Religions in the Modern World, Univ. of Chicago Press. • Articles: to be announced

89

Multicultural Riddle Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Culturele antropologie en ontwikkelingssociologie 25D512 Dr. G. Baumann (coördinator) [email protected] 10 Semester 2 English Workshop Semester Paper based on each student's own empirical or library research http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/1414.html

Doel To analyse and rethink national, ethnic, and religious identifications. Inhoud The multicultural agenda of most modern nation-states strive for a state of justice and equality among three kinds of parties: those who envisage a unified national culture, those who trace their culture to their ethnic identity, and those who view their religion as their culture. To analyse this multicultural riddle, we need therefore to rethink its crucial ciphers: national, ethnic, and religious identifications. What all three acts of re-thinking have in common is a new concern with the meaning and making of culture. The course moves from critical readings of the recent literature to an outline of practical research concerns which are currently in progress. Literatuur • Baumann, G. 1999. The Multicultural Riddle London: Routledge • A copyrighted Reader with further readings for each week. Bijzonderheden Course is also part of ISHSS

90

Immigrant and Ethnic Issues and the Practice of Social Work Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Webadres:

Graduate school of Social Sciences ISSP11 mw. dr. A.J. van Heelsum (coördinator) en mw. drs. L. van der Valk GSSS/ISHSS Information Desk Prins Hendrikkade 189-B, +31 20 5253777 10 ( Students can take this course for 10 or 5 EC) Semester 2 Engels The first part (5 EC) consists of nine lectures with classroom discussion, presentations, guest speakers and one field visit. In the second part (5 EC) starts with a group meetings about paper proposals and ends with a group meeting where papers are presented. Students individual fieldwork and paper on a social policy project is supervised individually. Part 1: The grade will be determined as follows: presentation (25%) + 7 assignments each 10 % (total 75%). Part 2: paper. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/7089.html#

Doel This course explores the process of immigration and the concomitant proliferation of ethnic diversity in different countries throughout the world. Secondly the role of policy interventions in processes of integration will be highlighted. The aim is to provide students with a knowledge and understanding of the consequences of the formation of ethnic communities in cities and an overview of attempts to support these communities in social work programs. Students will learn to assess processes of integration and their policy nexus in a comparative perspective. Besides theoretical knowledge, they will also gain insight in the practice of social work for immigrants in different fields. In comparing theory, policy and practice, they comprehend the prospects and limitations of policy making. Inhoud International migration has become a topical issue in public, political and academic debates. These debates revolve, among others, around the real or alleged sticky development of the process of adaptation and the implications for society’s social cohesion. While there is consensus that existing socio-economic and spatial bifurcations have been augmented and that the classic question of social integration lies on the table, ‘new realism’ has become de rigueur, informing stricter immigration policies and tougher integration policies, putting more emphasis on mainstream norms, values and behavior. The government and a plethora of NGO’s both at the national and local level have shifted gears and embarked on a major program of social engineering. The success of these programs is not a matter of course—the intentions notwithstanding—partly due to the fact that the definition of the ‘problem’ and the concomitant political solutions are not shared by each and everyone, the fact that reality is not always manageable, and the fact that individuals and groups are capable of agency. This course first examines immigration and post-immigration processes in the Netherlands and then focuses on a number of social fields so as to discuss the feasibility and intricacies of policy interventions. Students will conclude this course with a small fieldwork project on a concrete case, with special attention to social work projects and policy interventions. The first part (5 EC) consists of nine three hour meetings with classroom discussion, presentations, guest speakers and field visits. In the second part (5 EC) students engage in individual fieldwork and

91

write a paper on a social policy project. Students can choose 5 credits (only the theoretical part) or 10 credits (including paper). Students of the Master Social Policy and Social Work in urban areas require 10 credits: 5 for the theoretical part and 5 for research or an assignment relevant for the final thesis. They can combine their paper with their thesis. Literatuur • Castles, S. & M.J. Miller ( 2003) The age of migration, International Population Movements in the Modern world 4th edition, New York: Guilford Press (€39,95). Bijzonderheden This course is open as an elective (keuzevak) to students who are not registered in one of the English taught master’s programmes of the GSSS. These students can register for this course by using the registration form for external students on http://www.graduateschoolofsocialsciences.nl/courseregistration. Students can choose to do only the first 5 credits (only the theoretical part) or 10 credits (including paper). Students of the Master Social Policy and Social Work in urban areas require 10 credits: 5 for the theoretical part and 5 for research or an assignment relevant for the final thesis.

92

Experiencing Differences Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Poloticologie 20H011 Dr. G. Hekma (coordinator) en dr. C. Scholl [email protected] 10 Semester 2, blok 1 en 2 English Lectures (2 hours) + seminar (2 hours) Every week a summary of the literature; 4 reports and an endpaper http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/7947.html

Doel Aims of the course: • To provide insight in the concept of cultural diversity in relation to the construction or social formation of identities and communities, and processes of exclusion and inclusion. • Stimulate critical thinking about cultural diversity, focusing specifically on ethnic, gender and sexual issues. • To enhance a deeper understanding of the perspectives and practices of actors from their different social interests and positions. • The ability to discuss and experience differences on basis of gender, sexuality and ethnicity. Inhoud This course consists of a series of lectures on ethnic minorities, women, gays & lesbians in a Dutch context. The lecturers will discuss the following issues: the construction or social formation of identities and communities; cultural and political mobilization; social relations between majorities and minorities; discrimination; production and denial of differences; strategies on integration, assimilation, opposition. The weekly meetings consist of a lecture that will focus on one of these topics plus a discussion of the literature of that week. The lecturers come from different locations and will discuss f.e. city politics of Amsterdam or the concept of cultural 'diversity' in a Dutch context. Students are requested to visit the spaces of the discussed groups and report on their experiences of difference in these places. Literatuur A detailed weekly program will be available at the first class meeting; the literature will then be announced.

93

Race and ethnic relations in education Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Webadres:

Undergraduate Certificate Programme in Humanities and Social Sciences K418 Dr. M. Alkan (coördinator) Onderwijsbalie POW Nieuwe Prinsengracht 130 kamer G.018, 020-5251251 10 Semester 2 English Readings and active participation in group discussions; preparation and presentation of a position paper, critique of a journal article, and a term paper. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/1242.html

Doel This course is designed to provide you with competencies: 1) comprehend definitional issues, policy perspectives and theoretical positions in relation to race, ethnic and minority relations in education 2) understand the factors which led to the development of major racial/ ethnic forms of educa-tion, including migrant education, multicultural /intercultural education and antiracist education 3) describe major curriculum and instruction issues and problems confronting the planning and implementation of anti-racist teaching and offer realistic solutions to these problems 4) demon-strate in writing or orally a firm grasp and working knowledge of major literature references related to the field of race and ethnic relations in education, and 5) conduct a library research study, a case-study, or a survey on a problem related to race and ethnic relations in education. Inhoud The purpose of the course is to provide the participants with a comprehensive knowledge and understanding of the theory, policy and practice of multi ethnic, anti-racist education. With a consideration given to the dominant racial forms of education, the distinct characteristics and the context of anti-racist perspective in education will be explored and analysed. Alternative approaches to the planning and implementation of curriculum programs will be examined and further developed. Among the topics that are covered in the course are theory and policy considerations; manifesta-tions of racism and ethnicism in curriculum and instructional processes, ethnicity and educational performance; curricular and instructional strategies in multi ethnic, anti-racist education; issues relating to language diversity, etc. In addition to the general objectives of the course, opportunities will be provided for the student planning and achievement of individual objectives that involve ac-quiring knowledge, skills and attitudes on which further learning can be based. Literatuur Partial excerpts from: • Banks, J.A. (2006). Cultural Diversity and Education – Foundations, Curriculum, and Teach-ing. Boston: Pearson Education Inc. € 73,• Banks, J.A. and C.A. Banks (2005). Handbook of research on multicultural education. New York: MacMillan € 93,• Castles, S. (2000). Ethnicity and Globalisation.London: Sage, £ 20.99. • Ghosh, R. and Abdi, A.A. (2004). Education and Politics of Difference. Toronto: Canadian Scholars’ Press, € 22,- (long delivery!). • A reader containing relevant articles and book chapters is available at the studentdesk

94

95

The Meaning of Having Children in Cultural Perspectives Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Undergraduate Certificate Programme in Humanities and Social Sciences K412 Mw. dr. H.M.W. Bos (coordinator) Onderwijsbalie POW Nieuwe Prinsengracht 130 kamer G.018, 020-5251251 10 Semester 2 English Weekly meetings with assignments, presentations and discussion Assessment on the basis of the assignments and presentations during the course. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/1263.html

Doel In this course we will discuss the following themes: the desire to have a child, infertility, new reproductive techniques, the development of children following the use of NRTs, genetic screening and diagnosis, sex selection, lesbian and gay parenthood, and the political and media debate around these issues. Inhoud All human societies put a great value on having children. However there are many social and cultural differences as regards to the reasons for having children, the ideal number of children, the importance of sons and daughters, and also about childlessness whether voluntary or involuntary. Involuntary childlessness often leads to devastating personal and social-economic consequences for the concerned men, and especially the women. At present, we live at a time in which the New Reproductive Techniques, such as IVF, ICSI, full surrogacy, and cloning are rapidly developing. These new techniques open up unexpected prospects for would-be parents: Couples, who probably would have remained childless in earlier times. What are the social and individual consequences of the NRTs?. What does a birth following NRT’s mean for parents and children? How does this new way a forming a family influence parenting and child-outcomes? Also there are new developments in the associated field of genetic diagnosis and screening, for example Pre-implantation Genetic Diagnosis, Spermatozoa Analysis, Maternal Serum Screening, Foetal Cell Analysis, and the widespread introduction of high quality ultrasound examinations. It is important to consider all these developments, and their consequences, in the light of the social, cultural and religious constraints and possibilities. For instance there are vastly different opinions about the acceptability of donor-gametes, surrogacy, adoption, and screening for genetic diseases, and sex-linked or trait-linked selection of foetuses. Also there is a large difference between rich and poor resource countries concerning the availability of new technologies. Moreover the western biomedical model about procreation is not generally accepted in many parts of the world, and diverse indigenous models are adhered to. In this module we try to deal with the afore mentioned questions, on the basis of scientific research from various disciplines, such as paedogigics, psychology, cultural anthropology, sociology, ethics, women’s studies, and public health. Literatuur • Infertility around the Globe. New Thinking on Childlesness, Gender, and New Reproductive Technologies. Inhorn M.C., and Van Balen F. (Eds). Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press. 347 ps. (2002) € 28,95 • Reader

96

Intercultural Communication Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Undergraduate Certificate Programme in Humanities and Social Sciences ISCP114 Mw. dr. M. Montero-Sieburth GSSS/ISHSS Information Desk ([email protected]) Prins Hendrikkade 189-B, +31 20 5253777 10 Semester 2 English 1) student-lead discussions of readings, 2) small group coverage of reading based on questions posed by the instructor, 3) instructor lead lectures and 4) a series of in class and out of class activities. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/9616.html

Doel This course attempts to provide students with an understanding of intercultural communication in our global community. It exposes students not only to the a) underlying theories that support this field in its historical evolution and in particular the influence of colonization, migration, transnationalism, and globalization, but also the b) perspectives which intercultural communication promotes in different contexts and c) the intercultural communication competencies which it fosters. The intent is to help students understand the significance of developing intercultural competencies that enable them to become better communicators, sensitive listeners and participants indeveloping global citizenship. Students are expected to: 1) understand the significance of intercultural communication as expressed through different theories and practices and through the perspectives held about the concept of culture; 2) understand the different types of approaches that are used in the field of intercultural communication which have emanated from international to local levels, 3) comprehend the power and meaning of language and non-verbal communication, 4)) recognize the implications of globalization, transnationalism and immigration upon intercultural communication, 5) demonstrate an understanding of intercultural competencies that can be applied in dealing with different economic, social, and cultural spheres and 6) identify a specific focus for developing a case study that reflects relevant intercultural communication pertinent to their area of interest. Inhoud The course is organized by two different approaches: 1) one which focuses on the foundations of intercultural communication, its historical evolution and recognition mostly in the U. S., the processes which it entails, particularly around the issues of culture, language, non-verbal communication and then some specific applications of intercultural communication and 2) the other which focuses on its conceptualization in a European context, using specific strategies, and ideas derived mostly from experiences in dialoguing, and developing a critical lens. In the former approach, some of the striking issues within the field are highlighted and in the latter approach, considerations of Dutch identity or the notion of any identity is posed as a case study. The course addresses fundamentally the underlying frameworks that operate in the U. S. under multicultural and intercultural education and the frameworks used in intercultural education and communication in some European countries under the auspices of the European Union. Identified will be the perceptual, cultural, linguistic (verbal and non-verbal), socio-relational contexts of intercultural communication as well as the ethics, ideological meanings held by different cultural groups and cultures. Particular emphasis will be given to identifying the barriers that block clear and

97

sensitive communication and those that increase the development of intercultural competencies. Literatuur • Nico Vink (2005) Dealing with Differences, Kit Publishers • Judith Martin, Thomas Nakayama (2006). Intercultural Communication in Contexts. McGraw Hill • Judith Martin and Thomas Nakayama (2001). Readings in Intercultural Communication: Experiences and Contexts • Some pdf readings will also become part of your reading dossier. • Several short readings will be given out by the instructor to consolidate your reading Bijzonderheden This course is open as an elective (keuzevak) to UvA (or bijvak) students with appropriate level and background. These students can register for this course by using the registration form for external students on http://www.graduateschoolofsocialsciences.nl/courseregistration

98

Media and Multiculturalism Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Undergraduate Certificate Programme in Humanities and Social Sciences ISCP38 Y.F. Chow MA en G. Chong, MA GSSS/ISHSS Information Desk Prins Hendrikkade 189-B, +31 20 5253777 10 Semester 2 English The classes generally start with group presentations of the literature, followed by discussions and occasionally by assignment presentations. After a break, a short lecture and/or audio-visual materials regarding the readings and/or themes related to the topic under discussion will follow. Finally, a brief introduction to next week’s literature will be provided. weekly group presentation and participation (20%), assignments (30%) and final essay (50%). http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/8509.html

Doel Students are facilitated to develop expertise in media literacy and criticism with respect to issues of multiculturalism. The course offers theoretical and methodological foundation for the study of media and multiculturalism. Individual research project, assignments and group discussion contribute to the development of analytical skills and oral presentation. Inhoud In this course we will examine the complex relationship between media and multiculturalism through a variety of theoretical concepts linked to identity, such as culture, ethnicity, race, nationality, religion and globalization. Empirical studies will be discussed from the methodological perspectives of media reception, representation and production ranging from television, newspaper to popular music and Internet. Audio-visual references and topical issues will be brought to the seminar to encourage discussion and heighten social relevance. Literatuur • A reader will be provided at the beginning of the course. Bijzonderheden This course is open as an elective (keuzevak) to students who are not registered in one of the English taught master’s programmes of the GSSS. These students can register for this course by using the registration form for external students on http://www.graduateschoolofsocialsciences.nl/courseregistration

99

Minor Internationale ontwikkelingsstudies Opbouw programma De bachelor minor Internationale Ontwikkelingsstudies is met iedere studie te combineren. Studenten Politicologie, Antropologie, Sociale geografie, Communicatiewetenschap, Economie, Rechten, Letteren, Pedagogiek of Onderwijskunde kunnen de minor Internationale Ontwikkelingsstudies volgen en deze laten aansluiten op hun hoofdstudie. Maar de minor is ook geschikt voor studenten die een opleiding volgen in bijvoorbeeld biologie of scheikunde, en die willen weten wat de maatschappelijke omstandigheden zijn waaronder bepaalde technologieën worden toegepast. Door een studie in een disciplinaire opleiding te combineren met deze interdisciplinaire minor, bouw je een brede deskundigheid op. Je leert hoe verschillende wetenschapsgebieden met elkaar samenhangen. Dit biedt de mogelijkheid om vanuit een brede en internationale invalshoek een bijdrage te leveren aan mogelijke oplossingen voor complexe maatschappelijke problemen. De minor is met name interessant voor studenten die een loopbaan met een internationale component ambiëren. De bachelor minor Internationale Ontwikkelingsstudies beslaat (in principe) een heel semester en is opgebouwd uit het verplichte vak: Introduction to International Development Studies (10 ECTS) en twee keuzevakken (20 ECTS) uit het bachelor keuzeprogramma. De minor is ook in deeltijd te volgen (door spreiding van de vakken over meerdere semesters). In dat geval wordt wel aanbevolen eerst de verplichte Introduction to International Development Studies te volgen, alvorens aan de keuzevakken te beginnen.

100

Introductory Course International Development Studies Studie: Code: Docent(en):

Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Sociale geografie en Planologie Minor Internationale ontwikkelingsstudies 205 dr. N.P.C. Beerepoot (coördinator), mw. drs. M.L.B. Chelpi, mw. drs. E. van Ewijk, mw. drs. S. van der Kaaij en mw. dr. N.R.M. Pouw [email protected] 10 Semester 1 & Semester 2 English Lectures, group discussions in class and on Blackboard, and group assignment. During the entire course, active student participation is required. At the end of the course there is an excursion to a development organisation or the Ministry of Foreign Affairs (half a day). Written assignment (take home exam, 70%), group paper (on Poverty Reduction Strategy Papers, 30%). http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/9146.html

Doel Students: • Know about international developments including post-war restructuring and economic growth, debt-led growth, the debt crisis, the neo-liberal agenda and the ‘lost decade for development’, the UN conferences on social and environmental development, poverty reduction and the Millennium Development Goals and their social, economic, political, and environmental consequences for people in developing countries; • Know the basic concepts and theories of international development, notably modernisation, dependency, neo-liberalism, people-centred development, post-development, postcolonialism and alternative development; • Have insight into the history of development strategies and co-operation; • Understand the role of important actors, notably national governments, the Bretton Woods institutions, international NGOs, and CSOs in international development; • Have insight into current issues and debates in international development (e.g. social policies and change, good governance, sustainable development, poverty reduction strategies and the role of culture and ethnicity), within a context of globalisation; • Are able to critically reflect on such issues and debates, and transmit these reflections both verbally and in writing. Inhoud The purpose of the course is to provide an introduction into development theory and practice from an interdisciplinary perspective. Starting with an overview of the history of development co-operation, the main concepts and ideas on development will be introduced (‘World Development’). In doing so, we will explain the principal features of the theories underlying past and present approaches to international development, and discuss the role of the different actors including international organisations, national government and civil society organisations of development co-operation (‘International Development Theory’, ‘Architecture of Development’). In learning about development policies, they will be related to practical situations and to the consequences for poor and marginalized groups. This will provide the student a knowledge base to critically and independently assess issues in the current development debate, and those that are inter-related to processes of globalisation. In the

101

first part of the course the focus in the lectures will be on acquiring basic knowledge on concepts and theories of international development, and understanding the historical background and the institutional organisation of development co-operation. In the second part of the course (Livelihoods, Thematic Subjects) the focus will be on applying this knowledge to present-day development problems and the development debate. The following blocks of lectures can be identified in the course: 1. Introduction 2. World Development (development of the world in the past 50 years, North-South linkages) 3. International Development Theory (introduction to various ‘theories’ of development) 4. Architecture of development (working of WB, VN, donor agencies, NGO’s etc.) 5. Livelihoods, households and community (with rural and urban focus) 6. Thematic subjects (e.g. health, education, metropolitan governance, small enterprise development, changing international division of labour; depending on area of expertise lecturer and guest speakers) Literatuur • Greig, A., D. Hulme and M. Turner, Challenging Global Inequality: Development Theory and practice in the 21st Century (available at Selexyz Roeterstraat 41). • Additional literature for this course will be accessible through the digital library.

102

Health and Development Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Webadres:

Bachelor Sociale geografie en Planologie Minor Internationale ontwikkelingsstudies 222 Mw. dr. W. Koster (coördinator) [email protected] 10 (In overleg met de docent kan een gedeelte van het vak gevolgd worden, met een studielast van 5 ECT) Semester 2, blok 1 en 2 English The course consists of an introductory lecture, 12 lectures in which class participation plays an important role, and a concluding seminar in which students present their papers. Attendance (at least 11 meetings and the seminar), active participation in discussions, and preparation of presentation and questions for discussion. The final grade is composed of: 3 commentaries on literature (30%), essay on the book of Farmer (20%), paper and paper presentation (50%). http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/9181.html

Doel Students: • Know the key concepts, themes, problems, discourses and approaches concerning (ill) health and health care in developing countries as well as the relations between health and development; • Are able to critically reflect on the subject matter of the course and to present their views both verbally and in writing. Inhoud In this course we pay attention to the major discourses, concepts and policies concerning health and health care in developing countries and the mutual causal relations between ill-health and poverty. We look at health and ill health from a social science and socio-epidemiological perspective. During the course the following themes will be addressed: environmental, social, cultural, political, and economic aspects of (ill) health and health care; community participation in health care; social epidemiology; global health policies and strategies including primary health care, health sector reforms, sector-wide approach, global public private initiatives; traditional health care; gender and health; access to treatment; essential drugs and the millennium development goals for health. We pay special attention to key global health issues including HIV & AIDS, other major communicable diseases, sexual and reproductive health and rights, and female genital surgery/mutilation and refugees. Literatuur • Book by Paul Farmer ‘ Infections and inequalities. The modern plagues.’ and articles (list with titles available in January 2007). Bijzonderheden Guest lecturers are from WEMOS, Royal Tropical Institute (KIT), Medical Anthropology Unit of the University of Amsterdam, MSF, and consultancy firms.

103

Kinderen en ontwikkeling Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Webadres:

Bachelor Sociale geografie en Planologie Minor Internationale ontwikkelingsstudies 223 Mw. dr. J. Otthoff (coördinator) [email protected] 10 Semester 1, blok 1 en 2 Nederlands Hoor/werkcolleges: inleidende colleges gevolgd door werkgroepen waarin van studenten een grote inbreng wordt verwacht in de vorm van literatuuropdrachten, presentaties, groepsdiscussies, video presentaties, etc. Opdrachten: twee individuele essayopdrachten en een groepspresentatie verspreid over de cursus; (1/2 van eindcijfer). Boekrecensie: aan het eind van de cursus (1/2 van eindcijfer). http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/9182.html

Doel Studenten: • begrijpen de problematiek van kinderen, jeugd en sociale uitsluiting in het Zuiden; • kennen het theoretisch begrippen apparaat waarmee de samenhang tussen jeugdwelzijn en ontwikkeling kan worden bestudeerd; • begrijpen de impact van sociale transformaties en de daaraan gerelateerde interventiestrategieën op kinderen en jeugd in het Zuiden; • kunnen op wetenschappelijk verantwoorde wijze argumenteren en op basis daarvan rapporteren, debatteren, presenteren over het problematiek van kinderen en ontwikkeling. Inhoud In dit vak staat de plaats en de rol van kinderen en jeugd in de context van mondialisering centraal. Dit vak bestaat uit een inleiding en drie thematische delen: • In het eerste thematische deel wordt het conceptuele kader aangeboden: hier staat de samenhang tussen Childhood, mondialisering en sociale uitsluiting centraal. Verder wordt aandacht gegeven aan verschillende benaderingen m.b.t Childhood Studies, de relevantie van Gender en debatten rond de Rechten van het Kind. • In het tweede thematische deel staat de relatie tussen familie, werk, scholing en andere invloeden op het dagelijks leven van kinderen, centraal. Hier wordt het conceptuele kader uitgewerkt aan de hand van discussies over beleidsinitiatieven ten aanzien van Werkende Kinderen; Onderwijs; Kinderen en de sexindustrie en de praktijk. • In het derde thematische deel wordt aandacht besteed aan het gegeven dat kinderen niet alleen slachtoffers kunnen zijn, maar ook actief participerende agenten van sociale veranderingen. Tijdens dit laatste gedeelte komen de thema's Life- projects van urbane jeugd; Kinderen en Gewapende Conflicten; Interventies; en Participatie van Kinderen aan bod. Literatuur • Reader; • Ansell, Nicola (2005), “ Children, Youth and Development; Routledge: London & New York (Scheltema boekhandel: Roetersstraat 41, Amsterdam)

104

Migratie, segregatie en integratie I en II Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Sociale geografie en Planologie 217.1-2 prof.dr. J.J. Latten, dr. J. Mansvelt Beck, mw. prof.dr. C.H. Mulder (coördinator) en Dr. A. Zorlu [email protected] Nieuwe Prinsengracht 130 kamer G2.04, +31 20 5254014 10 Semester 2, blok 1 en 2 Nederlands Colloquium, 1 of 2 excursie(s). Actieve deelname aan het colloquium. Reeks kleine opdrachten. Schriftelijk tentamen na het eerste deel. Paper na het tweede deel. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/9142.html#

Doel Studenten: • kennen de recente ontwikkelingen en vraagstukken op het terrein van migratie, segregatie en de integratie van migranten in Nederland en in andere Westerse landen; • kennen de belangrijkste theorieën, standpunten en centrale argumenten uit de wetenschappelijke literatuur betreffende deze thema’s en kunnen deze kritisch beoordelen; • kunnen in de wetenschappelijke literatuur en in rapporten gepresenteerde onderzoeksresultaten interpreteren en op waarde schatten; • kunnen over de bestudeerde vraagstukken een eigen standpunt formuleren en hierover zowel mondeling als schriftelijk helder rapporteren; • kunnen de beleidsopties overzien bij het beïnvloeden van buitenlandse migratie en segregatie en integratie van migranten, en de onbedoelde gevolgen van beleid. Inhoud Migratie is een belangrijk demografisch en geografisch proces met diepgaande gevolgen voor zowel samenlevingen en regio’s als voor de individuele migranten. In tal van Europese landen is de zoektocht volop gaande: hoe kunnen mensen met zeer uiteenlopende sociale en culturele achtergronden samenleven; wat betekent het om te spreken over de integratie van migranten? In deze cursus worden het verschijnsel migratie en de positie van migranten vanuit verschillende gezichtspunten belicht. Allereerst besteden we aandacht aan de oorzaken en gevolgen – op individueel en maatschappelijk niveau – van verhuizen, binnenlandse en buitenlandse migratie. In dit onderdeel komen verschillende benaderingen van migratie aan de orde, waaronder de levensloopbenadering en migratie als investering in menselijk kapitaal. Bediscussieerd wordt in hoeverre de verschillende benaderingen geschikt zijn voor het bestuderen van verschillende typen migratie en verhuizen, zoals woningmarktgestuurde migratie, arbeidsmarktgestuurde migratie en andere typen migratie. De bestudeerde gevolgen voor het individu en huishouden zijn die op het terrein van sociale vraagstukken als de woningmarkt- en arbeidsmarktpositie. Wat betreft de gevolgen voor de samenleving beperken we ons vooral tot de immigratie naar Nederland en andere westerse landen, waarbij een toespitsing plaatsvindt op de gevolgen voor de demografische ontwikkeling van Nederland en de sociaal-culturele gevolgen van immigratie. Vervolgens besteden we aandacht aan de oorzaken en gevolgen van etnische segregatie. We bestuderen hoe de processen verlopen waarbij migranten en hun nakomelingen elkaar opzoeken, of onbedoeld bij elkaar terechtkomen, op de terreinen wonen, arbeid en school, wat de oorzaken zijn van deze processen, en wat dit voor buurten, individuen en huishoudens betekent. Het derde onderwerp is de integratie van migranten op zowel sociaal-economisch als sociaal-cultureel

105

gebied. Integratie is per definitie een tweezijdig proces. Daarom beperken we ons niet tot de ‘prestaties’ van migranten, maar houden we ons ook bezig met reacties hierop van de ontvangende samenleving, waaronder discriminatie en uitsluiting. In de cursus komen ook de mogelijkheden aan de orde die overheden hebben om immigratie, segregatie en integratie te beïnvloeden, dat wil zeggen de wijze waarop overheden in Europa invulling hebben gegeven aan beleid op deze terreinen, en de bedoelde en onbedoelde gevolgen van het beleid. Daarbij raken we aan fundamentele vragen: hoe maakbaar is de migratie, hoe stuurbaar zijn segregatie en desegregatie en hoe maakbaar is de integratie? Hoe ver mogen overheden gaan, bijvoorbeeld als het gaat om de regulering van huwelijksmigratie? In hoeverre kan een overheid ertoe bijdragen dat migranten zich gaan identificeren met hun nieuwe land? In de cursus wordt onder andere gebruik gemaakt van theoretische artikelen uit belangrijke wetenschappelijke tijdschriften, waaronder enkele ‘klassiekers’ uit de migratieliteratuur. Geprobeerd wordt steeds een expliciete link te leggen tussen de theoretische benaderingen en concreet wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor komt de student veel te weten over hoe wetenschappelijk onderzoek naar migratie, segregatie en integratie in zijn werk gaat. Deel I (5 ECTS) wordt door alle deelnemers gevolgd en omvat het onderwerp migratie en die zittingen over segregatie en integratie waarin de huidige stand van zaken met betrekking tot deze onderwerpen wordt behandeld. Deel II (5 ECTS) kan alleen gevolgd worden door deelnemers aan deel I en omvat het grootste deel van de zittingen over segregatie en integratie, waarin deze onderwerpen verder worden uitgediept, plus de zittingen over overheidsbeleid met betrekking tot migratie, segregatie en integratie.

106

Faculteit der Geesteswetenschappen Religiestudies: methodieken en thema's Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religiestudies RS6016 Wordt nog bekend gemaakt Wordt nog bekend gemaakt 10 Semester 1 Nederlands Hoorcollege en werkcollege 5 toetsmomenten (presentatie in werkgroep, opzetten literatuurlijst, korte papers, deelname discussieforum op Blackboard). http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/7513.html

Doel Kennismaking met de belangrijkste theoretische vraagstukken omtrent de bestudering van religie en met de geschiedenis van het vak religiestudies. De studenten leren de problematiek van het definiëren van 'religie' kennen en kunnen verschillende benaderingen van religie in hun context plaatsen en beoordelen. Eindtermen • De studenten zijn in staat de aangeboden kennis over belangrijke onderwerpen van het vak religiestudies te reproduceren. ( Corresponderende toetsvorm: korte KAVV's en takehometentamen.) • De studenten kunnen in groepsverband wetenschappelijke vraagstukken presenteren en in discussies hun eigen stellingen verdedigen. ( Corresponderende toetsvorm: mondelinge presentaties en discussieforum op Blackboard.) • De studenten zijn in staat om onder begeleiding een wetenschappelijke discussie te volgen en enkele aspecten ervan schriftelijk te presenteren; ze kunnen wetenschappelijke literatuur zoeken over een thema uit het college. ( Corresponderende toetsvorm: literatuurlijst en korte paper.) Inhoud De religiewetenschap ontstond als een onafhankelijke discipline in de negentiende eeuw, in verband met de filologie, de christelijke theologie en een belangstelling voor buiten-Europese culturen. De geschiedenis van het vak levert bepaalde vraagstukken en problemen op die het onderwerp zijn van deze cursus. Als een introductie tot de terminologie en de methodiek van de religiewetenschap zullen de volgende vragen centraal staan: Wat betekent ‘religie’ eigenlijk? Wat is het onderwerp van deze discipline? Welke gevolgen hebben definities van religie? Hoe ontstaan religieuze identiteiten? Hoe is de relatie tussen religie en de publieke sfeer? Antwoorden worden besproken in verband met cultuurwetenschappelijke benaderingen en theorieën, zoals postcolonial studies en gender studies. De nadruk zal liggen op religies in de hedendaagse cultuur en de opkomst van seculiere wereldbeelden in het westen. Deze module bestaat uit een hoorcollege en een werkgroep waarin de voorbereidingsliteratuur en vraagstukken uit het hoorcollege worden besproken. Verder wordt de module in nauw overleg en samenwerking met het vakspecifieke gedeelte van “Academische Vaardigheden” doorgevoerd. Literatuur • Aanbevolen, maar niet verplicht: Willi Braun & Russell T. McCutcheon, red. Guide to the Study of Religion, London & New York 2000. Voor degenen die Duits lezen: 107

• •

Hans G. Kippenberg & Kocku von Stuckrad, Einführung in die Religionswissenschaft: Gegenstände und Begriffe. München: C.H. Beck, 2003. De studiehandleiding (met literatuurlijst, het programma, en verdere informatie) is vanaf een maand voor aanvang van de module te downloaden op http://www.vonstuckrad.com (zie “Courses”).

108

Godsdienstpsychologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religiestudies RS6014 Prof. Dr. J.A. van Belzen [email protected] 10 Semester 2 Nederlands Zelfstudie, hoorcollege Eén mondelinge presentatie, drie schriftelijke toetsen. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/5731.html

Inhoud De module biedt een elementaire inleiding in de godsdienstpsychologie alsmede in haar geschiedenis: naast een aantal klassieke theorieën komt meer recente theorieontwikkeling aan de orde. Literatuur • Wulff, D.M., Psychology of religion. Classic and contemporary, second edition; New York, 1997 • Belzen, J.A. van, Psychologie en het raadsel van de religie. Amsterdam: Boom, 2007 • Belzen, J.A. van, Towards Cultural Psychology of Religion. Dordrecht: Springer, 2009

109

Islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religiestudies RS6015 mw. G. Kwantes M.A. en dr. R.L.A. van Leeuwen (coördinator) [email protected] 10 Semester 2 Nederlands Hoorcolleges, werkgroep Schriftelijke opdrachten en schriftelijk tentamen http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/5735.html

Doel Het verwerven van basiskennis over de islam en over wetenschappelijke benaderingen van aspecten van de islam, zoals ontstaansgeschiedenis, religieuze teksten, stromingen, actuele discussies, enz.; inzicht in het actuele debat over de islam in de moderne samenleving. Inhoud Deze module biedt een inleiding op de islam vanuit religiewetenschappelijk perspectief, waarbij de aandacht zich vooral richt op de moderne verschijningsvormen van de islam en de actuele debatten met betrekking tot de plaats van de islam in de moderne samenleving. Er zal worden ingegaan op de variëteit aan opvattingen en praktijken van moslims ten aanzien van religie, cultuur en samenleving. Aan de hand van een aantal thema's wordt uitgewerkt hoe deze opvattingen en praktijken historisch vorm hebben gekregen en zich tot elkaar verhouden. Deze thema's zijn onder meer: koranwetenschap, islamitisch recht, volksgeloof, mystiek, Europese islam, globalisering en politieke islam. Literatuur • Henk Driessen (red.), In het huis van de Islam, verschillende drukken (€ 24,50)

110

Islam in Europa: religie, seculiere staat en publiek domein Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religiestudies RS7813 dr. S.J. Vellenga (coördinator) ( tweede docent wordt later bekend gemaakt) [email protected] 10 Semester 1 Nederlands Combinatie hoor- en werkcolleges Uitvoerige KAVV's en werkstuk. http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/4937.html

Doel • De student is in staat wetenschappelijke betogen en teksten over islam in Europa en over de complexe relatie tussen islam en context in Europa schriftelijk samen te vatten, daar vragen bij te stellen en met elkaar in verband te brengen; • de student is in staat wetenschappelijke betogen en teksten over het publieke debat over islam in Europa schriftelijk samen te vatten, daar vragen bij te stellen en met elkaar in verband te brengen; • de student is in staat onder begeleiding zelf kennis te verwerven over één aspect van het thema islam in Europa en/of het publieke debat daarover, dat te problematiseren en daarover te reflecteren en dat alles in een schrifteljjk werkstuk adequaat weer te geven. Inhoud Het gangbare beeld is dat in het moderne Europa religie steeds verder uit de openbaarheid verdwijnt en uitsluitend een privé-zaak wordt. Maar door het regelmatig oplaaien van gewelddadige conflicten met een religieuze lading in Noord Ierland, op de Balkan en de blijvende rol van religie in politiek, onderwijs en publiek ritueel wordt dit beeld geproblematiseerd. Een zeer interessante casus in dit verband is de opkomst van de islam in Europa. Regelmatig doen zich conflicten voor over de vraag hoe islamitisch onderwijs, het dragen van religieuze kleding of de openbare uitingen van imams over vrouwen- en homorechten zich verhouden tot een zich als fundamenteel neutraal definiërende staat. In de module wordt het wetenschappelijke debat over de ontwikkeling van de islam in Europa en het publieke debat daarover behandeld tegen de achtergrond van de positie die moslims in Europa innemen en kenmerken van de hedendaagse Europa als de scheiding tussen kerk en staat, pluralisering en individualisering. Literatuur • Douwes, D., M. de Koning, W. Boender (red.), Nederlandse moslims. Van migrant tot burger, Amsterdam 2005 (aanbevolen) • Klausen, Jytte, The Islamic Challenge. Politics and Religion in Western Europe, Oxford: Oxford University Press 2007 • Vellenga, S.J. (e.a.) (red.), Mist in de polder. Zicht op ontwikkelingen omtrent de islam in Nederland, Amsterdam: Aksant 2009 (aanbevolen) • Readers

111

Godsdienstsociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religiestudies RS7012 Dr. S.J. Vellenga (coördinator) [email protected] 10 Semester 1 Nederlands Hoor- en werkcollege Korte KAVV’s, een onderzoeksopdracht en twee tentaments http://studiegids.uva.nl/web/uva/sgs/nl/c/5737.html

Doel • De student is in staat belangrijke concepten, benaderingen en debatten in de (godsdienst)sociologie te reproduceren; • de student is in staat moderne religieuze fenomenen vanuit een sociologisch perspectief te benaderen; • de student is in staat onder begeleiding een (godsdienst)sociologische onderzoeksvraag te formuleren, een beperkte onderzoeksopdracht uit te voeren en daarvan adequaat schriftelijk verslag te doen. Inhoud De module biedt een inleiding in de sociologie en met name de godsdienstsociologie. Het centrale thema is de complexe verhouding tussen religie en samenleving onder condities van moderniteit. Ingegaan wordt op de vraag welke rol religie speelt bij fundamentele vraagstukken van identiteit en zingeving, conflict en integratie, en verdeling en armoede. Werk van klassieke en hedendaagse auteurs komt aan de orde. De wereld van religieuze groeperingen, bewegingen en cults wordt verkend. Van de student wordt verwacht een beperkt onderzoek uit te voeren. Literatuur • J. van Hoof & J. van Ruysseveldt (red.), Sociologie en de moderne samenleving: Maatschappelijk verandering van de industriële revolutie tot in de 21ste eeuw, Boom: Amsterdam/Meppel (laatste druk) • M.B. McGuire, Religion. The Social Context, Wadsworth Publishing Company: Belmont (Cal.) (laatste druk) • Syllabus

112

Universiteit Leiden www.leidenuniv.nl

113

UNIVERSITEIT VAN LEIDEN Faculteit Sociale Wetenschappen Basismodule: Gender Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie Bachelor 2 2BG08 Dr. José van Santen en Dr. Ratna Saptari 5.0 1e semester Blok:Blok I Nederlands hoorcolleges werkstukken Werkstukken en tentamen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/19108/basismodule_gen der

Doel Deze cursus beoogt dat studenten de verschillende benaderingen ten aanzien van het concept -genderin de rest van hun studie kunnen toepassen. Dit wil zeggen dat ze het verschil tussen de genders theoretisch leren duiden evenals de sociale constructie en deconstructie van vrouwelijkheid en mannelijkheid en de sociale belichaming daarvan. Verder moeten studenten de concepten van verschil en gelijkheid tussen vrouwen en mannen, maar ook bij vrouwen onderling en mannen onderling kunnen begrijpen en de contexten en aspecten die daaraan ten grondslag liggen. Belangrijk daarbij is om te leren onderkennen hoe al deze aspecten de algemene visie ten aanzien van individuen en samenleving én de -domestieke- en -publieke- terreinen beïnvloeden. Studenten moeten de wijze waarop gender samenhangt met andere concepten zoals etniciteit, klasse, religie, leeftijd, generatie enz. leren onderkennen. Studenten moeten leren herkennen hoe de relatie tussen lokale en globale ontwikkelingen in relatie tot gender verlopen, b.v.: de wijze waarop mobiliteit (migratie e.d.) en ruimtelijke grenzen gender constructies voortdurend definiëren en her definiëren. Deze basismodule zal een belangrijke introductie zijn om de gender-aspecten binnen de oriëntatiemodulen (en later de specialisaties daarbinnen) te onderscheiden (-Media Worlds-, -Global Connections- en -Development in Place-) . Deze cursus wil studenten kritisch leren kijken naar besluitvorming en beleid en de theoretische literatuur in relatie tot -genderproblematiek-. Literatuur Studiemateriaal wordt binnenkort bekend gemaakt

114

Basismodule: Religie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Bachelor 2 2BR08 Dr. Erik de Maaker 5.0 1e semester, blok 1 Nederlands Hoorcollege Literatuur Schriftelijk werk Take home tentamen over collegestof en literatuur http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/19106/basismodule_reli gie

Doel De antropologie van de religie bestudeert op grond van antropologische theorieën en aan de hand van antropologische onderzoeksmethoden het religieus geïnspireerd denken en handelen. Dit betreft uiteenlopende verschijnselen zoals persoonlijke spiritualiteit, religieuze samenkomsten en rituelen, genezing, hekserij, bekering en pelgrimage. Op welke wijzen kunnen antropologen religie bestuderen? In hoeverre kan religie beschouwd worden als een op zichzelf staand verschijnsel? Hoe is religieus denken en handelen verbonden met andere maatschappelijke domeinen? En hoe krijgt religieuze verandering vorm? De cursus gaat in op vragen zoals deze aan de hand van etnografische voorbeelden die betrekking hebben op religies wereldwijd. Daarmee biedt de cursus ook een introductie ten aanzien van een aantal globale en/of locale religieuze bewegingen. Literatuur • Bowen, John R. (2007), Religions in Practice: An Approach to the Anthropology of Religion (4th edition). Boston: Allyn and Bacon / Prentice Hall • nader op te geven artikelen

115

Internationale migratie en transnationalisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Bachelor 3 3IMT Dr. Lisa Nell 10 Semester 2, blok I en II Nederlands Hoorcollege Werkgroep Literatuur Paper Actieve participatie in hoorcolleges en werkgroepen Presentatie Tentamen op 25 maart, hertentamen 3 juni Paper http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21787/internationalemigratie-en-transnationalisme

Doel De cursus biedt gedegen kennis over internationale migratie en transnationalisme en de uitdagingen die deze processen vormen voor participatie in het land van vestiging en het (voormalige) land van herkomst. Studenten worden geïntroduceerd in de belangrijkste theorieën concepten omtrent deze thema’s en de interdisciplinaire debatten die hieraan zijn verbonden. Doormiddel van presentaties, discussies en het voorbereiden van vragen leren studenten abstracte theorie toepassen op concrete voorbeelden uit de literatuur en de praktijk, zoals het dagelijkse nieuws en eigen ervaringen. Inhoud Als gevolg van internationale migratie en de vestiging van individuen en gezinnen in verschillende landen onderhouden migranten en hun nakomelingen op grote schaal contacten met het (voormalige) land van herkomst. Processen van globalisering, zoals nieuwe communicatie technologieën transportmiddelen, lijken de mogelijkheden te vergroten. In de landen van vestiging groeit de zorg over de gevolgen van deze zogenaamde transnationale contacten. Belemmert dit integratie? Worden buitenlandse invloeden geïmporteerd die niet alleen het leven van migranten beïnvloeden, maar ook binnenlandse en buitenlandse politiek bepalen? En wat betekent het voor de landen van herkomst als een groot deel van de bevolking emigreert? Naast deze maatschappelijke discussies, is er de afgelopen decennia een groeiende aandacht voor deze processen in het veld van migratie en etnische studies. Theoretische benaderingen over internationale migratie, integratie en transnationalisme worden herzien. Ook discussies over onderzoeksmethoden naar migratie in de context van transnationalisme en globalisering staan centraal. Multi-sited veldwerk vervangt in toenemende mate het klassieke antropologische veldwerk waarbij de onderzoeker op één plek blijft. Binnen migratiestudies transnationaliseren onderzoekers steeds vaker mee met zijn/haar onderzoeksobjecten, zowel fysiek als virtueel. Het eerste deel van de cursus biedt een introductie over theoretische en methodologische benaderingen van internationale migratie en transnationalisme. In het tweede deel worden deze theorieën toegepast op specifieke sociale, culturele en politieke transnationale activiteiten zoals, transnationaal trouwen, steuncampagnes aan politieke partijen en online discussiefora van vluchtelingen. Aan de hand van bestaande literatuur, actuele maatschappelijke vraagstukken en eigen observaties bediscussiëren studenten implicaties van migratie en transnationalisme voor burgerschap en participatie in zowel de landen van vestiging als de (voormalige) landen van herkomst. Literatuur

116

• • •

Stephen Castles and Mark J. Miller (2009) The Age of Migration. International Population Movements in the Modern World. Fourth Edition. Hampshire: Palgrave McMillan. (290 blz.) Brettell, Caroline (2003) Anthropology and Migration. Essays on Transnationalism, Ethnicity, and Identity. Walnut Creek: AltaMira Press. (201 blz.) Reeks nader aan te kondigen artikelen (409 blz.)

117

Medische antropologie en sociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Bachelor 3 3ME08 Dr. W.H.J.C. Dechering 10 Semester 1, blok I en II Nederlands hoorcollege literatuur Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21788/medischeantropologie-en-sociologie

Doel In deze cursus wordt naast een sociaal-wetenschappelijke benadering van de verschillende vormen van gezondheidszorg ook een overzicht gegeven van de medisch-biologische problematiek van de belangrijkste volksziekten in de (sub-) tropen. Naast deze ecologische invalshoek wordt er stil gestaan bij epidemiologische zaken als gezondheidstrends, en basisbegrippen om ziekte incidentie en prevalentie te meten. Hier moeten met name de grondbeginselen van logistische regressie en survival technieken genoemd worden die in deze cursus behandeld zullen worden. De trends in mortaliteit/morbiditeit komen aan de orde door het aanleren van schattingsmethoden voor fertiliteit en mortaliteit. De derde invalshoek bestaat uit de behandeling van gezondheidsystemen. De verschillende systemen van gezondheid en de aanpak van een systeem van moderne gezondheidszorg in verschillende ontwikkelingslanden wordt met name vanuit een kritisch medisch antropologisch oogpunt bekeken waarin de politiek-economische aspecten aan bod komen. Tevens wordt aandacht geschonken aan Primary Health care, moeder en kindzorg, internationale gezondheidsplanning, traditionele gezondheidszorg en plantengeneeskunde. Een speciaal thema dat niet ontbreekt is de rol communicatie arts-patient en modellen voor gedragsverandering die van belang zijn voor gezondheidsvoorlichting. Literatuur • Bobak, M. Health and Mortality Trends in Countries with Economies in Transition. Symposium on Health and Mortality, Brussels, Belgium, 1997 • Blank, R.H. & V. Burau, Comparative Health Policy, 2004 • Caldwell, J.C. Population Health in Transition, incl. Omran,A.R. The epidemiologic transition. (Zie pdf onder “course docs” in Blackboard) • Cockerham, William. Social causes of health and disease, Cambridge: Polity, 2007 • Damoiseaux,V. e.a. Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering, Van Gorcum, Assen, 1993 Hieruit: H.de Vries, Determinanten van gedrag, pp. 109-132 G. Kok, Theorieën van verandering, pp. 221-236 G. Kok, E.A. Toepassen van theorieën, pp. 251-268 • Dalys: Burden of disease (pdf onder “course documents” in Blackboard) • Fletcher, R.W. en S.W.Fletcher, Clinical Epidemiology, The essentials, Lippincott Williams& Wilkins, Philadelphia, 2005 (Selectie wordt nader bepaald) • Foster, G.M. & B. G. Anderson (1978) Medical Anthropology, (chapters 1-7), New York: Alfred Knopf (artikel is in te zien bij het secretariaat CA-OS) (123 pp.) • Hahn, R.A. (ed) (1999) Anthropology in Public Health, Bridging Differences in Culture and society, Oxford: Oxford University Press (alles behalve de artikelen nr. 10 en 11) • Lloyd-Sherlock, P. (2000). Healthcare reform and Poverty in Latin america. London, Institute of Latin American Studies. (Hoofdstukken 1 t/m 7)

118

• • •

• • • • •

• •

Manual IX UN (wordt nader gespecificeerd in les) Marmot, M. Risk Factors or social cause? (pdf onder “course documents” in Blackboard) Newell,C. Methods and models in demography,The Guilford Press, New York, 1988 Hieruit: hoofdstuk 6: Mortality and life tables, pag 62-81; hoofdstuk 12: Empirical model life tables, pag.130-150; hoofdstuk 13: Relational model life tables, pag 151-166 Peersman, W. and K. Vuylsteek (1997). Sociale ongelijkheid en preventieve gezondheidszorg: 689-701. (artikel is in te zien bij het secretariaat CA-OS) Singer, M. (1990). “Reinventing medical anthropology: toward a critical realigment.” Soc.Sci.Med. 30(2): 179-187. The disability adjusted life year DALY (pdf onder “course docs” in Blackboard; alleen doorlezen geen berekeningen volgen) Streefland, P en J.Chabot (eds), (1990) Implementing Primary Health Care. Royal Tropical Institute, Amsterdam Yoder, P.S. (ed) (1982) African health and healing Systems: proceedings of a symposium, Los Angeles: Crossroads Press , Chapter 1, p-1-19 (artikel is in te zien bij het secretariaat CAOS) (120 pp.) Willigenburg, H.van, Syllabus over Malaria Aanvullende literatuur en syllabi die tijdens de colleges opgegeven zijn.

119

Religion and Modernity in Global Context Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Bachelor 3 3RM Dr. Erik de Maaker, Prof. Dr. Peter Pels, Prof. Dr. Patricia Spyer 10 Semester 2, blok I en II Engels lectures literature 10 written assignments AQCI assignments http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21789/religion-andmodernity-in-global-context

Doel This course explores the changing significance of religion in the present day world. Classical modernization theory predicted the gradual decline of religiosity. However, in recent decades, religion has once again gained prominence as a prime societal force. What is the relationship between religion, secularism and modernity? When do we define beliefs and practices as religious? What needs are religious communities catering to? What can we learn from religious rituals? How are new religious beliefs emerging? The course has been divided in three sections: •

Religion, modernity, secularism (week 1-3)

•

Everyday religion (week 4-9)

•

Beyond religion (week 10-12).

The course intends to familiarize students with the major anthropological and sociological debates on religion, secularism and global modernity; to get acquainted with methodological approaches to the study of religion; and to equip students to pursue further studies in the field of religious practices. Literatuur • Susan Harding (2000), The book of Jerry Falwell: Fundamentalist Language and Politics. Princeton, NJ: Princeton Press.(276 pages) • additional readings (primarily journal articles, available through the Leiden University digital library).Articles to be specified at the beginning of the course.

120

Social Movements Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Bachelor 3 3CI Dr. Marianne Maeckelbergh and Dr. Ratna Saptari 10 Semester 1, blok I en II Engels Lectures and class discussion: 12 weeks, 3 hours per week; weekly readings and written assignments, and one research project with paper active participation in class discussion, AQCI assignments, presentation, research project. http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21790/socialmovements

Doel Social movements and collective action have emerged in close connection with the development of structural inequalities, marginalization and exclusion on the one hand and the ideas of rights, social justice and entitlements, on the other. Different groups and organizations have built platforms of solidarity and mobilization to make claims and express their grievances targeting either the state or capital or international institutions. If in the past social movements or collective action have emerged and concentrated protest within nation-states or colonial states, with the increasing interconnectedness of different locations and social spaces, hierarchically or vertically, currently social movements have attained global dimensions. This course will therefore examine and discuss social movements as part of global processes but also as being locally embedded. It will look at how local action is ‘externalized’ or become part of global action; and how global social movements are internalized; and how meanings change as politics of contention experience shifts in scale. By concentrating on specific cases we will look at the cultural, political and social dimensions of social movements. Theoretical debates generated within different disciplines in the social sciences and the contribution of anthropology to these debates will be discussed. Inhoud Specific themes will be as follows: • Ethnographic/historic examples: 1960s movements, ‘identity’ movements, and the contemporary alterglobalization movements. • Upscaling and downscaling – linking the global and the local: UN Conventions, International Organizations and local movements • Commodity chains and the nodes of social protest – linking consumers and the producers: Fair Trade Coffee and the politics of coffee planters, peasants and workers. Anti Smoking Lobby and cigarette production • The politics of representation – the leaders and the masses: Indigenous peoples and the tribal slot • Trade unions, labour activism and factory workers • Cultures of protest – (the framing): Symbols, embodiment and emotions; appropriation and contestation • Sexuality and social protest – (the issue): Feminist, Gay and lesbian movements Literatuur Selection of journal articles

121

Culture and Diversity at Work Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Psychologie PB33040 Dr. Colette van Laar 5.0 Semester 1, blok II English The course will consist of a series of six lectures 40-item multiple choice exam http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/19831/culture_and_dive rsity_at_work

Doel By the end of the course students will be expected to understand the key concepts and theories presented in the course and their relationship to each other, and are expected to be able to apply these to issues relevant to culture and diversity at work. Inhoud The aim of this course is to give students insight into the social psychological processes that play a role in the field of work and organizations with regard to culture and diversity. The world of people in organizations has changed dramatically in past years as more ethnic minorities are entering the labour force and as women are moving into traditionally male-dominated fields and into higher managerial positions. Organizations are also increasingly operating on a global scale, managing workforces consisting of many nationalities and in different countries. In the coming decades this diversity is expected to grow as these processes continue. This course provides insight into classic and current theories and research regarding the impact of diversity on group processes, motivation and performance. It pays particular attention to the challenges that are presented by a diverse labour force in recruitment and selection, evaluation, leadership, and decision-making. It also addresses how stereotypes and prejudice can influence personnel decisions and career development; how group composition affects team work and how motivation is impacted by group processes. Literatuur The literature for the course consists of current and classic literature regarding social psychological processes relevant to Culture and Diversity at Work. The assigned papers and chapters will be made available through Blackboard. Bijzonderheden Recommended is an introduction to Social and Organisational Psychology

122

Cultural Aspects of Health and Health Care Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Webadres:

Psychologie PB33020 Prof. Dr. S. Maes, Dr. Carolien Rieffe and guest lecturers 5.0 Semester 2, blok II Engels 7 lectures, during 7 weeks, 3 hours per lecture Exam with yes/no questions, additionally a four page paper on a specific topic related to the course (see Blackboard), and a poster presentation http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/19844/cultural_aspects_ of_health_and_health_care

Doel This course addresses a psychological perspective on culture, health, disease and health care. Topics covered by the course are: migration, personality and culture, a cultural perspective on health beliefs, health risk perception and health behaviour, cultural aspects of coping with stress and adaptation to traumatic events, pain and culture, culture and the development of psychopathology in children and adolescents, a cultural perspective on psychopathology, and cultural aspects of health care use (healers, the professional sector and in- and outpatient settings), communication with health care professionals. In this respect attention will be paid to cultural aspects of core psychological concepts and models. Literatuur • C.G. Helman (2007). Culture, Health and Illness (5th edition), Hodder Arnold, London • A set of articles (see Blackboard)

123

Geesteswetenschappen Inleiding tot de godsdienstwetenschap Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid W. Hofstee 5.0 Semester 1, blok I en II Nederlands Hoorcollege met schriftelijke opdrachten Schriftelijk tentamen over literatuur en collegestof (90%). kwaliteit van de gemaakte schriftelijke opdracht (10%) http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21162/inleiding-tot-degodsdienstwetenschap

Doel Na afloop beschikken de studenten over parate kennis m.b.t. elementaire geschiedenis, onderzoeksvragen, kernbegrippen, theorieën en methoden van de Godsdienstwetenschap. Zij kunnen onderzoeksvragen koppelen aan specifieke methoden van onderzoek, en religieuze verschijnselen en thema’s relateren aan kernbegrippen en theorieën. Zij zijn in staat over een bepaald onderwerp wetenschappelijk materiaal te verzamelen en dit bibliografisch correct te noteren. Inhoud In dit college maken studenten kennis met het vak godsdienstwetenschap, opgevat als een interdisciplinair wetenschappelijk programma waarbinnen op basis van empirisch onderzoek historische en sociaal-wetenschappelijke kennis wordt vergaard over religies en religieuze verschijnselen in verschillende culturen in heden en verleden, met het doel meer en beter inzicht te krijgen in ontwikkeling, functie en betekenis van religie of aspecten daarvan. Naast de geschiedenis van het vakgebied worden vanuit een probleemgericht perspectief kernbegrippen, thema’s, theorie? inzichten, onderzoeksvragen en -methoden behandeld die momenteel in de moderne godsdienstwetenschap een rol spelen. Literatuur • M. Lambek (ed.), _A Reader in the Anthropology of Reli_gion, 2nd edition (Oxford: Blackwell, 2008) • W. Hofstee, Godsdienstwetenschap. Een inleiding. Syllabus bij aanvang van de colleges beschikbaar tegen kostprijs. Bijzonderheden Het college staat ook open voor toehoorders Tijdens het eerste college krijgen studenten een programma waarin per week staat vermeld wat er behandeld wordt. In het college wordt de verplichte literatuur besproken en wordt een bibliografische opdracht gegeven die tot doel heeft vaardigheid op te bouwen in het zoeken en correct vermelden van wetenschappelijke teksten.

124

Inleiding Islamologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Wereldgodsdiensten, Islamitische Theologie, Godgeleerdheid Prof. dr. M.S. Berger 5.0 Semester 1, blok I en II Nederlands Combinatie hoor/werkcollege http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/17505/inleidinggeloofsleer-en-geschiedenis-van-de-islam

Doel Studenten hebben na afronding inzicht in de belangrijkste periodes in de islamitische geschiedenis wereldwijd, met een bijzondere nadruk op de formatieve periode (tot ongeveer 900) en op de geschiedenis van de islamitische wereld sinds de negentiende eeuw. Ze hebben inzicht gekregen in de historische en geografische verscheidenheid van islamitische culturen. Doordat studenten vertrouwd raken met de belangrijkste wetenschappelijk instrumenten voor verdere studie van de islamitische geschiedenis (Encyclopaedia of Islam; Index Islamicus; atlassen en andere standaardwerken) zijn zij in staat verder onderzoek op dit terrein aan te vatten. Inhoud De islam ontwikkelde zich in korte tijd van een lokaal verschijnsel tot een van de grootste en meest verbreide religies van de mensheid. In dit college staat de historische ontwikkeling van de Islam centraal. Een overzicht zal worden gegeven van theologische, culturele, sociale, politieke en juridische ontwikkelingen. Het college volgt in grote lijnen de chronologische ontwikkeling van de Islam (met gepaste aandacht voor de cultuurgeschiedenis) van zijn ontstaan op het Arabisch schiereiland tot zijn huidige, wereldwijde, verspreiding. Literatuur • Fazlur Rahman, ‘Islam’, University of Chicago Press, 1979 *Malise Ruthven, ‘Islam in the World’, Oxford University Press, 2006 (3rd edition) Bijzonderheden Deze cursus is ook toegankelijk voor keuzevakstudenten en toehoorders.

125

Buddhism – Introduction Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Wereldgodsdiensten, Godgeleerdheid Prof.dr. Jonathan Silk 5.0 Semester 2, blok I en II Engels Hoorcollege Schriftelijk tentamen (in het Nederlands) met korte essayvragen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/17489/buddhism--introduction

Doel As we engage the course materials, you will gain a familiarity with: Basic chronological / historical information about Buddhism—its “history” in a factual sense. The universe (“cosmology”) of Buddhism, and thus Asia generally, its gods and spirits and powers. The major movements of ideas and practices in Buddhism over time. The major forces acting on Buddhism over time: political, economic, philosophical, practical, and so on. The major sources for the study of Buddhism: texts, art and archaeology, secular sources, modern ethnography,etc. These items put the focus on the “content” of the course. But this “content” is secondary to the range of theoretical issues, frameworks through which we will investigate the course “content.” These issues include (but are not limited to): Inculturation, what it is and how it works. Authority, and its sources. Regionalism, and its effects. The place of religion in life, and the tensions brought out by religious thinking. Inhoud What is Buddhism? This course is, at its broadest, an attempt to begin to answer that question. But why should you care? There can be both personal and academic reasons for such a study. For instance, I would argue that Buddhism is the only cultural force, in fact the only reason other than sheer geography, which justifies us in speaking of something called “Asia” at all. No other cultural or historical force could allow us to link together South India or Sri Lanka with China, Korea or Japan. It is Buddhism, which makes it possible for Sri Lanka and Japan to share a common vocabulary of cosmology, mythology, ideal rulership, and much more. So there are good historical and cultural reasons for studying Buddhism, and such an approach requires a consideration of concrete historical facts. On the other hand, a study of Buddhism also provides an excellent opportunity to approach basic human questions of an entirely general type. Some such questions also concern facts of the world, dealing with issues such as the dynamic tension between the religious and the secular, or how issues of authority are mediated. But obviously Buddhism as a religion, as a tradition centrally concerned with questions of the transcendent, also involves questions such as how over a period of some 2500 years some very smart and insightful and sensitive people have thought about what it means to live and die, how to conduct oneself in the most genuine and meaningful way, and so on. So, an opportunity to spend a little time approaching the topic of Buddhism should appeal to you no matter what your starting point might be. This course is not a history of Buddhism, nor is it a course in Buddhist philosophy. Rather than trying to “cover” some material, rather than trying to memorize names and terms, we are going to learn how

126

things work—what the basic concepts and operating premises of Buddhism are. Rather than enter and move through Buddhist history in a chronological order, following Buddhism from fifth century B.C.E. India to present-day Taiwan, we will start with cases, and try to understand them in many dimensions by contrasting them with other cases; out of that confrontation we will try to extract principles or patterns. The questions we ask of our materials will both allow us to span diverse historical periods, and demand that we see this history in a comparative context. Here is a sample of the kinds of questions we will think about as we survey what Buddhism is all about: What is the fate of the dead? What can be done about it? Who is in charge? How is that decided, and by whom? What is our human situation? What can we do about it? What do we owe others? What do they owe us? Literatuur • Kevin Trainor (ed.), _Buddhism: The Illustrated Guide, _Oxford University Press (ISBN 0195173988, paper) • Thich Nhat Hanh, _The Heart of Understanding, _Parallax Press 1988 (ISBN 0938077112, paper)

127

Jodendom – inleiding Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Wereldgodsdiensten, Islamitische Theologie, Godgeleerdheid Prof. dr. J. Frishman 5.0 Semester 2, blok I en II Nederlands Hoorcolleges, dvd’s en museumbezoek Schriftelijk tentamen over de collegestof en literatuurlijst http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/17490/jodendom__inleiding

Doel De student verwerft inzicht in de steeds veranderende levenswijze en uitingsvormen van joden en jodendom. Inhoud De identiteit van hedendaagse joden loopt zeer uiteen en bestaat uit vele elementen waaronder religie, cultuur en etniciteit. Beginnend met het hier en nu en teruggrijpend naar het verleden zullen verschillende vormen van jodendom in de loop van drie millennia in vogelvlucht bekeken worden. Literatuur • N. de Lange, An Introduction to Judaism, Cambridge University Press 2000 • Capita Selecta uit: J. Neusner, Judaism in Modern Times. An Introduction and Reader, Blackwell 1995. • M.L. Satlow, Creating Judaism: History, Tradition, Practice, Columbia University Press 2006.

128

Godsdienstpsychologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid, Wereldgodsdiensten RB0226 Dr. E.M. de Boer 5.0 Semester 1, blok I en II Nederlands Gecombineerd werk- en hoorcollege schriftelijk tentamen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/20267/godsdienstpsych ologie

Doel De student verwerft inzicht in centrale godsdienstpsychologische thema-s en benaderingen. De student is op de hoogte van, en kan recent onderzoek plaatsen in, godsdienstpsychologische onderzoeksstromingen. De student leert een begrippenkader aan en ontwikkelt een wetenschappelijke houding waarmee hij of zij godsdienstpsychologische visies en inzichten kan toepassen, bijvoorbeeld bij de analyse van casusmateriaal. Inhoud Het college Godsdienstpsychologie biedt een verdieping van de godsdienstpsychologische thema-s die zijn behandeld in Inleiding tot sociaal-wetenschappelijke benaderingen van godsdienst en geloof (propedeuse). We zullen ons verdiepen in gedragingen, gedachten en gevoelens van mensen die zichzelf religieus of spiritueel noemen en in de rol die religie en spiritualiteit speelt/kan spelen in het leven van mensen. We richten ons zowel op algemene patronen als op individuele verschillen of verschillen tussen groepen mensen. Onder andere worden in deze cursus de volgende onderwerpen behandeld. 1. Religieuze ontwikkeling (o.a. morele ontwikkeling, zelfcontrole, spirituele ontwikkeling, (religieuze) identiteit, transcendentie en zelftranscendentie, worstelen met het geloof, bekering) 2. Religie, betekenis en zingeving (o.a. in relatie tot geestelijke gezondheid) 3. Emoties en geloven (o.a. religieuze emoties en emotieregulering) 4. Empathie, verplaatsingsvermogen, (on)begrensd zijn Literatuur Reader Bijzonderheden Op de eerste bijeenkomst wordt een opzet van de colleges en een overzicht van de stof ter voorbereiding van elk college uitgereikt.

129

Modern christendom I Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid, Wereldgodsdiensten RB1210 H.L. Murre-van den Berg/ E.G.E. van der Wall 5.0 Semester 1, blok I en II Nederlands interactief hoorcollege Take home tentamen, presentatie en werkstuk http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21435/modernchristendom-i

Doel Studenten zijn na afronding bekend met de belangrijkste verschijningsvormen van het wereldwijde christendom (orthodox, roomskatholiek, protestants en pentecostaal), in hun onderlinge relaties en tegen de achtergrond van historische ontwikkelingen (in het bijzonder globalisering en kolonialisme) en de hedendaagse, veelal interreligieuze, context. *Na afronding van deel B zijn zij bekend met belangrijke stromingen en hun vertegenwoordigers uit de geschiedenis van het moderne christendom in Europa en Noord-Amerika tussen 1650 en 2000. Tevens hebben zij kennis gemaakt met enkele fundamentele thema’s uit deze periode. Zij zijn in staat om deze thema’s in een bredere culturele en sociale context te plaatsen. Zij hebben geleerd om bronnen en secundaire literatuur kritisch te analyseren. Inhoud Dit college bestaat uit twee delen van elk zes colleges: in het eerste deel (A) staat het wereldchristendom centraal, in het tweede deel (B) het westers christendom. In het eerste deel (A) van het college Modern christendom wordt aan de hand van recent-verschenen wetenschappelijke literatuur een aantal thema’s uit de recente geschiedenis van het wereldwijde christendom behandeld. De verspreiding van het christendom als gevolg van missie/zending, nieuwe bewegingen als pinksterkerken en onafhankelijke kerken, christendom in relatie tot kolonialisme en post-kolonialisme, relaties tussen de verschillende denominaties, en de relaties met andere godsdiensten komen daarbij aan de orde. Degenen die in het bijzonder in wereldchristendom zijn geïnteresseerd, wordt aangeraden parallel ook het werkcollege Modern wereldchristendom te volgen. Het tweede deel (B) biedt allereerst een algemene introductie tot de geschiedenis van het moderne christendom in het Westen in de 17e en 18e eeuw, met nadruk op de impact van de filosofie van Descartes, Spinoza, Hobbes en andere vooraanstaande denkers op theologie en kerk; en in de tweede plaats een nadere kennismaking met de geschiedenis van de vroomheid in de 17e en 18e eeuw. Bijzondere aandacht zal worden gegeven aan stromingen als het pi?sme en de Nadere Reformatie, de opwekkingsbewegingen in Engeland en Noord-Amerika, het ontstaan van conventikels e.d. Literatuur • Deel A: Philip Jenkins, The New Faces of Christianity. Reading the Bible in the Global South (Oxford: Oxford University Press 2006) B: • Deel B: Gerald R. Cragg, The Church and the Age of Reason 1648-1789 (The Pelican History of the Church vol. 4), Penguin Books, 1972 of latere druk (aanschaf verplicht) Bijzonderheden Geschiedenis van het Christendom is nodig om dit vak te mogen volgen

130

Inleiding Hindoeisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid

5.0 Semester 2 Nederlands Hoorcollege Geen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21173/inleiding_hindoe isme

Doel Belangstellenden die deze cursus in het kader van A la carte onderwijs willen volgen (zonder tentamen), vinden hier meer informatie over kosten, inschrijving, voorwaarden etc. Belangstellenden die deze cursus in het kader van Contractonderwijs willen volgen (met tentamen), vinden hier meer informatie over kosten, inschrijving, voorwaarden etc. Literatuur • Wordt nog nader bekend gemaakt

131

Godsdienstsociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid, Wereldgodsdiensten, Islamitische Theologie RB0224 M.B. ter Borg 5.0 Semester 2, blok I en II Nederlands Combinatie van hoor- en werkcollege Vier opdrachten, korte essayvragen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21164/godsdienst_socio logie

Doel In het college wordt een breed overzicht gegeven van de belangrijkste thema’s van de theoretische en empirische godsdienstsociologie. Literatuur • I. Furseth and P. Repstad, An Introduction to the Sociology of Religion, Classical and Contemporary Perspectives, Aldershot, U.K.: Ashgate. ISBN 0-7546-5658-6.

132

Master Islamic Theology Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

[email protected] 60 Arabic / English 40 ECTS vakken, 20 ECTS thesis

Doel The main focus of the programme is on the study of religion, i.e. Islam, its history and its significance today, with emphasis on Islam in the Western context. Inhoud Islamic Theology is a new Master programme offered the Leiden Institute of Religious Studies. This one-year Master programme focuses on the study of contemporary Islam. The focus is predominantly theological, but the legal, ethical, political, historical and sociological backgrounds of the staff members provide for a variety of interdisciplinary approaches. In addition to required courses, the students are expected to develop their own lines of research based on primary sources. Literatuur • Wordt nog nader bekend gemaakt.

133

Nieuwe religieuze bewegingen en new age Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid, Wereldgodsdiensten RB2190 Dr. W. Hofstee 5.0 Semester 2, blok I en II Nederlands Hoorcollege met schriftelijke opdrachten Schriftelijk tentamen over literatuur en collegestof (75%) en opdracht (25%). http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/20258/nieuwereligieuze-bewegingen-en-new-age

Doel Het verwerven van kennis over resultaten met betrekking tot de sociaal-wetenschappelijke en historische studie van religieuze bewegingen en New Age religies in moderne westerse en nietwesterse samenlevingen. Het verwerven van kennis over ontstaan, ontwikkeling, interne dynamiek, sociale functie en culturele betekenis van religieuze bewegingen binnen het wijdere verband van de samenleving. Studenten zijn in staat op basis van literatuuronderzoek een vraagstelling en een onderzoeksplan te formuleren. Inhoud In dit college wordt ingegaan op de historische achtergronden van en de sociale en culturele context waarbinnen religieuze bewegingen in westerse en niet-westerse samenlevingen tot stand komen, en op theorieën die behulpzaam zijn bij het begrijpen en verklaren van trends en ontwikkelingen in religieus denken en gedrag. Daarnaast wordt aandacht besteed aan herkomst, rol en betekenis van verschillende groepen die onder de term New Age worden samengebracht. Literatuur • P. Clarke, New Religions in Global Perspective (London: Routledge 2006)

134

Inleiding sociaal-wetenschappelijke benadereingen van godsdienst en geloof Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Godgeleerdheid, Wereldgodsdiensten, Islamitische Theologie RB0101 /RB0102 E.M. de Boer/M.B. ter Borg 5.0 Semester 1, blok I en II Nederlands Hoorcollege met elementen van een werkcollege schriftelijk tentamen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/20247/inl-sociaalwetenschappelijke-benaderingen-van-godsdienst-en-geloof

Doel Belangrijker dan het opdoen van feitenkennis is het vertrouwd raken met de godsdienstsociologische – en psychologische invalshoek en het aanleren van een sociaalwetenschappelijke, intellectuele houding om godsdienst en geloof te bestuderen (de ““sociologische en psychologische bril”). *In het college komt de student in aanraking met verschillende godsdienstpsychologische – en sociologische benaderingen en theoretische begrippen. Het gaat er hierbij niet om welke benadering of theorie juist is; de theorieën vullen elkaar aan. Het gaat er om dat de student leert om niet zomaar iets te (veronder)stellen maar leert om te redeneren vanuit een bepaalde theorie/stroming met behulp van de geleerde begrippen. Inhoud In dit college maken studenten kennis met sociaal-wetenschappelijke benaderingen van godsdienst en geloof. In het eerste blok komen studenten in aanraking met het psychologische denken, toegespitst op godsdienst en geloof. Met psychologie wordt bedoeld: de empirische studie van het gedrag en mentale leven van individuen. Centrale godsdienstpsychologische thema’s komen aan de orde, zoals ‘de neuropsychologie van religie en spirituele ervaringen’, ‘religie en karakter’, ‘geestelijke gezondheid en religie’, en ‘pastorale psychologie’. Steeds wordt daarbij een link gelegd met godsdienstpsychologisch onderzoek. Vervolgens leren studenten in het tweede blok op een sociologische manier te denken. In de godsdienstsociologie brengen we religie (in de breedste zin) in verband met het menselijk samenleven. Het onderwerp is religie, zoals die is ingebed in de maatschappelijke verschijnselen. In blok 2 zullen enkele belangrijke godsdienstsociologische thema’s worden behandeld, zoals ‘socialisatie en levensloop’, ‘globalisering’ en ‘racisme’. Literatuur • Reader • M. ter Borg, Handboek religie in Nederland. Zoetermeer 2008, Meinema Bijzonderheden Op de eerste bijeenkomst zal een opzet van de colleges en een overzicht van de stof ter voorbereiding van elk college worden uitgereikt

135

Godsdienstsociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

RB0224 M.B. ter Borg 5.0 Semester 2, blok I en II Nederlands Combinatie van hoor- en werkcollege Vier opdrachten en korte essayvragen http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21164/godsdienst_socio logie

Doel In het college wordt een breed overzicht gegeven van de belangrijkste thema’s van de theoretische en empirische godsdienstsociologie. Literatuur • I. Furseth and P. Repstad, An Introduction to the Sociology of Religion, Classical and Contemporary Perspectives, Aldershot, U.K.: Ashgate. ISBN 0-7546-5658-6. Bijzonderheden Het propedeusetentamen ‘Inleiding tot de sociale wetenschappen’ of ‘Godsdienstsociologie 1’ moet behaald zijn.

136

Sociale, economische en medische voorschriften van de islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Islamitische Theologie RB3235 M. Ghaly 5.0 Semester 2, blok I en II Nederlands Hoor- en werkcollege waarbij aanwezigheid, voorbereiding en het uitvoeren van opdrachten verplicht zijn Schriftelijk tentamen. http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/16210/sociale-economische-en-medische-voorschriften-van-de-islam

Doel (a) Het verwerven van een gedegen kennis van de normatieve discussies betreffende de sociale voorschriften in het islamitische recht. (b) Aandacht besteden aan wederzijdse invloeden tussen deze voorschriften aan de ene kant en de sociaal-culturele context waarin een moslim zich bevindt. In dit kader komt het realiseren van deze voorschriften binnen de sociale betrekkingen tussen moslims en niet moslims en in het leven van moslims in het Westen als centraal thema in dit college aan de orde. Binnen dit kader komt een aantal onderwerpen centraal te staan die belangrijke maatschappelijke relevantie hebben in de westerse en vooral in de Nederlandse samenvoeging zoals “werk en geld verdienen”, “islamitisch bankieren”, “medische ethiek”, “geloofsafval (ridda)”, etc. Inhoud In het college komen twee soorten bronnen aan de orde. De eerste soort geeft de sociale voorschriften aan zoals beschreven in de normatieve islamitische bronnen maar ook met aandacht voor de huidige situatie. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van Bid?t al-Mujtahid van Ibn Rushd en Halal en Haram van Yusuf al-Qaradawi. De tweede soort bestudeert de doorwerking van deze sociale voorschriften in het leven van moslims in het Westen. Daarvoor wordt een aantal artikelen bestudeerd waarin een dergelijke doorwerking aan de orde komt. Literatuur • Reader met artikelen en gedeeltes uit zowel normatieve bronnen als moderne studies. De reader wordt uitgereikt tijdens het eerste college.

137

Religion and the immigrant experience Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

MR Prof. dr. B. Ter Haar Romeny e.a. 5.0 Semester 1, blok II Nederlands

http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/20113/religion_and_the _immigrant_experience

Doel Studenten ontwikkelen kennis en inzicht in de faciliterende en/of inhiberende rol van religie in het integratievraagstuk. Meer specifiek: • de rol van religieuze instellingen en geloofsgemeenschappen bij het bevorderen of belemmeren van integratie; • de beoordeling door migranten van de leefgewoonten en waarden die ze ontmoeten in hun land van aankomst; • de rol die religie speelt bij het definiëren en ervaren van houvast en continuïteit in het leven in een voortdurend veranderende leefomgeving, die onzekerheid en angst inboezemt. In deze cursus worden studenten verder aangemoedigd hun eigen positie te bepalen in het debat over religieuze diversiteit binnen onze samenleving. Daartoe oefenen zij in mondelinge en schriftelijke presentatie van wetenschappelijke inzichten. • Daarnaast raken zij bekend met lopend Leids veldonderzoek naar Diaspora gemeenschappen van Oosters-Orthodoxe groepen. Literatuur • Wordt nog nader bekendgemaakt

138

De multireligieuze context van geestelijke verzorging Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

RB7020 M.B. ter Borg/ E.M. de Boer 10.0 Semester 2, blok I en II Nederlands Hoorcollege Actieve deelname tijdens het college en het schrijven van een paper http://studiegids.leidenuniv.nl/courses/show/21433/demultireligieuze-context-van-geestelijke-verzorging

Doel Studenten weten na afloop van de colleges wat het vak geestelijke verzorging inhoudt, en hoe daaraan vorm wordt gegeven vanuit verschillende religieuze tradities (o.a. leren over individuele begeleiding en hulpverlening, rituelen, houden van bezinningsbijeenkomsten, vieringen). Studenten leren over de praktijk van geestelijke verzorging in een context van levens- en wereldbeschouwelijke pluriformiteit (o.a. confrontatie met andersgelovigen, fungeren als intermediair). Studenten nemen kennis van de verschillende eisen die worden gesteld aan de geestelijke verzorger in verschillende type organisaties, en leren over het functioneren in een hierarchisch aangestuurde organisatie (o.a. advisering aan de organisatie, zorgvisie, identiteit van geestelijk verzorger) Inhoud Geestelijke verzorging vindt plaats in een multireligieuze en multiculturele context. Iemands opvattingen—bijvoorbeeld over lichaam, ziekte, schuld, verantwoordelijkheid—worden in hoge mate bepaald door iemands levensbeschouwelijke, religieuze en culturele achtergrond. In dit college zullen gastdocenten uit de praktijk van de geestelijke verzorging met verschillende religieuze/levensbeschouwelijke achtergronden (o.a. pastor, pandit, imam, boeddhist, rabbi) over hun werk vertellen. Wat zien zij binnen hun eigen traditie als de achtergronden, uitgangspunten en doelstelling van hun werk? Hoe geven zij daar in de praktijk vorm aan? Geestelijk verzorgers hebben in hun werk ook te maken met mensen die een andere culturele en religieuze achtergrond hebben dan zijzelf. In Nederland is er bovendien een grote groep mensen die los van tradities een geheel eigen levensbeschouwing construeert. Ook kunnen veranderingen in de maatschappij aanleiding geven om op een andere manier na te denken over zingeving en existentiele vragen. In de colleges zullen geestelijke verzorgers vertellen hoe zij omgaan met de diversiteit aan culturele en religieuze achtergronden waar zij in hun werk mee geconfronteerd worden. Tevens zullen er gastsprekers aan het woord komen die zich op een niet-traditionele manier bezighouden met geestelijke verzorging (o.a. personal coach, omgaan met bijna-dood-ervaringen). Een geestelijk verzorger werkt niet alleen in een multireligieuze context maar ook in een bepaalde organisatorische context. Dit vraagt om een bepaalde sensitiviteit voor de organisatie waarbinnen men werkt. Bovendien stelt een bepaald type organisatie, bijvoorbeeld de zorg, krijgsmacht of de politie, andere eisen aan de geestelijke verzorger. Om deze reden zullen in het college geestelijk verzorgers uit verschillende organisaties aan het woord komen. Literatuur Wordt nog bekend gemaakt Bijzonderheden Graag eerst contact opnemen met dr. E.M. de Boer voor inschrijving voor deze cursus.

139

Interfacultair Multiculturele samenleving (interdisciplinaire minor) Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

n.v.t. QMN0002

Inhoud Immigratie, integratie en participatie van ‘buitenlanders’ vormen een belangrijk maatschappelijk vraagstuk in Nederland en daarbuiten. Over de kansen en gevaren is en wordt een heftig debat gevoerd. Zijn de afstanden tussen ‘autochtonen’ en ‘nieuwkomers’ echt zo groot als vaak beweerd wordt in het maatschappelijke debat? Wat vinden ‘oude’ en ‘nieuwe’ Nederlanders daarvan? Hoe staan zij ten opzichte van elkaar en een multiculturele samenleving? Wat zijn de beoogde en onbedoelde effecten van het gevoerde integratiebeleid? Waarom is het adagium van de jaren zeventig van de vorige eeuw in Nederland dat integratie mogelijk is met behoud van de eigen identiteit verschoven naar integratie als aanpassing aan de autochtone cultuur? Wat is eigenlijk een ‘geslaagde’ integratie? Welke sociale en politieke participatie wordt verwacht? Wat is een multiculturele socialisatie, via welke structuren vindt die plaats en met welke effecten? Welke consequenties heeft culturele diversiteit voor opvoeding, onderwijs, werk, gezondheid en religiositeit van personen en groepen? Programma Dimensies van ‘de’ multiculturele samenleving, zoals politiek, bestuur, onderwijs, werk, socialisatie, recht, religie en gezondheidszorg, worden door verschillende wetenschappelijke disciplines onderzocht. In deze minor, met een vakkenaanbod vanuit de faculteiten Sociale Wetenschappen, Geesteswetenschappen en Rechtsgeleerdheid, bestuderen we de multiculturele samenleving vanuit multi- en interdisciplinair perspectief. Kennis en inzichten uit de sociale, geestes-, juridische en godsdienstwetenschappen worden gecombineerd en geïntegreerd om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen. Het inleidende deel van de minor bestaat uit de volgende drie verplichte cursussen: • De multiculturele samenleving; introductie (Administratie: PEDA) • Integratie en socialisatie in multiculturele samenlevingen (Administratie: PEDA) • Culture and diversity at work (Administratie: PSYC) Vervolgens verdiep je je kennis, waarbij je uit onderstaande zes cursussen er drie kiest: • Verwerving en verwerking van taal in een meertalige samenleving (Administratie: PSYC) • Cultural aspects of health and health care (Administratie: PSYC) • Religion and the immigrant experience (Inschrijven via Blackboard) • Interculturele aspecten van opvoeding, onderwijs en jeugdhulpverlening (Administratie: PEDA) • Internationale migratie en transnationalisme (Administratie: CANS) • Immigratierecht als een probleem van ongelijke behandeling (Administratie: PEDA) Bijzonderheden Let op: U schrijft zich zowel voor de minor als voor elk van de afzonderlijke vakken van de minor in.

140

Universiteit Maastricht www.unimaas.nl

141

UNIVERSITEIT VAN MAASTRICHT Humanities Cultural Studies I: Doing Cultural Studies Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Webadres:

Humanities HUM3001

5 4 English Tutorial group meetings and lectures Group presentations, a paper (individual), and a final exam with open essay questions (individual, take home) http://prod.maastrichtuniversity.nl/web/Schools/UCM/Thema/Educa tion/CourseCatalogue.htm

Doel • To introduce students to the field of Cultural Studies. • To learn what culture and cultural artificats are within Cultural studies and how they can be analyzed. Inhoud This course introduces you in the vast and exciting world of Cultural Studies. Cultural Studies is a broad interdisciplinary field of study of the way in which contemporary culture in a broad sense operates and functions. Within Cultural Studies there is a keen attention for the way in which people produce, circulate and use culture. The main questions, which are central to this study of contemporary culture, are questions concerning the production of meaning, concerning power relations, and concerning identity. In answering these questions, the focus not only rests with great works of arts, as is often the case within Literary Studies and Art History, but popular culture is seen as an equally, valuable object of study. The pop star Madonna, fans of David Bowie, advertisements for beauty products, or artifacts like the walk-man or the I-phone, are all seen as part of our culture and their cultural meanings are studied within Cultural Studies. In this course you will be introduced to ways to analyze these and other phenomena from a Cultural Studies perspective. Themes: popular culture; gender and diversity; the circuit of culture (identity, Consumption, production, regulation, representation); media-archaeology. Disciplinary perspectives: Cultural Studies, Gender and Diversity Studies, Media Studies, Sociology. Literatuur • E-reader. Paul du Gay, Stuart Hall, Linda Janes, Hugh Mackay and Keith Negus (1997) Doing Cultural Studies The story-Sony Walkman. Londen/Thousand Oaks/New Delhi: Sage Publication, in ass. with The Open University.

142

Culture, Politics and Society in Contemporary Asia Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Webadres:

Social Sciences SSC3044

5 2 English Lectures and problem based learning sessions Your individual evaluation consists of two grades: one for PPP: Presence, the Presentation and defence of your paper and your Participation in the various discussions; the other grade is for your examination. The final mark is the average of the two grades (both grades count for 50%). http://prod.maastrichtuniversity.nl/web/Schools/UCM/Thema/Educa tion/CourseCatalogue.htm

Doel • To understand economic issues in contemporary Asian societies in their social, cultural and political context. Inhoud Description of the course This course focuses on the integration and synthesis of culture and politics in the Asian region to increase an understanding of the region, in its contemporary socio-political and cultural setting. This course will transcend the borders of academic disciplines and domains and deals with topics like: • Modernity and public policy. • Politico-cultural obstacles for intra-regional cooperation. • Social change and prosperity. • Intercultural communication. These issues will be discussed alternately in lectures and seminars. The course is in particular of interest for students who consider doing business/an exchange/master program in Asia. Literatuur • TBA Bijzonderheden Recommended: SSC2008 Organization Theory and/or SSC2036 Introduction to Business Administration.

143

Humanities Cultural Studies II: Reading Contemporary Culture Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Webadres:

Humanties HUM2011

5 1 English Tutorial group meetings and lectures Group presentations, a paper (individual), and a final exam with open essay questions (individual, take home) http://prod.maastrichtuniversity.nl/web/AboutUM.htm

Doel • To analyze texts and images of contemporary culture from a critical perspective. • To study interdisciplinary theories of representation. Inhoud This is a further exploration of the exciting world of cultural studies. In this course the focus is On representation as a ‘key moment’ in the ‘circuit of culture’, which some of you have studied In ‘Cultural Studies I: Doing cultural studies’. Cultural Studies II immerses you in the Interdisciplinary theories and practices of (textual and visual) representation, which is basic for The critical analysis of contemporary culture. The connection between ‘representation’ and ‘culture’ is language, for it is through Language that we construct, convey, share and communicate meanings. In cultural studies Language is broadly defined as ‘a signifying practice’. Language is not just a system of words And their meanings, but also a ‘system of representation’ in which signs and symbols represent Concepts and meanings, each ‘language’ consisting of its own signs. Spoken language uses Sounds, written language words, in musical language the signs are notes on a scale, and in‘body language’ the signs are gestures. In themselves such signs are meaningless; they become meaningful practices for what they do in a specific ‘system of representation’. In this course you will study the poetics and politics of cultural phenomena such as Photography and film, museum and fashion. The poetics of representation refers to a semiotic Reading of (textual and visual signs) as developed by linguistic theorists and philosophers as Ferdinand de Saussure and Roland Barthes. The politics of representation deals with the Discursive reading of language, which emphasizes the way in which discourses are always Involved in power relations, according to Michel Foucault. Throughout this course you will collect and analyze texts, visual materials, phenomena And artifacts from contemporary culture, such as striking pictures and ads of male models, Pictures of black athletes, television series and museum exhibitions. Themes: gender, ethnicity, and identity; popular culture; representations; semiotics; Discourse analysis. Disciplinary perspectives: Cultural Studies, Gender and Diversity Studies, MediaStudies, Sociology. Literatuur • E-readers • Hall, S. (1997). Representation. Cultural Representations and Signifying Practices. London: Sage/The Open University Bijzonderheden Prerequisites: at least one course in the concentration Humanities. Recommended: HUM1003 Cultural Studies I.

144

Universtiteit van Tilburg www.uvt.nl

145

UNIVERSITEIT VAN TILBURG Faculteit Geesteswetenschappen Acculturatie en identiteit Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen Webadres:

Bachelorminor: Studies van de Multiculturele Samenleving 800072 Prof. Dr. Guus Extra, Dr. Tineke Nugteren, Dr. M. Spotti [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoor-/werkcolleges Werkstuk Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 800072

Doel De student verwerft kennis van en inzicht in: • moderne theorieën en modellen op het terrein van acculturatie en identiteit vanuit cultuurpsychologisch, cultureel-antropologisch, sociolinguistiek en godsdienstwetenschappelijk perspectief; • culturele, talige en religieuze dimensies van acculturatie en identiteit bij meerderheids- en minderheidsgroepen in Nederland; • processen van acculturatie in internationaal-vergelijkend perspectief; • kwalitatieve en kwantitatieve methoden van onderzoek op dit terrein. Inhoud Migratie, minderheidsvorming en langdurig intercultureel contact brengen allerlei veranderingsprocessen bij meerderheids- en minderheidsgroepen op gang, zowel op groepsniveau als op individueel niveau. Deze veranderingsprocessen (in de literatuur aangeduid als acculturatie) worden bestudeerd op het niveau van cultuur in het algemeen en van taal en religie in het bijzonder. In deze cursus gaat het vooral om de implicaties van deze processen op het niveau van het individu, met name op het terrein van kennis, affectie en gedrag. Een ander centraal begrip in de cursus betreft identiteit en de boeiende vraag hoe personen uit meerderheids- en minderheidsgroepen hun identiteit definiëren en herdefiniëren als gevolg van acculturatie. Belangrijke thema's in de cursus zijn de relaties tussen acculturatie, identiteit en etniciteit, de plaatsbepaling van meerderheids- en minderheidsgroepen ten opzichte van Nederlandse en allochtone (sub)culturen, talen en religies, de rol van acculturatie in maatschappelijke integratie, en behoud, verlies of ontwikkeling van een groepspecifieke, nationale en transnationale identiteit. Genoemde thema's worden belicht vanuit zowel een Nederlands als internationaal perspectief. De cursus bestaat uit drie blokken van vier colleges. In het eerste blok wordt een algemeen kader geschetst van kwalitatieve en kwantitatieve methoden van onderzoek naar acculturatie en identiteit aan de hand van casussen over Turken en Marokkanen in Nederland. In het tweede blok staan de relaties tussen taal, etniciteit en identiteit in de multiculturele samenleving centraal. In het derde blok staan de relaties tussen religie, cultuur en identiteit centraal. Literatuur • Syllabus met artikelen. • Verkuyten, Maykel, The social psychology of ethnic identity, Psychology Press, 2005, ISBN 18416-9532-7 hbk. http://www.myilibrary.com?id=9611

146

Bijzonderheden De cursus maakt deel uit van het uit vijf cursussen bestaande interfacultaire minorprogramma Studies van de Multiculturele Samenleving dat wordt verzorgd door Babylon, Centrum voor Studies van de Multiculturele Samenleving. Daarin participeren de Faculteit Geesteswetenschappen en de Faculteit der Sociale Wetenschappen. De minor kan gelden als keuzeminor in de bachelorprogramma's van deze faculteiten. In dat geval volgen FSW-studenten vier van de vijf cursussen uit het programma naar keuze, en volgen FGW-studenten alle cursussen. De minor, en afzonderlijke cursussen daaruit, kunnen ook worden gevolgd door bachelorstudenten van andere UvT-faculteiten en bachelorstudenten van andere universiteiten en HBO-instellingen. Daarnaast staat de minor, of afzonderlijke cursussen daaruit, open voor contractstudenten.

147

Authority and Power in Christianity and Islam in Contemporary Western Europe Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Opmerkingen Webadres:

Master, Theology and Religious Studies T80017 Prof. dr. H.L. beck [email protected] 7,5 Najaarssemester Engels Introductory lectures presenting the problem, seminar with the presentation of papers, discussions and debates, writing and presentation of a paper and the assimilation of the discussion and criticism in the final paper Participation and presentation during the course, final paper Inschrijven via comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T80017

Doel • In depth reading and analysis of fundamental texts • Understanding of the wrestling of believers with secularism • Comparative religious research of authority and power in Christianity and Islam • Presenting and defending of a paper Inhoud "In all contemporary societies, .., the most recurrent debate is the competition, or radical opposition, between the religious and the secular model in building the best policy and assuring the safest and the most beneficial governance for its citizens. Authority as a concept, as an instance separate and distinct from power has lost its relevance, its functional importance, its theological and even philosophical topicality." This statement of Mohammed Arkoun in his essay on 'Authority and Power in Islamic Thought' will be the starting-point and touchstone of this course, which focusses on the views of some contemporary thinkers, both Christians and Muslims, on the relationship between religious authority and secular power in several West European nation states. Therefore attention will be paid to the definition of the concepts of authority and power in Christianity and Islam. Are there any changes in the definition of these concepts due to the process of modernization and the secularized and multicultural context in which Christians and Muslims are living nowadays? How do Christians and Muslims deal with this separation and distinction of religious authority from secular power? Literatuur • Khaled Abou El Fadl, And God Knows the Soldiers. The Authoritative and Authoritarian in Islamic Discourse, Lanham etc., 2001. • Khaled Abou El Fadl, Speaking in God's Name. Islamic Law, Authority and Women, Oxford, 2001. • Mohammed Arkoun. "Authority and Power in Islamic Thought", in idem, The Unthought in Contemporary Islamic Thougth, London 2002, pp. 250-273. • Daniel Brown, Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought, Cambridge, 1999. • Camille Mansour, L'autorité dans la pensée musulmane. Le concept d'Ijmâ' (Consensus) et la problématique de l'autorité, Paris, 1975.

148

Bijbel en moderne cultuur Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Pre-master Religie in Samenleving en Cultuur 990203 Prof. dr. W.J.C. Weren [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoorcollege en practicum Schriftelijk tentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 990203

Doel • kennis van het moderne concept ‘intertekstualiteit’ en het vermogen dit concept zo te operationaliseren dat het met vrucht kan worden ingezet bij de analyse van de dynamische verhouding tussen teksten en concepten uit de Bijbel en moderne cultuuruitingen; • inzicht in de invloed van de bijbelse literatuur op diverse talige en beeldende uitingen van de moderne westerse cultuur (bijv. literatuur, beeldende kunst, schilderkunst, muziek, film); • het vermogen om de wijze waarop bijbelse teksten en concepten binnen de moderne cultuur worden hernomen en omgewerkt, op een systematische wijze te beschrijven, te analyseren en te interpreteren, aan de hand van een werkinstrument; • het verstaan van de kunst om op een exegetisch verantwoorde manier bijbelse teksten te lezen, en het vermogen om zo te kunnen beoordelen of en in hoeverre aan de eigen betekenis en functie van deze teksten recht wordt gedaan wanneer zij benut worden in moderne cultuuruitingen; • het vermogen om transformaties op het niveau van de semantiek en/of op dat van de pragmatiek te verklaren door ze te relateren aan factoren of processen die kenmerkend zijn voor de verschillen tussen de culturen van het Oude Nabije Oosten en de moderne cultuur en voor de plaats en functie daarbinnen van religie. Inhoud De cursus bestaat uit door diverse media ondersteunde hoorcolleges en enkele practica waarin in het licht van de moderne theorie van de intertekstualiteit en aan de hand van exempels geïllustreerd wordt dat in moderne cultuuruitingen vaak stof is verwerkt die al dan niet bewust of expliciet ontleend is aan de Bijbel. We ontwikkelen een werkinstrument dat toegepast kan worden op diverse exempels. Telkens starten we met het vaststellen van de herkomst van de verwijzingen naar Bijbelse stof. We verdiepen ons in de betekenis en functie die ontleningen aan de Bijbel vervullen binnen de moderne cultuuruitingen waarin we ze aantreffen, maar evenzeer trachten we met behulp van verschillende leessleutels na te gaan wat de betekenis en de functie is van het aangehaalde materiaal in zijn oorspronkelijke literaire en culturele context. Daarbij zullen we stoten op verschillende vormen van intertekstualiteit: soms gaat het om een zo getrouw mogelijke weergave van oude stof in een moderne vormgeving maar meestal om provocerende, ironische of kritische transformaties, waarop diverse factoren van invloed zijn Literatuur • NBV Studiebijbel. De Nieuwe Bijbelvertaling met uitleg, achtergronden en illustraties, Heerenveen: Uitgeverij Jongbloed, 2008. Alternatives: Nieuwe Bijbel Vertaling, 2004, of: NBVStudiebijbel, 2008. • Wim Weren (red.), Studiehandleiding bij de cursus Bijbel en Moderne Cultuur, Tilburg: UvT, eigen uitgave (dictatencentrale), 2010. Aanbevolen literatuur; Marcel Barnard en Gerda van de Haar (red.),, De Bijbel cultureel. De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw, Zoetermeer: Meinema / Kapellen: Pelckmans, 2009.

149

Bronnen met gezag: Islam, Hindoeïsme en Boeddhisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religie in Samenleving en Cultuur 991202 Prof. Dr. H.L. Beck, Dr. Tineke Nugteren [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoor- en responsiecollege Schriftelijk tentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 991202

Doel In deze cursus maak je kennis met de geschriften waarop islam, hindoeïsme en boeddhisme zich baseren. De wijze waarop moslims, hindoes en boeddhisten zich met name in de `westerse' diaspora opstellen tegenover 'westerse' en/of christelijke culturele en religieuze uitingen, is complex. Daarom moet men hun reacties terugkoppelen aan de manier waarop zij hun bronnen lezen en (her)interpreteren. In deze cursus leer je inzien hoe aanhangers van deze religies omgaan met hun meest fundamentele gezaghebbende bronnen. Daarbij verwerf je tevens verdere kennis van en inzicht in de voornaamste geloofsaspecten van de drie religies. Inhoud De cursus gaat in op het ontstaan, de inhoud, de structuur van en de omgang met de belangrijkste geloofsbronnen van de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. Dit zal gebeuren vanuit cultuurhistorisch perspectief. De behandelde fenomenen worden beschreven en verklaard vanuit de historische en maatschappelijke 'context'. Voor de islam zal daarbij de aandacht vooral worden gericht op de koran en de hadieth. In de colleges zal gebruik worden gemaakt van de Nederlandse vertaling van de koran. Voor het hindoeïsme zal de focus hoofdzakelijk liggen op shruti en smrti, op andere commentariërende, didactische, verhalende en devotionele literatuur, evenals op het gezag van de levende leraar. Wat het boeddhisme betreft zullen achtereenvolgens de Theravada canon, de Mahayana canon en de gezaghebbende bronnen die het resultaat zijn van eigen kritische of meditatieve reflectie, het uitgangspunt vormen. Literatuur • Islam: William Montgomery WATT, Bell's Introduction to the Qu'ran, Completely Revisited and Enlarged. Edinburgh, 2001. • Hindoeïsme en boeddhisme: Reader. Bijzonderheden - Aanvulling op 'Religiegeschiedenis: Islam'. - Basis voor keuzevak 'Indiase Zingevingssystemen'. - Verdere uitwerking in de major Christendom & Islam.

150

Bronnen met Gezag: Jodendom en Christendom Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Religie in Samenleving en Cultuur 991201 Prof. Dr. W.J.C. Weren [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoor- en responsiecollege en enkele practica Schriftelijk tentamen (70%) en schriftelijke opdracht (30%) http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 991201

Doel Kennis van en inzicht in de opbouw en inhoud van de als gezagsvol beschouwde bronnen waarop het jodendom en het christendom zich baseren en die de westerse cultuur diepgaand beïnvloed hebben en voor vele hedendaagse mensen functioneren als een bron van inspiratie voor hun denken, geloven en handelen. Kennis van de geografische, historische en culturele contexten waarbinnen de bijbelse geschriften, die tot deze bronnen behoren, zijn ontstaan en hebben gefunctioneerd, alsmede inzicht in het belang van deze kennis voor een wetenschappelijk verantwoord verstaan van deze geschriften. Een beginnende vaardigheid in het toepassen van deze cultuurhistorische kennis in een eigen analyse van een bijbelse tekst of van een belangrijk concept uit de Bijbel, en het vermogen om de resultaten van deze analyse te confronteren met hedendaagse opvattingen op het terrein van zin en ethiek. Inhoud De cursus bestaat uit drie modules. In de eerste module 'Basiskennis van Joodse en christelijke bronnen' maak je kennis met de indeling van de Bijbel, het proces van canonvorming en met enkele belangrijke methoden in de moderne wetenschappelijke bijbelexegese. In de tweede module staat de Hebreeuwse Bijbel centraal: dat is hét heilig boek van het jodendom en vormt onder de naam 'Oude Testament' tevens het eerste deel van de christelijke Bijbel. We gaan na hoe de verschillende bijbelboeken zijn ontstaan binnen de context van de geschiedenis van het Oude Nabije Oosten en in het bijzonder binnen die van het oude Israël of Palestina (van ca. 2000 BCE tot ca. 150 CE). In elk college verdiepen we ons ook in bijbelse teksten en concepten: scheppingsverhalen, verhalen over Mozes, David en de profeten. De derde module heeft betrekking op het Nieuwe Testament, het tweede deel van de christelijke Bijbel, dat gaat over Jezus en zijn eerste volgelingen. Ook hier wordt onderzocht hoe de verschillende boeken van het Nieuwe Testament zijn ontstaan binnen de context van de zogeheten Tweede Tempelperiode in Israël en in de ruimere context van de overheersende Grieks-Romeinse cultuur. We bestuderen verhalen over Jezus en teksten over oude christelijke geloofsgemeenschappen. Literatuur • NBV Studiebijbel. De Nieuwe Bijbelvertaling met uitleg, achtergronden en illustraties, Heerenveen: Uitgeverij Jongbloed, 2008, ISBN 978-90-6539-329-6. ISBN 90-6539-262-9906173-849-0 of ISBN 90-6539-262-9. • Of: De Bijbel, Uit de grondtekst vertaald, Willibrordvertaling, Geheel herziene uitgave, 'sHertogenbosch 1995 (tweede druk of latere druk). • Wim Weren (red.), Studiehandleiding en reader bij de cursus Bronnen met Gezag, Jodendom en Christendom, eigen uitgave, 2009, verkrijgbaar bij de aanvang van de cursus. Bijzonderheden De cursus 'Bronnen met gezag: jodendom en christendom' is verwant met de cursus 'Bronnen met gezag: islam, hindoeïsme en boeddhisme'.

151

Case-studies, ethisch, pastoraal, psychologisch Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master, Zorg, Ethiek en Beleid T21241 Prof. dr. A.J. Baart, Dr. V.J.R. Draulans [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Werk-/hoorcollege Tussentijdse presentaties en afsluitend paper Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T21241

Doel Aan de hand van geselecteerde case studies uit het domein van de gezondheidszorg • een verdiept ethisch, pastoraaltheologisch en psychologisch probleembewustzijn wekken; • instrumenten bieden voor het kritisch beoordelen van deze cases, in hun institutionele gesitueerdheid; • alternatieve zichtwijzen bieden tegen de achtergrond van de christelijke traditie. Inhoud Na een algemene introductie worden een aantal cases behandeld, steeds vanuit pastoraal-theologische, ethische en godsdienstpsychologische optiek. De cases zijn ieder gesitueerd in een afzonderlijk domein van de gezondheidszorg, om aandacht te geven aan de institutionele inbedding van diverse zorgpraktijken. Mogelijke cases zijn: de demente mens in het verpleeghuis (antropologische noties in christelijke optiek); de comateuze mens in het ziekenhuis (structurele randvoorwaarden in hoogcomplexe organisaties); de psychiatrische patiënt in de maatschappij (heersende paradigma's van heling onder christelijke kritiek); de stervende mens thuis (strategieën van omgaan met de dood tegen het licht gehouden); de professionele zorgverlener zelf (psycho-hygiene contra burn out). Literatuur • Reader (wordt ter beschikking gesteld aan studenten). Bijzonderheden Vereiste voorkennis; Het vermogen om wetenschappelijke teksten in het Duits en Engels te lezen en te begrijpen

152

Christelijke identiteit: individueel en institutioneel Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master Zorg, Ethiek en Beleid T54240 Dr. V.J.R. Draulans [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoor- en werkcollege Afrondende schriftelijke eindopdracht onder de vorm van presentatie en paper http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T54240

Doel • Verhogen van de waarnemingscompetentie om signalen die wijzen op een verhoogd of verminderd levensbeschouwelijk identiteitsbewustzijn in de organisatie en/of bij individuele medewerkers te herkennen, kritisch te beoordelen en er adequaat op te reageren. • Inzicht verwerven in de complexiteit van de levensbeschouwelijke dimensie van organisatieidentiteit, de diverse dimensies ervan benoemen en analyseren en er passende ethische en pastorale handelingsconclusies uit trekken. • Kennis verzamelen omtrent de beleidsaspecten verbonden met de beide analysevelden (institutioneel en persoonlijk) en nagaan hoe men vanuit de eigen specifieke deskundigheid een actieve bijdrage kan leveren aan goed zorgbeleid. Inhoud Het concept 'identiteit', de rode draad door dit college heen, kan zowel vanuit een institutioneel als persoonlijk perspectief gethematiseerd worden, met het oog op de professionele zorgsector. Geestelijk verzorgers, ethische consulenten en consulenten religie en gezondheid functioneren in ruimere institutionele verbanden die eigen deontologische, ethische en levensbeschouwelijke codes erop nahouden. Sommige codes, interventiepatronen en overtuigingen blijven onuitgesproken en bepalen toch in grote mate de agenda van de instelling. Maatschappelijke organisaties van christelijke signatuur bepalen het doelperspectief van dit college: ze vormen grosso modo de institutionele context waarbinnen studenten als pastoraal en ethisch leidinggevenden (zullen) functioneren. In een wederzijdse wisselwerking beïnvloeden ontwikkelingen in de institutionele context de beleving van de individuele (christelijke) identiteit of inspiratie, en vice versa. Met de studenten worden concrete situaties van (religieuze) identiteitsvorming in diverse organisaties uit de zorgsector op beide terreinen geobserveerd en geanalyseerd. Literatuur • Wordt bij het begin van het college ter beschikking gesteld.

153

Christendom en Boeddhisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master, Wereldreligies in Confrontatie en Dialoog U20004 Prof. dr. E.P.N.M. Bergman, Dr. Tineke Nugteren [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Combinatie van hoor-, werk-, presentatie- en discussiecollege Presentatie onderzoeksdesign en schriftelijk verslag van empirisch onderzoek Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= U20004

Doel De student verwerft kennis van en inzicht in: • de historisch gegroeide relatie tussen christendom en boeddhisme • de inculturatie van het boeddhisme in het Westen • de plaats van christendom en boeddhisme in de laat-moderniteit • de student is in staat tot een analyse van bovenstaande in het kader van de centrale vragen van deze studie • de student is in staat om zelf een onderzoek op te zetten, daarover een presentatie te houden, dit onderzoeksdesign als veldwerk uit te voeren, en de empirische gegevens kritisch te verwerken in een schriftelijke eindopdracht • de student is in staat om zijn/haar persoonlijke positie ten aanzien van de behandelde stof en de opgedane praktijkervaring te verwoorden en argumentatief te onderbouwen. Inhoud De cursus bestaat uit drie delen: • In het eerste deel staat de vergelijking, de dialoog en de interactie tussen christendom en boeddhisme centraal. Begonnen wordt met een religiewetenschappelijke situering van christendom en boeddhisme en van de ontwikkeling van het boeddhisme in de oorsprongslanden en in de globale context. Vervolgens wordt ingegaan op de recente geschiedenis van het boeddhisme en de wijze waarop christendom en boeddhisme elkaar waarnemen. • In het tweede deel komen de receptiegeschiedenis van het boeddhisme in het Westen alsmede de recente inculturatie van het boeddhisme in de globaliserende laat-moderniteit aan bod. Speciale aandacht daarbij betreft de vraag naar meditatieve en rituele verstilling binnen beide systemen, en de manier waarop dit fenomeen verbonden is met het chronische zoekgedrag in westerse samenlevingen. • In het derde deel voert de student rond dit thema een empirisch onderzoek uit dat uitmondt in een mondelinge presentatie en een uiteindelijke schriftelijke neerslag daarvan in een paper. Onderzoeksobjecten zijn christelijke, christelijk-boeddhistische of boeddhistische meditatie- en bezinningscentra. Literatuur • wordt via Blackboard meegedeeld ruim voor aanvang van de colleges Bijzonderheden Blackboard: hierop worden t.z.t. cursusinhoud, studiehandleiding en aanvullende cursusdocumenten vermeld. Op

154

het discussie-paneel (discussion board) worden per keer door de docent enkele lees- en verwerkingsvragen gesteld waarvan de student er minstens 1 dient te beantwoorden. Vereiste voorkennis: • een basale kennis over boeddhisme en christendom. Indicatie voor het kennisniveau: de hoofdstukken over boeddhisme en christendom in Ninian Smart, The World's Religions • de student is door voorafgaande vakken reeds vertrouwd met de grondnoties aangaande laatmoderniteit en globalisering • de student heeft door voorafgaande vakken een elementaire kennis van empirischsociaalwetenschappelijk onderzoek.

155

Christendom en Islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master, Wereldreligies in confrontatie en dialoog U20005 Dr. T.H.M. Akerboom, Dr. L. Tezcan [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Hoorcolleges Schriftelijk eindwerkstuk Inschrijven via comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= U20005

Doel De student krijgt inzicht in de historische en actuele relaties en ontmoetingen tussen christendom en islam. Door de cursus leert de student de cultuurhistorische en sociologische omstandigheden te benoemen en te analyseren die de betrekkingen tussen christendom en islam in de geschiedenis en in de actualiteit mede bepalen en beïnvloeden. Zo kan hij of zij een beargumenteerde visie ontwikkelen en verwoorden op context en achtergronden van de relaties tussen beide godsdiensten, vooral in de Westerse samenleving. Inhoud De eerste helft van de cursus is historisch van aard. In enkele stappen wordt de historische ontwikkeling gevolgd van de relaties tussen christendom en islam, twee godsdiensten met een universele aanspraak, die zich beiden - in wisselend tempo - over een groot deel van de wereld hebben verbreid. In de geschiedenis van de expansie van beide godsdiensten kwamen zij elkaar herhaaldelijk tegen, soms in de context van het theologische dispuut of de polemiek, soms in de context van vreedzame coëxistentie en soms ook in de context van gewapend geweld. Aan de hand van enkele voorbeelden zullen de wederzijdse beeldvorming en de reacties op elkaar onderzocht worden. De tweede helft van de cursus is sociologisch van aard. In dat deel worden de nieuwe condities onderzocht die de huidige relaties tussen christendom en islam bepalen. Een van die condities is - in elk geval voor de Westerse wereld - de secularisering, die ondermeer tot gevolg heeft dat de godsdiensten niet meer uitsluitend de communicatie bepalen. Een andere conditie is die van de globalisering en - in sommige delen van de wereld - het groeiende belang van religie voor de collectieve identiteit en voor het individuele zelfbesef. Voor West-Europa spelen nog mee de verhouding tussen meerderheids- en minderheidsreligies, de christelijke ontkerkelijking versus de groei van islamitische religiositeit en problemen rond integratie en wederzijds wantrouwen. Literatuur • Hugh Goddard, A History of Christian-Muslim Relations, Edinburgh University Press, Edinburg 2000 - New Amsterdam Books, Chicago 2001. voor de eerste helft van de cursus • Ruimte voor de Islam. Stedelijk beleid, voorzieningen, organisaties., Apeldoorn/Antwerpen: Het Spinhuis. • Aanbevolen literatuur: Ludwig Hagemann, Chrsitentum contra Islam. Eine Geschichte gescheiterter Beziehungen, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1999, tweede druk 2005. • Aanbevolen literatuur: Fredrerick Quinn, The Sum of All Heresies. The Image of Islam in Western Thought, Oxford: Oxford University Press, 2008. • Aanbevolen literatuur: Jörg Hütteman, Das Minaret. Zur politischen Kultur des Konflikts um islamische Symbole, Weinheim, 2006. (tweede helft van de cursus) • Aanbevolen literatuur: W.A.R. Shadid, P.S. van Koningsveld, Moslims in Nederland.

156

•

Minderheden en religie in een multiculturele samenleving, Houten/Diegem, 1997. (tweede helft van de cursus) Aanbevolen literatuur: Kate Zebiri, Muslims and Christians face to face, Oxford, Oneworld, 1997. (tweede helft van de cursus)

157

Christendom en Islam in de moderne westerse samenleving Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master Christendom en Islam T45201 Dr. J.M.M.G.F. van Wiele [email protected] 3 Najaarssemester Nederlands 6 x 2 uur hoor- en werkcollege Mondelinge presentatie en werkstuk Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T45201

Doel • De student weet welke problemen zich kunnen voordoen wanneer mensen met een verschillende culturele/religieuze achtergrond met elkaar in contact treden. • De student beschikt over kennis en inzicht in de problematische kwesties binnen de interreligieuze dialoog tussen christenen en moslims en de student is op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen binnen dit veld. • De student is zich er van bewust dat de eigen culturele en religieuze achtergrond een rol kan spelen in zowel het ontstaan als het vermijden van vooroordelen en stereotypen bij interreligieuze contacten, in het bijzonder die tussen christenen en moslims. • De student heeft vaardigheden ontwikkeld om deel te nemen en bij te dragen aan interreligieuze communicatie Inhoud Steunend op het boek van Shadid worden vooreerst vanuit de communicatiewetenschappen enkele relevante problemen voor de interculturele/interreligieuze communicatie belicht. Vervolgens wordt aan de hand van Zebiri ingegaan op een aantal knelpunten in de dialoog tussen christenen en moslims. Tenslotte wordt getracht om principes te formuleren voor een dialoog die de meeste kansen biedt voor een vreedzaam samenleven in een religieus pluriforme setting. Literatuur • Shadid, W.A., Grondslagen van interculturele communicatie. Studieveld en werkterrein, Houten/Diegem, 1998, ISBN 9031324760. • Zebiri, Kate, Muslims and Christians Face to Face, Oxford, 2000, ISBN 1851681337.

158

Christenen en moslims in interactie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen Webadres:

Bachelor Religie in Samenleving en Cultuur 992201 Dr. T.H.M. Akerboom, Dr. L. Tezcan [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Schriftelijk tentamen in combinatie met presentatie met een paper Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 992201

Doel De studenten verwerven inzicht in de werking van religie als een aspect van het samenleven dat zowel betrekking heeft op het publieke als op het persoonlijke domein. Individuele en collectieve religieuze identiteiten ontwikkelen zich door sociale processen en strategieën, waarachter vaak bepaalde voorstellingen schuil gaan. Tegen deze achtergrond wordt inzichtelijk gemaakt hoe christendom en islam zich in uiteenlopende perioden tot elkaar verhouden in concrete cultureel-politieke contexten, zowel in Nederland als elders in de wereld. Inhoud Aandacht wordt geschonken aan de betrekkingen die christenen en moslims met elkaar onderhouden en aan de beelden over en weer die in de verschillende vormen van interactie een rol spelen. De cursus is opgebouwd rond vier typen van interactie tussen christenen en moslims: confrontatie, cohabitatie, en dialoog. Van deze vier typen is zowel op individueel als collectief niveau sprake. Na een theoretische verkenning van de genoemde begrippen worden casussen besproken, waarin telkens of het christendom of de islam de dominante religie is. Hierbij wordt zowel gekeken naar feitelijke praktijken van samenleven als naar de religieuze idealen van gemeenschap (umma, communio) die hierbij een sturende, legitimerende of verhullende rol spelen. De invalshoek van de cursus is historisch en systematisch van aard vanuit actuele problemen. In blok 1 zal de historische invalshoek centraal staan en in blok 2 de sociologische. Literatuur • H. Goddard H.Goddard, A History of Christian-Muslim Relations, Chicago, 2001. Deze literatuur is voor het historische onderdeel. Voor het sociologische onderdeel wordt een reader samengesteld Bijzonderheden Voor studenten in de Bachelor Religie in samenleving en cultuur het eerste jaar van deze Bachelor. Voor degenen die deze cursus als keuzevak willen volgen, geldt als toelatingseis een enigszins vergelijkbare vooropleiding.

159

Colloquium: Religie in Samenleving en Cultuur Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Religie in Samenleving en Cultuur 992252 Prof. dr. E.P.N.M. Borgman [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Werkcollege Opdrachten/presentatie/artikel http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 992252

Doel - studenten leren het verband zien tussen kwesties die zich binnen de samenleving en de cultuur voordoen en religie - studenten leren gericht informatie in te winnen over deze kwesties en de relatie met religie - studenten leren uit deze kwesties vragen te destilleren die zich met behulp van de expertise die zij aan het verwerven zijn laten beantwoorden - studenten leren een klein onderzoek naar een van deze vragen op te zetten, uit te voeren en erover te rapporteren - studenten verwerven eerste vaardigheden in het organiseren, redigeren en presenteren van een publicatie Bijzonderheden Werkwijze: - studenten kiezen uit de door de docent gepresenteerde mogelijkheden een onderwerp op het grensgebied van de hedendaagse samenleving en cultuur en religiewetenschappen en theologie - studenten onderscheiden daarbinnen met ondersteuning van de docent enkele deelonderwerpen - studenten of studenten nodigen drie docenten van binnen of buiten de UvT uit om over deze deelonderwerpen een college te verzorgen - studenten ontwikkelen ondertussen een eigen vraagstelling over het gekozen onderwerp, komen met ondersteuning van de docent tot een probleem- en vraagstelling voor een eigen onderzoekje - studenten voeren dit eigen onderzoekje uit - studenten voegen volgens onderling te maken de onderzoekjes samen tot een bundel, redigeren ze en voorzien deze van een inleiding

160

Cultural antropology of religion Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, Religie in Samenleving en Cultuur 992152 Prof. dr. W.E.A. van Beek [email protected] 6 Najaarssemester Engels Hoorcollege met opdrachten Schriftelijk tentamen (60%), verslag (40%) Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 992152

Doel De studenten leren hoe de culturele antropologie de religie benadert en analyseert. Daarin ligt de nadruk op een invoelende analyse van individuele religies, waar ook ter wereld, en een voortdurende vergelijking van het ` eigene' met het ` andere' of ` vreemde'. De grote verscheidenheid aan religies in de wereld wordt daarbij gezien als een vorm van culturele rijkdom van de mensheid. Tussen al die religies zijn overeenkomstige processen en thema's te vinden, waardoor vergelijking mogelijk en zinvol is. Als integrerend thema tussen `ons' en de `ander' zal in deze moduul dienen `religion and healing', de relatie tussen religieuze processen en individuele dan wel collectieve processen van welzijn en gezondheid. Belangrijk is dat de studenten inzicht krijgen in de inbedding van religies in hun culturele kader, en de wijze waarop religies kunnen worden bestudeerd als een monitor op dynamieken in de samenleving. Inhoud In deze cursus worden religies gezien als uiting van cultuur, als menselijke vormgeving van betekenis die vervlochten is met economische, sociale en politieke verhoudingen. Deze vervlechting van religie met het culturele substraat komt aan de orde zowel in de grote verscheidenheid aan religies als in hun overeenkomsten. De specifieke aard van schriftuurlijke tradities wordt gecontrasteerd met de meer orale processen, zoals die zich elders maar ook in de religieuze marge van Europa en Nederland afspelen. De verschillende benaderingen van religie en de wijze waarop religie ingrijpt in het leven van alledag, worden geïllustreerd in het thema ` religion and healing' , een thematiek die zal dienen als illustratie en als onderwerp voor werkstukken. Literatuur • J.D. Eller, Introducing anthropology of religion. Culture to the ultimate., Routledge, New York, 2007, ISBN 978-0-415-40896-7. • M. Winkelman & P.M. Peek (eds.), Divination and Healing. Potent Vision., University of Arizona Press, 2004. • Aanvullende artikelen zullen worden verstrekt.

161

Culturele diversiteit en sociale cohesie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelorminor, Studies van de Multiculturele Samenleving 800074 Dr. M. Spotti, Prof. dr. Ruben S. Gowricharn, Prof. dr. J.M.E. Blommaert [email protected] 6 Voorjaarssemester Engels 12 x 2 uur hoor-/werkcolleges Werkstuk http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 800074

Doel De student verwerft kennis van en inzicht in het verschijnsel culturele diversiteit in een seculiere samenleving en consequenties hiervan voor de sociale cohesie van die samenleving. De student is in staat processen die voortkomen uit culturele diversiteit te herkennen en te analyseren met het oog op hun mogelijk positieve dan wel negatieve betekenis voor sociale cohesie. Inhoud Als gevolg van immigratie, individualisering en secularisatie bestaat de Nederlandse samenleving uit een steeds diverser wordende verzameling van door elkaar lopende culturele oriëntaties. Deze oriëntaties zijn gebonden aan afzonderlijke beroepsgroepen, klassen, taalgemeenschappen, religies, opleidingen, leefstijlen en persoonlijke biografieën. Tegelijkertijd ontwikkelen zich als gevolg van globalisering van economie, politiek, media, cultuur en godsdienst transnationale gemeenschappen, en zijn ook processen van etnisering zichtbaar. Deze ontwikkelingen roepen vragen op over de noodzaak van en voorwaarden voor samenhang in de samenleving. Die samenhang komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de binding binnen en tussen sociale groepen (gelijkgezindheid, collectieve waarden en normen), en in de deelname aan maatschappelijke instituties en sociale netwerken. In deze cursus worden deze vragen verkend vanuit cultureel-antropologische en taal- en godsdienstsociologische perspectieven. In de eerste colleges wordt de aandacht gevestigd op de rol die taal en religie spelen bij de binding tussen en binnen groepen. Vervolgens wordt nagegaan hoe sociale cohesie zich verhoudt tot concepten als natiestaat, burgerschap, democratie, en multiculturalisme. Aansluitend worden deze concepten toegepast om relaties tussen actuele ontwikkelingen en culturele diversiteit te kunnen duiden. Het betreft dan met name sociaaleconomische ontwikkelingen, politieke ontwikkelingen, middenklassenvorming, ontwikkeling van transnationale samenlevingen en identiteiten, etnisering en institutionalisering van godsdiensten. Daarbij worden mechanismen van formele en informele in- en uitsluiting voor het voetlicht gebracht. Formele in- en uitsluiting heeft betrekking op maatschappelijke instituties en domeinen als onderwijs, arbeidsmarkt, politiek en media. Informele in- en uitsluiting heeft betrekking op alledaagse discriminatie en open en verborgen racisme. Literatuur • Reader • Gowricharn, R.S. (red.), Falende instituties. Negen heikele kwesties in de multiculturele samenleving., Utrecht: De Graaff, 2006, ISBN 978-90-77024249. • Blommaert, J. & P. Van Avermaet, Taal, onderwijs en de samenleving. De kloof tussen beleid en realiteit., Berchem: EPO, 2008, ISBN 978-90-64454851. • Schnabel, P., Bijl, R. en De Hart, J. (red.), Betrekkelijke betrokkenheid. Studies in sociale cohesie, Den Haag SCP, 2008. ga naar: http://www.scp.nl/publicaties/boeken/9789037703689-2.shtml Bijzonderheden

162

De cursus maakt deel uit van het uit vier cursussen bestaande interfacultaire minorprogramma Studies van de Multiculturele Samenleving dat wordt verzorgd door Babylon, Centrum voor Studies van de Multiculturele Samenleving. Daarin participeren de Faculteit Geesteswetenschappen en de Faculteit der Sociale Wetenschappen. De minor kan gelden als keuzeminor in de bachelorprogramma's van deze faculteiten. In dat geval volgen FSW-studenten vier van de vijf cursussen uit het programma naar keuze, en volgen FGW-studenten alle cursussen. De minor, en afzonderlijke cursussen daaruit, kunnen ook worden gevolgd door bachelorstudenten van andere UvT-faculteiten en bachelorstudenten van andere universiteiten en HBO-instellingen. Daarnaast staat de minor, of afzonderlijke cursussen daaruit, open voor contractstudenten.

163

Cultuur en Christendom in Nederland Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, Religie in samenleving en cultuur 992202 Dr. T.H.M. Akerboom [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Hoorcollege met opdrachten Schriftelijk tentamen Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 992202

Doel De studenten verwerven kennis van de uiteenlopende wijzen waarop het christendom invloed gehad heeft op en vorm heeft gegeven aan de cultuur in Nederland. Zo krijgen zij inzicht in de culturele betekenis van deze religie voor de ontwikkeling van de Nederlandse identiteit. Tevens raken zij op deze wijze vertrouwd met een aantal elementen uit het christelijk-culturele erfgoed voorzover die een stempel hebben gedrukt op het publieke domein. Inhoud Met het actuele Nederlandse cultuurpatroon als vertrekpunt worden onderdelen, behorende tot het christelijk-cultureel erfgoed onderzocht op hun betekenis voor de identiteitsvorming van de Nederlandse natiestaat. Ook wordt aandacht geschonken aan eigentijdse objecten (teksten en beelden) waarin sporen van het christelijk erfgoed - soms impliciet - als inspiratiebron fungeren en die zo aan dat erfgoed een nieuwe betekenis geven. Bij die teksten kan gedacht worden aan literaire teksten, maar ook aan reclame-uitingen; bij die beelden gaat het onder meer om voorbeelden uit de schilderkunst, de beeldhouwkunst en de fotografie. De benaderingswijze van de cursus is historisch-antropologisch van aard. Literatuur • Bij het begin van de cursus zal een reader verkrijgbaar zijn. • Christendom in Nederland. Topstukken uit Museum Catharijneconvent, Zwolle, 2006, 112 p. ISBN 904008175 1 (Nederlands)/ ISBN 904008223 5 (English), euro 14,95. • De God van Nederland. Hedendaagse fotografie, Zwolle, 2006, 204 p. ISBN 90 400 8176 x, paperback, (Dutch), euro 22,50.

164

Cultuur en Islam in Nederland Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, Religie in Samenleving en Cultuur 992102 Prof. dr. H.L. Beck [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Hoorcollege met opdrachten Schriftelijk tentamen Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 992102

Doel De studenten verwerven kennis van wat moslims in Nederland als hoogtepunten in hun eigen cultuuren religiegeschiedenis beschouwen en daarom essentieel vinden om 'in den vreemde' van generatie op generatie over te dragen. Studenten krijgen op deze wijze inzicht in verschillende aspecten van wat moslims als belangrijk beschouwen voor de vorming van een 'islamitische identiteit' in een nietislamitisch land als Nederland. Tevens raken de studenten op deze wijze vertrouwd met het cultureelreligieuze erfgoed van de islam. Inhoud In deze cursus komt aan de orde op welke wijze moslims in Nederland uiting geven aan wat zij uit hun cultureel-religieus erfgoed zo wezenlijk vinden dat zij dat 'in den vreemde' willen doorgeven. Besproken wordt wat in materieel en spiritueel opzicht voor moslims in Nederland van bijzondere betekenis is. Dit wordt aan de hand van gebouwen als moskeeën en scholen, hun naamgeving en andere 'fysieke' uitingen van aanwezigheid van moslims in Nederland aan de orde gesteld. Ook wordt aandacht geschonken aan materiële cultuuruitingen zoals kleding en voedsel. Een dergelijke behandeling van het cultureel-religieus erfgoed van moslims in Nederland geeft inzicht in de eenheid en verscheidenheid van de islam. De benaderingswijze van de cursus is historisch-antropologisch van aard. Literatuur • Er wordt een reader verstrekt, bestaande uit een aantal thematische artikelen

165

Cultuur in maatschappij Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Religie in Samenleving en Cultuur 825026 Drs. E.J.C. Spoormans [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoor-/werkcollege Schriftelijk tentamen en werkstuk http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 825026

Doel Het eerste doel is het exploreren van verschillende theorieën over cultuur. Het gaat om het verkrijgen van inzicht in de complexiteit van culturele fenomenen in brede zin. De afzonderlijke theorieën leggen accent op steeds andere aspecten van cultuur. Er is niet één definitie of één benadering die allesomvattend is. Deelnemers aan de cursus zullen in staat moeten zijn de verschillende theoretische concepten te herkennen en te relateren aan specifieke onderzoeksvragen. Het tweede doel is het analyseren van culturele fenomenen. Studenten zullen na afloop van de cursus in staat moeten zijn verschillende voorbeelden uit de cultuurpraktijk te ontleden, begrijpen en duiden. Cultuuruitingen worden bestudeerd als symptomen die verbonden zijn aan een bepaalde context, functie en werking. De betekenis van die uitingen kan veranderen. Bovendien kan elke cultuuruiting begrepen worden als de representatie van macht of een bepaalde maatschappelijke hiërarchie. Inhoud Het college Cultuur in Maatschappij biedt een overzicht van vragen en oplossingen die samenhangen met het begrip 'cultuur'. Cultuur wordt opgevat als 'intellectuele ontwikkeling' (Bildung), als `levensstijl eigen aan een bepaalde groep' en als `Kunst'. Steeds gaat het bij de bestudering van cultuur om waarden en normen die in een specifieke maatschappelijke context in beweging en vergelijkbaar zijn. In de collegereeks komt men in aanraking met uiteenlopende argumenten waarmee cultuurverschillen in de westerse samenleving geanalyseerd, verdedigd of uitgewist werden en worden. Het vak Cultuur in maatschappij is een interdisciplinair vak, wat wil zeggen dat er verschillende theorieën en analysemethoden worden ingezet om universele en unieke aspecten van bepaalde vormen van cultuur te ontleden en beschrijven. Benaderingen uit de literatuurwetenschap, sociale wetenschappen, antropologie en economie worden in deze cursus met elkaar verweven. Een korte samenvatting van onderwerpen die behandeld worden: • Inleiding op het begrip cultuur de achtergrond en het ontstaan van cultural studies. • In het eerste gedeelte van de cursus zullen de grondbegrippen van de cultuurstudie behandeld worden. We staan met name stil bij begrippen als identiteit en differentiatie, representatie en historische en geografische contexten. In het tweede gedeelte van de cursus richten we ons op specifieke case studies die onder andere betrekking hebben op mondialisering, consumptiegedrag, technologie en canonisering. Literatuur • Judy Giles & Tim Middleton, Studying Culture. A Practical Introduction., Blackwell Publishing, 2e druk 2008, ISBN 978-1-4051-5592-2. • Reader (internationale artikelen op het gebied van de Cultural Studies) en met actuele artikelen uit dag- en weekbladen.

166

Cultuurfilosofie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Algemene Cultuurwetenschappen 825028 Dr. F.T. van Peperstraten [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoorcollege Schriftelijk tentamen met open vragen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 825028

Doel De student is in staat een aantal verschillende filosofische posities te omschrijven die zijn of worden ingenomen omtrent: a) de plaats van de kunst in de moderne samenleving; b) het interculturele karakter van de hedendaagse samenleving; c) de kritische evaluatie van de moderne westerse cultuur. Inhoud De stelling die in deze cursus als leidraad fungeert, luidt dat uit het denken over kunst en cultuur de zelfkritiek van de moderne westerse samenleving kan worden afgelezen. In beide zwaartepunten van de cursus - kunst en interculturaliteit - kan deze permanente zelfreflectie van de moderne westerse cultuur zichtbaar worden gemaakt. De cursus begint met een verkenning van de kunstfilosofie van het moderne tijdperk, waarbij het thema van de kunst steeds zal worden verbonden met de vraag hoe de moderne westerse cultuur tegen zichzelf aankijkt. Zo komt allereerst wat Kant betreft niet alleen zijn esthetica, maar ook zijn visie op de Verlichting aan de orde. Vervolgens blijkt Hegel tot de stelling te komen dat de kunst, gegeven het rationele karakter van de moderniteit, geen functie meer heeft. Bij Nietzsche vormt de kunst daarentegen het positieve uitgangspunt voor een alomvattende kritiek op de bestaande massacultuur. Ook volgens de Frankfurter Schule (Adorno, Benjamin) staat de kunst in het teken van een kritiek op de vervreemde samenleving. In het postmodernisme-debat tussen Habermas en Lyotard blijkt eveneens een esthetische discussie omtrent het schone versus het sublieme verweven te zijn met de vraag of en op welke wijze de moderne samenleving haar 'project van de verlichting' nog kan voortzetten. In deze laatste vraag speelt de kwestie van het pluralisme een belangrijke rol, zodat we op tamelijk vanzelfsprekende wijze in de problematiek van de inter- of multiculturaliteit belanden. Aldus eindigt de cursus met de poging te analyseren hoe 'wij' ons tegenover het vreemde opstellen. Definiëren we het vreemde als iets dat buiten ons ligt of is het altijd al temidden van ons, of zelfs ín ons? Literatuur • Braembussche, A.A. van den, Denken over kunst, Bussum: Coutinho, 2000, 3e herziene druk. Hoofdstuk 5.2, 6, 7, 8 en 11.2 • Visker, R., Vreemd gaan en vreemd blijven. Filosofie van de multiculturaliteit, Amsterdam: SUN, 2005. Hoofdstuk 1, 2 en 3 • Reader Cultuurfilosofie FCC, kenmerk 720.06.064

167

Cultuursociologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Algemene Cultuurwetenschappen 825035 Prof. dr. W.L.H. van Lierop [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoor-/werkcolleges Schriftelijk tentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 825035

Doel Inzicht in het begrippenapparaat van en de belangrijkste theorieën binnen de kunstsociologie. Inzicht in de wijze waarop deze theorieën (kunnen) worden gebruikt ten behoeve van het beleid van uitgeverijen, boekhandels, bibliotheken of andere organisaties in de culturele sector. Inhoud Cultuurparticipatie wordt bekeken vanuit de traditionele sociologische benaderingen. Hierbij wordt aandacht besteed aan, enerzijds, het geven van betekenis aan cultuurvormen door sociale groepen en anderzijds sociale ongelijkheid die onder meer tot uitdrukking komt in cultuurdeelname. Het leeuwendeel van het empirisch onderzoek naar cultuurdeelname wordt verricht binnen de sociologie. In de cursus wordt ingegaan op de wisselwerking tussen cultuur en maatschappij. Nagegaan wordt in hoeverre de betekenis die een ontvanger aan een cultuuruiting geeft, is bepaald door zijn/haar sociale klasse en in hoeverre cultuuruitingen (onbewust) worden gebruikt om sociale ongelijkheid te benadrukken. Tijdens de cursus zal vooral ook aandacht besteed worden aan de soorten vragen die binnen de cultuursociologie ten aanzien van cultuurdeelname gesteld worden. Literatuur • Alexander, V.D., Sociology of the arts. Exploring fine and popular forms, Blackwell, 2003, 1e druk, ISBN 0-631-23040-8.

168

Cultuuruitingen voor de jeugd Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, algemene cultuurwetenschappen 825030 Prof. dr. W.L.H. van Lierop [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Hoor-/werkcolleges Tussentijdse opdrachten en een afsluitend essay Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 825030

Doel De cursus geeft een analyse van de ontwikkelingen in het cultuuraanbod voor de jeugd in hun maatschappelijke context, vanaf de tweede helft van de achttiende eeuw. Na afloop van de cursus hebben studenten kennis van en inzicht in (de samenhang tussen) instellingen die werkzaam zijn in het jeugdculturele veld en verantwoordelijk zijn voor de productie, de distributie en de receptie van het cultuuraanbod voor kinderen en jongeren. Zij hebben geleerd cultuuruitingen naar inhoud en vorm te analyseren, te interpreteren en te beoordelen en zijn in staat dwarsverbanden tussen de verschillende cultuuruitingen voor de jeugd te leggen. Inhoud In de cursus staan twee vragen centraal: 1. Welke ontwikkelingen hebben zich sinds de tweede helft van de achttiende eeuw voorgedaan in het cultuuraanbod voor kinderen? 2. Welke cultuuropvatting en welk kindbeeld valt uit dit cultuuraanbod te destilleren? Nuanceringen en relativeringen nemen niet weg dat de tweede helft van de achttiende eeuw nog altijd wordt beschouwd als de periode waarin een eigen 'jeugdland' (Dasberg, 1984) ontstond. Voor wat betreft het cultuuraanbod resulteerde de aandacht voor de eigen aard van het kind onder meer in een eigen literatuur voor kinderen en jongeren. Wat had die literatuur aan kinderen te bieden en hoe ontwikkelde ze zich in de daarop volgende twee eeuwen? Welke rol speelde het beeld in die kinderliteratuur? Wanneer ontstond het prentenboek? Was er meer dan een eigen literatuur voor kinderen? Was er bijvoorbeeld al sprake van kinder- en jeugdtheater? In de cursus wordt ingegaan op verschillende cultuuruitingen voor de jeugd en waar mogelijk op dwarsverbanden ertussen. Een voorbeeld van een dergelijk dwarsverband zijn de bewerkingen van klassiekers uit de jeugdliteratuur voor film, theater en computergames. Eén van de vragen die tijdens de cursus aan bod zal komen, is welke (mediaspecifieke) veranderingen verschillende jeugdliteraire grondteksten in de loop der tijd hebben ondergaan. Literatuur • Joosen, V. en K. Vloeberghs, Uitgelezen Jeugdliteratuur. Ontmoetingen tussen traditie en vernieuwing, Lannoo Campus, 2008, ISBN 978-90-807933-9-2. • Reader met artikelen

169

De multiculturele samenleving in ontwikkeling Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen Webadres:

Bachelor, minor Studies van de Multiculturele Samenleving 800071 Dr. M. Spotti [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoorcollege Schriftelijk tentamen en groepsopdracht Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 800071

Doel De cursus fungeert als inleidende cursus binnen het interfacultaire minorprogramma 'Studies van de Multiculturele Samenleving'. De cursus beoogt studenten een multidisciplinair overzicht te geven van de ontwikkeling van Nederland als multiculturele samenleving. Deze ontwikkelingen worden tevens in internationaal perspectief geplaatst. Studenten verwerven basiskennis van relevante historische, beleidsmatige, talige, religieuze en culturele aspecten van de multiculturele samenleving en leren kritisch reflecteren op de huidige ontwikkelingen op dit terrein. Inhoud De cursus begint met een aantal colleges waarin de historische en maatschappelijke context wordt geschetst van de Nederlandse multiculturele samenleving. Daarbij wordt allereerst aandacht besteed aan de demografische ontwikkelingen die zich de afgelopen jaren hebben voorgedaan. Daarna komt het toelatings-, uitzettings- en inburgeringsbeleid aan bod en wordt aandacht besteed aan de positie van minderheden in het nationale en internationale recht. Ook wordt de maatschappelijke positie van minderheden in Nederland op de arbeidsmarkt en in het onderwijs behandeld. Vervolgens worden individuele en maatschappelijke ontwikkelingen behandeld die samenhangen met de talige, culturele en religieuze diversiteit in Nederland en andere multiculturele samenlevingen. Hoe verlopen bijvoorbeeld processen van tweetalige ontwikkeling en intergenerationele taalverschuiving? Hoe verlopen processen van integratie en acculturatie? Wat betekent het voor religieuze minderheidsgroepen als moslims om in een omgeving met andere religies te leven? Wat betekent de toenemende diversiteit in normen en waarden voor de sociale cohesie in een samenleving? En hoe beïnvloeden processen van beeldvorming de communicatie tussen autochtonen en allochtonen? In de overige cursussen van de minor zal op deze onderwerpen nader worden ingegaan. Voor het laatste college wordt een forum samengesteld, bestaande uit een aantal gastdocenten van de cursus, met wie de studenten over door henzelf aangedragen stellingen discussiëren. Literatuur • Syllabus met artikelen Bijzonderheden De cursus maakt deel uit van het uit vijf cursussen bestaande interfacultaire minorprogramma Studies van de Multiculturele Samenleving dat wordt verzorgd door Babylon, Centrum voor Studies van de Multiculturele Samenleving. Daarin participeren de Faculteit Geesteswetenschappen en de Faculteit der Sociale Wetenschappen. De minor kan gelden als keuzeminor in de bachelorprogramma's van deze faculteiten. In dat geval volgen FSW-studenten drie van de vijf cursussen uit het programma naar keuze, en volgen FGW-studenten alle cursussen. De minor, en afzonderlijke cursussen daaruit, kunnen ook worden gevolgd door bachelorstudenten van andere UvT-faculteiten en bachelorstudenten van andere universiteiten en HBO-instellingen. Daarnaast staat de minor, of afzonderlijke cursussen daaruit, open voor contractstudenten. 170

Geschiedenis van culturen in Nederland Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, algemene cultuurwetenschappen 825024 Dr. J.J. de Ruiter [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoorcollege Werkstuk http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 825024

Doel De cursus "Culturen in Nederland" heeft als doelstelling de discussie aan te gaan over de vraag waaruit de Nederlandse cultuur bestaat en welke culturen de Nederlandse cultuur nader gevormd hebben. Er wordt ook aandacht besteed aan de vraag in welke mate de Nederlandse cultuur andere culturen, zoals de islamitische, in Nederland beïnvloed hebben. Een en ander wordt gepresenteerd vanuit een historisch perspectief, dit om aan te geven dat sommige recente culturele ontwikkelingen voortborduren op aloude patronen in de Nederlandse cultuur. Inhoud In de cursus Culturen en Nederland wordt op de eerste plaats ingegaan op het wezen van de Nederlandse cultuur. Het concept "Nederlandse cultuur" roept vaak lacherige reacties op maar wordt de "Nederlandse" cultuur aangevallen of bespot of in het buitenland beleefd, dan blijkt zij wel degelijk te bestaan. Een historisch overzicht van de Nederlandse cultuur wordt gepresenteerd aan de hand van diverse studies en voor de diverse periodes van de behandelde geschiedenis exemplarische literaire, met name essayistische, teksten (bv. Da Costa). Het accent van dit historische overzicht zal liggen op de periode na de Franse tijd (begin negentiende eeuw) tot op heden. Daarnaast wordt een overzicht gegeven van culturen die in de loop der eeuwen in meerdere of mindere mate bijgedragen hebben aan de vorming van de Nederlandse cultuur en die op hun beurt weer zelf door de Nederlandse cultuur zijn beïnvloed; het gaat met name om de cultuur van joden, hugenoten, Indiërs en Surinamers. Ook de meest recente, de Turkse en Marokkaanse, of meer overkoepelend, culturen van islamitische signatuur worden behandeld. Ter illustratie van de mogelijke assimilatie van moslims en hun culturen in Nederland wordt onder andere een vergelijking gemaakt met de emancipatie van katholieken en hun (sub)culturen in de 19e en 20e eeuw. In algemene zin wordt ten slotte een overzicht gegeven van de processen die thans -en ongetwijfeld ook in de toekomst- plaatsvinden met betrekking tot de opname en acceptatie van de islamitische culturen in Nederland en hun beïnvloeding door de Nederlandse cultuur. Naar aanleiding van de theorievorming van Berry (1997) worden twee vragen centraal gesteld in de cursus: 1. Hecht de minderheidsgroep aan de eigen cultuur? 2. Hecht de etnische minderheidsgroep aan goede banden met de dominante groep? Naar aanleiding van de vragen die Berry stelt, komen meer specifieke vragen aan de orde als: "waaruit bestaat Nederlandse cultuur?" of anders geformuleerd: "wat zijn de determinanten van de Nederlandse cultuur?". "Welke andere culturen hebben een bijdrage geleverd aan de vorming van de Nederlandse cultuur?" en: "op welke wijze zijn elementen van andere culturen in de Nederlandse cultuur doorgedrongen?" en: "in welke mate en zin zijn andere culturen in Nederland beïnvloed door de Nederlandse cultuur?" Literatuur • Onderdelen uit de serie. Met name uit de delen I en II. • Kunsten in Beweging, 1900-1980, 1980-2000, Den Haag: SDU Uitgevers, 2003, 2004. Onder redactie van Rosemarie Buikema en Maaike Meijer 171

• •

Ruiter, F. & W. Smulders, Literatuur en moderniteit in Nederland. 1840-1990, Amsterdam/Antwerpen: de Arbeiderspers, 1996. Enkele onderdelen Reader met literaire teksten

172

Geschiedenis van de Islam in Nederland na 1945 Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master, Christendom en Islam T47201 Dr. J.M.M.G.F. van Wiele [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoor- en werkcollege Opdrachten en schriftelijk tentamen Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T47201

Doel • De student beschikt over een grondige kennis van en inzicht in de geschiedenis van de komst van moslims naar Nederland en in de ontwikkeling van de islam en zijn institutionalisering in Nederland. • De student beschikt over een grondige kennis met betrekking tot literatuur, handboeken en organisaties op het gebied van de islam in Nederland. • De student is in staat ontwikkelingen binnen de islam in Nederland in de specifiek Nederlandse context te begrijpen en te analyseren. • De student is in staat te rapporteren over ontwikkelingen binnen de 'Nederlandse islam'. Inhoud Vooreerst wordt een algemene kaart van 'moslims in Nederland' geschetst voor het op gang komen van de arbeidsmigratie. Vervolgens komen de geschiedenis van de komst van moslims en de ontwikkeling van de institutionalisering van de islam in Nederland aan de orde. Daarbij wordt aandacht besteed aan de verschillen in vormgeving en beleving van de islam tussen mensen van Marokkaanse, Turkse en andere origine. Daarna worden enige moslimse instituties in Nederland (e.g. moskee; onderwijs; media e.d.) van naderbij onder de loep genomen. Daarbij wordt ook gekeken naar de problematiek van integratie en identiteitsvorming. Tenslotte wordt nagegaan of de 'Nederlandse diaspora-islam' een eigen kleur heeft gekregen of krijgt in vergelijking met de situatie in het moederland, blijkend uit bijvoorbeeld de verschillende confessionele stromingen en tendenties onder moslims in Nederland. Daarbij wordt met name gekeken of en zo ja, in hoeverre de 'eigen kleur' parallel loopt met ontwikkelingen binnen andere religieuze en seculiere systemen in Nederland of juist een reactie vormt daarop. In de loop van het college krijgt de student ook verwijzingen naar relevante literatuur. Literatuur • Phalet, Karen en Jessika ter Wal (red.), Moslims in Nederland, 6 delen, Sociaal-Cultureel Planbureau, Den Haag, 2004, ISBN 9037701787. • Verder aan te vullen met literatuur tijdens het college.

173

Gespreksvoering en religieuze communicatie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master, Zorg, Ethiek en Beleid T54231 Drs. A.R.M Polspoel [email protected] 3 Blok 2 en Blok 4 Nederlands Practicum Aanwezigheid en feitelijke deelname http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T54231

Doel Het bevorderen van bekwaamheid tot het voeren van een counseling-gesprek. Inzicht in de rol van gesprekstherapeutische attituden als echtheid, onvoorwaardelijke acceptatie en empathie. Hanteren van communicatie in hulpverleningssituaties. Het kunnen toepassen van deze vaardigheden op het domein van het religieuze. Inhoud In deze cursus worden studenten getraind in specifieke en algemene communicatieve bekwaamheden zoals die in de situatie van de psychische hulpverlening van belang zijn. Daarnaast wordt in specifieke zin het domein van het religieuze betrokken. Het uitgangspunt daarbij zijn therapeutische counselingvaardigheden die in trainingssessies worden verhelderd. De training krijgt vorm in o.a. rollenspelen en groepsbesprekingen. Literatuur • A.R. Polspoel, Eenzaam sterven? Communicatie in de palliatieve zorg., Davidsfonds/Ten Have, 2004. • G.Lang & H.T. van der Molen,, 'Psychologische gespreksvoering'. Een basis voor hulpverlening,, Baarn: Nelissen. ISBN 90-244-0970-05. Bijzonderheden Maximum aantal deelnemers: 12 Dit vak wordt zowel in blok 2 als in blok 4 aangeboden om op die manier 24 studenten de mogelijkheid te geven om deel te nemen.

174

God, mens en wereld Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, 992242 Prof. dr. E.P.N.M. Borgman [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Wekelijks hoor- en werkcollege en presentaties, reading and analyzing texts individually and in small groups on the basis of assignments, keeping an electronic accessible record of the personal learning process by the student; Active participation, Oral presentation, personal study pathway (electronic accessible logbook), two papers (one related to the oral presentation and one final paper) Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 992242

Doel In deze cursus verwerven studenten kennis van en inzicht in de ontwikkeling en de betekenis van een aantal begrippen die een centrale rol spelen bij de benadering van religie vanuit systematisch theologisch en wijsgerig perspectief. Zij verwerven vaardigheden om deze begrippen te analyseren en toe te passen binnen hedendaagse debatten over de betekenis van religie. Zij krijgen zicht op de eigen aard van respectievelijk systematisch theologische en godsdienstfilosofische reflectie en op de verhouding tussen beide. Inhoud In religieuze tradities gaat het in de grond van de zaak om de relatie tussen God, mens en wereld. Systematische theologie en wijsgerige reflectie overdenken de verhoudingen tussen deze drie op systematische wijze en stellen daarnaast vragen over de aard en de geschiktheid van deze benaderingswijzen zelf. In deze cursus vindt dit exemplarisch plaats aan de hand van een aantal kernbegrippen die de relatie God, mens en wereld trachten te vatten, zoals schepping, incarnatie, heil en verlossing. Hierbij is speciale aandacht voor begrippen uit de christelijke geloofstraditie omdat deze traditie in hoge mate de reflectie over deze termen in de westerse cultuur heeft bepaald, ook in haar atheïstische of agnostische gestalten. De specifieke theologische en wijsgerige achtergronden en betekenissen van deze termen worden belicht, en bekeken wordt welke rol zij (kunnen) spelen in hedendaagse debatten waarin vragen over religie naar voren komen als: Wie/wat is het goddelijke? Wat is openbaring? Waaruit bestaat geloof, inhoudelijk zowel als qua houding? In deze cursus bespreken we deze kwesties vanuit het perspectief van 'constructive theology' (o.a. Jones & Lakeland) en fenomenologische filosofie (o.a. Janicaud). De studenten onderzoeken ieder een religieus kernbegrip waarbij zij gebruik maken van de analytische methoden en de evaluatieve criteria die ontwikkeld zijn in deze cursus. Zij presenteren de resultaten hiervan in mondelinge vorm en in een afsluitend werkstuk. Literatuur • Reader met geselecteerde teksten • Serene Jones and Paul Lakeland (eds.), Constructive Theology: A Contemporary Approach to Classical Themes, (Minneapolis: Fortress Press, 2005). • Dominique Janicaud (ed.), Phenomenology and the Theological Turn: The French Debate (Perspectives in Continental Philosophy, No. 15), (New York: Fordham University Press, 2000).

175

Identiteit en modernisering in Christendom en Islam Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master, Christendom en Islam T45202 Dr. L. Tezcan, Dr. H.J. Zondag [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoorcollege Schriftelijk tentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T45202

Doel Studenten hebben kennis van en inzicht over de volgende onderwerpen: de relatie tussen identiteit en cultuur; het vermogen tot culturele aanpassing en verandering; modernisering en secularisering als brede maatschappelijk verschijnselen, alsmede de reactie daarop van godsdiensten. Inhoud Mensen verschillen, het zijn 'allemaal andersdenkenden' om de cultuurpsycholoog Geert Hofstede aan te halen. Die verschillen in identiteit blijken in hoge mate bepaald door de cultuur waarin zij zijn grootgebracht. In de eerste zes bijeenkomsten van de cursus (verzorgd door dr. H. Zondag) worden een aantal van die verschillen systematisch doorgenomen. Vanuit het perspectief van die verschillen wordt onder andere eerwraak behandeld. In deze eerste serie wordt ook ingegaan op het gevaar van 'culturaliseren'; denken dat de verschillen tussen culturen en mensen voor eens en altijd vastliggen. Mensen blijken in cultureel opzicht flexibeler dan wel eens wordt aangenomen. In de volgende bijeenkomsten (verzorgd door dr. L. Tezcan) staat religie in de context van de secularisatie centraal. Secularisatie wordt meestal opgevat als de scheiding tussen religie en politiek, tussen kerk en staat. Recentelijk is deze visie herzien. Secularisatie wordt niet meer noodzakelijk als een verdwijnen van religie beschouwd. Het seculiere uitgangspunt wil religie niet eenvoudig tot de het privé domein beperken. Het gaat erom dat klassieke godsdiensten zoals Christendom en Islam met een nieuwe conceptualisering van religie worden geconfronteerd. De moderne cultuur creëert niet alleen het concept van een actief subject dat zichzelf en zijn geschiedenis maakt. Ze suggereert wel ook het verdwijnen van lijden en pijn. Deze verliezen daardoor hun belang voor het heil. Aan de hand van reflecties van Talal Asad zullen we bestuderen welke culturele responsen Christendom en Islam op de uitdaging door de secularisatie ontwikkelen. Literatuur • Geert Hofstede en Gert Jan Hofstede, Allemaal andersdenkenden, 1-240. (Hoofdstuk 1 t/m 6.), Amsterdam: Uitgeverij Contact, 2005. • Swaan, A. de, De botsing der beschavingen en de strijd der geslachten, Utrecht: Forum, 2006. • Talal Asad, Formations of the Secular. Christianity, Islam, Modernity, Stanford University Press, Stanford, California, 2003.

176

Ideologie en samenleving Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Algemene Cultuurwetenschappen 800085 Dr. J.J. de Ruiter [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoor-/werkcollege Schriftelijk kennistentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 800085

Doel De cursus beoogt studenten kennis te laten maken met en inzicht te verschaffen in verschillende types van multiculturele samenlevingen en wat de aard van de ideologieën zijn van de verschillende groepen waaruit die samenlevingen bestaan. Tevens beoogt de cursus de student in algemene zin te stimuleren om te reflecteren over de vraag wat de definitie van een ideologie is en of deze definities toepasbaar zijn op de case van de gepresenteerde en onderzochte "ideologieën". Inhoud In de cursus "Ideologie van de multiculturele samenleving" wordt op de eerste plaats aandacht geschonken aan met name drie modellen van multiculturele samenlevingen die in het Westen opgeld doen: het assimilatiemodel (Frankrijk), het integratiemodel (Nederland) en het segregatiemodel (Verenigde Staten). Deze modellen worden besproken aan de hand van diverse onderzoeken, politieke programma's en ideologische bepaalde teksten, uit zowel de geschreven als de digitale media. Deze bronnen zijn afkomstig van zo mogelijk alle etnisch, cultureel of religieus gedetermineerde deelnemers aan de multiculturele samenleving in kwestie. Telkens zal vanuit een cultureel, religieus of etnisch bepaald standpunt gekeken worden naar wat de diverse studies en teksten te berde brengen. Vraag in deze cursus is onder andere of een bepaalde etnische groep een identieke dan wel een verschillende ideologische benadering heeft van de multiculturele samenleving waarin zij leeft indien deze laatste verschillend van aard is. Bijvoorbeeld: hebben moslims in Frankrijk een andere visie op integratie of de scheiding tussen kerk en staat dan moslims in Nederland? Studenten wordt inzicht verschaft in de gepercepieerde voor- en nadelen van de behandelde modellen, dat wil zeggen vanuit de gezichtspunten van de groepen die in de diverse samenlevingen een plaats en rol hebben. Als een rode draad loopt door de cursus de vraag welke factoren een ideologie tot een ideologie maken. De beantwoording van deze vraag geschiedt aan de hand van de analyse van de gepresenteerde "ideologieën". Literatuur • Hawkes, David, Ideology, Londen: Routledge, 2003. • Monsma, St. & S.J. Christopher, The challenge of pluralism: church and state in five democracies., Lanham: Rowman and Littlefield., 1997.

177

Indiase zingevingsystemen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor T47108 Dr. Tineke Nugteren [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoorcollege Schriftelijk tentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T47108

Doel Van de studenten wordt verwacht dat zij inzicht ontwikkelen in de belangrijkste formele en inhoudelijke eigenschappen van de Indiase religies, en dat zij de export-varianten daarvan in de eigen omgeving kunnen herkennen, en deze weten te plaatsen in het circuit van diaspora, nieuwe religieuze bewegingen, en niet-institutionele zingeving Inhoud Na enkele algemeen-inleidende woorden over de receptiegeschiedenis van Aziatische religies in het Westen worden verleden en heden van Hindoeïsme en Boeddhisme besproken. Nadat aldus een historisch gelaagd beeld is opgebouwd van vorm en inhoud van de tradities in India zelf, wordt vervolgens de diaspora bekeken, en tevens welke aspecten van Zuid Aziatische religies in westerse esoterische systemen terechtkwamen. Besloten wordt met een verhandeling over de aanwezigheid van Indiase neoreligieuze bewegingen in Nederland. Literatuur • Nugteren, Albertina, Hindoeisme. Heden en verleden, Garant, Antwerpen, 2005. • Robinson, Richard H., and Willard L. Johnson, The Buddhist Religion, Wadsworth Publishing Company, Belmont, 1997. • Reader

178

Interculturele communicatie en beeldvorming Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, CIW: Interculturele communicatie 822029 Dr. A. El Aissati [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoorcollege Schriftelijk tentamen Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 822029

Doel Deelnemers (1) kennis en inzicht bijbrengen inzake de belangrijkste benaderingen binnen het thema van interculturele communicatie, (2) gevoelig maken voor het begrijpen van de eigen houding ten opzichte van leden van andere groepen en intergroepsprocessen in het algemeen, (3) vaardigheden verschaffen om wetenschappelijke publicaties en onderzoeksresultaten op het betreffende terrein kritisch te kunnen lezen. Inhoud Het is van oudsher bekend dat de culturele afstand tussen mensen één van de belangrijke oorzaken kan zijn van het ontstaan van knelpunten in de wederzijdse communicatie. Het was met name de verdienste van de culturele antropologie dat de relevantie van het cultuurverschil ook wetenschappelijke belangstelling kreeg. De belangstelling voor het thema interculturele communicatie is de laatste decennia sterk gegroeid vanuit de antropologie, de psychologie, de linguïstiek en de communicatiewetenschappen. Een interdisciplinaire aanpak staat echter nog steeds in de kinderschoenen. In de cursus wordt een aantal visies op cultuur en interculturele communicatie besproken. Ook wordt aandacht geschonken aan factoren die het interculturele communicatieproces beïnvloeden, zoals de kennis van elkaars cultuur (normen, waarden, verbale en niet-verbale symbolen), de setting waarin de communicatie plaatsvindt en de machtsverhoudingen tussen de communicatiepartners. De culturele achtergrond wordt gepresenteerd als een probabilistische en niet als een deterministische factor voor het verklaren van gedrag van migranten. Uitgangspunt van de cursus is dat migranten geen passieve wezens zijn die slechts handelen op basis van de in het land van herkomst verworven cultuur, maar tevens actieve cultuurscheppers. Omdat interculturele communicatie ook sterk wordt beïnvloed door de wederzijdse identiteiten die tijdens een ontmoeting worden onderhandeld, wordt in de cursus aandacht besteed aan het thema van beeldvorming. Daarbij wordt de mate waarin de communicatie wordt beïnvloedt door de discrepantie tussen de beleefde en de toegeschreven identiteit van de communicatiepartners, met de daarbij behorende wederzijdse stereotypen en vooroordelen, aan de orde gesteld. Literatuur • Shadid, W., Grondslagen van interculturele communicatie: studieveld en werkterrein, Kluwer: Amsterdam, 2007. Tweede geheel herziene druk • Aanvullende artikelen op: www.interculturelecommunicatie.com

179

Interculturele communicatie in gesprekken Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master, Interculturele Communicatie 880427 Dr. Peter Broeder [email protected] 6 Blok 1 Nederlands 12 x 2 uur werkgroep en chatsessies Trainingsactiviteit (schriftelijke uitwerking en mondelinge presentatie) Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 880427

Doel Het verwerven van kennis en inzicht inzake interculturele communicatie in gesprekken en de toepassing ervan in een concrete casus middels het uitvoeren van gespreksanalyses en ontwikkelen van een trainingsactiviteit Inhoud Centraal staat hoe de communicatie verloopt waarneer twee of meer personen met verschillende culturele/talige achtergronden met elkaar in gesprek zijn. Interculturele gesprekken (IC-gesprekken) worden geïnterpreteerd vanuit een conversatie-analytisch en etnografisch paradigma. Dit impliceert aandacht voor: • alledaagse IC-gesprekken ('real data'); • de structuur van een IC-gesprek als lineair process opgebouwd door de gespreksdeelnemers ('progressively mutually constructed'); • pro- en retrospectieve procedures en (accommodatie) strategieën van de deelnemers aan het IC-gesprek; • het reflectieve begrip van de deelnemers op het (niet) succesvol zijn van het proces van communicatie in een IC-gesprek; • oorzaken, indicatoren en oplossen van misverstanden in een IC-gesprek ('side-sequences'). In het eerste deel van de cursus wordt ingegaan op beschikbare literatuur over dit thema, alsmede op methoden en uitkomsten van empirisch onderzoek daarbij. De studenten worden vertrouwd gemaakt met voorbeelden van analyses van IC-gesprekken (o.a. in Bremer, e.a. 1996 en Scollon & Scollon 2002). Tevens is er een kritische bespreking (door de studenten) van recente relevante artikelen. In het tweede deel van de cursus wordt gewerkt aan een concrete casus toegespitst op een specifiek type IC-gesprek in Nederlands en/of Engels. Voorbeelden van een concrete casus zijn een telefoongesprek, een sollicitatie gesprek, of een onderhandelingsgesprek. Het projectwerk aan de casus omvat vier onderdelen, waarvan de volgende twee gespreksanalytische onderdelen: • het opnemen (audio/video) en transcriberen van twee IC-gesprekken; • het analyseren van de verzamelde IC-gesprekken. De resultaten van de gespreksanalyse worden vervolgens praktische vertaald in een korte trainingsactiviteit voor personen die beroepsmatige participeren in IC-gesprekken, en omvat de volgende twee onderdelen: • het ontwikkelen van een IC-trainingsactiviteit (met verwerking van verzamelde IC-data en uitgevoerde IC-gesprekanalyses); • het zelf geven van een IC-trainingsactiviteit (30-45 minuten). Voor het ontwikkelen en geven van de IC-trainingsactiviteit zijn volledig uitgewerkte voorbeelden beschikbaar in Pan, Scollon & Scollon (2002) als onderdeel van trainingen waarin gewerkt wordt met 180

Communication Display Portfolio's. Relevante voorbeelden zijn ook trainingen intercultureel management waarin gewerkt wordt met het TOPOI-model (Hoffman 2002). Literatuur • Reader met artikelen (digitaal beschikbaar gesteld) • Aanbevolen literatuur; Bremer, K., e.a., Achieving understanding. Discourse in intercultural encounters, Longman, 1996 (cap. sel.). • Aanbevolen literatuur; Pan, Y., S. Wong-Scollon & R. Scollon, Professional communication in international settings, Blackwell, 2002 (cap. sel.).

181

Interculturele competenties en educatie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master, Interculturele Communicatie 820133 Dr. J.J.H. Kurvers [email protected] 6 Blok 2 Nederlands 12 x 2 uur alternerend hoor- en werkcollege Portfolio met opdrachten (50%) en artikel 10 pagina’s (50%) http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 820133

Doel • Kennis van relevante theoretische concepten, taxonomieën en opvattingen over interculturele competenties in het bijzonder in relatie tot taal, taalvaardigheid en taalleren (met het accent op Nederlands als tweede taal): vve en jonge kinderen, geletterdheid en inburgering in meertalige samenlevingen. • Oordelen over de relatie tussen die opvattingen en theorieën aan de ene kant, en de ethiek en validiteit van de toetsing en assessment van interculturele competenties aan de andere kant • Communicatie- en leervaardigheden om over theoretische inzichten in de opzet van onderzoek, de analyse en interpretatie, en de verslaglegging van onderzoeksgegevens over interculturele competenties • rapporteren in woord en geschrift Inhoud Na een inleidend college over de theoretische noties rond het onderwijzen, verwerven en evalueren van competenties die voor participatie in de maatschappij bepalend zijn, wordt in steeds twee colleges een thema nader bestudeerd en vervolgens uitgewerkt in de vorm van een opdracht of een casus. De volgende thema's komen aan de orde: 1) het jonge kind: pedagogische, morele en talige keuzes en dilemma's bij vve en interventieprogramma's voor jonge kinderen 2) Interculturele competentie en taalleren: de culturele context van 'leren' in het onderwijs (bijv. interactiviteit vs. klassikaal-frontaal onderwijs) 3) Geletterdheid in een kenniseconomie: hoge eisen en maatschappelijke gevolgen van laaggeletterdheid: mondiale thema's, geletterdheid van de straat, grassroots literacy. 4) Toetsing en assessment: ethiek en validiteit. Mensen moeten 'competent' zijn: wat betekent dat voor interculturele verschillen, sociaal-culturele gewoonten, taalgebruik? In de eerste twee colleges van een thema wordt het thema gekarakteriseerd en theoretisch gefundeerd, daarbinnen wordt een opdracht of casus gegeven. Voor het derde college dat de vorm heeft van een werkcollege moet deze individueel schriftelijk uitgewerkt worden in korte memo's. De uitwerkingen van de opdrachten en casussen worden in dat derde college besproken en bediscussieerd. In het twaalfde en laatste college wordt de opzet en uitvoering van de eindopdracht (individueel artikel van 10 pagina's over een van de thema's) besproken.

182

Interreligieuze communicatie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Master, Leraar Voortgezet Onderwijs 1e Graad Christendom en Cultuur T74210 Dr. J.M.M.G.F. van Wiele [email protected] 3 Najaarssemester Nederlands 6 x 2 uur hoor- en werkcollege Mondelinge presentatie en paper Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T74210

Doel • De student weet welke problemen zich kunnen voordoen wanneer mensen met een verschillende culturele/religieuze achtergrond met elkaar in contact treden en willen communiceren. • De student is zich bewust dat de eigen door de eigen cultuur en religieuze traditie gestempelde waarden, normen, vooroordelen en stereotypen bij interreligieuze contacten, in het bijzonder die tussen christenen en moslims, kunnen meespelen. • De student heeft vaardigheden ontwikkeld om deel te nemen en bij te dragen aan de interreligieuze communicatie. Inhoud Vertrekkend van het boek van Shadid worden een aantal relevante kwesties en problemen in de interreligieuze en interculturele communicatie in het algemeen en in het bijzonder met betrekking tot de dialoog tussen moslims en christenen besproken. Vervolgens wordt aan de hand van een zelf gekozen casus een van de probleemvelden in de interculturele communicatie, verder uitgewerkt Literatuur • Shadid, W.A., Grondslagen van interculturele communicatie. Studieveld en werkterrein., Houten/Diegen, 1998, ISBN 9031324760.

183

Klinische godsdienstpsychologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master, Zorg, Ethiek en Beleid T44201 Prof. dr. M.H.F. van Uden [email protected] 6 Blok 2 Nederlands Probleemgestuurd onderwijs Logboek beoordelen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= T44201

Doel Kennis en inzicht verstrekken in de relatie zingeving, religie en levensbeschouwing enerzijds en (geestelijke) gezondheid anderzijds. Inhoud In deze cursus komen de volgende thema's komen aan de orde: • Gezonde en ongezonde religiositeit; • Mystieke ervaring en psychopathologie; • Religie en basic trust; • Religieuze taal en verbeelding; • Religieuze projectie; • Religie als copingmechanisme; • Religie en depressie; • Religieuze tegenoverdracht; • Psychotherapie en geestelijke verzorging Literatuur • Wordt tijdens de cursus uitgedeeld. • Aanbevolen literatuur: Joseph Pieper & Marinus van Uden, Religion and Coping in Mental Health Care, Rodopi, 2005, ISBN 90-420-1997-2.

184

Language contact Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, CIW: Interculturele Comunicatie 827020 Dr. A.M. Backus [email protected] 6 Najaarssemester Engels 12 x 2 uur hoorcollege en groepspresentaties Schriftelijk tentamen en groepswerkstuk Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 827020

Doel Studenten verwerven kennis over de verschillende maatschappelijke en vooral taalkundige aspecten van tweetaligheid, en inzicht in de verbanden daartussen. Met name leren ze wat voor soorten tweetalige situaties er zijn, en wat voor talige kenmerken te vinden zijn in zulke gemeenschappen. Ze doen tevens ervaring op in het opzetten van een klein onderzoek, het verwerken van relevante literatuur en het presenteren van de gegevens, zowel mondeling als schriftelijk. Inhoud Voor veel mensen in de wereld is het dagelijks gebruik van twee of meer talen heel gewoon. Door bijvoorbeeld op te groeien in een immigrantengemeenschap of in een inheemse minderheidsgroep, of door het leren van een of meer vreemde talen, worden mensen twee- of meertalig. In dit college wordt ingegaan op de verschillende soorten tweetalige contexten die er zijn, op de maatschappelijke en sociolinguïstische inbedding van het verschijnsel (taalverschuiving versus taalbehoud), op hoe communicatie verloopt in tweetalige contexten (taalkeuze, codewisseling), en op veranderingen die in talen plaatsvinden door taalcontact (ontlening, structuurverandering, het ontstaan van nieuwe variëteiten, bv. etnisch Nederlands en creooltalen). Bij al deze deelonderwerpen wordt een balans gezocht tussen aan de ene kant een wereldbreed perspectief en aan de andere kant een focus op autochtone en allochtone minderheden in Nederland. Het vak wordt afgesloten met een tentamen, maar daarnaast maakt iedere student (in kleine groepjes) een werkstuk. Dat kan gaan over een bepaalde minderheidsgroep (in Nederland of elders) of over een bepaald onderwerp uit de cursus. Daarvoor moet de student relevante literatuur zoeken en verwerken. Literatuur • Myers-Scotton, Carol, Multiple Voices. An Introduction to Bilingualism, Malden, MA: Blackwell, 2006, ISBN 0-631-21937-4. Bijzonderheden This course is part of the blended learning curriculum line Academic English. As such, special attention will be paid to the English writing and/or presentation skills of students participating in this course. The English Toolbox will be made available on Blackboard and use will be made of special feedback documents on English language use, grammar, spelling and punctuation. In addition, English Language teachers will give feedback on the individual writing and/or speaking assignments integrated in this course.

185

Non-verbal communication Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Master 880206 Prof. dr. M.G.J. Swerts, Dr. M. Nilsenova [email protected] 6 Blok 3 Engels Combinatie van hoorcolleges, workshops en groepsopdrachten Individuele opdrachten, take-home tentamen (essay) en een groepspresentatie http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 880206

Doel De student heeft na afloop van de cursus inzicht in verschillende vormen van non-verbale communicatie, zowel auditief als visueel. De student verbetert vaardigheden op het gebied van: literatuur kritisch lezen en evalueren aan de hand van studievragen en verbanden leggen tussen gelezen stukken. De student kan het audiovisuele gedrag van sprekers analyseren. Inhoud Deze cursus behandelt de zogenaamde non-verbale communicatie, waarmee we het geheel van factoren willen aanduiden die niet zozeer bepalen "wat" je zegt, maar eerder "hoe" je iets zegt. Allereerst hebben we het dan over aspecten van klankstructuur die in het spraaksignaal zelf zitten, en die je dus kan "horen", zoals intonatie (spraakmelodie), ritme, tempo, pauzering en stemkwaliteit. Daarnaast zijn er non-verbale kenmerken die je kan "zien", en die te maken hebben met verschillende vormen van lichaamstaal, zoals gelaatsuitdrukkingen, of hand en armgebaren. In deze cursus bestuderen we hoe gesprekspartners auditieve en visuele signalen gebruiken om uitingen van allerlei extra informatie te voorzien, die niet reeds besloten ligt in de woorden en de syntaktische structuur van een zin. Meer specifiek vragen we ons af hoe non-verbale communicatie wordt gebruikt om uitingen in kleinere eenheden op te hakken, welke elementen in een betoog belangrijker zijn dan andere, en hoe uitingen in een groter geheel samenhangen; we laten zien hoe mensen via non-verbale communicatie een gesprek sturen (bv. het beurtwisselingsmechanisme), hoe ze aangeven dat ze zich onzeker voelen over een bepaalde boodschap, welke emotie ze voelen bij een bepaalde uiting, en hoe je kan zien of horen of mensen wel helemaal oprecht zijn over wat ze beweren. Literatuur • Knapp, M.L. & Hall, J.A., Nonverbal Communication in Human Interaction, Thomson/Wadsworth, 2006, ISBN 9780534625634. • Een lijst met relevante artikelen wordt electronisch ter beschikking gesteld bij aanvang van de cursus.

186

Opvoeding en onderwijs Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Studies van de Multiculturele Samenleving 800073 Dr. A. Chasiotis, Dr. J.J.H. Kurvers, Dr. Leo W.J.M. v.d. Tuin [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands 12 x 2 uur hoor-/werkcolleges Schriftelijk tentamen http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 800073

Doel De student verwerft kennis van en inzicht in: • talige, cultureel-psychologische en religieuze socialisatie in het gezin en secundaire socialisatie via school, peergroup en geloofsgemeenschap in een pluriforme samenleving; • de gedifferentieerde rol die taal, cultuur en religie spelen in de primaire en secundaire socialisatie van kinderen en jeugdigen in verschillende etnische en religieuze bevolkingsgroepen in Nederland. Inhoud Centraal in de cursus staat de interactie tussen het zich ontwikkelende individu en de meer of minder sturende invloeden daarop vanuit opvoeding (primaire socialisatie), onderwijs, peergroup en geloofsgemeenschap (secundaire socialisatie). Dit tweezijdige perspectief wordt telkens belicht vanuit een talige, cultuurpsychologische en theologisch/godsdienstwetenschappelijke invalshoek. Daarbij is de aandacht ook gericht op mogelijke discrepanties tussen primaire en secundaire socialisatie, bijvoorbeeld als het gaat om de overgang van thuis naar school, om schools functioneren en perspectieven op schoolsucces, identiteitsvorming, of contacten binnen en tussen groepen. De cursus begint met enkele inleidende colleges over algemene kenmerken van en theorieën over talige, culturele en religieuze socialisatie. Vervolgens concentreren de bijeenkomsten zich vanuit de invalshoeken taal, cultuur en religie rond drie thema's: gezin, onderwijs en peer group. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer: culturele verschillen in opvoedingsdoelen en opvoedingspraktijken, de relatie tussen opvoeding en religie, schooltaal en thuistaal, voor- en vroegschoolse educatie als schakel tussen gezin en school, religieuze socialisatie in een multiculturele school, straattaal van jongeren, levensbeschouwelijk leren in the peer group. Aan de hand van enkele real-life casussen worden interdisciplinaire bruggen gebouwd. Bijzonderheden De cursus maakt deel uit van het uit vier cursussen bestaande interfacultaire minorprogramma Studies van de Multiculturele Samenleving dat wordt verzorgd door Babylon, Centrum voor Studies van de Multiculturele Samenleving. Daarin participeren de Faculteit Geesteswetenschappen en de Faculteit der Sociale Wetenschappen. De minor kan gelden als keuzeminor in de bachelorprogramma's van deze faculteiten. In dat geval volgen FSW-studenten drie van de vijf cursussen uit het programma naar keuze, en volgen FGWstudenten alle cursussen. De minor, en afzonderlijke cursussen daaruit, kunnen ook worden gevolgd door bachelorstudenten van andere UvT-faculteiten en bachelorstudenten van andere universiteiten en HBO-instellingen. Daarnaast staat de minor, of afzonderlijke cursussen daaruit, open voor contractstudenten.

187

Taal en integratie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Opmerkingen: Webadres:

Bachelor, CIW: Interculturele Communicatie 822028 Dr. J.J.H. Kurvers [email protected] 6 Najaarssemester Nederlands Hoor- en werkcollege Schriftelijk tentamen en twee papers Inschrijven via Comap, van 1 tot 20 augustus http://studiegids.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FGW&vakcode= 822028

Doel • Kennis van en inzicht in relevante theorieën over talige en sociaal-culturele socialisatie van kinderen en volwassenen in een hoogontwikkelde samenleving. • Kennis van en inzicht in beleidsontwikkelingen op terreinen als onderwijsachterstanden, taal, inburgering en integratie. • Adequate uitvoering en verslaglegging van analyse- en observatieopdracht en kritische reflectie op literatuur en onderzoek. Inhoud Aan de hand van drie thema's wordt dieper ingegaan op de talige en sociaal-culturele socialisatie van kinderen en volwassenen in een kennismaatschappij. Welke talige en culturele aspecten bepalen een meer of minder succesvolle socialisatie? Hoe werd en wordt gedacht over factoren die bijdragen aan emancipatie en integratie van bepaalde groepen in de samenleving? Hoe krijgt die socialisatie gestalte in bijvoorbeeld NT2-onderwijs aan kinderen of inburgering van volwassenen? Hoe wordt die socialisatie geëvalueerd? Aan elk thema worden vier bijeenkomsten gewijd. Daarbij wordt aan de hand van 'klassieke' en recente artikelen, ingegaan op de historisch-maatschappelijke, talige, en sociaal-culturele context. • Taal, cultuur, religie en schoolsucces Welke factoren bepalen het schoolsucces van kinderen uit diverse culturele groepen? Aan de orde komen daarbij schoolkenmerken, leerkrachtkenmerken en inhoud en vormgeving van het onderwijs. In hoeverre is er sprake van segregatie in het onderwijs? Welke rol speelt taalvaardigheid? Op welke wijze spelen religie en cultuur een rol in het curriculum? Hoe wordt cultuur zichtbaar in lesmaterialen en leesboeken? • Geletterdheid in gezin, school en samenleving Hoe belangrijk is geletterdheid voor succesvolle socialisatie en integratie? Welk beroep wordt er in opvoeding, op school, op het werk en in het dagelijks leven gedaan op geletterdheid? Welke factoren beïnvloeden een meer of minde succesvolle verwerving van geletterdheid? Welke verschillen zijn er in maatschappelijk functioneren van hoog- en laaggeletterden in schriftculturen? • Inburgering en integratie Welke factoren bepalen een succesvolle integratie van volwassen nieuwkomers in de samenleving? Hoe is inburgering van nieuwkomers wettelijk (WIB en WI) geregeld? Welke programma's zijn ontwikkeld? Wat wordt getoetst in inburgerings- en naturalisatietoetsen en waarom? Welke rol speelt taalvaardigheid in de sociale participatie? Literatuur • Syllabus met verplichte literatuur. • Wet Inburgering (WI) en Wet Inburgering Buitenland (WIB). • Literatuurlijst met aanbevolen literatuur bij opdrachten.

188

Faculteit Sociale Wetenschappen Gedrag in culturele context Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor 422022 Dr. M. Bender, Prof. dr. A.J.R. van de Vijver [email protected] 6 Najaarssemester Engels Lectures Written Exam (50%) and Assignment (50%) http://mystudy.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FSW&vakcode=42 2022

Doel What differences can be found between individuals from different cultures? Are these differences superficial or profound? This course is about cross-cultural similarities and differences in what people do and how people think. An increasing globalization of the world and the multicultural composition of contemporary societies make our insight into the influence of culture on behaviour increasingly important. Almost all professional psychologists encounter people with a different cultural background. Hence, being able to deal with cultural differences is an important ability of psychologists. Knowledge of cross-cultural differences and the ability to critically deal with such differences are important themes in this course. After finishing the course, the student has a thorough overview of the most important theories and findings in the field of cross-cultural psychology. In addition, the student has shown the ability to formulate a research proposal in a sub-area of the field and to create an intercultural training module. The course is taught in English only. Inhoud The course consists of two parts. Part 1 is aimed at the acquisition of knowledge about the most important theories and findings in the field of cross-cultural psychology. Part two is aimed at the application of this knowledge by writing a research proposal for a cross-cultural study and an intercultural training. The course duration is 14 weeks: 7 weeks for lectures (part 1) and 7 week for writing the proposal (part 2). Literatuur • Berry, J. W., Poortinga, Y. H., Segall, M. H., & Dasen, P. R., Cross-cultural psychology: Research and applications (2nd ed), Cambridge: Cambridge University Press, 2002. • Aanbevolen literatuur; Shiraev, E., & Levy, D, Cross-cultural psychology. Critical thinking and contemporary applications, Boston: Allyn and Bacon, 2004. (2nd ed.). Bijzonderheden The current course is an extension of the bachelor course Cultural Psychology. We assume that students have acquired knowledge about the topics covered in Cultuurpsychologie or in the course Cultural Psychology for Non-Psychologists before entering the current course

189

Thema: Etnische verhoudingen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor, Sociologie 400144 Dr. W.J.G. Uunk [email protected] 6 Voorjaarssemester Nederlands Hoorcolleges, werkgroepen Tentamen (open vragen) 70% / opdrachten 30% http://mystudy.uvt.nl/it10.vakzicht?taal=n&pfac=FSW&vakcode=40 0144

Doel Het doel van de cursus is om studenten kennis te laten maken met theorie en onderzoek naar etnische minderheden, specifiek de verhoudingen tussen autochtonen en allochtonen. Inhoud De cursus dient te worden gevolgd samen met de cursus Theorie en Onderzoek: etnische verhoudingen (met uitzondering van minorstudenten die ook alleen het themagedeelte kunnen volgen). De inhoud van de twee cursussen samen is als volgt: a. een inhoudelijke oriëntatie waarin drie onderwerpen over etnische verhoudingen worden behandeld: sociale contacten tussen autochtonen en allochtonen, vooroordelen over allochtonen, en culturele integratie. b. een onderzoeksmatige inleiding waarin uitleg wordt gegeven over het opzetten van survey onderzoek en het maken en afnemen van gestructureerde vragenlijsten; c. een praktijkfase waarin studenten zelf vragenlijsten maken, zelf interviews afnemen en de resultaten daarvan vastleggen; d. een analyse- en rapportagefase waarin de studenten leren hun zelf verzamelde gegevens te analyseren en hierover een inhoudelijke onderzoeksrapportage te schrijven. Deze cursus betreft deel a en b. Literatuur • Baarda, D.B., M.P.M. de Goede & M. Kalmijn, Basisboek enquêteren en gestructureerd interviewen, Houten: Educatieve Partners Nederland, 2000. • Articles from the JSTOR collection.

190

Universiteit Utrecht www.uu.nl

191

UNIVERSITEIT UTRECHT Faculteitsnaam Sociale Wetenschappen Interculteralisatie van de gezondheidszorg Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Psychologie 200401044 Docenten van de capaciteitsgroep(en), prof. dr. R.J. Kleber, dr. J.W. Knipscheer dr. J.W. Knipscheer (tel.nr. +31 30 2537574) (email [email protected]) 7,5 Blok 1 Nederlands Hoorcollege en werkgroep Schriftelijk tentamen en werkgroepopdracht https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel Inzicht krijgen in: opvattingen binnen verschillende culturen over (geestelijke) ziekte en gezondheid; risicofactoren en stressoren die speciaal betrekking hebben op migranten en vluchtelingen (bijvoorbeeld verlieservaringen, acculturatieproblemen en discriminatie); het belang van culturele variaties bij het diagnosticeren en behandelen van psychosociale problemen en psychische stoornissen; beleidskwesties rond interculturalisatie van de (geestelijke) gezondheidszorg. Inhoud Zijn psychosociale problemen en psychische stoornissen universele verschijnselen waarvan hooguit de uiterlijke kenmerken kunnen verschillen, of moeten ze beschouwd worden als ''culturele constructies''? In de hedendaagse multiculturele samenleving is het belang van deze vraag evident - zij heeft ingrijpende praktische consequenties voor hulpverleners en beleidsmakers binnen de somatische en geestelijke gezondheidszorg. Hoe adequaat is het zorgaanbod voor personen met een andere culturele achtergrond dan de Nederlandse? Wordt voldoende rekening gehouden met culturele verschillen in ziektepatronen en in de normen en opvattingen die mensen over (geestelijke) gezondheid hebben? Deze vragen worden in deze cursus toegespitst op de verschillende fasen van het beloop van psychische problemen: het ontstaan van problemen, aanmelding en/of verwijzing voor hulpverlening; diagnose en indicatiestelling; behandeling en effectiviteit van interventies. Allereerst komen de moeilijkheden en stressoren aan de orde die het migrantenbestaan met zich mee kunnen brengen, met inbegrip van de problemen van vluchtelingen en hun eventuele familie. Daarnaast wordt gekeken naar cultuurgebonden opvattingen over ziekte en normaliteit. Tevens wordt een aantal specifieke thema's uit de klinische psychologie en gezondheidspsychologie belicht, zoals verlies, trauma, en seksualiteit. De diagnose van de problemen is de volgende controversiële kwestie. In hoeverre verschillen psychische stoornissen en ziektebeelden tussen culturen? Vervolgens wordt gekeken naar de behandeling van psychische problemen. Hoe worden westerse behandelingsmethoden door migranten (en hun eventuele familie) ervaren? Tenslotte wordt ingegaan op actuele beleidsvraagstukken met betrekking tot de interculturalisatie van de (G)Gz. Hoe moet/ kan het zorgaanbod ten behoeve van migranten en vluchtelingen worden verbeterd? Literatuur • Boek: Kortmann, F. (2006). ‘Transculturele psychiatrie: van praktijk naar theorie’, Assen: van Gorcum. ISBN 9023242521 • Reader: Bundel van recente wetenschappelijk artikelen rond het thema 'interculturalisatie en zorg' .

192

Ontwikkeling in intercultureel perspectief Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Psychologie 200300067 dr. D.M.P. de Haan, dr. J.H. Oosterwegel, prof. dr. B. Orobio De Castro dr. D.M.P. de Haan (tel.nr. +31 30 2532751) (email [email protected]) 7,5 Blok 4 Nederlands Hoorcolleges en Werkgroepen Essay, Opdracht(en) en Referaat https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel De student − heeft inzicht in culturele variaties in ontwikkeling in de multi-etnische samenleving; − is in staat kritisch te reflecteren op de psychologische theorievorming over ontwikkeling vanuit een intercultureel perspectief; − is in staat kritisch te reflecteren op actuele discussies in het werkveld en de media over ontwikkelingskansen van en -risico's voor kinderen en jongeren uit migrantengezinnen. Inhoud In Nederland hebben steeds meer kinderen en jongeren te maken met migratie, doordat zijzelf of hun ouders niet in Nederland zijn geboren. In de vier grote steden gaat het om ruim de helft van de kinderen. In deze cursus worden verschillen in de ontwikkeling als gevolg van het leven in een multiculturele samenleving bestudeerd. De media staan vol met berichten over problematische situaties rond migrantenjongeren, en ook instellingen krijgen steeds vaker te maken met kinderen en jongeren uit migrantengezinnen. Dikwijls wordt hen een 'ontwikkelingsachterstand' of 'problematische ontwikkeling' toegeschreven. Dat versterkt de tendens om te interveniëren in het gezin, bijvoorbeeld via oudervoorlichting en ontwikkelings- of opvoedingsgerichte gezinsprogramma's. Daarnaast is er steeds meer aandacht voor programma's voor de 'voor'school, het reguliere onderwijs, welzijnswerk en de hulpverlening. Willen deze interventies enige kans op succes hebben, dan is allereerst kennis van zaken nodig over ontwikkelingspatronen in verschillende culturele milieus in relatie tot de multi-etnische context. Alleen vanuit die kennis is vast te stellen welk type aanpak het meest geëigend is. In deze cursus gaan we na in hoeverre de ontwikkeling van kinderen en jongeren uit migrantengezinnen inderdaad afwijkt van die uit autochtone gezinnen. Daarbij bespreken we welke mechanismen aan eventuele verschillen in ontwikkeling bijdragen, en wat, gezien de situatie van deze kinderen en jongeren, de constructieve c.q. negatieve kanten van verschillende ontwikkelingstrajecten zouden kunnen zijn. Tenslotte worden zin en onzin van een aantal interventieprogramma's beoordeeld op basis van in de cursus verworven kennis. In de cursus komt aan de orde: − Ontwikkelingskansen thuis en op school: de aard van de talige, communicatieve en educatieve omgeving − De (praktijk)theorie waarop interventies van maatschappelijke instellingen (consultatiebureaus, kindercentra, educatieve programma's) zijn gebaseerd − Ontwikkelingskansen en cultuur: over opvoeding, ouder-kindrelaties en identiteitsontwikkeling − Als ontwikkelingstaken in interculturele context te moeilijk blijken: problematische ontwikkeling en interventie

193

Literatuur • Boek: Pels, T. & Vollebergh, W. (2006). Diversiteit in opvoeding en ontwikkeling. Een overzicht van recent onderzoek in Nederland. Amsterdam: Aksant. ISBN 9052602077. • Werkboek • Artikelen via Studion

194

Culturele diversiteit en identiteit Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Algemene Sociale Wetenschappen 200500011 Drs. G.B.M. Dielissen en dr. W.A.W. de Graaf dr. W.A.W. de Graaf (tel: +31 30 2537684, email: [email protected]) 7,5 Blok 1 Nederlands Hoorcolleges en werkgroepen Essay tentamen en opdracht(en) https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel De cursus beoogt studenten vertrouwd te maken met de verschillende manieren waarop identiteiten vorm en betekenis krijgen in de huidige multiculturele samenleving. Daarbij wordt het gebruik dan wel misbruik van cultuur als legitimatie voor claims op identiteit en burgerschap nader bestudeerd. Het is voorts de bedoeling om theorieën vanuit verschillende disciplines zoals de sociale psychologie, antropologie en sociologie te bespreken en in een samenhangend kader te plaatsen, zodat een interdisciplinair perspectief op de thematiek geopend wordt. Dat kan worden vertaald in de volgende leerdoelen: • kennis verwerven van de verschillende theoretische benaderingen van cultuur, etniciteit en identiteit; • kennis verwerven van de actuele debatten over die benaderingen, zoals universalisme-relativisme, de Zelf-Ander constructie, de erkenning van identiteitsclaims en burgerschap; • inzicht in de effecten van die debatten op integratiebeleid; • vaardigheden in het analyseren en verbinden van theoretische perspectieven vanuit een interdisciplinair perspectief; • vaardigheden om theoretische debatten en hun betekenis te herkennen en te analyseren in actuele publieke discussies; vaardigheden in het schriftelijk verwoorden van bovenstaande kennis en inzichten. Inhoud In het proces van mondialisering is toenemende aandacht ontstaan voor cultuur als een zowel bindend als open fenomeen. Aan de ene kant lijken mensen in processen van migratie, internationalisering (Europese Unie) en fragmentering van opvattingen terug te grijpen naar cultuur als een (ver)bindend element. Aan de andere kant verschijnen culturen als steeds meer open, onder invloed van elkaar en derhalve als vloeiend. Identiteitsconstructie, zowel persoonlijk als sociaal, raakt in dit spanningsveld van een verschillende inzet van cultuur betrokken en neemt gevarieerde vormen aan. Dat kan uiteenlopen van claims op specifiek omlijnde identiteiten tot het aanvaarden van zgn. hybride of transnationale identiteiten. In dit onderdeel wordt dit spanningsveld van cultuur en identiteit nader in kaart gebracht door aandacht te besteden aan de sociale en psychologische processen die met migratie verbonden zijn. Wat is het perspectief van mensen die in nieuwe omgevingen terechtkomen en rekening moeten houden met dominante culturele groepen, hoe kijken cultureel dominante groepen aan tegen die nieuwkomers, hoe leven beide groepen samen en welke vormen van identiteitsconstructie en burgerschap zijn daarbij in het geding? Daarnaast wordt de blik gericht op de relatie tussen burgerschap, rechtvaardigheid en de erkenning van claims op cultuur en identiteit. Hoe en wanneer kunnen verschillen erkend dan wel genegeerd worden, welke afwegingen spelen daarbij vanuit het perspectief op rechtvaardigheid een rol en in welke mate kunnen lokale situaties en praktijken een plek krijgen vanuit dat perspectief? De bespreking van dit soort vragen is nauw verbonden met het actuele debat in de multiculturele

195

samenleving over waar de scheidslijnen liggen tussen assimilatie en behoud van identiteiten. Literatuur • Boek: X. Chryssochoou (2004). Cultural Diversity. Its social psychology. Oxford: Blackwell. • Boek: J. Carens (2000). Culture, Citizenship and Community. A contextual explortion of justice as evenhandedness. Oxford: Oxford University Press.

196

De multiculturele samenleving Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Algemene Sociale Wetenschappen 200300832 Drs. B.E. Carlier en dr. W.A.W. de Graaf dr. W.A.W. de Graaf (tel: +31 30 2537684, email: [email protected]) 7,5 Blok 2 Nederlands Hoorcolleges, werkgroepen en practicum Paper en tentamen https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel De cursus wil studenten kennis laten maken met de problematiek van de multiculturele samenleving en beoogt een eerste inleiding in kwalitatief onderzoek te bieden. Aan het eind van de cursus beschikken de studenten over: • globale kennis van de multiculturele samenleving • specifieke sociaalwetenschappelijke kennis over gedrag van migranten jongeren • kennis van verschillende kwalitatieve benaderingen en methoden van dataverzameling, i.h.b. etnografie • vaardigheden in het vergelijken van verklaringen • vaardigheden in het zoeken van wetenschappelijke literatuur • vaardigheden in het leren schrijven van een artikel Inhoud Met de term multiculturele samenleving wordt in de sociale wetenschappen verwezen naar de omstandigheid dat veel westerse samenlevingen de laatste decennia te maken hebben (gehad) met immigratie vanuit vaak ook niet-westerse landen. Daardoor is culturele diversiteit een feitelijkheid geworden, een feitelijkheid die echter hevig omstreden is geraakt, ook in Nederland. Het debat gaat dan over de vraag of de Nederlandse samenleving bedreigd wordt door die pluraliteit en dus vooral aanpassing van de nieuwkomers mag verwachten, of dat er juist ook ruimte gemaakt moet worden voor pluraliteit. In dit debat spelen allerlei kwesties, zoals de rol van religie, van taal, van achterstand en discriminatie, van omgangsvormen en van (democratische) waarden en normen. Daarbij komen ook allerlei verschijnselen ter sprake die als voorbeeld van slechte integratie worden gezien. Eén van die verschijnselen betreft het gedrag van sommige Marokkaanse jongens dat ervaren wordt als overlast bezorgend en zelfs delinquent. Verklaringen daarvoor worden dan gezocht in hun Marokkaanse culturele achtergrond, maar deze verklaring wordt ook weer betwist. In deze cursus staat het etnografische onderzoek `Kapot moeilijk' centraal, waarin wordt betoogd dat de culturele achtergrond niet de verklaring voor dit soort gedrag vormt. Met de aard van het onderzoek is tegelijkertijd het tweede spoor van de cursus aangegeven. In het eerste blok was er een kennismaking met verschillende strategieën van onderzoek. Een daarvan was het kwalitatief onderzoek, waarop we in deze cursus dieper ingaan. Het boek dat we in deze cursus gebruiken, `Qualitative research methods for the social sciences', zet een aantal kwalitatieve benaderingen op een rij en de auteur besteedt aandacht aan veel voorkomende methoden van dataverzameling, zoals interviews, focus groepen en observaties. In de voorbeeldstudie `Kapot moeilijk' kijken we naar de toepassing van de etnografische methode op een specifiek terrein van de multiculturele samenleving, namelijk opvallend groepsgedrag van Marokkaanse jongeren. Door de combinatie met een inhoudelijke kwalitatieve studie wordt aan de meer algemene methodologie een contextuele inbedding gegeven, zodat duidelijk kan worden wat methodische regels in de praktijk van

197

het onderzoek betekenen. Literatuur • Boek: Jong, J.D. de (2007), Kapot moeilijk. Een etnografisch onderzoek naar opvallend delinquent groepsgedrag van 'Marokkaanse' jongens. Amsterdam: Aksant. • Boek: Berg, B.L. (2007), Qualitative Research Methods for the Social Sciences. Boston: Pearson (6th ed.) • Artikelen: Twee artikelen (één zelf te zoeken, één nog nader te bepalen).

198

Introductie cultuurstudies Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Algemene Sociale Wetenschappen 200500020 Dr. J.C. Bos, drs. J.V. Reimus en J.G.L. Thijssen dr. J.C. Bos (tel: +31 30 2534516, email: [email protected]) 7,5 Blok 3 Nederlands Werkcollege Opdracht(en) en tentamen https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel Studenten kunnen: • concepten over cultuur plaatsen en vergelijken vanuit verschillende theoretische achtergronden; • vraagstukken omtrent culturele ontwikkelingen plaatsen in moderne en laatmoderne maatschappelijke ontwikkelingen; • eigen stellingen over culturele ontwikkelingen schriftelijk en mondeling beargumenteren. Inhoud Dit onderdeel is de derde B1 introductie in de sociale wetenschappen, namelijk die in de cultuurwetenschappen ook wel Cultural Studies genaamd. Het handelt hier om een vrij nieuwe benadering van het cultuurconcept. Belangrijke sociale wetenschappen die een bijdrage leveren zijn (in alfabetische volgorde) antropologie, geschiedenis, literatuurstudies (letteren), psychologie en sociologie. De term cultuur heeft een fascinerende geschiedenis en een reeks aan betekenissen in het hedendaagse discours. Daarom begint de cursus met het geven van inzicht in verschillende concepten en opvattingen over het begrip cultuur. Vragen die onder andere gesteld worden zijn: Hoe worden mensen onderdeel van een cultuur? Hoe kunnen andere culturen worden begrepen? Waarom worden bepaalde culturele vormen meer gewaardeerd dan andere? Voor een goed begrip van de werking van cultuur wordt in de cursus ook ingegaan op 'Communicatie en Representatie' (taal, tekens, semiotiek), en op 'Cultuur, Macht en Ongelijkheid' (hoe produceert en reproduceert cultuur ongelijkheid?). Daarna worden een aantal belangrijke culturele topics behandeld: culturele topografie (stad en platteland; oriëntalisme); cultuur, tijd en geschiedenis (narratieve geschiedenis; heden en verleden); van politiek tot cultuurpolitiek; politiek en cultuur (bureaucratie als cultuur); lichaamscultuur (vrouwelijke mobiliteit); subculturen (morele paniek; gangs); subcultuur en etniciteit; arbeiderscultuur; en visuele culturen (toerisme; smaak). Hierbij komen steeds weer de relevante theorieën en sociaal-wetenschappelijke auteurs aan bod. Literatuur • Boek: Paul Voestermans en Theo Verheggen (2007) `Cultuur & Lichaam. Een cultuurpsychologisch perspectief op patronen in gedrag.' Blackwell Publishing, ISBN: 9781405176026

199

Culturen en samenlevingen Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon:

ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele antropologie 200300835 prof. dr. A.C.G.M. Robben prof. dr. A.C.G.M. Robben, A.C.G.M. [email protected], telefoon 030-253 1687. Afspraak kan gemaakt worden op het secretariaat CA of telefonisch via het secretariaat tel. 030-253 2111 7,5 Blok 1 Nederlands Hoorcollege, practicum en werkgroep Opdracht(en) en schriftelijk tentamen https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel 1. Een inleiding over een aantal cruciale kerngebieden van de Culturele Antropologie; 2. De verwerving van een aantal centrale antropologische begrippen; 3. Kennismaking met cultuur als het sleutelbegrip van de antropologie; 4. Begrip van antropologische onderzoeksmethoden; 5. Kennis van de grote culturele variatie in de hedendaagse wereld; 6. Praktische toepassing en relevantie van antropologische inzichten op sociale, politieke en economische ontwikkelingen; Inhoud De cursus Culturen en samenlevingen: Een inleiding in de culturele antropologie maakt studenten vertrouwd met kernvraagstukken in de culturele antropologie, zoals de relaties tussen natuur en cultuur, man en vrouw, ras en etniciteit, en economie en samenleving. Aan deze relaties en aandachtsvelden zal op levendige wijze inhoud worden gegeven met een handboek en twee etnografieën over respectievelijk een dorp in Noord-Marokko en een stad in Noordoost Brazilië. Kernbegrippen uit het handboek zullen op creatieve wijze toegepast worden op de twee empirische studies om op deze wijze studenten een gedegen inleiding in de culturele antropologie te geven. Het verzamelen van de juiste wetenschappelijke literatuur voor het schrijven van een paper of het uitvoeren van empirisch onderzoek is één van de meest belangrijke onderdelen van de academische vorming. Iedereen kan deze vaardigheid verwerven, mits zo vroeg mogelijk met de training wordt begonnen. Deze cursus integreert daarom een inleiding in de antropologie met het onderdeel Ommat (Omgaan met Wetenschappelijk Materiaal). Ommat leert de student informatie te verzamelen uit een grote verscheidenheid aan bronnen en die informatie met andere studenten te delen. Ommat bestaat uit colleges en practica, waarin instructie wordt gegeven en oefeningen worden uitgevoerd. Ommat wordt aangeboden via Studion. Literatuur • Boek: Kottak, Conrad, 2008, Cultural Anthropology. 12th Edition, New York: McGraw-Hill ISBN 978-0-07-110147-5; 250 pag. • Boek: Rebhun, L.A., 1999. The Heart Is Unknown Country: Love in the Changing Economy of Northeast Brazil. Stanford, CA: Stanford University Press. 265 pag. ISBN: 0-8047-4555-2. • Boek: Rabinow, Paul 2007 Reflections on fieldwork in Morocco. Berkeley, CA: University of California Press. 165 pag. ISBN: 978-0-520-25177-9

200

Etniciteit en nationalisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Culturele Antropologie 200300019 dr. ir. Y. van der Pijl Via het secretariaat 253 2111. Email: [email protected] 7,5 Blok 4 Nederlands Hoorcolleges en werkgroepen Paper en schriftelijk tentamen

Doel Het verdiepen van kennis en inzicht in de belangrijkste theoretische benaderingen, concepten en auteurs op het gebied van de thematiek 'etniciteit en nationalisme'. Het leren duiden van wetenschappelijke en maatschappelijke problematiek en debatten omtrent verwante begrippen, zoals culturele, etnische-, religieuze en (trans)nationale identificatie. Inhoud Het debat over etniciteit en nationalisme neemt een centrale plaats in de hedendaagse culturele antropologie en sociale theorie. Er is vrijwel geen gemeenschap op aarde die niet wordt geconfronteerd met processen van mondialisering en daarmee met een van de resultaten hiervan: de cultureel plurale of multiculturele samenleving. Met name de relatie tussen natie-staat, met zijn democratisch ideaal van burgerschap, en identificatie, die veelal gericht is op cultureel-, etnisch- en/of religieus onderscheid, kent een enorme belangstelling en niet zelden grillige actualiteit. Vragen als `wie ben ik?', `waar kom ik vandaan?' en `waar behoor ik toe?' zijn niet eenduidig te beantwoorden en we zien mensen handelen en worstelen met meerdere, verschillende identiteiten. De meerduidige identiteit van (groepen) actoren kan strategisch ingezet worden en diverse symbolische doelen dienen, maar ook verwarrend of stigmatiserend werken. Bovendien vraagt het om specifieke sturing en beleid, teneinde enige maatschappelijke cohesie te waarborgen. Deze cursus wil inzicht geven in de complexiteit van de meerduidige identiteit, waarbij met name etnische, religieuze en (trans)nationale identificaties onderwerp van studie zijn. Gezien de thematiek een wereldwijd karakter heeft, zal de cursus zich richten op theoretische benaderingen en maatschappelijke uitingsvormen, in plaats van een duidelijk afgebakende geografische of regionale invalshoek. De concepten etniciteit, nationalisme en bovengenoemde identificaties zullen aan de hand van recente wetenschappelijke en maatschappelijke debatten belicht worden, waarbij ook de wording van begrippen en benaderingen alsmede de rol van de antropoloog als onderzoek(st)er en eventuele `maker/maakster' van sociale werkelijkheden besproken zal worden. Literatuur • Wordt nog bekend gemaakt

201

Faculteit der Geesteswetenschappen Islam, een inleiding Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VV1005 prof. dr. M.T. Frederiks (periode 2), dr. N. Landman (periode 3) en dr. L.M. van Liere (periode 1) prof. dr. M.T. Frederiks 7,5 blok 1,2 en 3 Nederlands Hoorcollege (2 x per week 2 uur) Werkcollege (1 x per week 2 uur) Opdracht(en), referaat en twee tentamens http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel Studenten hebben kennis van a. de belangrijkste concepten en personen uit de geschiedenis van de islam b. thema's en opbouw van de Koran c. moderne hervormers en hun hermeneutische methoden Daarnaast kunnen studenten zelfstandig actuele discussies over de islam analyseren en daarover een standpunt formuleren. Inhoud In deze cursus wordt ingegaan op de ontstaansgeschiedenis, de normatieve bronnen, de grondslagen en de verschillende stromingen van de islam. Ook wordt aandacht besteed aan de moderne ontwikkelingen sinds het einde van de negentiende eeuw, het moderne religieuze denken, de houding ten opzichte van de moderniteit en de islam in Nederland. Aan de hand van een aantal opdrachten doen studenten zelf onderzoek naar actuele themata in relatie tot islam, zoals positie van vrouwen, beeldvorming over Islam, islamitische scholen etc. Literatuur • Boek: Rippin, Andrew: Muslims, Their religious beliefs and practices. London: Routledge 2005 (of nieuwere edities) (verplicht) • Boek: Een biografie van Muhammad zoals van Karen Armstrong, Martin Lings, Hans Jansen, Kader Abdollah, Maxime Rodinson etc. H. Driessen (red.), In het huis van de Islam, Nijmegen 1997 (aanbevolen)

202

Islam en samenleving Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid 200700252 drs. M.K. Turkmen en prof. dr. M.M. van Bruinessen prof. dr. M.M. van Bruinessen Bereikbaarheid: [email protected] 7,5 Blok 4 Nederlands Hoorcollege (2 x per week 2 uur) en Werkcollege (1 x per week 2 uur) Actieve deelname, Referaat en Schriftelijk werkstuk http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel Feitenkennis over en inzicht in de samenleving van het moderne Midden-Oosten. Kennismaking met kernbegrippen en methoden van het vak. Inhoud Deze cursus geeft een algemene oriëntatie op het gebied van de sociaal-wetenschappelijke studie van de islam. Het zwaartepunt ligt hierbij op de landen van het Midden-Oosten en Noord-Afrika en de moslimgemeenschappen in West-Europa. Ook aan de historische relatie tussen 'het Westen' en de wereld van de islam, wederzijdse percepties, en de relatie tussen kennis en machtsverhoudingen wordt aandacht besteed. Vervolgens komt de 'traditionele' structuur van middenoosterse samenlevingen aan de orde: familieen stamorganisatie; de betrekkingen tussen nomadische stam, dorp en stad; man-vrouw relaties en gender-rollen; de begrippen eer en schaamte; islam en plaatselijke traditie (adat) als concurrerende normenstelsels; religieuze minderheden; wereldlijke en religieuze gezagsdragers; soefibroederschappen en hun maatschappelijke rol. Tegen deze achtergrond worden processen van verandering en modernisering besproken: toenemende maatschappelijke tegenstellingen; verstedelijking; de onderwijsrevolutie; emancipatiebewegingen; moderne politieke bewegingen gebaseerd op seculiere en religieuze ideologieën; internationale migratie en het ontstaan van een 'moslimdiaspora'. Literatuur • Reader: Leeslijst wordt bij het begin van de cursus nader bekendgemaakt. Bijzonderheden De te lezen literatuur is in het Engels.

203

Taalverwerving Arabisch 1 Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid 200500297 Docent nog onbekend Docent nog onbekend 7,5 Blok 1 Nederlands Hoorcollege (1 x per week 2 uur), Practicum (1 x per week 2 uur) en Werkcollege (1 x per week 2 uur) Conversatie/Interview en Toets http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel Doel van de cursus is de student elementaire kennis van Arabische zinsbouw, verbuiging en vervoeging bij te brengen. Daarnaast leert hij de meest voorkomende formules gebruikt in dagelijkse conversatie en wordt toegewerkt naar een acceptabel handschrift. Inhoud Intensieve cursus Arabisch schrift (in eerste cursusweek; afwijkend rooster!); vervolgens het ontwikkelen van receptieve en productieve schriftelijke en mondelinge taalvaardigheden aan de hand van een leermethode Modern Standaard Arabisch (MSA) voor beginners. Elementaire conversatie en lectuur van eenvoudige Arabische teksten uit het dagelijks leven maken deel uit van deze cursus. Literatuur • Boek: C. Hanssen: Leergrammatica Arabisch. Coutinho: Bussum 2007. ISBN 987 90 469 0055 0

204

Hindoeïsme en boeddhisme Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VK3006 dr. F.L. Bakker dr. F.L. Bakker E-mail: [email protected] Telefoon: 030-2532362 7,5 Blok 4 Nederlands Hoorcollege (1 x per week 4 uur) Werkcollege (1 x per week 4 uur) Paper, Presentatie en Schriftelijk tentamen http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel Aan het eind van de cursus heeft de student(e): - kennis van de belangrijkste ontwikkelingen binnen hindoeïsme en boeddhisme; - inzicht in het eigen karakter van deze religies ten opzichte van andere religies; - teksten gelezen die in hindoeïsme en boeddhisme een belangrijke rol spelen; - contact gehad met het hindoeïsme en met hindoes in Nederland. Inhoud Deze cursus geeft een overzicht van de belangrijkste ideeën en ontwikkelingen van het hindoeïsme en boeddhisme in Azië, als ook in Nederland. Er wordt aandacht geschonken aan de wijsheid van godsdienstige geschriften, zoals de Upanishaden en de Bhagavad Gita, de wijsheid van Boeddha, en aan latere filosofische ontwikkelingen. Ook de godenwereld, de rituelen, de ethiek en de concrete praktijk van deze religies passeren de revue. Daarnaast komt de reactie van deze religies op de moderne tijd aan de orde en de ontwikkelingen die daar weer het gevolg van zijn. Onderdeel van de cursus is een excursie naar een hindoetempel in Den Haag. Literatuur • Boek: L. Bakker, Surinaams hindoeïsme, Kampen: Kok 2004. • Boek: Hillary Rodrigues, Introducing Hinduism, New York e.a.: Routledge 2006 • Boek: Peter Harvey, An Introduction to Buddhism, Cambridge: Cambridge University Press 1990, of latere druk. • Boek: Ria Kloppenborg e.a., De Bhagavadgita, Utrechtse Theologische Reeks (verkrijgbaar bij het departement Godgeleerdheid).

205

Jodendom: historische inleiding Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VK1005 dr. H.L.M. Ottenheijm dr. H.L.M. Ottenheijm Van Unnik1207b; email [email protected] 7,5 Blok 1 Nederlands Hoor/werkcollege (2 x per week 4 uur) Actieve deelname, Opdracht(en), Paper en Schriftelijk tentamen http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel Kennis in hoofdlijnen van de geschiedenis van het Jodendom; kennis van de voornaamste literaire bronnen en van representanten van de traditie; kennis van enkele literaire genres in de klassieke rabbijnse literatuur; inzicht in de factoren die bepalend zijn voor joodse identiteit; kennis van grondwaarden in de joods-religieuze traditie en inzicht in hun onderlinge, organische samenhang. Vaardigheid in het zelfstandig zoeken en hanteren van bronnen en secundaire literatuur. Inhoud Het Jodendom is een van de drie monotheistische religies en geldt als de bakermat van zowel Christendom als, indirect, de Islam. Het college Judaica beoogt inzicht te bieden in de voornaamste coördinaten van religieus jodendom en religieus joods leven heden ten dage, en wel in historisch perspectief. Daarom verkennen we de geschiedenis van het Jodendom door stil te staan bij enkele historische zwaartepunten. Dat vereist verder kennis van de voornaamste waarden van jodendom, zoals belichaamd in bijvoorbeeld halacha, agada, mystiek of filosofie, alsmede kennis van de genres (bijv. midrasj) en literaire bronnen waarin die waarden gestalte krijgen (bijv. Talmoed). Deze bronnen bestuderen we niet als bovenhistorische systemen, maar als brandpunten in de historische worsteling waarin de joods religieuze identiteit gestalte kreeg en gestalte krijgt. De interactie van het Jodendom met de haar omringende, met name christelijke, wereld komt daarbij uitdrukkelijk aan de orde. Ook voor niet-Joden blijkt het joodse model van identiteitsvorming relevant. In het bijzonder geldt dat voor het leerproces als paradigma van traditie. Literatuur • Boek: . De Lange, An Introduction to Judaism, Cambridge 2000 • Boek: Een bijbel in een goede Nederlandse vertaling. Siddoer van Dasberg (uitgave van het NIK)

206

Ethiek, mensenrechten en religieuze tolerantie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VK3016 dr. C. Baumgartner dr. C. Baumgartner Bereikbaarheid: [email protected] 030253-1982 7,5 Blok 3 Engels / Nederlands Hoor/werkcollege (2 x per week 4 uur) Toets en eindtoets http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel De student(e) - kan morele problemen, die binnen een pluralistische maatschappij van belang zijn, herkennen; - heeft inzicht in de rol die religie(s) bij onderwerpen op het gebied van mensenrechten en tolerantie kunnen spelen; - kan met behulp van verschillende ethische begrippen en concepties de genoemde morele problemen analyseren en beoordelen. Inhoud Een maatschappij als Nederland wil het mogelijk maken dat mensen met verschillende wereldbeschouwelijke of religieuze overtuigingen vreedzaam met elkaar samenleven. De vrijheid om naar eigen inzicht waarden en ideeën van het goede leven te realiseren, geldt daarbij als een groot goed. Maar dit pluralisme kent haar eigen problemen. Verschillende religieuze en wereldbeschouwelijke overtuigingen en praktijken bestaan niet noodzakelijk vreedzaam naast elkaar. Daarom wordt het onderwerp tolerantie steeds belangrijker. Maar wat betekent eigenlijk precies tolerantie? Zijn we verplicht tolerant te zijn? Waar liggen de grenzen van tolerantie? En wat is de rol van religie in dit discours? Deze rol lijkt ambivalent. Enerzijds wordt religie gezien als een conflicthaard in multiculturele maatschappijen. Dit is duidelijk als men naar de verschillende vormen van religieus fundamentalisme kijkt. Anderzijds zijn er belangrijke auteurs die van religie een substantiële bijdrage verwachten om problemen zowel in multiculturele maatschappijen als op mondiaal vlak op te lossen. In de cursus leren de studenten eerst belangrijke grondbegrippen en distincties kennen. De grootste aandacht zal gegeven worden aan de onderwerpen mensenrechten en tolerantie. Daarbij worden verschillende praktische problemen onderzocht, die expliciet met religie verbonden zijn (bijv. vrijheid van meningsuiting, scheiding van kerk en staat of burgerlijke ongehoorzaamheid op religieuze gronden). Literatuur • Boek: John Locke, Brief over tolerantie. Uitgeverij Damon. ISBN10: 9055735086

207

Ethiek en religie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VV2001 dr. C. Baumgartner dr. C. Baumgartner [email protected] 030-2531982 7,5 Blok 2 Engels / Nederlands Hoor/werkcollege (2 x per week 4 uur) Toets, eindtoets en opdracht(en) http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel De studenten krijgen inzicht in de relatie tussen ethiek en religie, in het bijzonder in theoretisch, methodisch opzicht. Ze verwerven kennis van verschillende ethische theorieën, distincties, en concepties en leren deze te analyseren en te beoordelen. Tenslotte leren de studenten kritisch na te denken over de mogelijke rol van (de eigen) religieuze overtuigingen in de ethische discussie. Inhoud Deze cursus geeft een inleiding in de ethiek waarbij de nadruk op de verhouding tussen ethiek en religie ligt. Daarbij worden belangrijke ethische theorieën en principes uit de geschiedenis van het Westerse denken toegelicht en geanalyseerd, die zich met de verhouding van ethiek/moraal en religie/geloof bezig houden. Voorbeelden hiervan zijn de Divine Command Theory, de Natural Law Theory (Thomas van Aquino), de Gouden Regel en Immanuel Kants moraaltheorie. Een belangrijk thema van het tweede gedeelte van de cursus is de vraag, of religieuze overtuigingen in de context van wereldbeschouwelijk pluralistische samenlevingen en rol kunnen spelen in de publieke debat kunnen – en zo ja welke. Deze vraag zal m.b.v. teksten van hedendaagse auteurs onderzocht worden. Tijdens de cursus worden ethische concepten besproken, die ook in verband met religie belangrijk zijn (bijv. handelen, verantwoording, autonomie, het goede en het juiste, rechtvaardigheid, morele rechten en plichten). Concrete problemen uit de medische en politieke ethiek komen regelmatig ter sprake, om de relevantie en de draagkracht van de verschillende concepten en theorieën duidelijk te maken en te analyseren. Literatuur • Nog onbekend

208

Pastorale psychologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VK3014 dr. N.M. Hijweege-Smeets dr. N.M. Hijweege-Smeets [email protected] 7,5 blok 3 Nederlands Hoor/werkcollege (2 x per week 4 uur) Opdracht(en, paper en schriftelijk tentamen http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel • De student kan op een theoretisch niveau reflecteren op de taak en de rol van de pastor in het pastorale contact. • De student weet religieus gedrag vanuit diverse psychologische perspectieven te duiden. Inhoud In de cursus zal vanuit psychologisch perspectief gekeken worden naar de basiselementen in de pastorale relatie: de pastor, de pastorant en de onderlinge relatie in de specifieke religieuze en maatschappelijke context. Daarbij gaan we in op de vraag naar de heilzaamheid van vormen van religieus gedrag. We doen dit door een aantal perspectieven te openen op thema's van religieus beleven en gedrag: de Godsrelatie, religieuze rituelen en praktijken (gebed), schuldproblematiek, rouw en het levensnarratief. Literatuur • Nog onbekend

209

Christendom, een wereldreligie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VV1004 prof. dr. M.T. Frederiks prof. dr. M.T. Frederiks Kamer 1334, Van Unnikgebouw, Heidelberglaan 2, tel. 030 2539415, [email protected] 7,5 blok 1 Nederlands Hoorcollege (2 x per week 2 uur) Werkcollege (1 x per week 2 uur) Paper, referaat en tentamen http://www2.let.uu.nl/cursuskrant/CursusBachelor2009.htm

Doel Aan het einde van de cursus heeft de student(e) - inzicht gekregen in het christendom en de theologie in de verschillende continenten - weet van de belangrijkste thema's en theologische ontwerpen mbt. interreligieuze dialoog - kennis van theologische ontwerpen met betrekking tot cultuur en sociaalmaatschappelijke contexten en kan de student(e) voorbeelden geven van theologen die zich met deze thematieken hebben bezig gehouden - teksten van niet-westerse theologen gelezen. Inhoud Het christendom is een wereldreligie in de meest letterlijke zin van het woord. Het christendom heeft zich namelijk verspreid over alle continenten. Sterker nog, de huidige groei van het christendom is met name in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Daar ligt, anno 2008, het centrum- en de toekomst - van de christelijke traditie. De beeldvorming van het christendom in de 21st eeuw wordt bepaald door christenen in Afrika en Latijns-Amerika. Reden genoeg om eens verder te kijken dan het westen als het gaat om de wereld van het christendom. Met de verschuiving van het centrum van de christelijke gemeenschap naar het zuidelijk halfrond, komen ook nieuwe theologische ontwikkelingen en onbekende maar belangrijke theologen in beeld. In Azië staat bijvoorbeeld de interreligieuze dialoog hoog op de agenda. In sub-Sahara Afrika staat de theologische bezinning in het teken van de culturele en sociale context waarin men leeft. LatijnsAmerika is theologisch vooral bekend om zijn bezinning op het armoedevraagstuk; zowel bevrijdingstheologen als Pentecostale theologen worstelen met deze vragen en formuleren er - ieder op hun eigen wijze - antwoorden op. Literatuur • Boek: J. Hill, De Geschiedenis van het Christendom, Kampen: Kok 2008 (euro 45) of engelse editie J. Hill, The History of Christianity, Lion/Zondervan 2007 (verplicht) Aanbevolen: • Boek: J. Parratt, Introducing Third World Theologies, London: Routledge 2004 • Boek: J. Parratt, Reader in African Christian Theology, London: SPCK 1997 • Boek: H. Yung, Mangoes or bananas: the quest for an authentic Asian Christian theology, Oxford Regnum Books 1997 • Boek: L. Boff, Introducing Liberation Theology, Maryknoll: Orbis Books 1987 • Boek: S. Kim en K. Kim, Christianity as a World Religion, Continuum 2008 Bijzonderheden Bij aanwezigheid van Engels sprekende studenten wordt deze cursus in het Engels gegeven.

210

Bijbel en traditie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-DK2007 dr. S.A.U. Hennecke dr. S.A.U. Hennecke (tel: 2539407, email: [email protected]) 7,5 Blok 3 Nederlands Hoor/werkcollege Tentamen https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel Kennis verwerven van de interpretatiegeschiedenis van het paradijsverhaal aan de hand van een exemplarisch thema. Verwerven van theoretisch inzicht aangaande het spreken over sekse-identiteiten. Inzicht in de ontwikkeling van de theologische reflectie op sekse-identiteiten in de Europese cultuurgeschiedenis aan de hand van de beeldvorming van het eerste mensenpaar. Aandacht voor Adam en Eva in de politiek, de literatuur, de reclame, de kunst, de filosofie en de theologie. Inhoud In deze cursus zullen we ons concentreren op de interpretatiegeschiedenis van het Bijbelse verhaal over Adam en Eva in de moderne tijd. Naast enige inleidende hoorcolleges van methodologische aard zullen vervolgens teksten worden besproken van onder meer: Dietrich Bonhoeffer, Erich Fromm, de dichteres Isolde Kurz, teksten uit de Amerikaanse burgerrechtenbeweging en haar critici (Sarah Grimke, Elisabeth Cady Stanton, Samuel How, Charles Elliot), teksten uit de nieuwere exegetische discussie en teksten uit kunst en cultuur. Daarnaast zal een ieder het boek "Adam en Eva in het paradijs. Actuele visies op man en vrouw uit 2000 jaar christelijke theologie" bestuderen. Hierin schrijven een elftal Utrechtse docenten over het thema van onze cursus. Een ieder dient in de loop van de cursus een recensie van dit boek te schrijven. Literatuur Verplicht materiaal· Reader • Boek: Harm Goris & Susanne Hennecke (eds.), "Adam en Eva in het paradijs. Actuele visies op man en vrouw uit 2000 jaar christelijke theologie", Meinema: Utrecht 2004 Aanbevolen materialen • Boek: Alle exegetische commentaren en studies over Genesis 1-3 en verder Bijzonderheden Veronderstelde voorkennis: voldoende kennis van het Engels en het Duits

211

Fundamentalisme en moderne tijd Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VK2004 dr. D.J. Bos dr. D.J. Bos (email: [email protected]) 7,5 Blok 4 Nederlands Hoorcollege en werkcollege Actieve deelname, opdracht(en), paper en referaat https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel Kennis van enkele cruciale conflicten in de geschiedenis van het Amerikaanse en Nederlandse mainline protestantisme, alsook van de verschillen en overeenkomsten tussen die twee. Inzicht in de dubbelzinnige verhouding tussen religie en moderniteit. Bedrevenheid in het toepassen van historische en sociaalwetenschappelijke inzichten op actuele verschijnselen. Een gefundeerd oordeel over de bruikbaarheid van begrippen als 'fundamentalisme' en de uiteenlopende definities daarvan. Inhoud Fundamentalisten beroepen zich vaak op eeuwenoude tradities, maar zelf in dát opzicht horen ze thuis in de moderne tijd. De term 'fundamentalisme' wordt vandaag de dag vooral gebruikt ter aanduiding van moslims maar de term is gemunt voor (en door) Amerikaanse protestanten. Rond 1900 kwamen zij in het geweer tegen het 'modernisme' in theologie, kerk en (verdere) samenleving. In deze cursus gaat het vooral over deze 'oerfundamentalisten' -- een groepering die ten dele samenvalt met evangelicalen en reformatorischen. Tegen welke theologische, kerkelijke en maatschappelijk ontwikkelingen zetten zij zich af? Hoe verhielden zij zich tot ' andersdenkende' medeburgers en medechristenen? En hoe veranderde dat mettertijd? Daarnaast gaan we op zoek naar vergelijkbare ontwikkelingen in 19e en 20e-eeuws Nederland én, minder systematisch, in heel andere werelddelen en -religies. Daarbij gaat het er niet zozeer om, of een persoon of groepering fundamentalistisch was (of is), als wel om hetgeen hem of haar bewoog (of beweegt) -- en hoe dat samenhangt met de moderne tijd. Dat onderzoeken we aan de hand van fundamentalistische opvattingen over het historisch-kritisch bijbelonderzoek, het onderwijs over evolutiebiologie, de eindtijd, de verhouding tussen godsdienst en politiek en die tussen de geslachten. Waarom gaan deze kwesties fundamentalisten zozeer aan het hart dat ze soms bereid zijn om geweld te gebruiken? Literatuur • Boek: Malise Ruthven (2007). Fundamentalism: A Very Short Introduction. Oxford UP, 176 p. ISBN10: 0199212708 ISBN13: 9780199212705. • Artikelen: Nader aan te kondigen literatuur, artikelen en hoofdstukken Aanbevolen materiaal: • Boek: George M. Marsden (1998 [1991]). Understanding Fundamentalism and Evangelicalism. Grand Rapids: Eerdmans, 210 p. ISBN-10: 0802805396; ISBN-13: 978-0802805393. Zie: http://books.google.com • Boek: Timothy Beal (2008). Religion in America: A Very Short Introduction. Oxford University Press, 144 p.; ISBN13: 978-0-19-532107-4; ISBN10: 0-19-532107-3 • Boek: Fred van Lieburg & Joris van Eijnatten (2005/2006). Nederlandse religiegeschiedenis. Hilversum: Verloren, ca. 400 p. [ISBN 9065507868 of 9789065509284] • Boek: F.G.M. Broeyer en D.Th. Kuyper (red.), Is het waar of niet? Ophefmakende publicaties uit de 'lange' negentiende eeuw. [=Jaarboek voor de Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme na 1800, jrg. 13]. Zoetermeer: Meinema 2005 [ISBN 9021140500]

212

Godsdienstpsychologie Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Godgeleerdheid GG-VV2004 dr. J.Z.T. Pieper dr. J.Z.T. Pieper (tel: +31 30 2532076, email: [email protected]) 7,5 Blok 1 Nederlands Hoorcollege en werkcollege Opdracht(en), referaat en schriftelijk tentamen https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel 1. De student leert te onderscheiden tussen een psychologisch, empirische en een theologisch, normatieve benadering van religieus gedrag. 2. De student kan verwoorden wat de specifieke verklaringen zijn van de verschillende hoofdstromen binnen de psychologie voor religieus gedrag. 3. De student verwerft inzicht in de relevantie van de godsdienstpsychologie voor het begrijpen van concrete religieuze verschijnselen. Inhoud De cursus start met een plaatsbepaling van de godsdienstpsychologie: wat is godsdienstpsychologie, de geschiedenis van de godsdienstpsychologie, methoden van onderzoek. Dan volgt oriëntatie op religieuze gedragingen zoals religieuze ervaring, rituelen, gebed en bekering, vanuit de psychologische hoofdstromen. Vanuit de volgende invalshoeken wordt gekeken naar de psychologische fundamenten van het religieuze gedrag: psychodynamische stromingen (psychoanalyse (Freud), analytische psychologie (Jung), ego-psychologie (Erikson), objekt-relatie-theorie (Winnicott)), cognitieve psychologie, cultuurpsychologie, humanistische psychologie, evolutionaire en biologische psychologie. Tot slot zullen de studenten een eigen godsdienstpsychologisch onderzoekje uitvoeren d.m.v. observatie, interviews of vragenlijsten. In overleg kan als mogelijk in groepsverband een bepaalde thematiek gekozen worden. Te denken valt aan: religie en lichamelijke gezondheid, religie en geestelijke gezondheid, geloof versus spiritualiteit, nieuwe religieuze bewegingen, religie en moraliteit, religieuze ervaring, bekering, vergeving, religieuze rituelen etc. Literatuur Verplicht materiaal • Reader Aanbevolen materialen • Boek: D.H. Wulff. Psychology of religion. Classic and contemporary. 2e editie, 1997 • Boek: B. Spilka, R.W. Hood, B. Hunsberger. The Psychology of religion. An empirical approach. 3e editie, 200

213

Faculteit Letteren Gender and ethnicity in Europe Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Bachelor Media- en Cultuurwetenschappen 200501158 prof. dr. G.D. Wekker prof. dr. G.D. Wekker (tel: +31 30 2537846, email: [email protected]) 7,5 Blok 3 Engels Hoor/werkcollege Actieve deelname, opdracht(en), paper en presentatie https://www.osiris.universiteitutrecht.nl/osistu_ospr/OnderwijsCatal ogusKiesCursus.do

Doel 1. Students will acquire knowledge of and insight in different approaches to European multicultural societies, esp. the Netherlands. 2. Students will become familiar with critical epistemological approaches to knowledge 3. Students will acquire the tools to critically reflect on culture and society, their own and others',and a range of phenomena within it. 4. Students will learn to think intersectionally, reflecting on how gender, ethnicity/ "race", class and sexuality co-construct each other. Inhoud In this interdisciplinary course students from a variety of disciplines will learn about the genealogy of European multicultural societies, with a special focus on the Netherlands. The Netherlands will be approached both from an historical and a contempory perspective. As several outside observers have noted, dominant approaches to the study of the Netherlands have for a long time been characterized by an erasure of the Dutch colonial past. Thus special attention will be given to the Dutch Overseas Empire, esp. Indonesia and Suriname. Ample space will be available for explorations of recent debates about Dutch and other European multicultural societies (" the multicultural Drama"; Feminism and Multiculturalism). Literatuur • Boek: Arthur Japin, The two Hearts of Kwasi Boachi • Reader Bijzonderheden Je moet minimaal 15 punten van het bachelor programma hebben behaald.

214

Vrije Universiteit www.vu.nl

215

VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM Faculteit Psychologie en Pedagogiek Interculturele Psychologie (Intercultural Psychology) Studie: Code: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Psychologie, Bachelor keuzevak 812026 dr. S.L. Koole (en gastdocenten) 6 1 Nederlands Hoorcollege Schriftelijk tentamen en werkstuk http://www.psy.vu.nl/downloads/psychologie/Studiegids%20Psycho logie/psychologie%20(3).pdf

Inhoud Culturele verschillen tussen mensen zijn een alledaags verschijnsel. In gesprekken tussen mensen en in de media wordt culturele achtergrond vaak als verklaring gegeven voor het gedrag van bepaalde personen of groepen. Toch is het meestal onduidelijk wat culturele verschillen eigenlijk inhouden en hoe culturele achtergrond het denken en doen van mensen beïnvloedt. Het is belangrijk om kritisch te kunnen nadenken over culturele verschillen, omdat veel psychologen in de dagelijke praktijk van hun beroep met mensen van verschillende culturele achtergrond te maken hebben. Dit vereist dat psychologen kennis te hebben van de manieren waarop cultuur mensen beïnvloedt en dat ze sensitief zijn voor mogelijke culturele verschillen in de praktijk. Deze cursus is bedoeld om de student een introductie te geven in de cultuurpsychologie. Na afloop van de cursus heeft de student een overzicht van de invloed van cultuur op het denken en gedrag van mensen. Daarnaast is de student sensitief voor mogelijke culturele verschillen en heeft de student het vermogen om kritisch over zulke verschillen na te denken. Literatuur • Heine, S. J. (2008) Cultural Psychology W.W. Norton & Co Inc. London ( ISBN : 03939 25730)

216

Faculteit Aard- en Levenswetenschappen Interculturalisatie van de zorg Studie: Code: Coördinator: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Gezondheidswetenschappen, Bachelor 3e jaar 470184 dr. F. de Boer (contact via het secretariaat: P. Brinckman, [email protected]; Afdeling Metamedica, VUmc) prof. dr. I.N. Wolffers, drs. F. Grünefeld 6 29.03.2010 - 26.04.2010 Nederlands Hoorcolleges, werkgroepen, werkbezoek instellingen. Tijdens de werkgroepen zullen de onderwerpen van de cursus verder uitgediept worden aan de hand van opdracht(en). Aanwezigheid: Werkgroepbijeenkomsten zijn verplicht. Indien meer dan één werkgroepbijeenkomst wordt gemist, dient het blok het jaar erna opnieuw te worden gevolgd. Van studenten wordt tevens verwacht dat zij het merendeel van de colleges aanwezig zijn. Toetsing vindt plaats door middel van een schriftelijk tentamen en beoordeling van werkgroepopdrachten plus presentatie. Het tentamen bestaat uit open vragen, gebaseerd op verplicht opgegeven literatuur en de behandelde stof tijdens de colleges. Samen vormen zij het eindciifer, waarbij het tentamen voor 60% meetelt en de werkgroepopdracht inclusief presentatie voor 40% in de bepaling van het eindcijfer. Voor alle onderdelen dient een voldoende behaald te worden, d.w.z. minimaal 5.5.

Doel Het doel van de cursus is om de student inzicht te geven in de theorie en praktijk van de interculturalisatie van de zorg: de afstemming van de inhoud en organisatie van de zorg op de multiculturele samenleving. Om interculturalisatie van de zorg goed te kunnen begrijpen zullen verschillende thema's belicht worden, zoals gezondheidsverschillen en -determinanten tussen verschillende bevolkingsgroepen, knelpunten in het gebruik van de reguliere zorg, de rol van cultuur in de zorg; interculturele communicatie, de ontwikkeling van een intercultureel zorgaanbod en de aansturing van het proces van interculturalisatie. Eindtermen De student begrijpt hoe migratie het leven van mensen ingrijpend verandert, dat migratie een "cultuur op zich" is die overal ter wereld een aantal herkenbare verschijnselen tot gevolg heeft. De student kan deze onderscheiden van culturele factoren en begrijpt het belang van het verschil; de student heeft inzicht in de relatie tussen migratie en gezondheid, waaronder risicofactoren, kwetsbaarheid etc.; heeft inzicht in gezondheidsverschillen en determinanten tussen verschillende bevolkingsgroepen; heeft inzicht in beleid van interculturalisatie in de zorg , begrijpt wat het concept inhoudt en hoe het bevorderd kan worden; is op de hoogte van maatregelen die ontwikkeld zijn om migranten en vluchtelingen beter te kunnen bereiken en een passend aanbod te kunnen bieden; heeft kennis van verschillende theorieën over interculturele communicatie en begrijpt hoe deze gebruikt kunnen worden om de culturele competentie van hulpverleners te bevorderen; heeft inzicht in hoe cultuur, religie en sekse van invloed zijn op (uitingen van ) gezondheid, hulpzoekgedrag en ziekte(gedrag); kan in groepsverband een onderdeel van het interculturalisatieproces analyseren, doorgronden en hierover schriftelijk en mondeling rapporteren, hierbij gebruikmakend van verschillende onderzoeksstrategieën. Inhoud • In- en uitsluiting van de zorg • Racisme en discriminatie

217

• Gezondheidsverschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen • Zorgverlening aan specifieke groepen • Migratie & ziekte • Migratie & geestelijke gezondheid • Interculturele communicatie • Gezondheidsbeleving van specifieke groepen • Cultuur, religie en gezondheidszorg • Het beleid van interculturalisatie. Literatuur • Gezondheidszorg en Cultuur, Ivan Wolffers en Anke van der Kwaak (red.),VU uitgeverij, 2004, • Cecil G Helman. Culture, Health and Illness. London: Hodder Arnold, 2007 (5e druk) • Artikelen (op blackboard) horend bij de colleges. Bijzonderheden Tijdens de cursus bezoeken de studenten een gezondheidszorginstelling en doorlopen, aan de hand van opdrachten, verschillende stappen van het interculturalisatieproces. Doelgroep: Aanbevolen voor derdejaars BSc en premaster studenten Algemene gezondheidswetenschappen. Keuzecursus voor derdejaars BSc Gezondheid en Leven.

218

Volksgezondheid in internationale context Studie: Code: Coördinator: Docent(en): Contactpersoon: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Premaster Gezondheidswetenschappen 470904 dr. J.E.W. Broerse prof.dr. P. Klatser, dr. J.E.W. Broerse, prof. dr. C.J. Hamelink, L. Van der Ham MSc, D.R. Essink MSc (en anderen Voor meer informatie: [email protected] 6 31.08.2009-23.10.2009 Met uitzondering van twee colleges in het Nederlands Hoorcolleges en groepsopdracht Schriftelijk tentamen (50%) en groepsopdracht (50%). Beide onderdelen moeten met een voldoende worden afgesloten.

Webadres:

Doel • • • • • •

Inzicht verkrijgen in de theoretische achtergronden en wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkeling van Internationale Volksgezondheid en mondiale gezondheidszorg Inzicht in de belangen, spanningsvelden en wensen van verschillende actoren die hierbij een rol spelen Inzicht verwerven in organisatie, management en beleid van volksgezondheid in een ontwikkelingscontext. Inzicht verwerven in de mogelijkheden en beperkingen van gezondheidszorg ten aanzien van ontwikkelingsvraagstukken. Inzicht verkrijgen in de mogelijkheden en toepassingen van onderzoek in Internationale Volksgezondheid. Inzicht krijgen in de samenhang van de problematiek op landenniveau.

Inhoud In deze cursus verkrijgen je inzicht in volksgezondheidsvraagstukken in internationaal verband. De nadruk ligt hierbij op gezondheidsproblemen in lage- en middeninkomenlanden en de verschillende benaderingen die landen toepassen om met die problemen om te gaan. Er wordt specifiek ingegaan op problemen en interventies op een aantal deelterreinen van de gezondheidszorg zoals infectieziekte, reproductie, en geestelijke gezondheid. Ook komen cross-cutting issues zoals economie en kosteneffectiviteit, beleid en management aan bod. De cursus sluit af met recente trends op het gebied van internationale samenwerking. Dit alles wordt op een transdisciplinaire manier benaderd, waarbij inzichten uit verschillende wetenschappelijke disciplines worden geïntegreerd en rekening wordt gehouden met de belangen en relaties tussen verschillende actoren. In de groepsopdracht 'public health portfolio' breng je de theorie van de cursus in praktijk en zal de samenhang van de verschillende subthema's op landen niveau duidelijk worden. Literatuur • Boek: Essentials of Global Health, R. Skolnik. Verkrijgbaar: VU boekhandel. Bijzonderheden Doelgroep: De cursus "Volksgezondheid in Internationale Context" is een verplichte cursus voor premaster studenten gezondheidswetenschappen.

219

Faculteit Sociale Wetenschappen Antropologie Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Bachelor 1e jaar 702004 prof. dr. B. Meyer, dr. C.H. Roessingh 10 2e Semester Hoorcollege en werkgroep. In de eerste zeven weken zijn er drie bijeenkomsten per week: In het eerste hoorcollege worden de centrale onderwerpen toegelicht, in het tweede hoorcollege worden bepaalde aspecten ervan door gastcolleges en/of audiovisueel materiaal geïllustreerd, in een werkgroepbijeenkomst worden de basisboeken besproken en houden studenten korte mondelinge presentaties. Dit gedeelte wordt afgesloten met een take home tentamen in de negende week (kalenderweek 14) en een 'kleine etnografie'. In de tiende tot en met de zeventiende week zijn er twee hoorcolleges per week. In de laatste vier weken lezen studenten een antropologische etnografie en schrijven hierover een boekbespreking. In deze periode (waarschijnlijk kalenderweek 24) vindt het schriftelijke slottentamen plaats; de boekbespreking moet in de laatste week (kalenderweek 26) ingeleverd worden. Testimonium op basis van participatie in de werkgroepbijeenkomsten, kwaliteit mondelinge presentaties en take home tentamen over de eerste collegecyclus (40%), kleine etnografie (10%), boekbespreking (10%) en schriftelijk tentamen over de tweede collegecyclus (40%). Elk onderdeel van de toetsing moet voldoende zijn.

Webadres: Doel Het bieden van een inleiding in de antropologie en in de wijze waarop antropologen centrale vraagstukken in nabije en verre samenlevingen bestuderen. Studenten maken kennis met de belangrijkste vraagstellingen, theorieën, begrippen en methoden in de antropologie en met de typisch antropologische manier van denken, waarin het vergelijken centraal staat. Ze worden uitgedaagd om vanuit een antropologisch perspectief kritisch naar verschillende aspecten van hun eigen leefwereld en organisaties te kijken, opdat zij de vanzelfsprekendheid ervan relativeren. Inhoud Het college begint met een algemene introductie in de antropologie, waarin het complexe studieterrein en de bijzondere werkwijze van antropologen wordt gepresenteerd aan de hand van onderwerpen als cultuur en samenleving, tijd en ruimte, familie en gemeenschap, lichaam en gender, politiek en macht, mensen en dingen, markten en goederen , religie en ritueel. Hierbij staan telkens de volgende vragen centraal: Wat zijn de klassieke benaderingen van dit onderwerp in de antropologie? Hoe wordt op dit moment onderzoek ernaar gedaan? Hoe kunnen we antropologische kennis over dit onderwerp toepassen op hedendaagse vraagstukken in onze eigen leefwereld? In tweede deel van het college staat het (her)kennen van sociale en culturele patronen en processen in organisaties vanuit antropologisch perspectief centraal, door te laten zien hoe theoretische en methodologische kernbegrippen uit de antropologie gebruikt kunnen worden in praktijkgericht organisatie-onderzoek. Er is aandacht voor het bestuderen van de alledaagse werkelijkheid achter de

220

formele structuren van organisaties aan de hand van de vier kernbegrippen cultuur, macht, identiteit en symboliek en voor verschillende wetenschapsfilosofische stromingen en vraagstukken. Literatuur • Delaney, C. (2004) Investigating Culture. An Experiential Introduction to Cultural Anthropology. Oxford: Blackwell. (circa 40 euro). • Eriksen, Thomas Hylland (2001) Small Places. Large Issues. An Introduction to Social and Cultural Anthropology. Second Edition. London: Pluto Press. (circa 25 euro) • Kunda, G. (1992) Engineering Culture. Control and Commitment in a High-Tech Corporation. Philadelphia: Temple University Press. (circa 35 euro). • Reader Organisatieantropologie. • Houd gedurende de hele periode de website van dit vak in het oog. Je vindt er roosterwijzigingen, nieuws, en mogelijk ook aanvullende literatuur. Bijzonderheden • Deelname aan hoorcolleges en werkgroep is verplicht. Bij verzuim moet een aanvullende opdracht worden gemaakt. • Intekenen voor het vak is verplicht, zie voor intekendata de facultaire website www.fsw.vu.nl/roosters.

221

Cultural Diversity and Religion Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Sociologie, Bachelor 2nd jaar 706135 prof. Dr. S. Saharso 10 2nd semester English Tutorial Testamur, based upon class participation, a mid-term assessment (book review) and an end term assessment (research paper).

Webadres: Doel Students have knowledge of and insight in the nature of religious diversity and its often conflicting relationship with modern citizenship. Students are able to critically reflect upon the pros and cons of the various institutional solutions developed by liberal states to deal with religious diversity. Inhoud The course focuses on globalization and religious diversity in Europe. Religious groups have their own religious culture that is not necessarily compatible with the demands of modern citizenship. This course is aimed, firstly, at understanding the nature of religious identity. Secondly, it discusses why religious groups often pose a problem for the state. Many of the so-called multicultural conflicts are in fact conflicts over religion. Theories of multiculturalism pretend to have the answers. These theories will be confronted with how liberal states in Europe have in practice dealt with religious orthodoxy and culture. Paradigmatic conflict cases (e.g. gender relations, education) will be studied in depth. The perspective is comparative, both between countries and between religions and cultures. Literatuur • To be announced. Bijzonderheden • This is an intensive course. Active student preparation and participation is expected. Class attendance is compulsory. • It is obligatory to subscribe for a course, for more information on subscription dates go to the faculty website, heading students, under schedules: http://student.fsw.vu.nl/schedules.

222

Culture and Organization Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Cultural Anthropology and Development Sociology, variant Organizational Anthropology, Bachelor 2nd year 703136 dr. F.H. Kamsteeg, dr. H. Wels 10 1st semester English Lectures and seminars. During the first weeks lectures will be given; thereafter lectures and seminars will alternate. These latter are interactive sessions where students present and discuss assignments. Testamur based on a written take home examination (50%) and a final written assignment (50%). Both have to be satisfactory. Active participation in the seminars (with assignments) is mandatory.

Webadres: Doel Students • acquire knowledge of and a sensitivity for the (re)production of culture in organizational settings; • recognize cultural themes in everyday organizational life; • are capable of presenting an academic argument based on the analysis of ethnographic data. Inhoud Culture can be studied in different contexts and from various perspectives. In this course we look at culture in organizational settings, by using an ethnographic approach. Whereas in organization and management studies the concept of (organizational) culture is often presented in terms of models aimed at establishing new, or changing old cultures, the ethnographic position focuses on revealing its empirical richness, complexity and ambiguity. In the first view developing practical tools for organizational behaviour and management are central, but ethnographers tend to warn against such quick (cultural) fixes. They stress that to really grasp the importance of culture and organizational cultures a solid understanding of sensemaking processes at all organizational levels is required. The course starts with Fineman's Understanding Emotion at Work. This book provides the opportunity to explore what role feelings and emotions play in a broad variety of organizational setting. Next, the focus turns to a close reading and thorough analysis of Watson's In Search of Management, a classical ethnography on culture and management. From this book we can learn, among other things, that emotion is a major force in the way managers and employees create meaning in everyday (organizational) life. During the second part of the course these concepts and theories will be further contextualized on the basis of selected texts, in order to deepen the understanding of cultural processes in organizations. Additionally, students will practice some of the basic skills of academic writing and presenting. Literatuur • Fineman, Stephen (2003) Understanding emotion at work. London, etc.: Sage (appr. 45 Euro). • Watson, Tony (2001 [1994]) In search of management. Culture, chaos & control in managerial work. London, etc.: International Thomson Business Press (appr. 33 Euro). • Additional texts, to be annouced at the website of the course. Bijzonderheden • Attendance to the discussion meetings is mandatory. • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules.

223

224

Gedrag en communicatie in organisaties deel 1 Studie: Code: Docent(en): Coördinator: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Communicatiewetenschap, Bachelor 2e jaar 708117 dr. J.W. Ouwerkerk, dr. E.P. Sleebos dr. A.T.M. van Nistelrooij 5 1e helft 2e semester Nederlands Hoorcollege Schriftelijk tentamen

Doel Verwerving van kennis van organisatie- en communicatie-wetenschappelijke theorieën over gedrag van mensen in organisaties, alsmede de toepassing van die kennis. Meer specifiek gaat het om: • kennis van de verschillende verklaringen voor menselijk gedrag binnen de context van organisaties; • inzicht in de samenhang tussen managementgedrag en de effecten hiervan op individuen en groepen in organisaties en hun omgeving. Inhoud In de bijeenkomsten zal op thematische wijze de sociaal-wetenschappelijke theorievorming omtrent 'organisational behaviour' aan bod komen. Centraal staat de vraag in hoeverre organisatie- en communicatiewetenschappelijke perspectieven een verklaring kunnen bieden voor het gedrag van mensen in organisaties. Daarbij gaat het om gedrag en attitudes van mensen in organisaties op het niveau van individuen, groepen en organisaties als geheel. Aandacht gaat uit naar onderwerpen als motivatie, groepsstructuur, samenwerking, leiderschap, conflict, organisatiecultuur en organisatieverandering Literatuur • Voor dit vak wordt een boek samengesteld dat onder de naam van het vak verkrijgbaar is in de VU boekhandel. Bijzonderheden • Intekenen voor het vak is verplicht, zie voor intekendata de facultaire website www.fsw.vu.nl/roosters.

225

Gedrag en communicatie in organisaties deel 2 Studie: Code: Coördinator: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Communicatiewetenschap, Bachelor 2e jaar 708118 dr. A.T.M. van Nistelrooij (en diverse andere docenten) 5 2e helft 2e semester Nederlands Werkcollege. Studenten werken in kleine groepen op thematische wijze aan meerdere (deel)opdrachten. Voor elk thema is er een aparte (deel)opdracht die apart wordt beoordeeld met een (deel)cijfer. Het gemiddelde van deze (deel)cijfers dient voldoende te zijn.

Webadres:

Doel Verwerving van kennis van organisatie- en communicatie-wetenschappelijke theorieën over gedrag van mensen in organisaties. In dit tweede gedeelte ligt de nadruk meer op de toepassing van die kennis. Meer specifiek gaat het om: • analyseren, bekritiseren en interpreteren van veranderkundige praktijksituaties vanuit de aangereikte wetenschappelijke literatuur • uitwerken van de analyses tot een degelijk onderbouwd en coherent werkstuk. Inhoud In de bijeenkomsten worden aan de hand van (deel)opdrachten door studenten zelfstandig gewerkt aan toepassing van de in deel I besproken theorie op het gebied van 'organisational behaviour'. Daarvoor analyseren studenten onder begeleiding van een docent één of meerdere casussen op onderwerpen als: leiderschapsgedrag, (on)rechtvaardigheid, communicatie en organisatieverandering.

•

Literatuur Hoofdstukken uit het boek dat wordt gebruikt in het eerste gedeelte, per thema aangevuld met extra artikelen en eventueel casemateriaal. Titels en dergelijke worden nader bekend gemaakt. Bijzonderheden • Voorkennis: Gedrag en Communicatie in Organisaties, deel 1 • Intekenen voor het vak is verplicht, zie voor intekendata de facultaire website www.fsw.vu.nl/roosters.

226

Global Religion and Local Diversity Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociale Wetenschappen, Master 706721 dr. E. Sengers 5 1st half 1st semester English Tutorial Testamur based upon assignments

Doel Students are able to describe and interpret the role of religion and religious institutions in global society. More specifically, they have knowledge about 1. the study of religion from sociological perspective, 2. the (changing) role of religion in processes of globalization, 3. selected themes and case studies. Inhoud While classical sociologists expected religion to lose influence in modern society, this expectation has been challenged by among other things the continued popularity of churchgoing in the United States, the surge of fundamentalist movements and Islamic parties in the Muslim world, the evangelical revival sweeping through Latin America, and the widespread ethno-religious conflicts in international affairs. Religion is a source of both social conflict and social cohesion in the contemporary world. This course analyzes the role of religion in global society and the influence of processes of globalization on religion. Selected trends, developments and themes from various religions and religious organizations are studied. Literatuur • (Subject to confirmation, t.b.a.:) Peter Beyer: Religion and Globalization. Sage, 1994 or Peter Beyer: Religions in Global Society. Routledge, 2006.. Additional readings to be announced. Bijzonderheden • Class attendance is mandatory. • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules

227

Identity and Ethnicity part 1 Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant Organisatie Antropologie, Bachelor 2e jaar 702160 dr. E.W. Bal, prof. dr. J.T. Sunier 5 1st half 1st semester English Lectures by course and guest lecturers discussing theoretical concepts based on the literature and practical case studies linking theory and practice. Written examination

Doel The aim of this introductory course is to familiarize students with academic debates on the phenomenon of `ethnicity¿, `identity politics¿ and related subjects. Apart from the need for a good theoretical and critical understanding of ethnicity, we have to assess the political dimensions of ethnicity, ethnic politics and political discourses based on the idea of ethnic group rights. This course (week 1-9) offers a general introduction into ethnicity and related subjects. Students can deepen their knowledge on identity, ethnicity and related subjects in the three thematic specializations offered during week 10-20: 1) Ethnicity and entrepreneurship (Dr. Juliette Koning), 2) Ethnicity and multicultural society (Dr. Lenie Brouwer), and 3) Ethnic identity between Nation and Modernity in Southeast Asia (Prof. dr. Henk Schulte Nordholt). These three thematic specializations will further discuss and develop the theory on ethnicity in relation to concrete situations and case studies. Inhoud In this course, ethnicity is discussed as a feature of the modern nation state with its inbuilt tension between homogeneity and diversity. The course addresses various topics in relation to ethnicity such as the politics of identity, transnationalism and migration flows, nationalism, (violent) conflicts, indigenous self-organization, politics of religion, and the construction of ethnicity in cyberspace. Literatuur • Thomas Hylland Eriksen, Ethnicity and Nationalism. Anthropological Perspectives, London/Sterling, Virginia: Pluto Press, 2002 (2nd edition) • Other literature will be announced on Blackboard before the start of the course. Bijzonderheden • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules. • Target audience: Bachelor, PMC and exchange students

228

Identity and Ethnicity part 2 Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant Organisatie Antropologie, Bachelor 2e jaar 702161 dr. J.B.M. Koning, prof. H. Schulte Nordholt, dr. L.A. Brouwer 5 2nd half 1st semester English Tutorial. Individual and group presentations, for discussion of the literature and for monitoring of the assignments. Testamur is based on: Individual /group work (50%) during week 10-16 and Individual essay (50%), to be handed in during week 20.

Webadres:

Doel During Part Two (week 10-20) of the course Identity and Ethnicity, students will choose one of the following three thematic specializations: 1) Ethnicity and entrepreneurship (Dr. Juliette Koning), 2) Ethnicity and multicultural society (Dr. Lenie Brouwer), and 3) Ethnic Identity between Nation and Modernity in Southeast Asia (Prof. dr. Henk Schulte Nordholt). These three thematic specializations will further discuss and develop the theory on ethnicity in relation to concrete situations and case studies. Inhoud • In the specialization Ethnicity and entrepreneurship we shall explore the meaning of ethnicity in the domain of entrepreneurship studies. We start from the question of what constitutes ethnic entrepreneurship and look in particular at the role and meaning of ethnic social capital and network relationships for building a business and in processes of internationalization. Apart from more theoretical explorations we shall study case material from western and non-western settings ranging from overseas Chinese businesses in Asia to Turkish entrepreneurial activities in Amsterdam and will conduct a practical training. • In the specialization Ethnicity and Multicultural Society, we shall address various issues that arise in modern multi ethnic nation-states, such as the ideology of multiculturalism versus assimilation policies, inclusion and exclusion, second generation, (new) media and minorities, Islam, culture and citizenship. These themes will be approached from anthropological and other perspectives. • In the specialization Ethnic Identity between Nation and Modernity in Southeast Asia, we look at the history of ethnicity in Southeast Asia. How flexible were ethnic boundaries in pre-colonial times? To what extent did (post)colonial regimes reformulate and institutionalize ethnic categories? What was the relationship between ethnicity, nationalism and modernity? Finally, we look at the way ethnic minorities are maginalized by contemporary states and analyse the recent wave of ethnic conflicts in Indonesia Literatuur • Ethnicity & Entrepreneurship will work with e-journal articles • Ethnicity & Multicultural Society will work with e-journal articles • Ethnic Identity between Nation and Modernity in Southeast Asia will work with articles and books Bijzonderheden • Entry requirements: Completion of Identity and Ethnicity part 1 (by means of participation in the written examination) is an entry requirement for participation in the course. The entry requirement does not apply to students wishing to take the specialization Ethnic identity between

229

• •

Nation and Modernity in Southeast Asia; however, they are strongly advised to take Identity and Ethnicity Part I as a preparatory course. Note that the specialization Ethnicity and entrepreneurship is obligatory for students of the track Organizational Anthropology. It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules.

230

Anthropology of Religion part 1 Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie variant Sociaal Culturele Antropologie, Keuzevak Bachelor 2e jaar 702162 prof. dr. B. Meyer, dr. M.E.M. de Theije 5 1st half 1st semester English Lectures and guest presentations. There will be discussions in smaller groups, and in the plenary. Testamur based on written examination (40%) and take home examination (60%).

Webadres:

Doel This course offers an introduction to classical and contemporary anthropological approaches and theories of religion, and highlights the role of religion in processes of identity construction in various settings (from subcultures to fundamentalist movements, from possession cults to new public rituals). Its aim is that students understand central concepts (such as myth, ritual, symbol, body & mind) and theories in the anthropological study of religion, and are able to apply them to contemporary religious phenomena. Inhoud All over the world, religion plays not only a key role in the construction and affirmation of personal and collective identities, but also in the realms of politics, consumer culture and corporate business. Countering the idea that modernization would imply a declining public role of religion, in the beginning the 21st century religion appears to be a strong social and cultural force, that is key to the politics of belonging in the era of globalization. Taking as a point of departure classical and recent approaches in the anthropology of religion, this course explores a broad range of past and contemporary studies in Western and non-Western societies. It focuses not only on institutionalized religious traditions, but also on broader expressions of religiosity. The course will address phenomena such as rites of passage, possession cults, conversion to world religions, the attraction of fundamentalist movements, state rituals, life-styling and consumer culture, new public rituals and the entanglement of religion and modern media. Literatuur • Lambek, M. (ed). (2007) A Reader in the Anthropology of Religion. Oxford: Blackwell. • Additional texts, to be announced Bijzonderheden • Bachelor-, PMC- and Exchange-students • Attendance is obligatory • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules

231

Anthropology of Religion part 2 Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie variant Sociaal Culturele Antropologie, Keuzevak Bachelor 2e jaar 702163 prof. dr. M.P.J. van de Port (with two PhD students) 5 English Lecture and tutorial. Paper, based on literature and research

Doel Taking as a point of departure Part 1 (Anthropology of Religion- Key Concepts), this course seeks to • offer insight into the theoretical and practical implications of studying religion as a social scientist, • coach students in undertaking a study of a religious phenomenon. Inhoud A weekly lecture focuses on central themes in the study of religion. Based on his own fieldwork experiences, the lecturer will address basic issues such as: where do we find 'religion' in the field? Who will we talk to? How do we differentiate between canonical, orthodox and popular expressions of religion? What can we expect from interviews, observations, reflections? What could 'participation' imply in the study of religion? How do we access the religious experiences of the other? How can the material culture of religions help the researcher? Next to this lecture, there will be a weekly tutorial in which students discuss literature and are coached in setting up and conducting a small-scale research project on a religious phenomenon of their choice. Literatuur • A set of articles, to be announced. Bijzonderheden • Entry requirements: Participation in Anthropology of Religion, Part 1, or an equivalent course (in the latter case, students are required to submit a motivated application to the lecturer prior to the beginning of the course). • Target audience: Bachelor-, PMC- and Exchange-students. • Attendance is obligatory. • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules.

232

Culturele diversiteit in organisaties Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant Organisatie Antropologie, Keuzevak Bachelor 2e jaar 703128 drs. T.A. Onderdenwijngaard 5 2e helft 1e semester Nederlands Hoor- en werkcollege. Testimonium op basis van schriftelijk tentamen (70%) en groepsopdrachten (30%). Beide onderdelen moeten voldoende zijn.

Webadres: Doel Kennis en inzicht in belangrijkste theorieën en modellen van diversiteitsmanagement en in staat zijn deze te verbinden met kennis van processen van modernisering en globalisering en met theorieën over culturele en identiteitsprocessen in organisaties. Mondeling betoog kunnen houden waarin concrete organisatieproblemen worden verbonden met theorieën en modellen van diversiteitsmanagement. Inhoud In dit blok staan de recente vormen van diversiteit in organisaties en de betekenis voor organisatieleden (op individueel en collectief niveau) centraal. Daarbij worden theoretische concepten gebruikt om kritisch te reflecteren op verschillende arbeids- en organisatietheorieën. Literatuur • Glastra, Folke (red.), (1999) Organisaties en diversiteit: naar een contextuele benadering van intercultureel management. Utrecht: Lemma • Overige literatuur wordt via het collegerooster bekend gemaakt Bijzonderheden • Doelgroep: Bachelorstudenten • Intekenen voor het vak is verplicht, zie voor intekendata de facultaire website www.fsw.vu.nl/roosters.

233

Intercultural Communication Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant Organisatie Antropologie, Keuzevak Bachelor 2e jaar 703130 dr. F.J. Companjen 5 2nd half 1st semester English Lecture a written exam a group power point presentation in class on demographic, economic, historical and political aspects on one of the Eastern/MidEuropean EU countries on basis of data from the Internet

Webadres: Doel To gain: • knowledge of theories, and different perspectives on intercultural communication between people in organizations; • insight in cultural comparison with countries from Eastern Europe and Eurasia. Inhoud The theories of intercultural communication will be discussed at three levels: the level of 'culture' (pro's and con's of cultural dimensions: a functional perspective versus an interpretative perspective); of 'groups' (identities, in and outgroup communication) and at the 'individual level' in organizations (imagery, power and negotiations). Literatuur • Gudykunst & Kim, (2003). Communicating with Strangers. McGraw-Hill. • Other literature (a reader) will be announced on the website and during the first lecture. Bijzonderheden • Target audience: Bachelor and exchange students. • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules.

234

Multicultural Organizations and Networks Studie: Code: Coördinator: ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, variant Organisatie Antropologie, Bachelor 3e jaar 703133 drs. H.L. Duijnhoven 5 1st half 2nd semester English Lecture Exam

Doel In this course students will be introduced to the different sub-clusters in which researchers from the department of COM are currently active. The aim of the course is for students to acquire an insight into the different research areas of the department, as well as to acquire an ability to critically reflect on this knowledge and to select their own research object, in line with their personal interests. Inhoud The research staff of the Department Culture, Organization and Management (COM) consists of active intellectuals participating in various academic debates on cultural processes in organizations, managements and organizational networks around the world, by means of academic publications and other activities. All research is based on primary empirical data obtained predominantly through ethnographic fieldwork. The geographical fields of research vary from Europe to southeast Asia, southern Africa and the Caribbean Basin. Nevertheless, all individual research activities, wherever they take place, have to contribute to answering the central research question of the departmental research programme: "Cultural Change in Organizational Networks (CuCON), processes of identity formation in organizations under globalisation". The central research question is: In which ways do global, national and local politics of culture affect the partly converging and partly conflicting, but constantly changing, constructions of meaning in (transnational) organizations and networks?" This implies that the COM research staff shares a common set of leading concepts, all contextualised and embedded in three empirical fields, or trajectories, of research: "Transnational partnerships, "Cultural change and interventions", and "Diversity in Organizations". Literatuur • Required readings are taken from electronic journals, complemented with some additional texts that will be made available through blackboard. Bijzonderheden • Entry requirements: Mandatory course for students involved in the Bachelor track Organization Anthropology and the pre-Master's Course COM. • Target audience: Bachelor, PMC and exchange students. • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules

235

Multiculturalism: an International Comparison Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociale Wetenschappen, Master 706725 drs. B. Slijper 5 2nd half 1st semester English Tutorial To be announced

Doel • Students are familiar with the political conflicts pertaining to migration issues in several Western European countries and the public debate on immigration there. • Students have insight into the underlying reasons for the public debate and political conflict as they have developed in the various countries in question. • Using the theory presented (content analysis and political process approach), students can compare various countries regarding the political conflict and debate on migration issues. Inhoud Like most Western European societies, the Netherlands has become a pluralistic society as a result of international migration. The integration of immigrants has turned into a major social question and the ideal of a multicultural society has become controversial. This seminar addresses differences between various European countries as regards patterns of political conflict on immigration and cultural diversity. Attention is focused on national differences in conceptions of national identity and in citizenship and integration policies as possible explanation for the observed differences in the patterns of political conflict. The political process approach serves as the theoretical framework. In addition, recent public debates are analysed on the multicultural society in various Western European countries. Literatuur • To be announced. Bijzonderheden • Target audience: Master and exchange students. • Class attendance is mandatory. • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules.

236

Sociologisch domein II: Segregatie in de stad Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie, Bachelor 3e jaar 706140 dr. P.G.S.M. Smets 5 1e helft 2e semester Nederlands Hoorcollege plus excursie (onder voorbehoud) Schriftelijk tentamen

Doel Na afloop van het blok is de student in staat om: • klassieke en moderne theorievorming rondom de segregatiedynamiek van de stad te benoemen; • beleidsimplicaties van specifieke theoretische uitgangspunten te onderscheiden; • heeft de student een beeld van de stadssociologische beroepspraktijk Inhoud Reeds aan het eind van de negentiende eeuw werd de stad object van sociologisch onderzoek, waarbij aandacht besteed werd aan hoe de kapitalistische productieverhoudingen steden hebben vormgegeven. Een van de aandachtspunten was de dynamiek van segregatie. Tegenwoordig staat de tegenstelling tussen arm en rijk zowel tussen steden als binnen steden weer onder de aandacht. Er zijn elites die zich terugtrekken uit de stedelijke samenleving omdat ze niet geconfronteerd willen worden met deze verschillen. Daarnaast zijn er armen die er toe neigen om zich terug te trekken in hun eigen wereld, die fatalistische trekken vertoont. In dit blok wordt aandacht besteed aan oude en hedendaagse segregatietendensen in westerse en niet-westerse steden en hun uitwerking op ongelijke economische ontwikkelingen, sociaal-economische ongelijkheid en sociale organisatie, stedelijke leefwijzen en (etnische) identiteit. Ook wordt aandacht besteed aan zgn. urban governance beleid van overheid, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld. Literatuur • Wordt via het collegerooster bekend gemaakt. Bijzonderheden • Doelgroep: Bachelor- en premasterstudenten. • Aanwezigheid is verplicht. • Intekenen voor het vak is verplicht, zie voor intekendata de facultaire website www.fsw.vu.nl/roosters.

237

Social Capital and Conflict Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie, Bachelor 2e jaar 706137 Dr. M.I. Broese Van Groenou 5 2nd half 1st semester English Lecture Written examination (80%) and group paper (20%)

Doel • Knowledge of and insight in theories and research on social capital and its consequences on the micro, meso and macro level. • Being able to situate theories and research on social capital within a broader sociological context and to apply them to specific social problems. Inhoud One of the central questions of sociology is: what are the conditions of social cohesion, cooperation and mutual trust? Nowadays, this question is often framed in terms of social capital. In this course, the main theoretical approaches to social capital are discussed (Bourdieu, Coleman, Putnam, Fukuyama) and empirical elaborations are studied on the micro level of relationships and networks, the meso level of neighbourhoods and organizations, and the macro level of countries. On all three levels, social capital is associated with various outcomes, as health, well-being, economy, education, crime and government. Negative outcomes of social capital are also discussed, including social exclusion and conflict. Finally, attention is focused on measurement of social capital and on policy interventions to increase social capital at the micro, meso and macro level. Literatuur • (To be confirmed): David Halpern (2005), Social Capital. Cambridge, UK: Polity Press. (388 p., appr. 28 euro). Bijzonderheden • Target audience: Bachelor PMC and exchange students • Class attendance is mandatory • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules

238

Social Stratification and Power Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Sociologie, Bachelor 2e jaar 706138 drs. B. Slijper 5 1st half 1st semester English Lecture and tutorial Testamur based upon assignments

Doel Having knowledge of, and insight into, the development of social inequalities in the modern era and their main sociological interpretations and explanations. Inhoud This course studies the most important social inequalities in the modern era: between social classes, gender categories, ethnic groups, and age groups. Developments in time are being traced; theoretical explanations are being compared and tested. Literatuur • To be announced. Bijzonderheden • Target audience: Bachelor and exchange students • Class attendance is mandatory • It is obligatory to sign up for a course, for more information on dates to sign up go to www.fsw.vu.nl/schedules

239

Faculteit der Godgeleerdheid Interculturele theologie Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100011 prof. dr. M.E. Brinkman (kamer 13A-15, tel: (020)5982965. E-mail: [email protected] 3 6 Nederlands Hoorcollege (Zie Bijzonderheden)

Doel De student: • kan in grote lijnen een beeld geven van de ingrijpende gedaanteverandering die zich thans in de niet-westerse christenheid voltrekt; • herkent de culturele verscheidenheid in de huidige christenheid Inhoud In deze module staat de gedaanteverandering van het christendom in uiteenlopende culturele contexten centraal. Aan de hand van het voorbeeld van de verschillende Jezusbeelden in Afrika en Azië zal het Jezusbeeld vanuit een hindoeistische, boeddhistische, islamitische en Afrikaanse context ter sprake komen. Literatuur • M.E. Brinkman, De niet-westerse Jezus. Jezus als bodhisattva, avatara, goeroe, profeet, voorouder en genezer, Zoetermeer (Meinema) 2007, 372 blz. Bijzonderheden Toetsvorm: De module wordt afgerond d.m.v. a) een 15 minuten gesprek over de verplichte literatuur (een eigen selectie van 10 van de 19 hfdst. uit De niet-westerse Jezus) en b) een paper van 5 blz. over de kenmerken van de Jezusfiguur in een naar believen te kiezen islamitische, hindoeïstische, boeddhistische of Afrikaanse context. Naast de weergave van de kenmerken van deze context dient het paper aan het eind minimaal 3 vragen t.a.v. het betreffende Jezusbeeld te bevatten. In het paper moet ook staan welke literatuur anders dan de verplichte literatuur (in een omvang van min. 100 blz.) is verwerkt. Aan het paper moet een bijlage worden toegevoegd waarin kort in 1 `a 2 blz. een samenvatting wordt geven van de andere, niet in het eigen paper behandelde, maar wel tijdens het college besproken Jezusbeelden (c). De paperbesprekingen zullen plaatsvinden op het tijdstip dat voor het tentamen staat aangegeven. Precies een week voor dat tijdstip dient het paper bij de docent via Blackboard ingeleverd te zijn. Op een later tijdstip ingeleverde papers gelden als herkansing en zullen in herkansingweek worden nagekeken.

240

Nieuwe religieuze stromingen Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100012 prof. dr. H.C. Stoffels (kamer 14A-35, tel: (020)5986631 E-mail: [email protected] 3 6 Nederlands Hoorcollege en groepspresentatie De toetst bestaat uit een schriftelijk tentamen.(telt mee voor 70%) Bij de eindbeoordeling van het tentamen wordt het bezoekverslag betrokken (30%)

Webadres:

Doel De student: • kan de kenmerken van de nieuwe religiositeit aangeven; • kan in hoofdlijnen het verschijnsel 'sekte' en het ontstaan van 'nieuwe religieuze bewegingen' typeren; • kent en verstaat specifieke opvattingen van andere geloven, heeft inzicht in deze uiterst complexe problematiek en kan deze specifieke thematiek verwoorden en beschrijven; • legt contact met een nieuwe religieuze stroming ten einde deze te leren kennen; • kan in alle openheid spreken met aanhangers van specifieke geloofssystemen. Inhoud Verkenning van nieuwe vormen van religiositeit. De laatste decennia is het religieuze beeld van de westerse cultuur drastisch gewijzigd: in toenemende mate zijn allerlei religies aanwezig, veelal ook in de vorm van specifieke religieuze stromingen. Tegelijkertijd ontstaat er een nieuwe westerse spiritualiteit, zich uitend in een groot aantal religieuze bewegingen en vormen. In het college komt een aantal aspecten van nieuwe religiositeit aan de orde. Literatuur • L. Dawson, Comprehending Cults. The Sociology of New Religious Movements, Ocford: Oxford University Press 2006 (2nd ed.)

241

Islam Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100016 dr. Y.A.I.A. Ellethy (kamer 14A-30, tel: (020)5986621. E-mail: [email protected] 6 5 Nederlands Hoor- en werkcolleges. De studenten zijn actief in het zelf opzoeken van materiaal. Schriftelijk tentamen

Doel De student: • kan een aantal stromingen en vertegenwoordigers van de klassieke en de moderne islam noemen en beschrijven; • heeft kennis van de belangrijkste onderwerpen uit het theologisch islamitisch denken via (vertaalde) teksten uit de koran; • kan de kernelementen van de islam noemen. Inhoud De module geeft een grondige inleiding in de islam (godsdienst en gemeenschap). In de module worden ter ondersteuning van deze inleiding teksten besproken uit de koran en hier en daar ook uit romans. Daarnaast doet de student zelf onderzoek naar bepaalde onderwerpen en levert het resultaat in in de vorm van korte papers of mondelinge verslagen. Literatuur • De Koran (nederlandse of engelse editie); • Frank E. Peters. Islam en de joods-christelijke traditie. Een verkenning. • Andrew Rippin, Muslims: Their Religious Beliefs and Practices (Routledge); • Anton Wessel, Leereenheden Inleiding tot de Islam (beschikbaar via Blackboard).

242

Godsdienstpsychologie/Godsdienstsociologie Studie: Code: Docent(en):

ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100085 prof. dr. H.C. Stoffels (kamer 14A-35, tel: (02) 5986631. E-mail: [email protected]. dr. J.W. van Saane (kamer 14A-35, tel: (020) 5986631. E-mail: [email protected] 6 4 Nederlands Hoor- en werkcolleges Presentaties, individuele verslagen en eindverslag

Doel De student: • is in staat te omschrijven welke de belangrijkste benaderingen zijn van religie binnen de godsdienstpsychologie en de godsdienstsociologie (cognitieve vaardigheid); • kan onderzoeksverslagen op dit terrein kritisch analyseren (cognitieve vaardigheid); • heeft kennis van enkele belangrijke klassieke teksten uit de godsdienstsociologie en de godsdienstpsychologie. Inhoud In deze module staan klassieke teksten uit de godsdienstsociologie en de godsdienstpsychologie centraal. Vanuit deze klassieke teksten wordt een verbinding gelegd met recent onderzoek Literatuur • J.W. van Saane en H.C. Stoffels. Reader Klassieke Teksten Godsdienstpsychologie / Godsdienstsociologie. Vrije Universiteit Amsterdam

243

Religies in een pluralistische cultuur Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze:

Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 105004 dr. L. Minnema (kamer 13A-23, tel: (020) 5986677. E-mail: [email protected] 6 2 Nederlands Werkcolleges aan de hand van schriftelijke inbreng en groepsdiscussie door de studenten; de werkcolleges zijn ten dele opgezet als probleemgestuurd onderwijs, en begeleiden het gelijktijdig schrijven van één paper over een eigen keuzeonderwerp. Minimaal 80% aanwezigheid tijdens werkcolleges is verplicht. Paper. Tijdens de collegeperiode bovendien participatie en korte thuisopdrachten

Webadres:

Doel De student • is in staat patronen te herkennen en te verwoorden in de wijze waarop religie en groepsidentiteit op elkaar kunnen inwerken, gezien vanuit de optiek(en) van de culturele antropologie en sociologie. Dit blijkt uit het kunnen uitvoeren van opdrachten waarvoor zelfwerkzaamheid wordt gevraagd, het deelnemen aan groepssessies, het opzoeken van materiaal in de bibliotheek, mediatheek en via deskundigen; • is in staat om binnen de beschikbare tijd het onderwerp naar keuze afbakenen, een bijpassende vraagstelling formuleren en stapsgewijs uitwerken tot een bondige beschouwing met bronvermelding (paper) Inhoud Drie thema's die allemaal verband houden met religie (of levensbeschouwing) en groepsidentiteit: de relatie religie/etniciteit, de relatie religie/syncretisme, de relatie religie/fundamentalisme. Keuzeonderwerpen binnen deze overkoepelende thema's. De nadruk ligt op de sociaalwetenschappelijke benaderingen. Literatuur • Grotendeels afhankelijk van het eigen keuzeonderwerp, in overleg met de docent Bijzonderheden De studiehandleiding voor deze module moet worden gedownload vanaf Blackboard (zie daar onder Course Documents). Dat kunnen alleen degenen die zich tijdig hebben ingeschreven voor deze module.

244

Ethiek van de wereldreligies Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 105015 prof. dr. J.S. Reinders (kamer 13A-24, tel: (020) 5986605. E-mail: [email protected] 6 5 Nederlands College en verwerkingsopdrachten Aanwezigheidsverplichting (- 4 college uren) Verwerking opdrachten (20%) Schriftelijk tentamen (80%)

Webadres:

Doel De student: • heeft inzicht in wat religieuze tradities zeggen over de relatie tussen antropologie en ethiek; • kan enkele belangrijke geschilpunten tussen jodendom, christendom en islam uitleggen met betrekking tot de thema¿s Lijden, ziekte, en handicap. Inhoud Sociaal wetenschappelijke theorie over handicap. Disability studies. Het denken over handicaps in islamitische wetstradities, rabbinica en christelijke theologie. Literatuur • Wordt door de docent verspreid.

245

Hindoeïsme Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100013 dr. V.A. van Bijlert (E-mail: [email protected]) 6 1 Nederlands Hoor- en werkcollege, met gebruikmaking van blackboard Opdrachten tijdens het college en schriftelijk tentamen. Minimale aanwezigheid tijdens colleges: 80%. Opdrachten wegen voor 20% mee, schriftelijk tentamen voor 80%

Webadres: Doel De student: • Herkent de hoofdlijnen en de dynamiek van het hindoeïsme in zijn historische ontwikkeling tot heden toe; • kan Hindoe socio-religieuze verschijnselen analyseren en interpreteren, waarbij de student zelf leert te onderscheiden tussen hoofd- en bijzaken in het hindoeïsme. Inhoud Basis-model van het hindoeïsme dat nader wordt uitgewerkt aan de hand van thema's: wereldbeelden, mensbeelden, heilswegen, mythologie, rituelen, sociale instellingen, geschriften. Literatuur • Gavin Flood. 1996. An Introduction to Hinduism. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0 521 43878 0 • Studiemateriaal verstrekt via blackboard

246

Boeddhisme Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100014 dr. V.A. van Bijlert (E-mail: [email protected]) 6 2 Nederlands Hoor- en werkcollege, met gebruikmaking van blackboard Presentatie boeddhistisch thema (moet voldoende zijn, los van schriftelijk tentamen), en schriftelijk tentamen (wordt becijferd). Minimale aanwezigheid tijdens colleges: 80%. Opdrachten wegen voor 20% mee, schriftelijk tentamen voor 80%

Webadres: Doel De student • kan een aantal belangrijke boeddhistische verschijnselen, voorstellingen en ideeën historisch plaatsen; • kan sociale en culturele patronen in deze verschijnselen, voorstellingen en ideeën omschrijven en kan de samenhang hiervan aangeven. Inhoud De module is een inleiding in het boeddhisme als religie, soteriologie, psychologie en sociaalhistorische beweging. In de module zullen thema's als ontstaan, aard en verbreiding van het boeddhisme aan de orde komen Literatuur • Jacob Ensink, Erik Hoogcarspel (red). 2005. Mahayana: De Grote Weg naar het Licht, Een keuze uit de literatuur van het Mahayana-Boeddhisme. Rotterdam: Uitgeverij Asoka. ISBN 90 5670 070 7. • Hans Wolfgang Schumann. 1996. Boeddhisme: Stichter, scholen en systemen. Rotterdam: Uitgeverij Asoka. ISBN 978 90 5670 153 6. [Asoka Jubileumpocket] • Jan de Breet en Rob Jansen. 1994. Boeddha¿s Tweede Draaiing van het Rad van de Leer. Leiden: Kern Institute. • Studiemateriaal verstrekt via blackboard

247

Christendom Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100015 prof.dr. B.J.G. Reitsma (kamer 14A-41 tel: (020) 5986628. E-mail: [email protected] 6 4 Nederlands Hoor- en werkcollege Opdrachten, presentatie (samen 50 %) en schriftelijk tentamen (50%). Er geldt een aanwezigheidsplicht voor de colleges.

Webadres: Doel De student: • kan in grote lijnen een beeld geven van het ontstaan, de ontwikkeling en de verspreiding van het christendom; • heeft een basale kennis van en inzicht in de kernthema¿s van het christelijk geloof • is in staat zich enigszins in te leven in de religieuze beleving van christenen Inhoud De module christendom is één van de vijf inleidingen in de grote wereldreligies in de bachelorfase van de opleiding Religie en Levensbeschouwing. In een serie colleges wordt een globaal beeld gegeven van wat het christendom inhoud. Daarbij wordt aandacht besteed aan de historische ontwikkeling van het christendom, aan kern-thema¿s van het chriselijk geloof, aan feestdagen en rituelen en de verschillende verschijningsvormen van het christendom, ook in Nederland. Literatuur • J. Hill, De Geschiedenis van het christendom, Kok (Kampen) 2008 • J. Verkuyl, De kern van het christelijk geloof.

248

Jodendom Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100017 drs. H.M.A. van het Hoofd (tel: (020) 5986620.) 6 4 Nederlands Hoorcollege en werkcollege met schriftelijke opdrachten Schriftelijk tentamen (80%) en papers (20%) tellen mee voor het eindcijfer.

Webadres: Doel De student: • Kan de hoofdlijnen van de geschiedenis van het joodse volk weergeven; • Kan de belangrijkste riten en gebruiken van het Jodendom noemen en omschrijven; • Maakt kennis met de belangrijkste geschriften van het Jodendom door het lezen van selectieve literatuur (in vertaling); • Maakt kennis met de geschiedenis, organisatie en verschillende stromingen binnen de joodse gemeenschap in Nederland; • Kan de belangrijkste joodse godsdienstige begrippen noemen en kan daarbij de equivalente Hebreeuwse begrippen zetten; • Kan omschrijven hoe de ontwikkeling van de godsdienstige voorstellingen is verlopen en kan een aantal verschillen noemen tussen traditiegebonden en wetenschappelijke beschrijvingen Inhoud De module Jodendom behandelt de godsdienst en cultuur van het joodse volk als een samenhangend geheel van uitingen die in de loop van de geschiedenis vorm hebben gekregen. De hoofdlijnen van deze geschiedenis worden behandeld, alsmede de joodse traditie-literatuur, de godsdienstige voorstellingen en de kenmerkende religieuze gebruiken, zowel in theorie als praktijk. Extra aandacht wordt besteed aan de godsdienstige en culturele instellingen van de joodse gemeenschap in Nederland. Literatuur • A. van der Heide, Jodendom Kok, Kampen, 2003 of later • N. de Lange, Judaism, Oxford University Press, Cambridge 2000 of later • Overige verplichte literatuur als download via blackboard

249

Arabisch I Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100033 dr. W.B.S. el Bouayadi (kamer 14A-41, tel: (020) 5986628. E-mail: [email protected]) 6 5 Nederlands Hoor- en werkcolleges. Diagnostische toets, tussentoets en schriftelijk tentamen. De tussentoets telt voor 1/3 mee voor het eindcijfer en het schriftelijk tentamen voor 2/3. Tenminste mits beiden voldoende zijn gemaakt.

Webadres: Doel Het schriftelijk en mondeling kennen, kunnen begrijpen en hanteren van elementaire Arabische taaluitingen. De student is in staat schriftelijke en mondelinge taaluitingen in het Arabisch, die in de methode worden aangeboden van les 1-4, te herkennen, te begrijpen en te gebruiken: De student is in staat deze elementaire grammaticale constructies van die lessen in het Arabisch toe te passen. De student is in staat een eenvoudig elementair gesprekje in het standaard Arabisch te voeren. Inhoud We starten vanaf niveau 0. Dus mensen met helemaal geen voorkennis van de Arabische taal of het Arabische alfabet kunnen deelnemen. In de eerste 3 lessen wordt het alfabet geleerd en geoefend. In week 4 volgt een diagnostische toets om te kijken of je de eerste beginselen van het technisch lezen in het Arabisch beheerst. Daarna worden les 1 - 4 uit het boek behandeld: Het alfabet, elementaire spelling, het lidwoord, schrijfwijze van de hamza, geslacht, naamvallen, het persoonlijk voornaamwoord, persoonssuffixen, het adjectief, de nominale zin, het nisba-naamwoord, het begrip "hebben", de onbepaalde relatiefzin, persoonssuffixen bij voorzetsels, de pauzale uitspraak. Daarnaast worden in de lessen regelmatig eenvoudige leesteksten uit de Koran en de Hadieth (overleveringen over de profeet Mohammed (s) ) uitgedeeld om thuis voor te bereiden en in de les gezamenlijk te lezen. In de les wordt als voertaal zoveel mogelijk het Arabisch gebruikt. Daarnaast worden korte dialoogoefeningen aangeboden. Literatuur • Talloen Herman, Alsulaiman Abied. - Ayyuha t-talib¿! Handboek voor het Modern Standaard Arabisch : Ingesproken basisteksten en oefeningen, Antwerpen/Apeldoorn, Garant, 2004. 5 audioCD • Talloen Herman, Alsulaiman Abied. - Ayyuha t-talib¿! Handboek voor het Modern Standaard Arabisch : CD-teksten, oplossingenboek, geïntegreerde woordenlijst, Antwerpen/Apeldoorn, Garant, 2004. Bijzonderheden Op deze cursus bestaan de vervolgcursussen 2 tm 5.

250

Islamitische ethiek I Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm: Webadres:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100035 dr. M.A. Abdellah (kamer 13A-17, tel: (020) 5986648. E-mail: [email protected]) 3 6 Nederlands Hoor- en werkcolleges. met opdrachten en presentaties van studenten. Actieve deelname is verplicht Schriftelijk tentamen (70%) opdrachten (20%), presentatie (10%)

Doel De student: • kan een aantal principes benoemen die een belangrijke rol spelen in het Islamitisch ethisch denken in verleden en heden; • kan enkele problemen benoemen, die de hedendaagse technische en maatschappelijke ontwikkelingen vanuit het oogpunt van de ethiek, in het bijzonder de islamitische ethiek, oproepen; • heeft basiskennis van de islamitische ethiek; • heeft inzicht in de manier waarop men zich beroept op de Koran, de Hadith en de Shari'ah; • heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste principes en ontwikkelingen op het gebied van de islamitische ethiek, hun verband met de islamitische ethiek, hun verband met het islamitisch recht en de islamitische jurisprudentie en hun verhouding tot principes en ontwikkelingen op het gebied van ethiek buiten de specifieke context van de islamitische levensbeschouwing; • een bespreking van het ethische aspect van enkele hedendaagse technische en maatschappelijke ontwikkelingen vanuit islamitisch standpunt (op het gebied van de medische technologie, het milieubeheer de multiculturele en multireligieuze samenleving). Inhoud Dit college biedt een overzicht in de islamitische ethiek en geeft inzicht in de manier van legitimatie vanuit de Koran, Hadith en Shari'ah. Er wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste principes en ontwikkelingen op het gebied van de islamitische ethiek, hun verband met het islamitische recht en de islamitische jurisprudentie en hun verhouding tot principes en ontwikkelingen op het gebied van ethiek buiten de specifieke context van de islamitische levensbeschouwing. Een bespreking van het ethische aspect van enkele hedendaagse technische en maatschappelijke ontwikkelingen vanuit islamitische ethisch standpunt (op het gebied van de medische technologie, het milieubeheer en de multiculturele- en multireligieuze samenleving). Literatuur Verplichte literatuur: • Marzouk Aulad Abdellah, `Rechtvaardige oorlog in de klassieke Islam¿ in: Burgers en Barbaren. Over oorlog tussen recht en macht. Thijs Jansen, Janne Nijman, Jan Willem Sap (red.), Amsterdam: Boom, 2007, blz. 307 ¿ 316. • Henk Vroom, `De rechtvaardigde oorlog in vier wereldreligies¿ in: Burgers en Barbaren. Over oorlog tussen recht en macht. Thijs Jansen, Janne Nijman, Jan Willem Sap (red.), Amsterdam: Boom, 2007, blz.: 264 ¿ 271 • Fred van Iersel, `De rechtvaardige in het westerse christendom¿ in: Burgers en Barbaren. Over oorlog tussen recht en macht. Thijs Jansen, Janne Nijman, Jan Willem Sap (red.), Amsterdam: Boom, 2007, blz. 316 ¿ 345.

251

• • •

•

Dr. Yusuf AlQaradawi, Introductie in de Islam, fundamenten, kenmerken, doelen en bronnen, uitgeverij Noer al-Ilm, rste druk, 2004. Tazi Saoud, Abdelwahab, Islamic morals, Rabat, second edition, 1988. AboeBakr Djaber El-Djezeirie, De Moraal in de islam, vertaling Drs. J. Ploeger. Aanvullende literatuur: Fazlur Rahman, "Law and Ethics in de Islam". In: Richard G. Hovanissian (ed ), Ethics in Islam (papers,9th giogio Levi Della Vida Biennial Converence), Undena Malibu, 1985, p.3-15.

Bijzonderheden Op deze cursus bestaat de vervolgcursus Islamitische Ethiek II.

252

Islam en Europese cultuur Studie: Code: Docent(en): ECTS: Periode: Voertaal: Werkwijze: Toetsvorm:

Religie en Levensbeschouwing, Bachelor 100051 drs. F. Okumus MA (kamer 13A-19, tel: (020) 5986619. E-mail: [email protected]) 6 5 Nederlands Hoorcollege met gelegendheid van interactie in het theoretische deel (meer info bij bijzonderheden). Presentatie & paper en schriftelijk tentamen (meer info bij bijzonderheden).

Webadres: Doel De student, • kan zich enkele fundamentele begrippen en instrumenten van fiqh eigen maken. (met name: mazhab (wet & ethiek scholen), ijtihad (ontwikkeling nieuwe fatwa's), darûra (uitzonderingreglement bij noodzaak) en fiqh voor immigranten of fiqh voor minderheden. • kan een essay van enkele pagina¿s schrijven over de maqasid al-sharia (filosofie van islamitische ethiek & jurisprudentie), • kan een betoog houden over een actueel thema binnen de context van de islam zoals deze gebracht in Nederland vanuit islamitische landen en de recontextualisering in de Nederlandse (West-Europese) cultuur. Inhoud De module "Islam en Europese Cultuur" is van hoog niveau wat betreft islamitische ethiek (fiqh). Inhoud van de module bestaat uit twee delen: een theoretisch en een praktisch deel. Inhoud van het theoretische gedeelte is als volgt: Filosofie van de islamitische ethiek en jurisprudentie [Makasid al-sharia], jurisprudentie met betrekking tot minderheden [fiqh al-aqalliyât], jurisprudentie met betrekking tot actuele situaties [fiqh al-nawazil], de algemene regels om `moderne religieuze vraagstukken¿ te behandelen, de islambeleving in Europa, actuele islamitische discussies in Nederland. Het praktische gedeelte is dynamisch en interactief. De inhoud wordt ieder jaar bepaald in overleg met de studenten. Elke student kiest een onderwerp en geeft hierover tijdens het college een presentatie. Dit vindt plaats na het einde van het theoretische deel van de module. De studenten zullen enkele metatheorieën leren begrijpen die de achtergrond vormen voor de islamitische ethiek en wetgeving (fiqh) begrijpen en via zijn gekozen praktische vraagstukken leren de religie vanuit binnen perspectief te contextualiseren. Deze notie/heuristiek vormt een basisvisie voor hun toekomstige religieuze en professionele functie. Literatuur • Mas`ud, M.H.: Islamic legal philosophy: a study of Abu Ishaq al-Shatibi¿s life and thought. Islamabad-Pakistan 1977. Weeramantry CG 1984 reprinted. • Alwani Taha Jabir al-. (2003)Towards a Fiqh for Minorities: Some Basic Reflections. London: IIIT. 156564400X • Extra stof via blackboard Bijzonderheden • Als een derdejaars vak is deze module een vervolg op fiqh (islamitische ethiek) modulen en behandelt hoge niveau usul al-fiqh kwesties van hoog niveau. • Arabisch niveau 6 (30 EC) en afronding van de de module usul al-fiqh gelden als inschrijfeis voor deze module.

253

254